Klan Dergi 2003-02

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

1/65

Bu sayda:

Ruh ve Mzik :

Demir Demirkan

Japon ay SanatZen TarihiTaoculukBeElementFarkndalkDerin Ekoloji

Ayur VedaYemein EnerjisiYamaoka TesshKabbalaFitoterapiTasavvuf ve Felsefe

Yoga AsanaBilinli Ryalar

Bilincin DoasiirKitap

KlanDergi

temmuz 2003

iki

Yoga - Tai Chi - Beslenme - Meditasyon - Aikido - Salk - Zen - evre - Dou - Shiatsu - Kendo - Sana

Chanoyuay Sanat
http://www.klannews.com/http://www.klannews.com/http://www.klannews.com/

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

2/65

KlanDergi / Say2 / Temmuz 2003

KlanDergiye hogeldiniz.

KlanDergi PDF teknolojisiyle hazrlanmtr.

Adobe Acrobat Reader 3.0 veya daha yeni srmn

bilgisayarnza (Mac ya da PC) kurduktan sonra Tantm

ikonuna ift tklayarak dergiyi okumaya balayabilirsiniz.

Adobe Acrobat Reader bedava bir program olup aadaki linkten indirilebilir :

www.klannews.com

Sayfalarevirmek iin Acrobat alet ubuundaki

oklarkullanabilirsiniz. Okumaykolaylatrmak iin aynalet ubuundaki

Sayfa dmeleriyle mmkndr. PDF teknolojisi ile, sayfalardaki web

ya da e-posta adreslerine tklayabilirsiniz.

Sayfayne kadar bytrseniz bytn yazkalitesinin

azalmadngreceksiniz. Bu, PDF teknolojisinin okuma rahatl iin

saladbir olanak. Sayfalaryazcnzda bastnzda yazlarn

kalitesi sizi artacaktr. Resimler, dosya boyutlarnsnrlamak zere

ekran znrlnde (72 dpi) tutulmutur.

Arama yapmak iin de Drbn (search/arama) ikonuna tklayabilirisiniz.

Btn teknik sorularnzn yantlarAcrobat Reader yardm mensndedir.

Bilgelik, Gelenekler ve Kiisel Geliim dnyasnda iyi yolculuklar...

KlanDergi

Kullanm
http://www.klannews.com/http://www.klannews.com/

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

3/65

KlanDergiKlan Yaynlarnn rndr.

Editrler: Cem en /[email protected] Kendirolu /[email protected]

Yazarlar (alfabetik s

rayla):Refik Algan, Tijen naltong, Suavi Kendirolu,Hakan Onum, Nimet zata, Dr. Ender Sara, Cem en,Barentuna, mer Tecimer, GneTokcan

Dier katklar (desen, fotoraf vs.):Suavi Kendirolu, Tijen naltong, zgr Taylan,Cem en.

nternet Uygulama:Nusret Kurar /[email protected]

Tasarm ve sayfa dzeni: Suavi Kendirolu

Reklam: [email protected](Tel: 212 324 82 10)

letiim:http://[email protected]

KlanDergisadece elektronik ortamdayaynlanmaktadr. Yeni saylarsitemizdenindirebilirsiniz. Bunun iin cretsiz yelik ileminiyapmanz yeterli olacaktr. (letilen dosyalarnboyutlarbir disketin kapasitesini amayacakekilde hesapland) KlanDergicretsiz olupserbeste oaltabilir, e-maille tandklarnzagnderebilir ya da yazcnzda basabilirsiniz.Yazve izimlerin telif haklarsakldr ve bakabir yayn bnyesinde izinsiz kullanlamazlar.

Sistemimiz en son virs taray

c

larla kontroledilmektedir ve sunucumuzdan indirdiinizdosyalar kesinlikle virs barndrmaz.Bunun yannda, e-mail vs. yollarla ve bizdenbaka kaynaklardan edindiiniz KlanDergidosyalaryla ilgili sorumluluk kabul edilmez.

Teknik not :

Belge rahata okunabilmesi iin Adobe Acrobat

Reader 5.0 veya yeni bir srmn bilgisayarnza

kurulmuolmasgerekmektedir. Bu program cretsizolup PC ya da Mac bilgisayarlarn ounda bulunmak-

tadr. Bu programa sahip deilseniz, bilgisayar dergileri

ile birlikte datlan hediye CD-Romlarda bulabilir ya

da www.klannews.com sitesinden indirebilirsiniz.

Yokluk tac

alnmsktnda,

Zevk de, keder de

ruhumdan uar gider.

Nazm Hikmet

(10 yalarnda)
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]://www.klannews.com/mailto:[email protected]://www.klannews.com/http://www.klannews.com/mailto:[email protected]://www.klannews.com/mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

4/65

indekiler( B a l k l a r a t k l a y n )

Merhaba! < Tklayn!

ay Sanat/ Suavi Kendirolu

Zen Tarihi (2) / lhan Ermete

lgn Bir iir / Po Chu - I

Taoculuk(2) / GneTokcan

BeElement / Cem en

nci /Anonim yk

Farkndalk (2) / Ilhan Ermete

Derin Ekoloji / Hakan Onum

Kitap Tantm

Demir Demirkanla Sylei / Klan

Ayur Veda / Ender Sara

Yemek ve Sevgi / Tijen naltong

Yamaoka Tessh / Suavi Kendirolu

Kabbala (2) / mer Tecimer

Fitoterapi (2) / Nimet zata

Tasavvuf ve Felsefe / Refik Algan

Gnee Selam B / Yoga Asana

Bilinli Ryalar / lhan Ermete

Bilincin Doas(2) / Cem en

KlanD

er

gi

KlanDergi / Say2 / Temmuz 2003

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

5/65

Merhaba !

Daha ilk sayda Klanmzn binden fazla yesi oldu.Birou da dergilerini arkadalarna dorudan tanttlar, paylatlar.

Bu arada sizlerden gelen olumlu-olumsuz tm eletirilerideerlendirdik, sorularnzyantlamaya altk.

Sk karlatmz sorulardan biri Acrobat Readern kuru-lumuyla ilgiliydi. Bu okuma aracnnermemizin ve dergiyi PDFformatnda yaynlamamzn ana gerekesi var:

1) Dosya boyutu: Ayndergiyi Wordle hazrlasaydk boyu-tu rahatlkla 10 MB civarolabilirdi.

2) PC-Mac uyumu: PDF bu iki sistem arasnda sorunsuzalan tek format. Yukardaki nermeye ramen Word seseydikMac kullanclardergiyi okuyamayacaklard.

3) Font sorunu: Yabanc lkelerdeki okuyucularmzn yazkarakteri sorunlarnPDF tamamen ortadan kaldryor. Bu sorunuda gereken yazkarakterlerini derginin iine dahil ederek zyor.

Bu arada sizler iin pekok yeniliin hazrl iindeyiz.Sitemizdeki Forum blm ald. Dergide kan seme yazlarn-dan oluacak ve ayda bir yaynlanacak bir hardcopy kat ver-siyon karmayplanlyoruz. Koleksiyoncular iin !

Bu ay, ilk sayda balayan yazdizilerimizin devamnbula-cak, Eurovision zaferiyle herkesi mutlu eden, besteci ve mzisyenDemir Demirkanla yakndan tanacak, yeni yazlar okuyacak-

snz.

Japon ay Sanatnn tarihini ve uygulamasn anlatan biryazile balyoruz. Cem enin BeElement yazdizisi de bu say-da balyor.

yi okumalar !

KlanDergi

Mektup

5KlanDergi / Say2 / Temmuz 2003

KlanD

er

gi

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

6/65

ay imekten ay Trenine:ay imek gibi sradan ve gnlk bir faaliyetin

bir trene dnt ay Sanat, Japonkltrnn en nemli paralarndandr.

Gnmzde kadnlara ynelik bir ura gibigrnse de Maiji devrimine (1868) kadar dahaok erkeklere zgyd. Dier gsteri/perfor-mans sanatlarndan farklolarak davetliler de butremde rol alrlar. ay hazrlama, sunma, kabuletme ve ime hareketlerinin tm nceden belir-lenmi kurallara gre gerekletirilir. Trendetanrsal bir varla atfta bulunulmaz. Sadecekatlanlar iin yaplr. Gnlk yaamn stresin-den kp dosta bir ortampaylamakla, i disip-

lin, alakgnlllk ve estetik zevklerglendirilir.

9. yzylda feodal derebeyleri olanDaimyo'lar ve tccarlar olduka gsterili aytoplantlarna katlarak sunulan rnn kkenini

bulmaya alri kalitesi zerine syleirlerdi. Butren Chanoyu adn alyordu. Bunun tamTrke karl "ay iin scak su"dur. Dahasonralar halk "Unyaku Chakai" adl, inkltrne daha yakn ve daha az soylu bir ikrm

tarzyla tant.ay Treni Chanoyu'nun daha spritel

olan ay Yolu'na (Chad) dnm 16. yzyl-da Sen no Rikyu'nun eliyle gerekleecektir.Savakesimin tekelinde bulunan elitist tren-lere (Daimyo-cha) sadelik getirmek uzun zaman-dan beridir ay ustalarnn istedii eydi. Busadelik Wabi ad altnda bir tr ideale dnt.Wabi daha ok sade bir yaam araydr. Sabi(sade grnm), Shubui (sade zevkler), Ygen

(gizemli zerafet ve hzn) gibi trevleri de Japonyaamn derinden etkilemitir. Edebiyatta enderin duygular asla dorudan aa vurulmaz,sadece hissettirilirdi. Hatta bu duygularn ifade


ay SanatChanoyuay bir iecek olmadan nce ila olarak kullanlyordu. iir imparatorluu

in'de hoa vakit geirme aracna dnmesi VII. yzylbuldu.Bu uraXV. Yzyl Japonya'snda bir estetik dinine, ay Sanat'na dnt.

Suavi Kendirolu

ay

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

7/65

edilemeyecei de dnlrd. N Tiyatrosu, ayTreni, aido gibi sanatlarn sessiz ve trensel yaplar

bu Wabi idealine baldr.

Tren:Tipik bir ay Treni'ni yazya dkmek oldukacesaret krc, hatta neredeyse imknsz bir i. Burada

ancak kaba bir tasvirle yetineceiz. ay Treni'ninyaplday odasnormal bir odadan daha sadedir veieriye ufack bir kapdan (Nigiriguchi) eilerek giri-lir. Bu yap mtevazi bir yaam eklini hissettirme-lidir. mparator dahi bu kapldan girebilmek iineilmeli ve samuraylar silhlarn darda brak-malydlar.

Bu ay odas bazen bir kulbe halini alarakevden bamsz bir yapya dnr. ay evine gidenyol bir arnma yoludur. Eve girmeden nce durulur, el

ve a

z sabit bir kaptaki suyle temizlenir, bedenarndrlr. Sonra ev sahibinin davetiyle odaya girilir.Tokonoma adl keye yerletirilmi bir iek kom-

pozisyonu (kebana) ya da resim seyredildikten sonraoturulur. Atein zerindeki demir aydanlktaki sukaynaynca usta ay hazrlar. nce Kocha denilentadmlk koyu bir ay sunar. Bu hediyelerin en iteni-ni kabul ettikten sonra konuulur, shbet edilir, ardn-dan da Usucha adnalan ak ay iilirdi.

Chanoyu gereleri:ay Treni'nde kullanlan aralara deinmedengemek olmaz. Bu aralar usta tarafndan misafirin

kiiliine, yaknlk derecesine gre seilir ya da zelolarak retilirdi. Tabii ki bu tercihlerde sadelik ennemli yol gstericiydi. Sadelikte gizli, byk birzevklilik, soylu bir estetik vard. Yeil toz ay konu-lan kap (usuki), ay almaya yarayan bambu kak(chashaku), kartrma fras (chasen), su dkmekepesi (hishaku) ve ay ksesi (chawan) iilik

bak

m

ndan birer ustal

k rnei olup baz

lar

treninbelli bir evresinde ayrayr incelenir, uyanan beenive hayranlk dile getirilirdi. Chanoyu sayesinde ke-

bana, seramik, Sumi-e (bir tr resim sanat) gibibirok sanat dal halk tarafndan anlalabilmi,gelime frsatbulmutur.

Bizi en ok duygulandran arasa ay ksesiChawan'dr. Chawanlar trl stillerde ve tekniklerle

ay Sanat


Kama

Furo

Mizuhashi: Chawan ykamasuyunun bulunduu kap.

Kama ve Furo:aydanlk ve ocak.

Kn yer demesikaldrlarak altndakiRo adverilen ocakkullanlr.

Kensui: Chawan ykamasuyunun dkld kap.

Hishaku: Su dkmekepesi.

Chawan:ay ksesi.

Usuki(natsume):Usucha (toz ay)konulan laklkap.

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

8/65

retilmitir. Farkl blgelerde, farkl malzeme vesanat anlayyla tasarlanan bu seramik kselergnmzde paha biilmez birer koleksiyon

parasdrlar. zellikle Roku stili chawanlar dikkatedeerdir. Dner tezgah yerine elle ekillendirilip

dk

s

l

(800-1000C) f

r

nlarda piirildiklerindendzensiz ekilli ve grece kaba dokulu olurlar. Heradan farkl grnrler ve ayn zamanda dokunmaduyusuna da htap ederler. yle ki, mlekinin eller-ine dokunduunuzu, o yaratanntekrar yaadnzhissedersiniz. Tren srasnda misafirin kullandtekara olduundan ev sahibiyle arasndaki yegnekprdr. Misafir ustann ince sanatn, koskoca birdnyay avucunda tutar, hisseder ve dudaklarnagtrerek tadar. Yzyllarn birikmi gelenekleriyle

ve bu geleneklerin ustalar

yla aras

nda fiziksel bir bakurulur. Tm aralar, ay odas, giyilen kimonolar,sarfedilen nezket szleri, duygu ykl bir atmosferyaratr. Bu ortamnparalarnyaratan tm sanatlar

bir olup hibir karlk beklemeden size bu aysun-mulardr.

Kaynaka:The Book of Tea, Okakura Kakuzo

A Look into Japan, (Japan Travel Bureau)Le Japon, Dictionnaire et Civilisation, (Louis Frdric)

Art, Tea and Industry, (Masuda Takashi)

Japan, "Spirit & Form", (Shuichi Kato)

ay Sanat


Chanoyuda Matcha adverilen yeil toz aykullanlr. Bu ayChashaku adlkkkakla Chawanakonulur.

zerine, Hisshakuyla Kamadan alnan scak sudklr. Chasenle (fra) kprtlerek

kartrlr.

Nasl iilir?Hafife eilerek Chawansaelle alp sol elinavu iine yerletiriniz. Kseyi saat ynnde saelinizle harekette eviriniz.ayitikten sonrasaelle Chawansilin ve bu sefer tersynde evirerek evsahibine geri verin

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

9/65

nc Pir Seng-ts'anin'deki nc Zen piri olanSeng-ts'an hakknda ok fazla birey bilinmiyor. Seng-ts'an Hui-k'o'nun yannda bir Zen rahibiolarak yaad. Satori'ye erereknc pir olduktan hemen son-ra, 574 ylnda Budaclarn ceza-landrld dnemlerden biridaha balad. Stra'lar ve Budacheykeller yakld, rahipler verahibeler tapnaklardan karak eski yaamlarna geridnmeye zorland. Seng-ts'an zalimce cezalandrl-maktan kurtulmak iin tam on beyl boyunca oradanoraya gezip durdu. Bundan sonra Huan-kung Da'na

giderek on yl orada sakland. Huan-kung Davahihayvanlarla dolu bir yerdi, burada yaayan yrtckaplanlar evre halknda byk bir korku uyandr-mt. Anlatlanlara gre Seng-ts'an'n varlbu vahikaplanlar yattrmaya yetti, kaplanlar bir daha ocivarda yaayanlarrahatsz etmedi.

Seng-ts'an bylece dalarda dolarken 592'deTao-hsin (Dshin, 580-651) ile karlat. Sylenceyegre Tao-hsin Seng-ts'an'n yanna geldii zaman onayle dedi:

"Yalvarrm ustam merhamet edin, bana

bamszlama yolunu gsterin."

"Kim baladseni?"

"Hi kimse balamad."

"Peki yleyse niye bamszlamaya alyorsun?"

Seng-ts'an'n bu szleri Tao-hsin'in hemen oanda satori'ye ermesine yetti. Tao-hsin drdnc piroldu. Seng-ts'an pirlii Tao-hsin'e devrettikten sonrance baka bir daa gitti, ama sonra eskiden kald

yere geri dnd. Ora halksk sk onu ziyaret ediyor,ondan Budacln ilkelerini reniyordu. Seng-ts'anyine byle bir toplantda vaaz verdii bir gn, biraacn yannda ayakta durarak ld.

Seng-ts'an'n yaam zerinegeriye fazla bilgi kalmamakla bir-likte, yazm olduu bir iir ok

byk bir nem tamaktadr.Zihne nan Dizeleri (Hsin-hsinMing; Shinjin Mei) olarak bilinen

bu iir ilk Ch'an (Zen) iiridir.Zen'in baztemel ilkelerini zengin

bir dille anlatan bu iirde belirginTaocu etkiler grlr. Dizelerdeeylemsizlik (wu-wei), doallk

(tzu-jan) gibi Taocu kavramlar ska karmza kar.Daha sonraki dnemlerde Zen'in belirgin bir zelliihaline gelen Taocu etki, ilk olarak bu erken dnemZen iirinde grlr. Bu nedenle, Zihne nan Dizeleri

Zen'le Taocu retinin bir araya geliini akagstermesi asndan da nem tar. Sonraki dnem-lerde hem inli hem de Japon Zen ustalartarafndan

bu iirin birok yorumu kaleme alnmtr. Seng-ts'an'n bu nl iiri aadaki dizelerle balar:

Tao'a ulamak zor olmayacak

ya unu ya bunu semek olmasa

unu sevip bunu sevmemek bir yana braklsa

kendiilinden kacak aa

Sa teli kadar ayrm yapmakyerle gk kadar uzaklatrr gerei

Eer grmek istiyorsan onu

brak u doruyla eriyi

steneni istenmeyen karsna koymak

zihnin hastaldenir buna

Gizemli srlara ermeyince insan

zihni sakinletirmek bouna

Byk bir boluk gibi tam

ne eksik var ne de fazla

Ama unu alp bunu atncakaybolup gider bulunmaz asla


Zen Tarihi (2)lhan Ermete

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

10/65

Drdnc ve Beinci Pirler:Tao-hsin ve Hung-jenTao-hsin'in farkndaln iyice bilemek iin 60 yl

boyunca hibir yere uzanp yatmad ve hi uyu-madsylenir. Tao-hsin ilk Zen topluluunu organ-ize etti, Zen rahipleri burada ailelerinden vetoplumdan ayr yayorlard. nceki pirlerin sadece

birka rencisi varken, Tao-hsin'in etrafndayzlerce Zen rahibi topland. Tao-hsin 624 ylnda birgn kendinden sonraki pir olacak kii olan Hung-

jen'le karlat. 651 ylnda birdenbire rencilerinitoplayp onlara, "Her ey bamszdr. Bunu aklnz-dan karmayn ve ileride bunu retin," dediktensonra meditasyon yaparkenki gibi oturdu ve ld.ldnde 72 yandayd.

Beinci Zen piri Hung-jen (Gunin ya da

Knin, 601-674) daha yedi yandayken Tao-hsin'lekarlatve bir Budacrahip olarak onun tapnanagirdi. Gnlk ileri yapt zamann dnda srekliolarak zazen yapt. eitli Zen okullarkuran birokZen ustas yetitirdi. Hung-jen 676 ylnda bir gnrencilerine artk stne den grevi tamamladnve dnyadan ayrlacansyledikten sonra meditas-yon yapar gibi dik oturdu ve ld. Hung-jen'in en nlrencisi olan Hui-neng Ta-chien (En Daikan, 638-713), Zen'in gelimesine byk katklarda bulundu.

AltncPir Hui-nengZen tarihinde en nemli iki kiiden ilki Bodhidharma,ikincisiyse Hui-neng'dir. Hui-neng'in Zen retisini

biimlendirmedeki rol yle nemlidir ki baz tarih-iler Zen'in asl kurucusunun Hui-neng olduunusavunurlar. Hui-neng'e gelene kadar Zen hl HintBudaclnn etkisi altndayd, Zen Hui-neng'le iyi-den iyiye in kltrnn renklerine boyand,

btnyle inlilerin anlayp zmseyebilecei birhale geldi. Bylece Zen'i dier Budac okullardanayran belirleyici zellikler de ortaya kms oldu.

Ondan nceki btn pirler son derece eitimlikiilerdi, ama Hui-neng'in okumas, yazmasolmayancahil birisi olduu sylenir. (Bazaratrmaclar onunokur yazar olmadnn kastlbir abartma olduunusavunurlar.) Babaso daha ocukken ld iin Hui-neng ok fakirdi, durumu ok ktyd. Daha ocukdenecek bir yata olduu halde geimini salamakiin odunculuk yapyordu. Bir gn yine yakacak odunkesmipazarda satyordu. Odun almak isteyen birinin

dkkanna bir eki odun gtrd. Hui-neng dkkan-dan ktnda darda duran bir rahibin okuduustra'daki szleri duydu ve hemen o anda aydnlan-

lanma deneyimi (kensh) yaad. Hui-neng rahiptenbunun Elmas Stra (Vajracchedik Praja PramitStra) olduunu rendi. Rahip ona stra'yHung-jenadnda bir Zen ustasnn tapnandan aldnanlattve gidip bu nl ustaygrmesini syledi.

Hui-neng anlaynderinletirmek iin bein-ci Zen piri Hung-jen'i grmeye karar vererek yola k-t. Bir ay kadar yrdkten sonra beinci pirHung-jen'in Sar Erik (Wang-mei) Da'ndaki tap-nana vard. Tapnakta bine yakn Zen rahibi ya-yordu. Hui-neng Hung-jen'e sayglarn sunduktansonra Hung-jen ona nereden geldiini ve ne istediinisordu.

"Ben gneyden gelen bir kylym. Burayasize sayglarmsunmaya geldim, tek istediim bud-dha'la ermek."

"Gneylilerde buddha doasyoktur, nasl ere-ceksin ki buddha'la?"

"nsanlar gneyde ya da kuzeyde yaayabilir,ama hepsinin buddha dogas birdir. Gneyden gelen

birinin bedeni sizinkinden farklolabilir, ama buddhadoamz ayndr."

Hung-jen verdii bu yanttan Hui-neng'in okzeki olduunu anlam, onun doal yeteneini farket-miti. Bakalarndan ktlk grmemesi iin ona hikonumamasn tledi ve dier rahiplere katlp

almasnsyledi. Hui-neng'e yakacak odun kesmeve pirin tme ii verildi.Hui-neng'in tapnaa geliinin zerinden sekiz

ay kadar gemiti ki, beinci pir Hung-jen bir gn onugrd ve, "Budaclk zerine bilginin ok salamolduunu biliyorum, ama bazkt niyetlilerin sanazarar vermemesi iin seninle konumaktan kanyo-rum. Beni anlyor musun?" dedi. Ksa bir sre sonra,675 ylnda, Hung-jen pirlik grevinden ekilmekistedi ve btn rencilerini bir araya toplad. Onlara

pirlii devredecek birisini seeceini, vard Zenanlaynbir drtlkte (gth) en iyi kim dile getirirseyeni pirin o olacansyledi.

Tapnaktaki yedi yzden fazla rahip arasndaen yal, en gzde olan barahip Shen-hsiu'ydu(Shinsh). Herkes pirlik grevinin ona deceindeno kadar emindi ki, ondan baka hi kimse bir iir yaz-maya girimedi bile. Shen-hsiu uzun uzun dndk-ten sonra bir drtlk yazd, ama bir trl cesaretinitoplayp onu ustas Hung-jen'e veremedi. Drt gn

boyunca srekli olarak iirini ustasna gtrmeye

alt, ama bunu yapamad. Sonunda gece yarsnbekleyerek kimseye grnmemek iin karanlktagizlice Hung-jen'in kaldodann karsndaki duvara

Zen Tarihi (2)


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

11/65

gitti ve iirini oraya yazd. Drtlk yleydi:

Beden benzer bilgelik aacna

Zihinse aynparlak bir ayna

Onu srekli silmek gerek ki

zeri hi toz tutmaya

Shen-hsiu sabaha kadar ustasnn drtlnbeenip beenmeyeceini dnd, gzne bir damlaolsun uyku girmedi. Hung-jen ertesi gn drtlgrp okudu. Ama Shen-hsiu'nun daha gerekli olgun-lua ermedigini zaten biliyordu. Ona daha pirliihaketmediini syledi, ama yine de drtln duvar-da kalmasnve dier rahiplerin onu okumalarniste-di. iiri okuyan rahipler onu ok beendiler, hepsi deShen-hsiu'nun pirlii adamakll salama aldna

inandlar.Bundan iki gn sonra, gen bir rahip Hui-neng'in pirin ttg yerden geerken Shen-hsiu'-nun drtln okudu. Drtl duyan Hui-neng,

bunu yazann daha buddha'la ermemi birisiolduunu hemen anlad. O gece yanna gen bir rahibialarak drtln olduu yere gitti. Okuma yazma

bilmedii iin rahipten syledii drtl duvara yaz-masnistedi. Hui-neng'in drtl yleydi:

Bilgeliin znde ne aa varNe de parlak bir ayna var

Aslnda bir tek ey bile yok

Nereye konacak ki tozlar?

Tapnaktaki rahipler ertesi sabah bu drtlokuduklarzaman ok ardlar, kimse o gne kadar

bir kenarda kendi haline duran basit bir ayaman-dan byle gzel bir iir beklemiyordu. Herkesdrtln olduu yere topland ve Hui-neng'i vd.Hung-jen drtl okuyunca onun ulam olduu

anlayn derinliini daha da iyi anladama Hui-neng'ikskan kiilerin zararndan korumak iinayakkabsnn altyla drtl duvardan sildi.

Hung-jen tapnaktaki rahiplerin bu grntegen ve fazla bir bilgisi olmayan ayamann pirolmasnkabul etmeyeceklerini biliyordu. Onun iinertesi gn Hui-neng'e gece olunca gizlice odasnagelmesini syledi. Hung-jen gece boyu Hui-neng'le

birlikte Elmas Stra'y okudu ve stra'nn tadderin anlamlar ona aklad. Bu srada Hung-jen'in

okuduu bir sz Hui-neng'in satori'ye ermesine nedenoldu. Hung-jen pirlik simgesi olan kseyle cbbeyiHui-neng'e verdi, ama bunlarkendisinden sonra kim-seye devretmemesini tledi. Bylece Hui-neng

altncve son Zen piri oldu.Hui-neng daha Budac rahiplie bile kabul

edilmemiti, sadece tapnakta kalp almasna izinverilmiti. Tapnaktaki rahiplerin ou, pirliin onungibi basit bir asyamana devredilmesini anlayacakolgunlukta deildi. Bunun iin Hung-jen Hui-neng'etapna derhal gizlice terkederek gneye gitmesinisyledi. Ona pirliini hemen aa vurmamasn,

birka yl bekledikten sonra kendi okulunu amasntledi. Hui-neng o gece tapnaktan ayrld.

ki ay boyunca gneye giden Hui-neng bir dageidine geldiinde yzlerce rahipten oluan bir kala-

baln kseyle cbbeyi ondan geri almak iin ken-disini takip ettiini grd. Balarnda Hui-mingadnda bir rahip vard. Sonunda rahipler Hui-neng'eyetitiler, Hui-neng kseyle cbbeyi oradaki bir

kayann stne brakt ve yle dedi: "Bu cbbesadece bir simge. Onu zorla almak neye yarar ki?Ama yine de almak istiyorsan al." Hui-ming kseylecbbeyi kayann stnden almaya altama bouna,ikisi de bir da kadar ard! Hui-ming yerindenkaldramad onlar. Bunun zerine yapt hatayanlad, korkudan titreyerek, "Aziz kardeim, ben

buraya cbbeyi deil retiyi almaya geldim," dedi.Hui-neng ona yle yant verdi: "Eer retiyi almakiin geldiysen her trl dnceyi bir yana brak ve

zihnini bo tut. O zaman sana istediin eyi rete-bilirim." Hui-ming uzun bir sre durup zihnini iyicesakinletirdi. Sonra Hui-neng ona, "Ne iyiyi ne dekty dnme, u anda gerek yzn, sen dahadomadan nceki asl yzn gr." diyerek ondan asldoasn, yani buddha doasngrmesini istedi. Hui-ming bu szleri duyar duymaz bir aydnlanma dene-yimi yaad. Yaaddeneyimin etkisiyle gzyalarve ter iinde kalan Hui-ming, "Bu anlaml szlerinarkasnda ayrca gizli bir anlam var m?" diye sordu.Hui-neng ona u yantverdi: "Sana sylediim eydegizli olan bir ey yok. Eer kendi zne bakar ve dahadnya bile var olmadan nceki kendi yzn gre-

bilirsen, gizli olann kendi iinde olduunu anlarsn."Hui-neng bu szleriyle Zen retisine yeni bir

yaklam getirmioldu. O zamana kadar Zen'de hemreti hem de yntem asndan belirgin bir HintBudacletkisi hakimdi. Stra'lardan alnan anlal-maszor szler ska kullanlyor, "Sen buddha'sn,""Sen ve buddha birsiniz," "Buddha senin iinde yay-or," gibi fazlasyla soyut ve kavramsal kalan, kafa

kartran laflar sk sk duyuluyordu. Hui-neng'se Zenretisini bu kalplardan tmyle kurtararak kendinezg bir biimde ifade ediyordu: gerek yzngrmek. Gerek yz, ya da asl yz (honrai no men-

Zen Tarihi (2)


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

12/65

moku) kiinin kendi doas, yani buddha doasyd.Zen'in temel amac kiinin kendi doasn grmesi(kensh) ve bylelikle aydnlanmaya ulamasyd.Hui-neng'in renim ve felsefe tarafndan bozul-mambu basit yaklamtmyle somuttu, gizli olan

bir ey yoktu. Onun Zen'i dorudan, sade ve yalnd.Kiinin tek yapmas gereken ey kendi benliininderinliklerine inip gerek doasntanmakt.

Hui-neng bu olaydan sonra bir sre daha onucezalandrmak isteyenlerden kap saklanmak zorun-

da kald. Beinci pir Hung-jen pirlii ona devrettiktenksa bir sre sonra ld halde, Hui-neng gzdenuzak kalmak iin on beyl boyunca bir grup avcyla

birlikte yaad. 39 yana geldiinde artk ustasndanaldretiyi yayma zamannn geldiine karar ver-erek gneyde kendi okulunu at. n ksa sredeevreye yayld, binlerce renci yetitirdi. Hui-neng76 yanda, T'ang Hanedan'nn en grkemli dne-minde, in kltrnn en parlak gnlerini yaad

bir zamanda ld.

Zen Tarihi (2)


B u i l n a l a n

s i z i b e k l i y o r ! ! !

r e k l a m @ k l a n n e w s . c o m
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

13/65

Btn Kardelerime Seslenen lgn Bir iir

Dnya, okuma bilmeyenleri aldatr;Ben, ne mutlu ki hem okumada hem de yazmada ustaym.Dnya hibir ii olmayanlaraldatr;

Oysa ben yksek devlet memurluklaryla onurlandrldm.Yallar daima hastadrlar;Bana gelince, u an ne arm ne de szm var.nsanlar durmadan evlilik skntsekerler;Fakat ben evlilikle ilikimi kestim ve elimi eteimi ektim.Hibir deiiklik zihnimin huzurunu bozmuyor;Hibir ibacaklarmtitretmiyor.Bu nedenle on yldr ruhum ve bedenimKankln huzuru iinde dinleniyor.Hepsinden te, ar ar geen son yllarda

ok az eye ihtiya duydum.Kboyunca beni stan bir para rtVe gn boyunca tok tutacak bir n yemek.Evimin kk olmashi de nemli deil;

Ne de olsa, insan bir odadan fazlasnda uyuyamaz...

Bir sr atmn olmamasnemli deil;Bir insan aynanda iki arabaysremez ya!Dnyadaki on insandan belki de yedisiBenim kadar talihlidir.Ama halinden benim kadar memnun birini ararsanz,

Bir tane bile bulamayabilirsiniz.Bakalarnn meselesi olduunda ahmaklar bile bilgedir,Kendi meselelerinde bilgeler bile hata yapar.Kimseye kalbimi amaya cesaret edemem.Bu nedenle yabanl szlerimTm kardelerime seslenir.

Po Chu - I, .S. 835(evriri: A. Waley - Cem en)


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

14/65

Dnyadaki dinlerden bahsedenkitaplar sklkla listelerineTaoculuu da dahil ederler vetpkHristiyanlk, Mslman-lk, Budaclk gibi dinlerle

karlatrlabilecek bir dinolarak anlatmaya alrlar. Buadan bakldnda Taoculukda dier dinler gibi bu retiyikuran bir peygamberden sonradinsel bir kuruluhaline gelerek,tapnaklar yoluyla yaylm etkinolmu sonra eitli mezheplere

blnerek deiik kollara yaylm birreti gibi grlebilir. Hatta belki de ilk balar-

da bu kurum saf ve bozulmam

ken sonralar

giderekeitli nedenlerden dolaybozulmalar, "yoldan" ayrl-malar grld dnlebilir.

Bu yorum neredeyse tamamen yanlbir yak-lamdan kaynaklanmaktadr. Taoculuun kk, neLao Tzu'ya ne de baka herhangi bir kiiyedayandrlamaz. Ana kollar da bir tapnak siste-minden srgn vermi filizler deildir. Tapnak sis-temini kuranlar ve bu tapnaklara balmezheplerinin tarihi boyunca eitli dnemlerde siyasi gkazanmasna uraanlarn gerekte Lao Tzu'nun

takipileri olduklar kukuludur, nk baz aratr-maclara gre Lao Tzu'nun sz ettii hemen herkavrama, dnce tarzna srtlarndnmlerdir. Buretiyi bir din diye adlandrmak, her ne kadar tarih-sel geliimi bir dini ve dinsel kurumu imiolsa da,dier unsurlarn da bu reti iinde ayn derecedenemli olduklarn gz ard etmek demektir. Taocureti ve uygulamalar oluturan dier unsurlar daolduka eitlidir; simya bilimi, lmszlk otununya da mantarnn bulunduu aday bulmak iin

yaplan deniz yolculuklar, kendine zg bir in yogasistemi, bir arap ve iir klt, cinsellik ve cinsel zleilgili almalar, teokratik bir dzende ynetilen birlkeyi koruyan bir tapnak ordusu, devrimci gizli

rgtler ve Lao Tzu'nun felsefesi.Tm bunlar Taoculuk olarak

adlandrmak doru olsa da, buterim gerekte olduka genikapsamldr ve Uzak Dou

retileri ve dinler tarihiyleilgilenen kiilerin kafasnkolaylkla kartrabilir.

Taoculuun esas kay-nak kitabolan Tao Tsang yani

Taocu Ansiklopedi de eldeki bubilgilerden daha az akl kartrc

deildir. Tao Tsang, yaklak on beyzyllk bir dnem boyunca yazlarak

tamamlanm1120 ciltlik bir kaynaktr. Bu cilt-

lerin ou da sadece belirli bir eitimi alm

kiilerinanlayabilecei ezoterik bir dille yazlmtr ki bazdurumlarda da harhangi bir konuda yazlm metnianlayabilecek bylesine yetkin bir kiinin yzyllarnce lm olduu grlmektedir. Neredeysehibirinin yazarve yazltarihleri bilinmemektedir.Hatta bu ansiklopedinin hangi srayizledii bile tamolarak zlememitir. Bu eserdeki metinleri birdzene sokmak ve in'i yneten Hanedanlarn olu-turduklar ktphanelerdeki malzemeyle ili-kilendirmek, aratrmaclarn uzun yllarn alm ve

almaya da devam etmektedir. Bylesi bir almatamamlanana dek de Taoculuun tarihinin kesin birereve kazanamayacaaktr.

Her ne kadar tarihte Taoculuk'tan sz edil-meye balanmaskabaca M.. 4. - 3. yzyllara denkgeldii grlse de Taoculuk terimi gerekte in'intm ruhsallnkapsar ve yukarda da belirtildii gibitarihi Neolitie veya onun sonuna dek dayanr. BugnTaoculuk dediimiz ey, gk, yer ve insann bir arayagetirilmesi, aynbtn oluturmalardncesi veya

olgusundan ortaya kmtr. lk kullanld andanitibaren, her kullanlnda bu terimi yeniden tanmla-mak gerekmitir. Bu nedenle ne zaman ve nasl

balad gibi sorulara verilecek cevaplar pek ak


Taoculuk(2)Taoculuun Tarihi, Kkenleri ve Erken Dnemlerdeki Geliimi

David Verdesi Shen'in katklaryla GneTokcan

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

15/65

deildir. Fakat Taoculuu oluturan ya da zamaniinde kapsamna giren unsurlarn in'in Neolitikdneminden beri sre gelen kavramlar olduklarak-tr. rnein, M.. 2700-2600'de yani Xia hanedan-l'nn da ncesinde Huang Ti dnemiyle oksonralarTaoculuun bir sin haline gelmesi arasndageen sre iinde bilgiyi elinde tutan en az 5 tane klanveya ekol olduu bilinir:

Wu Klan: kadnlarn klan, bedensel almayoluyla geliim yntemleri gelitirmilerdir. Buklann yesinin Huang Ti'ye yani efsanevi Sarmparatora cinsel almalarrettii analtlr.

Xi Klan: sadece erkeklerin ye olduu birklan. Wu klannn kart cinsteki paraleli olarakgrlebilir.

Zhu Klan: hem kadn hem de erkek yeleriolan bu klann yeleri rahip snfolarak grlebilir.Lao Tzu'nun da ktphaneci olmasnedeniyle yaniritelleri, kadim bilgileri bilen bir kii olduu hakkn-daki bilgi nedeniyle da bu klana ait olduudnlmektedir.

Zhang Meng Klan: ryalarn efendileri veyaustalar. Zhou Hanedanl(M.. 1700 - 256) boyun-ca imparatorluk ailesinin yeleriydi. Bu klandanolmayanlar imparator olamazd.

Fang Shih Klan: ilalarn, tertiplerin, ustalaryani genel olarak simyaclardr.

Bu beklan, Taoculuk sistemli, kurumsal birhale gelene dek varlklarn srdrdler ve tarih

boyunca Taocular garip, sra deyler yapan kiilerolarak bilindiler - aslnda hl da yledir demek yan-lolmaz.

in'de corafi farkllklar gz nnde bulun-durulmal ve Taocu retilerin geliimindeki, ekil-lenmesindeki rolleri gz ard edilmemelidir, tpkAvrupa'da Viking ve Yunan uygarlnn ruhsallayaklam ve bu kltrlerdeki geliim gibi.Taoculuun bir dnce sistemi olarak geliimine,in'de esrime iinde dans ederek trans halindekehanetlerde bulunan amanlarn, lm atalarla

balantya geebilen ruhsal kiilerin, Konfiys'nbaz pasajlarnda sz edilen aykr dnceli ya daanarist yaklamlmnzevi ve iftilerin, Yang Chuve Sun Tzu gibi kiilerin ve kehanet zerine en eskimetin olan I Chng hakknda byk bilgi sahibi olan

uzmanlarn katkda bulunmu olmas byk birolaslktr. Ama bu katknn ne oranda olduu zerinesadece tahmin yrtlebilmektedir.

Ama genel olarak daha sonra Taoculuk olarak

adlandrlabilecek ya da Taoculua yn verdiisylenebilecek drt ana koldan sz etmekmmkndr. Bunlar, M.. 6. yzylda Lao Tzu'nun(veya Laozi) Tao Te Ching'i yazmasyla tarihtegrlmeye balanm ve yaklak olarak M..200'lere doru da Lao Tzu, Chuang Tzu (Zhuangzi)ve Lieh Tzu isimler "Felsefi Taoculuk" terimiyle

balantl kullanlmaya balanmtr, yazdklar kita-plar daha sonra nefes egzersizleri ve eitli bedenselegzersizler yoluyla uzun yaamay ve hatta genkalmann yollarn arayan Hijyen Ekolne katkda

bulunmu, yine ayndnemde BeElement kavramTsou Yen (veya Zou Yan) tarafndan ortaya atlmveonun rencileri de yaam iksirinin arayna giri-miler, son olarak da gemiler in'in kuzey doukylarboyunca yelken aarak, lmszlk salayan

mantarlar bulmak iin Kutsanm Adalar aramayabalamlardr. Burada sz edilen drt akmdannde "lmszlk" kavram ve araynn ortakolduuna dikkat etmek gerekir.

M.. 5. yy,'da Savaan Eyaletler DnemindeYan Eyaletinde yaayan drt kiinin (Song Wuji,Zheng Bogiao, Chong Shang ve Mo mengao) By velmszlk zerine usta olduklar ve bedenlerindedoa st gler tadklarndan bahsedilmektedir.Burada by, lmszl elde etmek iin kullanlan

kutsal ve sihirli formlleri, lmszlk ise ok uzunbir yaam iermektedir. Zaten bu dnem Taoculuk,Konfyslk ve Yasaclk (Legalizm) gibi nemli felsefi yaklamn kendilerini belli ettiidnemdir. M.. 770 - 221 arasnda sren bu dnem

boyunca, lmszlk salayan Sihir Sanatlarnkul-lanan Bycler, toplum iinde ok etkin bir konum-da olmular, sihir becerilerini kullanarak yksekdzeydeki soylu kiileri etkilemilerdir. SavaanEyaletler Dnemi'nin orta ve ge dnemlerinden HanHanedanl'nda mparator Wu'nun dnemine deklmszlk arayiinde olanlar ve yneticiler hep

birbirlerini desteklemilerdir. Bunun sonucunda damparatorlar bycleri, deniz arblgelere lms-zlk iksirini bulmalar iin gndermilerdir. Ama nekadar ok sayda byc bu ie grevlendirilirsegrevlendirilsin, byle bir iksir ya da mantarn bulun-mas konusunda baar salanamamtr. Yine delmszlk arayna ynelik dnce yaps, dahasonraki dnemlerde dinsel anlamdaki Taoculuanfuz etmive en nemli inanlardan biri olmutur.

Bilinen lk Teorisyenler ve Eserlerinin TaocuHareketin Geliimine KatksGenel hatlaryla Taoculuun tarihine gemeden nce,

Taoculuk


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

16/65

ilk nemli teorisyenlerden sz etmekte yarar var.Bunlardan ilki Lao Tzu yani YalUsta'dr. Gerekteyaayp yaamadbile tam olarak kantlanamasa da,

bazmetinlerde Kongzi ya da bizim bildiimiz adylaKonfys'n kendisini ziyaret ettiinin anlatlmolmas onun tarihi bir kiilik olduu dncesiniglendirmektedir. Kaynaklara gre Lao Tzu, M..604 - 531 arasnda yaamtr ve efsaneye gre, LaoTzu'nun annesi, gkte Kuzey Yldz'nn parldayanndan ona gebe kalan bir bakiredir. Annesi onu,seksen bir yl boyunca rahminde tam(dokuz keredokuzluk kozmik bir dnem), ve annesi bir erik aac-na uzandsrada Lao Tzu, annesinin sol koltuk altn-dan yalbir bilge olarak domutur. Zaten adfarkl

bir ekilde yorumlandnda "Yalocuk" anlamnagelir. Lao Tzu'yu dourduktan sonra annesi lr,

aslnda bunu Hristiyanlktaki, Aai Rabbani aynisrasnda rahibin sunduu ekmek ve arabn Hz.sa'nn bedeni ve kanna dnmesi inancna(transsubstantion) benzetmek de mmkndr; anne veoul burada tek ve aynkiidirler. Yalnz kalan Yalocuk, annesine destek olan erik aacnatasolarakkabul eder ve aile ismi olarak da "Li" adnalr. Dahasonra, Zhou Hanedanlnn (M.. 1050 - 256)saraynda ktphane grevlisi olarak alr, bu daonun her tr ritel, reti hakknda bilgili biri

olduunu simgeleyen bir bilgi olarak yorumlanabilir.Her ne kadar Konfys'n yaad dnem, tarihgeleneinde M.. 551 - 479 olarak verilse de LaoTzu'yu ziyareti ve ona baz ahlak lleri, toplumiindeki doru davrantarzlarhakknda sorular sor-masyla ilgili hikayeyi de bu nne borlu olmaldr.Konfys, bu tr kurallarn, iyi bir ynetimin deanahtar olduuna inanmaktayd. Ona gre, herkes,toplumsal statsne ve snfna uygun davranr, belir-lenmitrelere balkalrsa, her ey yolunda giderdi.Bu iki dnrn karlamalarve konumalarnpekok hikayeye eitli ekillerde konu olmutur ki bun-lardan en nls de Chuang Tzu'nun (Zhuangzi)anlatmolduu hikayelerdir. Ama genel ereve hepayndr, Lao Tzu, Konfys'n dncelerini payla-maz ve soylu konuuna, doalln, kiisel zgr-ln ve mutluluun geleneksel standartlarauymaktan daha nemli olduunu syler. Bu olay vekonuma, insan davranlarnda ahlaklk ile doalolana, doal erdeme ulamak arzusu arasndagnmzde de sregiden tartma ve ikilemlerin bir

z gibidir. Bu dnyada uzun bir sre yaadktan son-ra Yal ocuk veya Yal Usta, gerek toplumsalgerekse de ynetimdeki rmlk ve bozulmanedeniyle hayal krkl iinde Bat'ya, uzaklardaki

dalara ekilmeye karar verir. nsanlarn yaaddnyann snrn simgeleyen da geerken kapnn

bekisi onu tanr ve retileri hakknda sorular sor-maya balar. Lao Tzu da bu bekiye 5000 kadar inkarakterinden oluan klasii Tao Te Ching'i (Dao deJing) - Yol ve Erdemin Kitab veya Yol ve OnunGcnn Klasii - brakr.

Bu efsaneyle kark hikayeye baktmzda,Lao Tzu'nun yaad dnemdeki in'in kkldeiikliklere sahne olduunu grebiliriz. M.. 6.yzyl boyunca, Zhou Hanedanlnn feodal yapsyerini yeni bir toplumsal ve kiisel geliime brak-mtr. Erken Dnem in tarihi, dier pek ok Bronzakltrleri gibi, atalar kltrnn ve kanlkurbantrenlerinin hakim olduunu gstermektedir. Buarkaik kltrn izleri, gnmzde pek ok mzeyi

sisleyen ve zamannda tren sunakklarn ssleyenbronz kaplarn zerindeki tasvirlerde yaamayadevam etmektedir. Bu eserler, kral ve soylular, klan-lar ve atalar etrafnda toplanm aristokrat birsava toplumun rnleridir. Bazok nemli yeni-likler bu feodal dzenin sonunu getirmitir, bunlardan

biri M.. 7. yzylda demirin yaygn olarak ilen-meye balanmasve madenciliin gelimesiydi. Dahasonralar, in, Yakn Dou ve Roma'ya dek ipek vevernikli kap kacak ihra etmeye balad. Bu yeni

ekonomik geliim, o zamana dek aristokratlarnynettii ehir devletlerde nemli bir yer tutmayabalayan yeni bir tccar ve zanaat snfnn do-masna yol at. Bu da baz nemli ve yeni dzen-lemelerin yaplamsna neden oldu, rnein, M.. 6.yzyln ikinci yarsnda, bir anlamda soylularn nce-liklerini snrlayan ilk kanun ve vergiler kondu. ZhouHanedanlkrallartarafndan yerletirilmieski din-sel ve sosyal kurallarn giderek kaybolmasndanendie duyanlar da yok deildi. Eski gelenekleri veadetleri korumaya alan bu trdeki geleneki-lerinden biri de, Konfys't. Bu konudaki tm sz-leri sonradan bir rencisi tarafndan yazyadklmtr. Bu klasik eserin, aristokraside geerliolan dini ne lde temsil ettiini tam olarak bileme-sek de, kutsal dalar ve akarsulara tapnmn ve tan-ralarn hakim olduu halk dininin sistemli birekilde bir kenara braklmaya baland kesindir.Taoculuk bir din haline dntnde bile herhangi

bir yce varln olmad bir din olma zelliinikorumutur. Ne ok tanrlne de tek tanrlolmadan,

bizi zel tanr ve atalarn daha stnde bir dzeye,cennetten de yukarda bir cennete, dnyann kendisonsuz eitlilii iinde birlii bulmasna imkantanyan tek bir evrensel bir ilkeye gtrmenin

Taoculuk


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

17/65

yoludur.Baz aratrmaclar, bu gelimelerin Erken

Dnem Akdeniz dnyasnda yaanan gelimelerlebenzerlik gsterdiini ne srmlerdir. Burada da,eski feodal dzen ve kurban verilen din anlayyeri-ni giderek ehir devletlerde gelien yeni bir toplum vekltre brakmtr. Antik Yunan'da da, eski halkinanyannda, erme ve lmszlk araynn ifade-si olan "gizemci dinler" ortaya kmtr, gelenekselsnfsal kurallarizlemeyen bu hareketlere dahil olankiiler de genellikle de toplumun farkl snflarndangelmitir. Belki de bu sayede, gizemci dinler, felse-fenin geliebildii verimli topraklar olabilmilerdir.

in'de de, benzer bir ekilde ortaya kandnce yaps, eski sava toplumla ehir hayatiinde gelien yeni uygarlk arasnda bir ayrm

salamve Lao Tzu ile Konfys arasnda gelenek-sel deerler hakkndaki grayrlnn tam otasndayer almtr. Geleneksel anlatmlarda, Konfys, eskideerlere ahlakbir anlam ykleyerek onlarkoruyantaraf temsil etmi, buna karn Lao Tzu ona "Peki,tm bu iyi eyler senin kiiliine ne yapyor?" diyesoran taraf ifade etmitir. te bu kiisel farkndalkkonusundaki aydnlanma da in kltrnde esaslbirdnm noktasn oluturmutur. Kiisel kader,yaamn, lmn ve lmszln anlamyla ilgili

tm sorular da bu noktadan kmtr denebilir. Eskidzenin ykntlar arasndan, YalUsta'nn Yolu'nutemel alan ve kiisel deiimin giderek artan bir e-kilde n plana kt bir inan, daha dorusuretiyi yaratan yeni araydomutur.

M.. 370 ve 280 arasnda bir dndemyaadsanlan Chuang Tzu (Zhuangzi) ise bir son-raki byk Taocu dnrdr. "Tam/TamamlanmKii" anlamna gelen Zhou Usta da denilen Zhuangzi,Song blgesinde yayordu ve Yal Usta'nnsylediklerinden bazlarnbildii aktr. Ondan ksa

bir sre sonra ya da bazmodern aratrmaclara greM.S. 3. yzylda yaam olan Lieh Tzu, Taocudnce hareketinin geliiminde byk etkisi olan birdier teorisyendir.

Bu iki kiinin ayr ayr verdikleri eserlerdekonu edilen dnceler, Tao Te Ching'de rastladk-larmzla benzerdir; eylemsizlik, eylemlere veyaeylemsizlie te'nin (doal erdem) yn vermesi, kartglerin grecelii, meditatif veya zihinsel almayoluyla Tao'nun aratrlmas. Fakat zellikle bu

dncelerin vurgulanmalarnda baz farkllklargrlr. Lao Tzu, alakgnllk zerinde dururken,Chuang Tzu, yksek bir mevkide olmann tehlikesinedikkat ekmitir. Chuang Tzu'da, sanatnn belli bir

nedenle deil de belli bir nsezi veya sezgilernedeniyle yaratt, kitaplarn ve belli kurallarn ince-lenmesi yoluyla deil, kendini yaratmolduu eyiniinde kaybederek yarattntreniriz. in sanatnngeliimin belirleyen de bu kavram olmutur. LaoTzu'da ise bundan pekl sz edilmez. Chuang Tzu,isimlerini vererek antik dnemin tanrlaryla ve onlarkendine rnek alan Konfysle dalga geer.

Dier yandan Lieh Tzu, gerekircilik (deter-minizm) zerinde durmutur. Yaamda gelip geenolaylardan ve eylerden, kaderden ok etki ve tep-kinin/nedenin etkili olduunu belirtmitir. Kitabnn

bir blm, Yang Chu adlbir bilgenin dncelerineayrlmtr. Yang Chu, Bilge kiinin, dnyaykurtar-mak iin sann tek bir telini bile feda etmemesigerektiini syleyerek (tabii ki burada, byle bir feda

etme eyleninin dnyaykurtarma olaslolduu farzedilmitir), Konfysleri ok etmitir. YangChu'nun kahramanlar, kendilerini en garip uarlk-lara, herkesi saknla drebilecek sefahat alemle-rine adayan kiilerdir. Bu trde uarlk veya sefahatdncesi, trans durumundaki aknlk iin bir ben-zetne veya bu tr bir durumun yerini tutan bir terimolabilir. Chuang Tzu ve Lieh Tzu, Lao Tzu'dan farklolarak, fiziksel dnyann illzyondan olutuununeren ilk inli dnrlerdir. Her birinin anlatmn-

da kendine zg bir tat vardr. Lao Tzu, ketum,duygularn aa vurmaktan holanmayan bir tarzizlerken, Chuang Tzu, cokulu bir anlatm izler vehayal gc genibir yaratclk sergiler, Lieh Tzu isekvrak bir zekadan kan nkteli bir anlatma sahiptir.Ama aralarndaki en ilgin fark, lmszlk ve lm-szlk arayna yaklamlarndadr. Chuang Tzu veLieh Tzu, bazpasajlarda bu mucizevi adalardan szetmive kendilerini mkemmellik dzeytine ulatr-m kiinin sahip olduu sihirli gleri tasviretmilerdir. Denebilir ki, Lao Tzu'da benzerlerigrlmeyen bu blmlerin yanl yorumlanmas vegerekliklerinin aratrlmas, Taocu hereketin gelii-minin sorumlusudur. Lieh Tzu'da, in edebiyatndailk kez KutsanmAdalar kavramngrrz. Uzak vekadim denizlerde bulunan bu adalarn en nls P'engLai'dir, bu adalarda tm binalar altn, tm canllar

beyazdr, iekler yiyen ve asla lmeyen "lmszbilgeler" yaar.

te tam bu noktada, Taoculuun nasl gelitiihakknda yorum yapmadan nce, biraz durup dn-

memiz iyi olur. Acaba, Chuang Tzu ve Lieh Tzu,bylesi sihirli gleri ve adalar, kelimenin gerekanlamnda myoksa birer simge, birer allegori olarakmkullanmlard? Bu konuda bitmek bilmez tart-

Taoculuk


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

18/65

malar yaplp ve ok eitli savlar ne srlmtr.Fakat grlen o ki, bu eserlerden bir ka

yzyl sonra, kelime anlam "dada yaayan veyadan insan" olan anlamna "hsien/xian" yani "lm-sz" kavram Taoculuun merkezini oluturaninanlardan biri olmutur. Onlar gkyzndendnyadaki yaamve her eyi yneten gksel varlk-lardr, insan olarak domu olsalar da, yaptklarhijyen almalaryoluyla sihirli gler ve lmsz-lk kazanmlardr ve ancak gvenlerini kazanankiilere bu almalarve kendilerini nasl izleyecek-lerini retirler. Burada sz geen lmszler artkfarkl bir karaktere sahiptirler, yeri bilinmeyen var-lndan phe duyulan kutsal adalarda yaayan sisleraradndaki figrler olamktan km, Taocu panteonununsurlar haline gelmilerdir. Fakat rnein Chuang

Tzu'nun gerekte istedii, amalad bu muydu?Chuang Tzu'nun, lmszlk vre lmszlerkavramnhi de zel bir yere koymad, ifalotlararamak, doann iinde dalarda yaamak, ila hazr-lamak, solunum almalar ve bedensel almalaryapmay ve bu trde uygulamalar yapan kiilerlesrekli olarak alay etmitir. Kiinin kendine bakmas,salna dikkat etmesini nemsemekle birklikte onuniin bilge kii sonsuza dek bu dnyada kalmayaalan kiiden ok, "lm iirsel bir ekilde kabul

eden" kiidir. Ona gre, safla ulamak iin mutlakadalara ekilmek ve vahi doa iinde yaamakgerekli deildir, doayla bir olabilmek her an heryerde mmkndr. Bylesi bir "Yolda yrmek",

belirli bedensel ve zihinsel almalarla olduu kadar,gnlk hayatn dier disiplinler yoluyla baarlabile-cek bir eydir. Buna ulaan kiiler de "zhenren" yani"gerek kiilerdir. Chaung Tzu, uzun yaamakavramnkabul etse de, lmemek kavramn ekici

bulmamaktadr. Ona gre Bile Kii, uzun yaar nkkendine rnek olarak doay alr ve doay rnekaldiin de lmek zorundadr.

Chuang Tzu/Zhuangzi, tm sanatlarnmkemmellik dzeyine ulatrldnda, kiiyi Tao'yagtrdn ne srer. XVII, 7'de, Tao'yu kavramkiinin nasl her art altnda kendi durumunudzenleyebileceinden, hibir eyin onu yaralamasnaizin vermeyeidnen sz eder. Ne ate, ne su ne kularne de vahi bir hayvan ona zarar veremez. "Bu, onun

bu eylerden farkl olduu anlamna gelmez; gveniinde dinlenebilecei yer ile tehlike iinde olaca

yer arasnda ayrm yapabildii, hem felaket durumun-da hem de mutluluk annda aynsakinlikte kalabile-cei, neden uzak durmas ve neye yaklamaskonusunda dikkatli olduu anlamna gelir, bylece de

hibir ey onu yaralayamaz" . Benzer bir anlatmLieh Tzu'da da grrz . Bu blmde sz ettii

byl ve gizemli adalar lmllerin ayaklarnnulaamayacasadece ruhun eriebilecei yerdedirler.Yine ruhun yolculuu, Taoculuun en gzdetemalarndan biri olmutur. Ama bu iki kitapta da, nehijyenle ilgili almalara ne de simyaya gndermeleryaplmamtr. Lao Tzu'da, rnein vahi hayvanlarnhibir saldrsna maruz kalmama kavramndan,Chuang Tzu ve Lieh Tzu'dakinden fazla szedilmemitir.

Dnyann ilk corafyaclarndan olan TsouYen'in simyann kkleri hakknda bilgiler bulunankitabkayptr. Ancak esere yaplan bazgndermelerve tartmalar sayesinde teorileri hakknda bir eyler

bilmek mmkndr. Tsou Yen beelement kavramn

ortaya atm, evrenin, beelementin - yer, aa, me-tal, ate ve su - kendi aralarndaki etkileime greilediini ne srmtr. Her biri bir element tarafn-dan ynetilen hanedanlar da bu srayla birbirlerini yoketmektedir.Tsou Yen'in, M.. 325'lerde eseriniyazddnlmektedir. M.. 200'den ksa bir srence ise, kuzey dou kylar boyunca Tsou Yen'insanatn aktaran bycler grlmeye balanmtr.lalarn efendileri veya (herhangi bir karma veyailaca ait) tarif adamlar diye evrilebilecek "Fang

Shih" adverilen bu kiiler, anlatma gre eitli tarif-lerle yaptklar ila ve karmlar yoluyla lmsz-ln Taosunu aryorlard. Hayaletlere (kuei) veruhlara (shen) ynelik baz riteller uyguluyorlard.Yaptklaralmalarn simya olduuna kuku yoktur,in'de simya, lmszlk iin bir iksir bulmayauramak demekti. Bu durumda, M.. 200 - 100arasnda Tsou Yen'in bir simyac olarak tanm-landn gz nne alarak, Erken Han Hanedanldneminde aka Taoculuk ve Taocu almalardanayn terimlerle sz edildiini grebilmekteyiz. Busimyaclarn ilk gelitirdikleri iksirse slfr ve cvakarm olan zincifre idi. Erken dnemlere aitmezarlardaki oymalarda renk verici olarak zincifreninkullanld ve bu iksirin "yaam uzatan" bir tertipolduu ne srlm olsa da gerekte zincifreolduka gl bir zehirdir.

Uzak denizlerdeki yeri bilinmeyen sihirliadalar ve Peng Lai efsanesine geri gelirsek, bu efsa-nenin sadece simgesel bir yk olmann tesindeM.. 4. yzyldan itibaren drt bir yana gnderilen

gemiler yoluyla ok nemli keiflere neden olduusylemek abartolmaz.

M.. 220 ile 120 arasndaki dnem, yukardasz geen drt kolun bir aaray gelmeye balad

Taoculuk


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

19/65

dnem olarak tanmlanabilir. Her birinin de ortak nok-tas lmszln peinde komakt. Bu dnemde,in'deki tm eyaletleri birletiren Qin Hanedanlimparatoru Qin Shihangdi ve sonrasnda meydanagelen baz gelimeler Taoculuun bir din olarakgrlmesine ve kurumsallamasna yol amtr.Dahas, yine Qin Shihangdi ve daha sonra ynetimiele alana eitli hanedanlklar boyunca imparatorlarnsaraynda belirli pozisyonlara gelmeye ve hemimparatorlar hem de soylu tabaka zerinde etkiliolmaya balamlardr. Farkl bir yol izlemeye

balayan ve dnsel anlamda kimi zamanBudaclkla da birleen Taoculuun bundaki sonrakiyks ise bir sonraki yaznn konusu olacaktr.

Taoculuk


Sumi-eFrann hareketleri Ruhun hareketleridir.

Doayizerken Doa gibi hareket edin ve

kendi Doan

z

kefedin.Zen resminin sadeliinde huzur bulun.

ShodoGzelyazsanatnn, soyutu ve somutu,

maddeyi ve ruhu birletirdii, dnceninolmadyerde, zihniniz ve bedeniniz gerekte

hi ayrlmadklarnhatrlarlar.

ince ve Japonca renenler iin de Kanjilerirenmenin ve hatrlamann en kolay ve zevkli

yolu gzelyazsanatdr.

Frann Yolu (Tao of Brush) [email protected] Kendirolu www.geocities.com/kendiroglu

0212 - 288 7500 / 0535 - 239 5102
http://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendiroglumailto:[email protected]://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendiroglumailto:[email protected]://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendirogluhttp://www.geocities.com/kendiroglu

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

20/65

GiriBe Element, Taocu dnceyi temel alan bir uyumsanatdr. Taoculuk, insann evren ile uyumununsalanmasnn kiinin aydnlanmasnda ve salklbiryaam yaamasnda en nemli unsur olduunu nesrmektedir. nsan, doa ile olan uyumunuyitirdiinde mutsuzlamakta, salkszlamakta vesradan insandan tam insan'a ya da ruhsal, aydnlan-minsana doru olan doal evrimini tamamlayama-

maktadr. nsan, olduu haliyle ya da doal haliylemutlu ve salkldr; mutluluk ve salk aramak iinzel bir ey yapmasna gerek yoktur. Bununla birliktemodern yaam insan doal durumundan uzak-latrd iin onun evrensel duyarlln, bilgeliinive buna bal olarak da saln ve mutluluuunuyitirmesine neden olmaktadr. Gnmz insanTaocularn binlerce yldr kullandklar, doa ile

btnleme yntemlerini kullanarak aynmutluluu,doal bilgelii ve sal yaamna tayabilir. Bunu

baarmak iin modern ehir yaamn terk etmenizegerek yoktur. Tabii ki modern ehir yaamndan uzak,medeniyetin baz"zararsz oyuncaklarn" kullanarakdoada yaam yaamak phesiz ki kiinin salk vemutluluk kazanmas iin ok daha etkili bir yol ola-caktr; ancak ne yazk ki bu her insan iin uygun birdurum deildir. Bu durumda, elimizdeki aralarkul-lanarak doa ile "mmkn olduunca" uyumlu yaa-mann yollarn aratrmak son derece nemlidir.Taocu mutluluk ve salk yolunda doru bir ekilde

beslenmek, bedeni doru bir ekilde altrmak, zih-ni doru bir ekilde eitmek uzun yaam ve bilgelikyolunu oluturan nemli admdr. Doru bir e-kilde beslenmek iin BeElement Beslenmesi, bedenidoru bir ekilde altrmak iin Tao-Yin (yaamsalenerjinin beden iinde ve dnda ynlendirilmesinisalayan almalar) ve Ch'i Kung uygulamalar, zih-ni doru bir ekilde eitmek iin ise meditasyon vesel Simya almalarkullanlmaktadr.

BeElement, doadaki her varlk, her durumve her tr enerji iin geerlidir. Tm varlklar Be

Element'ten birine dahildir ve doal olaylar olsun,beslenme tarzlar olsun, yaamlarnn her anndaevrelerindeki BeElement'ten olumlu ya da olumsuz

bir ekilde etkilenmektedirler. Doa ile uyumlu bir

ekilde yaanmadnda Be Element herhangi birvarlk iin ykcolabilir; doa ile uyumlu bir yaamtarz gelitirildiinde ise Be Element kii iin hemsalnda hem de baarsnda byk bir desteednebilir.

BeElement KuramBeElement ya da Wu-hsing, doann toplam ener-

jisinin beayrbiimidir. Bu elementler asla element

tablosundaki elementlerle kartrlmamaldr. BeElement daha ok, eer bir benzetme kullanmakgerekirse suyun hallerine benzer. Evrensel enerjinintoplamsu gibidir; donmuhaldeki su, buhar haldekisu ya da younlam su ise ayr ayr elementlergibidir.

Doadaki her ey beelementten bir tanesineaittir. Aynzamanda her elementi bir yin hali bir deyang hali bulunmaktadr. Bu anlamda bakldndadoadaki her ey Be Elementten birine ve bu ele-

mentin yin ya da yang haline karlk gelir.

BeElement srasyla u elementlerden oluur:METAL, SU, AA, ATE ve TOPRAK

Mevsimler beelemente gre hareket eder:Sohbahar mevsimi METAL elementine ait birmevsimdir. Bu mevsimde gene METAL elementineait yin organ akcierler ve yang organ kalnbarsak-lar fazla alr. Bu elementin zellii kuruluktur; bunedenle enerji kalitesi kuru ve serindir. Elementinenerjisi ar dzeye ykseldiinde ya da eksikolduunda bu elemente balolumsuz duygular olanhzn, znt ve keder hissedilir. Belki de edebiyattasohbaharn neden hzr mevsimi olarakadlandrldn imdi baka bir gzle deerlendire-

bilirsiniz. METAL elementine ait organlarn al-malarnda bir bozukluk olduunda da bu olumsuzduygular hissedilir. Bu organlar dzgn altndaya da elementin enerjisi dengeli olduunda METALelementinin olumlu duygusu olan cesaret duygusu

hissedilir. Keskin ve baharatl tatlar METAL ener-jisinin artmasnsalarlar. Bu tatlar METAL elemen-tinin tatlardr. Bu element ayn zamanda derimizi,

burnumuzu ve koku duyumuzu kontrol eder.


BeElement (1)Cem en

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

21/65

Dolaysyla derimizin durumu bize bedenimizdekiMETAL enerjisi hakknda da bilgi verir. METALelementi SU, elementini besler ve yaratr; TOPRAKelementi tarafndan beslenir ya da yaratlr; ATE ele-menti tarafndan denetlenir ya da yokedilir; AAelementini denetler ya da yokeder.

K mevsimi SU, elementine ait birmevsimdir. Bu mevsimde gene SU, elementine ait yinorgan bbrekler ve yang organ mesane fazla alr.Bu elementin zellii soukluktur; bu nedenle enerjikalitesi nemli ve souktur. Elementin enerjisi ardzeye ykseldiinde ya da eksik olduunda bu ele-mente balolumsuz duygu olan korku hissedilir. SU,elementine ait organlarn almalarnda bir bozuklukolduunda da bu olumsuz duygu hissedilir. Bu organ-lar dzgn altnda ya da elementin enerjisi den-

geli olduunda SU, elementinin olumlu duygusu olandinginlik duygusu hissedilir. Tuzlu tatlar SU, ener-

jisinin artmasn salarlar. Bu tatlar SU, elementinintatlardr. Bu element ayn zamanda kemiklerimizi,kulaklarmz ve duyma duyumuzu kontrol eder.Dolaysyla kemiklerimizin durumu bize bedeni-mizdeki SU, enerjisi hakknda da bilgi verir. SU ele-menti AA elementini besler ve yaratr; METALelementi tarafndan beslenir ya da yaratlr; TOPRAKelementi tarafndan denetlenir ya da yokedilir; ATE

elementini denetler ya da yokeder.lkbahar mevsimi AA elementine ait birmevsimdir. Bu mevsimde gene AA elementine aityin organ karacier ve yang organ safra kesesi fazlaalr. Bu elementin zellii nemliliktir; bu nedenleenerji kalitesi nemli ve lktr. Elementin enerjisi ardzeye ykseldiinde ya da eksik olduunda bu ele-mente bal olumsuz duygu olan fke hissedilir.AA elementine ait organlarn almalarnda bir

bozukluk olduunda da bu olumsuz duygu hissedilir.Bu organlar dzgn altnda ya da elementin ener-

jisi dengeli olduunda AA elementinin olumluduygusu olan sevecenlik duygusu hissedilir. Eki tat-lar AA enerjisinin artmasn salarlar. Bu tatlarAA elementinin tatlardr. Bu element aynzamanda tendonlarmzve gzlerimizi kontrol eder.Dolaysyla tendonlarmzn durumu bize bedeni-mizdeki AA enerjisi hakknda da bilgi verir.AA elementi ATE elementini besler ve yaratr;SU, elementi tarafndan beslenir ya da yaratlr;METAL elementi tarafndan denetlenir ya da

yokedilir; TOPRAKelementini denetler ya da yoked-er.

Yaz mevsimi ATE elementine ait birmevsimdir. Bu mevsimde gene ATE elementine ait

yin organ kalp ve yang organ ince barsak fazlaalr. Bu elementin zellii scaklktr; bu nedenleenerji kalitesi kuru ve scaktr. Elementin enerjisi ardzeye ykseldiinde ya da eksik olduunda bu ele-mente bal olumsuz duygular olan kibir ve acma-szlk hissedilir. ATE elementine ait organlarnalmalarnda bir bozukluk olduunda da bu olumsuzduygu hissedilir. Bu organlar dzgn altnda yada elementin enerjisi dengeli olduunda ATE ele-mentinin olumlu duygusu olan sevgi duygusuhissedilir. Ac tatlar ATE enerjisinin artmasnsalarlar. Bu tatlar ATE elementinin tatlardr. Buelement ayn zamanda sinir sistemimizi, dilimizi vetat alma duygumuzu kontrol eder. Dolaysylakaslarmzn durumu bize bedenimizdeki ATE ener-

jisi hakknda da bilgi verir. ATE elementi TOPRAK

elementini besler ve yaratr; AA elementi tarafn-dan beslenir ya da yaratlr; SU, elementi tarafndandenetlenir ya da yokedilir; METAL elementinidenetler ya da yokeder.

in, enerji takvimine gre her mevsimin son15 gn ya da Yazn Son dnemi TOPRAKelemen-tine ait bir mevsimdir. Bu mevsimde gene TOPRAKelementine ait yin organ dalak ve pankreas ve yangorgan mide fazla alr. Bu elementin zellii rutu-

bettir; bu nedenle enerji kalitesi rutubetlidir.

Elementin enerjisi ardzeye ykseldiinde ya daeksik olduunda bu elemente bal olumsuz duyguolan endie hissedilir. TOPRAK elementine aitorganlarn almalarnda bir bozukluk olduunda da

bu olumsuz duygu hissedilir. Bu organlar dzgnaltnda ya da elementin enerjisi dengeli olduun-da TOPRAKelementinin olumlu duygusu olan den-gelilik duygusu hissedilir. Tatl tatlar TOPRAKenerjisinin artmasn salarlar. Bu tatlar TOPRAKelementinin tatlardr. Bu element ayn zamandakaslarmz ve azmz kontrol eder. Dolaysylakaslarmzn durumu bize bedenimizdeki TOPRAKenerjisi hakknda da bilgi verir. TOPRAK elementiMETAL elementini besler ve yaratr; ATE elemen-ti tarafndan beslenir ya da yaratlr; AA elementitarafndan denetlenir ya da yokedilir; SU, elementinidenetler ya da yokeder.

BeElement


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

22/65

BEELEMENT DNGLERBe Elementi oluturan elementler arasnda iki triliki bulunmaktadr: (Sheng) Yaratcya da besleyicidng - (Ke) yokedici ya da denetleyici dng.

Yaratc dngye gre: METAL elementi SU, ele-mentini yaratr; SU, elementi AA elementiniyaratr; AA elementi ATE elementini yaratr;ATE elementi TOPRAK elementini yaratr;TOPRAKelementi METAL elementini yaratr.

Yokedici ya da denetleyici dngye gre:METAL elementi AA elementini yokeder ya dadenetler; AA elementi TOPRAK elementiniyokeder ya da denetler; TOPRAKelementi SU, ele-mentini yokeder ya da denetler; SU, elementi ATEelementini yokeder ya da denetler; ATE elementiMETAL elementini yokeder ya da denetler.

Bir sonraki sayda yaratma ve yoketme dnglerininkullanmlar ve bedendeki Be Element dengesinin

nasl bulunacaanlatlacaktr.

BeElement

Bir sonraki sayda yaratma ve yoketme dnglerininkullanmlarve bedendeki BeElement dengesinin

nasl bulunacaanlatlacaktr.


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

23/65

Eski zamanlarda bir lkede,ocuk douramayan birprenses en sonunda hamile kalm.

Btn lke hummalbir hazrlagirimi. Hekimler prensesin vedoacak veliahtn salileilgilenirken, halk da kutlamalara

hazrlanyormu. O zamana kadarbulunmuen byk inci hazinedenkarlm. Bu inci doacak biricik evldve onun ilerdeki hkmdar-lnn birliini temsil edecekmi. nciyi bir kolyeye dntrmek iinlkenin en iyi kuyumcu ustasna gndermiler. Usta, nice arnma al-masve dualardan sonra, gece vakti gelip el ayak ekildikten sonra

ibayapm.

Ertesi gn doum gerekleecekmi.ncinin de aynzamanda ilen-mesi gerekiyormu. Btn dikkatini toplamhayatnn iini yapmayahazrlanrken elinden bir kaza kmve...nci tam ortadan ikiye blnm!

Usta leyazm. Btn varlkararm. Kendini lanetlenmihissetmi.En kts de ektii vicdan azabym. Sabaha kadar kvranm. Gn

aard

nda saraya giderek kara haberi verecekmi. Bunun bir uur-suzluk belirtisi olduu dncesi tylerini rpertiyormu. Sabah olun-ca kapnn tekmelenmesiyle kendine gelmi. Kapyanca karsndaaskerleri grnce dizlerinin bazlm. yle demiaskerlerinkomutan:

"Usta! Tez inciyi ikiye bl! Prensesin ikizleri oldu!"


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

24/65

Farkndaln kinci levi:Bedensel ve Ruhsal Btnle UlamakFarkndaln ikinci ilevinin bedensel, zihinsel veruhsal ynden btnle ulamamza yardmcolmakolduunu sylemitik. Hemen hepimiz bedenimizde,zihnimizde ve ruhumuzda bir ayrlmlk hissi yaarz.Bu his kendini bedenimizde sertlesmi, katlp kalmyerlerle salkl yerler arasndaki kopukluk hissiolarak, zihnimizde benliimizin birbirinden ayrlm

paralar ve bilincimizle bilindmz arasndakikutuplama olarak, ruhumuzdaysa kendimizle evrenya da Tanr arasndaki ayrlk hissi olarak gsterir.Aslnda bu ayrlklar gerek deildir, ayrlk hissineneden olan ey alglarmzn bizi yanltmasdr.Saaltm ve terapi yntemlerinin ve ruhsal gelimeyi

hedefleyen btn gizemci retilerin ortak amac,iinde bulunduumuz ayrlmlk durumuna son vere-rek bir birlik, btnlk hissi yaratmaktr. Yoga, Ta'i-chi ve beden terapisi gibi yntemlerin amac

bedenimizin benliimizden kopmu, bizeyabanclamblmlerini; psikoterapinin amacben-liimizin birbirinden ayrlm paralarn; Zen,Budaclk, Taoculuk gibi gizemci retilerin amacysainsankopmuolduu evrenle, Tanr'yla yeniden bir-letirebilmektir. Burada farkndaln btnlk hissini

geri kazandrma ilevine iki deiik alandan rneklervereceiz: bedensel btnl kazandran saaltm vezihinsel btnl amalayan psikoterapi.

Farkndalk ve SaaltmFarkndalk gnmzde arlarn kontrol edilmesin-den kalp hastalna, sakatlklarn iyiletirilmesinden

psikolojik sorunlarn giderilmesine kadar pek okalanda kullanlan bir teknik haline gelmitir. Salklailgili sorunlarmzn ve rahatszlklarmzn birou-nun bir tr farkndalk eksikliinden kaynaklandn

syleyebiliriz. Beynin bedensel ilevleri dzenleyereksalkoruyabilmesi iin bedendeki belirli ilem vesrelerin farknda olmas gerekir. Bedenimizin biryerinde kronik bir sertlik olduunda, bedenin bu bl-

gesiyle beyin arasndaki iletiimde bir zayflama, birkopukluk ortaya kar. Benzeri bir biimde, deneyim-lemek istemediimiz duygularsrekli olarak baskla-yarak bilinaltna ittiimiz ya da bastrarak

bilindnda tuttuumuz zaman, ruhumuzun, ben-liimizin bir blm katlar, donup kalr, ben-liimizin o blgesine ulaamaz hale geliriz. Byle biryerde bir rahatszlk ya da hastalk ortaya ktnda,zihin bunun tam olarak farkna varamaz ve gereklinlemleri alamaz, doal iyiletirme srecini balata-maz. Zihnin de kendi kendini iyiletirme mekaniz-malarvardr ama zihin hastalk ya da rahatszlklarla

ilgili doru, ayrntl bilgilerden yoksun kaldnda,bu mekanizmalarverimli olarak kullanamaz.

Farkndalk zihne rahatszlk ya dahastalmzla ilgili bilgileri ulatrarak iyiletirmemekanizmalarn harekete geirir. Bedenin hasta,rahatsz, ya da zarar grmbir yerinin farkndalnartrmak, saaltma neden olur. Farkndaln,dikkatin bedenin belirli bir yerine yneltilmesi, o bl-geye gidip gelen biyoelektrik uyarlarndengeli halegetirir, ayrca oradaki yaamsal enerji akndzenler

ve bylelikle iyilemeye neden olur.Diyelim ki gn boyu bir eyler tarken, evileri yaparken, yazyazarken omuzlarnzhep kas-yor, gevsek brakmyorsunuz. Ayrca omuzlarnz


Farkndalk (2)lhan Ermete

Eski Yunancadaki panakeia () szc 'her eyi iyiletiren',

'her derde deva' anlamna gelir. Panakeia farkndaln nemli bir niteliinianlatmak iin ok uygun bir szck, nk farkndalk hemen her hastalk,

sorun ya da zorluk iin bir are. Geen saydan devam...

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

25/65

olumsuz etkileyen baz psikolojik etkenler de bunakatlyor; kaldrabileceinizden fazla sorumluluk yk-lenmisiniz, stres altndasnz, ve bazkorkular duy-maktasnz. Zamanla omuzlarnzdaki kaslar ve dierdokular sertleip tutuluyor. Omuz ve srt ars ek-meye balyorsunuz. T'ai-chi yapan bir arkadanzsize omuzlarnz gevek tutmanz neriyor. Bununiin farkndalnzn bir blmn srekli olarakomuzlarnza yneltmenizi ve omuzlarnz naslkastnzn, gereksiz yere nasl yukaryakaldrdnzn farkna varmanz sylyor. Artk iyaparken, korku ya da endie duyduunuzda omu-zlarnzkastnzfark ediyor ve arlarnza nedenolan bilinsiz tepkilerinizi grebiliyorsunuz. Hemenomuzlarnz, kollarnz gevetiyorsunuz. Bunu

birka hafta srdryorsunuz. Bylece ksa bir sre

sonra omuzlarnzdaki sertlik azalyor, ve arlarnzelveda diyorsunuz.

Ya da belki sorununuz fiziksel degil depsikolojik. Kapalyerlerde kalma korkunuz (klostro-fobi) var ve bir gn mecbur kalarak asansre bindiniz.Byle bir durumda, dar ve lo asansrde birdenbire

byk bir korku duymaya balarsnz, soluk soluakalmsnzdr, btn bedeniniz kaslp kalr, hertarafnzdan terler boanmaya balar. inizdeki birey derhal asansr durdurup darya frlamak ister,

kendinizi zor tutarsnz. Ellerinizle bulabildiiniz birkntya skskya yaprsnz, gzlerinizi asansrnbulunduu kat gsteren gstergeye dikersiniz, nekadar da yava hareket etmektedir u asansr...Asansr gittiiniz kata geldiinde kendinizi derhaldaratarsnz. inizden, "Bir daha asansre binmekmi..." dersiniz, "nite mutlaka merdivenleri kul-lanacagm!" Ama eer farkndalnz gelitirmis-eniz senaryo biraz farkl geliecektir. Dar bir yerdekaldnz iin o kadar ok panie kaplmazsnz,

bedeninizi kasmayp gevek tutmaya alarak metab-olizmanzda olan deiimleri izlemeye balarsnz.Kalbiniz deli gibi atmaktadr ve normalden ok hzlsolumaktasnzdr. Herhangi bir korkunun nasl solukalp verdiginizle yakndan ilikisi vardr ve siz farkn-dalkullanarak solunumunuzu izlemeye balarsnz.Dikkatinizi solunumunuza ynelttiinizde soluk-larnzn biraz daha yavaladn, daha derin solukalabilir hale geldiinizi grrsnz. imdi korkunuz

biraz daha hafiflemitir, asansrde bir yandankorkunuzla bouurken dier yandan derin soluk alp

vermeye balarsnz. Bylece bedeniniz gever, kalpatlarnz yavalar, solunumuz normale dner.Korkunuz artk iyiden iyiye hafiflemitir. Fobinizartk sizi eskiden olduu gibi penesine alamamak-

tadr. Asansrden glmseyerek inerken, imdadnzayetien farkndalk yeteneinize teekkr edersiniz.Farkndalk sayesinde psikolojik bir rahatszlnneden olduu bir durumu dzeltmisinizdir.

Farkndalkla birok hastalk ve rahatszlnortaya kmasnnleyebilirsiniz. rnein diiniz okkt armaktadr ve istemsiz olarak boynunuzukasarsnz. Bu, acy hissetmemek iin gsterdiinizdoal bir tepkidir. Eer bu di arlaruzun bir sre

boyunca devam ederse, boynunuzu srekli olarak kas-maktan dolay boyun arlar ekmeye balaya-

bilirsiniz. Yine farkna varmadan bu aryazaltmakiin boynunuzu daha da kasarsnz, bu da sonunda baarlarna neden olabilir. Halbuki eer diinizardnda boynunuzu kastnzn farkna varsay-dnz, kendinizi gevetebilir ve bylece boynunuzdaki

kaslarn sertlemesini nleyebilirdiniz. Bir rnekdaha. Mesleiniz gerei btn gn masa banda iyapyorsunuz, ya da renci olduunuz iin oturupders alyorsunuz. Byk bir olaslkla dik oturmu-yorsunuz, bylece i organlarnzsktrarak onlarniini zorlatryorsunuz; akcierleriniz yeterincehavayla dolamyor, baskaltndaki mideniz yediinizyemei sindirmek iin fazladan almak zorundakalyor. Srtnzdaki kaslar fazla altiin zamanlasertleip armaya balyor, kan dolamnz kt etki-

leniyor. Halbuki eer farkndalnz gelitirmi vebedeninize duyarl hale gelmi olsaydnz, kamburdurmann size ne gibi zararlar verdiini hissedecek-tiniz. Yanllkla kafanz ne doru eerek otur-duunuzda bunun hemen farkna varacak ve dikoturmaya balayacaktnz. Bylece farkndalk siziyanl oturuun getirdii zararlardan koruyacak vesalklkalmanza yardmcolacakt.

Hepimizin bildii gibi beslenme salk asn-dan ok nemli bir konu. oumuz salklbeslenmedenildiinde bundan dengeli beslenmeyi anlarz, yanikarbonhidrat, protein, yagibi temel maddeleri den-geli bir biimde tketip tketmediimizi. Ama nem-li olan yalnzca ne yediimiz deil, nasl yediimiz deok nemli. Biroumuz yemek yerken dikkatimiziyediimiz yemee vermeyiz, yani farkndalyemekyemeye uygulamayz. Bunun yerine lokmalarmziyice inemeden yutarz, yediimiz yemei tadnalarak, hakkn vererek yemeyiz, daha bir lokmay

bitirmeden dierine hcum ederiz, bir yandan yerkenbr yandan birileriyle konuur, dergi okur, ya da

televizyona bakarz. Byle olunca hem bedenimizyediklerimizdeki enerjiyi verimli bir biimde metabo-lize edemez hem de beynimiz yeteri kadar yemekyemiolduumuzun, karnmzn aslnda doyduunun

Farkndalk (2)


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

26/65

farkna varamaz. Aynanda birok eyle megul olanbeynimiz de tabii ki bize doyduumuzu zamanndabildiremez. Bildirse de biz gelen bu "artk tokum"mesajnalamayz, taa ki karnmzgereinden fazladoldurana kadar.

Eskiden adab-muaeret denilen grg kural-lar bazlarmza modas gemi eyler gibi geliyor,ama aslnda bunlarn bir blmnn altnda bir eit

bilgelik yatyor. rnein eskiden sofrada konuma-mak bir grg kuralyd, nk bu farkndalmzyediimiz yemee yneltmek iin gerekliydi.imdiyse bunun gerekliliini salk alannda birok

bestseller'lar olan Dr. Andrew Weil, Dr. DeepakChopra gibi yazarlar sylediinde anlyoruz. Bu ve

baka yazarlar, bize salklbeslenmenin nemli birilkesinin de bilinli yemek yemek, yani farkndal

yemek yerken de uygulamak olduunu sylyorlar.Yemekleri byle farkndalkla, her lokmay tadnalarak, keyfini kararak yemek salmza byk birkatkda bulunuyor.

Sadece yemekleri dk bir farkndalkdzeyinde yemekle kalmyoruz, aslnda yaptmzhemen ii byle kendimizi vermeden, dikkat etmedenyapyoruz. rnein biroumuz mzii gerekanlamda dinlemeyiz, baka ilerle urarken teybe

bir mzik koyar, bylece ortama bir ses katmoluruz.

Hatta TV izlerken teybe mzik koyup alanlarmzbile vardr. Halbuki mzii farkndalkla dinlemeninbyk bir saaltcetkisi olduu bilinmektedir. JohnM. Oritz'in yazd Mzigin Taosu (The Tao ofMusic) ve Don Campbell'n yazdg Mozart Etkisi(The Mozart Effect) gibi kitaplar, bu konuda yaplm

pek ok aratrmadan yalnzca ikisi. Bu aratrmalaragre, mzii bilinli olarak, yani farkndalkla dinle-mek, iinde bulunduumuz olumsuz zihinsel, duy-gusal durumlardaha olumlu, daha salkldurumlarladeitirmek iin birebir. Farkl bilin durumlarnagirmek iin davul, ngrak ve baka mzik aletlerininkullanlmas amanizmde de olan bir uygulama.Hastalklar mzikle saaltma kk ok eskileredayanan bir yntem. Bu konuda yaplan modernaratrmalar, mzii farkndalkla dinlemenin bizistres, yalnzlk, depresyon gibi birok sorundan kur-taracan, hastalklarn neden olduu aclarazaltma-da, hatta son derece ciddi hastalklar iyiletirmede

bile kullanlabileceini gsteriyor. Bu teknik temelde,sevdiiniz, gzel bir mzii meditasyon yapar gibi,

btn dikkatinizi ynelterek dinlemekten ibaret.

Farkndalk ve PsikoterapiFreud'un kendi psikanalitik tedavi tanm, onun "id

neredeyse, ego orada olmaldr" anlamna gelen nl"O neredeyse, ben orada olmalym," (Wo Es war, sollIch werden.) szleriyle zetlenebilir. Yani psikana-lizin ve psikanalitik temeller zerine kurulmudier

psikoterapi yntemlerinin amac, hastann kendi bil-indndaki isteklerin, korkularn, saplantlarn, kom-

plekslerin, inanlarn farkna varmasna yardmcolmaktr. Bir baka deyile, psikoterapinin amackiiliin bilinli ve bilind kutuplarn ksmen biraraya getirmek, bir ortak noktada birletirmektir.Psikoterapi sayesinde kii, terapistin yardmyla, baz

bilindsreleri bilin dzeyine kartr. Yaamdakarlatmz sorunlarn birou, aslnda dtaki et-kilerin deil bizim bu etkilere verdiimiz tepkilerin

bir sonucudur. Psikoterapi bize bu etki-tepki sre-lerini daha ak bir biimde grebilmede ve bylece

zararl sonular douran tepkilerimizi deitirmedeyardmcolur. Bylece kii isel atmalarnn fark-na varr, davranlarnn altnda yatan neden-sonuilikilerini daha net olarak grebilir ve kendisinde

bunlarzmlemek iin gerekli deiiklikleri yapar.rnein kii bastrlm igd ve isteklerini kendi-sine ya da bakalarna zarar vermeyecek bir biimdeifade etmenin alternatif yollarn bulabilir.Psikanalistin grevi, kiiye benliiyle ilgili bu farkn-dal kazanmada ve istenmeyen, zararl davran

biimlerini deitirmede rehberlik etmektir.Gnmzde kiinin her eyi kontrol etmesigerektiini vurgulayan yaygn dnce biiminin et-kisinde kalan bazpsikoterapi ekolleri, belirli gizemciretilerde de olduu gibi, kiinin istenilmeyen zel-lik ya da davranlarn iradesiyle kontrol altnaalmas gerektiini savunur. Yani kii aklyla, man-tyla, iradesiyle kendini kontrol etmeli ve kontroleline almaldr. Bununla birlikte, psikanalitik terapi-nin temelinde kontrol etmekten ok farkna vararakdeimeye yol ama ilkesinin yatt unutulmamal.stenmeyen davranya da psikolojik durumlarkon-trol ederek basklamak soruna nedeni olan eyi, yani

bastrarak bilinten uzaklatrmay, desteklemis olur.Bu yangna krkle gitmek gibi bir eydir. Buna alter-natif bir yntemse, kiinin deitirmeyi istedii zel-lik ya da davranlarn izleyerek bunlarn aslndakendisine ne kadar fazla zarar verdiinin bilincinevarmas, yani farklndaln artrmasdr. Bu yn-temde ama kiinin kendi kendine bilmeden ne kadareziyet ettiinin, nasl ktlk yaptnn, kendini nasl

yorduunun farkna varmasdr. Kii bir kez bu farkn-dala, bu bilince ulatnda zararl alkanlklarn,olumsuz davran biimlerini kendiliinden braka-caktr. Ayn srtnda yllardr bilmeden koskoca bir

Farkndalk (2)


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

27/65

kaya tayan birinin kayann farkna varz varmaz onusrtndan atvermesi gibi. Simone Weil'in u szleri buyaklamok gzel zetliyor: "Hatalarmziradeyledeil dikkat yoluyla dzeltmeye almalyz."

Daha nce psikoterapinin amacnn ben-liimizin birbirinden ayrlmparalarnbirletirmekolduunu sylemitik. Psike (ruh) Freud'un libidoadnverdii ruhsal enerjiyi tar. Btn istekler, arzu-lar, itkiler, ve igdler bu libidoyla ykldr. Buisteklerin, itkilerin, igdlerin bilince kmasnnleyerek onlar bastrdmz zaman, bunlarntad enerjiyi de ana libidodan, yani kendi ben-liimizden koparm, ayrmoluruz. Bunun sonucuolarak, sahip olduumuz yaamsal enerjinin, saln,yaratcln bir blm eksilmi olur. Bastrlmistekler, itkiler, ve igdler kendi benliimizin bi-

lindnn zindanlarnda mebbet hapse mahkumettiimiz paralardr. Kiilii oluturan bastrlmeitli kompleksler ve enerji sistemlerinin herbiri bi-lince kmaya ve kendisini ifade etmeye alr. Eer

bunlardan biri ok fazla libidoyla yklenirse, diersistemler ona kar karak isel atmalara nedenolur. Ego bastrlmolan bu enerji kmelerini oradatutmak iin de enerji harcamak zorundadr, byleceiki kez enerji yitirmi oluruz. Ciddi isel atmalaryaayan kimselerin hibir iyapmadklarzaman bile

kendilerini yorgun, halsiz hissetmelerinin nedenibudur. Libido zayflar ve kiinin gelime srecindekarlastdsal engellerle baa kma yetenei aza-lr. Bastrlan istekleri, igdleri farknda olmadansonsuza kadar orada, bilindnda tutmaya alrz.Ama bunun iin dediimiz bedelin ne kadar bykolduunun farkna varmayz. Orada hapis ettiimizey bizim benliimizin bir parasdr, bizim takendimizdir. te psikoterapi bilind srelerinfarkndalnkazanarak libido enerjisinin birbirindenayrlm blmlerini yeniden birletirip btnletir-erek isel atmalar zmlemeyi, benliktekiayrlmlk durumuna son vermeyi, bir birlik, btn-lk hissi yaratmayhedefler.

Nesnellik psikolojik sorunlar zmlemede

nemli bir etkendir. Ruhsal dengesi bozulmu olanbirisi ounlukla nesnelliini byk lde yitir-mitir. Kii her eyi kendi inand, yorumlad

biimde grr (aslnda bunu hepimiz bir yere kadaryaparz, %100 nesnel olan birisi yok denecek kadarazdr). Farkndalk bizim daha nesnel olmamzsalar. Farkndalk sayesinde dnyay varsaym-larmzn, nyarglarmzn, dnce sistemlerimizinfiltresinden geirerek alglamay azaltabilir hatta

brakabiliriz. Farkndalk bize her eyi yorum yap-madan, ilk defa gryormucasna gzlemlemeyeteneini kazandracandan evremizdeki insanlar-la, sevdiklerimizle onlarn hakkn yemeden,gnahlarn almadan uyum ierisinde yaayabilirizhale geliriz.

Farkndalk yalnzca ruhsal sorunlarolanlara

yardmc olan bir ara deildir, terapist iin de sonderece gerekli bir yetenektir. Psikanalitik terapininana aralarndan biri, terapistin hastann kafasndaki-leri hissedebilme, empati yoluyla anlama, ya dasezme yeteneidir. yi bir terapist bunu yapabilmekiin ayn vipassan'da olduu gibi, terapi seansndaolanlarkendilerini kaptrmadan, nyargsz, tarafsz,ak bir zihinle izleyebilmelidir.

Farkndaln ne olduunu, bize ne gibi yarar-lar olabileceini burada inceledik. Umarz farkn-

dalk sizin yaamnzn da bir paras olur vefarkndalkla dolu bir yaam srerek btnl, mut-luluu ve i huzurunu bulursunuz. Unutmayn, farkn-dalk, simya ilminden bir terimi kullanacak olursak,yaamnz altna dntrebilecek bir "filozofta"dr. Farkndalk sayesinde bakrlar altn etmek,her eyi daha iyiye "dntrmek" sizin elinizde.

Farkndalk (2)


www.klankitap.com
http://www.klankitap.com/http://www.klankitap.com/

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

28/65

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

29/65

Bu bilin, biz insanlarnda hem bireyler hem detoplumlar olarak, doanndngsel srelerinin iine

gml durumda ve busrelerin ayrlmazparalar olduumuzu ilerisrer.

Derin ekolojinin,felsef bir okulla ve kreseldzeyde halkn barndankarak gelien ve aynadlaanlan bir bilinle balants vardr. Felsef okul,

Norveli dnr Arne Naess tarafndan 1970lerin ilkyarsnda kuruldu. Arne Naess, s ve derin ekoloji

ayrmn ortaya koydu. Bu ayrma gre s ekolojiinsan merkezlidir; insan doann dnda ya dastnde, btn deerlerin kayna olarak grrken,doaya, insann kullanabilecei bir ara deeri atfe-der. Buna karn derin ekoloji insan da iinde olmakzere hibir varl doal evreden ayrmaz, doayyaltlmbir nesneler topluluu olarak deil, temelde

birbirine bal, karlkliliki iinde olan olaylar aolarak grr. Her varln yaam dierlerininkine

baldr. Derin ekoloji ruhsal bir farkndalktr.

Evrenle bir olma, evrene ait olma, onunla btnlemeduygusu ekolojik farkndalznde ruhsal klar.ki nemli ekolojik okul derin ekolojiyi tamamlarlar.Bunlardan birisi sosyal ekoloji, dieri feminist ekolo-

ji ya da ekofeminizmdir.Derin ekolojik giriim yaamn ve evreyle

etkileimlerin ruhsal temelini kursa da, mevcut ekolo-jik krizin sosyal ve kltrel ynlerini aydnla kavu-turamaz. Bu konu sosyal ekolojinin alandr.

eitli sosyal ekoloji okullar, iinde

yaad

m

z toplumlar

n sosyal ve ekonomikyaplarnn temelde ekoloji kart doalar olduukonusunda anlarlar, nk teknolojileri RianeEisler'in deyiiyle baskcdr. Ataerkillik, yaylmaclk

(emperyalizm), ana malclk(kapitalizm) ve rklksosyal yaamn smrgecive ekoloji kart bask

unsurlar

d

r.Ekofeminizm sosyalekolojinin zel bir okuludur.Ataerkillik balamiindekisosyal basknn temeldinamiklerini aratrr.Ekofeminizm, ataerkilliin

birok grntsnn vefeminizm ile ekolojinin balantlarnn kltrel ana-lizini yaparak elde ettii sonularla sosyal ekolojininerevesini geniletir. Ekofeminizm, erkeklerin

kadnlara uygulad ataerkil basky, eitli hiye-rarik, askeri, kapitalist ve endstriyalist biimlerdekibtn baskn kma ve smrme giriimlerinin pro-totipi olarak grr; kadnn alar boyunca doa ilezdeletirildiini anmsatarak doann smrlme-sinin zellikle kadnn smrlmesine koutgelitiine iaret eder. Ekofeministler, deneyimin diilynyle kazanlan bilgiyi, gereklie ekolojik baknana kaynaklarndan birisi olarak grrler.

Arne Naess'in belirleyici bir deyiine gre

derin ekolojinin z derin sorular sormaktr; modern,bilimsel, endstriyel, bymeye ynelik materyalistdnya gr ve yaama biimine derin sorularyneltmektir. Bu balamda hepimizin dierleriyle,gelecek kuakla ve parasolduumuz yaam aylaolan ilikisi sorgulanr. Derin ekoloji, ilikiler annsalkl ilemesiyle ilgilenir, nk ilikiler doalaknkoruduu srece yaam srecektir.

Evrendeki varlklara tek tek bakacak olursak,onlarn ak sistem olduklarngrrz. Ak sistem-

ler doalar

gerei, varl

klar

n

evrelerindeki diervarlklarla etkileerek srdrrler; bir bakma onlarsolurlar. Yaltm iinde var olmazlar. Bu nedenle,yaamlarn srdrebilmek iin byk yaam ann


Derin EkolojiHakan Onum

Ekoloji (evrebilim) canlvarlklarn birbiriyle ve bulunduklarortamla ilikilerini inceleyen bilimlerin tmne verilen addr.Derin ekoloji yalnzca canllarn deil, btn olaylarn temelde karlkl

dayanma iinde birbirine balolduunun bilincine varr.

7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

30/65

parasolmak durumundadrlar. Bylece evrensel birbilinten sz etmenin yolu alr. nsan yapsbtnkurum ve sistemler de bu bilgilerin nda yaamann iindedir, yani her sre geri kalan dierleriyleetkileir ve geriye yaltlm hibir sistem kalmaz.nsann i dnyasve toplumsal davranlar, dnyayayaptklarve topyekn salkarlkletkileir, hat-ta gezegenimizin kaderi tm samanyolunu etkiler.Buradan yola karak sorular sormaya ve yantlarnaramaya giriebiliriz. Disiplinleraras yaklamlarnykselme dnemini yaadzamanmzda birok bi-lim dal geliebilmek iin derin ekolojinin yak-lamndan yararlanmaldr. Derin ekoloji, yaamn

btn ynlerine doru dallanr, saysz alma gebe-dir. Ona, en basit ilikiler ve ortamlar iin de bavuru-labilir. Karayollarnn etkin kullanmbu konuya iyi

bir rnek oluturur: Yol hibir srcnn maldeil,yalnzca kullanma hakknn olduu bir aratr. Geincelikleri trafiin akcl gz nne alnarakdzenlenir. Gei nceliinde bireysel ne klaryalnzca bakalarnn yol almasn engellemeklekalmaz, arapsana dndrd trafii gemeyekalkana da dnyay dar eder. Bireysel ne knnedeni olan rahat yol alma sreci sekteye urar.Bylece, src akgzlln brakarak diersrclerle ibirlii yapmann uygun olduunu grr.

Aynyaklamla u dncelerle u sorularsorabili-riz:1) Niye tketimden sz ediyoruz? Tketim

tevik edilerek zorlanan yapay bir sre ve kaynakurutmak demek. Bun karn bizim tketim ile anlat-mak istediimiz eylem kullanmaktr, sonucunda ise

bir dnm olur. Hrsl tketiciler yerine yetingenkullanclar olamaz myz?

2) Her sreci ok ynl deerlendirerek,endstri devrimi insanlara, toplumlara ne kadar refahgetirdi ve yaam kalitelerinden ne kadar gtrd diyednelim, nk bu sreten hem dnya hem deinsanlar etkilendi. Doal kaynaklartehdit eden kitle-sel retim ve tketim srdrlebilir mi?

3) Kullandmz kaynaklaryalnzca kaynakolarak m, yoksa ekosistemi meydana getiren sizingibi, bizim gibi canllar olarak m gryorsunuz?Sizce, onlarn varlyalnzca insan iin mi?

4) Her canlnn yaama ve yaamda kalmaigds vardr. Kaynak kullanrken, rnein yemekadna can alrken bunun da farkna varyor musunuz?

Kendinizi besin zincirinde ayn yere koyup hisset-meye alrsanz, ne demek istediimi anlarsnz.Dnya yaamnda yemek iin can almak gerekiyor.Eer canlara, yaamlara sayg duyuyorsak, bunu

agzllkle deil de, yetingen bir zihniyetle yalnzcave yalnzca gerektii kadar yapmamz uygun olmazm?

5) Hepimizin bildii, oumuzun uygula-mad bir nokta da, binilen dal kesmemektir.Doann kaynaklk eden varlklar sonsuz, snrszdeildir. Onlarn remesine ve nitelikli bir yaamsrmesine yetecek kadar zaman tanmal, sayg, sevgive anlayretmeliyiz. Kullanm ikinci srada gelir.

6) Sper ve hipermarketler "fazla" deil mi?Raflardaki rn bolluu sizi artmyor mu?Kullanc olarak reticileri ve retim srecini yn-lendirecek gcmzn olduunu bilelim. Gerektengerek duymadmz rnleri srarla almayalm vereticiyi, iletiim iinde kalarak gerek gereksinimle-rimiz konusunda bilgilendirelim. O zaman cenneti

yaratma konusunda byk bir adm atmolacaz.7) Dnya, kaynaklar kt bir cansz yn

deildir. O, btnyle bilin tayan tek bir organizmabiiminde davranr (Gaia hipotezi), nk her varl,birbiriyle karlklolarak iletiim kurar. Bu btnlkiinde yerimizi nasl almalyz? Doay rakip deil,retmen olarak grebilir miyiz?

8) Kurumlarmz ve hatta kiisel ilikileri-mizde bile ban alp gitmi rekabeti zihniyet,ataerkil bir kltrn izidir. Bu yaklam birok kuru-

mu ve saysz aileyi egemenliine alp insanla yeter-ince hasar vermedi mi ve zamanndoldurmad m?Artk ok daha fazla ibirlii yapmann ve dayan-maya gitmenin zamangelmedi mi? Yaammz, den-gesinin aleyhine bozulduu dii unsurlakurtarabileceimiz dncesiyle iimizdeki diil ruhuda uyandrmamz gerekmez mi?

9) nsanlk birka bin yldr organizasyonlarnhiyerarik bir yaklamla yrtt ve hala da byleyrtmekte. Hiyerari, organizasyonlar ve ilikileretek yaklam biimi ya da tek bak as mdr?Birileri st, dierleri ast olmak zorunda mdr?Doada yneten ve ynetilen yoktur, zorlama yoktur.Her sre kendiliinden ve zorlamasz cereyan eder.Doann deiim ve dnm ilkelerini gzleyip hertr ilikimize yanstamaz myz? Doadan adetakorkuyoruz, niye?

10) Gc ve gereklii, yaamn d dnyadediimiz parasnda araymzn sonu var m, yokmu, bilemiyorum. Ama yeni domakta olan bilin bi-limi, gerekliin sinir sistemimizin etkinlii iinde

"oluturulduu"nu sylyor. Sizce de gereklii, idnyamzda da aramann zaman geldi de gemedimi? Asl g ve zenginlik nerede?

11) Her ynden balolduumuzu grp de

Derin Ekoloji


7/24/2019 Klan Dergi 2003-02

31/65

yaamn rgsne huu duymamak sizce olanaklm?Bu srecin derin ekoloji bilimi ile inceleme alannagirmesi bouna m? Aslnda varlmzn derinlik-lerinde olan, ama unuttuumuz bir bilimi uyanyor?Bu ve benzeri sorularreten kavrayyeni bir bilindzeyinin gstergesidir. Btn dnyada insanlar bin-lerce kez ayn hatalar yapabiliyorlar. Bilin dzeyideneyim kazanarak, dersler alarak, uygarlk tarihiniiyi etd ederek ve zihinsel-ruhsal yetileri gelitirerek

ilerletilir. Derin ekoloji, uygarlatn ne sreninsann, yetersizliini grerek ruhunu gelitirmeyisrdrebilmesi iin inandrc, yreklendirici vedevindirici bir g olacaktr.

Not: Derin ekoloji, sosyal ekoloji ve ekofeminizmtanmlar Fritjof Capra'nn yazd Yaamn rgs(Web of Life) adlkitaptan alnmtr.

Derin Ekoloji


DOADA YOGA ve YEMEK KURSLARI / ZEYTNBAI OTEL / KAZDALARI

Zeytinba

www.zeyt inbagi.com

DOADA YOGA ETMUygulamalyoga eitimi, aalar altnda canlhintmzii ile konsantrasyon ve meditasyon almalar,

kendi kendine masaj yapma ve derin dinlenme

teknikleri, baklk sistemini glendirecek yogaprensipleri, vejeteryan beslenme,

3 gece iki kii TP 550 m.TL / 17 - 20 Temmuz

Zeytinba- 8 oda, iki kiilik oda YP 150 m.TL

amlbel Ky Edremit

Yoga Kursu ProgramEitim ve sohbetlerin kapsam:

Beden ve zihin paralelliini glendirecek etkiye sahip

yoga hareketleri (asanalar)

Mzik ve yogaMistik yoga danslar, kaoshiki, tandava ve kiirtan

Duygu derinlii oluumuna yardmcolacak kollektif

mantralarn renilmesi ve birlikte sylenmeleri

Tm duyu ve motor organlarntek bir yne teksif

ederek yaplacak konsantrasyon dans: Kiirtan Lalita

Marmik

Kendi kendine masaj yapma teknii, reflexoloji,

aura masaj

Derin dinlenme tekniklerinin renilmesi

Zihin renkleri il

Documents

Klan Dergi 2003-02