Biohorma Nederland en BelgiëSociaal jaarverslag 2015

GRI G4 Core

2

Inhoudsopgave 2

Voorwoord 3

Verhaal van de MVO projectgroep 4

Biohorma Nederland & België 5

Producten en diensten 6

Stakeholderinterview: KOAG-KAG 7

Stakeholderinterview: Frans Jonker en Sander Knikker 8

Omdat mensen het verschil maken 9

Overzicht BHV, AMAC, Milieu en preventiemedewerkers 13

Stakeholderinterview: CNV 14

MVO in de keten 15

Stakeholderinterview: UDEA 16

De A.Vogel tuinen, de gezondste plek van Nederland 17

Publiek beleid 18

Privacy van klanten 19

Opruimen bij Biohorma 20

Stakeholderinterview: GERO 22

CO2-Footprint Biohorma 23

Informatie over het sociaal jaarverslag 27

Bijlage 1: GRI G4 Kruistabel 28

Inhoudsopgave

3

Als we het bij Biohorma over duurzaamheid hebben, dan gaat het niet alleen over afvalscheiding, ecologisch kweken en elektrische auto’s. Heel belangrijk, maar voor ons is duurzame gezondheid net zo belangrijk. En dat begint bij een gezonde levensstijl. Het was de missie van Alfred Vogel om mensen te helpen om op een natuurlijke manier gezond te worden en te blijven. Door zijn boodschap consistent uit te dragen, weten we steeds meer mensen te inspireren om bewuster te leven.

Neem onze Lentekuur waarbij we jaarlijks 25.000 deelnemers een ander eetpatroon willen meegeven. Daar stoppen we veel tijd en energie in; niet zozeer om producten te verkopen, maar om een gedragsverandering naar een gezondere levensstijl te bewerkstelligen. En ook op de gezondheid van onze medewerkers zijn we zuinig. We zijn uitgeroepen tot de Fitste organisatie van Gelderland, doen geregeld health checks en sturen op duurzame inzetbaarheid om mensen tot hun pensioen gezond en gemotiveerd te houden.

Kiezen voor duurzaamheid, voor de lange termijn, voor de menselijke maat, dat kan bij Biohorma. Wij zijn geen beursgenoteerd bedrijf dat op de korte termijn de aandeelhouders tevreden moet houden. Idealistisch? Misschien. Maar dat het niet onrealistisch is, bewijzen we iedere dag. Naar onze medewerkers, onze klanten, onze stakeholders en onze handelspartners. 2015 was voor ons een succesvol jaar, in allerlei opzichten. Het zal dan ook niet verbazen dat we in 2016 gewoon op dezelfde weg doorgaan. Met nog meer initiatieven voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen in de breedste zin van het woord. Want daar staan we al 60 jaar voor.

Walborgh KieskampAlgemeen Directeur Biohorma B.V. en Biohorma Belgium N.V.

Voorwoord

Duurzame keuze voor de lange termijn

4

Zonnepanelen op het dak, een extra zuinige ketel, elektrische auto’s voor de deur; allemaal zichtbare mijlpalen die we in 2014 hebben behaald. In 2015 is de stijgende lijn voortgezet, al is er met name veel achter de schermen gebeurd. Voor opdrachtgever en Directeur Operations Edwin Stoel gaat het nog niet snel genoeg, maar hij is blij met de behaalde resultaten.

Niet zichtbaar, wel zinvolDuurzaamheid is een weg van lange adem en schipperen met de resources, zo heeft Edwin Stoel ondervonden. Een internationale SAP implementatie trok een sterke wissel op de projectgroep. “Toch hebben we veel gedaan in 2015, al zat het meer in het doorbouwen op het voorgaande jaar dan in het ontplooien van nieuwe initiatieven. Nog meer zonnepanelen bijvoorbeeld, extra LED verlichting, meer hybride auto’s en een nieuwe, strakke leaseregeling. Daarnaast is de hoeveelheid CO2 gereduceerd en hebben we grote stappen gezet in het scheiden van alle afval, zoals verschillende soorten plastic. En de A.Vogel tuinen hebben het Green Key certificaat behaald.”

Verhaal van de MVO projectgroep

Tussen schipperen en succes

BewustwordingDe projectgroep heeft veel aandacht besteed aan bewustwording bij de medewerkers. “Tijdens iedere personeelsbijeenkomst kwam het onderwerp duurzaamheid aan bod en lieten we zien wat er in dat kwartaal bereikt was. Daarnaast is het een vast onderdeel van de gesprekken met de leidinggevenden. Dat moet ook, want duur-zaamheid gaat niet vanzelf, we moeten het bewust op de agenda blijven zetten. De lat ligt inderdaad hoog en dat willen we vooral zo houden. Maar we moeten ook niet vergeten de zegeningen te tellen van de dingen die we al goed doen en de medewerkers daarvoor te bedanken.”

De MVO projectgroep bestaat uit de volgende personen:

• Inkoop Henk Knauff – Manager inkoop• (Interne) Communicatie Ellen Junte – Directiesecretaresse• Tuinen Wilfred Schenk – Hoofd A.Vogel tuinen• Technische Dienst Bertus Bos – Hoofd Technische Dienst• P&O Jorina Weenink – Manager P&O• Directie Edwin Stoel

Externe begeleiding Nick van Moerkerk – MVO Consultants

MVO Doelstellingen

• Duurzaamheid zit in het DNA van iedere Biohorma medewerker

• Consumenten ervaren A.Vogel als een duurzaam merk

• Stakeholders ervaren Biohorma als een duurzame organisatie

• Biohorma is CO2 neutraal in 2020

AmbitiesIn 2016 ligt de koers weer op volle kracht vooruit. “De afdeling inkoop is het jaar goed begonnen met een lifecycle analyse. Aan de hand van de keten kijken we naar dominante drivers aan de ingrediëntenkant. Daarnaast gaan we verder met de CO2 reductie, met name door het recyclen van water. Verder liggen er plannen om papier te maken van Echinacea pulp en wordt in 2016 de medewerkerstevredenheid en de medewerkersgezondheid weer gemeten. Want we blijven natuurlijk ambitieus.”

5

Biohorma is de grootste producent van fytotherapeutische en homeopathische geneesmiddelen en gezondheidsproducten in de Benelux. Biohorma helpt mensen op een natuurlijke manier gezond te blijven of weer te worden. Met heldere voorlichting over een gezond en evenwichtig leven en waar nodig aangevuld met (genees)middelen die natuurlijk, veilig en hoog kwalitatief zijn en een bewezen werking hebben. Bij Biohorma Nederland en België werken 146 mede-werkers.Biohorma is onderdeel van de Bioforce AG groep. Het Bioforce hoofdkantoor bevindt zich in Roggwil, Zwitserland. De Bioforce AG groep levert natuurlijke zelfzorgmiddelen aan (bijna) de hele wereld.

Biohorma merken1. A.VogelBiohorma voert een drietal merken, waarvan A.Vogel de bekendste is. A.Vogel is het grootste zelfzorgmerk van Nederland. Meer dan een kwart van de Nederlanders heeft het bekendste product van A.Vogel – Echinaforce – in huis. Het assortiment omvat meer dan 140 gezondheidsproducten, traditionele kruiden geneesmiddelen, homeopathische geneesmiddelen en medische hulp middelen.

2. HemoClinHemoClin biedt vooruitstrevende producten voor de behandeling en voorkoming van aambeien, kloofjes en andere anale ongemakken.

3. KidsClinKidsClin is speciaal ontwikkeld voor de behandeling van waterpokken bij kinderen en heeft een unieke, gebruikersvriendelijke toedieningsvorm.

SanvertSanvert houdt zich als loonproducent bezig met het in opdracht produceren – en indien gewenst ontwikkelen – van zelfzorgmiddelen. Gebruikmakend van een moderne GMP fabriek en de multidisciplinaire kennis binnen Biohorma is Sanvert uitgegroeid tot een belangrijke kernactiviteit binnen Biohorma.

Maak kennis met Biohorma

Het gezondste bedrijf van Nederland en België

Biohorma NL

Bioforce AG

Bioforce Canada Bioforce France Bioforce Prod. FranceVerslag A.Vogel AG

SwitzerlandIndependend 3rd Party Distributers

International

Biohorma BelgiumB.V. Sanvert B.V. NL

6

De producten van Biohorma

Kwaliteit gegarandeerdVan plant tot klant. Dat is de kracht en grote trots van Biohorma. Want waar veel bedrijven slechts een stukje van het productieproces in huis hebben, gaat het bij Biohorma letterlijk van plant tot klant. Het begint in de grond van de A.Vogel tuinen, gaat verder in de snij- en pro-ductiehallen en eindigt bij de distributie naar de verkooppunten. En alles wat daartussenin zit, hebben we ook zelf in de hand.

Natuurlijke kringloopDe planten in de producten van A.Vogel worden op ecologische wijze geteeld (EKO-keur), dus zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. De plan-ten krijgen de plek waar ze het beste gedijen, zodat ze het optimale gehalte aan werkzame stoffen krijgen. Ecologisch kweken is gunstig voor het milieu. Door geen kunstmeststoffen en chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken, wordt het milieu gespaard voor natuurvreemde en niet- of moeilijk afbreekbare stoffen.

GMP-normen De productie van geneesmiddelen bij Biohorma voldoet aan de vereiste inter nationale farmaceutische normen, de zogenaamde GMP-normen (Good Manufacturing Practices). Dit houdt in dat alle werkzaamheden, vanaf het zaaien van de planten tot en met het verzenden van het eindproduct, zijn geprotocolleerd en omschreven in procedures. Gedurende het fabricageproces worden strenge regels gehanteerd op het gebied van hygiëne van personen, machi-nes, grondstoffen, materialen en fabricageruimten. Het hele proces staat onder streng apothekerstoezicht. Integrale kwaliteitszorg met zorgvuldige en gedocumenteerde in-process controles zorgt dat de producten aan hoge kwaliteits-normen voldoen. Daarnaast is de productie ook ISO 13485 gecertificeerd. In 2015 zijn geen gevallen van niet-nale-ving bekend.

Gezonde communicatie Ook met onze klanten gaan we heel zorgvuldig om. Manager Marketing en Communicatie Sandra Stroeve. “Voor Biohorma betekent dit dat we geen loze beloftes doen over de wer-king van onze producten en dat we onze klanten stimuleren om gezonder te gaan leven. Dit doen we op diverse manieren. De Lentekuur bijvoorbeeld, waarbij we een week lang gezonde recepten en leefstijladviezen geven. Of de Vriendinnendagen in de A.Vogel tuinen, items in Koffietijd of een speciaal magazine voor mensen met reuma.” Een belang rijke bron van informatie is de A.Vogel website. “Met meer dan 5 miljoen bezoekers behoort de website tot de top van de gezondheidsportals. In 2015 zijn we nog gerichter met onze verschillende doelgroepen gaan communiceren.”

InformatiecentrumLiever persoonlijk contact? Dat kan. Bij het Informatiecentrum staan we dagelijks vele tientallen consumenten te woord. “Klanten kunnen hier telefonisch terecht voor al hun vragen over de A.Vogel-producten, de tuinen, hun gezondheid of bestelling in de webwinkel. Ook geven de medewerkers van het Informatiecentrum antwoord op de mailtjes die dagelijks binnenstromen over de meest uiteenlopende onderwerpen. Omdat we graag zoveel mogelijk klanten willen helpen, hebben we in 2015 de openingstijden verruimd.”

7

ToegankelijkEerlijk, persoonlijk en transparant, zo zou Sandra Stroeve de communica-tiestrategie van A.Vogel omschrijven. “Onze tone of voice is toegankelijk en we proberen communicatie een gezicht te geven. Zo vertelt Magda over de overgang en is Bram onze griepcoach. Klanten vinden het leuk om te weten waar hun producten vandaan komen. De A.Vogel tuinen zijn natuurlijk een perfect uithangbord voor onze manier van werken, maar ook in de fabriek ontvangen we regelmatig bezoek. We proberen op zoveel mogelijk manieren in contact te blijven met onze doelgroep om op de hoogte te blijven van wat er onder consumenten leeft.”

Stakeholders aan het woord:

Samen naar een betere toekomstBiohorma staat middenin de maatschappij. Want onze producten verpakken, distribueren en verkopen kunnen we niet alleen. Binnen de hele keten beseffen we dat samenwerking leidt tot een sneller en duurzamer resultaat. In dit jaarverslag komt een aantal van onze stakeholders aan het woord over deze duurzame samenwerking. We beginnen met de Keuringsraad KOAG/KAG.

GoedkeuringEr zijn veel zelfzorgproducten op de markt, waarvoor veel reclame wordt gemaakt. Maar wat mag nu wel en wat mag nu niet geclaimd worden? De Keuringsraad KOAG/KAG controleert vooraf of de claims op de verpakking, teksten van de website en advertenties toegestaan zijn. Om er zeker van te zijn dat alle reclame uitingen van Biohorma aan de regels voldoen, gaat er niets naar buiten zonder goedkeuring van Keuringsraad KOAG/KAG.

Verantwoorde communicatieJanine Galjaard, directeur Keuringsraad KOAG/KAG: “Wij verwachten van Biohorma dat het zich hard maakt tot het maken van verantwoorde reclame en zich daarbij aan de geldende wet- en regelgeving houdt. Verantwoorde reclame, conform wet- en regelgeving en gebaseerd op en passend binnen de filosofie van A.Vogel, zijn voor ons de meest belangrijke MVO aandachtspunten voor Biohorma. Hoe wij Biohorma op dit gebied zouden kunnen helpen? Met kennis en advies en praktische ondersteuning. We hebben een prima samenwerking opgebouwd in de loop der jaren en ik kan zien dat er een grote betrokkenheid bij dit onderwerp is.”

Over de Keuringsraad De Keuringsraad is een goedkeuringsinstantie op basis van zelfregulering en

houdt toezicht op publieksreclame voor geneesmiddelen, medische (zelfzorg) hulpmiddelen en gezondheidsproducten. Industrie, media en adverteerders onderkennen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en hebben zelf regels opgesteld waaraan publieks reclame moet voldoen. Zo weten consumenten, industrie, media en adverteerders precies waar ze aan toe zijn. De Keuringsraad ziet toe op de naleving van die regels.

8

Stakeholders aan het woord:

Samen meer dan vijftig jaar ervaringOnlangs was hij 50 jaar bij de zaak. Hiermee is tuinman Frans Jonker de medewerker met het langste dienstverband bij Biohorma. De twintigjarige Sander Knikker is in november 2015 bij Biohorma gestart en is daarmee de jongste medewerker. Twee visies op duurzaam personeels-management.

Frans JonkerBegonnen als manusje van alles in het kleine fabriekje van de familie Bolle is Frans Jonker in de loop der tijd uitgegroeid tot tuinman van formaat. Na al die jaren is nog steeds enthousiast over zijn werk. “Waarom? Omdat ik het heerlijk vind om buiten in de natuur te zijn. En omdat ik binnen het bedrijf de ruimte heb gekregen om mezelf te ontwikkelen. Ik zie mezelf als autodidact. De tuinen zijn klein begon-nen en ik ben meegegroeid. In de loop der jaren heb ik steeds meer kennis opgedaan, via boeken en de praktijk. Nog steeds zijn planten, zaden, grond en stront mijn drijfveer en ben ik blij als de tuinen spic en span zijn.” Dat Biohorma duurzaam met mens en milieu omgaat, vindt hij be-langrijk. “Duurzaam betekent dat iets degelijk in elkaar zit zodat het lang mee gaat. Maar dan moet je er wel goed voor zorgen. Dat geldt zowel voor het menselijk lichaam als voor Biohorma. Wij staan voor wat we op de markt zetten en produceren met respect voor de natuur.”

“Het grootste verschil met vroeger? De wereld is steeds commerciëler geworden en wij moeten daarin mee. Maar altijd met kwaliteitsproducten, daar tornen we niet aan. Daarnaast hebben we in de tuinen veel meer interactie met de bezoekers gekregen. We verzorgen veel rondleidingen en je wilt de fans toch een leuke en interessante dag geven. Het is echt kicken als je mensen kunt pakken met je verhaal over gezond eten en bewegen.” Over zijn wensen voor de toekomst is hij duidelijk: gezond blijven. En zo lang mogelijk blijven werken. “Ik heb een uitdaging nodig en Biohorma wil mij er graag bijhouden. Maar voor de balans ga ik wel wat minder werken. Van een speedboot stap ik over in een roeiboot. Dat hoort ook bij deze levensfase. Maar de passie voor de natuur blijft even groot.”

Sander KnikkerSander Knikker volgt de BBL opleiding tot logistiek teamleider en werkt als magazijnmedewerker. Wat is zijn eerste indruk van het bedrijf? “Ik wist al dat Biohorma geneesmiddelen met natuurlijke grondstoffen maakt. Mensen werken geconcentreerd, de sfeer is gemoedelijk en er is genoeg begeleiding. Het duurt bij mij even voordat ik routine krijg, maar ik krijgt de tijd om te leren. Iedereen wordt in z’n waarde gelaten en samen gaan we voor resultaat.”

Sander heeft het naar z’n zin in het magazijn. “Ik heb al veel geleerd de afgelopen vijf maanden. Er komt veel meer bij orderpicken kijken dan je denkt. Alleen al de controlestappen die je moet zetten. De op-leiding is theorie, in de praktijk leer je om echte problemen op te lossen. Ik heb al wel het gevoel dat ik erbij hoor. Maar natuurlijk wil ik mezelf bewijzen. Laten zien dat mijn collega’s op mij kunnen vertrouwen en hard werken als dank voor de tijd en aandacht die ik heb gekregen. Iedereen wil toch trots zijn op wat hij doet?”

9

Duurzaam personeelsbeleid. Bij Biohorma hebben ze het woord bijna uitgevonden. Werken bij Biohorma betekent werken in een interessante en dynamische omgeving waar plezierig werken centraal staat en eigen verantwoordelijkheid en initiatief gestimuleerd worden. Manager P&O Jorina Weenink over gezondheidsmanagement, opleidingen en de Fitste organisatie van Gelderland.

De P van prima personeelHet gaat goed met Biohorma. Het aantal medewerkers groeit en de flexibele schil wordt uitgebouwd met mensen die zich verbonden voelen met Biohorma. Bijvoorbeeld oud-medewerkers of familieleden van bestaande mede-werkers. “In totaal hadden we in 2015 11 vacatures. Een aantal vacatures hebben we kunnen invullen met eigen medewerkers die zo hun ambities konden waarmaken. We hebben alles op alles gezet om dat te laten lukken Het geeft positieve energie en ook de bevestiging dat jezelf blijven ontwikkelen loont! Vijf ‘vaste’ medewerkers hebben Biohorma in 2015 verlaten. Verder hebben we ook structuurwijzigingen doorgevoerd die mede dankzij veel begelei-ding en aandacht goed geaccepteerd zijn. Heel bijzonder is het 50-jarig jubileum van tuinman Frans Jonker. Hij is uitgebreid in het zonnetje gezet.”

Biohorma als werkgever

Omdat mensen het verschil maken

160

140

120

100

80

60

40

20

0

Voltijd

20142015

2013

142 142 146 73 72 74 69 70 72 57 59 71 70 67 75133 133 133 9 9 13

Aantal medewerkers bij Biohorma

10

VerzuimMet 2,08% lag het verzuim in 2015 lager dan in 2014. Het korte verzuim lag hoog in de maand oktober maar was voor de rest relatief laag. Maar met name het langer verzuim is gedaald. Daar is dan ook hard aan gewerkt. “Of het nu curatief of preventief is, we signaleren in een vroeg stadium en grijpen veel sneller in dan wellicht een andere organisatie zou doen. Onze filosofie is dat iedereen zo snel mogelijk weer aan het werk gaat, al is het maar voor een paar uur per week. Maar dat gaat niet vanzelf. We schakelen actief op re-integratie en proberen ervoor te zorgen dat de zieke medewerker binding houdt met het bedrijf. In 2015 is dat een goede strategie gebleken.”

Fitste organisatie van GelderlandDe competitie ‘Fitste organisatie van Gelderland’, georganiseerd door de Gelderse Sport Federatie, is bedoeld om de bewust-wording van een gezonde leefstijl te bevorderen. Zo draagt een gezonde leefstijl bij aan de duurzame inzetbaarheid van mede-werkers. De wedstrijd is serieus opgepakt bij Biohorma met sportclinics, gezamenlijke weegmomenten en een aantal work-shops over stress, slaap en gezonde voeding. En dat heeft z’n vruchten afgeworpen. Op 26 januari 2015 kreeg Biohorma in het Gelredome met 19 ‘fitste van’ collega’s vier van de vijf prijzen uitgereikt. “Zo hebben we de Fitste mannelijke én vrouwelijke medewerker van Gelderland en de twee teams van Biohorma eindigden op de eerste en de derde plaats”, aldus de trotse manager P&O. “De deelnemers hebben allemaal mooie prestaties neergezet. Sommigen zijn flink wat kilo’s kwijt, anderen hebben hun conditie fors verbeterd en één van de deelnemers is gestopt met roken. Deze prijs is een erkenning voor alle inspanningen en past bij de manier waarop we onze medewerkers proberen gezond en fit te houden.”

20142015

2013

0

2

4

6

8

10

14

16

12

9 414 5 1014 3 23 3 33 3,11 2,50 2,08 3,13 2,78 2,457 57 0 01

Overzicht in personeelsbestand

11

Gezond eten, gezond levenSporten is sowieso een onderdeel van de bedrijfscultuur bij Biohorma. Zo heeft in 2015 een aantal mannen meegedaan aan het Alpenbrevet, een uitdagende fietsronde in Zwitserland, zijn een paar collega’s lekker vies geworden bij de Mud masters en stapte er regelmatig een groepje amateurwielrenners op de fiets voor een ronde door het fraaie landschap rondom Elburg. Uiteraard in A.Vogel outfit.En niet alleen 25.000 consumenten hebben meegedaan aan de Lentekuur, ook intern werd dit gepromoot. Bijna 50 medewerkers hebben dit opgepakt en zijn, om ze extra te motiveren, op kantoor voorzien van de gezonde tussendoortjes en lunch.

Duurzame inzetbaarheidDuurzame inzetbaarheid, mensen zo lang mogelijk gezond aan het werk houden, is een belangrijk topic in de samenleving, zeker nu de pensioenleeftijd steeds verder omhoog gaat. Ook Biohorma is hier intensief mee bezig. “In samenwerking met werknemersvereniging AWVN zijn we in 2015 gestart met de klankbordgroep met betrekking tot duurzame inzetbaarheid. Het was een vervolg op de interviews die het AWVN al eerder bij ons had afgenomen. Met deze uitkomsten zijn wij met groepen, bestaande uit leidinggevenden en medewerkers, aan de slag gegaan om te bepalen wat de focusonderwerpen zijn voor Biohorma. Onderwerpen die naar voren kwamen, waren bijvoorbeeld blijven ontwikkelen, dialoog tussen medewerker en leidinggevenden en, hoe kan het ook anders bij Biohorma, gezondheid en vitaliteit. In 2016 gaan wij met deze onderwerpen aan de slag.”

20142015

2013

0 10 20 30 40 50 60

15-24

25-34

35-44

45-54

55+

Leeftijdsopbouw

12

OpleidingenDuurzaam werken betekent ook de mogelijkheid krijgen om je te blijven ontwikkelen. Intern doorgroeien en het vol-gen van opleidingen wordt actief gestimuleerd. Jorina Weenink: “We investeren veel tijd en energie in het verbete-ren van de kennis, vaardigheden en gedrag van de medewerkers. Er is veel aandacht voor opleidingen en trainingen, ontwikkelingsassessments, coachingstrajecten, Persoonlijke Ontwikkel Plannen en 360° feedback. Qua scholing was 2015 wederom een goed jaar. Gemiddeld heeft iedere medewerker 27 uur aan opleiding gevolgd, tegenover 24,8 uur in 2014. De opleidingen zijn zeer divers, van ‘verplichte’ Vapro en leiderschapstrainingen tot voedingsleer en pro-jectmatig samenwerken. En in het kader van compliance hebben 10 medewerkers een inhouse compliance training van de KOAG/KAG gevolgd.”

Opleidingen

1400

1200

1000

800

600

400

200

0987 1248

1600

1550

1500

1450

1400

1350

25,0

26,0

27,0

28,0

24,0

23,024,8 27,01576 1444

13

Overige highlights van 2015

• Het leasebeleid is verder aangescherpt waarbij de CO2 uitstoot is gemaximeerd tot 106 gram CO2/km en er kunnen alleen nog auto’s met Energie label A en B geleased worden.

• Inmiddels staan er tien hybride auto’s op de parkeerplaats en zijn er twee dubbele laadpalen bijgekomen. Er kunnen nu acht auto’s tegelijk opgeladen worden.

• Afdeling Sales (inclusief de Buitendienst) heeft de cursus ‘Het nieuwe rijden’ gevolgd met tips om bewuster en zuiniger te rijden.

• In januari 2015 is Biohorma overgestapt naar het BedrijfsPensioenfonds Landbouw, tweede op de ranglijst verantwoord beleggen.

• In oktober heeft Directeur Walborgh Kieskamp de verklaring ‘Noord-West Veluwe verduurzaamt’ ondertekend.

Overzicht BHV, AMAC, Milieu en preventie medewerkers

MT Edwin Stoel

BHV Peter Hoogstraten

Welzijn en gezondheid Ineke Rietberg

AMAC Harry Tragter

Preventie medewerker

Afdelingsmanagers

Milieu Bertus Bos

Medewerkers

14

Stakeholders aan het woord:

CNV Vakmensen: Focus op duurzame inzetbaarheidNicole Engmann – van Eijbergen is als bestuurder bij CNV Vakmensen verantwoordelijk voor het afsluiten van cao’s en sociale plannen in diverse sectoren en bedrijfstakken zoals metaal, textiel en chemie en energie. Ze is vijf jaar vakbondsbestuurder geweest bij Biohorma.

Jong en oudWat betekent MVO voor CNV Vakmensen? “Wij vertalen de people component van MVO in een duurzame inzetbaarheid”, stelt Nicole Engmann. “Met name nu de pensioengerechtigde leeftijd is verschoven is het nog meer van belang. De beleving dat werkgevers maar moeten zorgen voor gezondheid en scholing van werk-nemers is achterhaald; het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het is speerpunt in ons beleid om niet de focus te hebben op ouderen, maar maatregelen te realiseren die effect hebben op het gehele personeels-bestand. Doe je dat niet, dan worden jongere werknemers belast doordat de ouderen worden ontzien en daar ervaar je op de langere termijn de gevolgen van.”

MaatwerkDuurzaam ondernemen is dus eigenlijk samen werken aan een gezond bedrijf. Is Nicole Engmann van mening dat Biohorma dat momenteel doet? “Gezien de resultaten die jullie behaald hebben en de activiteiten die jullie ondernemen vind ik dat zeker. Jullie zijn actief in het bewust maken van medewerkers om gezond te le-ven. In het kader van de werk/privé balans is het mogelijk om thuis te werken. Mijn ervaring is dat Biohorma kijkt naar het totale plaatje qua belastbaarheid en daar activiteiten op inzet. De ene werkplek vraagt fysiek meer van de medewerker en een ander werkplek is mentaal meer belastend, meer stressgevoelig.”

Meer afstemming, betere samenwerkingWat ziet ze als belangrijkste MVO-aandachtsgebieden voor onze organisatie? “Door de verschuiving van de pensioenleeftijd geldt ook voor Biohorma, net als andere organisaties, dat jullie blijven werken aan inzetbaar-heid van alle medewerkers. Uitgangspunt van dit beleid moet maatwerk in regelingen zijn. Hoe kan je het samen oplossen? Wat passend is voor de ene medewerker is dat niet voor de andere. Kunnen jullie iets rege-len ten aanzien van deeltijdpensioen? Denk er maar eens over na. Zorg voor onderling begrip door te werken aan integraal werken en denken. Zo zorg je voor betere afstemming, met als gevolg betere samenwerking. Wederzijds begrip is essentieel in een gezonde organisatie.”

TipsHeeft Nicole Engmann nog tips voor Biohorma om duurzaam voor haar mensen te blijven zorgen? “Blijf bij de basis van jullie organisatie. Hou oog voor de mensen en weet wat er speelt. De motivatie en betrokkenheid van medewerkers bij Biohorma is al heel groot. Koester dat. Blijf uitdragen wat jullie zijn en waar jullie voor staan. De openheid is binnen alle lagen van groot belang. Ook als het minder gaat is de communicatie met medewerkers cruciaal!”

Wat is CNV Vakmensen?CNV Vakmensen is de vakbond voor de bouw, de handel, de industrie, het vervoer en de voedingsbranche. CNV Vakmensen zet de mens zelf centraal en denkt in kansen. Werkrecht voor iedereen die kan en wil werken. Werk met plezier en met toekomst - per spectief. Een goede balans tussen werk en privé, maar zeker ook aandacht voor de wereld om ons heen. Het uitgangspunt in deze veranderende maatschappij is dat iedereen mee doet.

15

Verander de wereld, begin bij jezelf. Daar is Biohorma druk mee bezig. Maar als we samenwerken met onze leveranciers en afnemers gaat het natuurlijk veel sneller. De afdeling Inkoop is daarom altijd op zoek naar nieuwe manieren om resultaten te bereiken. Zelfs in tijden van grote drukte.

Van leverancier naar partner2015 was een druk jaar voor de afdeling Inkoop. Een omvangrijke SAP implementatie en onderbezetting dwong Manager Inkoop Henk Knauff tot prioritering van de werkzaamheden. Gelukkig kon hij terugvallen op een sterk net-werk van leveranciers. “Onze inkoopstrategie is sterk gericht op duurzame en langdurige relaties vanuit de overtui-ging dat dit iedereen op de lange termijn meer brengt dan wanneer je kortzichtig achter de laagste prijs jaagt. Door intensieve samenwerking worden leveranciers partners. We delen kennis en krijgen eerder nieuwe ontwikkelingen te horen. We kiezen bewust voor zoveel mogelijk lokale en regionale partners en iemand die groen bezig is, heeft een voorsprong.”

HandvestEen van de meest zichtbare onderdelen van het duurzaamheidsbeleid van Biohorma is de suppliers charter. Hierin zijn de normen en waarden van Biohorma samengevat. “Het is een beknopt en concreet document geworden met als doel onze afnemers op de hoogte te brengen van ons voornemen om CO2 neutraal te worden en om meer trans-parantie in de keten te bewerkstelligen. Met de ondertekening van dit document willen wij aan al onze leveranciers vragen om ons te ondersteunen in onze duurzaamheidsdoelstellingen. Bijvoorbeeld op het gebied van werknemers-rechten, kinderarbeid, corruptie en milieubescherming. De feedback van onze klanten is enorm positief. Inmiddels heeft bijna 90% van onze leveranciers de suppliers charter ondertekend en teruggestuurd”, aldus Henk Knauff.

Duurzaam anno 2015Biohorma was nog een van de weinige leveranciers die zijn producten in kunststof kratten aan de groothandel aanleverde. Om de efficiency in de keten te verbeteren zijn in 2015, op verzoek van de groothandels, alle kunststof kratten uitgefaseerd en vervangen door kartonnen dozen. “We hebben verschillende formaten omdozen ontworpen van FSC karton. Hierdoor is er minder transport en minder reiniging nodig.”Verder is een grote stap gezet op het gebied van hergebruik van toners en cartridges. “Alle printer cartridges worden opgehaald en gerecycled door Eko Inkt uit Zutphen. Iedere recyclede cartridge scheelt bijna een kilo aan afval van plastic en metalen. De printers draaien op toners van Clover, een bedrijf dat al sinds jaar en dag de kar trekt als het gaat om hergebruik en recycling.”

Samen sterk met Inkoop

Verduurzaming van de keten

Echinacea papier?Echt duurzaam wordt het natuurlijk als je iets niet meer hoeft in te kopen maar zelf kunt produceren uit afval. Neem papier. In 2015 is een project opgestart om te onderzoeken of we papier kunnen maken uit de Echinaceapulp die overblijft na het maken van Echinaforce. Niet alleen goed voor de ecologische voetprint maar ook inspirerend voor de mensen die een brief op dit papier ontvangen. Wordt vervolgd.

16

Stakeholders aan het woord:

Groothandel Udea: Duurzaamheid moet een overtuiging zijnGroothandel Udea en Biohorma werken al een aantal jaar samen. Zo worden de A.Vogel producten verkocht in de 72 winkels van Ekoplaza en natuurvoedingswinkels. Beide bedrijven hebben veel overeenkomsten in de uitvoering en beleving van MVO. Net als bij Biohorma zit duurzaamheid bij Udea in het DNA.

Duurzame KeuzesAl jaren maakt Udea dagelijks duurzame en bewuste keuzes, bijvoorbeeld op het gebied van brandstoffen en verpakkingen. De laatste tijd wordt hier nog actiever op gestuurd en over gecommuniceerd, vertelt kwaliteits-manager Steven IJzerman. Eigenlijk hetzelfde proces waar Biohorma mee bezig is, al mogen wij qua commu-nicatie ook wat actiever worden, zo blijkt. “In eerste instantie had ik nog onvoldoende kennis van het MVO beleid bij Biohorma. Ik merk nu dat er al een goed doordacht beleid is. Jullie doen ook al veel op sociaal en maatschappelijk gebied.”

AandachtsgebiedenDuurzaam ondernemen is heel breed. Wat ziet Steven IJzerman als de belangrijkste aandachtsgebieden? “Een algemene bewustwording binnen de organisatie”, zegt hij resoluut. “Verantwoord ondernemen moet name-lijk vanuit overtuiging gebeuren en niet vanuit commercieel belang. Verder is het belangrijk om je bewust te worden van de hoeveelheid grondstoffen, brandstoffen en verpakkingen die worden gebruikt en wat je kunt doen om deze hoeveelheid te verminderen. En dat er beleid is over afval en recycling. Transparantie is net zo belangrijk. Focus op eerlijke handel en wees transparant over je producten en waar ze vandaan komen.”

VerbeterpuntenZiet hij deze aandachtsgebieden terugkomen bij Biohorma? En wat zouden we nog beter kunnen doen? “Over de gehele linie zijn jullie goed bezig. Het is van groot belang dat jullie producten biologisch zijn, want Udea streeft naar een assortiment producten van biologische oorsprong. Wij weten wel dat de producten van A.Vogel het EKO-keurmerk hebben, maar misschien onze klanten nog niet allemaal. Jullie zouden nog meer kunnen doen aan de bewustwording en kennisoverdracht aan onze Ekoplaza klanten.”

Samen sterkDuurzaam ondernemen kun je niet alleen. Daar heb je elkaar voor nodig, weet ook Steven IJzerman. “Ekopla-za kiest zelf voor duurzaamheid en kiest hierin ook de leveranciers die bewust kiezen voor deze ontwikkeling. Dit geeft voor Ekoplaza het voordeel dat wij een duurzame en transparante keten kunnen garanderen richting de consument. Een goede samenwerking met onze leveranciers is daarbij van groot belang. Udea heeft zich als doel gesteld om plastic te bannen uit de winkels en uit de bedrijfsvoering. Er wordt nog zo min mogelijk met folie gewerkt. Ook wil Udea dat de winkels BPA (weekmakers)-vrij worden.”

Over UdeaUdea is een groothandel, merkenhuis, im- en exporteur in biologische levensmiddelen en tevens franchisegever van de biologische supermarktformule Ekoplaza. Momenteel wordt er gewerkt aan de 73e winkel. Udea levert aan natuurvoedingswinkels, bio- supers, speciaal zaken, out-of-home en retail in de Benelux. In 2015 is Ekoplaza in tweede opeenvolgende jaar verkozen tot duurzaamste supermarktketen van Nederland.

17

Verscholen in de bossen van Landgoed Zwaluwenburg liggen de A.Vogel tuinen met talloze heilzame kruiden en planten. Nergens is duurzaamheid zo tastbaar als hier. Naast productietuinen zijn de A.Vogel tuinen uitgegroeid tot een toeristische trekker van formaat. In 2015 is zelfs het Green Key certificaat behaald, het internationale keurmerk voor duurzame bedrijven in de recreatie- en vrijetijds-branche.

Groene inspiratieLangs de weg tussen ’t Harde en Elburg liggen de A.Vogel tuinen er uitnodigend bij. Al die geurige en kleurige planten zien er natuurlijk prachtig uit. Geen wonder dat daar in 2015 zo’n 40.000 bezoekers op af kwamen. Ook als toeristische bestemming wil de A.Vogel tuinen haar liefde voor de natuur nog explicieter uitdragen, vertelt Hoofd Tuinen Wilfred Schenk. Om het goede voorbeeld te geven, is er hard gewerkt om het Green Key certificaat voor dagrecreatie te behalen. De A.Vogel tuinen kreeg in de zomer van 2015 het predicaat Goud, wat betekent dat de tuinen aan de strengste voorwaarden voldoen.

Nog duurzamer“Natuurlijk werkten we in de A.Vogel tuinen altijd al duurzaam, maar door de certificering hebben we toch verbeter-slagen kunnen maken”, aldus Wilfred Schenk. “Dan moet je denken aan kleine dingen zoals LED lampen en biolo-gisch afbreekbare schoonmaakmiddelen. En bij evenementen zorgen we nu voor gescheiden inzameling van papier, plastic en restafval. Om CO2 neutraal te kunnen worden, komen er zonnepanelen bij het Landgoedwinkeltje en een oplaadpunt voor elektrische fietsen op zonne-energie. We proberen bovendien zoveel mogelijk in gereedschap met een accu te investeren. Er loopt nu een test met elektrische bosmaaiers van Husqvarna om te kijken of deze voldoende kracht en snelheid houden.”

Intensieve samenwerkingDuurzaamheid zit ‘m voor de A.Vogel tuinen ook in samenwerking met kwetsbare groepen in de samenleving. “We zorgen bijvoorbeeld voor een passende dagbesteding in de tuinen voor de cliënten van de zorgboerderij op het terrein. Verder lopen er projecten met scholen en maatschappelijke stages. En dan hebben we nog grote groepen bezoekers die rondgeleid worden. Ja, dat vraagt veel van onze tuinmannen. Ze moeten motiveren, inspireren, groe-pen aansturen en kijken welke werkzaamheden bij welke persoon passen. Daar krijgen ze trainingen voor. Ecologisch tuinieren is heel arbeidsintensief maar het levert heel wat op. Zowel voor de planten als voor de mensen.”

De A.Vogel tuinen

Ervaar de kracht van de natuur

Ecologisch tuinierenIn de A.Vogel tuinen wordt inmiddels ongeveer 70% van de benodigde planten voor de producten geteeld. Tuinieren gebeurt hier al vanaf het begin op ecologische wijze. Dus zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen en op de plek waar ze het beste gedijen. Zo krijgen de planten het optimale gehalte aan werkzame stoffen. Wilfred Schenk: “Het gebruik van planten uit eigen kweek voor de producten is in 2015 gestegen ten opzichte van 2014. Hierdoor is minder transport noodzakelijk en worden de tuinen in Nederland optimaal benut. We onderzoeken continu of we planten die we nog niet in eigen beheer hebben zelf kunnen gaan kweken. Zo weten we zeker dat ze aan onze hoge standaarden voldoen en wordt de footprint verbeterd. Dat lijkt eenvoudiger dan het is, want de planten moeten in ons klimaat en bodemsoort wel voldoende werkzame stoffen blijven bevatten.”

18

Ondernemen doe je niet alleen. Als grootste werkgever van de gemeente Elburg is Biohorma nauw verbonden met de lokale gemeenschap. We onderhouden daarom goede contacten met de gemeente en organisaties binnen de gemeente. We zetten ons eveneens in voor brancheorganisaties die zich sterk maken voor het stimuleren van zelfzorg in het algemeen en natuurlijke middelen in het bijzonder. Niet alleen door het betalen van de contributie, maar ook als actief lid.

Brede doelgroepBiohorma is verbonden aan diverse kennisgroepen:• Bedrijvenkring van Gemeente Elburg – Walborgh Kieskamp• Neprofarm – Walborgh Kieskamp• KVHN – Walborgh Kieskamp• Algemene Werkgeversvereniging VNO-NCW (AWVN)• NPN – branchevereniging gezondheidsproducten• Stichting Promotie Elburg – Wilfred Schenk• Het Gelders Landschap – Wilfred Schenk & Walborgh Kieskamp• Collectieve beveiligingsgroep industrieterrein Elburg – Walborgh Kieskamp• Inkooporganisatie Columbus – Edwin Stoel.Uiteraard vinden er binnen Neprofarm en inkooporganisatie Columbus geen concurrentie belemmerend gedrag zoals prijsafspraken plaats.

Publiek beleid

Duurzame samenwerkingBiohorma onderhoudt met een aantal goede doelen en instellingen een langdurige samenwerking, zowel financieel als in natura.

Sponsoring in natura• Tuinonderhoud GLK• Samenwerking met zorgboerderij Westbroek

Sponsoring financieel• Geldersch Landschap en Kasteelen• Stichting Tresor• Lokale cultuur, natuur en sociale voorzieningen• Stichting Landschap Elburg• Synagoge/sjoel Elburg• Memovo bus (buurtbus)• Ad hoc verzoeken via medewerkers

19

Privacy is een groot goed bij Biohorma. Wij respecteren de privacy van alle gebruikers van onze websites en de A.Vogel Gezondheidslijn en zorgen ervoor dat persoonlijke informatie vertrou-welijk wordt behandeld. Daar kunnen onze klanten op rekenen.

Veilig en vertrouwdBij het informatiecentrum en via onze website komt er behoorlijk wat persoonlijke informatie over ziekte en gezond-heid voorbij. Daar zijn we ons zeer van bewust. Vooruitlopend op Europese privacywetgeving hebben we daarom een Privacy and Data Protection Document opgesteld. Met dit document garanderen we dat onze medewerkers en door ons ingeschakelde derden verplicht zijn om de vertrouwelijkheid van alle gegevens te respecteren. Biohorma zal de persoonlijke gegevens van haar klanten niet aan derden verkopen en deze uitsluitend ter beschikking stellen indien deze betrokken zijn bij het uitvoeren van een bestelling in onze webwinkel. Biohorma en Drogisterij.net, de uitvoer-der van de bestellingen in de webwinkel, zijn aangesloten bij het Thuiswinkel Waarborg en dragen zorg voor een webomgeving waar onze klanten veilig online kunnen winkelen.

Beveiligde verbindingBiohorma heeft passende technische en organisatorische maatregelen genomen om het verlies van persoonsgege-vens of onrechtmatige verwerking tegen te gaan. Wanneer een klant een bestelling plaatst, het contactformulier invult of zijn account raadpleegt, wordt er gebruik gemaakt van Secure Socket Layer (SSL). Zo worden de persoons-gegevens tijdens verzending en opslag versleuteld en vindt de verzending van persoonsgegevens altijd via een beveiligde verbinding plaats.

IP-adressen niet gekoppeldBiohorma kan IP-adressen verzamelen voor de systee-madministratie en om het gebruik van onze websites te controleren. Wij koppelen normaal gesproken het IP-adres van een gebruiker niet aan informatie die herleidbaar is tot een gebruiker. Dit betekent dat elke bezoek van een gebruiker wordt geregistreerd, maar dat die gebruiker voor ons anoniem blijft. Als we dit noodzakelijk achten, kunnen we echter IP-adressen gebruiken voor het identificeren van gebruikers van onze site om naleving van de voorwaarden die gelden voor het gebruik van onze website af te dwingen of om onze dienstverlening, onze site of andere gebruikers te beschermen.

Privacy gewaarborgd

Privacy in het kort• Biohorma handelt conform European Data Protection information• De gesprekken van het Informatiecentrum worden niet opgenomen• Informatie per mail wordt alleen gebruikt voor het beantwoorden van de klantvraag• We maken alleen gebruik van functionele cookies, de bezoekersgegevens worden anoniem gemaakt• Biohorma is ingeschreven bij het College Bescherming Persoonsgegevens en aangesloten bij het

Thuiswinkel Waarborg

20

Voor Hoofd Technische Dienst Bertus Bos was 2015 was het jaar van het afval. Door te sturen op het consequent uitsplitsen van hard plas-tic, folie, papier, karton en GFT is de hoeveelheid restafval drastisch verminderd. Daarnaast blijft hij scherp op slimme oplossingen die het energieverbruik nog verder terugdringen.

AfvalscheidingBegin 2015 zijn de pantry’s in het kantoorgebouw en de koffiecorners in de productie uitgerust met afvalverzamelbakken. Sindsdien wordt het GFT, plastic, papier en restafval apart ingezameld. “Dat ging behoorlijk geruisloos”, vertelt Bertus Bos. “Veel mensen zijn dit al gewend van thuis en werken bewust mee. Voor het GFT afval hebben we een composthoop op het terrein, de rest gaat in de daarvoor bestemde containers. Daar-naast zijn de prullenbakken voor het restafval op de kantoren verdwenen. Dit levert dagelijks een besparing op van ongeveer 60 plastic prullenbakzakjes. En de collega’s moeten in beweging komen om het afval in de juist afvalbak in de pantry te gooien. Ook heel duurzaam!”

Containers volPlastic wordt al een aantal jaar apart ingezameld en afgevoerd. Maar het kon nog beter, vond Bertus Bos. ”We zijn in 2015 begonnen met het uitsplitsen van zacht plastic (folie) en hard plastic. Dat lijkt overdreven maar het blijkt de moeite waard. We hebben afgelopen jaar 5 containers van 40.000 liter folie afgevoerd! Dit kost extra tijd maar onze facilitair medewerker Chris Kroon heeft dit heel goed opgepakt. Niet voor niets is hij in 2015 uitgeroepen tot de meest duurzame medewerker. Het gescheiden inzamelen gaat zo goed dat het erop lijkt dat we geld toekrijgen. We zijn op zoek naar een goed doel waar dit geld naartoe kan.”

Slimme investeringenBertus Bos blijft daarnaast continu zoeken naar slimme manieren om energie te besparen. “Bij alles wat vervangen moet worden, of het nu een TL-buis is of een machine, vragen we ons af hoe het beter kan. Als je je erin verdiept is er veel mogelijk en veel leveranciers zijn er al mee bezig. Zo hebben we een nieuwe compressor gekocht voor het persluchtsysteem die ’s nachts en in het weekend minder energie verbruikt. En een nieuwe, energiezuinige koel-machine voor op het dak. Daarnaast is er LED verlichting in de expeditie ruimte gekomen in combinatie met bewegingsmelders in de gangpaden. We hebben een test gedaan of het goed werkte en de mensen waren enthousiast. Je ziet het ook terug in de cijfers: we hebben in 2015 weer minder gas en stroom verbruikt. Deels door technische aanpassingen en deels door de inzet van de medewerkers. Al is het maar zoiets simpels als de deur dicht doen.”

AmbitiesHet moge duidelijk zijn dat de lat hoog ligt voor Bertus Bos, ook voor de komende jaren. Zo is hij bezig met een extra rij zonnepanelen op het dak van de fabriek en zonnepanelen bij het Landgoedwinkeltje in de A.Vogel tuinen. Het micro- laboratorium is deels al voorzien van LED verlichting en er is een start gemaakt met het opvangen van restwater van de tech nische installatie. “Dit restwater wordt nu gebruikt als spoelwater voor enkele toiletten in de fabriek. Bij goede resul-taten zullen we dit water ook gaan gebruiken voor meerdere toiletten in de fabriek en in het kantoorgebouw.”

Technische dienst zet in op afvalbeleid en energiebesparing

Opruimen bij Biohorma

Nieuwe activiteiten in de productie:

• Afval nog strikter gescheiden• LED verlichting geplaatst op

meer dere plaatsen• Extra laadpalen voor hybride auto’s • Nieuwe modulerende perslucht compressor• Nieuwe stillere en energiezuinigere

koelmachine voor koud water • Airsaver waardoor er geen perslucht

meer verloren gaat

21

Hoeveelheid afvalstoffen(incl. afvoerwijze) (kg) 2013 (kg) 2014 (kg) 2015

Afvalstroom sita totaal 13.540 0 0Afvalstroom Gero 11.650 794 0

>LPDE 5410Afvalstroom Dusseldorp 26.573 13.824 0

Totaal: 51.763 13.824 5410

Vervoer gevaarlijke stoffen (liters) 2013 (liters) 2014 (liters) 2015

Vervoer destillaatalcohol 168.006 139.348 143.193Waarvan 100% alcohol 111.462 92.028 94.129

22

Stakeholders aan het woord:

Gero Recycling: De volgende stap in afvalmanagementAfvalbeleid is in deze maatschappelijk verantwoorde tijden veel meer dan het huren van een container voor alle troep. Vraag dat maar aan onze stakeholder Gero Recycling. Dit bedrijf uit Staphorst heeft ons geholpen bij het verder uit-splitsen en vormgeven van het afvalbeleid bij Biohorma. En volgens account-manager Chiel Buunk is er nog meer mogelijk.

VoorbeeldfunctieChiel Buunk heeft hoge verwachtingen van MVO bij Biohorma. “Ik verwacht dat er een voorbeeldfunctie wordt ingenomen als bedrijf. Niet alleen nu, maar ook in de toekomst. En dus ook in de doorontwikkeling van het MVO. Bij MVO neemt een bedrijf de verantwoordelijkheid voor mens en milieu. En dat is zeker het geval bij Biohorma. Ze maken natuurproducten, zijn goed voor de medewerkers en hebben een voorbeeldfunctie in de regio met de A.Vogel tuinen.”

VerbeteringEr zijn al grote stappen gemaakt op het gebied van afvalscheiding, beaamt Chiel Buunk. Maar het kan nog beter. “Grotendeels voldoet Biohorma aan de verwachtingen. Toch is er nog voldoende ruimte voor verbe-tering. Er kunnen bijvoorbeeld nog wezenlijke stappen ondernomen worden in de circulaire economie, een levend systeem waarbij waardeontwikkeling plaatsvindt op basis van gebruik in plaats van verbruik. Dit betekent dat herbruikbaarheid van producten en grondstoffen ontstaat en dat waarde vernietiging voorko-men wordt. ”Hij geeft een voorbeeld. ”In het kader van afvalmanagement ben ik van mening dat er nog veel bruikbare grondstoffen verdwijnen in het restafval. Dit kan voorkomen worden door het restafval te laten na-sorteren. Zo kunnen de koffiebekers gerecycled worden. Als deze apart ingezameld worden, dan is het mogelijk dat er weer nieuwe koffiebekers van gemaakt en terug geleverd kunnen worden.”

Samen naar de toekomstHet woord ‘samenwerking’ is al vaak gevallen in dit Sociaal Jaarverslag. Voor Gero is een goede samenwerking gelukkig net zo belangrijk als voor Biohorma. “Ik verwacht dat de realisatie van de MVO ambities zal leiden tot verdere intensivering van onze samenwerking. Denk aan inno-vatie en duurzamere businesscases. Op basis van onze ervaring kan Gero adviseren over een nog effectievere en efficiënte manier van afvalstof-fenbeleid voor Biohorma. Hierbij staan MVO en duurzaamheid centraal.”

Over Gero RecyclingGero is gespecialiseerd in de totale verwerking van oud papier, metalen, kunststoffen zoals folie en de vernieti-ging van vertrouwelijk papier. Het bedrijf uit Staphorst heeft de gehele verwerking, van inzameling tot eindverwerking, in eigen beheer. Gero streeft er naar om op bedrijfseconomisch verantwoorde wijze producten en diensten te leveren en wil op verantwoorde wijze om gaan met de milieuaspecten van haar bedrijfsvoering. Naast het voldoen aan de wettelijke vereisten is het beleid gericht op het continu verbeteren en voorkomen, verminderen en/of beheersen van negatieve milieueffecten van de bedrijfs activiteiten.

23

CO2-FootprintDe CO2-Footprint van Biohorma is opgesteld op basis van de internationale norm ISO 14064-1. De conversiefactoren om de CO2-emissies te berekenen komen voort uit het CO2-Prestatieladder handboek. De scope van de CO2-Footprint is gedefinieerd als scope 1 en 2 conform de ISO 14064-1.

CO2-Footprint 2015 Biohorma Nederland en België1%

3%

20%

76%

GasverbruikBenzinegebruikDieselverbruikElektriciteitsverbruik

2013 2014 2015Scope 1 ton CO2 ton CO2 ton CO2

Gasverbruik 936 777 745Dieselverbruik 390 227 198

Benzineverbruik 20 18 301347 1023 973

2013 2014 2015Scope 2 ton CO2 ton CO2 ton CO2

Elektriciteitsverbruik* 10 6 310 6 3

*Dit betreft alleen de grijze stroom, De CO2-uitstoot van groene stroom is 0 gCO2/kWh

1357 1029 977Totaal Scope 1 & 2

24

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

Gasverbruik Dieselverbruik

0

2

4

6

8

10

12

CO2-uitstoot per emissiebron2013 t/m 2015

Gasverbruik Dieselverbruik

2014 20152013

Benzineverbruik Energieverbruik0

5

10

15

20

25

30

35

0

1

2

3

Miljo

enen

2013 2014 2015Scope 3 ton CO2 ton CO2 ton CO2

Vliegverkeer 12 10 61Zakelijke km privéauto’s 4 5 8

Openbaar vervoer 0 0 016 15 69

1373 1045 1046Totaal Scope 1,2 & 3

CO2-uitstoot elekrtriciteitsverbruikDit betreft alleen de grijze stroom, De CO2-uitstoot van groene stroom is 0 gCO2/kWh

25

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0

1

2

3Miljo

enen

Vliegverkeer Zakelijke km priveauto’s

Energieverbruik in kWh

26

Ton CO2 per medewerker

Ton CO2 per productie eenheid

Ton CO2 per medewerker:• 2013: 9,5 gCO2

• 2014: 7,2 gCO2

• 2015: 6,7 gCO2

Gram CO2 per eenheid productie:• 2013: 220 tCO2

• 2014: 157 tCO2

• 2014: 134 tCO2

250

200

150

100

50

0

10,0

8,0

6,0

4,0

2,0

0,0

2013

2013

2015

2015

2014

2014

27

Commitment GRIDit sociaal jaarverslag is gebaseerd op de vierde generatie richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). Deze richtlijnen zijn toegepast op het core-niveau. De beschrijving en de evaluatie van materiële onderwerpen, behorend bij de ‘disclosures on management approach’ (DMA), zijn verweven in het sociale jaarverslag. Het verslag is getoetst door de organisatie zelf en niet door externen geverifieerd.

Reikwijdte van het verslagDit verslag betreft de activiteiten van Biohorma Nederland en België in het jaar 2015. Tijdens het rapporteren hebben er geen significante wijzigingen plaatsgevonden voor wat betreft de omvang, structuur of eigendom van de organisatie.

Verslag frequentieHet is de intentie om jaarlijks een verslag te presenteren. Daarnaast zal Biohorma halfjaarlijks een update aan haar stakeholders verstrekken.

ContactVoor vragen over dit verslag is het mogelijk om contact op te nemen met de projectleider van de MVO projectgroep Jorina Weenink.

Informatie over het sociaal jaarverslag

28

Bijlage 1: GRI G4 KruistabelG4 Algemeen Strategie en analyseG4-1 Verklaring hoogste beslissingsbevoegde 3 OrganisatieprofielG4-3 Naam van de organisatie 1G4-4 Voornaamste merken, producten en/of diensten 5G4-5 Locatie hoofdkantoor van de organisatie 5G4-6 Aantal landen waar de organisatie actief is 5G4-7 Eigendomsstructuur en de rechtsvorm 5G4-8 Afzetmarkten 5G4-9 Omvang organisatie 5G4-10 Totale personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio 9G4-11 Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt 14G4-12 Beschrijving van de aanvoerketen 15G4-13 Significante veranderingen in verslagperiode in omvang, structuur of eigendom Geen Verplichtingen i.v.m. externe initiatievenG4-15 Extern ontwikkelde EMS handvesten, principes of andere initiatieven die de organisatie

onderschrijft. 15

G4-16 Lidmaatschap van verenigingen (brancheverenigingen) en/of (inter)nationale belangenorganisaties waarin de organisatie participeert

18

Geïdentificeerde materiele aspecten en afbakeningenG4-17 Operationele structuur van de organisatie 5G4-18 Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag, incl. relevantie, prioritering

van onderwerpen en vaststellen belanghebbenden4

G4-19 Lijst van materiele aspecten voor het bepalen van de inhoud 4G4-23 Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslagperiodes t.a.v. reikwijdte,

afbakening of meetmethodenGeen

Stakeholder betrokkenheidG4-24 Lijst van groepen belanghebbenden die de organisatie heeft betrokken 7 VerslagprofielG4-28 Verslagperiode 27G4-29 Datum van meest recente verslag 27G4-30 Verslaggevingscyclus 27G4-31 Contactpunt voor vragen over het verslag of de inhoud ervan 27G4-32 GRI Inhoudsopgave 28G4-33 Assurance - beleid en huidige praktijk met betrekking tot het betrekken van externe

Assurance van het verslag27

Ethiek en integriteitG4-56 Waarden, principes en standaarden en gedragsnormen 6,9

29

Economische Prestatie-IndicatorenG4-DMA Economische PrestatiesG4-EC1 Directe economische waarden gegenereerd en gedistribueerd Financieel

jaarverslagG4-EC4 Significante financiële steun van een overheid Financieel

jaarverslagG4-DMA Indirecte Economische EffectenG4-EC8 Inzicht in en beschrijving van significante indirecte economische gevolgen, waaronder

de omvang ervanFinancieel jaarverslag

G4-EC9 Beleid, methoden en deel van uitgaven betreffende lokaal gevestigde leveranciers op belangrijke bedrijfslocaties

15

Milieu Prestatie-IndicatorenG4-DMA MaterialenG4-EN1 Totale hoeveelheid gebruikte materialen naar gewicht of volume 20,21G4-EN2 Percentage van de gebruikte materialen dat bestaat uit afval uit externe bronnen 20,21G4-DMA EnergieG4-EN3 Energieverbruik binnen de organisatie (Scope 1 & 2) 23-26G4-EN6 Energie die bespaard is door besparingen en efficiëntieverbeteringen 20G4-DMA BiodiversiteitG4-EN11 Locatie en oppervlakte van land dat eigendom is, gehuurd wordt, beheerd wordt in of

grenst aan beschermde gebieden en gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde buiten beschermde gebieden

17

G4-EN12 Beschrijving van significante gevolgen van activiteiten, producten en diensten op de biodiversiteit in beschermde gebieden en gebieden met een hoge biodiversiteits-waarde buiten beschermde gebieden

17

G4-DMA LuchtemissiesG4-EN15 Directe broeikasgas emissies (scope 1), naar gewicht 23-26G4-EN16 Indirecte broeikasgas emissies uit energie (scope 2), naar gewicht 23-26G4-EN19 Initiatieven ter verlaging van de emissie van broeikasgassen en gerealiseerde

verlaging20

G4-EN25 Gewicht van getransporteerd, geïmporteerd, geëxporteerd of verwerkt afval dat als gevaarlijk geldt

20,21

G4-DMA Producten en dienstenG4-EN27 Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen van producten en diensten en de

omvang van deze compensatie15

G4-DMA NalevingG4-EN29 Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties

wegens het niet naleven van milieuwet- en regelgevingGeen

G4-DMA TransportG4-EN30 Significante milieugevolgen van het transport van producten, goederen en personeel 23-26G4-DMA AlgemeenG4-EN31 Totale uitgaven aan en investeringen in milieubescherming, naar type 18G4-DMA Ketenbeoordeling milieuG4-EN32 Percentage nieuwe leveranciers/onderdelen van de keten dat is beoordeeld aan de

hand van milieucriteria 15

G4-DMA Milieu klachtenproceduresG4-EN34 Aantal klachten op het gebied van milieu welke zijn ingediend, aangepakt en opgelost

met behulp van formele klachtenproceduresGeen

30

Arbeidsomstandigheden en volwaardig werkG4-DMA WerkgelegenheidG4-LA1 Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep, geslacht en regio 10G4-LA2 Uitkeringen aan voltijdmedewerkers die niet beschikbaar zijn voor deeltijdmedewer-

kers, per significante bedrijfslocatie9

G4-LA3 Hervatting van werk en retentiepercentages na ouderschapsverlof, naar geslacht 10G4-DMA Verhouding tussen werkgever en werknemerG4-DMA Gezondheid en veiligheidG4-LA5 Percentage van het totale personeelsbestand dat is vertegenwoordigd in formele

gezamenlijke arbo-commissies van werkgevers en werknemers13

G4-LA6 Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers en het aantal werk gerelateerde sterfgevallen, per regio en naar geslacht

10

G4-DMA Opleiding en onderwijsG4-LA9 Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan opleidingen,

onderverdeeld naar werknemerscategorie12

G4-LA10 Programma's voor competentiemanagement en levenslang leren die de blijvende inzetbaarheid van medewerkers garanderen en hen helpen bij het afronden van hun loopbaan

12

G4-LA11 Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling

100%

G4-DMA Arbeidsomstandigheden klachtenproceduresG4-LA16 Aantal klachten op het gebied van arbeidsomstandigheden welke zijn ingediend,

aangepakt en opgelost met behulp van formele klachtenproceduresGeen

MensenrechtenG4-DMA Investerings- en inkoopbeleidG4-HR1 Percentage van en totaal aantal aanmerkelijke investeringsovereenkomsten waarin

clausules over mensenrechten zijn opgenomen of waar de naleving van de mensen-rechten is getoetst

13

G4-DMA Verbod op discriminatieG4-HR3 Totaal aantal gevallen van discriminatie en de getroffen maatregelen GeenG4-DMA Vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingenG4-HR4 Vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingen 14G4-DMA Rechten van de inheemse bevolkingG4-HR8 Totaal aantal gevallen van overtreding van de rechten van de inheemse bevolking,

alsmede de getroffen maatregelenGeen

G4-DMA Beoordeling G4-HR9 Totaal aantal en percentage van de activiteiten die onderhevig zijn geweest aan een

beoordeling op mensenrechten, alsmede een effectbeoordeling15

G4-DMA Ketenbeoordeling op mensenrechtenG4-HR10 Percentage nieuwe leveranciers/onderdelen van de keten dat is beoordeeld aan de

hand van criteria op het gebied van mensenrechten15

G4-DMA Mensenrechten klachtenproceduresG4-HR12 Aantal klachten op het gebied van mensenrechten welke zijn ingediend, aangepakt

en opgelost met behulp van formele klachtenproceduresGeen

MaatschappijG4-DMA GemeenschapG4-SO1 Aard, reikwijdte en effectiviteit van alle programma's en methoden die de effecten

van de activiteiten op gemeenschappen bepalen en beheren, waaronder vestiging, activiteiten en vertrek

Geen

31

G4-SO2 Activiteiten met significante actuele of potentiele negatieve gevolgen voor lokale gemeenschappen

17

G4-DMA CorruptieG4-SO3 Percentage van en totaal aantal bedrijfseenheden geanalyseerd op corruptie

gerelateerde risico's100%

G4-SO4 Percentage van het personeel dat training in anti corruptiebeleid en -procedures van de organisatie heeft gevolgd

12

G4-DMA Publiek beleidG4-SO6 Totale waarde van financiële en in-natura-bijdragen aan politieke partijen, politici en

gerelateerde instellingen per landGeen

G4-DMA Concurrentiebelemmerend gedragG4-SO7 Totaal aantal rechtszaken vanwege concurrentiebelemmerend gedrag, anti-kartel- en

monopolistische praktijken alsmede de resultaten van deze rechtszakenGeen

G4-DMA Ketenbeoordeling op impact voor de gemeenschapG4-SO9 Percentage nieuwe leveranciers/onderdelen van de keten dat is beoordeeld aan de

hand van criteria naar de gevolgen voor de gemeenschap15

G4-SO10 Significante actuele en potentiele negatieve gevolgen in de keten aangaande de gemeenschap, en genomen maatregelen

15

G4-DMA Klachtenprocedures voor de impact op de gemeenschapG4-SO11 Aantal klachten op het gebied van impact op de gemeenschap welke zijn ingediend,

aangepakt en opgelost met behulp van formele klachtenproceduresGeen

ProductverantwoordelijkheidG4-DMA Gezondheid en veiligheid van consumentenG4-PR1 Percentage van significante product- en diensten welke zijn beoordeeld voor

gezondheids- en veiligheidsverbeteringen100%

G4-DMA Etikettering van producten en dienstenG4-PR3 Type informatie over producten en diensten dat verplicht wordt gesteld door

procedures en het percentage van belangrijke producten en diensten die onderhevig zijn aan dergelijke informatie-eisen

6,7

G4-PR6 Verkoop van verboden of betwiste producten 6,7G4-PR7 Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betref-

fende marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring, naar type resultaat

6

G4-PR8 Totaal aantal gegronde klachten over inbreuken op de privacy van klanten en het kwijtraken van klantgegevens

19

G4-PR9 Monetaire waarde van significante boetes als gevolg van niet-naleving van wet- en regelgeving wat betreft de voorziening en het gebruik van producten en diensten

Geen

32

AlgemeenG4-14 Toelichting over de toepassing van het voorzorgsprincipe door de organisatieG4-20 Bepaal en beschrijf de afbakening van elk materieel aspect binnen de organisatieG4-21 Bepaal en beschrijf de afbakening van elk materieel aspect buiten de organisatie G4-22 Uitleg over de gevolgen van eventuele herformuleringen van eerder verstrekte

informatie (bijv. fusies/overnames)G4-25 Basis voor inventarisatie en selectie van belanghebbenden die moeten worden betrokkenG4-26 Benadering van het betrekken van belanghebbenden, waaronder de frequentie ervan per type

en groep belanghebbendenG4-27 De voornaamste onderwerpen en vraagstukken die naar voren zijn gekomen door stakeholder

engagement en reactie hierop van organisatieG4-34 Bestuursstructuur van de organisatie, met inbegrip van commissies met directe

verantwoordelijkheid voor EMS prestaties Economische Prestatie-IndicatorenG4-EC2 Financiële implicaties en andere risico's en mogelijkheden voor de activiteiten van de organisatie

als gevolg van klimaatveranderingG4-EC3 Dekking van de verplichtingen in verband met het vastgestelde uitkeringenplan van de organisatieG4-EC5 Spreiding in de verhouding tussen het standaard aanvangssalaris en het lokale

minimumloon.G4-EC6 Procedures voor lokale personeelswerving en aandeel van het topkader dat afkomstig is uit de

lokale gemeenschap op belangrijke bedrijfslocatiesG4-EC7 Ontwikkeling en gevolgen van investeringen in infrastructuur en diensten die voornamelijk ten

behoeve van het algemeen nut worden geboden Milieu Prestatie-IndicatorenG4-EN4 Energieverbruik buiten de organisatie (Scope 3)G4-EN5 Energie intensiteitG4-EN7 Reducties in energie-eisen/behoeften van producten en dienstenG4-EN8 Totale wateronttrekking per bronG4-EN9 Waterbronnen waarvoor wateronttrekking significante gevolgen heeftG4-EN10 Percentage en totaal volume van gerecycled en hergebruikt waterG4-EN13 Beschermde of herstelde HabitatsG4-EN14 Aantal op de rode lijst van IUCN vermelde soorten en soorten op nationale beschermingslijsten met

Habitats in gebieden binnen de invloedssfeer van bedrijfsactiviteiten, ingedeeld naar hoogte van het risico van uitsterven

G4-EN17 Andere relevante indirecte emissies van broeikasgassen, naar gewichtG4-EN18 Broeikasgas emissie intensiteitG4-EN20 Emissie van ozonafbrekende stoffen, naar gewichtG4-EN21 NOx, SO en andere significante luchtemissies, naar type en gewichtG4-EN22 Totale waterafvoer naar kwaliteit en bestemmingG4-EN23 Totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethodeG4-EN24 Totaal aantal en volume van significante lozingen

Biohorma is actief bezig met de invulling van haar MVO beleid. Biohorma rapporteert alleen over de zogenaamde ‘aspecten’ die van toepassing en belang zijn voor Biohorma en/of haar stakeholders. Een aantal ‘aspecten’ worden niet benoemd in dit verslag omdat deze al in voorgaande rapportages zijn gerapporteerd. De ‘aspecten’ die niet zijn opgenomen in dit rapport zijn onderstaand weergegeven:

33

G4-EN26 Benaming, grootte, beschermingsstatus en biodiversiteitswaarde van wateren en gerelateerde Habitats die significante gevolgen ondervinden van de waterafvoer en afvloeiing

G4-EN28 Percentage producten dat is verkocht en waarvan de verpakking is ingezameld, naar categorieG4-EN33 Significante actuele en potentiele negatieve milieu-impacts in de keten, en genomen maatregelen Sociale Prestatie-IndicatorenG4-LA4 Minimale opzegtermijn(en) in verband met operationele veranderingen, inclusief of dit wordt

gespecificeerd in collectieve overeenkomstenG4-LA7 Werknemers met een hoog risico of verhoogd voorkomen van werk-gerelateerde ziektenG4-LA8 Afspraken over arbo-onderwerpen vastgelegd in formele overeenkomsten met vakbondenG4-LA12 Samenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling van medewerkersG4-LA13 Verhouding tussen basissalarissen van mannen en vrouwen per medewerkerscategorieG4-LA14 Percentage nieuwe leveranciers/onderdelen van de keten dat is beoordeeld aan de hand van criteria

op het gebied van arbeidsomstandighedenG4-LA15 Significante actuele en potentiele negatieve gevolgen in de keten aangaande

arbeidsomstandigheden, en genomen maatregelenG4-HR2 Totaal aantal uren personeelstraining over beleid en procedures betreffende aspecten van mensen-

rechten die relevant zijn voor de activiteitenG4-HR5 Activiteiten waarin is vastgesteld dat er een aanzienlijk risico is van gevallen van

kinderarbeid, alsmede de maatregelen die zijn getroffen op de uitbanning van kinderarbeidG4-HR6 Activiteiten waarin is vastgesteld dat er een aanzienlijk risico is van gevallen van gedwongen

of verplichte arbeid, alsmede de maatregelen die zijn getroffen gericht op de uitbanning van gedwongen of verplichte arbeid

G4-HR7 beveiligingspersoneel dat training heeft gevolgd in het beleid of de procedures van de organisatie betreffende aspecten van de mensenrechten die relevant zijn voor de activiteiten

G4-HR11 Significante actuele en potentiele negatieve gevolgen in de keten aangaande mensenrechten, en genomen maatregelen

G4-SO5 Maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van gevallen van corruptieG4-SO8 Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties wegens het niet

naleven van wet- en regelgevingG4-PR2 Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betreffende gevolgen

voor gezondheid en veiligheid van producten en diensten gedurende de levensduur, naar type resultaat

G4-PR4 Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betreffende informatie over en etikettering van producten en diensten, naar type resultaat

G4-PR5 Resultaten van onderzoeken naar de klanttevredenheid