KÖROĞLU DAĞI GÜNEYİNDE NÜFUS VE YERLEŞME Ö Z E L L İ K L E R İ

Araş. Gör. Süha K O C A K U Ş A K

GİRİŞ

Yurdumuzun az araştırılmış yörelerinden olan Köroğlu Dağı, Bat ı Karadeniz Bölümünde, Bolu i l in in 35 k m . güneydoğusundadır. tç Anadolu Bölgesi ile Karadeniz Bölgesi arasındaki coğrafi sınır, Köroğlu Dağı ya­maçlarında bulunan Kıbrısçık ilçesini Bolu, sınırları içinde Karaşar bu­cağını (Ankara) Yukarı Sakarya Bölümünde bırakarak geçmektedir.

Köroğlu Dağı'nın yüksekliği 2400 m. olup güneyinden geçen Ulu­dere (900 m.) daha güneybatıda Aladağ Çayı ile birleşerek Sarıyer Bara­j ına dökülür. Uludere vadisinden Köroğlu Dağına doğru bir profi l alı­nacak olursa, yüksekliğin kısa mesafelerde hızla arttığı görülür. Bu i k i yer arasındaki ıelief amplit idü yaklaşık 1500 m. dir.

Köroğlu Dağı'nın yapısını, Neojen volkanik seri oluşturmaktadır. Yörede, volkanizma üzerinde araştırmalar yapan Erol, Köroğlu-Işık Dağlan volkanizmasmdaki lavların içinde andezitlerin hakim olmakla beraber bazalt, labrodorit andezit ile andezit-dazit arasındaki t iplerin bulunduğunu ifade eder1. Bu volkanik üniteyi yaran Uludere vadisinde ise alüvyonlar görülür.

Köroğlu Dağı'nın yamaçları yüksek platolarla çevrilmiştir (Har i ta : 2). Yüksek volkanik platoları kesintiye uğratan en önemli unsur ise; Uludere olup ona da pek çok periyodik akarsu bağlanmaktadır. Kıbrıs­çık ilçesinin üzerinde kurulduğu yüksek platolardan kuzeye doğru gi­dildikçe Köroğlu Dağı ünitesinden oluşan dağhk-tepelik bir alana geçi-l ir .

Köroğlu Dağı'nın güneyinden kuzeye doğru gidildikçe yükseklik basamaklarına bağlı olarak b i t k i örtüsünde de bir ardalanma görülür.

1 O. EROL, (1955), Köroğlu-Işık Dağları Volkanik Kütlesinin Orta Bölümleri ile Beypaza-rı-Ayaş Arasında Kalan Neojen Havzasının Jeolojisi Hakkında Rapor, M.T.A. Derleme Rapor No: 2279 Ankara.

304 SÜHA KOCAKUŞAK

A l ç a k kesimlerde, o r m a n t a h r i p a lan lar ında ah la t v e k a y ı n v a r d ı r . D a h a

yükseklerde, k ı z ı l ç a m ve daha sonra da k a r a ç a m yera l ı r . K a r a ç a m d a n

daha yükseklerde sarıçam görü lür . K a r a ç a m d a n sarıçam'a geçiş zonun-

da ise göknar ve ardıç v a r d ı r .

Yer leşmeler in b ü y ü k k ı s m ı n ı n O s m a n l ı İ m p a r a t o r l u ğ u D ö n e m i n d e

ve daha önce k u r u l m a s ı , bu ö z e l l i k l e r i n i g ü n ü m ü z d e de yans ı tmas ı ,

K ö r o ğ l u D a ğ ı ' n ı yerleşme coğrafyası i le çalışanlar açısından cazip hale

g e t i r m i ş t i r .

F i z i k i f a k t ö r l e r i n y a n ı n d a M o ğ o l İ s t i l a s ı v e Celâli A y a k l a n m a l a r ı

g i b i t a r i h i o l a y l a r ı n d a nüfus v e yeı leşme üzerine e t k i s i g ö r ü l m e k t e d i r .

N i t e k i m , 16. y y . o r t a l a r ı n d a n 19. y y . başlar ına k a d a r d e v a m eden Celâ­

l i A y a k l a n m a l a r ı , O s m a n l ı i m p a r a t o r l u ğ u n u n zay ı f lama dönemler inde

daha da ş iddet kazanmış t ı r . G ü n ü m ü z d e de eski k u r u l u ş y e r l e r i n i k o r u ­

y a n k ö y l e r i n yerşekiUerine göre k o l a y c a görülemeyen, y o l l a r d a n u z a k

y e r l e r d e k i o r m a n iç ler inde k u r u l m a s ı n ı n n e d e n i n i b u asayiş b o z u k l u k ­

l a r ı v e s a v u n m a gereks in imi t e ş k i l e t m e k t e d i r . Sümer, Celâl i A y a k l a n ­

m a l a r ı n e d e n i i l e p e k ç o k i n s a n ı n ö l d ü ğ ü n ü , b u y ü z d e n k ö y l e r i n b i r kıs­

m ı n ı n u z u n b i r z a m a n y ı k ı n t ı h a l i n d e o l d u ğ u n u v e t a r l a l a r ı n ekilemeye-

r e k k a l d ı ğ ı n ı ifade eder 2 . E m i r o ğ l u , 16. y y . t a h r i r defter ler inde görülen

pek çok k ö y ü n , 19. y y . gelinceye k a d a r o r t a d a n k a l k t ı ğ ı n ı i fade ederek,

b u n u y a i syanc ı la r ın k ö y l e r i y a ğ m a l a m a l a r ı n a y a d a k ö y h a l k ı n ı n t o p l u

göçlerine b a ğ l a m a k t a d ı r 3 .

Nüfus ve Yerleşme özellikleri

Köroğlu Dağı'nın güneyinde nüfusun yoğunluk kazandığı kesimler,

doğal koşulların ekonomik faaliyetlerde çeşitliliğe olanak verdiği yerler­

dir. Bu nedenle, köylerin çoğunun Uludere Vadisinin etrafında sıralan­

dıkları görülür. Har i ta : 2'de de görüldüğü gibi daimi yerleşmeler 1000—

1300 m. 1er arasında yer almaktadır. Bundan sonra ise, 1250—2350 m.

ler arasında, yaylalar kuşağı vardır.

Yüksek platolarda, anakayanın yüzeyde olduğu yerlerde (Hari ta :

l ' i n batısında) tar ım imkânları gelişememiştir. Eğim koşullarının ve

edafik faktörlerin yerleşmeye uygun olduğu kesimlerde ise, yerleşmeler

kurulmuş ve dolayısıyla buralarda bir nüfus toplanması söz konusu ol­

muştur.

2 F. Sümer, (1967), Oğuzlar (Türkmenler), Ank. Ü n v . D.T.C. Fakültesi Yay. N o : 170,

s: 188 Ankara.

3 M. Emiroğlu, (1970), Akçakoca'da Nüfus, Yerleşme ve Ekonomik Faaliyetler, Ank. Üniv.

D.T.C.F. Yay. N o : 192, s: 34, Ankara.

KÖ

RO

ĞLU

D

AĞ

I 305

SÜH

A KO

CAK

UŞAK

306

KÖROĞLU DAĞI 307

Köroğlu Dağı çevresindeki nüfusun başlıca ekonomik faaliyetleri yüksek platolarda yapılan (Doğal koşulların elverdiği oranda) kurularını, ve hayvancılık, ormancılıkdır4. Bunlardan, hayvancılık yörenin başlıca geçim kaynağıdır. Özellikle de koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvancılık yapılır. Ormancılık ise ekonomik faaliyet olarak önemini giderek y i t i r­meye başlamıştır. Şöyleki; Köroğlu Dağı ve çevresi uzun yıllardır iskân alanı olarak bilinçsizce kullanılmaktadır. Zengin ormanlara sahip olan yörenin b i t k i örtüsü çeşitli dönemlerde aşırı ölçüde tahrip edilmiştir. Ormandan kereste satışı, yakacak temin etmek, yapı malzemesi olarak ağaç kullanmak gibi faaliyetler ormanın geri çekilmesine yolaçmıştır. Buna insanların orman içinde hayvan otlatmaları (özellikle keçi otlat­maları) ve orman açma alanlarından ekonomik faaliyet alanı elde etme­ye yönelik çabaları da eklenince gür b i t k i örtüsü aşırı ölçüde tahrip ol­muş ve ormanın alt sınırı giderek yükselmeye başlamıştır. Günümüzde Köroğlu Dağı ve çevresi (Kıbrısçık ve köylerinde görüldüğü gibi) yurdu­muzun, ormanı en çok tahrip gören kesimlerindendir (Fotoğraf: 2, 3, 4, 8). Doğanın aşırı tahribatı, doğal dengenin bozulması ile sonuçlanmış­t ır . B i t k i örtüsünün kaldırılması ile erozyon artmış ve volkanik anakaya yüzeye çıkmış, bu da tarım olanaklarını kısıtlamıştır.

Bozulan doğal dengeyi yeniden kurmak, ormanları korumak ama­cıyla çıkartılan kanunlarla Kıbrısçık ve çevresindeki nüfus ormandan eskisi kadar kolay gelir elde edememeye başlamıştır. Böylelikle nüfusta bir göç olgusu söz konusu olmuştur. Yörenin nüfusu azalmıştır. Köroğ­lu Dağının güney yamacında bulunan Kıbrısçık flçesinde k m 2 ye 88 kişi düşerken, Kıbrıscık'ın Köylerinde k m 1 ye 11—25 kişi düşmektedir. Hal­buki Köroğlu Dağının batısında Seben İlçesinde (Bolu) k m 2 ye 247 k i ­şi düşmektedir. A y n ı y ı l (1985) Türkiye'nin nüfus yoğunluğu ise k m 2 ye 65 kişidir. Böylelikle Köroğlu Dağı güneyinin kırsal nüfus yoğunluğunun Türkiye genelindeki yoğunluktan 1/2 oranında daha az olduğunu söy­leyebiliriz. Grafik: 1 de Kıbrısçık ilçesindeki nüfus artışında bazı yıllar kadın, bazı yıllar erkek nüfusun fazla olduğu görülmektedir. Burada ka­dın nüfusun fazla olması göçlerle i lgil idir.

Göç eden nüfus çoğunlukla erkek nüfus olduğu için kadın nüfus fazla olmaktadır. Bazı yıllar (Özellikle 1965'den sonra) erkek nüfus biraz daha fazladır (Grafik 1). Bu durum yöre erkeklerine ormanda geçici işçi olarak çalışma imkânının sağlanması ve dolayısı ile göç oranlarının düş­mesi ile i lgi l idir. Bunun bir diğer nedeni de Kıbrısçık orman işletmesine

4 Sulu tarım, ancak vadi tabanının genişleyebildiği yerlerde kısıtlı olarak yapılır.

308 SÜHA KOCAKUŞAK

dışarıdan getirilen işçilerin olmasıdır. Köroğlu Dağı'nın güney yamacın­da bulunan diğer yerleşmelerin nüfuslarında da göç olgusu ve onun ge­t i rd iğ i sonuçlar mevcuttur. Buradaki daimi yerleşmelerin isimleri ve nüfusları Tablo: 1 d<; görülmektedir.

Fotoğraf 1. Arka plânda Körhı Dağının güney yamacının görünümü. Ön plânda ise yayla­daki ağıllar yeralmaktadır.

fotoğraf 2. Karaşar bucağı ve çevresi: orman tahribatmm fazla olduğu yerlerdendir.

KÖROĞLU DAĞI 309

Fotoğraf 3. Köroğlu Dağının güneyinde bulunan Kıbrısçık ilçesi. İlçe çevresindeki orman,

tahribatla ortadan kaldırılmıştır.

Fotoğraf 4. Kıbrıscık ilçesine bağlı Köseler köyü.

Yöredeki göçlerin önemi bundan önceki bölümlerde anlatılmıştır. Köylerden göç eden kişiler genellikle daha sonra ailelerini de yanlarına aldıkları için bunların konutları ya boş olarak kalmakta, ya da ailenin

310 SÜ

HA K

OC

AKU

ŞAK

K Ö R O Ğ L U D A Ğ I 311

Tablo 1. Köroğlu Dağının' Güney Yamacındaki Daimi Yerleşmeler ve Nüfusları

Sıra No

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

Yerleşmenin Adi

Kıbrıscık(Î.M) T E K

Alanhimmetjer T E K

Alemdar T E K

Bali T E

K

Belen T E K

Borucak T E K

Bölücekkaya T E K

Çökeler T E K

Deveci T E K

Deveören T E K

Dokumacılar T E K

Geriş T E K

Karacaörcn T E K

Karaköy T E K

1935

300 122 178

426 210 216

511 209 302

— — —

390 174 216

393 181 213 .

191 82

109

225 107 118

157 65 92

688 277 411

—',

370 168 202

190 70

120

285 154 131

1945

376 227 149

471 227 244

541 204 337

— — —

440 216 224

179 79

100

253 136 117

162 79 83

695 282 413

—

409 194 215

217 84

133

402 154 248

1955

560 290 '270

498 235 263

666 263 403

163 .77 86

428 206 222

324 158 166

231 110 121

291 142 149

153 64 89

585 242 343

118 56 62

342 155 187

265 • 113

147

410 164 246

1965

1148 631 517

488 227 261

682 283 399

153 68 85

511 235 276

334 155 179

258 111 147

303 131 171

201 ' 75

127

533 244 289

183 84 99

369 173 196

228 98

130

537 238 299

1975

1313 703 610

370 179 191

608 301 307

167 72 95

585 288 297

284 136 148

301 147 154

405 201 204

145 71 74

562 251 311

132 64 68

406 201 205

275 139 136

628 303 325

1985

1737 964 773

319 147 172

555 252 303

125 58 67

556 262 294

223 108 115

177 73

104

469 218 251

117 46 71

497 222 275

85 43 42

357 145 212

212 106 106

639 281 358

312 SÜHA K O C A K U Ş A K

Sıra No

15

16

17

18

19

20

21

22

23

Genel Toplam

Yerleşmenin

Kılkara

Kızılcaören

Kökez

. Köseler

Kuzca

Nadas

Sankaya

Taşlık

Yazıca

Adı

T E K

T E K

T E K

T E K

T E K

T E K

T E K

T E K

T E K

T E K

1935

127 63 64

154 62 92

338 136 202

295 111 184

170 89 81

140 83 57

268 128 140

164 65 99

766 307 459

6594 2863 3686

1945

147 75 72

159 63 96

355 138 217

309 118 191

184 102 82

159 70 89

303 149 154

185 79

106

836 323 513

7160 3198 3962

1955

153 59 94

167 75 92

446 201 245

282 117 165

198 105 93

189 73 U6

392 181 112

241 122 119

770 320 450

7820 3533 4339

1965

207 90

. 117

162 71 91

498 224 274

247 116 131

223 112

111

206 90

116

433 198 235

260 121 139

704 299 405

8869 4075 4794

1975

250 127 123

135 60 75

483 211 272

164 67 97

245 115 130

206 86

120

432 209 223

218 100 118

400 164 236

8714 4195 4513

1985

264 128 136

91 40 51

325 127 198

109 51 58

236 109 127

158 67 91

436 156 190

198 88 110

413 182 231

8208 3873 4335

Kaynak: B.D.İ .E. Genel Nüfus Sayımları T: Toplam Nüfus E: Erkek Nüfus K: Kadın Nüfus

diğer fertlerince kullanılmaktadır. Özellikle göç olgusunun fazla olduğu köylerde konutların bir kısmı bu nedenle boş kalmaktadır. Bu olgu ne­deniyle genellikle köylere yeni konutlar ilave edilmemektedir. Fotoğraf: 5 ve 6 da Yazıca, 7 de Köseler köyünde, göçler nedeniyle boş kalmış ve halen kullanılmayan konutlar görülmektedir. Göçün önem kazandığı yerleşmelerde konut sayısı da giderek azalmaktadır.

Köroğlu Dağı'nın güney yamacındaki yerleşmelerdeki başlıca eko­nomik faaliyetleri, ormancılık-hayvancılık ve tarım oluşturmaktadır. Yerleşmelerin konumları ise ekonomik faaliyet alanları ile sıkısıkıya

K Ö R O Ğ L U D A Ğ I 313

Fotoğraf 5. Yazıca köyünde göçler nedeniyle metruk kalmış konutlar.

Fotoğraf 6. Yasaca köyünde halen kullanılmayan diğer bir konut. Arka plâhda ise Köroğlu Dağı

zirvesi görülmektedir.

314 SÜHA KOCAKUŞAK

Fotoğraf 8. Köroğlu Dağı yamaçlarındaki orman tahribi.

i l işkil idir. Vadi boyundaki yerleşmelerin merkezlerinin tarım alanlarının uzağında olmasına rağmen, mahalleleri tarım alanlarına yakındır. Bu durum, vadi boylarındaki elverişli tar ım alanlarından yararlanmak ama­cıyla mahalellerin sonradan buralarda yakın yerlere kurulmas! ile i lei-

Fotoğraf 7. Köseler köyünde hartama ile kaplı çatılar ve halen kullamlmayan konutlar.

K Ö R O Ğ L U D A Ğ I 3 1 5

Fotoğraf 9. Köroğlu Dağının zengin orman örtüsü ve doğal güzellikleri.

l id i r . Böylece, çalışma alanındaki yerleşmelerin bazı mahallelerinin eko­nomik faaliyetlerin etkisiyle kurulduğunu ifade edebiliriz.

Yeteri kadar tar ım alanı bulunmayan köylerde ise tar ım ancak kısıtlı kesimlerde yapılır. Hat ta eğimin fazla olduğu yerlerde teraslama suretiy­le tar ım yapılır. Dolayısıyla tar ım alanlarına zarar vermemek amacıyla bu t i p yerleşmeler, mer'alarla tarım alanlarının kesiştiği yerlerde kurul­muşlardır. Bundaki amaç, hem tar ım alanlarını işgal etmemek, hem de mer'alardan hayvan otlatma amacı ile yararlanmaktır. Köroğlu Dağının güney yamacındaki tarıma elverişli toprakların' dağınık, parçalı ve kü­çük oluşu yukarıda açıklandığı gibi yerleşmelerin mahallelere dağdma zorunluluğunu doğurmuştur. Doğal çevre koşullarının bu etkisi yerleşme t ipler i ve konutlar üzerinde de görülür; Yerleşimleri ekonomik faaliyet alanlarına göre sınıflandıracak olursak, 17 tanesinin yüksek platolarda, 5 tanesinin de dağlık-tepelik alanda kurulduğunu söyleyebiliriz. Bundan da anlaşılabileceği gibi doğal çevre, yerleşmelerin kendisine has nitelik kazanmasını sağlamıştır.

Tarım alanlarının eğim, yükseklik, anakayanın yüzeye yakınlığı ile kısıtlı olması nedeniyle bu köyler ekonomilerinde hayvancılığa yervermek zorunda kalmışlardır. Burada hayvancılığın önemli b i r yer i olmasının nedeni yörenin yaylacılık potansiyelindende kaynaklanmaktadır.

Mevsimlik yerleşmelerden olan yaylalara çıkış, haziran ayı başla­rında gerçekleşmekte ve ağustos ayı sonlarında yaylacılık sona ermekte-

316 SÜHA KOCAKUŞAK

dir. Köyler ile yaylalar arasında Bolu yakınlarında olduğu gibi güzleler yoktur. Bazı köylerin, hatta mahallelerin ayrı ayrı yaylaları olduğu gibi bazı köyler aynı yaylayı mahalleleri ile bir l ikte kullanmaktadır. H a t t a bazen i k i köyün aynı yaylayı paylaştıkları da görülür (Fotoğraf: 10—11 ve 12).

Ormanlık olan bu bölgede çoğunlukla doğal çevreden kolaylıkla te­m i n edilebilen ahşap yapı malzemesi kullanılmaktadır. Günümüzde bile ahşabın yapı malzemeleri içindeki kullanım oranı % 85'dir. Ancak

Fotoğraf 10. Köroğlu Dağı üzerindeki yaylalardan bir gürünüm.

Fotoğraf 11. Yayla konutları. Çatıları kiremitle kaplıdır.

KÖROĞLU DAĞI 317

Fotoğraf 12. Yayla konutlarında kullanılan yapı malzemeleri değişme göstermektedir. Nitekim, öndeki konutun ahşaptan yapılmasına karşın, onun hemen arkasında hiriket kullanılmaktadır.

eskiden bu oranın günümüze göre daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Bunun nedeni, günümüzde ormanlarımızı korumak amacıyla çıkartılan yasalarla orman köylüsünün ormanları eskiye oranla rahatlıkla kullana-mayıp, ahşap yapı malzemesi temininde çektiği güçlüktür. Bazı köyler eskiden ormaniçi ya da kenarında iken, aşırı tahribat nedeniyle orman geri çekilmiş ve bu köyler günümüzde orman dışı köy durumuna gel­mişlerdir. Böylece yerleşmelerin eskiden kullandıkları yapı malzemeleri ile günümüzde kullandıkları yapı malzemeleri arasında farklılıklar ol­maktadır. Özellikle, ormaniçi köylerinde konutların yapı malzemelerin-deki karakter, günümüzde yavaş yavaş değişmeye başlamaktadır. Do­ğal çevreden eskisi gibi kolaylıkla ağaç temin edemeyen insanlar, yeni konutların yapımında taş, biriket, tuğla gibi malzemeleri de kullanmaya başlamışlardır. Bu t ü r malzemelerin teminindeki ekonomik güçlükler yeni konutların yapımını kısıtlayıcı bir faktördür. Ni tek im, köylerde eski konutlardan sağlam olanların hâlen kullanılması bu nedenledir.

Eski ve yeni konutlar arasında yapı malzemelerinin türlerindeki bu değişme, çatı örtülerinde de görülür. Önceleri, ormaniçi köylerde çatı ör­tüsü olarak hartama / pedavranın kullanım oranı fazla iken günümüzde bu oran % 2,8'e inmiştir. K i r e m i t i n kullanım oranı % 75,5, çinkonun kul­lanım oranı ise % 21,7 dir. Özellikle 1975 ydından sonra Orman Köyle­r i n i Kalkındırma Kooperatiflerinin faaliyetleri ile çinkonun çatı örtüsü olarak kullanımı giderek artmıştır (Fotoğraf: 6, 10). Köylerde yapı

318 SÜHA KOCAKUŞAK

malzemelerindeki bu değişim, yaylalarda da görülmektedir. Günümüzde yayla konutlarının yapımında ahşap malzeme çokaz kullanılmaktadır. Bunun yerini ise tuğla ve biriket almaktadır.

Yapı malzemelerinin türlerindeki değişikliği sağlayan en önemli faktör ulaşımdır. Günümüzde köy yollarının daha i y i vasıflı olması, or-mancdık amacıyla yapılan yolların dağılımlarının yaylalardan da geç­mesi, buraya değişik yerlerden yapı malzemesi getirilmesi ile sonuçlan­mıştır.

SONUÇ

Yüksek platolardan ve dağlık kesimden oluşan bu yörede gür bir orman örtüsü vardır. Yerleşmelerin ekonomilerinde hayvancılığın önem­li bir payı vardır. Tarım ancak yerel ihtiyaçların karşılanması, amacıyla yapılır. Hayvancdık ve yükseklik faktörü insan faaliyetleri içinde yayla­cılığın önem kazanmasını sağlamıştır. Ancak, günümüzde dağlık kesim­de göç olgusu önem kazanmaktadır. Bunun nedenlerinin başında, or­mandan ekonomik olarak yararlanmasının ve yapı malzemesi temin et­menin, günümüzde çıkartılan kanunlarla kısıtlanmasıdır.

Köroğlu Dağı'ndaki orman tahribatı t a r ih devirlerinden günümüze kadar sürmüş ve bu da sadece b i t k i örtüsünün yokokmasına değil, doğal dengenin de bozulmasına yolaçmıştır. Yöredeki beşeri sorunların çözü­münde faydah olacak en önemli faktör doğal dengenin korunması ve yeniden tesis edilmesi olacağından bu konu üzerinde durmak gerekmek­tedir:

Doğal dengenin bozulmasına yolaçan faktörler şunlardır:

— Orman ürünlerinden bilinçsiz olarak yakacak elde etmek.

— Ahşap kullanılarak konut, cami, minare, mezar yapmak,

— Bilinçsizce yapılan tarla ziraati, özellikle de tahıl tarımının eroz­yonu artırması,

— Orman açma alanları elde etmek amacıyla b i t k i örtüsünün ya­kılması,

— Orman içinde küçükbaş hayvanların otlatılması,

Doğal dengenin yeniden kurulmasına i l işkin örneklerimiz ise şunlar­dır:

— Orman tahribinde önemli bir unsur olan kaçak ağaç kesilmesinin Önlenmesi,

KÖROĞLU DAĞI 319

— Yöre halkına değişik ekonomik faaliyetlerde bulunmaları iç in devletçe destek sağlanması, büyükbaş besi hayvancılığını, arıcılığı, ta­vukçuluğu teşvik ile hah yapımı gibi elsanatlarının yaygınlaştırılmasını sağlamak,

— Orman içinde ancak tarıma uygun kesimlerde (Devletin göstere­ceği yerde) tar ım yapmak,

— Ahşap yapı malzemesinin kullanımını kontrol altına almak,

— Yöre halkının enerji kaynağı olarak ağaç kullanmasına engel ol­mak, bu amaçla yöreye güneydeki Çayırhan'dan uygun koşullarda l i n y i t temin etmek,

— Yöre halkına doğal dengeyi korumaya yönelik eğitim vermek,

— Eşsiz güzelliklerin bulunduğu bu yöreden kl imat izm ve alpinizm amacı ile faydalanmak,

Gelişmekte olan ülkemizin, i ler iki dönemlerine ait kalkınma plânla­rında, yukarıda bahsettiğimiz önerilerin gerçekleştirilmesi halinde yöre­nin sosyo-ekonomik sorunlarına katkıda bulunulacağı muhakkaktır.

BİBLİYOGRAFYA

Akdağ, M. (1967), Celali İsyanları, A n k .Univ. D.T.C.F. Yay. N o : 131, Ankara

Akman, Y. (1975), Beypazarı-Nallıh'an-Karaşar Step-Orman geçiş Böl­gesinin Bitki Ekolojisi Yönünden Araştırılması, T B A G 70, Ankara.

Atalay, I. (1983), Türkiye Vejetasyon Coğrafyasına Giriş, Ege Univ . E d . Fakültesi Yay. N o : 19, i zmir .

Bilgin, T. (1980). Orta Sakarya Platolarında Yapı, Satıhlar ve Drenaj, T Ü B İ T A K , T B A G . 275 Numaralı Proje Kesin Raporu, İstanbul.

Blumenthal, M. (1948), Bolu civarı ile Aşağı Kızılırmak Mecrası Arasın­daki Kuzey Anadolu Silsilelerinin Jeomorfolojisi, M.T.A. Ens. Yay. Seri: B N o : 13, Ankara

Emiroğlu, M. (1963), "Bolu'da Nüfus Hareketleri", Çele Dergisi 2, 2—3, Bolu

Emiroğlu, M. (1963), "Bolu'da Nüfus Hareketleri", Çele Dergisi 2, 2—3, Bolu

Emiroğlu, M. (1963), "Bolu'nun Tarımsal İmkanları", Çele Dergisi 9, 16—18, Bolu.

320 SÜHA KOCAKUŞAK

Emiroğlu, M. (1964), "Bolu'nun Orman İçi Köyleri", Çele Dergisi 12, 4—6, Bolu.

Emiroğlu, M. (1970(, Akçakoca'da Nüfus Yerleşme ve Ekonomik Faaliyet­ler, Ank. Üniv . D.T.C, Fakültesi Yay. N o : 192, Ankara.

Emiroğlu, M. (1977), Bolu'da Yaylalar ve Yaymacılık, Ank. Üniv. D.T.C, Fakültesi Yay. N o : 272, Ankara.

Erol, O. (1955), Köroğlu-Işık Dağları Volkanik Kütlesinin Orta Bölümleri ile Beypazarı-Ayaş Arasındaki Neojen Havzasının Jeolojisi Hakkında Rapor, M.T.A. Derleme Raporu 2279, Ankara.

Konpara, M. (1964), Bolu Tarihi, Bolu

Selen, H.S. (1945), Türkiye'de Köy Yerleşmeleri ve Şehirleşme Hareketleri, Türk. Coğ. Der. Y ı l : 3, Sayı: 7—8, Ankara.

Sümer, F. (1967), Oğuzlar (Türkmenler, Ank. Üniv . D.T.C. Fakültesi Yay. N o . : 170, Ankara.

Sür, Ö. (1972), Türkiye' nin Özellikle İç Anadolu'nun Genç Volkanik Alan­larının Jeomorfolojisi, Ank. Üniv . D.T.C. Fakültesi Yay. N o : 223, Ankara

Şahin, C. (1985), Aladağ Çayı Havzasında Doğal Çevre Koşulları ve Bun­larla İlgili Olarak Bozulmuş Bulunan Doğal Fengenin Yeniden Ku­rulmasına İlişkin Sorunlar ve Çözüm Yolları, Doğa B i l i m Derg. Seri: B, Cil t : 9 Sayı: 2, Ankara.

Tunçdilek, N. (1964), "Türkiye'de Yaylalar ve Yaylacılık", i s t . Üniv . Coğ. Ens. Der. Sayı: 7, s: 15—28, İstanbul

istatistikler:

Türkiye İstatistik Yıllığı 1987, B . D . I . E . Yay. N o : 1250, Ankara

(1935—1985), B.D.I.E. Genel Nüfus Sayımları, Ankara.

Tarım-Orman ve Köy İşleri Bakanlığı, K ö y Hizmetleri Gn. M d . K ö y Envanter Etüdleri .