Upload
doantuong
View
217
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
KOERSDOCUMENT 2015-2020
GRUITPOORT
OP NAAR EEN CULTURELE BROEDPLAATS ACHTERHOEK
MET PRODUCTENBOEK 2015
oktober 2014
2
Inhoud1
DEEL 1 ONZE VISIE ...................................................................................................................... 5
Cultuur en creativiteit in de kerntakendiscussie ............................................................................... 6
Cultuurparticipatie: klanten, overheid en partners .......................................................................... 7
Onze culturele levensloop ................................................................................................................. 8
Broedplaatsenbeleid ......................................................................................................................... 9
Broedplaats de Gruitpoort .............................................................................................................. 11
Missie en visie Gruitpoort ............................................................................................................... 15
DEEL 2 ONZE PRODUCTEN 2015................................................................................................. 17
Innovatief kunstlab.......................................................................................................................... 18
Educatie in een broedplaats ............................................................................................................ 19
Theater ............................................................................................................................................ 23
Film .................................................................................................................................................. 25
Debat en events .............................................................................................................................. 28
Cultuureducatie op school .............................................................................................................. 29
Jongeren .......................................................................................................................................... 34
Ouderen .......................................................................................................................................... 41
Netwerk Amateurkunst ................................................................................................................... 44
Begroting Gruitpoort 2015 .............................................................................................................. 45
1 Deel 3 van dit Koersdocument (Onze organisatie) is alleen voor intern gebruik.
3
Leeswijzer
Dit Koersdocument is een levend document.
We gebruiken het als leidraad voor de koers tot 2020 maar het wordt waar nodig en wenselijk
jaarlijks bijgesteld.
In DEEL 1 beschrijven we onze visie op onze sector en op hoe alle partners zich daarbinnen en
daarbuiten tot ons en elkaar verhouden. Omdat de gemeente onze grootste opdrachtgever is gaan
we uitgebreid in op de mogelijkheden voor gemeentelijk cultuur- en zorgbeleid.
DEEL 2, het productenboek is in feite het activiteitenprogramma. We beschrijven hier de
inhoudelijke onderdelen van de broedplaats Gruitpoort. Niet alle onderdelen voeren we uit in
opdracht van de gemeente Doetinchem. Deze voegen we zelf toe om de broedplaats compleet te
maken: theater, debat en events en Netwerk Amateurkunst. Deze onderdelen bevatten geen
doelstelling van de gemeente en hebben derhalve geen verantwoordings-paragraaf. Elk jaar wordt,
uiterlijk 1 december, samen met de gemeente gekeken op welke onderdelen welke prestatie
geleverd worden. Ook stellen de op de betreffende onderdelen resultaatafspraken vast. In de
jaarrekening en jaarverslag wordt jaarlijks verantwoord in hoeverre de beoogde resultaten behaald
zijn.
De horeca en verhuur, ook een essentieel onderdeel voor de exploitatie van de Gruitpoort, wordt
niet apart beschreven omdat deze activiteiten altijd en alleen ondersteunend zijn aan de
broedplaats, het is geen opdracht. De inkomsten uit deze activiteiten zijn wel noodzakelijk omdat
deze de broedplaats kostendekkend en daarmee mogelijk maken.
DEEL 3 over onze organisatie, beschrijft het organisatiebeleid en de werkwijze op verschillende
onderdelen. Dit deel is alleen voor intern gebruik.
4
5
DEEL 1 ONZE VISIE
6
Cultuur en creativiteit in de kerntakendiscussie
Deze tijd heeft creatieve mensen nodig. De ontwikkelingen op het wereldtoneel en de implicaties
daarvan in onze individuele levens vragen om veerkracht en creativiteit. Dit is voor zowel de
economie als voor de gezondheid van onze moderne samenleving essentieel. 2
Burgerschap in een veranderende wereld
De wereld wordt groter, kleiner en sneller. Informatiestromen worden tegelijkertijd breder, sneller
en complexer, economische markten dynamischer en onvoorspelbaarder, allerlei macroprocessen
raken op wereldschaal verknoopt. Die complexiteit dringt de individuele levens van burgers binnen.
Het wordt moeilijker om ons te oriënteren in een zee van - op het eerste gezicht - gelijkwaardige
meningen, verleidingen en boodschappen. De onzekerheid over kernwaarden en identiteit nemen
toe. De betrokkenheid bij de inrichting van de samenleving en de democratie neemt af. De kloof
tussen mensen die wel en mensen die niet mee kunnen komen, wordt groter.
Het belang van een creatieve mindset
Het antwoord op die economische, maatschappelijke en democratische uitdagingen ligt niet in het
verkleinen van onze wereld maar in het verruimen van onze blik en onze vaardigheden: het
vermogen om te gaan met de stortvloed aan prikkels, informatie en perspectieven, het vermogen
om te verbeelden, van perspectief te wisselen, van ‘toolset’ te wisselen en buiten de eigen kaders
te denken. Onze tijd vraagt – kortom - om creatieve vermogens.
Ons volksgemoed is kwetsbaar. Alleen door te investeren in creatief wereldburgerschap kunnen we
de levenskracht van onze economie en onze democratie behouden.
Om dat te bereiken is investeren in creativiteit zinvol. Het ontwikkelen van een creatieve ‘mindset’
bij kinderen verhoogt de capaciteit tot leren, verbetert de schoolprestaties, vermindert de
schooluitval, verhoogt de aspiraties en ambities, verkleint de prestatiekloof. Via de leerkrachten
brengt het werken aan creativiteit een versterkt curriculum, betere didactische vaardigheden,
grotere onderlinge betrokkenheid en lerend vermogen, en een verbeterd schoolklimaat.
Bij volwassenen draagt het investeren in creativiteit bij aan het vermogen te participeren in de
arbeidsmarkt, actievere houding ten opzichte van maatschappelijke en democratische processen,
grotere tolerantie ten aanzien van andere culturen, het vermogen tot life-long learning. En op
maatschappelijk niveau bevordert creativiteit het innovatief vermogen van de samenleving en de
economie, de democratische participatie, de basis voor excellente opleidingen, de economische
basis van power-regio’s, het vestigingsklimaat van steden, sociale cohesie en weerbaarheid, en de
basis voor de multiculturele samenleving. Daarin investeren levert een hoog rendement in brede
zin (cultureel klimaat en een adequaat voorzieningenniveau). Het bevordert en stimuleert de
creatieve vermogens van burgers. En komt zo de samenleving ten goede.
2 Naar: Brief Cultuureducatie KC FC K92, gericht aan de Tweede Kamer, 25-6-2014
7
Cultuurparticipatie: klanten, overheid en partners
Moet je investeren in iets dat klanten blijkbaar niet zelf kunnen of willen financieren?
Soms drukt de koopkrachtige vraag niet werkelijk uit wat de samenleving nodig heeft. Gezien het in
H1 beschrevene kun je er niet vanuit gaan dat de burger zelf vraagt om zijn creatieve mindset te
bevorderen, zeker niet als hij daarvoor minimaal de integrale kostprijs moet betalen:
- Kunst in de openbare ruimte wordt gewaardeerd maar welke markt neemt de kosten
daarvoor voor haar rekening?
- Cultuur op school vinden we zinvol maar welke markt zorgt er voor dat er naast rekenen en
taal ook ruimte blijft voor deze creativiteitsontwikkeling?
- Genoeg mensen gaan graag naar de schouwburg maar wie is bereid de prijs voor een
kaartje te betalen als ook de kosten voor het gebouw en het personeel er mee gedekt
moeten worden?
- Als er geen centraal georganiseerde cultuureducatie meer gegeven wordt, wie vraagt er
dan straks nog naar vioollessen? En wat gebeurt er als er straks niemand meer viool kan
spelen en er ook niemand meer is om het van te leren? Wie bespeelt dan nog onze
concertpodia?
We zien het al in veel gemeenten gebeuren. Neem de gemeente Berkelland. Zij haalde in 2011 het
landelijke nieuws als kaalslaggemeente die het aan de markt ging overlaten. De Triangel sloot. Het
Segnocollectief van ZP-ers nam het muziekonderwijs voor de goed lopende instrumenten over.
Inmiddels 2 jaar later zien de muziekverenigingen hun aanwas tot een derde geslonken. Zodra
muziekles geen common sense meer is en er is geen centraal georganiseerde aanbieder meer,
verdwijnt de vraag.
Je kunt je bij dit alles neerleggen vanuit de gedachte dat waar geen vraag naar is, ook geen
behoefte aan is. Maar als er geen aanwas van onderaf plaatsvindt, zowel voor cultuurparticipatie
als voor cultuurbeleving, als er geen talentontwikkeling gestimuleerd wordt, geen liefde voor
cultuur, gewoon omdat het niet meer wordt aangeboden, zal de vraag verdwijnen. En daarmee de
aanwas op de beroepsopleidingen (kunstacademies, conservatoria, docentenopleidingen). En
daarmee de professionals op de podia. En de docenten om nieuw talent te scouten en op te leiden.
En zo ook het creatief burgerschap dat we zo hard nodig hebben. Al met al een vicieuze cirkel die
niet meer terug te draaien is.
Daar ligt de taak voor de overheid. Én de lokale partners. Zowel maatschappelijke organisaties als
het bedrijfsleven. Zij zijn nodig om Cultuur te blijven stimuleren, ondersteunen, prikkelen.
Bijvoorbeeld om efficiënter en meer naar buiten gericht te werken dan nu soms het geval is.
Waar het vroeger genoeg was als de gemeente een instelling subsidieerde en de klanten de rest
betaalden, is het vandaag de dag noodzakelijk maar ook wenselijk dat de culturele infrastructuur
verankerd is in de hele samenleving. Dat het partnerschappen aan gaat met bijvoorbeeld de
zorginstellingen. Maar ook met bedrijven. Ook zij kunnen en moeten een belangrijke bijdrage
leveren aan de verankering van het culturele klimaat in hun regio.
8
Onze culturele levensloop
Als we het wat breder trekken dan alleen onze eigen lokale situatie, welke rol zouden de
verschillende partners dan op zich moeten nemen in onze culturele levensloop?
De Gruitpoort ziet het als volgt.
- Rijksoverheid schept voorwaarden door financieren cultuureducatie in het basisonderwijs,
de beroepsopleidingen, basisinfrastructuur podia en gezelschappen.
- Provincie financiert inhoudelijke speerpunten en innovatie
- Gemeenten zorgt voor podia, broedplaatsen en binnenschoolse cultuureducatie
- Maatschappelijke partners en bedrijfsleven ondersteunen de podia en broedplaatsen opdat
zij hun programma’s kunnen financieren.
Door op deze manier de taken te verdelen tussen de verschillende belanghebbenden en de markt,
krijgt onze culturele levensloop een nieuwe structuur. De overheid garandeert daarin onze
cultuureducatie, binnen een basisinfrastructuur van broedplaatsen, podia en gezelschappen.
Broedplaatsen
12-18jr
18-25jr
25-50jr
50-70jrPubliek Klanten
Binnenschoolse cultuureducatie PO
Samenwerking VO
Beroepsopleidingen
Profs, ZPersen kunstenaars
De culturele levensloop in de 21e eeuw
70+
0-12jr
Broe
dpla
atse
n, p
odia
,
Vere
nigi
ngen
, etc
De klanten nemen in aantal, door ons drukke werkende bestaan, eerst af en daarna weer toe als
we ook ouder worden. Als amateurkunstenaar kunnen we ook actief kunnen worden als vrijwilliger.
De broedplaatsen, podia en verenigingen richten zich, i.s.m. maatschappelijke partners en
bedrijven, in toenemende mate op cultuureducatie aan kinderen en andere maatschappelijke
verbindingen met partnerorganisaties.
De kunstenaar (in dienst en freelance) werkt in gezelschappen, orkesten, opleidingen,
broedplaatsen en in scholen, binnen de landelijke en regionale culturele infrastructuur.
Het onderwijs zorgt zowel in PO en VO als in de beroepsopleidingen voor gewaarborgde kwaliteit
en wordt daarvoor ook gefinancierd. Het aantal beroepsopleidingen neemt wel sterk af waardoor
de buitenschoolse educatie voor kinderen zich meer richt op het creëren van publiek dan op het
opleiden van professionals.
9
Broedplaatsenbeleid
Een gezonde lokale culturele infrastructuur levert meer op dan het kost, niet alleen immaterieel
maar ook materieel. Uit onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van veel lokale culturele
bedrijvigheid voor steden van groeiend economisch belang is. Mensen volgen al lang niet meer het
werk – de werkgelegenheid –, maar het werk de mensen. Dit geldt zeker voor hoogopgeleide
werkers in kennisintensieve sectoren. Om als regio de werkgelegenheid in deze sectoren van de
toekomst te behouden, moeten zeker krimpregio’s alle zeilen bij zetten om het
voorzieningenniveau op peil te houden. Maar als er minder middelen beschikbaar zijn, zullen er
ook keuzes gemaakt worden.
Een goed middel daarvoor kan zijn, het voeren van een afgewogen broedplaatsenbeleid: het (bij
voorkeur bóvenlokaal) aanwijzen van een aantal inspirerende plekken waar cultuur plaatvindt, bij
voorkeur in meerdere disciplines en van waaruit verbanden kunnen worden gelegd met andere
maatschappelijke sectoren en het regionale bedrijfsleven.
Wat is een broedplaats?
Van oudsher (jaren ‘70) waren culturele broedplaats verzamelgebouwen, bij voorkeur in
leegstaande fabriekspanden, met (betaalbare) werkplekken, ateliers, oefenruimtes voor
(amateur)kunstenaars en ondernemers in de creatieve sector. Inmiddels vormen ook
kunstencentra zich steeds vaker om van traditionele cursusinstituten tot creatieve broedplaatsen.
De diversiteit van gebruikers zorgt voor synergie en meerwaarde. Daarmee vervullen broedplaatsen
een belangrijke inspirerende rol voor de inwoners van een stad. Zeker als er voldoende ruimte is
om zowel geïnspireerd te worden als om zelf initiatieven te nemen.
Van daaruit kunnen broedplaatsen zich doorontwikkelen als ontmoetingsplaats voor
gelijkgestemden maar juist ook voor andersdenkenden. Een plek waar men elkaar ontmoet,
verbindt en inspireert. Het is een plek waar professionals (kunstenaars, theatermaker, filmmakers)
zich graag aan verbinden. Waar zij, geïnspireerd door
de plek en door met elkaar nieuwe producties en
installaties maken, ondersteund door de organisatie
van de broedplaats.
Daardoor is zo’n broedplaats ook aantrekkelijk voor
publiek en amateurkunstenaars. Om er lessen te volgen
en bijzondere activiteiten en evenementen te
bezoeken. Zeker in gemeenten waar geen hogescholen
voor de kunsten gevestigd zijn en dus minder
professionals wonen is het bieden van een prikkelende
en uitdagende programmering binnen zo’n
broedplaats zeer wenselijk. Zodat de broedplaats ook
te vinden is.
10
Sociale innovatie: cultuur als preventieve zorg en hulpverlening
Een nieuwe visie op cultuurbeleid is niet de enige uitdaging voor gemeenten. Ook de transities in de
jeugd- en ouderenzorg vormen een uitdaging. Met minder middelen moeten extra taken worden
uitgevoerd. Door als gemeente aan een broedplaats niet alleen meerdere beleidsterreinen maar
ook een regiefunctie toe te kennen, ontstaat een effectief instrument om vorm te geven aan
gemeentelijk cultuur- én transitiebeleid. Bij voorkeur in combinatie met sport. Een broedplaats kan
bijvoorbeeld cultuureducatie op scholen organiseren. Ook kunnen specifieke programma’s voor
ouderen en jongeren ontwikkeld worden, samen met doelgroepspecifieke ketenpartners.
Een broedplaats kan nooit de plaats van de hulpverlening innemen maar zij kan wel, door een
sterke focus op preventie, zowel in het jeugd- als het ouderenbeleid, een belangrijke bijdrage
leveren aan het voorkomen van hoge zorgkosten. Zeker nu de kosten daarvan bij de gemeente zelf
liggen. Gewoon door het vroegtijdig te signaleren van risico’s en door mensen bij te staan en tot
(culturele) participatie te stimuleren als de eventuele problemen nog behapbaar zijn. Veel jongeren
kunnen daardoor buiten het hulpverleningscircuit blijven of hoeven er een minder groot beroep op
te doen. Ook voor ouderen kan cultuur een belangrijk middel zijn om actief en vitaal te blijven en
daardoor een beroep op de zorg uit te stellen.
Een culturele broedplaats moet, om al die betrokkenen te inspireren en uit te dagen een sterk een
netwerk hebben van amateurkunstenaars én professionals voor het uitvoeren van programma’s.
De broedplaats kan dan een loket- of makelaarsfunctie vervullen maar ook kwaliteitsimpulsen aan
programma’s geven of ze zelfs initiëren.
Cultuur en sport
In deze transities maar ook richting scholen kunnen sport en cultuur goed samen optrekken. Zowel
sport- als cultuureducatie zijn voor scholen essentieel en beide disciplines vragen om
ondersteuning van buiten. Een broedplaats kan die ondersteuning geven. Als sport en cultuur
daarin samen optrekken, wellicht zelfs vanuit zo’n broedplaats (huisvesting), geeft dat inspiratie en
synergievoordelen en maakt dat de communicatie naar scholen eenvoudiger.
Dat geldt ook voor programma’s richting jeugd- en ouderenzorg. Ook daarin kan de vraag
gecombineerd binnengehaald en aanbod op elkaar afgestemd worden.
Regionale visie
Om het broedplaatsenbeleid concreet invulling te geven zouden de gemeenten in de Achterhoek
allereerst in gezamenlijkheid zorg moeten dragen voor regionale spreiding van voorzieningen
(culturele atlas). In het kader van Achterhoek 2020 vindt zo’n onderzoek al plaats. De gemeenten
zullen moeten kiezen met welke broedplaatsen zij een verbinding aan gaan zodat zij gezamenlijk
kunnen zorgen voor een regionaal dekkende culturele infrastructuur. De provincie zou dan de taak
op zich kunnen nemen de aangewezen broedplaatsen te ondersteunen bij het kunnen voeren van
een innovatief beleid en een innovatieve programmering.
11
Broedplaats de Gruitpoort “De huidige generatie kunstenaars maar ook hun publiek laten zich niet meer leiden door
‘instituties’ of ‘experts’, maar zoeken hun eigen weg – vooral geleid door vrienden en communities,
al dan niet via sociale media.”3 Toch is het voor zowel publiek als voor gemeenten plezierig en
functioneel om plekken te hebben waarin klanten en experts elkaar kunnen vinden. Een plek waar
alle disciplines binnenshuis zijn om deze broedplaats-functie vorm en inhoud te kunnen geven.
De Gruitpoort is al jaren zo’n broedplaats nieuwe stijl. Met een meer dan 15 atelier- en
werkruimtes voor zowel beeldende kunstdisciplines en theater/dans als theorievakken, een
jongerencentrum, een filmhuis en (in) een vlakke vloer-theaterzaal worden hier volop
mogelijkheden geboden om cultuur(educatie) te presenteren aan en te delen met bezoekers. Een
multifunctionele accommodatie die cultureel-maatschappelijke doelen verbindt met theater, film,
debat en (podium)kunst aan zowel kinderen en jongeren als aan volwassenen en ouderen.
Social design avant la lettre.
Gelegen in het CultuurKwartier zijn er daarnaast veel mogelijkheden tot samenwerking met de
andere instellingen in dat gebied (Amphion, Borghuis, Stadsmuseum, VVV, bioskoop, Ruimzicht) en
tot nieuwe initiatieven en shared services.
Muziek is daarbij een onmisbare discipline. Helaas is dat nu niet gesitueerd in het CultuurKwartier.
Er zal vanuit het broedplaatsenbeleid een regionale visie ontwikkeld moeten worden op het
muziekonderwijs in de Achterhoek, zowel binnenschools als buitenschools. De Gruitpoort denkt
daar graag in mee.
Kritische succesfactoren van de Gruitpoort
Wat maakt de Gruitpoort een geschikte broedplaats?
Het multifunctionele pand ligt op een zichtlocatie aan de rand van het centrum en is
onderdeel van het CultuurKwartier.
De publieksprogrammering (film, theater, debat) vormt de zichtbare etalage van wat de
broedplaats te bieden heeft.
De lessenafdeling en de daartoe ingerichte faciliteiten zorgt voor een vaste stroom van
cultuurgeoriënteerde bezoekers, zowel kinderen als volwassenen.
De kleine basisorganisatie is professioneel en wendbaar en in staat snel en inhoudelijk te
reageren op nieuwe ontwikkelingen en in staat (externe) financiering te verwerven.
Met het Jongerencentrum en het ouderenprogramma is de broedplaats niet alleen een
cultuurgeoriënteerde stedelijke ontmoetingsplaats voor jongeren en ouderen zelf maar een
vindplaats van sociale innovatie.
3 Uit: De Cultuurverkenning 2014, Raad voor Cultuur
12
Een broedplaats is
mensenwerk
Met alleen een geschikt gebouw en
een strakke organisatie ben je er niet
als broedplaats. Een broedplaats
werkt pas als je er in gesprek kunt
met mensen die met je mee
broeden. Mensen met bagage. Die je
scherpe vragen stellen, je aan het
denken zetten. Vanuit de ervaring
die ze zelf meebrengen.
Deze mensen, vrijwilligers en
medewerkers, maken samen de
broedplaats Gruitpoort:
Het zijn zo’n 100 vrijwilligers, 50
(vooral freelance) docenten voor
zowel de lessen in de broedplaats,
ook voor de VU als voor de
cultuureducatie in de scholen en
wijken. En een kleine staf van
inhoudelijke afdelingscoördinatoren,
jongerenwerkers, administratieve
ondersteuners en beheerders.
Om een beeld te geven van de gesprekspartners met de inhoudelijke en strategische
verantwoordelijkheid de broedplaats vorm te geven, lichten we hen er uit:
Ester van de Haar (directeur), is van huis uit onderwijskundige . Na o.a. 10 jaar uitgever in de
educatieve sector te zijn geweest, kwam zij 6,5 jaar geleden bij de
Gruitpoort. Met behulp van het hele team heeft de Gruitpoort zich
binnenstebuiten gekeerd. Daar ligt ook haar drijfveer:
verbindingen aan gaan en kansen zien. Altijd met kunst en kwaliteit
als uitgangspunt. Een organisatie heeft alleen bestaansrecht als zij
een meerwaarde biedt voor de samenleving. Daar is kwaliteit en
innovatie voor nodig. En verbinding. Niet alleen met klanten en de
overheid, ook met maatschappelijke partners.
13
John von der Linden (publieksactiviteiten en informatie/communicatie), studeerde geschiedfilosofie
aan de Radboud Universiteit met een minor in de vergelijkende
kunstwetenschappen. Hij was programmeur geluids- en videokunst
bij Extrapool in Nijmegen en werkte als adviseur
informatievoorziening. Als coördinator publieksactiviteiten verzorgt
hij de film, theater en debatprogrammering, de voor de meeste
Doetinchemmers meest zichtbare onderdelen van de Gruitpoort. Na
jarenlang liefhebber (en Gruitpoort)vrijwilliger te zijn geweest een
functie die op zijn lijf geschreven is.
Machteld van der Meij (Lang Leve Kunst) is van huis uit musicus. Later heeft zij commerciële
economie en bedrijfskunde gestudeerd. Ze is zowel
muziekschooldocent geweest als consultant bij Deloitte en Touche,
hoofd in een zorginstelling voor doofblinden en projectleider
doofblindheid op een landelijk expertisecentrum in de zorg. In de
Gruitpoort is zij gestart met het servicepunt amateurkunst. En nu
geeft het programma Lang Leve Kunst haar energie. Om een 86jarige
met een 16jarige te zien praten over hoe het is/was om 16 te zijn.
Om het waargebeurde verhaal dat een oudere vertelde, later als
theatervoorstelling terug te zien. Om mee te maken hoe een
dementerende vrouw opeens weer notitie neemt van haar omgeving omdat ze een koor hoort
zingen. Daar draait het om.
Wendelien Wouters (Jeugd) studeerde docent theater aan ArtEZ. Wendelien werkt als veelzijdig
theatermaker en (trainings)actrice. Met Wouters&Sars Producties
speelt ze voorstellingen over “lastige” onderwerpen voor de jeugd.
Aan de Gruitpoort is ze al tien jaar verbonden. Wendelien zette
direct na haar afstuderen de Oost-Gelderse muziktheaterschool
GRID op die tot op de dag van vandaag volle groepen kinderen en
jongeren naar de Gruitpoort trekt. Om het Gruitpoort-cursusbedrijf
een nieuwe impuls te geven ontwikkelde ze “cultuur in het
sportschool-model”. Momenteel ontwikkelt Wendelien binnen
Bureau Cultuur & School (en deels vanuit de Muziekschool)
eigentijdse cultuurprogramma’s voor kinderen én leerkrachten. Omdat ze zelf blijft les geven en
theatermaken blijft haar feeling met de praktijk voortdurend gevoed.
14
Wout Mulders (Jongerencentrum en jongerenwerk) studeerde Integrale Veiligheidskunde in
Utrecht waar hij zich specialiseerde in jeugd en veiligheid. Door een
afstudeeronderzoek bij Tandem Welzijn in Nijmegen kwam hij voor
het eerst in aanraking met jongerenwerk. Een roeping was
gevonden. Wout ontwikkelde zich snel binnen het jongerenwerk van
Nijmegen en werd gewaardeerd door de jongeren omdat ze op hem
konden bouwen, maar hen ook durfde te confronteren met de
gevolgen van hun gedrag. In Doetinchem vindt hij het stedelijk
jongerenwerk opnieuw uit en laat hij zien waarom het loont om
preventief met jongeren te werken. Als veiligheidscoördinator van
het grootste afgesloten carnavalsevenement van Nederland neemt hij bovendien een schat aan
ervaring mee om jongeren goed te kunnen ondersteunen bij activiteiten en evenementen.
Tanja Hoeben (Volksuniversiteit, in dienst van het Graafschap College) heeft haar achtergrond in
communicatieadvies. Vorig jaar is zijn begonnen met het opfrissen
van de VU: de website is vernieuwd, de gids is een kleurrijke folder
geworden en er zijn enthousiaste nieuwe docenten aangetrokken.
Het samengaan van de VU met de lessen van de Gruitpoort en het
gezamenlijk komen tot een nieuw concept was een mooie volgende
stap voor Tanja: de VU zal de komende jaren in de hele Achterhoek
op de kaart staan.
Het broedplaatsteam:
Foto’s: Johan Veltkamp
15
Missie en visie Gruitpoort
Voor het beschrijven van onze missie en visie maken we gebruik van het eenvoudige model van
Simon Sinek, The Golden Circel4. Hieronder voor de Gruitpoort als geheel en in Deel 2 ook per
afdeling. Steeds beginnen we met ‘het waarom’ en werken dat uit in ‘het hoe’ en ‘het wat’.
Missie: De Gruitpoort prikkelt
Visie Gruitpoort (waarom zijn we er)
Deze tijd heeft creatieve mensen nodig. De ontwikkelingen op het wereldtoneel, de technologische
innovaties die in een onwaarschijnlijk tempo hun implicaties hebben voor onze individuele levens
vragen om veerkracht en creativiteit. De Gruitpoort is er om daar een bijdrage aan te leveren.
Strategie Gruitpoort
(hoe bereiken we dat)
De Gruitpoort maakt cultuur
persoonlijk.
De Gruitpoort is er voor iedereen
die uitgedaagd wil worden. Met
kunst, cultuur maar ook
persoonlijk. En altijd in de
ontmoeting.
De Gruitpoort positioneert zich
als een regionaal ondernemende
broedplaats voor kunst, cultuur
en debat, in verbinding met de samenleving, waar kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen
geprikkeld en geïnspireerd worden, tot talentontwikkeling en creatieve ontmoeting.
Doelen Gruitpoort (wat willen we doen)
1. Prikkelend publieksprogramma in huis
(creatieve lessen, Volksuniversiteit, film, theater, debat)
2. Broedplaats voor makers en kunstenaars
3. Stedelijk jongerencentrum in huis, vindplaats
4. Maatschappelijke verbinding op locatie met
a. Lang Leve Kunst voor ouderen
b. Cultuureducatie op scholen
5. (Creatieve) dienstverlening voor de zakelijke markt
Vanuit deze doelstellingen formuleren we de volgende inzet voor de komende beleidsperiode:
4 Simon Sinek, Begin met het waarom, 2012
16
Inzetten op positie als creatieve broedplaats
De Gruitpoort verbindt de professionele kunst(enaar) met de samenleving. We ondersteunen
amateurs maar zeker ook kunstenaars vanuit professionele kwaliteit in hun talentontwikkeling en
dagen hen uit daarmee ook een verbinding met de samenleving aan te gaan.
Inzetten kwalitatieve programmering en synergie
We ontwikkelen en selecteren op kwaliteit georiënteerd kunstonderwijs, theater, film,
debat,jongerencentrum, ouderen, het onderwijs/scholen. We zoeken voortdurend naar nieuwe
vormen en met een focus op uitdaging en diepgang. Door het leggen van dwarsverbanden tussen
alle afdelingen van de Gruitpoort (lessen, theater, filmhuis, debat, jongerencentrum, ouderen, het
onderwijs/scholen) en altijd in verbinding met de maatschappij, profileert de Gruitpoort zich als
een cultuurinstelling met een grote maatschappelijke relevantie.
Regionaal opstellen als professionele en inspirerende uitvoeringsorganisatie en ‘etalage’
De Gruitpoort is een culturele, uitdagende, prikkelende netwerkpartner in Doetinchem en in de
Achterhoek. We zijn voor alle gebruikers, een aantrekkelijke, cultuurgeoriënteerde ontwikkel- en
ontmoetingsplek. We zoeken verbindingen met andere organisaties in de Achterhoek met wie we
tot afgebakende rolverdelingen komen. Voor ICER bijvoorbeeld kunnen wij onszelf positioneren als
‘etalage’. Bijvoorbeeld:
Bij de Gruitpoort kun je als particulier een cursus 3Dprinten doen,voor toepassingen in industrie en
onderwijs en kunstenaars en hun ateliers verwijzen we naar ICER.
Bij de Gruitpoort kun je terecht voor kwalitatief toneel voor een kleine doelgroep, voor breed
populair theater verwijzen we naar Amphion.
Bij de Gruitpoort kun je terecht voor een basispakket aan educatie voor scholen.. Zowel de
organisatie (voor scholen en voor partners) als de uitvoering (voor onze eigen disciplines hure wij
ZP-ers in per opdracht) kunnen wij voor onze rekening nemen.
Voor specialismen in de kunsten verwijzen wij naar specifieke kunstenaars en ZP-ers die vanuit hun
eigen ateliers of op onze locatie hun diensten kunnen aanbieden en waarin wij kunnen
bemiddelen..
Inzetten op cultureel ondernemerschap
De Gruitpoort ziet kansen voor een stevige verbinding met de samenleving. Of je cursist, jongere of
zakelijke klant bent, je wordt door alle medewerkers altijd vriendelijk ontvangen en tegemoet
getreden. De medewerkers zijn gericht op contact maken. Daarmee bewerkstellingen we een groei
in de deelnemers- en bezoekersaantallen van zowel de kernactiviteiten als de dienstverlening
daaromheen bij zowel kinderen en jongeren als volwassenen.
Specifieke groei wordt beoogd in de zakelijke markt door het verlenen van creatieve
dienstverlening en vergader- en horecafaciliteiten aan zakelijke klanten. Met de komst van de
Volksuniversiteit positioneren wij ons ook als aanbieder van talentrainingen (zowel vreemde talen
als NT2) voor de zakelijke markt.
17
DEEL 2
ONZE PRODUCTEN 2015
18
Innovatief kunstlab
Een broedplaats kan zijn functie niet vervullen zonder innovatief DNA. De producten die we hierna
beschrijven, zijn de producten waar we op dit moment al aan werken en waar de we komende
jaren mee verder willen.
Maar in een echte broedplaats gebeuren juist ook dingen die nu nog niet gepland zijn. Antwoorden
op vragen die nog niet gesteld zijn. Dingen die misschien financieel niks opleveren maar wel
inspirerend of leerzaam zijn. Ook als ze helemaal mislukken. Dingen waar we grenzen mee
verleggen. Echte experimenten. Alleen dan kan een broedplaats functioneren als plek waar
innovatie en creativiteit de kern zijn. Waar mensen met ideeën zich aan verbinden.
Alle Gruitpoorters, maar juist ook buitenstaanders kunnen daarom bij de broedplaats Gruitpoort
een idee met onderbouwing en eventuele begroting indienen. Onze criteria zijn:
o Het experiment prikkelt
o Het experiment is nog nooit eerder gedaan.
o Er zijn meerdere disciplines betrokken.
o Bij voorkeur zijn meerdere doelgroepen betrokken.
o Het is een kortlopende activiteit.
Daarom proberen we elk jaar een (klein) innovatiebudget te reserveren. Voor 2015 is dat 6000,-.
www.ProjectEgg.org Een bijzonder 3Dprint-project van Michiel van der Kley. Dit project is niet
vanuit de Gruitpoort ontstaan maar de kunstenaar gaat vanuit ICER een nieuw project opzetten en
we onderzoeken hoe we daar bij aan kunnen haken.
19
Educatie in een broedplaats
Doelstelling gD
Kunst & cultuur zijn onbetwistbaar belangrijk voor de leefbaarheid, levendigheid en
aantrekkelijkheid van de gemeente Doetinchem en de omliggende kernen. Cultuur is
de verbindende schakel in wijk, stad en regio. Kunst & cultuur zijn van economische waarde
voor Doetinchem en dragen in belangrijke mate bij om reuring in de stad te krijgen. Voor een
aantrekkelijke (binnen)stad om in te wonen, te werken en te leven, is reuring van levensbelang.
Resultaatverwachting gD
Culturele instellingen dienen meer regionaal samen te werken. Daar waar dergelijke
initiatieven ontstaan, worden die ondersteund.
Een goede infrastructuur voor amateurkunsten en voor cultuureducatie is een voorwaarde
voor een vitaal platteland.
Bronnen
Coalitieakkoord Agenda voor de Toekomst 2014-2018
Cultuur- en Erfgoedpact Achterhoek 2014-2016
De educatie-afdeling is altijd de ruggengraat van de Gruitpoort geweest. Het is de oorsprong van de
Gruitpoort en de plek waar klanten daadwerkelijk actief zelf met kunst bezig zijn. De kern van onze
oorspronkelijke doelstelling.
We zien de laatste jaren steeds meer kunstencentra in het land a.g.v. dalende deelnemersaantallen
hun lessenafdeling afstoten. Lees: het aan de markt overlaten en docenten massaal ontslag
aanzeggen. Zij stellen hun ruimtes beschikbaar aan (dezelfde) docenten en deze factureren dan zelf
hun cursisten. De Gruitpoort vindt dit geen wenselijke situatie. De markt, zowel docenten als
cursisten, is hiervoor in de Achterhoek te klein
waardoor zowel het aanbod als de vraag zal
versnipperen en uiteindelijk zal afnemen en
Doetinchem opnieuw een belangrijke culturele
broedplaats zal verliezen . Of in elk geval een
belangrijk participatie-onderdeel ervan.
We kunnen echter niet ontkennen dat hoewel
deze afdeling met afstand wekelijks de meeste
bezoekers over de drempel brengt, zij financieel
gezien risicovol is: de directe (personeels)kosten
zijn hoog en het verschil tussen het minimale en het maximale aantal deelnemers aan een les is
ongeveer 4 deelnemers. Ook is het qua organisatie de meest arbeidsintensieve afdeling. De
Ester van de Haar: “Wij maken cultuur persoonlijk. Alleen wie zich persoonlijk geraakt weet,
komt tot ontwikkeling en innovatie. En dat is nodig in deze tijd.”
20
afdeling gebruikt de meeste ruimte in het pand en omdat alle activiteiten hun eigen faciliteiten
vereisen, is het verschuiven van activiteiten naar andere ruimtes niet mogelijk. Klanten zijn ook
gebonden aan bepaalde dagdelen waardoor verschuivingen is het rooster meteen klanten kost.
Om in te spelen op de behoefte aan meer flexibiliteit hebben we in 2012-2013 een
‘sportschoolmodel voor de lessen ontwikkeld: zelf je eigen programma samenstellen met een kaart
voor 1 keer per week of onbeperkt lessen volgen. Daarmee hebben we het aantal deelnemers in
2012-2013 en 2013-2014, in tegenstelling tot de dalende trend in het land, stabiel kunnen houden.
Groei was echter een stap te ver. Voor het seizoen 2014-2015 zijn we daarom een samenwerking
aangegaan met de Volksuniversiteit. Een instelling met een zeer vergelijkbaar aanbod. Om de
backoffice van beide organisatie in elkaar te kunnen schuiven en daar op te kunnen bezuinigen
hebben we het oude cursussysteem weer teruggebracht. De Volksuniversiteit is een dochter van
het Graafschap College. Daardoor zijn ook andere verbindingen mogelijk, bijvoorbeeld met het
Jongerencentrum.
Waarom educatie?
Een leven lang leren is essentieel om in de samenleving te participeren.
De Gruitpoort biedt educatieaanbod voor iedereen die zich wil ontwikkelen op het gebied
van kunst en cultuur, ongeacht ervaring en talent.
Het lessenaanbod is gericht op de creatieve, kunstzinnige en persoonlijke ontwikkeling van
de deelnemer. Het ontwikkelen van de ambachtelijke vaardigheden is daarbij een middel.
De ambachtelijke competenties van de docenten zijn echter een voorwaarde om voor de
Gruitpoort les te mogen geven.
De Gruitpoort is erkend als een broedplaats (voor jong talent). Ook jongeren weten de
Gruitpoort te vinden als plaats waar ze mooie en creatieve dingen kunnen doen met hun
talenten. Het jongerencentrum heeft geen lessen op haar programma staan en verwijst
eventueel jongeren daarvoor door naar het Cultuurcluster van de Gruitpoort.
Hoe?
In het lessenaanbod van de Gruitpoort staat leren centraal. Het veelvuldig wisselen van
lessen of docent komt ook daardoor weinig voor. De focus ligt in het grootste deel van het
aanbod op leerlijnen en (talent)ontwikkeling.
Tanja Hoeben: “Niemand ontkomt tegenwoordig aan een Leven Lang Leren. Ik maak daarvan:
een Leven Lang Leuk Leren, niet alleen voor de cursisten maar ook voor mijzelf.”
21
Door het wegvallen van de semistructurele
subsidie voor Muziektheaterschool GRID valt
de specifieke coördinatie en
kwaliteitsbewaking daarvan weg. Echter wij
willen het ‘merk’ GRID niet verloren laten
gaan en nemen de lessen, zonder de extra
mogelijkheden voor producties en
ondersteuning, op in het reguliere aanbod.
De Gruitpoort heeft vrijwel geen docenten
meer in vaste dienst en sluit contracten op
basis van de marktvraag. Wel is het
personeelsbeleid gericht op langlopende en
intensieve relaties met docenten en tussen
docenten en deelnemers.
Docenten zijn HBO geschoold, bij voorkeur
met een docentbevoegdheid.
De Gruitpoort werkt m.b.t. jongeren voor
zowel de educatie amateurkunst als voor het jongerencentrum intensief samen met de
scholen voor voortgezet onderwijs.
Door de inhoudelijke samenvoeging van kunst en talen ontstaan er verschillende vormen
van (cultuur)educatie binnen de Gruitpoort voor verschillende markten. Voor de Gruitpoort
deels nieuwe markten die ook weer gebruik kunnen maken of een bijdrage kunnen leveren
aan de andere producten. Gruitpoort en VU zoeken daarbij nadrukkelijk een stevige
verbinding met de bedrijven in de regio. Op die manier kan een nieuwe financieringsmatrix
ontstaan en kan het bedrijfsleven daadwerkelijk bijdragen aan de Culturele Broedplaats en
de economische spin off die daar vanuit gaat
Wat?
Het lessenaanbod is breed: diverse disciplines beeldend en podium en nu ook talen, voor
kinderen en volwassenen.
De kwalitatief uitdagende lessen worden door professionele en HBO-geschoolde docenten
gegeven, tenzij er inhoudelijk aanleiding is om daar vanaf te wijken.
De Volksuniversiteit is tot nader orde het merk waaronder alle lessen in de Gruitpoort
worden aangeboden.
Muziekonderwijs is een discipline die de Gruitpoort zelf niet aanbiedt. Wel wordt
onderzocht in hoeverre het muziek en de overige kunstdisciplines op termijn in
gezamenlijkheid aangeboden zou kunnen worden. Voor cultuureducatie op scholen is al zo.
22
Resultaat en verantwoording
Het deelnemersaantal voor de Gruitpoortlessen begroten we voorzichtig op 400.
Voor de Volksuniversiteit nog voorzichtiger op 250. Ook relatief is het aantal bezoeken daar
lager omdat er veel korte trainingen en lezingen worden aangeboden.
2010-
2011
2011-2012 2012-2013 2013-
2014
2014-
2015
2015-
2016
Cursisten GP 762 598 589 450 400 400
Bezoeken GP 19.812 15.548 17.670 18.000 10.0005 10.000
Cursisten VU 250 300
Bezoeken VU 5.000 6.000
5 Aangezien voor de jaarcursussen het aantal lessen per jaar weer is teruggebracht van 30 naar 26 daalt
ook het aantal bezoeken per jaar aanzienlijk.
23
Theater
Waarom theater?
Waar de lessenafdeling de ruggengraat van de Gruitpoort is, is het theater altijd de ziel geweest. Als
prikkelen onze missie is, kan dat niet zonder theater. Om theater kun je niet heen. Het Gruitpoort
Theater neemt met zijn/haar professionele kleinschalige kwaliteitsprogrammering een unieke
positie in de wijde omgeving. Doetinchem mag trots zijn op dit theater dat de culturele regiofunctie
in hoge mate versterkt.
Hoe?
Inzet vrijwilligers voor zowel programmering als kassa- en bardiensten.
Samenwerking met Amphion voor inhoudelijke expertise en afstemming en gezamenlijke
publiciteit.
John von der Linden: “Kunst wordt voelbaar als het voor je ogen wordt gemaakt. In de Gruitpoort
bieden we een podium aan makers, die net iets meer willen, in de Achterhoek.”
24
Biedt ruimte aan theatermakers die voorstellingen willen ontwikkelen dmv
theaterbroedplaats olv Jos Spijkers.
Interactie bevorderen tussen makers en bezoekers.
Door het schrappen van de gemeentelijke opdracht is er geen ruimte meer eigen
theaterprogrammeur. Samen met Amphion en de theatervrijwilligers wordt een
basisprogrammering van 8 voorstellingen voortgezet.
Het theater heeft de opdracht met een sluitende begroting te werken. De Gruitpoort is op
basis van het verleden bij het Nederlands Fonds PodiumKunsten gehonoreerd als SKIP-
podium. Daarmee kan de helft van een eventueel verlies bij het NFPK gedeclareerd worden.
Voor het programmeren op partage blijkt, nu de rook van de bezuinigingen is opgetrokken
en ook de gezelschappen hun eigen broek op moeten houden onvoldoende aanbod. De 8
voorstellingen worden dus op uitkoop geboekt. (Goede) kunst kost geld.
Gruitpoort blijft op zoek naar een partner die een structureel gezonde
theaterprogrammering voor een langere termijn kan garanderen.
Het aanbod wordt in eerste instantie als passe-partout verkocht: alle voorstellingen samen
voor één vaste prijs. De passe-partouts maken het theater mogelijk en geven daarnaast de
houder (particulier of bedrijf) het recht alle voorstellingen te bezoeken.
Overgebleven kaarten worden los (ook via Amphion) of groepsgewijs (scholen, stichting 4
het Leven) verkocht.
Wat?
Eigenzinnige kleinschalige
kwaliteitsprogrammering met een focus op
de makers.
8 voorstellingen (1 per maand) professioneel
theater op woensdagavond. Gestreefd wordt
naar het opbouwen van een
theaterbroedplaats voor
(semi)professionele makers uit de eigen
regio de kans voorstellingen te ontwikkelen
en op te voeren In eerste instantie onder
artistieke leiding.
Festival Buitengewoon wordt gesteund
middels faciliteiten en expertise.
25
Film
Doelstelling gD
Door digitalisering dringen de kunsten sterker dan ooit door tot de samenleving. Met het
aanbieden van een gevarieerd aanbod van kwaliteitsfilms uit de hele wereld neemt de
belangstelling voor film- en beeldcultuur bij een groot en divers publiek toe. Hernieuwde
verbindingen met andere sectoren en disciplines leiden tot een nieuwe
samenwerkingsverbanden.
Resultaatverwachting gD
Het medium film kent zijn amusementswaarde maar is ook van betekenis in persoonlijke,
culturele en meer algemene maatschappelijke ontwikkelingen. De vertoning van kwaliteitsfilms
maakt onderdeel uit van een netwerk van artistieke filmvertoners in de Achterhoek. Ten
behoeve van projecten wordt samengewerkt met lokale, regionale en landelijke (film)culturele
en maatschappelijke organisaties.
Bron
Raad voor Cultuur, De Cultuurverkenning 2014
Waarom film?
Film is de meest laagdrempelige kennismaking met ons cultuuraanbod, het biedt een venster op de
wereld, geeft blikken van buitenaf. De dominantie van de Angelsaksische populaire beeldcultuur
maakt de behoefte aan een ander standpunt groot. Geen ander medium kan jaarlijks uit zoveel
standpunten en landen visies tonen aan een zo groot publiek. Film is de meest structuralistische
van alle kunstvormen, hij struint vrijelijk door tijd en ruimte om zijn verhaal te vertellen.
Hoe?
In een tijd van steeds meer nieuwe technieken en kwalitatief goede huiskamertechnologie
zal het filmhuis zich moeten profileren door te investeren in verassende inhoud, service,
comfort en toevoegde waarde.
Door de digitalisering van de projectie en distributie heeft het filmhuis de mogelijkheid
beter in te spelen op de snelle ontwikkelingen van deze tijd: breder aanbod, dat vaker en
sneller beschikbaar is, op het grootste filmhuisdoek van Oost Gelderland.
John von der Linden:”De kennismaking met de Gruitpoort geeft een venster op de wereld en
een wereld aan verhalen.”
26
Het filmhuis zal moeten blijven groeien om de langjarige financiële verplichtingen van de
digitalisering rendabel te houden.
Uitbreiden van het publiek wordt gerealiseerd met extra kijkmomenten, speciale
programma’s, een professionele exploitatie en accommodatie, goede outillage (projectie
en geluid), promotie, marketing en prijsdifferentiatie.
Het filmhuis is lid van de Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten en bestuurslid
het Gelders Filmvertoners Overleg en is daarmee ingebed in de landelijke en regionale
netwerken voor filmvertoning.
Het filmhuis stimuleert inhoudelijke kwaliteit door vrijwilligers verantwoordelijk voor de
programmering in staat te stellen pers- en industrie- voorstellingen van nieuw filmaanbod
te bezoeken.
Wat?
Het filmhuis biedt een aanvulling op het aanbod van de bioscopen met kwaliteitsfilms en
themavoorstellingen die in het commerciële bedrijf geen kans krijgen. Daarmee draagt het
filmhuis bij aan de kwaliteit en diversiteit van het culturele klimaat in Doetinchem.
Door de professionele digitale filmapparatuur heeft de Gruitpoort toegang tot een actueel
aanbod kwaliteitsfilms en is het het meest actuele filmhuis van de Achterhoek.
Het Gruitpoort filmhuis is meer dan een filmvertoner. Het is gesprekpartner voor makers,
scholen en maatschappelijke organisaties die cineastische projecten willen opzetten en
deelt haar kennis met makers en vertoners
Gruitpoort filmhuis vertoont films uit het brede aanbod van kwaliteitsfilms
(cinematografisch en cultureel of in artistiek opzicht waardevolle films en documentaires).
Het gaat om kleinere artistieke films die over het algemeen met minder geld gemaakt zijn
en een minder groot publiek trekken dan Hollywood- of andere mainstream kaskrakers.
Films die ontbreken in het in Doetinchem aanwezige commerciële filmaanbod.
Op basis van een kostendekkende organisatie (m.b.v. sponsors en projectsubsidies)
organiseert de Gruitpoort jaarlijks een buitenfilmfestival op diverse plaatsen in de
gemeente.
De Gruitpoort gaat door met het regelmatig programmeren van kwalitatief geweldloos
kinderfilmaanbod inclusief deelname aan het jaarlijkse Cinekid Festival.
Resultaat en verantwoording
Met meer dan 250 voorstellingen per jaar en 80 titels uit meer dan 20 landen is film biedt
het filmhuis niet alleen het meest uitgebreide, maar ook het meest veelzijdige aanbod in de
Gruitpoort.
27
Het filmhuis streeft naar een groter publieksbereik door er vaker voor het publiek te zijn en
specifieker voor het Doetinchemse publiek te programmeren. Naast de vaste
draaimomenten op maan-, dins-, donder- en zater-dag zal gekeken worden naar het
uitbreiding van kijkmomenten op het moment dat de zaal beschikbaar is, zonder daarbij de
andere afdelingen (verder) voor de voeten te lopen. Het zal dus gaan om incidentele
avonden en extra ochtend of middagvoorstellingen.
Met regelmatige filmevenementen (festival, buitenfilm, film en food) wordt contact gelegd
met publiek van buiten de geijkte doelgroep.
In aantallen 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Kinderen 328 186 419 301 400 500
Volwassenen 7149 7.828 9.086 10.326 9.600 10.000
7.477 8.014 9.505 10.627 10.000 10.500
28
Debat en events
Waarom debat en events?
Door ruimte en expertise te bieden aan maatschappelijke organisaties kan iedereen prikkelende
bijeenkomsten organiseren en versterken wij de verankering van de broedplaats in de samenleving.
Niet door alles zelf te doen maar door ruimte te bieden aan anderen.
Hoe?
Ondersteuning van organisaties bij het realiseren van hun ideeën.
Beschikbaar stellen van faciliteiten, expertise en communicatiekracht om evenementen
mogelijk te maken.
De creatieve omgeving inspireert niet alleen, het garandeert ook een bijzondere ambiance.
Gevraagd en ongevraagd nemen we stelling en organiseren waar nodig zelf het debat.
De afdeling debat en events werkt met een sluitende begroting
Door de inzet van vrijwilligers en het gebruik van standaardprocessen voor de organisatie
kunnen we financieel zeer gunstig evenementen opzetten.
Streven is de ook de financiële inzet van onze partners laag te houden en hen ook op die
manier helpen ideeën te realiseren.
Evt. horeca-inkomsten komen altijd ten goede aan de Gruitpoort.
Wat?
Wekelijks zijn er in de Gruitpoort bijzondere bijeenkomsten, voorstellingen en events. Van
krant tot vereniging, van belangenorganisatie tot regionale omroep, voor allerlei
maatschappelijke organisaties is de Gruitpoort niet alleen de plek die hen ruimte biedt,
maar een partner die hen helpt ideeën te realiseren.
Architecten, autisten, ontwerpers, humanisten, grootse- en werkzoekende vrouwen,
jongeren en mensen met NAH (niet aangeboren hersenafwijkingen) organiseren bij ons
regelmatige themacafé’s.
De Cultuurkwartier avonden, het Achterhoeks dans- en theaterpodium, de tangosalons, het
Pietenhuis van Warboel en Graafschapcollege, Collegetour IJsselgroep en het maandelijkse
nieuwscafé van Dagblad de Gelderlander en Omroep Gelderland behoren tot het vaste
aanbod.
John von der Linden: ”Omdat we zijn wie we zijn kunnen we ruimte bieden aan organisaties die
iets te vertellen hebben. We helpen hen en samen met hen nemen we waar nodig stelling.”
29
Cultuureducatie op school
Doelstelling gD
Culturele vorming op de basisschool en het voortgezet onderwijs is belangrijk vanwege de
laagdrempeligheid. Binnen- en buitenschoolse culturele activiteiten vormen hier een
onlosmakelijk onderdeel van. Het jeugdbeleid is zoveel mogelijk gericht op het voorkomen van
problemen en achterstanden bij jeugdigen. Belangrijk zijn de dwarsverbanden met
consultatiebureaus, voorschoolse voorzieningen en alle vormen van primair en voortgezet
onderwijs, sport- en culturele voorzieningen.
Resultaatverwachting gD
Het behoud van de basiscultuureducatie niet alleen lokaal maar ook regionaal borgen. Voor de
14+ jongeren ligt de focus bij het stedelijk jongerencentrum.
Bron
Coalitieakkoord Agenda voor de Toekomst 2014-2018
Waarom cultuureducatie op school?
Creativiteit maakt slim, inventief, blij. Creativiteit helpt je om niet alledaagse situaties en
problemen van meerdere standpunten te benaderen of op te lossen. Creativiteit helpt om de
wereld in en buiten jezelf te begrijpen en vorm te geven.
Cultuureducatie is dan ook een vak dat, gelukkig, door steeds meer scholen op de agenda wordt
gezet.
Leerkrachten zijn duizendpoten, maar niet van alle markten thuis. Zij worden graag opnieuw
gevoed en geïnspireerd met kennis van professionele kunstvakdocenten zodat het mogelijk wordt
om creativiteit een plek te geven in de dagelijkse lespraktijk. Door leerkrachten bij te scholen,
openbaren zich nieuwe talenten binnen de school. Ook leerlingen worden door hen geïnspireerd en
voelen ruimte om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Samen met de scholen bouwen we
zo aan de (unieke)wereldburgers van morgen. Creativiteit is de toekomst.
Hoe?
Sinds 2005 wordt het culturele aanbod voor scholen bemiddeld door Bureau Cultuur&School. Een
samenwerkingsverband van de Gruitpoort en Muziekschool Oost-Gelderland, gerund vanuit de
MOG. Door het wegvallen van de provinciale subsidie, zou logischerwijs ook een einde komen aan
het bestaan van het bureau. Echter: zowel Muziekschool als Gruitpoort zagen kansen en voelden
ambitie om de scholenmarkt te blijven bedienen en dit zelfs te intensiveren met eigen producten.
Sinds 2014 is de samenwerking daarom verder versterkt door het bureau te laten runnen door de
coördinator Jeugd van de Gruitpoort, ondersteund door de coördinator AMV van de Muziekschool.
30
Daardoor zal er meer doorstroom naar en samenhang tussen het binnenschoolse naar het
buitenschoolse aanbod van beide organisaties ontstaan.
In dit productenboek beschrijven we het totale aanbod. De onderdelen Muziek worden verzorgd
door de Muziekschool, de overige onderdelen door de Gruitpoort.
Bureau Cultuur & School sluit met haar aanbod aan op de kerndoelen voor Kunstzinnige
Oriëntatie, vastgesteld door het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap en de
daarbij behorende leerlijnen ontwikkeld door Stichting Leerplan Ontwikkeling:
54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er
gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren.
55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.
56: De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten
van cultureel erfgoed.
Bureau Cultuur & School staat midden in haar werkveld: ze is een toegankelijke,
professionele partner voor het onderwijs.
Bureau Cultuur & School is een brug tussen de binnen-en buitenschoolse kunsteducatie: zij
stimuleert dat kinderen in hun vrije tijd verdieping zoeken van hetgeen zij binnen hun
school aangeboden hebben gekregen.
Bureau Cultuur & Cultuur communiceert vanuit haar eigen “merknaam”. Beide partners,
Muziekschool Oost-Gelderland en de Gruitpoort zijn als partners altijd zichtbaar.
Bureau Cultuur & School heeft een website en een Facebook pagina waarop zij zowel haar
aanbod als actuele ontwikkelingen publiceert.
In een folder wordt het gehele aanbod beschreven. De folder wordt indien nodig bijgesteld,
al is de aard van het aanbod dat dit slechts op details nodig zal zijn: het aanbod is zo
“duurzaam”ontwikkeld dat het niet aan grote verandering onderhevig is.
Bij activiteiten die het bureau op scholen uitvoert, zal zij altijd aandacht vragen voor het
buitenschoolse cursusaanbod van beide organisaties door deelnemers een folder mee te
geven. Zo bevordert het bureau de beoogde doorstroom van het binnenschoolse naar het
buitenschoolse aanbod.
31
Wat?
Bureau Cultuur & School is de plek waar minimaal 75% van de scholen (=27 scholen) uit de regio
(een deel van) hun kunst en cultuur programma’s inkopen. Het is een samenwerkingsverband
tussen Gruitpoort en Muziekschool Oost Gelderland.
Het programma van Bureau Cultuur & School heet “Tijd voor creativiteit”. Het aanbod bestaat uit:
DOEN
Algemene Muzikale Vorming (groep 4, leerlijn)
Meer Muziek (groep 1 t/m 5, leerlijn aansluitend op AMV)
Kunst met Klasse(n), alle disciplines, interdisciplinair, bijgeleverde reflectieopdrachten,
aansluiting bij Erfgoed, verdieping mogelijk met leskisten (groep 1 t/m 8, doorgaande
leerlijn)
KIJKEN
Klassefilm (groep 1 t/m 8)
Schoolvoorstellingen (groep 1 t/m 8)
(NA)SCHOLING
Meesters in de kunsten: multidisciplinaire nascholing en een team-ontwikkeltraject voor
leerkrachten waarbij men onder leiding van professionele kunstvakdocenten invulling geeft
aan een leerlijn voor de kunstvakken.
De programma’s “AMV” en “Meer Muziek” bevatten kleine scholingsonderdelen.
OP MAAT
Indien gewenst worden zowel voor kinderen als leerkrachten/leiding ook projecten op maat
ontwikkeld.
NETWERK
Bureau Cultuur & School organiseert netwerk- en scholingsbijeenkomsten voor ICC-ers. Dit
zijn minimaal twee bijeenkomsten per jaar. Daarnaast bezoeken de coördinatoren, indien
gewenst, ook de afzonderlijke ICC-clusters.
32
Voor wie?
Bureau Cultuur & School richt zich met haar aanbod voornamelijk op leerlingen van het
gehele basisonderwijs (4-12 jaar) in haar werkgebied: 20 in gemeente Doetinchem en 17 in
gemeente Bronckhorst. Daarnaast zijn haar doelgroepen:
Leerkrachten die nascholingstrajecten kunnen volgen.
De Intern Cultuur Coördinatoren, ICC-ers, zijn de groep waar het bureau zich op richt voor
de verkoop van haar aanbod.
Daarnaast zijn de ICC-ers de groep waarvoor het bureau nascholing en uitwisseling
organiseert en zijn zij (en incidenteel schoolbestuurderen) de gesprekspartners voor het
(door)ontwikkelen van haar aanbod.
Ook de voor-en naschoolse educatie is een doelgroep van het bureau: zij organiseert en
ontwikkelt ook programma’s voor peuters vanaf 2.5 jaar (kinderdagverblijven en
peuterspeelzalen) en de Buitenschoolse Opvang (BSO).
Ook peuter-en BSO leidsters kunnen nascholing in de kunstvakken genieten.
Met wie?
Opdrachtgevers:
o Brede School Netwerk (BSN): investeert vanuit haar budgetten momenteel in AMV
en het peuterproject van de Gruitpoort. Vanaf schooljaar 2014-2015 heeft het BSN
toegezegd ook het budget dat door sommige scholen niet wordt gebruikt voor
AMV te oormerken voor inkoop van Kunst met Klasse(n).
o EYE: verzorgt de filmprogramma’s voor Klassefilm.
Collega’s:
o Bibliotheek West Achterhoek: ook zij verrichten cultuureducatie voor de West
Achterhoekse scholen. Deze educatie wordt gefinancierd door de gemeente
Doetinchem, deels via het Brede School Netwerk.
o Amphion: locatie voor een deel van de schoolvoorstellingen. Een gesprek over
diepgaandere samenwerking (bijv op het gebied van de programmering) is een
mogelijkheid voor seizoen 2014-2015.
o Diverse muziek-en theatergezelschappen: verzorgen de (veelal interdisciplinaire)
schoolvoorstellingen van Bureau Cultuur & School.
o Mogelijke nieuwe partner is het Sport Service Punt: ook zij ontwikkelen zowel
binnen-als buitenschoolse activiteiten voor de jeugd zonder dat deze direct
concurrerend zijn. Inhoudelijk en qua communicatie zou het interessant kunnen zijn
te onderzoeken waar beide organisaties van waarde kunnen zijn voor elkaar.
Adviseurs
o Pabo Iselinge kan een rol vervullen in de netwerk- en scholings bijeenkomsten met
ICC-ers.
o Cultuur Mij Oost: voorziet het bureau, waar gewenst, van inhoudelijk advies en is
inzetbaar op netwerk-en scholingsbijeenkomsten voor ICC-ers.
33
Resultaat en verantwoording
In schooljaar 2013-
2014 had Bureau
Cultuur & School het
volgende bereik:
Ambitie schooljaar
2014-2015
Ambitie schooljaar
2015-2016
Werkgebied Gemeente
Doetinchem &
Bronckhorst
Gemeente
Doetinchem &
Bronckhorst
Gemeente
Doetinchem &
Bronckhorst
Aanbod& activiteiten Schoolvoorstellingen,
Klassefilm, Meer
Muziek, Culturele
jaarprogramma’s,
Projecten op maat.
AMV6,
Schoolvoorstellingen,
Klassefilm, Meer
muziek, Kunst met
Klasse(n), Meesters
in de kunsten,
projecten op maat.
AMV,
Schoolvoorstellingen,
Klassefilm, Meer
muziek, Kunst met
Klasse(n), Meesters
in de kunsten,
projecten op maat.
Aantal deelnemende
scholen
34 scholen 38 scholen 35 scholen7
Aantal deelnemende
basisschoolleerlingen
6130 leerlingen 6750 leerlingen 7000 leerlingen
Locaties 4 locaties buiten
school
(Muziekschool,
Amphion, Galerie
Zelhem, JT bioscoop)
en diverse
schoollocaties
Muziekschool,
Amphion en diverse
schoollocaties
Muziekschool,
Amphion en diverse
schoollocaties
Klokuren activiteiten Leerlingen: 218 uren
Leerlingen: 250 uren
Leerkrachten en
leidsters: 75 uur
Leerlingen: 250 uren
Leerkrachten en
leidsters: 100 uur
Aantal
bijeenkomsten met
ICC-ers regionaal
1 2 (nov 2014 en mei
2015)
2
Aantal
bijeenkomsten met
ICC-ers lokaal
10 Op aanvraag Op aanvraag
6 AMV zal in schooljaar 2014 2015 binnen het takenpakket van Bureau Cultuur & School vallen
7 Rekening houdend met een dalend aantal scholen a.g.v. de krimp in de Achterhoek
34
Jongeren
Doelstelling gD
Het stedelijk jongerenwerk is ondergebracht bij de Gruitpoort als stedelijk Jongerencentrum
Doetinchem. Het jongerencentrum is als stedelijke voorziening onderdeel van het preventief
jeugdbeleid.
Resultaatverwachting gD
Het jongerenwerk creëert mogelijkheden en kansen waarbinnen jongeren talenten en
eigen initiatieven kunnen ontwikkelen. De jongeren worden hierbij ondersteund en
gestimuleerd om een aanbod te creëren voor alle jongeren uit Doetinchem. De
Gruitpoort beschikt over unieke faciliteiten en expertise om ideeën en ambities waar te
maken. In het jongerencentrum kunnen jongeren laagdrempelig kennis maken met het
jongerenwerk. Het jongerencentrum is een veilige plek zonder groepsdruk en
vooroordelen. Opgroeiende jongeren opgroeien worden uitgedaagd met talenten aan de
slag te gaan en te ontdekken wie ze (willen) zijn. Het jongerenwerk zet in op het
vergroten van hun netwerk en weerbaarheid, gedragsverbeteringen en stimuleert
creativiteit en zelfexpressie.
Bron
Uitvoeringsagenda Jeugd 2015
Waarom Jongerenwerk in een broedplaats?
Alle jongeren verdienen gelijke kansen om veilig en onbezorgd op te groeien en zich te ontwikkelen
tot een uniek persoon. Helaas blijkt in de praktijk dat dit niet voor elke jongere geldt. Ouders
kunnen te kort schieten of simpelweg niet over de mogelijkheden beschikken om hun kind te
bieden wat de maatschappijwel van ze verlangt. Er zijn allerlei omgevingsfactoren zoals groepsdruk
en pestgedrag die het opgroeien naar volwassenheid een lange en hobbelige weg kunnen maken.
Daarnaast kun je het ook moeilijk hebben met jezelf, je anders voelen en daardoor het gevoel
hebben dat je overal buiten valt.
Door een plek te zijn waar je als jongere naar toe kunt met een idee, een vraag of waar je gewoon
anderen kunt ontmoeten, waar je gehoord en verder geholpen wordt, dragen wij niet alleen bij een
gezond jongerenklimaat in de achterhoek maar ook aan de preventieve jeugdhulpverlening.
Hoe?
Het stedelijk jongerenwerk vervult een centrale rol binnen de transitie jeugdzorg door de
uitvoering van het preventief jeugdbeleid. We leggen actief verbindingen met de
leefwereld van jongeren en nemen het voortouw in een congruente werkwijze m.b.t.
preventief werken met jongeren.
35
De werkwijze van het jongerenwerk is vraaggericht en gebaseerd op participatie en eigen
kracht van jongeren. Dit betekent niet dat we ‘op onze handen gaan zitten’ want niet elke
jongere beseft dat hij een vraag of probleem heeft. Daarnaast kan de omgeving van
jongeren klachten hebben waar de jongere zelf geen probleem ervaart.
Het jongerenwerk ondersteunt jongeren en biedt kansen en mogelijkheden voor
participatie, talentontwikkeling en zelfontplooiing. Daarnaast biedt het een helpende hand
wanneer jongeren er zelf niet uitkomen en zal het jongeren begeleiding bieden voordat een
partner het op kan pakken. Jongerencentrum Doetinchem, het stedelijk jongerencentrum,
is één van de voorzieningen die we in kunnen zetten en de centrale plek waar alles
samenkomt.
Het is belangrijk dat het jongerenwerk toegankelijk en laagdrempelig is voor alle jongeren.
We hebben daarom gekozen om de, in Groningen ontwikkelde werkwijze, van Jimmy’s te
implementeren in Doetinchem. Jimmy’s is een jongerenorganisatie waar jongeren uit
Doetinchem en omgeving terecht kunnen met al hun vragen en ideeën. De inzet, ideeën en
creativiteit van de jongeren zal bepalend zijn hoe Jimmy’s vorm krijgt in Doetinchem.
Uitgangspunten zijn jongerenparticipatie, minimaal één vaste locatie waar jongeren terecht
kunnen en een online omgeving waar jongeren informatie en advies kunnen vinden over
uiteenlopende onderwerpen.
Voor wie?
Het jongerenwerk is er voor alle jongeren in Doetinchem en omgeving in de
leeftijdscategorie vanaf het voortgezet onderwijs tot 27 jaar. Jongeren zijn welkom in het
jongerencentrum vanaf 14 jaar.
Omdat we jongeren niet in hokjes willen plaatsen, maar wel doelgroepen willen
onderscheiden gaan we uit van interesses, behoeftes en/of gedragsuitingen van jongeren.
We onderscheiden vier focusgroepen. Het gaat om maatschappelijk betrokken jongeren,
cultuurgeoriënteerde jongeren en/of jongeren die problemen ervaren in de opvoeding of
het opgroeien. Deze laatste groep is op te delen
in jongeren die problematisch gedrag laten zien
(beïnvloed door de straatcultuur) en jongeren
die extra aandacht nodig hebben door
kwetsbare factoren in hun omgeving of een
persoonlijkheidstoornis (aandachtbehoevende
jongeren).
Alle groepen vragen een andere benadering.
Steeds werken we samen met partners.
36
Focusgroepen
Jongeren die maatschappelijk betrokken zijn
Het jongerencentrum biedt volop mogelijkheden en ondersteuning voor jongeren die het leuk
vinden zich in te zetten voor een ander. Het jongerenwerk schenkt regelmatig aandacht aan
maatschappelijke thema’s. Jongeren kunnen in hun vrije tijd of binnen schoolprojecten activiteiten
of projecten opzetten waarbij ze hun maatschappelijke betrokkenheid kunnen uiten. De
deelnemende jongeren van Jimmy’s zijn hier een mooi voorbeeld van.
Jongeren die cultuurgeoriënteerd zijn
Mede dankzij de uitgebreide faciliteiten van de Gruitpoort heeft het jongerencentrum veel te
bieden voor de hedendaagse jongerencultuur. De nieuwste games, computers met
videobewerkingsoftware, de popoefenruimte, noem maar op. Jongeren kunnen met ondersteuning
van het jongerenwerk hun eigen activiteiten en evenementen vormgeven in het jongerencentrum
of daarbuiten.
Jongeren die extra aandacht nodig hebben
Opgroeien is niet altijd makkelijk. Het jongerencentrum wil een veilige plek zijn waar jongeren
zichzelf kunnen zijn. Als thuis of school geen veilige plek is, moeten jongeren terecht kunnen in het
jongerencentrum. Zeker voor jongeren die te maken krijgen met problemen in de thuissituatie,
pestgedrag, angst of depressies.
Jongeren met problematisch gedrag
Problematisch gedrag wordt opgedeeld in hinderlijk, overlastgevend of crimineel gedrag. Veel
jongeren zoeken in hun pubertijd de grenzen op. Middelengebruik, verbaal geweld en intimidatie
zijn hier voorbeelden van. Het kan schooluitval of contacten met politie/justitie veroorzaken. Door
invloeden van de straatcultuur lijken deze jongeren steeds verder van de burgercultuur af te komen
staan. Straatcultuur is een relatief nieuwe cultuur onder (groepen) jongeren, waarbij zij zich
identificeren met normen en waarden die niet overeenkomen met de verwachtingen vanuit de
burgercultuur. Mede door invloed van de nieuwe media lijken steeds meer jongeren zich er mee te
identificeren.
37
Wat?
Het stedelijk jongerenwerk is ondergebracht bij de Gruitpoort en bestaat uit 4 onderdelen.
A. De basis is ‘Jongerencentrum Doetinchem’, het stedelijk jongerencentrum.
B. Daarnaast is er een ambulant jongerenwerker die actief verbindingen maakt met o.a. de
buurtcoaches en vindplaatsgericht werkt.
C. Het derde onderdeel is digitaal jongerenwerk dat momenteel in co-creatie met jongeren
wordt ontwikkeld.
D. En tot slot: Jimmy’s: een nieuwe jongerenorganisatie die met ondersteuning van het
jongerenwerk wordt opgezet.
A Het jongerencentrum
Inzetten op cultuurparticipatie: Eigen kracht van jongeren is de basis van het
jongerenwerk. Het jongerenwerk creëert mogelijkheden en kansen waarbinnen jongeren
talenten en eigen initiatieven kunnen ontwikkelen. De jongeren worden hierbij
ondersteund en gestimuleerd om een aanbod te creëren voor alle jongeren uit
Doetinchem. Dit gebeurt vrijwillig in eigen tijd of binnen schoolprojecten. De Gruitpoort
beschikt over unieke faciliteiten en expertise om ideeën en ambities waar te maken.
Activiteiten kunnen vorm krijgen binnen de Gruitpoort, maar ook daarbuiten. Het
jongerencentrum beschikt over een huiskamer met diverse ontspanningsmogelijkheden en
computers om aan te werken, een danszaal die net zo makkelijk verandert in een
talentenpodium, een oefenruimte en een opnamestudio. Binnen de Gruitpoort kan tevens
gebruik worden gemaakt van de theaterzaal, het café en de vele (creatieve) leslokalen.
38
Inzetten op zelfontplooiing: Het jongerencentrum heeft haar deuren dagelijks open staan
zodat jongeren laagdrempelig kennis kunnen maken met het jongerenwerk. Het
jongerencentrum is een veilige plek waar iedereen zichzelf kan en mag zijn. Een plek zonder
groepsdruk en vooroordelen waar altijd een pot thee en een luisterend oor klaar staan.
Kwetsbare jongeren die het gevoel hebben overal buiten te vallen of geen stabiele
thuissituatie hebben worden uitgedaagd met talenten aan de slag te gaan en te ontdekken
wie ze (willen) zijn. Het jongerenwerk zet in op het vergroten van hun netwerk en
weerbaarheid, gedragsverbetering en stimuleert creativiteit en zelfexpressie.
Inzetten op verbinding: Het jongerencentrum is als stedelijke voorziening onderdeel van
het integrale jeugdbeleid. Het jongerenwerk maakt actief verbindingen met relevante
partners die met jongeren werken. Jongeren die in hun buurt activiteiten ondernemen
kunnen zich doorontwikkelen wanneer zij ouder worden binnen het jongerencentrum.
Partners kunnen (voor specifieke doelgroepen) invulling geven aan eigen activiteiten
binnen het jongerencentrum die door het jongerenwerk worden ondersteund of
gefaciliteerd. Voor de buurtcoaches en de partners van het JIT biedt het jongerencentrum
een verwijsplek voor jongeren met vragen of ideeën. Het jongerenwerk beschikt over
kennis en vaardigheden om signalen van jongeren op te pikken en hier actie op te
ondernemen. Bij meervoudige problematiek verwijst het jongerenwerk door binnen het
netwerk van gespecialiseerde partners op alle leefgebieden.
B Het ambulant jongerenwerk
Inzetten op een integrale aanpak: Het ambulant jongerenwerk is ondergebracht bij de
Gruitpoort, maar wordt aangestuurd vanuit het Jeugd Interventie Team (JIT). Het JIT is een
samenwerkingsverband van partners die gezamenlijk actief zijn om te komen tot een
integrale en sluitende aanpak van overlastgevende groepen en individuele jongeren met
een meervoudige problematiek. In beide gevallen is er sprake van een wijkoverstijgend
karakter. De ambulant jongerenwerker werkt preventief met als doel repressie of
hulpverlening te voorkomen. Hij werkt vindplaatsgericht en kijkt waar jongeren zich
ophouden of waar zich problemen voordoen.
Inzetten op ondersteuning: Het ambulant jongerenwerk gaat uit van de eigen kracht,
wensen, behoeften en talenten van jongeren. Hij verzorgt advies, informatie en
maatgerichte dienstverlening aan jongeren. Er wordt gewerkt aan een effectief netwerk
39
rondom jongeren en ouders in samenwerking met het JIT en de buurtcoaches. Om resultaat
te halen bij groepen worden jongeren individueel benaderd. Met een leider kan je beter
een betekenisrelatie opbouwen en zorgen dat hij bij je in het krijt komt omdat je hem
ergens mee helpt. Met jongeren die zich makkelijk negatief laten beïnvloeden kan je beter
een vertrouwensrelatie opbouwen zodat ze zich door jou laten ondersteunen en sturen.
Door middel van cultuurparticipatie kan je ze laten zien dat ze talenten hebben waar ze
trots op kunnen zijn.
C Het digitaal jongerenwerk
Inzetten op participatie: Elke gemeente heeft de verplichting haar jeugd te voorzien van
informatie en advies. De gemeente Doetinchem heeft de afgelopen jaren gekozen om
hiervoor de website JONGIN te gebruiken. Samen met jongeren van Jimmy’s willen we deze
website gaan ombouwen tot hét platform waar jongeren uit Doetinchem en omgeving
terecht kunnen voor alles wat ze maar willen weten. Uiteraard met een actieve
jongerenredactie.
D De jongerenorganisatie Jimmy’s
Inzetten op participatie: Het stedelijk jongerenwerk is initiatiefnemer om de Jimmy’s
aanpak in Doetinchem te implementeren. Jimmy’s is een jongerenorganisatie, voor en door
jongeren. Professionals en organisaties zijn ondersteunend en faciliterend. Bij Jimmy’s
kunnen jongeren terecht met al hun vragen en ideeën. Dit is inderdaad zo breed als het
klinkt, want we willen een lage drempel. Jimmy’s is er voor alle jongeren. We doen niet aan
hokjes, indicaties, doelgroepen en dossiers. We kijken naar wat ze wél willen en wél
kunnen. De inzet, ideeën en creativiteit van de jongeren zal bepalend zijn hoe Jimmy’s
vorm krijgt in Doetinchem. Uitgangspunten zijn jongerenparticipatie, minimaal één vaste
locatie waar jongeren terecht kunnen en een online omgeving waar jongeren informatie en
advies kunnen vinden over uiteenlopende onderwerpen. De meest voor de handliggende
locatie voor de fysieke Jimmy’s is geïntegreerd binnen het stedelijk jongerencentrum.
Inzetten op een congruente werkwijze: Jimmy’s kan alleen functioneren in een goede
samenwerking met partners. In de buurt maar ook in de jeugdzorg. De buurtcoaches
werken daarbij als aangever en bij complexere vragen moeten we kunnen doorverwijzen
naar zorgpartners. Het is dan belangrijk dat de betrokken partner ook via de Jimmy’s stijl
van werken kan aansluiten bij de (vraag van de) jongeren. Vice versa is het ook belangrijk
dat professionals van partnerorganisaties jongeren
met wie zij contact hebben, kunnen vertellen over
Jimmy’s. De nieuwe werkwijze die door het stedelijk
jongerenwerk wordt ingezet kan worden
overgedragen aan de buurtcoaches zodat jongeren
een congruente aanpak krijgen. Door het stedelijk
jongerenwerk actief te koppelen aan de
buurtcoaches met expertise jeugd ontstaat een
sluitend netwerk voor de preventieve jeugdaanpak.
40
Resultaat en verantwoording
Resultaten van preventief werk zijn altijd moeilijk te meten of te kwantificeren. De
bezoekersaantallen van het jongerencentrum en evenementen worden genoteerd, maar deze
aantallen zeggen weinig over de kwaliteit en de impact van het werk. Tenzij het een doel op zich
zou zijn om zoveel mogelijk jongeren binnen te krijgen. Een groepje jongeren zet een activiteiten op
en trekt uiteindelijk geen bezoekers. Geslaagd of niet? De activiteit is slechts het middel, het proces
met de jongeren is je doel als jongerenwerker. Daarnaast zijn er nog veel meer manieren om
jongeren te bereiken. Door bijvoorbeeld de juiste informatie op internet te zetten, door contact te
hebben via de App of via Facebook of door ze op te zoeken op straat.
Jongerenwerk heeft pas een aantoonbare meerwaarde als je kan laten zien dat je een jongere
verder hebt geholpen. Hierbij kun je uitgaan van een positieve en een negatieve benadering. Bij de
positieve benadering gaan we er van uit dat een jongere zich persoonlijk of maatschappelijk heeft
kunnen ontwikkelen. Hierbij valt te denken aan het bieden van mogelijkheden voor
talentontwikkeling en gelegenheid voor zelfontplooiing.
Bij de negatieve benadering gaan we ervan uit dat door de inzet van het jongerenwerk iets niet is
gebeurd. Een jongere is niet uitgevallen op school, niet in de hulpverlening terecht gekomen, heeft
geen bushokje gesloopt of is niet in detentie terecht gekomen. Hierbij valt te denken aan het
bieden van goed advies of op het juiste moment een jongere ondersteunen.
Door niet alleen naar het bereik maar vooral naar de impact te kijken van jongerenwerk kan beter
in beeld worden gebracht wat de meerwaarde is van preventief jongerenwerk. Wij evalueren ons
jongerenwerk, in overleg met de gemeente ,aan de hand van de volgende vragen:
- Is het jongerenwerk toegankelijk voor (alle) jongeren?
- Zijn de mogelijkheden van jongerenwerk bekend bij
jongeren en alle partners?
- Biedt het jongerenwerk voldoende en de juiste
mogelijkheden voor jongeren?
- Concentreert het jongerenwerk zich op de juiste
focusgroepen en kiest het voor de juiste werkwijze?
- Sluit de werkwijze aan bij de behoeftes van jongeren?
- Is er sprake van een integrale benadering?
- Wordt er op tijd contact gezocht met het buurtcoach-team
of samenwerkingspartners?
- Begeeft het jongerenwerk zich op het juiste werkterrein?
- Speelt het jongerenwerk in op de juiste ontwikkelingen?
- Zijn er belemmeringen die moeten worden weggenomen?
41
Ouderen
Doelstelling gD
Actieve kunstbeoefening heeft een positief effect op de vitaliteit, de gezondheid en het welzijn van
ouderen. Structurele cultuurparticipatie van ouderen wordt bevorderd door passende en
uitdagende culturele activiteiten in de omgeving van maar ook met ouderen. Bovendien zijn sociale
contacten van cruciaal belang voor het welbevinden van ouderen.
Resultaatverwachting gD
Het in regionale samenhang opzetten van een programma cultuurparticipatie voor ouderen samen
met maatschappelijke organisaties en amateurkunstenaars.
Bron
Cultuur- en Erfgoedpact Achterhoek 2014-2016
Waarom Kunstzinnig naoberschap?
De Achterhoek vergrijst. Niet alleen groeit het percentage ouderen maar we worden ook ouder en
blijven langer vitaal. Daarnaast heeft de Achterhoek ook een schat aan amateurkunstenaars en
verenigingen. Cultuurparticipatie is een prachtige manier om je steeds te blijven ontwikkelen en
vitaal te houden. En in de Achterhoek kennen we het fenomeen naoberschap. Door al deze
facetten met elkaar te verbinden in het programma Lang Leve Kunst, dragen we, samen met onze
partners, bij de Achterhoek vitaal te houden.
Machteld van der Meij: “Bouwen aan mijn omgeving en mensen verbinden, dat zijn mijn
drijfveren, al zo lang als ik me herinner. En van kunst gaat mijn hart harder kloppen, vooral bij
muziek. Hoe mooi is het dan dat we met dit programma gelden als erkend landelijk voorbeeld.”
42
Hoe?
We gaan Kunstzinnig noaberschap in de West-Achterhoek rond ouderen organiseren. Het
is bekend dat kunst het welzijn bevordert en de eigenwaarde versterkt. Het brengt ons in
contact met anderen en maakt dat je je deel van een gemeenschap voelt.
Noaberschap beleven door samen met kunst bezig te zijn. Met dans, muziek, toneel,
schrijven, vertellen, beeldende kunst, fotografie, alles kan. Actief, passief of interactief.
Samen met de vele amateurkunstenaars in de West-Achterhoek die vanuit hun passie actief
zijn in één van de 100 muziekverenigingen, 60 koren, 45 toneelverenigingen, 20
dansgroepen en beeldende kunstkringen. Of vrijwilligers, mantelzorgers en scholieren. Zij
werken als vrijwilligers aan activiteiten mee. Heb noemen we kunstzinnige naobers.
Wat?
Het programma bestaat uit 4 onderdelen, ieder voor een andere doelgroep.
Buurttheater - Nooit te oud om te acteren. Muziektheateractiviteiten in de wijk voor
ouderen die vitaal willen blijven. Over aansprekende thema’s en in samenwerking met
amateurtoneelgroepen uit de buurt en muziektheaterschool GRID.
Verhalenoogst - ons immaterieel erfgoed. Ouderen vertellen verhalen aan naobers. Dat
levert prachtige verhalen op die feestelijk gepresenteerd worden of die inspiratiebron zijn
voor voorstellingen. Verhalenoogst speelt zich af in woonzorgcentra en is voor ouderen die
minder mobiel zijn.
Kunst aan huis - kunst beleven in de huiskamer. Ouderen kringen in hun eigen omgeving
kunstactiviteiten of voorstellingen aangeboden. Dat kunnen dagactiviteitencentra zijn of
huiskamers in woonzorgcentra. Alles is gericht op beleving van kunst door deze groep
kwetsbare ouderen.
De Kunst & Naoberschapsacademie. Kunstzinnige naobers worden door professionals
geschoold en werken dan mee aan deze activiteiten. Er worden bovendien
netwerkactiviteiten georganiseerd met veel aandacht voor uitwisselen van ervaringen.
43
Met wie?
Met Sensire, Azora, Markenheem, Diafaan, De Gouden Leeuw en het Slingelandziekenhuis
is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten. Het Kruiswerk overweegt ook aan te
sluiten.
Het programma voor de West Achterhoek is gehonoreerd als een van de 8
kwartiermakersprojecten in het landelijke programma Lang Leve Kunst. Daarbinnen is het
programma aangemerkt als de voorloper.
Een deel van het programma is ondergebracht in het Cultuur- en Erfgoedpact tussen de
Achterhoekse gemeenten en de provincie Gelderland.
Daarnaast zijn voor losse onderdelen van het programma diverse fondsaanvragen gedaan.
Al deze partners financieren gezamenlijk het driejarige programma.
Komende jaren wordt gewerkt om ook bedrijven aan het programma te verbinden en zo
ook na 3 jaar de activiteiten te kunnen continueren.
Bereik en verantwoording
De West-Achterhoek kent momenteel ruim 33.000 mensen van 65 jaar of ouder en dat
aantal groeit de komende jaren fors. De verschillende onderdelen van het programma
richten zich op verschillende doelgroepen:
1. Vitale ouderen zijn de ouderen die actief en in goede gezondheid leven en deel kunnen
nemen aan activiteiten maar vooral ook zelf vrijwilliger kunnen worden binnen het
programma.
2. Minder vitale ouderen maken aanspraak op WMOvoorzieningen en wonen zelfstandig.
3. Kwetsbare ouderen hebben òf een AWBZ-zorgvraag en wonen dan nog zelfstandig
maar teruggetrokken òf wonen al intramuraal.
Aan het programma kan zowel actief als passief deelgenomen worden. Met activiteiten in
een zorginstelling bedienen we immers zowel de deelnemers zelf als de toeschouwers.
In de onderstaande bereikbegroting zijn uiteraard alleen de ouderen zelf opgenomen. Niet
de scholieren, de vrijwilligers, de acteurs, de docenten of de amateurkunstenaars die zelf
ook actief aan het programma deelnemen.
Deelnemers en bezoekers Vitaal Minder vitaal Kwetsbaar
Buurttheater 200 150 250
Verhalenoogst 100 150 100
Kunst aan huis 250 400 600
Kunst & naoberschapsacademie 100
Totaal 2015 Ca 650 Ca 700 Ca 950
44
Netwerk Amateurkunst
Waarom een Netwerk Amateurkunst?
Cultuurparticipatie is een belangrijk en zeer verbindend middel voor het vitaal houden van een
regio. Mensen blijven actief en worden creatief. Hoe meer initiatief hoe directer de energie. De
Gruitpoort wil graag een bijdrage leveren om amateurkunstbeoefening te ondersteunen en
verbindingen te leggen met andere maatschappelijke partners.
Hoe?
Het vergroten van de zichtbaarheid van de amateurkunst in de regio door het verspreiden
van verenigings- of individuele activiteiten.
Het organiseren van bijeenkomsten en scholing versterken we netwerk van
amateurkunstenaars en hun verenigingen.
Bieden van inhoudelijke en bestuurlijke ondersteuning.
Wat?
Een digitale agenda met activiteiten van amateurkunstenaars en hun verenigingen.
Een website met alle amateurverenigingen met actuele informatie over hun activiteiten
Netwerkactiviteiten, open podia en werkplaatsen.
Inhoudelijke en bestuurlijke informatie.
Machteld van der Meij: Als professioneel blokfluitste ben ik een tijd geleden gestopt. Sinds die tijd
heb ik mijn tweede grote liefde, de cello weer opgepakt. Ik beleef dagelijks zelf hoe veel energie en
voldoening dat geeft om dat samen met anderen te doen. Dat gun ik iedereen.
45
Begroting Gruitpoort 2015
Totaal kunnen we op basis van de afgelopen jaren het bereik van de Gruitpoort per afdeling als
volgt begroten:
Bezoeken8 Gruitpoort 2015
Lessen (incl Volksuniversiteit) 16.000
Theater (8 voorstellingen) 700
Film (5 voorstellingen per week) 10.500
Debat en events (incl verhuringen) 5.000
Cultuureducatie aantal leerlingen9 (i.s.m. muziekschool) 6.750
Jongeren (excl externe evenementen) 2.000
Ouderen (deelnemers activiteiten Lang Leve Kunst) 2.300
Totaal bereik 43.200
Financieel heeft de Gruitpoort sinds 2009 een steeds steviger fundament gekregen, ook financieel.
In 2013 is de eerste bezuinigingsopdracht van € 60.000,- ingeboekt en in 2015 wordt de
gemeentelijke subsidie voor het cultuurdeel van de Gruitpoort nog een keer met € 58.000,- gekort.
Met veel nieuwe, extern verworven financiering kunnen we, ondanks de korting van de
gemeentelijke subsidie ook voor 2015 een gezonde begroting presenteren.
Subsidiebestemming
- Er is zowel in de begroting als in de boekingen en jaarrekening een 100% scheiding tussen
de het jongerencentrum en de culturele activiteiten van de Gruitpoort.
- Het cultuurdeel van de gemeentelijke subsidie wordt gebruikt voor de huisvestingslasten
en een klein deel van de staf. Het directe personeel wordt bekostigd uit de activiteiten
waar zij voor werken. Ook de broedplaatsmedewerkers.
- Er is net als voorgaande jaren geen sprake van gemeentelijke subsidiëring van activiteiten.
Alle activiteiten van de Gruitpoort zijn sinds 2014 kostendekkend op de directe kosten of
geven een positief resultaat te zien waarmee de indirecte kosten waarvoor de subsidie niet
toereikend is, gedekt kunnen worden.
8 Alleen de aantallen binnen de afdelingen waarvoor met de gemeente geen afspraken zijn gemaakt, zijn terug
te vinden in dit koersdocument. Voor de andere afdelingen zijn de aantallen gebaseerd op ervaringscijfers van
de afgelopen jaren. 9 Waar bij de andere afdelingen het aantal bezoeken (drempeloverschrijdingen) geteld wordt, betreft het hier
alleen het aantal leerlingen. Het aantal contactmomenten verschilt immers sterk per activiteit en ligt uiteraard
vele malen hoger.
46
BEGROTING 2015
OMZET
CULTUUR JONGEREN TOTAAL
Subsidies, fondsen en partners
Subsidies gemeente Doetinchem
- cultuur 550.000 550.000
- jongerencentrum 0 250.000 250.000
- jongerenwerk 0 93.315 93.315
- ambulant jongerenwerk 0 48.750 48.750
Fondsen en partners 138.256 0 138.256
Partnerbijdragen 18.985 0 18.985
Totaal Subsidies, fondsen en partners 707.241 392.065 1.099.306
Marktgerelateerde inkomsten
Totaal opbrengst verhuringen en horeca 147.000 0 147.000
Totaal opbrengst programma's 195.113 500 195.613
Totaal opbrengst activiteiten 61.750 0 61.750
Totaal Marktgerelateerde inkomsten 403.863 500 404.363
Overige inkomsten
Totaal rentebaten en soortgelijke opbrengsten 2.570 430 3.000
Totaal Overige inkomsten 2.570 430 3.000
Totaal Omzet
1.113.674 392.995 1.506.669
47
LOONKOSTEN
CULTUUR JONGEREN TOTAAL
Lonen en salarissen
Totaal Bruto lonen ondersteunend personeel 187.778 52.172 239.950
Totaal Bruto lonen uitvoerend personeel 188.116 119.528 307.644
Totaal lonen en salarissen 375.894 171.700 547.594
Werkgeverslasten
Totaal Werkgeverslasten ondersteunend 46.898 20.288 67.186
Totaal Werkgeverslasten uitvoerend personeel 49.473 33.467 82.940
Totaal werkgeverslasten 96.371 53.755 150.126
Personele lasten niet in loondienst
Totaal Pers.lst. niet in dienst ondersteuning 28.000 0 28.000
Totaal Pers.lst. niet in dienst uitvoering 128.900 9.500 138.400
Totaal pers.lasten niet in loondienst 156.900 9.500 166.400
Overige personeelskosten
Totaal Overige personeelskosten ondersteuning 30.000 0 30.000
Totaal Overige personeelskosten uitvoering 12.324 5.000 17.324
Totaal overige personeelskosten 42.324 5.000 47.324
Totaal Loonkosten
671.489 239.955 911.444
48
HUISVESTINGSKOSTEN
CULTUUR JONGEREN TOTAAL
Huisvestingskosten
Totaal Huur 90.000 35.000 125.000
Totaal Energie 47.118 7.882 55.000
Totaal Verzekering en belasting 11.437 1.863 13.300
Totaal Schoonmaak en onderhoud 18.419 3.081 21.500
Totaal huisvestingskosten 166.974 47.826 214.800
Totaal Huisvestingskosten
166.974 47.826 214.800
BEDRIJFSKOSTEN
Totaal Organisatiekosten 91.185 9.315 100.500
- waarvan innovatiebudget 6.000 0 6.000
Totaal Publiciteitskosten 32.550 3.000 35.550
Totaal Productiekosten 122.950 89.500 212.450
Totaal Bedrijfskosten
252.685 101.815 354.500
RENTE EN AFSCHRIJVING
Totaal afschrijvingen 31.918 5.339 37.257
Totaal rentelasten en soortgelijke kosten 1.285 215 1.500
Totaal Rente en afschrijving
33.203 5.554 38.757
Totaal onttrekkingen en dotaties in reserves en fondsen -12.473 -2.580 38.757
TOTAAL KOSTEN 1.111.878 392.570 1.558.258
TOTAAL OMZET 1.113.674 392.995 1.506.669
RESULTAAT 1.796 425 2.221