Koaⁿ-iām B Siāu-kài

第 12組 邱亭瑋 洪禮韻 陳禹璇

Koaⁿ-iām B sī siōng pho-phiàn koh giâm-tiōng ê koaⁿ-chōng kám-jiám.Sī iû koaⁿ-iām B ê pēⁿ-tok ín-khi--ê.

Pēⁿ-tok sī thong-kòe hoeh kap thé- ék thoân-jiám--ê. Chhiūⁿ ē-bīn ê chêng-hêng:•tit-chiap tùi hoeh ê chiap-chhiok, chhiūⁿ chù-hoeh (transfusion),•bô an-choân ê sekhusuh,•sú-iōng bô siau-tok ê siā-chiam, koh•ū kám-jiám ê lāu-bú tī seⁿ-kiáⁿ ê sî òe hȱ âng-eⁿ-á.

Sêng-liân-lâng thong-siông lóng ē siau-biat thé-lāi ê pēⁿ-tok. Nā bô, chiū ē ián-piàn chiâⁿkoaⁿ-iām B. Bān-sèng ê koaⁿ-iām B ē tì-sú koaⁿ ngē-hòa á-sī koaⁿ-gâm, hȱ koaⁿ-chōng bô kong-lêng. Án-ne chiū ē sí--khì.

Tī Bí-kok, chit-chheng nng-pah-bān ê lâng ū koaⁿ-iām B ê kám-jiám, tiong-kan ū chhiau-kòechit-pah-bān ū koaⁿ-iām. Tak-nî lóng ū chap-bān lâng siū kám-jiám. Tak-nî mā lóng ū gȱ-chheng ê lâng in-ūi án-ne sí-bông

Koaⁿ-iām B

Lâng tē-it pái kám-jiám ti ò h koaⁿ-iām B pēⁿ-t ò k, che kiò-chò “kip-sèng kám-jiám.” Tāi-tō-s ê tōa-lâng ē kā pēⁿ-t ò k siau-biát, hôe-h ò k chèng-siông.

Nā-sī pēⁿ-t ò k lâu tī thé-lāi chhiau-kòe lak-kò-goeh, án-ne chiū sǹg sī “ bān-sèngkám-jiám ＂ , á-sī “bān-sèng koaⁿ-iām B”.

Ka-chài, ū káu-siâⁿ kiān-khong ê tōa-lâng ē hok-goân, koh ē sán-seng khòng-thé, tùi-khòngkoaⁿ-iām B pēⁿ-tok. Chin put-hēng, tai-iok káu-siâⁿ ê gín-á, kap gȱ-siâⁿ ê jî-tông, sī bôhoat-tȱ siau-tû pēⁿ-tok.

Kám-jiám tioh kip-sèng koaⁿ-iām B ê lâng, tng i hok-goân liáu-āu, ē sán-seng khòng-thé. Kappēⁿ-tok chiàn-tàu liáu-āu, sin-khu chai-iáⁿ án-choáⁿ pó-hȱ ka-kī bē koh hȱ koaⁿ-iām B kám-jiám, che chiū-sī bián-ek.

Nā bô tī lak-kò-goéh lāi chiong pēⁿ-tok siau-biat, pēⁿ-tok chiū ē éng-oán tòa tī thé-lāi. Che chiū-sī bān-sèng koaⁿ-iām B.

Sui-bóng tōa-pȱ-hūn tài-ti ó h bān-sèng koaⁿ-iām B ê lâng, kiān-khong chōng-hóng lóng bē-bái, tan-sī chiah-lāu khah ē ū giâm-tiōng koaⁿ-pēⁿ. M-kú pēⁿ-t ó k tī thé-lāi iáu-sī ē siong-hāi koaⁿ-chōng. Chit-khoán siong-hāi tiāⁿ-tiāⁿ sī lán kám-kak bē-ti ó h.

Koaⁿ-chōng sī sin-khu chiok tiōng-iàu ê khì-koan. Pang-chān siau-hòa sit-but, khip-siuêng-ióng-hun, tí-khòng kám-jiám, chheng-tû thé-lāi ê hùi-but kap tk-but, koh chè-chōkian-hoeh ê nng-peh. Chit-ê lâng nā bô chèng-siông ê koaⁿ-chōng, chit, nng jit chiū sí.

Kám-jiám tioh bān-sèng koaⁿ-iām B ē tì-sú koaⁿ-ngē-hòa. Chiū-sī koaⁿ-sè-pau chhiam-î-hòapiàn ngē.Chit-khoán chêng-hêng ē chō-sêng koaⁿ-kong-lêng piàn bái. Giâm-tiōng ngē-hòa, koaⁿ chiū bô kong-lêng. Che kiò-chò koaⁿ soe-kiat.

Bān-sèng koaⁿ-iām B ē tì-sú koaⁿ-gâm.Tēng-kî hȱ i-seng khòaⁿ, chhú-lí kap pó-chhî kiān-khong ê seng-oah sip-koàn lóng chin iàu-kín.

Koaⁿ ê ko-chō kap seng-lí

Koaⁿ-chōng sī seng-khu-tiong tē it tōa ê chôaⁿ-thé. I ê pȱ-ūi sī tī hôaiⁿ-keh-moh ê ē-tóe, khah chōe tī chiàⁿ-pêng ê hiap-kut-ê.

I ê téng-bīn sī phòng tú-tú óa tī hôaiⁿ-keh-moh, chiong jīm-tài kap kiat-tè-chit lâi kiat liân. Ē-bīn sī thap, ǹg tī ūi, chap-jī-chí-tng, tōa-tng kap chiàⁿ-pêng ê sīn-chōng.

Tī chiàⁿ-pêng ê ē-tóe ū chit ê táⁿ-lông, lāi-bīn ū táⁿ-chiap. Chit ê táⁿ-lông ū kńg, chiap tī koaⁿ-kńg, hȱ koaⁿ-chiap tùi koaⁿ-kńg lâu kàu táⁿ-lông chek-chū.

Iā ū chit tiâu kńg, kiò-chòe táⁿ-kńg, kiâⁿ tùi táⁿ-lông, kàu chap-jī-chí-tng lâi chhut (tē 41 to 19, tē 42 to 4).

Sin-thé-lí

Koaⁿ kap î-chōng (chāi cheng-siⁿ kiò chòe tiⁿ-bah á-sī chhioh) iā kap iok-lȱ tōa koan-hē, in-ūi chí nng hāng so siⁿ ê ek chiū-sī táⁿ kap î-chōng ek, ū iàu-kín ê lȱ-ēng tī siau-hòa ê sū.

Koaⁿ so siⁿ ê táⁿ ná chek-chū tī táⁿ-lông-lāi, tng siau-hòa ê sî chiū àn táⁿ-kńg lâu-jip sió-tng ê thâu tōaⁿ. Î-chōng chiap àn siâng chit tiâu kńg iah lâu jip sió-tng.

Chiah mih chham î-chōng chiap chiū piàn khah peh-sek lioh-á chhin-chhiūⁿ leng ê khóan, chiū hō chòe ióng-chiap.

Sió-tng ê piah sī ki-bah chòe ê, s-í ōe kiu, ná kiu ná pek ióng-chiap tùi téng-bīn ǹg ē-bīn ûn-ûn-á lâu-loh.

Koaⁿ tak jit siⁿ táⁿ 30-40 niú. Táⁿ ê lȱ-ēng ū kúi-nā hāng, (1) ōe pang-chān iû khah khòai cháu sòaⁿ, (2) ōe kek sió-tng ê ki-bah khah ōe kiu, (3) ōe lūn-tek tng-á ê lāi-lí chiū-sīsù-moh.

Koann-iam BChèng-chōng

Kip-èng koaⁿ-iām B tōa-pȱ-hūn lóng bô chèng-chōng.Nā ū, mā chhiūⁿ liû-hêng-sèng kám-mȱ án-ne.

Chiū-sī hoat-sio, phî-lô, kun-bah á-sī koan-chat thàng-thiàⁿ, bô ūi-kháu, péng-pak kapáu-tho. Tī chit-tōaⁿ sî-kan, tāi-iok 1-pha ê lâng chèng-chōng khah giâm-tiōng.

Giâm-tiōng ê chèng-chōng pau-koat péng-pak, áu-tho, bak-chiu hoán ng. Kiò-chò “ng-thán”,koh ūi tù-tù. Chit-khoán chêng-hêng ē tut-jiân hoat-seng, jî-chhiáⁿ tùi sìⁿ-miā koh ē chō-sêngui-hiap, ài khah-kín chhōe i-seng.

Koaⁿ-iām B ê kám-jiám óng-óng lóng bô sím-mih chèng-chōng, ū-sî kúi-chap-nî mā bô.M-kú tùi koaⁿ ê siong-hāi it-tit teh hoat-seng, chìn-hêng. Chit-khoán “bô-siaⁿ bô-soeh êkám-jiám” tek-piat su-iàu tāi-ke lâi chù-ì.

Lí nā kám-kak bô sóng-khoài, á-sī ū khó-lêng pī kám-jiám, kín kap lí ê i-seng chham-siông.Thiu-hoeh kiám-cha khòaⁿ māi chiū chai.

Koann-iam B Tī-liâu

Kip-sèng koaⁿ-iām B bô tek-hāu-ioh thang tī-liâu. Lán ê sin-thé chū-jiân ē kā pēⁿ-toksiau-biat. Hioh-khùn kap chèng-chong chhú-lí chiū hó.

Bān-sèng koaⁿ-iām B chin oh lī-liâu,m˜-kú to-so ê lâng lóng ē-tit-thang kòe kiān-khong ê seng-oah.Lán ē-tàng kiám-chió pēⁿ-tok ê s -liōng, hȱ koaⁿ-chōng ê siong-hāi kiám-chió koh piàn-bān.Án-ne tùi hoān-chiá chiū-sī pang-chān.

I-seng ē kiò lí ài tui-chong, chit-nî chit-pái kàu nng-pái.Kin-kì thiu-hoeh kap sin-thé kiám-cha ê chu-liāu lâi koat-tēng án-chóaⁿ tī-liâu.

Bí-kok FDA ū phoe-chún 5 hāng ioh-á tī-liâu bān-sèng koaⁿ-iām B. Chiah-ê ioh-á hȱ pēⁿ-tok êso-liōng kiám-chió. Koaⁿ-chōng ê siong-hāi kiám-khin. Ū kóa-á lâng ē lī-liâu (tng-kin).

Seng-oah hong-sek mā ài chù-ì thang pó-hȱ lí ê koaⁿ.M-thang lim-chiú, mài chiah-hun. Che tùi koaⁿ lóng bô hó.

Bān-sèng koaⁿ-iām B ê lâng mā su-iàu chù koaⁿ-iām A ê ī-hông-siā. Ū bān-sèng koaⁿ-iām B êlâng ê koaⁿ-chōng tek-piat ē siū koaⁿ-iām A pēⁿ-tok ê sńg-tng.

Bô sím-mih tek-piat ê chiah-sit tùi bān-sèng koaⁿ-iām B ê lâng ū hó ê pang-chān. Sit-butsiōng-hó sī êng-ióng pêng-kin, chhài-se khah chē, iû-hun khah chó. M-thang chiah chheⁿ ô-á,in-ūi ū sè-khún (bâi-khín) ē siong-hāi koaⁿ-chōng.

Ū-hông

Koaⁿ-iām B ê thoân-jiám-sèng pí èi-chuh (AIDS) ê pēⁿ-tok khah koân 100 pōe, m-kú,ē-tit-thang khò chù an-choân koh ū-hāu ê ek-biâu lâi ū-hông.

Lán thang khò ī-hông-siā lâi pó-hȱ tāi-ke, tek-piat sī gín-á kap eⁿ-á. Nā bô chù ī-hông-siā,90pha ê gín-á kap eⁿ-á kám-jiám āu ē pìⁿ bān-sèng koaⁿ-iām B.

Ek-biâu sek-iōng tī bô siū B-hêng pēⁿ-tok kám-jiám ê lâng.Ū kip-sèng á-sī bān-sèng koaⁿ-iām ê lâng bô thang tùi ek-biâu tit-tioh hó-chhù.

Chù ū-hông-siā, thang pang-chān sin-thé sán-seng khòng-thé, tùi-khòng koaⁿ-iām ê pēⁿ-tok.Lóng-chóng chù 3-pái.

Tī chín-so, pēⁿ-īⁿ kap ōe-seng-so lóng ū.Kiàn-gī:- So-ū tú chhut-sì kàu 18-hòe ê lâng- Tī gûi-hiám khoân-kéng kang-chok ê tōa-lâng

Chù-siā ê hù-chok-iōng pau-koat:thàng-thiàⁿ, tiùⁿ-chéng kap tī chù-siā ê pȱ-ūi hoat-hông.

Sekhusuh ē thoân-jiám koaⁿ-iām B.Hoeh kap sekhusuh ê chiap-chhiok lóng ē sio-òe. Nā beh sekhusuh ài pó-niá an-choân. M-thang sú-iōng hui-hoat ê ioh-but kap ȯ-peh iōng chhú-hng-ioh.

Nā bô ài hȱ lâng òe-tioh koaⁿ-iām B, chiū mài kap lâng kong-ke iōng siā-chiam, chhùi-chhiukhau-á, chńg-kah chián-á, khí-bín kap hīⁿ-kau.Nā-sī lí beh chhiah-jī á-sī chiam-kiù, tioh ài khak-tēng chiam ū siau-tok chheng-khì.

Nā-sī lí ū-sin, tī gín-á chhut-sì chìn-chêng tioh ài khak-tēng ū chò koaⁿ-iām B ê kiám-cha. Tī seⁿ-kiáⁿ ê kòe-thêng tiong, eⁿ-á ē siū tioh kám-jiám.

Koaⁿ-iām B ê hoān-chiá, ū-sin beh seⁿ-kiáⁿ ê sî, ài ē-kì-tit tī sán-pâng kā eⁿ-á chù chit-kibián-ek khòng-thé kap chit-ki ek-biâu. Án-ne thang pó-hȱ eⁿ-á bē siū kám-jiám.

Tī chhut-sì 12-tiám-cheng lāi chù neg-ki ū-hông-siā ek-biâu kap khòng-thé chiū ū 95% êki-hōe bē hȱ pēⁿ-tok kám-jiám.Nā bô, eⁿ-á ū 90pha khó-lêng siū kám-jiám. M-thang ké-siáu bô ài chù!