59
AİLE OKULU – 7: AİLEDE İLETİŞİM AİLE OKULU – 7: AİLEDE İLETİŞİM Maltepe Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Psikoloji Maltepe Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü, Bölümü, İstanbul Marmara Eğitim Vakfı ve Maltepe Belediyesi İstanbul Marmara Eğitim Vakfı ve Maltepe Belediyesi KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT Belma T. AKŞİT Prof. Dr., Maltepe Üniversitesi Fen–Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Prof. Dr., Maltepe Üniversitesi Fen–Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Öğretim Üyesi 29 Mart 2008 29 Mart 2008

KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

  • Upload
    cosmo

  • View
    80

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

AİLE OKULU – 7: AİLEDE İLETİŞİM Maltepe Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü, İstanbul Marmara Eğitim Vakfı ve Maltepe Belediyesi. KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT Prof. Dr., Maltepe Üniversitesi Fen–Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

AİLE OKULU – 7: AİLEDE İLETİŞİMAİLE OKULU – 7: AİLEDE İLETİŞİM Maltepe Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü, Maltepe Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü,

İstanbul Marmara Eğitim Vakfı ve Maltepe Belediyesiİstanbul Marmara Eğitim Vakfı ve Maltepe Belediyesi

KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASITOPLUMSALLAŞMASI

Belma T. AKŞİTBelma T. AKŞİTProf. Dr., Maltepe Üniversitesi Fen–Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim ÜyesiProf. Dr., Maltepe Üniversitesi Fen–Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi

29 Mart 200829 Mart 2008

Page 2: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

““TOPLUMSALLAŞMA” TOPLUMSALLAŞMA” KAVRAMINDAN NE ANLIYORUZ?KAVRAMINDAN NE ANLIYORUZ?

Toplumsallaşma, yardıma gereksinimi olan bebeğin, Toplumsallaşma, yardıma gereksinimi olan bebeğin, yavaş yavaş içine doğduğu kültür/toplum için yavaş yavaş içine doğduğu kültür/toplum için gerekli olan becerileri edinerek kendi bilincinde gerekli olan becerileri edinerek kendi bilincinde olan, bilgili bir kişi haline gelmesi sürecidir. olan, bilgili bir kişi haline gelmesi sürecidir.

Toplumsallaşma sırasında, özellikle yaşamın ilk Toplumsallaşma sırasında, özellikle yaşamın ilk yıllarında, çocuklar yaşlılarının davranış yıllarında, çocuklar yaşlılarının davranış biçimlerini öğrenirler; bu yolla da onların biçimlerini öğrenirler; bu yolla da onların değerlerini, normlarını ve toplumsal pratiklerini değerlerini, normlarını ve toplumsal pratiklerini sürdürürler.sürdürürler. Bütün toplumlar, uzun zaman Bütün toplumlar, uzun zaman dilimleri boyunca, üyeleri doğum/ölüm olayları ile dilimleri boyunca, üyeleri doğum/ölüm olayları ile değişse de, varlığını sürdüren özelliklere sahiptir. değişse de, varlığını sürdüren özelliklere sahiptir.

Page 3: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

““TOPLUM” TOPLUM” KAVRAMINDAN NE ANLIYORUZ?KAVRAMINDAN NE ANLIYORUZ?

Başta kendini korumak ve sürdürmek olmak Başta kendini korumak ve sürdürmek olmak üzere, temel çıkarlarını gerçekleştirmek için üzere, temel çıkarlarını gerçekleştirmek için işbirliği yapan insanlardan oluşan; göreli bir işbirliği yapan insanlardan oluşan; göreli bir sürekliliği olan, genellikle belli bir coğrafi yeri sürekliliği olan, genellikle belli bir coğrafi yeri olan ve ortak kültürü bulunan, çok ya da az olan ve ortak kültürü bulunan, çok ya da az ölçüde kurumlaşmış bir ilişkiler bütünüdür.ölçüde kurumlaşmış bir ilişkiler bütünüdür.

Page 4: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Toplumsallaşma, farklı kuşakları birbirine bağlar. Toplumsallaşma, farklı kuşakları birbirine bağlar. Anne-baba, büyükanne-büyük baba olmayı Anne-baba, büyükanne-büyük baba olmayı öğrenirken bir yandan da öğrenirken bir yandan da çocuklarımıza/torunlarımıza öğretiriz. Görüldüğü çocuklarımıza/torunlarımıza öğretiriz. Görüldüğü gibi, bebeklik ve çocuklukta çok yoğun olan gibi, bebeklik ve çocuklukta çok yoğun olan kültürel öğrenme süreci kültürel öğrenme süreci yaşam boyuyaşam boyu sürer. sürer.

Çocuk karşılaştığı etkileri, öğretileri bir şekilde Çocuk karşılaştığı etkileri, öğretileri bir şekilde özümler/içselleştirir. Ancak, yeni doğmuş özümler/içselleştirir. Ancak, yeni doğmuş bebeğin de, bakımından sorumlu olanların bebeğin de, bakımından sorumlu olanların davranışlarını etkileyecek gereksinimleri ya da davranışlarını etkileyecek gereksinimleri ya da istekleri vardır. Çocuk başından itibaren etkili istekleri vardır. Çocuk başından itibaren etkili bir varlıktır. bir varlıktır.

Yani, çocuk yalnızca etrafındakilerden etkilenmez, Yani, çocuk yalnızca etrafındakilerden etkilenmez, onları da etkiler. Her zaman bir onları da etkiler. Her zaman bir etkileşimetkileşim söz söz konusudur.konusudur.

Page 5: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

““TOPLUMSALLAŞMA” SADECE İÇİNDE TOPLUMSALLAŞMA” SADECE İÇİNDE YAŞANILAN KÜLTÜRDEN ETKİLENEN BİR YAŞANILAN KÜLTÜRDEN ETKİLENEN BİR

SÜREÇ MİDİR?SÜREÇ MİDİR?

““Toplumsallaşma”Toplumsallaşma” “ “doğadan” mı, yoksa “yetiştirilmeden” midir? doğadan” mı, yoksa “yetiştirilmeden” midir?

Bazı düşünürlere, bilim insanlarına göre, “kişi, Bazı düşünürlere, bilim insanlarına göre, “kişi, genlerinde hangi özellikleri taşıyorsa, odur.” genlerinde hangi özellikleri taşıyorsa, odur.”

Öte yandan başka bilim insanlarına göre de, Öte yandan başka bilim insanlarına göre de, “kişi kendisine ne öğretilirse, odur.”“kişi kendisine ne öğretilirse, odur.”

Aslında her ikisinin de belli oranlarda rolü Aslında her ikisinin de belli oranlarda rolü bulunmaktadır.bulunmaktadır.

Page 6: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?

((TOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİTOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİ))

Birincil toplumsallaşmaBirincil toplumsallaşma::Bebeklik ve çocukluğun ilk dönemlerinde Bebeklik ve çocukluğun ilk dönemlerinde

gerçekleşir ve kültürel öğrenmenin en gerçekleşir ve kültürel öğrenmenin en yoğun olduğu dönemdir. Çocukların daha yoğun olduğu dönemdir. Çocukların daha sonraki öğrenmeleri için bir temel sonraki öğrenmeleri için bir temel oluşturacak olan dil ve temel davranış oluşturacak olan dil ve temel davranış kalıpları bu dönemde öğrenilir. Bu kalıpları bu dönemde öğrenilir. Bu aşamada aşamada aileaile en önemli eyleyendir. en önemli eyleyendir.

Page 7: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?

((TOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİTOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİ))

İkincil toplumsallaşmaİkincil toplumsallaşma::Çocukluğun sonraki dönemi ile olgunluk Çocukluğun sonraki dönemi ile olgunluk

döneminde gerçekleşir. Bu aşamada, döneminde gerçekleşir. Bu aşamada, toplumsallaşmanın öteki eyleyenleri, toplumsallaşmanın öteki eyleyenleri, sorumluluğun bir bölümünü aileden sorumluluğun bir bölümünü aileden devralır. devralır. Okullar, bakıcı grupları, Okullar, bakıcı grupları, kurumlar, medya, giderek işyerikurumlar, medya, giderek işyeri, , bireyler için toplumsallaşmanın eyleyenleri bireyler için toplumsallaşmanın eyleyenleri haline gelir.haline gelir.

Page 8: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?

((TOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİTOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİ))

Eyleyen 1: AileEyleyen 1: Aile

Her kültürde aile kavramı farklılıklar Her kültürde aile kavramı farklılıklar gösterdiği için, bebeklerin gösterdiği için, bebeklerin yaşadığı/toplumsallaştığı ortamlar, yaşadığı/toplumsallaştığı ortamlar, birbirinden değişiktir. Ancak birbirinden değişiktir. Ancak her yerde her yerde anne, olağan olarak, bebeğin yaşamının ilk anne, olağan olarak, bebeğin yaşamının ilk yıllarında en önemli kişidir.yıllarında en önemli kişidir. Ancak anne ile Ancak anne ile çocukları arasındaki ilişkiler, içinde çocukları arasındaki ilişkiler, içinde yaşanılan kültürün özelliklerine/ yaşanılan kültürün özelliklerine/ değerlerine ve koşullara göre değişir.değerlerine ve koşullara göre değişir.

Page 9: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

AİLE?AİLE?

ÇEKİRDEK AİLE? ÇEKİRDEK AİLE? (Anne-baba ve onların evlenmemiş çocukları)(Anne-baba ve onların evlenmemiş çocukları)

GENİŞ AİLE?GENİŞ AİLE?(Çekirdek tanımına uymayan)(Çekirdek tanımına uymayan)

Her birinde toplumsallaşma nasıl olur? Her birinde toplumsallaşma nasıl olur? Nasıl yaşanır?Nasıl yaşanır?

Page 10: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Çocuklar, anne-babalarının, kardeşlerinin ya da Çocuklar, anne-babalarının, kardeşlerinin ya da mahalle/topluluk içindeki öteki kişilerin ayırt mahalle/topluluk içindeki öteki kişilerin ayırt edici özelliği olan davranış edici özelliği olan davranış kalıplarını/biçimlerini kaparlar.kalıplarını/biçimlerini kaparlar.

Büyük ölçekli toplumların değişik kesimlerinde, Büyük ölçekli toplumların değişik kesimlerinde, değişen çocuk büyütme ve disiplin kalıpları ile değişen çocuk büyütme ve disiplin kalıpları ile birbirine karşıt değerler ve beklentilerbirbirine karşıt değerler ve beklentiler bulunmaktadır. Bu da son derece normaldir.bulunmaktadır. Bu da son derece normaldir.

Unutmamalıdır ki, yalnızca ailelerinin bakış Unutmamalıdır ki, yalnızca ailelerinin bakış açılarını hiç sorgulamadan benimseyecek çok açılarını hiç sorgulamadan benimseyecek çok az çocuk vardır. Özellikle de diğer eyleyenlerle az çocuk vardır. Özellikle de diğer eyleyenlerle karşılaştığında çocuk, ister istemez karşılaştığında çocuk, ister istemez karşılaştırmalarkarşılaştırmalar yapacaktır. yapacaktır.

Page 11: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?

((TOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİTOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİ))

Eyleyen 2: OkullarEyleyen 2: OkullarOkullar toplumsallaşma eyleyenleri arasında Okullar toplumsallaşma eyleyenleri arasında

önemli olanlardan biridir. Öğrenciler belli bir önemli olanlardan biridir. Öğrenciler belli bir müfredatı (açık ve örtük) izlerler. Kendilerinden müfredatı (açık ve örtük) izlerler. Kendilerinden okulun disiplin kurallarına uymaları, öğretim okulun disiplin kurallarına uymaları, öğretim kadrosunun yetkesini kabul etmeleri beklenir. kadrosunun yetkesini kabul etmeleri beklenir. Öğretmenlerin tepkileri aynı zamanda, Öğretmenlerin tepkileri aynı zamanda, çocukların kendilerine ilişkin beklentilerini de çocukların kendilerine ilişkin beklentilerini de etkiler. Bu beklentiler giderek onların okulu etkiler. Bu beklentiler giderek onların okulu bitirdiklerinde çalışacakları iş yaşantılarına bitirdiklerinde çalışacakları iş yaşantılarına bağlanacaktır. Akran grupları, genellikle okulda bağlanacaktır. Akran grupları, genellikle okulda oluşturulur.oluşturulur.

Page 12: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?

((TOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİTOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİ))

Eyleyen 3: Akran GruplarıEyleyen 3: Akran GruplarıAynı yaştaki çocuklardan oluşur. Mahalle Aynı yaştaki çocuklardan oluşur. Mahalle

arkadaşları, okul arkadaşları, askerlik arkadaşları, arkadaşları, okul arkadaşları, askerlik arkadaşları, vb. gibi… Genellikle yaşam boyu süren vb. gibi… Genellikle yaşam boyu süren arkadaşlıklar bu akran grupları içinde filizlenir. arkadaşlıklar bu akran grupları içinde filizlenir.

Bazen, özellikle ergenlik dönemlerinde akranlarla Bazen, özellikle ergenlik dönemlerinde akranlarla kurulan ilişkiler ve onlardan alınan onay, aileden kurulan ilişkiler ve onlardan alınan onay, aileden alınandan çok daha etkilidir. alınandan çok daha etkilidir.

Kaldı ki, daha sonraki yıllarda da aynı yaş Kaldı ki, daha sonraki yıllarda da aynı yaş grubundakilerin tutum ve davranışları, zaman grubundakilerin tutum ve davranışları, zaman zaman bize yol gösterici olmaktadır.zaman bize yol gösterici olmaktadır.

Page 13: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TOPLUMSALLAŞMA NERELERDE, KİMLER TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR?

((TOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİTOPLUMSALLAŞMA EYLEYENLERİ))

Eyleyen 4: Kitle İletişim AraçlarıEyleyen 4: Kitle İletişim Araçları

Kitle iletişim araçları, özellikle televizyon bütün Kitle iletişim araçları, özellikle televizyon bütün dünyayı evlerimize taşımakta, her yaştan ve dünyayı evlerimize taşımakta, her yaştan ve her gruptan kişiyi önemli ölçüde her gruptan kişiyi önemli ölçüde

etkilemektedir.etkilemektedir.

Page 14: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KISACA KISACA “TOPLUMSALLAŞMA” SÜRECİ İÇİNDE BİREY:“TOPLUMSALLAŞMA” SÜRECİ İÇİNDE BİREY: Üyesi olduğu toplum içinde nasıl davranılması gerektiğini; Üyesi olduğu toplum içinde nasıl davranılması gerektiğini;

Sahip olduğu ya da toplum tarafından verilen rollerin ve Sahip olduğu ya da toplum tarafından verilen rollerin ve sahip olunan statülerin gerektirdiği davranış biçimlerini, sahip olunan statülerin gerektirdiği davranış biçimlerini, toplumun kendisinden beklentilerini;toplumun kendisinden beklentilerini;

Kendi toplumunun bir üyesi olmayı; Kendi toplumunun bir üyesi olmayı;

Toplumu tarafından kabul gören davranış örüntülerini, Toplumu tarafından kabul gören davranış örüntülerini, insanın davranışlarına yön veren, bunları belirleyip insanın davranışlarına yön veren, bunları belirleyip şekillendiren temel toplumsal ve kültürel değerleri, şekillendiren temel toplumsal ve kültürel değerleri, normları öğrenir. normları öğrenir.

Öğrenmekle de kalmayıp bunları içselleştirip kendisine Öğrenmekle de kalmayıp bunları içselleştirip kendisine mal eder ve bu değer ve normlar doğrultusunda mal eder ve bu değer ve normlar doğrultusunda davranmaya başlar. davranmaya başlar.

Page 15: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KİMLİK NEDİR?KİMLİK NEDİR?

Kimlik, genel olarak insanların kim oldukları ve Kimlik, genel olarak insanların kim oldukları ve neyin onlar için anlamlı olduğuna ilişkin neyin onlar için anlamlı olduğuna ilişkin benimsenen yaklaşımdır. Temel kaynakları benimsenen yaklaşımdır. Temel kaynakları arasında, toplumsal cinsiyet, cinsel eğilim, arasında, toplumsal cinsiyet, cinsel eğilim, ulus ya da etnik köken ve toplumsal sınıf ulus ya da etnik köken ve toplumsal sınıf bulunmaktadır.bulunmaktadır.

Sosyologlar iki tür kimlik tanımlarlar: Sosyologlar iki tür kimlik tanımlarlar: Toplumsal kimlikToplumsal kimlik Kişisel kimlikKişisel kimlik

Page 16: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KİMLİK NEDİR?KİMLİK NEDİR?

Toplumsal kimlikToplumsal kimlik: Bir bireye başkaları : Bir bireye başkaları tarafından atfedilen özelliklere tarafından atfedilen özelliklere göndermede bulunur. Bu özellikler o göndermede bulunur. Bu özellikler o kişinin, temel anlamda kim olduğunu kişinin, temel anlamda kim olduğunu gösterirler. Bunlar aynı zamanda da kişiyi, gösterirler. Bunlar aynı zamanda da kişiyi, aynı özellikleri paylaşan öteki insanlarla aynı özellikleri paylaşan öteki insanlarla ilişki içine yerleştirir. Öğrenci, evli, avukat, ilişki içine yerleştirir. Öğrenci, evli, avukat, vb. gibi.vb. gibi.

Page 17: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KİMLİK NEDİR?KİMLİK NEDİR? Kişisel kimlikKişisel kimlik: Bireyin kendilik duygusunu : Bireyin kendilik duygusunu

yaratma ve biçimlendirmesine yardımcı olan, yaratma ve biçimlendirmesine yardımcı olan, dışındaki dünya ile giriştiği sürekli dışındaki dünya ile giriştiği sürekli müzakerelerdir. Bu etkileşim, bir bireyin kişisel müzakerelerdir. Bu etkileşim, bir bireyin kişisel ve kamusal dünyaları arasında bağlantı ve kamusal dünyaları arasında bağlantı kurmasına neden olur. kurmasına neden olur.

Kültürel ve sosyal çevre, kendilik kimliğinin Kültürel ve sosyal çevre, kendilik kimliğinin biçimlendirilmesinde önemli bir faktör olsa da, biçimlendirilmesinde önemli bir faktör olsa da, bireysel eylemler ve tercihler, merkezi öneme bireysel eylemler ve tercihler, merkezi öneme sahiptir. (Aslında, bu tercihlerin oluşmasında sahiptir. (Aslında, bu tercihlerin oluşmasında kültürel ve sosyal çevrenin etkisi de kültürel ve sosyal çevrenin etkisi de tartışılmalıdır!)tartışılmalıdır!)

Page 18: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Görülüyor ki, “toplumsallaşma”, Görülüyor ki, “toplumsallaşma”, bireyin, o bireyin, o toplumun bir parçası toplumun bir parçası olabilmeolabilmesi, oraya uygun kimlikler si, oraya uygun kimlikler geliştirebilmesi için son derece geliştirebilmesi için son derece önemli bir süreçtir.önemli bir süreçtir.

Page 19: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIMIZ KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIMIZ

NASIL TOPLUMSALLAŞIYORLAR?NASIL TOPLUMSALLAŞIYORLAR?

Bu sorunun, özellikle başlangıçtaki Bu sorunun, özellikle başlangıçtaki dönem için şöyle sorulması daha dönem için şöyle sorulması daha doğru değil mi? doğru değil mi?

Biz onları nasıl Biz onları nasıl toplumsallaştırıyoruz?toplumsallaştırıyoruz?

Page 20: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KAÇ TÜRLÜ CİNSİYETİMİZ VARDIR?KAÇ TÜRLÜ CİNSİYETİMİZ VARDIR?

Burada öncelikli olarak bilmemiz gereken Burada öncelikli olarak bilmemiz gereken farklı türden cinsiyetlerimizin olduğudur. farklı türden cinsiyetlerimizin olduğudur.

Bunlar:Bunlar: Genetik cinsiyet (Biyolojik) Genetik cinsiyet (Biyolojik) Somatik cinsiyetSomatik cinsiyet Psikolojik cinsiyetPsikolojik cinsiyet Toplumsal cinsiyetToplumsal cinsiyet

Page 21: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KAÇ TÜRLÜ CİNSİYETİMİZ VARDIR?KAÇ TÜRLÜ CİNSİYETİMİZ VARDIR?Genetik cinsiyetGenetik cinsiyet (Biyolojik): (Biyolojik): Cinsiyet kromozomlarının belirlediği cinsiyetimizdir. Cinsiyet kromozomlarının belirlediği cinsiyetimizdir.

Erkeklerde (Erkeklerde (XX ve ve YY) kromozomu bulunur.) kromozomu bulunur.Kadınlarda ise (Kadınlarda ise (XX ve ve XX)) kromozomu bulunur. kromozomu bulunur.

BabadanBabadan X X gelirse: ( gelirse: (XX + + XX)) ya daya da ((XX + + XX)) olabilir.olabilir.

BabadanBabadan YY gelirse: ( gelirse: (YY + + XX)) ya daya da ((YY + + XX)) olabilir.olabilir.

Görüldüğü gibi anneden Görüldüğü gibi anneden YY kromozomu gelme kromozomu gelme olasılığı yoktur.olasılığı yoktur. Yani, erkek çocuk olup olmaması Yani, erkek çocuk olup olmaması babayla ilgilidir, anneyle değil.babayla ilgilidir, anneyle değil.

Page 22: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KAÇ TÜRLÜ CİNSİYETİMİZ VARDIR?KAÇ TÜRLÜ CİNSİYETİMİZ VARDIR?

Somatik cinsiyetSomatik cinsiyet: : Dış görünüşle ilgilidir. Bedenimizdeki ve Dış görünüşle ilgilidir. Bedenimizdeki ve

sesimizdeki farklılıklar somatik sesimizdeki farklılıklar somatik cinsiyetimizi belli eder.cinsiyetimizi belli eder.

Psikolojik cinsiyetPsikolojik cinsiyet: : Kişinin kendisini kadın mı yoksa erkek olarak Kişinin kendisini kadın mı yoksa erkek olarak

mı hissettiği ile ilgilidir.mı hissettiği ile ilgilidir.

Page 23: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

KAÇ TÜRLÜ CİNSİYETİMİZ VARDIR?KAÇ TÜRLÜ CİNSİYETİMİZ VARDIR?

Toplumsal cinsiyetToplumsal cinsiyet: :

Toplumsal cinsiyet, toplumsal olarak Toplumsal cinsiyet, toplumsal olarak yapılandırılmış erkeklik ve kadınlık yapılandırılmış erkeklik ve kadınlık kavramları ile ilintilidir ve bireyin biyolojik kavramları ile ilintilidir ve bireyin biyolojik cinsiyetinin bir ürünü olması zorunlu cinsiyetinin bir ürünü olması zorunlu değildir. değildir.

Zira erkeklerle kadınlar arasındaki birçok fark Zira erkeklerle kadınlar arasındaki birçok fark biyolojik kökenli değildir.biyolojik kökenli değildir.

Page 24: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

CinsiyetCinsiyet, erkek ve kadın bedenlerini , erkek ve kadın bedenlerini tanımlayan anatomik ve fizyolojik tanımlayan anatomik ve fizyolojik farklılıklarla; farklılıklarla;

Toplumsal cinsiyetToplumsal cinsiyet ise, erkekler ve ise, erkekler ve kadınlar arasındaki psikolojik, kadınlar arasındaki psikolojik, toplumsal ve kültürel farklarla toplumsal ve kültürel farklarla ilgilidir.ilgilidir.

Page 25: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Biliyoruz ki toplumsallaşma, normların, Biliyoruz ki toplumsallaşma, normların, değerlerin, inançların ve davranış kalıplarının, değerlerin, inançların ve davranış kalıplarının, o grubun gelecekteki üyesine aktarılması o grubun gelecekteki üyesine aktarılması sürecidir. sürecidir.

Toplumsal cinsiyet toplumsallaşmasındaToplumsal cinsiyet toplumsallaşmasında ise, iki ise, iki grup vardır: grup vardır: Kadınlar ve erkeklerKadınlar ve erkekler. .

Dolayısı ile Dolayısı ile toplumsal cinsiyet toplumsallaşması, toplumsal cinsiyet toplumsallaşması, gelecekteki kadın ve erkeklerin, grup gelecekteki kadın ve erkeklerin, grup üyeliğinin normları, inançları, davranış üyeliğinin normları, inançları, davranış

kalıpları konusunda eğitilme sürecidir.kalıpları konusunda eğitilme sürecidir.

Page 26: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Toplumsal cinsiyet toplumsallaşması için Toplumsal cinsiyet toplumsallaşması için hazırlıklar doğumdan bile önce hazırlıklar doğumdan bile önce başlamaktadır. Anne baba adaylarının başlamaktadır. Anne baba adaylarının ilk ilk sorusorusu, bebeğin cinsiyetidir ki bu konu, su, bebeğin cinsiyetidir ki bu konu, hayat boyu devam edecek olan hayat boyu devam edecek olan kategorileştirme sürecinin başlangıcıdır.kategorileştirme sürecinin başlangıcıdır.

Pembeler kimin için?Pembeler kimin için? Peki, maviler?Peki, maviler?

Page 27: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Genetik ve biyolojik faktörlerin biraz rolü olsa Genetik ve biyolojik faktörlerin biraz rolü olsa da,da, toplumsal cinsiyet farklılıklarının toplumsal cinsiyet farklılıklarının çoğu, toplumsallaşma sürecindeki çoğu, toplumsallaşma sürecindeki vurguların farklılığına atfedilir.vurguların farklılığına atfedilir.

Önemli olan, toplumsal cinsiyet farklılıklarının, Önemli olan, toplumsal cinsiyet farklılıklarının, sosyal ve biyolojik güçlerin bir birleşimi sosyal ve biyolojik güçlerin bir birleşimi olduğunu unutmamaktır. olduğunu unutmamaktır.

Page 28: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

TOPLUMSAL CİNSİYETİN ÖĞRENİLMESİTOPLUMSAL CİNSİYETİN ÖĞRENİLMESİ

Bebekler, cinsiyetlerini neredeyse tamamen Bebekler, cinsiyetlerini neredeyse tamamen bilinçsizce öğrenirler. Ancak, bilinçsizce öğrenirler. Ancak, etraftakilerden sözle ya da sözel olmayan etraftakilerden sözle ya da sözel olmayan şekilde işaretler alırlar. Genellikle, iki yaş şekilde işaretler alırlar. Genellikle, iki yaş civarında, toplumsal cinsiyetin ne civarında, toplumsal cinsiyetin ne olduğuna ilişkin tam olmayan bir olduğuna ilişkin tam olmayan bir anlayışları olur. Kendilerinin erkek mi, kız anlayışları olur. Kendilerinin erkek mi, kız mı olduklarını bilirler ve başkalarını da mı olduklarını bilirler ve başkalarını da

doğru bir biçimde sınıflayabilirler.doğru bir biçimde sınıflayabilirler.

Page 29: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

ÖRNEKLERÖRNEKLER: :

SEVGİ SÖZCÜKLERİ?SEVGİ SÖZCÜKLERİ?

OYUNCAKLAR?OYUNCAKLAR?

ÖYKÜ KİTAPLARI?ÖYKÜ KİTAPLARI?

TV PROGRAMLARI/REKLÂMLARI?TV PROGRAMLARI/REKLÂMLARI?

Page 30: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Aslında toplumsal cinsiyet rolü, Aslında toplumsal cinsiyet rolü, tiyatrodaki rol gibi de düşünülebilir. tiyatrodaki rol gibi de düşünülebilir.

Yapımcı/seyirci rolünü nasıl oynamanı Yapımcı/seyirci rolünü nasıl oynamanı bekliyor senden? bekliyor senden?

Dikkatlice anlamaya çalıştığımızda, Dikkatlice anlamaya çalıştığımızda, toplumsal cinsiyet rollerinin, toplumsal cinsiyet rollerinin, değişebileceğini görürüz. Oysa, genetik değişebileceğini görürüz. Oysa, genetik yapımız değişmez.yapımız değişmez.

Page 31: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Özellikle Özellikle geleneksel geleneksel erkek egemen erkek egemen toplumlardatoplumlarda erkeklere ve erkeklere ve kadınlara şu kadınlara şu özellikler / özellikler / kalıplar kalıplar atfedilmektedir:atfedilmektedir:

Siz ne Siz ne düşünüyorsunudüşünüyorsunuz?z?

KADINKADIN ERKEKERKEK

Boyun eğenBoyun eğen BaskınBaskın

BağımlıBağımlı BağımsızBağımsız

DuygusalDuygusal AkılcıAkılcı

Anlayışlı, Anlayışlı, yeniliklere açıkyeniliklere açık

Hakkını savunanHakkını savunan

Sezgileri güçlüSezgileri güçlü ÇözümselÇözümsel

Ürkek, çekingenÜrkek, çekingen CesurCesur

PasifPasif AktifAktif

DuyarlıDuyarlı DuyarsızDuyarsız

Page 32: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Kuşkusuz, toplumsal cinsiyet farklılıklarından bir Kuşkusuz, toplumsal cinsiyet farklılıklarından bir kısmı, bazı kısmı, bazı biyolojik farklılıklarbiyolojik farklılıklardan da temel dan da temel alabilir. alabilir.

Toplumsal cinsiyet farklılığını yaratan en önemli Toplumsal cinsiyet farklılığını yaratan en önemli farklılık, farklılık, kadınların doğurganlığıkadınların doğurganlığıdır. Kadının dır. Kadının gebe kalması, çocuk doğurması, emzirmesi, bir gebe kalması, çocuk doğurması, emzirmesi, bir çok toplumda, onu eve (çok toplumda, onu eve (özel alanözel alana) bağlamıştır. a) bağlamıştır. Erkekler de, evin dışındaki alanlarda (Erkekler de, evin dışındaki alanlarda (kamusal kamusal alanalan) faaliyet göstermişlerdir. Bu iş bölümü, erkek ) faaliyet göstermişlerdir. Bu iş bölümü, erkek egemen toplumun oluşması ve toplumsal cinsiyet egemen toplumun oluşması ve toplumsal cinsiyet toplumsallaşmasındaki farklılığın yaratılması için toplumsallaşmasındaki farklılığın yaratılması için bir zemin oluşturması açısından önemlidir. bir zemin oluşturması açısından önemlidir.

Page 33: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

İki cins arasında biyolojik/fizyolojik farklılıklar İki cins arasında biyolojik/fizyolojik farklılıklar vardır. Daha önce sözü edilen cinsiyet vardır. Daha önce sözü edilen cinsiyet kromozomları ve organlarının farklılığına ek kromozomları ve organlarının farklılığına ek olarak, ortalama erkek, kadından yüzde 10 olarak, ortalama erkek, kadından yüzde 10 daha uzun boylu, yüzde 20 daha ağır, yüzde daha uzun boylu, yüzde 20 daha ağır, yüzde 35 daha kuvvetlidir. Bu fark, genellikle çok 35 daha kuvvetlidir. Bu fark, genellikle çok vurgulanır.vurgulanır.

Acaba bu biyolojik farklılık, toplumsal cinsiyet Acaba bu biyolojik farklılık, toplumsal cinsiyet farklılığı için önemli midir? Bu, farklılığı için önemli midir? Bu, gerçek gücgerçek gücü ne ü ne kadar yansıtıyor? Aslında her birinin ne kadar, kadar yansıtıyor? Aslında her birinin ne kadar, neyi ve nasıl taşıyabildiği önemli değil mi?neyi ve nasıl taşıyabildiği önemli değil mi?

Page 34: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Bir başka biyolojik fark da, kadınların erkeklere Bir başka biyolojik fark da, kadınların erkeklere göre daha uzun süre yaşamakta oluşu ile göre daha uzun süre yaşamakta oluşu ile ilgilidir. Bunun nedeni kesin olarak ilgilidir. Bunun nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, zaman zaman, özellikle bilinmemekle birlikte, zaman zaman, özellikle mikropla bulaşan hastalıklara dirençmikropla bulaşan hastalıklara direnç konusunda X kromozomunun olumlu konusunda X kromozomunun olumlu katkısından söz edilmektedir. Ayrıca, katkısından söz edilmektedir. Ayrıca, erkeklerin tehlikeli işlerde çalışmasına da erkeklerin tehlikeli işlerde çalışmasına da

dikkat çekilmektedir.dikkat çekilmektedir.

Page 35: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Kız ve erkek bebeklerde oturma, diş çıkartma, Kız ve erkek bebeklerde oturma, diş çıkartma, yürüme hemen hemen aynı zamanlarda olur. yürüme hemen hemen aynı zamanlarda olur. Kızların daha hızlı geliştiği de gözlemlenebilir. Kızların daha hızlı geliştiği de gözlemlenebilir. Asıl fark, ergenlik çağındadır. Erkek çocuklar Asıl fark, ergenlik çağındadır. Erkek çocuklar ergenliğe kızlara göre ortalama iki yıl daha ergenliğe kızlara göre ortalama iki yıl daha sonra girerler. sonra girerler.

Aralarında, Aralarında, zekâ/akıl, mutluluk zekâ/akıl, mutluluk ya daya da kendine güvenkendine güven konusunda ciddi farklılıklar konusunda ciddi farklılıklar olmamasına karşın, kadınlar erkeklere göre iki olmamasına karşın, kadınlar erkeklere göre iki kat daha fazla endişe ile ilgili hastalıklara kat daha fazla endişe ile ilgili hastalıklara yakalanır, depresyona girerler. yakalanır, depresyona girerler.

Page 36: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Doğurganlığın dışındaki biyolojik Doğurganlığın dışındaki biyolojik farklılıkların, toplumsal cinsiyet farklılıkların, toplumsal cinsiyet farklılıkları için çok önemli bir temel farklılıkları için çok önemli bir temel oluşturmadığı, açıkça görülmektedir.oluşturmadığı, açıkça görülmektedir.

Page 37: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Şu gerçekleri görmezden gelemeyiz: Şu gerçekleri görmezden gelemeyiz:

GünümüzdeGünümüzde;;

Eğitim ve meslek edinme şansı Eğitim ve meslek edinme şansı verildiğinde, kadınlar da, en az erkekler verildiğinde, kadınlar da, en az erkekler kadar başarılı olmaktadırkadar başarılı olmaktadır..

Giderek değişen teknolojiye bağlı Giderek değişen teknolojiye bağlı çalışma çalışma koşulları, artık fiziksel gücün değil, koşulları, artık fiziksel gücün değil, zeka/akıl ve başarma gücünün öne zeka/akıl ve başarma gücünün öne çıkmasıçıkmasını, önem kazanmasını sağlamıştır.nı, önem kazanmasını sağlamıştır.

Page 38: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Şu gerçekleri görmezden gelemeyiz: Şu gerçekleri görmezden gelemeyiz: GünümüzdeGünümüzde;;

Çocuk sayısı değil, yetiştirilen çocuğun Çocuk sayısı değil, yetiştirilen çocuğun nitelikleri ve fiziksel, ruhsal ve sosyal nitelikleri ve fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlığının önemi fark edilmeye başlanmıştır. sağlığının önemi fark edilmeye başlanmıştır. Aileler artık doğurdukları çocuk sayısı ile Aileler artık doğurdukları çocuk sayısı ile değil, değil, yetiştirdikleri çocukların nasıl yetiştirdikleri çocukların nasıl yetişkinler olacağıyetişkinler olacağı ile ilgilenmekte, az ama ile ilgilenmekte, az ama içine sinerek yetiştirebilecekleri kadar sayıda içine sinerek yetiştirebilecekleri kadar sayıda çocuk yapmaktadır. Bu yaklaşım, kadının ev çocuk yapmaktadır. Bu yaklaşım, kadının ev dışında da iş gücüne katılarak üretmesi ve dışında da iş gücüne katılarak üretmesi ve gelir kazanması açısından önemli bir zemin gelir kazanması açısından önemli bir zemin oluşturmaktadır. oluşturmaktadır.

Page 39: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

İçinde yaşanılan topluma/kültüre göre İçinde yaşanılan topluma/kültüre göre değişen ve çoğu zaman da sosyal olarak değişen ve çoğu zaman da sosyal olarak inşa edilmiş birçok toplumsal cinsiyet inşa edilmiş birçok toplumsal cinsiyet farklılığından söz etmek mümkündür. farklılığından söz etmek mümkündür.

Açıkçası, biz çocuklarımızı, bu farklı Açıkçası, biz çocuklarımızı, bu farklı davranışları sergilemeleri için davranışları sergilemeleri için hazırlıyoruz.hazırlıyoruz.

Page 40: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Sosyal olarak inşa edilen toplumsal cinsiyet Sosyal olarak inşa edilen toplumsal cinsiyet farklılıklarına örnek olarak işyeri ve eğitim farklılıklarına örnek olarak işyeri ve eğitim verilebilir:verilebilir:

Zaman içinde, kadının eğitimi ve iş gücüne Zaman içinde, kadının eğitimi ve iş gücüne katılımı büyük değişiklik göstermiştir. Önceleri katılımı büyük değişiklik göstermiştir. Önceleri hep ev içindeki işlerle uğraşan kadın, evin hep ev içindeki işlerle uğraşan kadın, evin dışında da en az evdeki kadar üretken ve dışında da en az evdeki kadar üretken ve başarılı olabileceğini göstermiştir. başarılı olabileceğini göstermiştir.

Bu durum gelişmiş ülkelerde çok açık Bu durum gelişmiş ülkelerde çok açık görülmektedir. Ama bizim gibi gelişmekte olan görülmektedir. Ama bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde de, belli gruplarda buna benzer bir ülkelerde de, belli gruplarda buna benzer bir gelişme yaşanmaktadır. Ancak ne yazık ki, gelişme yaşanmaktadır. Ancak ne yazık ki, toplumdaki bütün kadınlar için bu gelişmeden toplumdaki bütün kadınlar için bu gelişmeden söz etmek mümkün olamamaktadır.söz etmek mümkün olamamaktadır.

Page 41: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

TOPLUMSAL CİNSİYET AYRIMCILIĞI TOPLUMSAL CİNSİYET AYRIMCILIĞI NEDİR?NEDİR?

Şu farklı inanç ve tutumlara dayalıdır:Şu farklı inanç ve tutumlara dayalıdır:

Bir cins diğerine göre daha üstündür.Bir cins diğerine göre daha üstündür. Kadın ve erkek çok farklıdırlar ve bu Kadın ve erkek çok farklıdırlar ve bu

durum topluma, dile, yasaya, vb. gibi ve durum topluma, dile, yasaya, vb. gibi ve her türlü davranışa yansımalıdır. her türlü davranışa yansımalıdır.

Bu aynı zamanda erkeğe ya da kadına Bu aynı zamanda erkeğe ya da kadına karşı kin duygularını da kapsar.karşı kin duygularını da kapsar.

Page 42: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Bu yaklaşım yanlıştır. Zira erkeğin kadına, Bu yaklaşım yanlıştır. Zira erkeğin kadına, kadının erkeğe üstün olduğu alanlar kadının erkeğe üstün olduğu alanlar vardır. Nasıl ki, kadın ya da erkek vardır. Nasıl ki, kadın ya da erkek olalım, her birimizin farklı özellikleri, olalım, her birimizin farklı özellikleri, farklı güçlü ya da zayıf yanları vardır. farklı güçlü ya da zayıf yanları vardır. Hiç kimse birbirine benzemez. Hiç kimse birbirine benzemez.

Hiç kimse tam olarak güçlü ya da tam Hiç kimse tam olarak güçlü ya da tam olarak zayıf değildir. olarak zayıf değildir.

Önemli olan, Önemli olan, birlikte ve hakçabirlikte ve hakça, , birbirimizi tamamlayarak yaşamı birbirimizi tamamlayarak yaşamı sürdürmemizdir.sürdürmemizdir.

Page 43: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Ancak, ne yazık ki, Ancak, ne yazık ki, dünyada ve dünyada ve ülkemizde bu ayrımcılık sürüyorülkemizde bu ayrımcılık sürüyor. . Örnekler mi? Örnekler mi?

O kadar çok ki!O kadar çok ki!

Page 44: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Örnek 1: Örnek 1: Kadının işgücüne katılımı ve paraya sahip olma Kadının işgücüne katılımı ve paraya sahip olma

durumudurumu

BM’in yaptığı bir değerlendirmeye göre,BM’in yaptığı bir değerlendirmeye göre, Dünyadaki işlerin %66’sı kadınlar Dünyadaki işlerin %66’sı kadınlar

tarafından görülüyor. tarafından görülüyor. Buna karşın kadınlar dünyadaki toplam Buna karşın kadınlar dünyadaki toplam

gelirin ancak %10’una sahipler.gelirin ancak %10’una sahipler. Dünya’daki mal varlığının ise % 1’ine Dünya’daki mal varlığının ise % 1’ine

sahipler.sahipler.

Başka bir değişle dünyadaki işlerin % 34’ü Başka bir değişle dünyadaki işlerin % 34’ü erkekler tarafından görülüyor ama erkekler erkekler tarafından görülüyor ama erkekler dünyadaki toplam gelirin % 90’ına ve toplam dünyadaki toplam gelirin % 90’ına ve toplam mal varlığının % 99’una sahipler. mal varlığının % 99’una sahipler. ((http://www.http://www.bigglookbigglook.com/haber/.com/haber/kadinlargunukadinlargunu//tarihcetarihce..aspasp))

Ya Türkiye?Ya Türkiye?

Page 45: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Örnek 2: Örnek 2: Kız çocukların eğitimden mahrum bırakılışıKız çocukların eğitimden mahrum bırakılışı Dünyada okuma yazma bilmeyenlerin yaklaşık Dünyada okuma yazma bilmeyenlerin yaklaşık

üçte ikisi kadın. üçte ikisi kadın.

Ya Türkiye?Ya Türkiye?

Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini pekiştiren tutumlar Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini pekiştiren tutumlar ve kadınların kamusal yaşamdan dışlanmaları ve kadınların kamusal yaşamdan dışlanmaları neredeyse alışılagelmiş bir konu olarak kabul neredeyse alışılagelmiş bir konu olarak kabul görmektedir. görmektedir.

Hiç de şaşırtıcı olmayan bir biçimde, bu dışlanma, Hiç de şaşırtıcı olmayan bir biçimde, bu dışlanma, kızların erkek kardeşlerine ve diğer erkek kızların erkek kardeşlerine ve diğer erkek akranlarına göre eğitim olanaklarından daha akranlarına göre eğitim olanaklarından daha az yararlandığı çocukluk döneminde az yararlandığı çocukluk döneminde başlamaktadır. başlamaktadır.

Page 46: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Örnek 3: Örnek 3: Kadınların iş ve siyasi yaşama Kadınların iş ve siyasi yaşama

katılmalarının önündeki engellerkatılmalarının önündeki engeller

Kaliteli bir temel eğitim olmaksızın, Kaliteli bir temel eğitim olmaksızın, ortaöğrenim ve yüksek öğrenime erişim ortaöğrenim ve yüksek öğrenime erişim bir kenara, kadınlara aileleri içinde bir kenara, kadınlara aileleri içinde ikincil roller biçilmekte, iş piyasasından ikincil roller biçilmekte, iş piyasasından dışlanmakta ve siyasi yaşama dışlanmakta ve siyasi yaşama katılamamaktadır.katılamamaktadır.

Page 47: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Örnek 4: Örnek 4: Kadınların şiddete maruz kalmalarıKadınların şiddete maruz kalmaları

Her türlü şiddet utanç vericidir ve uygulayıcının Her türlü şiddet utanç vericidir ve uygulayıcının gücünü değil, acizliğini ortaya koyar. gücünü değil, acizliğini ortaya koyar.

Özellikle kadına yönelik şiddet, dünyanın bazı Özellikle kadına yönelik şiddet, dünyanın bazı ülkelerinde en yaygın insan hakları ülkelerinde en yaygın insan hakları ihlallerinden biridir. Ne yazık ki, bizim ihlallerinden biridir. Ne yazık ki, bizim ülkemizde de hiç de azımsanmayacak ülkemizde de hiç de azımsanmayacak orandadır. orandadır.

HATTA…HATTA…

Page 48: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Türkiye'de kadınların yüzde 58'i şiddet Türkiye'de kadınların yüzde 58'i şiddet görüyor. görüyor.

Türkiye'yi yüzde 47 ile Bangladeş, Türkiye'yi yüzde 47 ile Bangladeş, yüzde 45 ile Etiyopya, yüzde 40 ile yüzde 45 ile Etiyopya, yüzde 40 ile Hindistan ve yüzde 34'le Mısır izliyor. Hindistan ve yüzde 34'le Mısır izliyor. (Dünya İzleme Enstitüsü Raporu, 2008)(Dünya İzleme Enstitüsü Raporu, 2008)

Page 49: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

ŞİDDET NEDİR?ŞİDDET NEDİR?

Temel dürtü ve var oluş gereği Temel dürtü ve var oluş gereği savunma savunma hariciharici daha çok insanlarda ve topluluk daha çok insanlarda ve topluluk halinde yaşayan hayvanlarda grup içi halinde yaşayan hayvanlarda grup içi otorite sağlamak için diğerinin varlığını otorite sağlamak için diğerinin varlığını tehdit unsuru görmek ve onu bu konuda tehdit unsuru görmek ve onu bu konuda sindirmek için karşı tarafa uygulanılan sindirmek için karşı tarafa uygulanılan zarar vermeye yönelik davranış zarar vermeye yönelik davranış türütürüdür.dür.

Page 50: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

ŞİDDET NEDİR?ŞİDDET NEDİR?

Uygulayıcısı tarafından bilinçli olarak karşıdaki Uygulayıcısı tarafından bilinçli olarak karşıdaki kişiye ya da kişilere, kurum ya da kuruluşlara kişiye ya da kişilere, kurum ya da kuruluşlara hatta canlı diğer varlıklara (bitki örtüsü, hatta canlı diğer varlıklara (bitki örtüsü, hayvanlar, yaşam kaynakları vb. gibi.) çeşitli hayvanlar, yaşam kaynakları vb. gibi.) çeşitli çıkarlar elde etmek; onlara karşı üstünlük ya çıkarlar elde etmek; onlara karşı üstünlük ya da hâkimiyet kurmak; istenilen hal ve da hâkimiyet kurmak; istenilen hal ve hareketlerin yapılmasını veya ayrıcalık hareketlerin yapılmasını veya ayrıcalık sağlamak; saygınlık ya da sevgi kazanmak; sağlamak; saygınlık ya da sevgi kazanmak; kısacası kısacası maddi ve manevi çıkar ve maddi ve manevi çıkar ve menfaatlerin elde edilmesini sağlamak amacı menfaatlerin elde edilmesini sağlamak amacı ile yapılır.ile yapılır.

Page 51: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

ŞİDDET NEDİR?ŞİDDET NEDİR?

Şiddet yalnızca fiziksel olmaz!Şiddet yalnızca fiziksel olmaz!

Fiziksel, sözlü, psikolojik ya da işaretler Fiziksel, sözlü, psikolojik ya da işaretler yardımı ile uygulanan kişi ya da yardımı ile uygulanan kişi ya da kişilerin, kurum ya da kuruluşların, kişilerin, kurum ya da kuruluşların, hatta canlı diğer varlıkların hatta canlı diğer varlıkların yaşam, yaşam, özgürlük, irade, istek, hak ve özgürlük, irade, istek, hak ve sağlıklarına zarar verici, bu hakları sağlıklarına zarar verici, bu hakları ortadan kaldıran ya da geçici süre ile ortadan kaldıran ya da geçici süre ile bunların ortadan kaldırılmasını sağlayan bunların ortadan kaldırılmasını sağlayan hal ve hareketlerin tümünehal ve hareketlerin tümüne şiddet denir. şiddet denir.

Page 52: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

““KÜRESEL CİNSİYET UÇURUMU 2007″KÜRESEL CİNSİYET UÇURUMU 2007″

Bu yılın başında, Dünya Ekonomik Forumu Bu yılın başında, Dünya Ekonomik Forumu tarafından açıklanan “Küresel Cinsiyettarafından açıklanan “Küresel Cinsiyet Uçurumu 2007Uçurumu 2007″ raporuna göre Türkiye, ″ raporuna göre Türkiye, kadın erkek eşitliğikadın erkek eşitliği açısından, 128 ülke açısından, 128 ülke arasında 121. 2006 da 105. sırada yer alan arasında 121. 2006 da 105. sırada yer alan Türkiye, Moritanya, İran, Mısır gibi ülkelerin Türkiye, Moritanya, İran, Mısır gibi ülkelerin arkasına düşmüştür. Özellikle kişi başına arkasına düşmüştür. Özellikle kişi başına gelirde kadınlarla erkekler arasındaki gelirde kadınlarla erkekler arasındaki uçurumun açılması, Türkiye’nin listede daha uçurumun açılması, Türkiye’nin listede daha arka sıralara düşmesinde etkili olmuştur. arka sıralara düşmesinde etkili olmuştur.

(http://www.globalpolicy.org/socecon/inequal/gender/indexarticles.htm)(http://www.globalpolicy.org/socecon/inequal/gender/indexarticles.htm)

Pakistan 126. sırada, birinci sırada İsveç, son Pakistan 126. sırada, birinci sırada İsveç, son sırada Yemen var.sırada Yemen var.

Page 53: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİBİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ

2000 yılı Eylül ayında toplanan BM Binyıl 2000 yılı Eylül ayında toplanan BM Binyıl Zirvesine katılan dünya liderleri, Zirvesine katılan dünya liderleri, yoksulluğu ve bunun yol açtığı yıkıcı yoksulluğu ve bunun yol açtığı yıkıcı sonuçları gidermek amacıyla Binyıl sonuçları gidermek amacıyla Binyıl Kalkınma Hedefleri adı verilen ölçülebilir Kalkınma Hedefleri adı verilen ölçülebilir ve 2015 yılına kadar ulaşılması gereken ve 2015 yılına kadar ulaşılması gereken hedefler belirlemişlerdir. hedefler belirlemişlerdir.

Bu hedeflerden her birinin gerçekleştirilmesi Bu hedeflerden her birinin gerçekleştirilmesi kalkınma açısından son derece önemlidir.kalkınma açısından son derece önemlidir.

Page 54: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Binyıl Kalkınma HedefleriBinyıl Kalkınma Hedefleri

Bu hedefler arasında ikisi vardır ki, diğer Bu hedefler arasında ikisi vardır ki, diğer bütün hedefler için kilit önemde bütün hedefler için kilit önemde görülmektedir. Bunlar:görülmektedir. Bunlar:

Herkese temel eğitim veHerkese temel eğitim ve Toplumsal cinsiyet eşitliği Toplumsal cinsiyet eşitliği

sağlanmasıdır.sağlanmasıdır.

Page 55: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

SONUÇSONUÇ

Erkekle kadın arasında bunca farkın erkek lehine yaratıldığı Erkekle kadın arasında bunca farkın erkek lehine yaratıldığı toplumlarda, çok önemli bir şeyin göz ardı edildiği açık değil toplumlarda, çok önemli bir şeyin göz ardı edildiği açık değil mi?mi?

Kadının/annenin gücü. Kadının/annenin gücü. Kadının her yönden sağlıklı, üretken ve Kadının her yönden sağlıklı, üretken ve başarılı bir toplumu oluşturmadaki gücü. başarılı bir toplumu oluşturmadaki gücü.

Anne ve babalar, yetişkin insanlar olarak her Anne ve babalar, yetişkin insanlar olarak her yönden gelişmiş bir Türkiye’de yaşayabilmeleri yönden gelişmiş bir Türkiye’de yaşayabilmeleri için çocuklarımıza fırsat yaratmak, zor da olsa için çocuklarımıza fırsat yaratmak, zor da olsa bizim elimizde. bizim elimizde.

Yeter ki, bu gerçeklerin ayırdında olalım, Yeter ki, bu gerçeklerin ayırdında olalım, sorumluluk taşıyalım ve bu kısır döngüyü kırmak sorumluluk taşıyalım ve bu kısır döngüyü kırmak için çaba harcayalım.için çaba harcayalım.

Page 56: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Hangisinden vazgeçilebilir?Hangisinden vazgeçilebilir?

Page 57: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Hangisi ihmal edilebilir?Hangisi ihmal edilebilir?

Page 58: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

Oğlan mı? Yoksa kız mı?Oğlan mı? Yoksa kız mı?

Page 59: KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI Belma T. AKŞİT

29 Mart 2008 Kız ve Erkek Çocukların Toplumsallaşması, Belma T. AKŞİT

İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER..İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER..