Kohhran Souvenir

Embed Size (px)

Citation preview

1LAWMPUINA THUCHAH

Rev. Thangzauva Synod Moderator

Pathian hruaina azarah kan khua, E.Lungdar Kohhranin a din champhaphak kum 100-na Centenary (1912 - 2012) hial a lo thleng ta a ni tih ka hriatin ka lawmpui takzet che u a; lawmpuina chibai ka buk a che u. Kohhran Centenary (Jubilee inchherchhuan) a lo thlen hian, Pathian hnena lawmthu sawia kan lawm bakah, Jubilee in a ken tel - leiba ngaihdam te, kan nun leh thiltih bawiha tang chhuah te, kan zar midangte zo tir a, retheite tanpuite keng tel thei se a duhawm hle. Chutiang taka kan hman theih chuan Centenary hian Kohhran leh khawtlangah rah duhawm tak a chhuah ang a, mel lung pawimawh takah a chang ngei ang. Kohhran hi Lal Isua ta a ni a; chuvangin a chhungah sual a luh kan phal tur a ni lo. Khawvel Politics leh zirtirna diklo lakah kan venghim tlat tur a ni. A ze dik tak thianghlimna vawng nungin sual a palzam tur a ni lo. Inhmangaihtawnna te, inunaunate, inpumkhatnate leh inremnate vawng tlatin, rorelnaah pawh thlei bik a nei tur a ni lo; Kohhran chuan rethei leh hausa a thliar ngailo va, midangte rawngbawlsak hi a nihna, a zedik tak, a chhawm reng thin chu a ni. Pathian thuin, In hotu, Pathian thu lo hrilhtute che u chu hre reng ula, anmahnia thil chhuak ngaihtuahin an rin dan zir rawh u (Heb. 13 :7) a tih angin, kan Kohhran dintute leh hruaitu hmasate kha i theihnghilh suh ang u; harsatna tam tak paltlanga an inpekna leh thawhrimna avanga

2

tun dinhmuna ding thei chauh hi kan ni si a. Centenary hian Kohhran nun leh rawngbawlna kawngah hma min sawntir ngei ka beisei. He hun hlu leh lawmawm tak hi ringtu nun ngui leh chaute tan chakna thar min siamsaktu ni thei se a va hlu dawn em ! Centenary hmangtu zawng zawngten hlim taka in hman theih nan Pathian hmingin duhsakna ka hlan a che u.

3

BUNG 1 E. LUNGDAR KOHHRAN CHANCHIN Biate Lal Kairuma chuan a fapa Thangburha chu E.Lungdar-ah tlang chang tura a tih avangin kum 1911-ah Thangburha chu mi engemawzat hruaiin E. Lungdarah chuan a kai ta a. Thangburha hi Aizawla lehkha a zir laiin kum 1906 ah Kristianah a inpe tawh a; mahse a pa Kairuma chuan Kristiante chu a haw hle mai si a. A fapa Kristianah a inpe tih a hriatin Aizawla a awm chu a chah hawng a, a lo be tha duh lova. A pa a lungnihloh em avang chuan Thangburha pawh chuan Kristian nih chu a ngam ta lova, a bansan leh ta a. Hetih hun lai vel hi chuan Mizoram pumpuiah Kristian 49 chauh an la awm a ni. Kum 1911-a E. Lungdara kai zingah hian Lal Thangburha ang thova Kristiana inpe tawh, Lalin a huat em avanga nih leh ngamlo an awm ve bawk a. Lal Thangburha lah a pa-in ramri tur pawh a la siamsak si lova, a khuaa mite lahin Kristian anih chuan pemsanah an lo vau bawk nen; Bialtu Pastor Vanchhunga ngei pawhin, Burha, i nuten ramri an la siam fel si lova, Kristian i nih mai hi hlauhthawnpuina che ka nei tlat a lo ti bawk a; chuvangin a pa thih hnu lawka mi thenkhat Kristiana an inpek tum chuan a inpe ta rihlo a ni. Pathian thuhriltu a lo kal. Kum 1912 a lo her chhuak a, Champhai Hmunhmeltha khua atangin Pu Liansata leh Pu Tlanghauhva te chu Pathian thu hrilin E. Lungdar an rawn thleng a. Heng hun laia an

4

rawngbawl dan hi a la mawlmang hle a. Mi inah lutin, Pathian thu lo ring ve tawh rawh u, an ti a, an kal leh mai thin. Nimahsela chung an rawngbawlna mawlte chu Pathianin a ram zauna atan hmanruaah a hmang a, miten Lal Isua an ring a, Kristianah an inpe thin a. An hriatnate tlem hle mahse an nghet em em a ni. E. Lungdara Kristiana inpe hmasa berte chu Thangtea te chhungkua leh Rokhuaia an ni. Pastor Chhuahkhama kutah Baptisma an chang a, a hnu lawkah Thlahaia, Lamthanga, Papuia, Pawnga, Rualzika Hrangruma, Aitlaia, Chalchhunga, Thangbuangi, Kawlchuailovi leh Darliankhawli te pawh Kristianah an inpe leh a , heng mite hi E. Lungdar Kohhran dintu pawimawh tak takte chu an ni. Miten an hmusit em em a, an kel mei awrhte chu an paihsak thin. Mipain lu an met a, an lu mette chu hlain an phuah el vel a :Sakawrbakcheh nena mual zawlah, A la kher lovang che, chung lum Pathianin, Thlunglu thlang vai ang a kawng thlawn e. an ti thin a ni. Inkhawmna hmasate chu Thangtea inah : Ringtu hmasate pawh an inpawl khawm thin angin Kristiana inpe tharte pawh chuan inpawlkhawmna an mamawh a, Biak In an la neihloh avangin Thangtea inah an inkhawm mai thin. Hruaitu chan chang deuh ber Pu Rokhuaia chuan zan khat chu an inkhawmnaah Thangtea nu Pi Baii chu tawngtai turin a sawm a, a tawngtai ta a. Aw, Lalpa, hman zanah Pawnga pa ar sangharin a la a, a um ngam hauhlo mai a, um ngam turin huaisenna pe ang

5

che, a ti a ni. Thusawiah Pawnga an ruat tum pawhin a han tawngtai ve a, Aw, Lalpa, Hruihzau ram khu kan nau tap hnem ram a ni a, a kum lehah khawii nge kan neih leh ang? a ti a, chham zawm tur a hre ta si lova. A zak lutuk chu mi inhup hlan chuan a tlan chhuak a, kawngka bul atang chuan, Rokhuai, ka hming chawk chhe rawh, a ti a. Pu Rokhuaia chuan a va um a, a man bet a, a kai lut leh ta a ni. An hriatna a la tlem a; mahse an phak tawka an rawngbawlna chu a thlawn lova, a dintu Pathianin a hruai zel a ni. Biak in an sa ve a, a chung atan buhpawl an hmang a; mahse han luah tlak em a ni lo ni tur a ni, an luah hriat a ni lo. Lal Bawng inah : Khawvel indopui pakhatna, Kumpinu leh German indo chuan thawm a rawn nei lian sawt hle mai a. Khawvel a tawp dawn tawh a, hun tawp a hnai tawh a ni tih sawi rik lah a tam hle mai bawk a. Chutiang thu chuan lal, Pu Thangburha pawh chu Pathian thu a awihtir leh ta a, Kristianah a inpe leh ta a ni. A khua leh tui zinga Kristian ni ve lo te chuan an duhlo hle mai a, Lal, Pathian thuawih khuaah chuan kan awm lovang, zu leh sa ei tur a awm dawn si lova, an ti a, pemsanahte an vau thin a ni. Kohhranho chuan lal Bawng in an phiat fai a, inkhawm nan an hmang ta a. Biak in dar atan bawngtuthlawh an hmang a, khawnvar atan meichher leh sathau khawnvar an hmang thin a ni. Miten an hmusit em em mai a :Bawngi kawltu leh Laldanga au ve, Vangkhua siam lianin ka ring lo ve, tiin an lal ngei pawh hlain an phuah el vel a ni.

6

Heng hunah hi chuan inkhawmnaah pahovin inkhawm an inhruai chhawk mai thin a, lehkhathiam an la awm lova, ziak leh chhiar thiam deuh ber Pu Rokhuaia chuan hotu chan a chang deuh ber thin a, Lungdar Kohhran an ti ve mai thin. An theih ang angin Pathianni chawhma inkhawmah A, AW, B, te zirin, chhiarte an inzirtir ve thin a ni. Ringtu hmasate chu nun danah an duhtui hle mai. Chawlhnia tui chawi te, insukte an phal lova, a hma ni, Inrinni hi Chawlhni atana inbuatsaihna ni-ah an ngai a, tlangval nula rim pawh an khap hial a ni.

7

BUNG 2 BIAK IN SAK Lungdar- a Kohhran a din tirh atangin Pu Thangtea inah te, Lal Bawng inahte an inkhawm thin tih kan sawi tawh a. Kohhranho pawh an lo pung ve zel a, a din tirh atanga kum za a tlin thlenga an Biak in sakte lo sawi ila. VAWI 1-NA : Kum 1916 favangah Biak in hmasa ber chu sak a ni ta. Tuna Pu Lazara kawm charah hian, a hawi chhuk zawngin an sa a, Biak in hawi chhuk an ti mai thin.Thingtuai ban an hmang a, hnatlang vekin an sa a ni. A dung leh vang a inchen chiah a, Hlam thum bial tiin an sawi thin. Hetih lai hian dan zawhkim 12 chiah an awm. VAWI 2-NA : Kum 1920 ah a hmun ngaiah tho Biak in hi sak that a ni a, a hawi dan erawhchu tidanglamin a khampheiin an sa a ni. Kristian chu an pung ve tawh na-in an la tam lo hle. VAWI 3-NA : Lungdar khuaa inte chu chhim lamah tlemin an insawn phei deuhva. Thlerpui veng, Mualveng, Tualte veng leh Bahzar vengah hian an awm ta a. Chuvang chuan Biak in hmun pawh chu sawn ve a lo tul ta a. Kum 1925 ah tuna Venghlun Biak in hmunah hian an sa ta a ni. VAWI 4-NA : Kum 1928 a lo inher chhuak a, Biak in chu thiatin a hmun ngaiah tho uluk zawkin an sa leh ta. A ban atan thingril vek an hmang a, Tum thing ek phelin a skirting atan an hmang a, a bang pawh dap, thumbawha tah an hmang a, bang chhunglam tukverh zawn tihloh chu an thuah vek a ni. Ceiling pawh an siam nghe nghe.

8

Hemi Biak in hi an sak laiin Zosap nula, Miss Lewis (Mizovin Zomawii an tih mai) leh a nutapa chu Lungdarah an lokal a. A nutapa hi London atangin Mizorama a farnu awm rawn kan tura lokal a ni. Thingtlang khua an tlawh kual a, Lungdarah pawh chuan Biak in sa lai thla chu thlalakna che thei (By-scope) in an la a, naupangho leh hnatlangho chuan thlalakna ri cher cher chu mak tiin an en laih laih thin. Kum 1929 kuma Minpui khan Mualkhang luiah lei ban, dumpawl mawi deuh a rawn hrut chhuak a. Chu hlum chuan Biak in chhung lam, a bang leh ceiling chu an zut paw phut mai a, a mawi ve hle a ni. VAWI 5-NA : Kum 1940 ah Biak in chu sak that leh a ni a. A tukverh kawngkharah darthlalang an hmang ve ta a, kawngkapuiah pawh thingphel kawngkhar an hmang ve ta bawk. Thutthleng pawh nghenchhan neia siam a ni. Kohhran Upa Darthianga chuan Biak in sa hnatlang a fuihnaah, Biak in sak kumah chuan hlo kan thlo thei ziah a, malsawmna pawh kan dawngin kan hausa ziah thin, a ti. A sawi ang ngei chuan chumi kumah chuan thlawhhmaah an lawm hle. VAWI 6-NA : Kum 1947 ah Biak in chu sak that leh a ni a, a chhawngin an sa a, a chung tur di chu a khuain chawlhkar khat chhung an sat a, an chih chhah hle. VAWI 7-NA : Kum 1953 atangin Biak in sa tha turin an inbuatsaih tan leh ta a. A hma amite aia sak that an duh avangin thing an zai nasa hle. Thingzai thiam lo tam takin an thiam phah a, a thiam ve lo leh hmeichhiaten a thiamte tha chu an thlak a, an bei nasa hle a ni.

9

Chum dotu bante chu a lianin a rit nasa mai si a, a zawn chhuah niah chuan mi 26 zelin ban pakhat chu an zawn a. Upa Thangzovan nula leh tlangval tih phur nan, Vawiinah chuan engmah pawi a awm lo; chhun engah chuan sual a awm thei tak tak ngai lo; innawk nulh nulh mai tur a ni, a ti a, an phur thei hle. Tichuan kum 3 lai an intuak hnuah, kum 1956 ah chuan an sa tha ta a. A ruhrel chu tha takin an din a, a chungah erawh chuan di bawk an hmang leh a ni. VAWI 8-NA : Biak in chung rangva neih ve an chak a, a man tur an tuak nasa hle thin. Tuipui fur lei hi tum 3 (kum 3 atan) inhlawh nan an hmang thin a. Chumi atana mamawh Hruipui leh Thilte chu Varhva lui ral ami te, Bawktlang khaw hnuai ami te, Saisarih lui amite an chhat thin. Lungdar leh Tlangpui inkar kawng laihah pawh an inhlawh thin a, heng an inhlawhnate hi sorkar lama thu neituten an siamsak a ni. Rangva man an neih hnu chuan Aizawl ami rangva tha deuh leh rit em em mai chu an lei a; mahse motor a la awm ve si lo. An hralh leh vek a, Champhai Tlangsam, Chawnpui veng ami, Burma lam chhuak chu an lei ta zawk a. Motor a awm loh avangin chhipin an phur thin a, tum 3 an han phur a ni. A phurtute tha chu buh phurhah an thlak thin a, tha khat chu buh phur hnih phurhin an thlak thin. Rangva phurtute hi an lo hmuak thin a, nuam an ti thin hle. Biak in varanda chung tur pawh Kelkang khua ami an han phur leh bawk a. Tichuan Biak in chu a dung, Ft. 66, a vang Ft. 36, a liang san lam Ft 11 leh a kawmchar lamah Vestry, Ft. 12 a zau, Ft. 10 a seiin an sa ta a ni.

10

VAWI 9-NA : Kum 1966 ah Mizoram a lo buai ta a, sorkarin khaw thenawm, Mualcheng, Leng leh Sailulak te chu Lungdarah a rawn khawm lut ta vek a. Engemawchen chu Mualcheng atanga lo lutte chu Lungdar Kohhranah an lawi ve mai a; Leng leh Sailulak erawhchu Biak in pakhatah an awm a, tuna Lungdar Kohhran Zun in bul zawlah hian Biak in an sa a, Kohhran hmingah pawh L.S. (Leng & Sailulak)Kohhran tih a ni. Mualcheng erawh chuan tuna Primary School II awmnaah hian Biak in an sa ta thung a. Kum 1973 a lo inher chhuak a, khaw thenawmho pawh anmahni khaw ngai luah leh tumin an in-bawk nual tawh a. Min awptu sipaite chuan venhim awl zawk nan tiin kan inte chu an sawi bit vek mai a, inhnaih te tein, compound pawh nei lova sak vek a ni. In hnih khat leh sorkar in tihloh chu di in vek a ni lehnghal a. Ni 31st. March, (Inrinni) chhun vanglai takah, veng laili tak mai atang chuan in a rawn kang ta thut mai a, veng hmawr in tlemte tihloh chu a kangral ta vek mai a. Biak in erawhchu a him hlauh thung. Chuta tang chuan khaw chhung in hmun leh kawng te, kawtthlerte chu mumal zawka ruahman a ni ta a, khaw thleng pawh nasa taka tihzau a ni ta. Chumi avang chuan Biak in awmna pawh chu veng hmawr chan a lo chang ta a ni. Ni 6. 6. 1973 zana Kohhran Committee chuan Biak in hmun sawn chu a rel ta a. A hmun atan L.S. Biak in hmun, an khaw lama an kir leh tak avanga awl ta chu an thlang ta a, Kohhran mipui pawhin ni 13.6.1973 ah chuan an pawm ta bawk a. Amaherawhchu Kohhran Committee bawk chuan Hruiduk tlang chhip, tuna Biak in hmuna sak chu tha zawkin a hre leh ta a, V/C in an lo phalsak bawk a.

11

Ni 25. 3. 1975 ah Biak in hmun laih dan tur chu ruahman a ni a, Kohhran Committee in hnatlangin an bei a. Hun a lo kal zel a, Kohhran Committee chuan Building Committee dinin, ni 7. 1. 1977 ah Building Committee hmasa ber chu neih a ni ta a, a tuk ni 8. 1. 1977 ah Biak In hmun chu laih tan a ni ta a ni. Ruahmanna hmasaah chuan thingzai ban, a bang tile, a chung rangvaa sak tura ruahman a ni a, thing pawh tam tak zaitir a ni. Amaherawhchu :(i) KTP Committee in concrete-a sa tura rawtna an rawn thlen avang te, (ii) Kohhran hi inthen lova awmho zel tura Kohhran Committee leh mipuiin thu tlukna an siam tak avang te, (iii) Khawpui leh thingtlang hmun tam taka concretea Biak in an sak tawh avanga duhna lo awm ve tak avang tein ruahmanna chu tihdanglam a ni leh ta a. Tichuan Concretea sak tum a ni ta a ni. A sak dan tur siam turin Pu Lalthlamuana, Upa R. Chhunliana fapa, Junior Engineer chu sawm a ni a, anin man awm lovin a ziak a. Amaherawhchu tlema tihdanglam a awm ta a, a ziak ang ang chuan tih a ni ta lo deuh. Sak leh a hmun sawn tura rel atanga kum 10- kumah, ni 10. 7. 1983 ah Bialtu Pastor L. Hrangzovan Biak in lungphum a phum a, a tuk ni 11.7.1983 (Thawhtanni) ah KTP ten ban khur tur an lo chawhsaah chuan a ban phun tan a ni ta a ni. A hautak hle a, Special budget siam te, Tuipui lei dawha inhlawh te, sawhthing hmun siam te, mimal leh pawlho thilpek te, Pathian ram (Tualchhung sum) te, KTP

12

leh Kohhran Hmeichhe thawh te, Lungdar khaw mi, hmun hrang hranga awm thawh te hi sum lakluh dan chu a ni ber. Balu chu Tuipui ami hnatlanga phurh thin a ni a, rora pawh hnatlanga lak a ni ber. Vai mistiri leh tualchhung mistiriin an sa ber a, hnatlang tha sen zawng zawng pawh tha 21724 a tling a, sum sen zawng chu Rs 4,91, 275/- a ni. Building Committee hmasa ber atanga a hawnni thlengin Committee tum 248 neih a ni. A sak chhunga Building Committee Chairman te chu :Upa C. Lalruma 1977 1985 Upa Lalchhawna 1986 1988 A sak chhung hian E. Lungdar Bialah Pastor L. Hrangzova, Pastor H. Sangkhuma leh Pastor S. Lalkhuma an awm. Biak in sak chu A dung 70 + 15 = 85 A vang = 42 A liang = 18 A tlung san zawng = 27 A hma hulhliap = 21 x 18 A sir tawna hulhliap = 10 ve ve A ban leh beam = concrete A bang = brick A chung = rangva A ceiling = raw hnang tah A ban zat = 26 Kawngkapui = 6 Tukverh = 38 Ventilation = 18

13

HAWN LEH LAWMNA : Ni 10. 9. 1988(Inrinni) ah Biak in hawn leh lawmna neih a ni a; ruai siamna atan Kohhran in tinah thawhlawm khawn a ni a, Rs 9,467/- a tling a. Lawi 2 leh vawk 2 talh a ni a, hlui 350 ah theh a ni. Bialtu Pastor S. Lalkhuman a hawng a, inkhawm nghal a ni a, Pathian thuchah BIAK IN tih chu Pastor S. Lalkhuma chuan a sawi a, Building Committee Secretary Pu R. Thanzualan Biak in sak report a pe a. Kohhran zaipawl, Nu leh pa zaipawl, Messenger for Christ Team zaipawl ten hla an rem bawk.

14

BUNG 3 KOHHRAN THANG ZELA HRUAITUTE E. Lungdara Kohhran chu kum 1912 ah a ding tan kha a ni a. A tirah chuan Thangtea te chhung leh Rokhuaia chauh Kristiana inpe kha an ni a, rei vak lovah mi tlemte chu a hlawmin an inpe leh a. A din tirh atanga kum 23-na, kum 1934 ah chuan Kristian chu 674 lai an ni tawh a, Kristian lo mi 83 chauh an ni tawh a ni. A din tirh lai vel kha chuan Kohhran Upa an la awm chuang lova. An zinga lehkha thiam ber Rokhuaia chu an hotu en deuh ber a, a lung phunah pawh Lungdar Kohhran Upa tih a ni a; amaherawhchu nemngheh upa niin a lang lo; Kohhran khaidingtu ber erawhchu a ni. KOHHRAN UPATE LEH NEMNGHEH 1. Upa Darthianga 1919 2. Upa Dotinkhupa 1922 3. Upa Vanhnuaithanga 1925 4. Upa Rualzika 1934 5. Upa Chhunkima 1935 6. Upa Tawna 1935 7. Upa Dengruma 1938 8. Upa Thatvela 1938 9. Upa Suakthuama 1941 (Pem Upa) 10. Upa Thangzova 1946 11. Upa K. Thangzuala 1949 (Pem Upa) 12 Upa R. Chhunliana 1951 13. Upa Khuangliana 1951 14. Upa Lalchhawna 1955

15

15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32.

Upa Khuanglawma Upa C. Lalruma Upa Kawlkhuma Upa Hranghleia Upa Lianchhunga Upa K. Thangvela Upa Satruma Upa Phirthanga Upa C. Bawizuala Upa V. Lalremthara Upa R. Thanzuala Upa C. Sawidawla Upa F. Vanlalthlira Upa Thangthuama Upa V. Lalhmachhuana Upa H. Vanlaltana Upa V. Lalzema Upa B. Lalrinpuia TUAL UPA- TE 2. 4. 6. 8. 10. 12. 14. 16. 18.

1955 1962 1966 1967 1967 1973 1973 1983 1983 1986 1990 1990 1995 2001 2007 2010 2010 2010

.

1. Pute :3. 5. 7. 9. 11. 13. 15. 17. 19.

Thangchhunga Chhunthangvunga C. Suakthuama Pasena Thangbuta Kawlkara Aitlaia Lalbiaka Chhunkima Chhuanvawra

Thankhuma Neihchana Khuanghnawka Darluta Lamthanga Zuliana Dawngliana Laihnuna Hmingliana 20. Vanlala

16

21. 23. 25. 27. 29. 31. 33. 35. 37. 39. 41. 43. 45. 47. 49. 51.

Chalchhinga Chhungkhuma Hranghrima Bawikunga Zaikhuma Laikhuma Hranghleia Zothuama Phirthanga H. Engmawia Lalrinawma C. Sawidawla F. Vanlalthlira H. Vanlaltana B. Lalrinpuia C. Siamhnuna

22. 24. 26. 28. 30. 32. 34. 36. 38. 40. 42. 44. 46. 48. 50.

Dohlira Lalthandanga Biakmawia Biakthanga C. Chalchhinga Biakkila Khuanglawma Satruma Thangvela J. Laldula Sailo R. Thanzuala T. Lalramenga Thangthuama V. Lalzema V. Lalhnema

17

BUNG 4 PASTOR AWM TAWHTE CHANCHINBy J. Laldula Sailo Thuhmhruai : Kum 1910-1924 thleng khan Mizoram Presbyterian Kohhrante hi, Presbytery hmun khat, Aizawl hnuaiah a awm vek a. Kum 1924 atangin Presbytery pathum a awm tan a, chungte chu : 1) Chhimchhak (Southeast) : Headquarters - Mission Veng, Aizawl. Enkawltu (Awptu) : Zosapthara (Rev.Edwin Rowlands) 2) Hmarchhak (Northeast) : Headquarters - Durtlang Enkawltu (Awptu) : Sandi Sap (Rev. F.J. Sandy) 3) Khawthlang : Headquarters - Dawrpui , Aizawl. Enkawltu (Awptu) : Pu Mena (Rev. E.L. Mendus) E. Lungdar Kohhran chu a tirah Aizawl leh Chhimchhak Presbytery hnuaiah a awm phawt a. Kum 1938 atangin Tuichangral Presbytery hnuaiah leh kum 2006 atangin Tuichangral South Presbytery hnuaiah a awm a. Champhai Hmunhmeltha atanga Rev. Vanchhungan a bial hnuah hian, kum 1926 atangin Biate Bial chhungah kum 1969 hma chu a awm a. Kum 1969 atangin E. Lungdar Pastor Bial thar hmunpui alo ni a. Bialtu Pastorte 1. VANCHHUNGA : Pian kum - 1874, nemngheh kum - 1914, thih kum - 1956 Sialsuk khua atangin Aizawlah kum 1907 ah an pem a. A nupui chu Thanglianpuii Sailo a ni. Mizo Pastor hmasa panga zinga pakhat a ni a. Amah hi pa lian leh chak tak, mi rorum leh lalte tihduhdahna karah pawh huai taka Chanchin Tha hrila vak vel thin a ni. Kum 1906-ah Khasi ram Mairang khua-ah Harhna beiseia kal mi sawm zinga pakhat a ni a. (Khasi rama Mairang khua hi,

18 Manipur rama Moirang nen ngaihfin loh nise). Kohhran thurinah mi nghet tak anih avangin, a chhungten Tlira zirtirna an lo zawm ve pawh a duh lo hle a sawi a ni. A fate zingah Vankham chu Mizo pa lian ber pawl, hla phuahtu lar tak a ni a. A tute zingah Mizo zaithiam lar tak Vanhlupuii leh Vanlalruati an awm bawk. Pastor Vanchhunga hian Champhai Hmunhmeltha khua atangin Lungdar Kohhran hi a awp a. Mizote tana ro hlu tak pakhat History Bu ziaktu a ni bawk. 2. REV. FEHTEA : Pian kum - 1893, Nemngheh kum - 1926, Thih kum - 1960 A pian kum hi Mizoram Gospel Centenary Album-ah 1893 tih a ni a. Tuichangral Presbytery chanchin ziahna-ah chuan 1890 a ni thung. Khawlailungah piangin Biate-ah an pem a. Kum 1906 ah Kristian niin Biate khaw mi, Kristian hmasa ber a ni. Aizawlah Zosap belin Upper Primary a passed a. Kum 1919 ah Cherrepunji (Cherra an tih mai) ah Pathian thu a zir a. Tirhkoh hna thawkin 1922 atangin Biate-ah a awm a. Kum 1926ah Biate Pastor Bial thar vawngtu a ni a. Fehtea hi Pathian thu thiam, solfa thiam, mi taima, bial vawng hneh tak leh Tuichangral Presbytery Moderator hmasa ber; Agriculture leh Holticulture lama tui, mihlim hote kilkawi thiam tak a ni a. Kum 1955-ah a pension hun mahse, vawi thum ngawt a hun pawhsei sak a ni a. November ni 6, 1960-ah a Lalpa hnenah chawl tura Kohhranho kalsanin, a lei taksa chu Biak In ah ropui taka vui liam a ni. 3. REV. LALSAWMA (1958-1961) Rev. Lalsawma hi Pro Pastor-in Biate Bialah kum 1958 atangin a awm tan a. Kum 1959 atangin Pastor nghetin a awm a. A pa hi Pastor Langlura Tochhawng niin Sailam khua-ah a piang a. Kum 1938 ah Khawbung S ah pemin, Sialhawk Middle

19 School-ah lutin pawl ruk a zova. 1952-ah Cherrapunji-ah L.Th a zir a. Serampur-ah BD a zawh hnuin Jabalpur-ah M.Th a zo leh a. Hongkong-ah Directorate Research a zo bawk. Aizawl Theological College-ah Registrar, Acting Principal leh Lecturer hna te a thawk a. Mizoram Presbyterian khaipa hna hrang hrang, Moderator (1969,1977) leh Secretary (1966 1968), NEICC leh NCCI ah te Executive Member a ni tawh a. Mizo zingah M.Th passed hmasa ber a ni a. Mizoram buai lai (1966-1986) khan Christian Peace Committee-ah Secretary niin India sawrkar leh MNF hruaitute inkarah palai hna thawkin London hial a thleng a. 1983-1990 chhungin Zoram Kohhran Hruaitu Committee Chairman niin, a pension hnuah Mission Vengthlangah a awm. 4. REV. KAWLKHUMA (1961-1969) Rev. Kawlkhuma hi Lungleng S ah kum 1902 khan a piang a. A tet laiin Thingsai leh Bualpui a an pem hnu-ah Lunglengah an kir leh a, chuta tangin Biate-ah an pem a. Kum 16 anihin Kristian-ah a inpe a, a bansan leh hnu-ah kum 20 mi anihin Kristianah bawk a lut leh a. Rev. Vanchhunga kutah kum 1922ah baptisma a chang a. Tlangval anih hnu, 1925-ah Upper Primary a passed a. Kum 1927-1929 chhung Tirhkoh hna a zir hnuin Kristian Kantu-ah ruat a ni a. Kum 1935-1945 chhungin Biate, Leng leh Sailulak-ah Primary zirtirtu a ni a. Kum 1946-ah Pastor atan nemngheh niin Thentlang bial vawngtu a ni a. Kum 1961-1969 thleng Biate Bial enkawltu anih laiin Lungdar Kohhran awptu a ni. Mizoramah Bible Society dintute zinga mi niin, a sermon pawh Bible Society atanga rawngbawlna lam hi a sawi tam ber pawl a ni. A nupui, Neihkhami Khawlhring nen fa 13 an nei a, kum 97 mi anih thlengin inkhawm theiin a awm. Ngaihdana Pathian thusawi mai mai duh lo chi, mi fimkhur, Pathian \ih leh zah mi, a hma-a tihtur awm hlen zel tum mi a ni. Tar kun, khup thum hmu-in a dam a. A pension hnuah Biate-ah

20 awmzuiin ni 12.3.199 ah Van kohna chhangin a chawl ta a ni. 5. REV. SAITAWNA (1969-1974) Rev. Saitawna Renthlei Thangthlawl hi Champhai bul Chhungte khua-ah piangin, Arro khua-ah pema seilian a ni a. A pa chu Chalsela niin a nu chu Chalhuaii a ni a, a nupui chu Darchhingpuii Pachuau a ni. Fapa 6 leh fanu 3 an nei. Rev. Saitawna pian kum hi Gospel Centenary ALBUM-ah chuan 1905 tih a ni a, KRISTA RAWNGBAWLTUTE CHANCHIN tih buah erawh chuan 1904 ti a ziah a ni thung. Pawl ruk a zir zawh hnuin kum 1927-1929 chhung Durtlangah Tirhkoh hna a zir a. Thentlang leh Vanchengpui bialah te Tirhkoh anih hnu-in kum 1938 ah Mualchengah sawn a ni a. Mualcheng Bialtu Pastor atan kum 1944 ah nemngheh a ni. Mizoram buai avangin E. Lungdar-ah alo lut a, kum 1969 ah E. Lungdar Bialtu Pastor atan dah a ni a, Lungdar hmuna Pastor nghet hmasa ber a ni. A pension hun a thlenin rawih nawn leh a ni a, kum 1974 ah pension in E. Lungdar-ah a awmzui a, kum 1976 July 31 khan van kohna chhangin min kalsan a, Kohhran hoten ui takin kan thlahliam a ni. Tuichangral Presbytery Moderator-ah kum 1945, 1952, 1958, 1960, 1964, 1970 leh 1973 ah a \ang a. Bial Chairman-ah kum 1968-1969, 1969-1970, 1970-1971, 1971-1972, 1973-1974 khan a \ang bawk. Rev. Saitawna hi thusawi leh rual kawm thiam tak, fiamthu thianghlim thawh thiam a ni a. Mizoram chhim lam Baptist Kohhran leh hmar lama Presbyterian Kohhran inkara rawng inbawl tawnna tur leh thawhhona lamah Rev. Lalthanga nen palai hna an thawk a. Kohhran Thurin leh zirtirna lama mi nghet leh chhuanawm tak a ni. 6. REV. L. HRANGZOVA (1975-1984) Rev. L. Hrangzova hi Hliappui khua-ah ni 15 May 1939ah a piang a. Aizawl Theological College-ah L.Th / Diploma a

21 zawh hnuin Vaphai Bial Pro Pastor atan lak a ni a. Kum 1974 ah Pro Pastor atan nemngheh niin 1975 atangin E. Lungdar Bialtu Pastor a ni. Bial Moderator-ah kum 1975-1976, 1977-1978, Bial Chairman-ah kum 1979-1980, 1981-1982, 1982-1983 ah te a tang a. Kum 1980-ah Tuichangral Presbytery Moderator a ni bawk. Kum 1985-ah N.E. Bualpui bialah sawn a ni a, hetah hian kum 5 a thawh hnu-in Voluntary Pension-in 1992 ah a chhuak a. Zemabawkah in leh lo bengbelin a awm zel a. A pension hnu-ah pawh thu hril lamah rawngbawl zelin hun a hmang zui a. Mizoram khaw tam takah rawngbawlna a nei \hin a ni. 7. REV. DR. H. SANGKHUMA (1985-1986) Rev. H. Sangkhuma hi kum ni 1 April 1956 khan Chhingchhip khua-ah a piang a, a pa chu Lalliana niin, a nupui Lalrintluangi nen fapa 2 leh fanu 2 an nei. Aizawl Theological College a\angin 1980-ah B.Th a zo va, 1981 ah B.D. a zo leh a. Kum 1984 ah Pastor atan nemnghe a ni. U.T.C. Bangalore a\angin 1988 ah M.Th a zo va, Dip. H.H.H.C. (Chaplaincy) chu University of Wales ah a zo leh a. Kum 2007 ah Pacific International University of California (USA) chuan D.D. (Doctor of Divinity) a hlan. Pro-Pastor-in 1982 Kawrtethawvengah leh 1983 - 1984 ah Zemabawk/Chaltlang-ah a awm a. E. Lungdar Pastor-ah 1985 - 1986 chhung a \ang. Chumi hnuah India Hmarchhak Presbyterian Kohhran (PCNEI) Administrative Secretary niin Shillongah a awm a. Missionary Pastor-in Wales (UK) ah Mission Enabler, Congregational Church ah te thawkin, kum 2002 - 2010 chhung a awm a. Tunah Wales ramah Development Officer hna a chelh mek. Lehkhabu hi Mizo |awngin 4, English in 2 a ziak tawh a. Hengte hi Inside Out (CWM), Treasury (PCW), Coleand (Wales) ah te chhuah a ni.

22 8. REV. S. LALKHUMA (1987 - 1990) Rev. S. Lalkhuma hi kum 1942-ah Hliappui khua-ah a piang a. Kohhran rawngbawlna lama a kal hmain nitin sikul-ah a thawk a. Kum 1967-ah Manipur Ramtharah Evangelist Teacher hna a thawk a. B.D. a passed hnuah Aizawl Venghlui Bialah ProPastor leh Aizawl Theological College-ah a thawk a. Kum 1975 ah Pastor atan nemngheh niin, Manipur Field Secretary hna 1986 thleng a thawk a ni. Kum 1987 - 1990 thleng E. Lungdar Bialtu Pastor a ni a. Kum 1989 ah Tuichangral Presbytery Moderator a ni. Lungdar-a a awm chhung hian a nupui Lalkhumi chuan ni 10.7.1990 ah a boralsan. Ramthim lam vei mi anih avangin E. Lungdar a\ang hian Silchar-ah awmin Barak Area Administrative hna a thawk a. Hemi hnu hian Aizawl Republic Veng Bialtu Pastor-in a awm leh a. Mizoram Presbyterian Kohhran Moderator, 2001 - 2002 chhungin a ni a, kum 2003 ah a pension ta a ni. A pension hnu-ah pawh rinna-a kal zelin, Hindu khawpui hlun Varanasi-ah a nupui thar V. Lalremsangi leh a fate nen, Uttar Pradesh State ah an awm leh a. An nupa hian Chanchin |ha puandarh leh tihdamna rawngbawl hna bakah, zirna chi hrang hrang, puan\hui nen an bei zel a. Amah hi mi taima tak, kut themthiamna lamah pawh intodelh thei khawpa thilsiam thiam a ni a. Mi tuarchhel, Revival leh Evangelism tuipui mi a ni.

9. H. LALNGHAKLIANA :Pian ni - 1941, Silchar kawng Kawnpuiah. Nemngheh - 1972 Pension - 1993

23

Kum 1969-ah Aizawl Theological Collage-ah Pathian thu a zir zo va. Bukpui Bialah Pro-Pastorin a awm phawt a. Kum 1972-ah nemngheh niin Bukpui Bial vawngtu a ni zui a. B. Th tha taka a passed hnuin kum 1981-1990 chhung Farkawn Bialah Pastorin a awm a. Hemi hnu hian E. Lungdar Bial vawngtu a ni a. Kum khat pawh a awm pumhlum hmain, voluntary pension-in a chhuak ta a. Silchar kawnga Kawnpui khuaah a awm leh ta a ni. 10. RUALKHUMA :-

Pa hmingHrangsira (L) Pianna Lungkawlh Pian ni 12th August, 1947. Theological Education : B. Th - Aizawl Theological Collage, Aizawl. B.D Senate of Serampur University, Serampur (External) Pastor Biala awmna te : Pro-Pastor - Serchhip Bialah (1981) leh Kanghmun Bial (1982 - 1983) Bial vawn - Saitual Bial (1984 - 1991) ; E. Lungdar Bial (1992 - 1998). Karbi Anglong Mission Field (1999 - 2004). Kohima Bial (2001-2001). Kohima hi Karbi Anglong atangin a vawng tel. Dawrpui Bial (2005 - 2007) Pension kum - 2008.

24

Bial khawmpui Chairman nihna leh kum : Saitual Bialah vawi 4 ( 1985, 1987, 1989, 1990). E. Lungdar Bialah vawi 1 (1993) Kohima Bialah vawi 2 (2001, 2003) Dawrpui Bialah vawi 1 (2006) Presbytery Moderator tanna leh kum : Mawmrang Presbytery : 1985. Tuivawl Presbytery : 1989. Tuichangral Presbytery : 1995. Aizawl Central Presbytery : 2006. Synod Committee hrang hranga telna : Music Committee : 1983 - 1985. Pastoral : 1983 - 1985. Executive : 1986 - 1991 leh 2007. Mission Board : 1995 - 1997 leh 2007 - 2012. Synod Statistician : 2007. Chhim Bial Committee : 2007 - 2009. Synod Worship Committee : 2007 - 2009. MTC Managing Committee : 2007 - 2012. Ramthar Hostel Committee : 2010 - 2012. Rawngbawlna danga inhmannate :(1) Church Auxiliary for Social Action. (2) Bible Society President : Saitual Branch, E. Lungdar Branch, Tuichangral Branch. (3) Presbyterian Bible School Zirtirtu (4) Counsellor, Family Guidance & Counselling Centre. (5) Principal, Lungdai Presbyterian English School. (6) General Secretary, Zoram Evangelical Mission (2011 - 2013)

25

(7) Synod hnuaia Home Sunday School kum 2011 zirlai bu ....... LAL ISUA LEH A ZIRTIRNA< tih a ziak bawk. 11. REV. DR.P.B. LALMALSAWMA P.B. Lalmalsawma hi Upa Sangkhuma (L) leh Zamawii te fa 10-na ni turin 7 th April, 1960 khan Murlen khuaah a lo piang a, unau pianpui mipa 5 leh hmeichhia 5 a nei a ni. A pa hi MIssion School zirtirtu a ni a. A hna avangin 1963-ah Hnahlan khuah an pem chho a, Hnahlan khua hi a seilenna hmun chu a ni ta a ni. School hi Hnahlanah te, Shillong-ah te, Champhaiah te a kal thin. Kum 1983 - 1987 chhung khan Aizawl Theological Collage-ah B.Th a zir a, kum 1988-1990 chhungin Serampore Collage-ah B.D. a zir leh a, Kum 2010, September thla khan Senate of Serampore Collage atangin D. Min. a passed leh a ni. Kum 1991 Synod Inkhawmpuiin Probationary Pastor ni turin a la a. Kum 1992 leh 1993-ahte Bungtl- ang S Bialah Pro. Pastor hna a thawk a, kum 1994-ah Chandmary Bialah Pro. Pastor hna thawk lehin hemi kum tawp Synod-ah hian Pastor atan nemngheh a ni ta a ni. Hengte hi a bial vawn tawhte an ni : 1) 2) 3) 4) Chawngte Bial E. Lungdar Bial Lungdai Bial Zemabawk Bial 1995 - 1998 1999 - 2005 2006 - 2010 2011 -

Rawngbawlna lam :-

26

Bialah hian Secretary leh Chairman hna te, Bial K.T.P Secretary hna te a chelh tawh a. Presbytery-ah hian Statistician leh Moderator hna te a lo chelh tawh bawk. Synod Committee-ah Synod Ramthar Board, Synod Pastoral leh Synod Executive Committee-ah te a tel tawh thin a ni. Kum 1995, October ni 26 khan P.C. Lalrinliani, Upa P.C. Bawitluanga fanu nen inneiin fapa pahnih P.B. Lalruatfela leh P.B. Lalruatkima te an nei. Zemabawk Pastor Quarters-ah an chhungkuain an cheng mek a ni. 12. PASTOR R. LALRINSANGA (2006-2010) Pastor R. Lalrinsanga hi R. Vanlalbiaa leh Sangkimi te fa upa ber niin kum 1967 May ni 6 khan Manipur Thingkhangphai khuaah a lo piang a. Apa hi sipai anih avangin hmun hrang hrangah an awm kual a, kum 1979 khan a pa hi sipai atanga a pension tak avangin Manipur Mission Fieldah Missionary hna a thawk leh ta a. Kum 1979 kum tawp khan Shillong atangin Manipurah an chhungkuain an pem cho a, kum 1980 atangin kan Mission School LCM Moirangah HSLC thleng (1987) lehkha a zir a, kum 1987 October thla atangin Mizoramah Collage kal turin a nau nen an chhuak a, Aizawl Govt Collage-ah II yr. PU thleng a kal. Kum 1990 - 1993 chhung khan Aizawl Theological Collage-ah B.Th a zir chhunzawm leh ta a. Kum 1994 - 1996 chhung khan Rabung Pastor Bial, Rabungah Pro. Pastor-in a awm a, 1996 May thla khan Lalnunpuii Khatla Bethel, Aizawl ami nen an innei a, 1996 December Synod Inkhawmpui-ah Pastor atan nemngheh a

27

ni. Kum 1997 - 2002 thleng Kanhmun Pastor Bial-ah Pastor-in a awm a, kum 2003 June - 2006 April thleng Bishops Collage Kolkata-ah B.D. a zir leh a, 2006 May -2010 December chhung khan E. Lungdar Pastor Bialah Pastor in a awm leh a, 2011 January atangin Manipur area, D. Phailian Bialah Pastor turin min kalsan leh ta a ni. Pastor R. Lalrinsanga te hian fa pali hmeichhia pakhat leh mipa pathum an nei tawh a ni. Kum ......... ah Bial Chairman a ni a, kum 2009 - 2010 ah Tuichangral South Presbytery-ah Moderator a ni bawk. 13. PASTOR LALRINFELA PACHUAU Pa hming : C. Lalrosanga Seilenna : Kawrthah Pian ni : 5th MAy, 1975 Qualification : B.A., B.D. Marital status : Married Nupui hming : K. Lalzarliani Fate : 1) Lalrinzuala (kum 7) 2) Ruth Lalremruati (kum 2) Awm tawhna : a) Pro. Pastor - E. Lungdar (2001-2003) b) Pastor- Mathurapur (2004 - 2008) c) Pastor i/c Masihi Sangati, Chhim Bial Station - Lunglei (2009 - 2010) d) Pastor - Lawngtlai (2011)

14. REV. LALTHLENGLIANA

28

Rev. Lalthlengliana hi Pu K. Lalluta (L) leh Pi K. Lalsiami te fa pali zinga a naupang ber niin Aizawlah a piang a. A unaute hi mipa pakhat leh hmeichhia 2 an ni a, nupui pasal neiin Venghluiah hian an cheng vek hlawm a ni. A pa, Pu K. Lalluta hian ni 2 March, 1988 khan a boralsan avangin a nu, Pi K. Lalsiami hian a fate pali chu tulpuiin Pathian khawngaihna zarah an vaia eizawnna nghet neiin an awm vek a ni. Kum 1999-ah a nupui Pi Vanlalrawni nen an innei a, fa mipa hlir pali an nei. An fate chu hengte hi an ni:1) Moses K. Lalnunzira kum - 11 Class - V 2) Samuel K. Lalngaihzuala kum - 8 Class - II 3) Reuben Remruatpuia kum - 4 School la kal lo. Zirna lam dinhmun : Harsatna lutuk awm lova II yr. PU (Arts) a zawh hnuin, Pathian leh a Kohhranhote tana rawngbawlna sawt zawk a neih theih beiseina sang tak nei chungin Aizawl Theological Collage, Mission Vengthlang ah khan Bachelor of Theology (B.Th) a zir a. Kum 1994 khan B.Th-chu Second class (B)-ah a zova, kum 1994 Synod chuan Probationary Pastor ni turin a la ta a ni. Kum 2004, June atanga April, 2006 thleng, kum hnih chhung Bachelor of Divinity (B.D) a zir leh a, Second class (B)-ah bawk a zo leh a ni. Rawngbawlna lan :Kum 1995 atanga kum 1997 thlengin E. Lungdar Bialah Probationary Pastor-in a awm a. Kum 1997 Synod chuan Presbyterian KOhhran Pastor ni turin a nemnghet a. Kum 1998 atanga 2003 thlengin Kanghmun Bial-ah Pastor-in a awm a. Kum 2006 atanga kum 2010

29

thlengin Tlungvel Bialah a awm leh a, kum 2011 atangin Lengpui Bialah a awm leh bawk a ni. Bial-a a awm chhungin Bial Inkhawmpui Chairman-ah tum thum a tang tawh a. Presbytery Moderator-ah tum hnih a tang tawh bawk. Presbytery aiawhin Synod Executive Committee-ah te, Synod Pastoral Committee-ah te, Synod Finance Committee-ah te leh Synod Nomination Committee-ah te a lo thu ve tawh bawk a ni. 15. PASTOR LALDINGLUAIA

Pa hming Nu Hming Veng/Khua Pianna Nupui hming

Upa C. Lalhmingthanga Vanlalbuki Kulikawn, Aizawl Aizawl R. Lalchhanhimi D/o Upa Vanengliana, Ramhlun N. Fa : Mipa pahnih Zirna : B.Th, B.D. E. Lungdar Biala a awm chhung : 2004 - 2006. Nemngheh Kum : 2006 Bial vawn tawh : Lamka Pastor Bial, Manipur ( 2007 - 2009) N. Hlimen Pastor Bial (2010 - 2011) Mawhphurhna chelh tawhte :Bial Chairman, E. Lungdar, Lamka, N. Hlimen. Moderator, Manipur Presbytery Contact No : 9436150304 / 9862066435.

: : : : :

30

16. PASTOR ZOSANGLIANA FANAI

Rev. Zosangliana hi F. Hmingthanga leh Vanrammawii te fa u ber niin Champhaiah 29.1.1971-ah a lo piang a. Class X St. Pauls School atangin a pass a. P.U. leh B.A. Pachhunga University Collage atangin a passed a. Kum 1998 - 2002 chhung B.D. A.T.C. -ah a zir a. Kum 2003 ah Pro. Pastorin Sangau-ah a awm a. Kum 2004 - 2005 chhung Chhingchhip Bialah Pro. Pastorin a awm leh a. Kum 2005 Synod Inkhawmpuiah Pastor atan nemngheh a ni a. Kum 2006 2010 chhung Manikbond Pastor Bialah a awm a. Kum 2207ah Bial Chairman a ni a. Kum 2008-ah Cachar Tlangah Presbytery Moderator a ni a. Kum 2010 Synod Inkhawmpui chuan E. Lungdar Pastor Biala awm turin a ti a. Kum 2011 atangin he Bialah hian Pathian hruaina in a la awm a. A nupui C. Lalrammawii leh an fapa Vanlalremruata te nen an khawsa mek a ni.

31

BUNG 5 KOHHRAN UPATE CHANCHN TAWI 1. UPA DARTHIANGA : Pu Zathuampuia fapa Darthianga hi E. Lungdar khaw dintu, Lal Upa, thirdeng a ni a. Kum 1915 atangin Pathian thu a awih a, kum 1919-ah Kohhran Upa atan nemngheh a ni. Kohhran Upa hmasa ber a ni nghe nghe. Mi themthiam tak, puanthui khawl pawh ama kutchhuak ngata chher thiam a ni. Kohhran rorelna lamah pawh mi rilru chak leh remhria, Kohhran tana thaa a hriatah chuan huaisen tak a ni. Aizawl bul Hlimen-ah a pem a, chuta tang chuan a upa nihna a chhunzawm ta lo. 2. UPA KHUPA : A hming pum chu Dotinkhupa a ni a, kum 1882-ah Khuangleng khuaah a piang a, Khuanglengah chuan Kohhran dintu a ni. Kum 1922-ah E. Lungdarah a lo pem a, Kohhran Upa atan thlan nawn leh a ni a. Kohhran rawngbawlnaah a taima em em a; Inkhawmpui kal leh hnatlangte hi a pelh ngai lo. A fate thunun leh zirtirah hian a duh uluk em em a, a faten sava no an khawi pawh a phal ngai lo. Tin, Zawlbuka naupang riakte hi tlangvalho hian mi thing ru turin an tir thin a, chutiangah pawh chuan Upa Khupa hi chuan a fate chu, Tlangvalin mi thing ru tura an tirh che u chuan, mi thing la lovin, kan thing hi in la mai thin dawn nia a ti thin. 3. UPA VANA : A hming pum chu Vanhnuaithanga a ni a, Kum 1898-ah a piang a. Kum 1924-ah Lailen atangin E. Lungdarah a rawn lut a, kum 1921-ah Kohhran Upa atan

32

nemngheha ni. Mi tlawmngai leh nunnem tak a ni a. Fanu pakhat leh fapa pakhat a nei hman a, a fapa chu Upa Lalchhawna a ni. 4. UPA RUALZIKA : Upa Rualzika hi Upa Darthianga nau a ni a, kum 1934-ah Kohhran Upa atan nemngheh a ni. Kohhran dan leh Kohhran bungruate uluk taka vawn tum mi a ni. Lal Isua tuarna Kros thu-a tui mi, Kros thuruk ropui taka sawi thei mi a ni. Rev. Sakhawliana M.A,B.D.kha a fapa a ni. 5. UPA CHHUNKIMA : Pu Lianhranga fapa upa a ni a. Kum 1918 -ah Biate atangin Lailenah an lo pem a, kum 1962ah E. Lungdarah an lo lut leh a. Kum 1935-ah Kohhran Upa atan nemngheh a ni. Kum 1937-ah Aizawl Mission Vengah a pem a, a Upa nihna chu a chhunzawm ta lo. 6. UPA TAWNA : Upa Tawna hi Mission School zirtirtu a ni a. Kum 1930-ah E. Lungdarah a rawn awm tan a, kum 1935-ah Kohhran Upa atan nemngheh a ni. Kohhran thurin te, Pathian thu zirna kawngahte mi thahnemngai mi a ni a, Kohhran kalhmang hria a nih avangin E. Lungdar Kohhran tibengvartu tak pawh a ni. Zaipawl hruaitu hlun, S.S Superintendent hmasa ber a ni. Kum 1936 tawp lamah Kelsihah a insawn a; chutah pawh chuan Kohhran Upa atan thlan nawn leh a ni a, tin, Bukpuiah pawh a insawn leh a, chutah pawh chuan thlan nawn leh a ni a, a Upa nihna chu a chhunzawm zel a ni. Zirtirtu hna a pension hnuah Aizawl Ramhlun Vengah a pem lut ta a. A fapa naupang ber chu Revd Chuauthuama a ni.

33

7. UPA DENGRUMA : Ani pawh hi Mission School zirtirtu a ni a, Kum 1937-ah Kelsih atangin a lo pem a, kum 1941 thlengin Lungdarah zirtirtu hna thawkin a awm a. Tuichangral Presbytery Khawmpui hmasa ber, kum 1938ah Kohhran Upa atan nemngheh a ni. A awm chhungin zaipawl lamahte Kohhran a tihmasawn hle. Pathian thu sawi thiam tak a ni. 8. UPA THATVELA : Pu Sangkhirha fapa mal a ni a. Kum 1911-a E. Lungdar kaitirhah pawh a tel ve a. Biate atangin E. Lungdar khua din turin Lal Thangburhan a hruai thlak a ni. Lal upa a ni a, khaw nu leh pa niin ei leh bara intodelh mi a ni. Tam mangang, a hnena buh dilte a hlawhchhamtir ngai lo. Mi taima leh tlawmngai a ni. Kum 1938-ah Biate khuaa Tuichangral Presbytery hmasa ber chuan Kohhran Upa atan a nemnghet a. Mi taima anih ang ngeiin Kohhran Inkhawmpui leh hnatlangah te, inkhawmahte entawn tlak leh taima a ni. 9. UPA SUAKTHUAMA : Chawnghluta fapa Upa Suakthuama hi kum 1934-ah Bungzung atangin E. Lungdarah an rawn pem a. Bungzunga an awm lai hian Kohhran Upa a ni tawh a. Kohhrana a kul a taia tang thin a ni. An In pawh Kohhran hovin inhmuhkhawm nan ber an hmang thin. E. Lungdarah hian rei awm lovin Lailenah hemi kum vek hian an pem leh nghal a. Lailenah pawh Kohhran khai dingtu ber a ni zel a. Kum 1947-ah E. Lungdarah an rawn pem leh ta a ni. Fapa 4 leh fanu 3 an nei a, mi nunnem leh zaidam, Kohhranho khawmpui leh thil tih ngai pawimawh mi a ni.

34

10.UPA THANGZOVA : Upa Thatvela leh Pi Vaithuami fapa a ni a, kum 1910-ah Biateah a piang a. Kum 1928-ah Pi Sangzawni nen an innei a, fa 3 an neih hnuah Kristianah a inpe a, kum 1939-ah Pastor Fehtea kutah Baptisma a chang a ni. Kristian danin an innei tha nghal bawk. Kristiana a inpek hlim, Chawlhni zana hming pek hla an sak laiin, Tunah chuan chhandam ka ni ta a ti thei a ni. Kohhranah rinawm taka rawngbawlin, kum 1945-ah Kohhran Upa atan thlan a ni a, kum 1946-ah Chalrang khuaa Tuichangral Presbytery Inkhawmpui chuan E. Lungdar Kohhran Upa atan a nemnghet a ni. Upa Thangzova hi pa tlawmngai leh fing tak a ni a, Committee-ah pawh a kul a taia tang; thu harsa leh khirh deuhvah pawh hruaitu tling tak anihna lang thin a ni. Upaa thlan a nih a, a tawngtai chhanna, I upat hunin i hrisel deuh deuh vang tih a hriat angin, kum 80 a tlin hnuah pawh khual khuaa inkhawmpuiah pawh a la kal tang tang thin. Pathiana rinna nghat tlat mi a ni a, ;Pathian Kohhran tan chuan engmah huphurh tur a awm lo a ti thin. Khawtlangah pawh mi tangkai, V/C President-ah te pawh lo tang tawh thin a ni. Sande Sikul rawngbawlnaah pawh Jubilee Award a dawng. 11. UPA K. THANGZUALA : Upa K. Thangzuala hi Pu Tlangbawia leh Pi Huallianchhingi fapa a ni a, unau mipa 3 leh hmeichhia 3 a nei. Lailenah kum 1928 khan a piang a. Kum 1948-ah Upa atan thlan a ni a, kum 1949-ah Tuichangral Presbytery- in Khawbungah a nemnghet. Lailen Kohhran khai dingtu ber a ni. Dan a zawhkim atangin Kohhran

35

rawngbawlna-ah a tel tan a, Chairman leh ziaktu hna te a chelh reng thin. Kum 1958 - 1959 chhung Biate-ah a cheng a, kum 1960-ah Lailenah a kir leh a. Kum 1967-ah Lailen chu E. Lungdarah khawm luh a ni a, E. Lungdarah an awm hlen ta a ni. Kum 1950-ah Pi Chawngmawii nen an innei a, fapa 2 leh fanu 3 an nei. 12. UPA CHHUNLIANA : Upa Chhunliana hi kum 1909ah Biateah a lo piang a, a pa chu Taibawnga a ni a, a nu chu Zathangpuii a ni. A u chiah hi Rev. Chhawnvunga, Rev. Lalchhuanliana pa hi a ni. Kum 1925-ah Pastor Bankuaia kutah Baptisma a chang a, lehkha a zir zawh hnuin Mission School zirtirtu- ah a tang a, hmun hrang hranga a awm hnuin kum 1942-ah E. Lungdar a lo lut a, a pension thlengin a awm ta a. Kum 1932-ah Thangkungi nen an innei a, fapa 4 leh fanu 7 an nei. Kum 1951-ah Kohhran Upa atan nemngheh a ni. Kohhran malah te, Bialah te, Presbytery leh Synod thlengin Committee pawimawhah a tel thin a ni. A hna atanga a pension hnuin Aizawlah a lut leh a, Tlangnuam Kohhranah awmin, a phak ang tawkin rawngbawlna a la chhunzawm zel a ni. 13.UPA KHUANGLIANA : Upa Darthianga fapa a ni a. Kum 1920-ah a piang a, Mizorama Harhna a thlen tum 3-na, Biak Ina hman an uar tan laia piang anih avangin a hming hi Khuangliana tih a ni. Biak Ina khuang lian an hman tantirh lai a ni. Naupan tet atanga Kristian nun kawnga entawn tlak,

36

tleirawl sualna pawhin a tihpelhe miah lova Sande Sikul zirtirtua tang a ni a, rawngbawltu rinawm tak a ni. Kum 1951ah Tuichangral Presbytery chuan E. Lungdar hmunah, E. Lungdar Kohhran Upa ni turin an nemnghet a. Reilote Upa a nih hnuin a hriselna a tha lova, kum 1954-ah chatuan ram a pan ta a ni. 14. UPA LALCHHAWNA : Upa Lalchhawna hi Upa Vanhnuaithanga leh Pi Chawngnghilhlovi te fapa a ni a. Ni 5.2.1926-ah a piang a, Kristian chhungkuaa seilian a ni. Naupang te a nih lai atanga Kristiannaa inhmangin, sacrament zir zo anih veleh NPSS-ah ziaktu hna a thawk a, Department hrang hrangah Leader hna thawkin, Superintendent hna te a thawk a. MSSU chawimawina Diploma pawh a dawng. KTP Leader hna te, zaipawl Conductor hnate pawh a thawk thin. Kum 1954-ah Kohhran Upa atan thlan a ni a, kum 1955-ah Tuichangral Presbytery chuan Lungdar Kohhran Upa atan a nemnghet a ni. Kum 1948-ah Pi Lallawmi nen an innei a, fapa 5 leh fanu 4 an nei. A fate zingah Rev. Thangzauva chuan Pastor hna thawkin, 2012-a Synod Moderator a ni. 15.UPA KHUANGLAWMA : Upa Khuanglawma hi Pu Lamputa leh Pi Chalthluaii-te fa upa ber a ni a. Pu Lamputa in hi Kohhran ho lenkhawmna a ni thin a; chuvangin khuang hi an dah reng mai a ni. In koh khawm nan leh innghahkhawm nan an hman thin avangin miten Pu Lamputa chu, Khuang a lawm em mai an tih thin avangin an fapa hmingah chuan Khuanglawma an sa ta a ni. Kum 1940-ah Nuchhuni nen an in nei a, fapa 10 leh

37

fanu 2 an nei. Kum 1955-a Khawhai Presbytery Khawmpui chuan E. Lungdar Kohhran Upa atan a nemnghet a. Amaherawhchu kum 1960-ah a Upa nihna chu vanduaithlak takin inngaihna sualah a tluk tak avangin a chawlhsan ta a ni. Nimahsela hetianga a awm hnuah pawh hian Kohhran thil tih leh inkhawmte a thlahthlam chuang lova, Tual Upaah te a tang leh ta a, a phak tawk rawngbawlna chu a thih ni thlengin a chelh a ni. E. Lungdar Kohhran hla hruaitu hlun a ni. Mizoram buai lai tak te khan V/C President-ah a tang a, Ramhnuai mite pawhin an In atanga la chhuakin tihhlum an tum a, silaiin vawi 4 kah an tum a; mahse silai a puak thei lova, an chhuah leh ta a ni. 16. UPA LALRUMA : Upa Lalruma hi 3.11.1923-ah Lunglei bul Pukpui-ah a piang a, a pa chu Lianchhunga a ni a, a nu chu Sailianthangi a ni. Pukpui atangin Perilungah an pem a, kum 1927-ah Tarpho-ah pem chhovin Chawngtui (S) ah khaw thar an kai leh a ni. A nu leh pa hi Kristian hmasa an ni a, a pa phei chu thuhriltu leh Sande Sikul zirtirtuah te tang thin a ni. Kristian chhungkuaa piangin a lo seilian a, kum 1940-ah Primary School Exam-naah scholarship hmuin, chhim bialah 6-na a ni. Kum 1943-ah Serkawnah Middle School a chhuak a, kum 1944 atangin Khawhri-ah School hawngin, zirtirtuah a tang a, kum 1949-ah Tarpho-ah a insawn a ni. Kum 1949 May thlaah Laldawngi nen an innei a, Pathian malsawmna dawngin fapa 4 leh fanu 6 an nei. Naupang kum 9 a nih laia a mumangah Pathianin, Ka fa, ka hnen atangin kal bo hauh suh aw a tih angin,

38

naupan lai atanga Kristian tha tak, mahni theih tawka rawngbawl, tantuah te pawh hman thin, tlangval hnu pawha kaihlek leh hla lenglawng pawh sa duh ngailo mi a ni. Kum 1949-ah Tarpho Kohhran Upa atan thlan a ni a, Bial Chairman leh Sande Sikul Superintendent hnate a thawk thin a. Kum 1960-ah Lungdarah sawn a ni a, kum 1961-ah Kohhran Upa atan thlan nawn leh a ni. Kum 1962-ah Tuichangral Presbytery chuan Sialhawkah Lungdar Kohhran Upa atan a nemnghet a ni. Upa anih tirh atangin Secretary hna a chelh chho reng a, Committee Chairman hna pawh hun rei tak a chelh. Sande Sikul Superintendent, tualchhung sum vawngtu a ni reng thin. Bialah pawh Chairman hna te, Synod sum vawngtu hnate a thawk reng thin a. Presbytery-ah leh Synod-ah Committee peng hrang hrangah a tel thin. 17. UPA KAWLKHUMA : Upa Kawlkhuma hi Pu Thangreia leh Pi Khuangpuithangi te fapa a ni a. Kum 1921ah Lailenah a piang a. A pa hi Kristian anih har avangin a nu kaihhruaiin naupangte a nih atanga Kristian ni mahse, baptisma chu dan chhunga a luh dawnin a chang chauh a ni. A nu leh pa unaute kaihhruaina hnuaiah Kristian tha takin a lo seilian a, zu far khat pawh tem lo leh, kaihlek leh khawvel lam hla sak insum thei tak a ni. Lungdarah Primary School a la awm loh avangin kum 1929-ah Leng-ah lehkha a zir a, Lungdarah kum 1930-ah a chhunzawm leh a, kum 1932-a Lower Exam-nah Biate Centre-ah pakhatna a ni a. Kum 1940-ah Zosap, Pu Mena chawmin Aizawlah Middle English a zova, exam-nah mipaah pahnihna a ni.

39

Kum 1942-ah Primary zirtirtu hna thawkin Murlenah te, Khuangphah-ah te, Vaikhawtlang-ah te a awm kual a, Indopui - II na avangin kum 1944-ah a chawl a, kum 1945ah a zawm leh a. Sailulak-ah kar 2 a awm hnuin Leng-ah a insawn leh a. Kum 1968-ah E. Lungdar-ah khawm luh a ni ve a. Kum 1949-ah Lalrumi nen an innei a, fapa 5 leh fanu 4 an nei. Kum 15 a nihin Sande Sikul rawngbawlnaah a thawk tan a, kum 19 a nihin Thuhriltuah a in pe a ni. Bial Secretary, Chairman-ah te a tang tawh thin. Synod leh Presbytery Committee hrang hrangah a tel thin. Lehkha chhiar peih mi a ni a, tin, thil chhinchhiah thei, hriatna nei tha em em, Pathian thu hriatnaah pawh a thuk hle, kumtin Bible a chhiar chhuak vek thin. Tualchhungah Sande Sikul Superintendent hna te, Synod sum vawngtu a ni reng thin. S.S chawimawina, Jubilee Award a dawng nghe nghe. 18. UPA HRANGHLEIA : Upa Hranghleia hi Pu Chalkhuma leh Pi Nutei fapa neih chhun a ni a, kum 1935 January thlaah a piang a, farnu pali a nei. Naupang nungchang tha tak, thiante leh unaute pawh hau ngai lo a ni. A naupan lai atangin Kohhran zaipawlahte telin, hlapui hrang hrang a zir ve thin. Kum 1948-a Primary Scholarship Exam-ah, Mualcheng Centre-ah pakhatna a ni a, kum 1951-ah Sialhawk atangin Middle School a chhuak a, Champhaiah pawl VII leh VIII a zir hnuin kum 1959-ah Aizawl High School atangin Matric a zova. Kum 1963-ah P.M Collage atangin I.A a passed. Kum 1962 atangin Lungdarah Middle School-ah Headmaster hna a thawk.

40

Kum 1962 atangin S.S. zirtirtuah te tangin, Department Leader-te a ni chhova, kum 1967-ah Kohhran Upa atan thlan a ni a, Leng khuaa Tuichangral Presbytery-ah, kum 1967 khan nemngheh a ni. S.S. Superintendent hna te, Kohhran Secretary te, Kohhran Chairman te a chelh reng thin. Bialah Chairman, Secretary leh Committee peng hrang hrangah te a tel thin a, Presbytery-ah pawh Secretary, Moderator leh Committee peng hrang hrangah nihna chelhin, Synod Committee hrang hrangah pawh a tel thin. 19. UPA LIANCHHUNGA : Upa Lianchhunga hi Pu Lianngaia leh Pi Kutdengite fapa a ni a, kum 1937-ah a piang. A nu leh pa hi Kristian hmasa an ni a, Kristian chhungkua atangin a lo seilian a ni. A naupan laia a nuin thil tisual lo tura a zirtirna, Misualte chu hremhmunah an awm ang a, mithate chu Vanramah an awm ang a tih chuan a nun a kaihruai hle a, a puitlin thlengin mi pawisawilo mi a ni. Kum 1951-ah NPSS Secretary hna a thawk tan a, zirtirtuah te tangin S.S. chawimawina Diploma pawh a dawng. S.S Department Leader-ah te, K.T.P. Leader-ah te pawh a tang thin. Kum 1967-ah Kohhran Upa atan thlan a ni a, kum 1967-ah vek chuan Tuichangral Presbytery in Leng khuahah a nemnghet a ni. Tualchhung rawngbawlnaah Kohhran Secretary, S.S. Superintendent hnate a chelh thin. Bial leh Presbytery-ah Committee hrang hrangah a tel thin. Kum 1957-ah Pi Darauvi nen an innei a, fapa 5 leh fanu 2 an nei.

41

20.UPA THANGVELA : Upa Thangvea hi ni 15.5.1933-ah Lailenah a piang a, a pa chu Tlangbawiha a ni a, a nu chu Huallianchhingi a ni. Unau mipa 3 zinga a naupang ber a ni. A nu leh pa Kristian tha tak, hlim lamna pawh chang an ni a, Pathian chawimawina pawh tum hnih an nei. Kristian chhungkua atanga seilian a nih avangin Upa Thangvela hi a naupan lai atanga naupang nungchang tha tak a ni. Kum 17 anihin thuhriltu rawngbawl hna a vuan nghal a, inkhawm thulh ngai lo, tlangval lai pawha fianrial tawngtai ngai pawimawh mi a ni. A han thawh thin zirtirtu hna a thawh pawh hi a lehkha zir tawp dawna a tawngtai Pathian chhanna ni ngei a hriat a ni. Kum 1955 atangin Primary School zirtirtuah tangin Siallukawtah te, Dungtlangah te, N. Vanlaiphaiah te, Serchhipah te, Khawlailungah te a awm hnuin E. Lungdarah a awm nghet leh ta a ni. Kum 1973-ah Kohhran Upa atan thlan a ni a, chumi kum vek chuan Tuichangral Presbytery in N. Vanlaiphaiah a nemnghet a ni. Tualchhung leh Bialah nihna pawimawh hrang hrang a neih bakah Presbytery-ah Committee hrang hrangah a tel thin. Kum 1960-ah Pi Thangsavungi nen an innei a, fapa 4 leh fanu 3 an nei. A fapa K. Lalrammawia chu Pastor hna a thawk mek. 21. UPA SATRUMA : Upa Satruma hi kum 1941-ah a piang a, a pa chu Pu Lallura ani a, a nu chu Pi Kapliani a ni. Unau pianpui mipa 3 leh hmeichhia 2 a nei. Kum 1973-ah Kohhran

42

Upa atan thlan a ni a. Tuichangral Presbytery-in N.Vanlaiphaiah, kum 1973-ah chuan Lungdar Kohhran Upa atan a nemnghet a ni. S.S. rawngbawlnah te, Tualchhung Kohhran rawngbawlnaah te nihna pawimawh a chelh thin. Kum 1961-ah Pi Chhiarkungi nen an innei a, fapa 4 leh fanu 2 an nei. Vanduaithlak takin inngaihna sualah a tluk avangin a Upa nihna chu a chawlhsan ta a ni. 22. UPA PHIRTHANGA : Upa Phirthanga hi kum 1939ah a piang a, a pa chu Zangura a ni a, a nu chu Chalhnuaii a ni. Kohhran rawngbawlnaah hian Intermediate a zir zawhin NPSS ziaktuah te, zirtirtuahte a tang nghal a. Department hrang hrangah Leader hnate a thawk thin. K.T.P. ah pawh Leader hnate a thawk a, Bialah pawh nihna pawimawh tak tak, Committee hrang hrangah a tel thin. Kum 1982-ah Kohhran Upa atan thlan a ni a, kum 1983-ah Tuichangral Presbytery-in Biateah E. Lungdar Kohhran Upa atan a nemnghet a ni. Tualchhung mai ni lovin, Bialah leh Presbytery thlengin Committee pawimawhah a tel thin. Ni 25.4.1972-ah Pi Lalthianghlimi nen an innei a, fapa 5 leh fanu 1 an nei. 23. UPA C. BAWIZUALA : Upa C. Bawizuala hi Pu Thangsina leh Pi Kapchini te fapa 4 zinga naupang ber a ni a, farnu 4 a nei. A nu leh pate hi khawvel mi an ni a. Kum 1946-ah Lengah a piang a, naupang fel tawh tak a nih hnuah chauh a nu leh pa te hi Kristianah an in pe a ni. Lengah Primary School chu a kal a, hmun hrang hrangah lehkha zirin a awm kual thin a, Shillongah B.A.

43

(Hons) a zir zo leh a, kum 1972-ah E. Lungdar High Schoolah zirtirtu hna a thawk tan a, kum 1981-ah B.Ed a zo lehin H/S Headmaster-in a pension a ni. Kum 1975-ah Pi Lalthanpuii nen an innei a, fapa 3 leh fanu 1 an nei. Kum 1982-ah Lungdar Kohhran Upa atan thlan a ni a, kum 1983-ah Tuichangral Presbytery-in Biateah a nemnghet a. Nemngheh a nih kum atangin Presbytery Secretary hna a chelh a, Moderator hna pawh a thawk. Synod Committee hrang hrangah a tel thin a. Bial chhungah Chairman hna te, Bial Secretary hna te a chelh thin bawk. Bial K.T.P. Leader leh Sande Sikul lamah pawh Bial Secretary a ni bawk. Tualchhung Kohhranah pawh K.T.P Leader, Kohhran Chairman, Secretary , S. S. Superintendent hnate a thawk bawk thin. 24. UPA V. LALREMTHARA : Pu Zaikhuma leh Pi Chalseli-te fa upa ber a ni a, 9th September, 1951-a piang a ni. Kum 1967-ah Pi Malsawmi nen an innei a, fapa 4 leh fanu 4 an nei. Kum 1986-ah Kohhran Upa atan thlan a ni a, chumi kum vek chuan Tuichangral Presbytery-in N. Vanlaiphai Venglai-ah a nemnghet a ni. NPSS zirtirtu leh Leader-ah te a tang reng thin a, kum 1975 atangin K.T.P. Committee-ah telin, tualchhungah K.T.P. Asst. Leader-ah te, Bial K.T.P Leader-ah te a tang tawh a ni. E. Lungdar Kohhran Male Voice dintute zinga mi a ni. 25. UPA R. THANZUALA : Pu Lalrova leh Pi Lalliani-te fa upa ber Upa R. Thanzuala hi 14.11.1948-ah a piang a, an

44

unau hi 8 an ni. Middle School ah zirtirtu hna thawkin apension thlengin a thawk a ni. Kum 1963 atangin NPSS-ah a thawk tan a, Department hrang hrangah zirtirtu-ah te, Leader-ah te a tang a. K.T.P. hruaitu, Secretary hnate pawh a chelh thin a ni. Tualchhung Kohhran leh Bialah Chairman leh Secretary hnate a thawk tawh a. S.S. Superintendent hna pawh a thawk thin. Presbytery Secretary te niin, Synod thleng pawhin Committee peng pawimawh takah a tel thin. Kum 1989-ah Kohhran Upa atan thlan a ni a, kum 1990-ah Tuichangral Presbytery-in Biateah a nem nghet a ni. Kum 1980-ah Lalrinsangi nen an innei a, fapa 3 leh fanu 3 an nei. 26. UPA C. SAWIDAWLA : Pu Darliana leh Pi Thangzelite fa tlum Upa C. Sawidawla hi kum 1951-ah Mualcheng khuah a piang a, unau mipa 5 leh hmeichhia 2 a nei. Mizoram buai avangin Mualcheng khua chu E. Lungdarah khawm luh an ni a, anni pawh chu kum 1967-ah an lut a. Kum 1973-ah Primary School zirtirtu-ah a thawk a ni. K.T.P.-ah, Bialah leh Branch-ah Leader te, Secretary te a chelh thin a, Sande Sikul lamah pawh Bial leh tualchhungah Secretary hna te thawk tawhin, tualchhungah Kohhran Chairman, Secretary te niin, Bial leh Presbytery Secretary hnate a chelh tawh. Synod Committee ah te tangin, tualchhungah S.S. Superintendent - a ni tawh bawk. Kum 1988-ah Kohhran Committee(Tual Upa) atan thlan a ni a, kum 1989-ah Kohhran Upa atan thlan a ni leh a,

45

Tuichangral Presbytery-in Biateah kum 1990-ah a nemnghet a ni. 27.UPA F. VANLALTHLIRA : Pu Aihnuna (L) leh Pi Aizawni (L) te fa 8 zinga a naupang ber Upa F. Vanlalthlira hi Ni 3.3.1952 ah E. Lungdar-ah alo piang a. Ni 6.Nov.1976 ah Lamthangi D/o Zapianga (L) nen inneiin fa panga - mipa 4 leh hmeichhia 1 an nei. Naupang Sanday School Department ah Begginer atanga Senior Dept. ah Leader leh Ziritrtu hna te alo thawk tawh a. KTP lamah Branch leh Bial-ah a theih ang tawk tawkah a inhmang thin bawk. Kum 1992 atangin Puitling Sunday School ziritrtu hna a thawk tan a, he hna hi vawiin thlengin a thawk chhunzawm zel. Kum 1992 ah Kohhran Committee member (Tual Upa) atan thlan niin kum 1996 ah Kohhran Upa atan thlan a ni a. Hemi kum Tuichangral Presbytery-in chuan Kohhran Upa atan a nemnghet a ni. 28.UPA THANGTHUAMA : Upa Thangthuma hi Pu Hrangliana leh Pi Haubuangi te fa niin ni 15 July 1932 khan E.Lungdar-ah alo piang a. Naupan tet atanga zaia lungleng mi a ni a. A lo puitlin hnu-ah pawh khawhar inah te, Biak Inah te zai hruaitu a ni thin. Kum 1952 Oct. 26 ah Pi Bawihkimi nen inneiin fapa pali leh fanu pali an nei. A fate zinga ami Darrema Hlawndo chu Pastor niin Dr. Zaichhawna, tuna Birmingham-a rawngbawl mek hi a fapa a ni bawk. Kum 1992-ah Kohhran Committee-ah thlan a ni a, kum 2000 ah Kohhran Upa atan thlan a ni leh a. Kum 2001

46

Tuichangral Presbytery, North Vanlaiphai Damdawi Veng Biak In-a neihah E. Lungdar Kohhran Upa atan nemngheh a ni. Bialah leh Presbytery thleng pawhin Committee pawimawh-ah a tel chho thin a ni. 29.UPA V. LALHMACHHUANA : Upa V. Lalhmachhuana hi June ni 6, 1956 ah alo piang a. A pa Pu V. Zaikhuma a nu Pi Chalseli a ni. Kum 1980 Jan. 30 ah Pi Manzovi nen an innei a, fapa pathum leh fanu pakhat an nei. Upa V. Lalhmachhuana hi Naupang Sunday School zirtirtu-ah te tangin KTP ah pawh hruaitu hna a thawk chho va, Zaipawl Conductor-ah te alo tang tawh thin. Dec. 3, 2006 ah E. Lungdar Kohhran Upa atan thlan a ni a, kum 2007 Tuichangral S Presbytery Inkhawmpui, E. Lungdar Kohhran Biak In-a neih chuan E. Lungdar Kohhran Upa atan a nemnghet a ni. 30.UPA V. LALZEMA : Upa V. Lalzema hi Pu Rangthanga leh Pi Aiveli te fa pakua zinga naupang ber niin 1 Dec. 1948 ah a piang a. Ni 22.1.1972 ah Pi Vanrammawii nen an innei a, fa mipa pahnih leh hmeichhia pakhat an nei. Kum 1983 atangin Social Welfare Deptt. ah 4th Grade hna a thawk a. Khawtlanga rawngbawlna hrang hrangah inhmangin hruaitu zingah a tel thin a. A tleirawl lai atangin Kohhranah te, Zaipawlah te a inhmang chho va, Zaipawl conductor ah te a tang thin. Tualchhungah leh Bial ah KTP hruaitu niin, kum 2001 ah Tual Upa atan thlan a ni a. Kum 2009-ah Kohhran Upa atan thlan a ni leh a. Tuichangral S Presbytery Inkhawmpui 2010, Lungkawlh Kohhrana neiah E. Lungdar Kohhran Upa atan nemngheh a ni.

47

31.UPA H. VANLALTANA : Upa H. Vanlaltana hi kum 1929 Sept. ni 10 ah Chalrang khua-ah alo piang a. A pa Mantawna, a nu Lalengi a ni. Unau mipa pangnga leh hmeichhia pali an ni. Mizoram Independence sualin East Pakistan leh Burmaah te hun engemawchen a thang bo hnu-ah kum 1979 ah alo haw a. Kum 1978 ah Pi C. Vanlalmuani nen inneiin fanu pahnih an nei. Khawtlang rawngbawlna ah GSA hruaitu niin Political Party-ah pawh a inhmang a. VC member a ni tawh bawk. Kum 2001 ah Tual Upa atan thlan a ni a. Kum 2010 ah Kohhran Upa atan thlan a ni leh a, hemi kum vek ah hian Tuichangral S Presbytery, Lungkawlh Kohhran Biak Ina neih ah E.Lungdar Kohhran Upa atan nemngheh a ni. 32. UPA B.LALRINPUIA

Upa B.Lalrinpuia hi ni 20. 8. 1957 ah lopiangin, a pa chu B. Hungliana, a nu chu Khawlsiami a ni.July ni 4, 1980 ah nupui, Lalnuntluangi a nei a, fa mipa 5 an nei. Sumdawnga dawrkai hi an eizawnna ber a ni. Khawtlanga rawngbawlna hrang hrang, YMA, GSA, Consumer Union leh Society ahte hruaitu pawlah a tang reng a. Kum 2000 ah TualUpa atan thlan a ni a, January ni 3, 2010 ah Kohhran Upa atan thlan a ni leh a, hemi kum vek hian Lungkawlha Tuichangral South Presbytery chuan E.Lungdar Kohhran Upa atan a nemnghet. Tualchhung Kohhranah leh Bial-ah pawh Committee pawimawh takah a tel thin a, Presbytery ah pawh Committee pawimawhah a tel bawk. B.S.I. rawngbawlnaah hian Local, Area leh Branch

48

ah pawh hruaitu a ni thin.

BUNG 6 SUNDAY SCHOOL Kohhran din tirh lai atangin Chawlhni chawhma inkhawmah Sunday School neih thin a ni a, ziak leh chiar an zir ber thin. Zirtirtu atan pawh ziak leh chhiar thiam apiang kha an ni mai. Hun a lo kal zel a, an theih ang angin Pathian thu lam pawh an zir tel thin.

49

Kum 1930 ah Primary School zirtirtu atan Mission zirtirtu Pu Tawna a rawn awm tan a. Kum 1931 ah Zoram Sunday School zirtirtu Conference neih a ni a; chutah chuan a theih chen chenah Graded Sunday School anga kal an ti tlu a; chuvang chuan kum 1932 atangin naupang lam leh puitling lam chu an inthen ve ta a. Kum 9 chung lam zawng puitlingah, a hnuai lam zawng naupangah an kal ta a, zirlaibu pawh neih hran a ni ta. Kum 1935-ah Mizo Sunday School Union din a lo nih khan, naupang lam chu Department thumah then a lo ni ve leh a, Primary, Junior leh Intermidiate Department in an inthen ve leh ta a ni. Puitling lam chu Biak inah an inkhawm zel a, naupang lam erawh chu nitin sikulah an kal thin a. Kum 1949 atangin Beginners Department a lo awm hrang leh a, Senior Department pawh kum 1955 atangin neih a ni ve leh ta bawk. Hotu neih dan Kum 1940 thleng kha chuan Superintendent hi a hming maia neih a la ni a, Department Leader te, Sunday School Committee pawh an la nei lo. Zirtirtu Tawna chuan Sunday School chu a kaihruai ber a, thil tul awm apiang chu zirtirtu zawng zawng chuan an relho mai thin. Kum 1940 hnu atangin Department Leader neih a ni ta a, kum 1952 atangin Sunday School Committee leh Secretary te, Superintendent pawh mumal taka neih a ni ve ta. Superintendent leh Secretary chu Puitling leh Naupang zirtirtuhovin an thlang thin a, Committee erawhchu Naupang leh Puitling zirtirtu atanga thlang chhuakin siam a ni. Kum 1955 hnu lamah chuan Sunday School Committee chu Kohhran Committee aiawha thlante leh Puitling zirtirtu aiawh

50

mi 2 leh Naupang Department Leader-te chu member an ni ta a ni. Tuna kan hman mek ang Kohhran Committee zawng zawng, Superintendent leh Secretary, Leaders, Zirtirtu aiawha thlan chhuahte hi kum 1981 Synod Inkhawmpui rel ang a ni. Thawhlawm lam E. Lungdarah chuan Sunday School neih tan atanga kum 1951 thlengin thawhlawm nghet neih a ni lo; mamawh dan azira siam chawp a ni mai thin. Hetih hun lai hian thawhlawm chu thingfak a ni mai a, kum 1952, November thla atangin thingfak bakah neih ang ang thawh theih a ni ta a, pawisa a la harsa hle a, chawlhni vawi khata thawh hi Re 1/- a tlin tum chu thawh that tum tak a ni. Hun a lo kal zel a, Bialtu Pastor Kawlkhuman buhfai thawhte a zirtir a; chuta tang chuan buhfai chu pawisa hmuhna tangkai ber pakhat a lo ni ta. Kum khat chhunga Lungdar Kohhran Sunday School thawhlawm, kum 10 dana a than dan chu hetiang hi a ni :1960 1970 1980 1990 2000 2010 Rs 72.00 Rs 552.00 Rs 1881.00 Rs 20483.00 Rs 34103.00 Rs 130163.00

Kum 1955 atangin Sunday School kal tha lawmman hi siam tan a ni a; hemi kuma an lawmman pek chu ziaklohbu, dere (pawisa 12) man a ni.

51

S.S. Superintendent/ Asst. Superintendent-a tang tawhte : 1. 3. 5. 7 9. 11. 13. 15. 17. 19. 21 Pu Tawna Upa Kawlkhuma Pu Dawngliana Upa C. Lalruma Upa Thangvela Pu Chhungkhuma Pu B. Laikhuma Pu H. Engmawia Upa R. Thanzuala Upa H. Vanlaltana Upa B.Lalrinpuia 2. Pu Dengruma 4. Pu Neihchana 6. Upa Lalchhawna 8. Upa Hranghleia 10. Pu Chalchhinga 12. Upa Lianchhunga 14. Upa C. Bawizuala 16. Upa C. Sawidawla 18. Upa F. Vanlalthlira 20. Upa V. Lalzema 22. Upa V. Lalhmachhuana

1. 3. 5. 7. 9.

S. S. Secretary-a tang tawhte : Pu Hranghrima 2. Pu Dohlira Pu C. Sawidawla 4. Pu T. Lalramenga Pu F. Vanlalthlira 6. Pu B. Lalrinpuia Pu Saizama Sailo 8. Pu H. Lalsangkima Pu Zorammawia

BUNG 7 RAMTHAR RAWNGBAWLNA A la hre velote hnena Lal Isua chhandamna chanchin tha hril hna hi Ramthar rawngbawlna chu a ni. Chu chu Kohhran hnapui ber pakhat a ni a; mahni ngei kal chhuaka he rawngbawl hna hi thawk an awm a, kal chhuak

52

ve thei lote pawhin sum leh pai hmangin he rawngbawl hna hi an thawk bawk thin. He rawngbawlna tur sum hi Pathian ram thawhlawm ke-ah telh a ni thin a. E. Lungdar Kohhranin Synod-a Ramthar thawhlawm a pekluh hmasak ber chu kum 1953 ah a ni a, Rs 5/- pek a ni. Hun a lo kal zel a, Kohhran pawhin hma a sawn zel a, kum 1992 ah chuan Rs 87,968. 20 lai pek a ni ta. Kohhranin kum 99 a lo tlin meuh chuan Pathian ram ke-ah Rs 49516 lai bakah Missionary rawihna atan Rs 231000 lai, a vaiin kum khatah Rs 726166 Synod-ah a pe ta a ni. Missionary chawmna Ramthar rawngbawlna lamah hian Kohhran a harh chho zel a, thalai zingah mi engemawzat phei chu mahni in lum kalsanin, Chanchin Tha hril turin ram thim lamah an liam ta a. Chawmtu an mamawh a, mimal thahnemngaite leh Kohhranhoten an lawmman an pe thin a, E. Lungdar Kohhran atang ngei pawhin thalai engemawzat Ramthim lamah an liam a, KTP leh Kohhran Hmeichhiaten heng mite lawmman hi an lo pe ve thin a ni. Pathian ram ke atanga ramthar rawngbawlna pangngai baka he Mi chawm rawngbawlna hi Tualchhung Kohhran leh Synod huap pawhin ngaihpawimawh a ni mai lova. Lungdarah chuan a vei zual paho chu Team (pawl) a insiamin, missionary chawm nan thawhlawm an khawn thin a, an pawl hmingah Paho Ramthar Team intiin, kum 1984 August thla atangin rawngbawlna an thawk tan ta a. An phur em em a, missionary pakhat hlawh an pe thin. A huaihawttu ber chu Pu Lalchuana a ni.

53

Team dang, Gospel Team chu ni 7. 4. 1985 ah a lo ding ve leh ta bawk a, missionary pakhat hlawh an tum ve bawk a; tichuan K.T.P. leh Kohhran Hmeichhiain pakhat v e ve an chawm bawk a, E. Lungdar atang chuan Synod kaltlangin missionary pali hlawh an pe ve thin a ni. Hei bakah pawh hian Synod kal tlang lovin, mi 10 vel intel khawmin Tuikuk rama thawktu, Tuikuk Pu Lukawlha chu an ruai thin bawk. Synod pawhin hma a la ta. Pathian ram thawhlawm ke baka Missionary chawm dan hi thaa hriain kum 1986 Synod Inkhawmpui pawhin, Mi Chawm rawngbawlna chu kum 5 chhung en chhin a lo rel ta a.(E. Lungdar Kohhran hi Mi chawm rawngbawlnaa a tihhmuhtu ber an ni awm e). Synod meuh pawhin a lo rel takah chuan E. Lungdar Kohhran pawhin kum 1987 atangin hma thar lakbelh a lo ni ta a, Team awmsa bakah Team dang Thlarau Lainat pawl leh Ramthim vei pawl chu a din leh ta a. Anni pawhin missionary pakhat ve ve an chawm ve ta bawk. Chung Team hrang hrang chu Kohhran Ramthar Committee-ah inthlunkhawm vek a ni a., Pu Lukawlha chawmtute erawh chuan an ti tawp ta. Hun a lo kal leh hret a, tha zawka hriatna avangin K.T.P. leh Kohhran Hmeichhia bak, Ramthar Team hrang hrangte chu thiatin, Kohhran Ramthar Team hmingin missionary chawm rawngbawlna chu chhunzawm zel a ni Kum 2010 ah chuan Venghlun leh Vengthar Kohhran an indang tawh chungin, E.Lungdar Kohhran chuan Synod ruahman dan angin Missionary 22 lai chawm a ni ve ta a, anni Kohhran pawhin engemawzat an chawm bawk.

54

Missionary-a chhuak tawh leh chhuak mekte : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Nl. Zachhingpuii Nl. Vanlalfeli Nl. Lalngilneii .. Dr. H. Zaichhawna Pi B. Zonunsangi . Pu Vanlalchhuana . Pi Lianchhawni . chawl tawh. chawl tawh. chawl tawh. Birmingham, U.K. Tripura Field. Evangilist, Barak Area. Evangilist Teacher, Cachar Tlangram. Nl. Lalthlamuani . Evangilist Teacher, Arunachal & Assam Field. Pi Chhingpuii .. Evangilist, Assam Field. Pi C. Lalrinpuii Craft Teacher, Kolkota Field. Tv. Lalduhsanga chawl tawh Nl. Bethelpari Evangilist Teacher, Home Mission South. HUN PUMA RAWNGBAWL TAWHTUTE Mahni khua leh in lum kalsana rawngbawla feh chhuakte chanchin tawi te te-in sawi ila :1. Zachhingpuii d/o Aihnuna ( 1976 - 1990 ) :Pi Zachhingpuii hi kum 1976 atangin Ramthim lamah kalin, Tripura ramah Tlangbual Boloram hmunah te, Noagang ah te, Kasimchhora ah te, Joitang leh Nalichhora-ah te missionary hna thawkin a lo awm tawh thin a. Joitang hmunah phei hi chuan E. Lungdar Branch KTP te pawhin ram kan neih phah a. Amaherawhchu Mission rawngbawlna atan min rawn dil angin pek an ni ta a ni.

9. 10. 11. 12.

55

Ani hi a tir berah chuan KTP, E.Lungdar Branch in an chawm a, a hnu lamah chuan Pu CT. Pachhunga, Zemabawkin a chawm leh a; chumi hnuah Gospel Lover leh Pi Thanchungnungi leh Pi Thangi te tangrualin an chawm leh a ni. 2. Vanlalfeli d/o Zachhinga ( 1977 - 1984 ) : Pi Vanlalfeli pawh hi Tripura lamah, Tuidu Khambar leh Sip khuaah te missionary hna thawkin a lo feh chhuah tawh thin a. A chang chuan Evangilist Teacher ang pawhin a thawk thin. Pi Lianchhungi Melthum khuain a chawm thin a ni. 3. Lalngilneii D/o V. Lalchuana ( 1977 - 1983 ) : Pi Lalngilneii hi kum 1977 ah bawk Tripura ah lutin, Tuidu Kham ah te, Sip leh Noagang hmunahte Evangilist Teacher ah a lo thawk tawh thin a. A tirah chuan KTP, E. Lungdar ten an chawm a; chumi hnuah Pu Thanthianga, Tlangnuam, Aizawlin a chawm leh a ni. 4. Lalduhsanga s/o C. Siamtluanga (2008 2010) : Tv. C. Lalduhsanga hi Venghlui, Aizawl Kohhran chawmin kum 2008 atang khan Tripura State-a Depromthakut ah Evangilist in a thawk tan a. Kum 2011 ah a rawngbawlna chu bansanin Synod Presbyterian Bible School ah C. Th. a zir leh a ni. TUNA THAWK LAITE : 5. Lianchhawni d/o Tlangchangliana : Pi Lianchhawni hi Thlarau Bo Zawngtute chawm in kum 1999 atang khan Madhya Pradesh State-a Khandwa leh

56

Karkhera hmunah Evangilist in a thawk tan a. Kum 2003 ah Synod Mission Board in Evangilist Teacher atan a la a, hemi kum hian Training a nei nghal a. Kum 2004 atangin Arunachal East Field-a Khachan hmunah a thawk ta a. Kum 2011 atangin Bakbahar, Cachar Tlangram ah a thawk leh ta a ni. 6. Vanlalchhuana s/o C. Lalthlamuani : Pu Vanlalchhuana hi Synod Mission Board -ah kum 1996 atangin Evangilist Teacher atan lak a ni a, Winchester School, Cachar ah a thawk a. Kum 2001 ah training a nei a; chumi hnu chuan Patna Field -ah, Genesis School -ah 2003 thleng Hindi Teacher in a thawk a. Kum 2004 - 2009 chhung khan Arunachal West Field-a Bairakunda St. Paul H/S ah a thawk leh a. Kum 2010 atangin Barak Area-a Kolkolighar-ah Missionary-in a thawk ta a ni. 7. Lalthlamuani d/o H. Dokunga : Nl. Lalthlamuani hi kum 2008 atang khan Synod Mission Board hnuaiah Evangilist Teacher ni turin lak a ni a. Arunachal & Assam Field-a Lakla hmunah a thawk mek. 8. C. Lalrinpuii d/o Upa C. Sawidawla : Pi C. Lalrinpuii hi kum 2010 ah Synod Mission Board in Missionary (Craft Teacher) atan a la a, Kolkota Field-a (Badhu) Kolkota hmunah a thawk mek.

9. Chhingpuii d/o V. Ramfangzauva : Pi Chhingpuii hi Nepali Kohhran, Chandmary, Aizawl

57

chawmin kum 2004 atang khan Lalpani, Sonitpur District, Assam -ah Missianary-in a thawk a, kum 2011 atangin an thawhna Field leh thawktute chu Synod Mission Board hnuaiah an awm ta a, Pi Chhingpuii pawh a thawk zawm ta zel a ni. 10. Bethelpari d/o Thangreia : Nl. Bethelpari hi Aizawl Dawrpui Veng-a Pi Vanlalruati chawmin kum 2010 atangin Bungtlang South-a Hruitezawlah Evangilist Teacher in a thawk mek. 11. B. Zonunsangi d/o Pahnuna : Pi B. Zonunsangi hi kum 1983 khan Evangilist Teacher in a thawk tan a. Synod Mission Board hnuaiah Dholaicherra, Karimganj, Silchar ah te a thawh hnuin, tunah Agartala, Tripura State-ah a thawk mek. Evangilist Teacher-a lak a ni na-in, Office lamah pawh a thawk tam hle. 12. T. Lalchhanhima s/o T. Thantluanga : Tv. T. Lalchhanhima hi Aizawl Dawrpui Vengthar Kohhranin anmahni Kohhran chhunga Ruihhlo ngaite leh mi harsate tana thawk turin Counsellor atan a rawih a ni a, kum 2003 atang khan a thawk tan a. Hetiang lama harsatna nei tam tak a enkawl thin a, Home Crusade te, Camping te an buatsaih thin. Aizawl khawpui chhunga School hrang hrangte pawhin an School-a rawngbawl turin an sawm bawk thin. 13. Rev. Darrema Hlawndo s/o Upa Thangthuama : Rev Darrema Hlawndo hi kum 1999

58

atangin B. Th. (Hindi) a zir a, a zir zawhah Lucknow Fielda Etwa Bialah thla 6 chhung Missionary in a thawk a. Kum 2005 ah Pro-Pastor atan lak niin Sateek Bialah a awm a. Kum 2007-a Pastor-a nemngheh anih hnuah Lucknow Field-a Raebareily Bialah Missionary Pastor-in a thawk nghal a ni. 14. Dr. Zaichhawna Hlawndo s/o Upa Thangthuama : Dr. Zaichhawna Hlawndo hi 15.10.1963 khan Lungdar-ah alo piang a. A pa chu Thangthuama a ni a, a nu chu Bawihkimi a ni. Zirna lamah kum 1997 ah B.A. zovin kum 2002 ah M.A. a zo leh a. Chumi hnu kum 2005 2009 khan University of Birmingham, U.K. atangin Ph.D. a hmu leh a ni. Pu Zaichhawna hi rawngbawlna peng hrang hrang - Evangelist Teacher in Silchar, Barbon Village, Mohanpur-ah kum 1987-1989 chhung a awm a. Kum 1990 khan Missionary Training a zawm leh a. Evangelist Teacher hna Silchar Oriental School ah 1991 ah te, Kabuganj-ah 1992-1996 te, Lala Bazar-ah 1996-1998-ah te a awm a. Field Promoter in Delhi, Chamwood-ah 1998-2000 chhung a awm leh a. Evangelist-in Kolkatta, Scottish Church College-ah 2003-2005 chhung khan a awm leh a ni. Chanvo a chelh tawh chu Secretary, Christian Youth (KJS), Lala Pastorate, Secretary, Synod hnuaiah Sunday School Committee, Field Working Committee, Working Committee member te a ni bawk. Tawng chi hrang hrang a thiam tam hle a, Hindi, Bengali, Manipuri leh English te hi a thiam em em a ni.

59

BUNG 8 PATHIAN RAM THILPEK Pathian ram thawhlawm hi kum 1934 atangin record hmuh a ni a, chutah pawh chuan kum thenkhat - 1944, 1945, 1967, 1968 te hi Bial pumpui thawh tarlan mai a ni a, E.Lungdar Kohhran thawh bik a hriat theih tawhloh a ni. Rs a. 1934 1935 1936 p.

16. 0. 0. 22. 0. 0. 16. 12. 0.

60 1937 1938 1939 1940 1941 1942. 1943. 1944. 1945. 1946. 1947. 1948. 1949. 1950. 1951. 1952. 1953. 1954. 1955. 1956. 1957. 7 14. 3. 6. 15. 4. 19. 8. 27. 4. 25. 4. 37. 0. 1043. 9. 1008. 9. 213. 8. 208. 8. 209. 14. 375. 15. 424. 4. 382. 2. 476 15. 483. 2. 464. 14. 540. 6. 366. 9. Rs. 1958. 1959. 1960. 1961 1962. 1963. 1964 1965. 1966 581 738 899 1757. 2413 2469 2176 3460 3576 0. 0. 0. 0. 0. 0. 0. 9. Biate Bial pumpui thawh 0. Biate Bial pumpui thawh. 0. 0. 0. 0. 3. 0. 6. 6 3. 6. 6.

p. 89 17. 66. 46. 31. 56. 25. 92. 51.

61 1967 1968 1969 1970. 1971. 1972. 1973. 1974. 1975 1976 1977 1978 1979. 1980 1998-99 1999-00 2000-01 2001-02 2002-03 2003-04 2004-05 2005-06 2006-07 2007-08 2008-09 2009-10 14922 15545 8833 6598 7704 10221 11829 14568 14639 35482 27774 34239 32450 42243 274459 345558 337987 416302 490762 542650 530244 744901 691747 704493 980040 1214501 02. 17. 11. 77. 87. 07. 30. 18. 30. 02. 00. 00. 00. 00. .00 .00 .00 .00 .00 .00 .00 .00 .00 .00 .00 .00 Biate Bial pumpui thawh. Biate Bial pumpui thawh.

-

62

BUNG 9 HARHNA Pathianin a ram tihzau nan te, a mite tihchak thar nan te Kohhranhovah harhna a thlentir thin. Sawt pawh a sawt

63

hle a ni. Mizoram Kohhran hringtu Welsh ramah chuan kum 1904-ah harhna ropui tak a thleng a, an Mission Field pakhat, Khasi rama miten an zu chhim a, harhna chu an hawn ve ta a. Kum 1905-ah Khasi ramah chuan harhna a thleng ve ta a ni. Mi 5000 lai Kristianah an inpe nghe nghe a ni. Chu harhna chu chhim turin leh Assembly (chutih laia Synod) Mairang khuaa awm hmang ve turin Mizoram atangin mi 9 an zu kal ve a; amaherawhchu harhna chungchangah chuan hlawhchham inti takin an lo hawng a, Aizawl an rawn thlen dawnin Chaltlang kawnga an chawlh laiin an lo danglam nasa ta mai a, harhna chu an chang ve a lo ni a. Chumi ni chu 4.4.1906 a ni. Chu harhna chuan a fan zau zel a, Mission Veng Kohhran pui berah pawh ni 9.4.1906-ah chuan a thleng ve ta a. Mizoram, Kristian 49 chauh awmnaah chuan mi 89 laiin baptisma an chang thar ta a ni. Chuta tang chuan Mizoramah hian Harhna chu a cham reng tihtur khawpin a lo thleng fova, Kristian pawh an pung deuh deuh zel a ni. E. Lungdar Kohhrana Harhna a lo thlen dan lo sawi ila. Tum 1-na : Kum 1913-a Mizorama harhna lo thleng nghawng zelah khan E. Lungdar Kohhranah pawh kum 1915ah a lo thleng ve a. Kohhran an la tlem hle a. He harhnaah hian Hrangruma chuan inlarna angin thu a sawi thin. Tum 2-na : Mizorama harhna tum 3-na chu kum 1919-ah a lo thleng a. Chu harhna chu E. Lungdarah pawh kum 1920ah a lo thleng ve leh ta a. An tuipui ber chu Isua tuarna a ni. An tana a tawrhna avang chuan Isua chu an khawngaih a, an lainat em em a. An lung a leng a, an khawlai kalte hi an kal ber ber thin a, an nun a ngui ruai mai a ni. Han biak pawhin tah mai an chak thin a, an rilru milpui deuh lo chu kawm

64

pawh nuam an ti lo. An hla tuipui ber pawh Isua tuarna lam hla vek a ni, an sak lar deuh deuhte chu: 1. Isua Kros mak tak chungah khan. 2. Thu mak ka sawi nin theihloh chu. 3. Thisen hlu, thisen hlu. 4. Ka thla, thlawk la, thuro angin. 5. Aw Kalvari thing chungah chuan. 6. Ka Lalpa misualah an chhiar. tihte hi a ni. Kalvari tlang an ngaihtuahin an lung a leng em em a, sava hram leh rengchal hram te, thing innawt ri te pawh hian Aw, tlang mawi Kalvari ti rawng rawngin an hre thin a, an tap zawih zawih mai thin a ni. Hemi kum hi buh ei lamah an tam hle mai a, khaw thenawmte pur an phur thin. Nimahsela harhna an chan avang chuan tam hrehawm pawh an hre lo; pur phur an inchhawkte hi ramhnuaiah pawh Pathian fakin an lam deuh reng mai thin. Feh hawngte hi in lam amite hian an lo hmuak thin a, kawtchhuahahte hian antam phurh leng dawr dawr khawp tein an lam thin. Hemi kum Krismas-a an lengkhawm tum khat chu an zai tuiin, hla an nawn rei khawp mai a. Ka Lalpa misualah an chhiar tih hla hi zanlai vel atangin an sa tan a, tawp thei ta hek lo. Khua a lo var a, khawvara lo lut tharte pawhin an zawm ve zel a; chhun a lo ni ta hial a, chutah pawh chuan an la tawp thei chuang lova. Tlai lamah Behliang mun hun velah ruai theh a lo tul ta si, tufa hovin Sechal ruai an siam chuan a titawp thei ta chauh a ni. Darkar 15 lai an sa awm e. Ruai theh phei chu rawt lo se, eng chen tak sa ang maw! an ti hial a ni. He harhnaah hian an lam a, an zuang vak vak thin. A

65

hmain Biak In-ah khuang an la hmang ngai lova, hemi kum atang chiah hian Biak In-ah khuang an hmang a ni. Kum 1921 a lo her chhuak a, chu hlimna chuan khurhna a lo tel ta a; Kristian pawh an pungin, Pathian thu awilo tam takin an awih ve ta a ni. N. Vanlaiphaiah Pastor Bial 2 infinin inkhawmpui neih a ni dawn a, chumi atana inbuatsaihna chi khat, Thlarau beisei hlimna inkhawmpui chu E. Lungdarah neih phawt a ni a. Mikhual pawh 200 lai an lo kal a. Tin, hetih hun lai vel hi Fangrual an tih mai thin, Kristian nula leh tlangvalin a huhova khua an fan thin hun lai a ni a, an hlim hle thin a ni. He harhna hian kum 6 lai a awhin, Kohhranho a chenchilh a ni ber mai; kum 1925 thlengin Kohhranho an hlim em em reng a ni. TUM 3-NA : Kum 1930-ah Harhna a lo thleng leh a. A intan ber chu ran talha chawimawina atangin a ni. A hmasa berin Pu Thangchhingpuian a vawk a talh a, a dawtah Pu Thasiama leh Veli nuin an talh leh a. Chumi hnuah pawh Kohhran hovin ar an khaikhawm a, lawmthu sawina an siam leh a. Chumi zan chuan Penticost ni ang mai khan Thlarau a lo thleng chu a ri huk mai a; tap nen, lam nen, an thum ta chur chur mai a ni. Tin, Krismas Inrinni zanah Pu Lianngaian bawng a talh leh a; chutah pawh chuan Pathian Thlarau hnathawh a lo thleng leh a, an lam a, an tap bawk thin. Khawlaite an fang bawk thin a ni. He hlimna hian ngal nat a keng tel a, an ngal a nat tawh chuan an thu hnawk mai thin a, tlangvalte pawh hi an rak tuar tuar mai thin a ni. Mi thenkhat chuan Isua a lokal dawn tiin an tingthulte an phawrh a, an sem thin. He harhna hian Kohhranhovah inhmangaihtawnna a thlen nasa a, an hlawkpui hle a ni.

66

He harhna hian Kohhranho a chenchilh lai hian, kum 1931-ah khan E. Lungdar Pastor Fehtea bial leh Pastor Bankuaia bialte infinin E. Lungdarah hian Inkhawmpui neih a ni a. He Pastor bial 2 hian khawchhak ram zawng zawng hi a huam a ni mai e; Tuichang chhak lam zawng zawng, Champhai chhim lam zawng hi a ni a; mikhual pawh an tam hle a ni. In khatah mi 30/40 te an thleng a ni. Mutna an indaihloh avangin tualchhung mipa tawhphawt chu leikapuiah te, pumah te, zawlbukah te an riak a, mikhual erawh chu inchhungah an riahtir vek a ni. Inkhawmna atan Lalruni tuizawl, tuna tlang dil bulah khian Pandal, a dung 72 ft, a vang 48ft an sa a, chutah chuan an inkhawm thin. An hlim em em a, an lam mup mup mai a ni. Hemi tuma inkhawmpui hi khawmpui nuam leh hlim berah upa lamte chuan an sawi thin a ni. Inkhawmpui an tiak tur chu a tual a khualin an ui em em vek mai a, kawtchhuaha an han inthlahte chu, kut hi mittui leh hnap hrukna hian a nal pur mai a, Inkhawih ngam pawh a ni lo an ti hial thin. Hla phuah thiam hmingthang Pu Saihnuna (Leng Lal) pawh a tel ve a, he hla hi a phuah ta nghe nghe a ni. 1. Aw, thisen ropui zarah, Tapin i hming kan ko; Lawmna parmawi min thliah, Lenrual lungduhte nen. Ka ngai e, Lalpa, Hallelui, ka ngai, Then lova leng zawng kimna Zion, Immanuela khawpui chu. 2. Kan lenna hmuntin, ramtin, Tlangtin ami Lalpan;

67

Hmangaihte inthen hnu, Min la hruaikhawm leh ang. 3. Tunah lungngaiin kan tap, Khua a lo var hun chuan; Lalna rammawiah khian Thian kan inthen tawh lawng. He hlimnaa an hla sak lar deuhte chu : Kan nghak reng che kan Lalber. Ka ralthuam ka dah ngam lo. Ka hmaah luiral mawi chu a awm. Misual ka ni, Lalpa min ngaidam rawh. Ka thilung sual bawlhhlawh hnu hi tihte hi an ni.

1. 2. 3. 4. 5.

Upa Khupa chuan, Aw, kallai kan ni tih hi a duh em em mai a, a fanu hmingah Kallaii a sa hial a. Pu Lianngaia pawhin he hla hi a duh ve hle bawk a; a fapa hmingah Chawllova a phuah a, rei a dam ta lo hlauh a ni. Tin, Suakliana hla phuah, Kan nghak reng che kan Lalber, tih hla hi an sa lar zual bik a; inkhawmnaa tum hnih an sak a tam mai. Pu Thangluaia pawhin a fapa hmingah Vanropuia a sak phah a ni. Tin, hemi kuma piang tho, Bawngchawm Lal Pu Chawnghmingliana fapa pawh Vanropuia an ti bawk. He harhnaah hian an khur a, an awm hle hle thei lova, an lam chhuak ta thin a ni. An lam hian an si si a, thenkhatte chuan Vanram ka fang te an ti thin. Biak In-ah chuan mipa leh hmeichhia hi inlamfin lovin, upa ten an daidang thin. Kum 1932-ah Pu Chawnga (Chawngthura) chuan tawnghriatloh a chang a. A tirah chuan miten Van tawng an tih sak mai thin a, tawnghriatloh tih hi sawi a la awm ngai

68

silova. A lungphunah pawh Mizorama tawnghriatloh nei hmasa ber tih a ni nghe nghe. Tawnghriatlohte hi awmin lo tam sawt hle mahse, Pastor Fehtea bialah chuan Kohhranho lungruallohna awm ngai lo hle a ni. TUM 4-NA : Hei hi Bawm zawn hlimpui an ti mai thin. Kum 1946 hnuhlak (May) laiin, Aizawl lam atanga Burma rama kal tur chanchin tha Dak chuan Lungdar a rawn thleng ve ta a. Mualcheng chuan an rawn hlimpui em em lova; mahse E. Lungdarin an han lak meuh chuan anmahniah a thawk let ve leh a, an hlimpui leh ta hle a. E. Lungdarah pawh an hlimpui hle a ni. Hemi tuma hlimna hi, a chang vekte chuan an chang chhah hle, an ban han vaite hi a na khawp a, an thlan te hi a tla phung mai thin a ni. An hnathawk lai pawh hi khuang ri an hriat tawh chuan an chhunzawm hlei thei lova, an invai pawp pawp zel mai a ni. An hla tuipui ber chu Isua hming an hril ang a tih hi a ni a, chhak lamah a kal zel ang tih lai phei hi chu Bawm zawn nen a inrem bawk a, an duh lehzual thin. Hemi kumah Bawktlang khaw thalai engemawzatin hlimna chim leh rawngbawlin thla 3 ngawt mai E. Lungdar an chamchilh a, E. Lungdar thalai rualin hlo thlovin an loah an va fehpui thin. Kum 1948-ah Bawm zawn tum 2-na a lo thleng leh a, a hma ami ang chuan an hlimpui em em lo. TUM 5-NA : Hei hi Laikang Hlimpui an tih fo hi a ni. Kum 1951, E. Lungdarin Laikang ram tang an neih kum a ni. Pathian thuhriltu lar tak Pu Lalkherha chu an khua (Biate) atangin chhim lam atanga Burma rama luh tumin a chhuak a; E. Lungdarah a cham a tul a ni ang chu, thla 3 ngawt a

69

cham ta a. A Rawngbawlna atang chuan Kohhranhovah Harhna a thleng ta a ni. E. Lungdar khua chuan an ram hla ber, Laikang ram tang an neih kum tak a ni si a; nitin an feh atul si. Lehlangin an feh thin a, tlaiah inkhawm hmanloh hlauvin an tlan haw thin a ni. Zantin an inkhawm mai bakah, inkhawm banah an lengkhawm a, dar khat te, dar hnihte an thleng thin. Chutianga nitin leh zantin an awm chung chuan chauh pawh an hre chuang lo. An hla tuipui ber chu - Sual thimah hian kan vakvai rei tawh lovang tih te, ;Lalpa tawtawrawt a rik hunin, tihte hi a ni. Pen thum lamin an lam ber a, an lam rual suau suau thin. Tlangval thenkhat erawhchu tuihleuh ban vai ang deuh hian an ban an vai a, an nghawk sawk sawk thin a. Hla pawh sa ve lem lovin, heih heih an ti thin. Tawnghriatlohte pawh an zir thin a. Pu Zachhingan a tia lawm - Pu Lalkherha rawn hruai Pu Thanglawma leh Selan Pu Chalphunga inah an lo zirtir a. Kan va lut ve mai mai a, KOhhran Upate pawh an lo tel a. Engmah la chang ve ta lo chu ka nuih hi a za em em mai a. Ka awm ve tih pawh hre lovin Pu Tlanglawma chuan, Zachhinga hi a lokal ve em? Tawnghriatloh chi 7 a nei a sin a ti a. Kei chuan, Awihawm loh loh, chi khat pawh la thiam lo ia ka ti a; tichuan nuihza hle e tilo chuan ka tel ve ta a. Pu Tlanglawma chuan, Inring rawh ule, tan, tan, tan, in ti ang a, in lei a lo danglam pawhin tilui zel ang che; Thlarauin a man che u a ni ang a ti a. A sawi ang chuan kan han ti ta a, a awilo ber kha a chang hmasa ber chu ka ni ta lawi a a ti a ni. Pu Thanglawmate chu hlo thlovin an va pui a, Biate khuain an rawn pui bawk a, mi 150 lai an feh a, thlamahte chuan an lam lawp lawp mai a ni. He hlimnaah hian Kohhran

70

mipui an lungrual em em vek a ni. TUM 6 -NA : Kum 1954-ah Chaltanga, Thiltlang khua chu rawngbawlnain E. Lungdarah a cham reng a, Kohhran an hlim hle a ni. TUM 7-NA : Kum 1965-ah E. Lungdarin Laikang ran tang neih a ni a; hemi kum hian Pu Panga, Riangtlei khua chu E. Lungdarah a lo kal a, a cham reng a. Aizawl atanga hmu nia insawiin, tutute emaw ran talh turin a tur (ngen) thin a, In talh loh chuan sakeiin a seh tho ang te a ti thin. Talh phah pawh an awm nual a ni. Pu Chhawnluaia, Farkawn khua chu chhim lama rawngbawl tumin E. Lungdar a rawn thleng ve bawk a, ani pawh chu a cham ta reng a; chutih lai chuan Kohhranhova hlimna ropui tak a lo thleng ta a ni. TUM 8-NA : Chhandam nih inhriate hi tunhma chuan an awilo lutuk a, miin an sawite hian chapo tawngah an ngai thin. Nimahsela he thu hi Mizoramah a lar chho zel a, miin an hrefiah thiam tawl tawlh a ni. Kum 1974 March thlaah Pi Thangpuii, Khawlek khua chu E. Lungdarah rawngbawlna a nei a. Biak In-ah Pathian thu sawiin, inkhawm banah Counselling neih thin a ni a. Lam nain a thawk nasa em em lova; amaherawh chu chhandam nih inhriatnaah an chiang a, an lawm em em a ni. Pi Thangpuii rawngbawlna hi Lungdar Kohhranah chuan, hetiang anga campeign neihna hmasa ber a ni. TUM 9 -NA : Kum 1984 kumtirah Pu C. Lalthlamuana

71

Lunglawn khua chu a hote, Evangelistic Team, member 15 nen E. Lungdarah an lo kal a, camping neih a ni a. Mi tam tak an lut a, piantharna an chang hlawm a ni. He harhna hi Kohhranah thawhlawm ngaih pawimawhna te, Kohhran ngaih pawimawhnate tithangtu niin a lang. Tun thlenga zing tawngtai inkhawm hi hemi atanga intan a ni. TUM 10 -NA : Hei hi Bethel Harhna kan ti mai ang chu. Pu K. Hmingliana, Speaker, El Bethel Evangelistic Team leh a rawngbawlpuite hmangin kum 1989 February thlaah camping neih a ni a. El Bethel Team hi Aizawla rawngbawlna an neih hma, Mizorama rawng an bawl tantirh lam a ni a, an rawngbawlna a alhchhuahna hmun tak pawh a ni. Pathian thuchah sawiin, Counselling Class neih a ni a; chumi hnuah Bethel an ti mai a, hmun bik ruatah mahnia Pathian pawlna neih a ni a. Mitin maiin Pathian pawlna an chang a, an tap zawih zawih a, an lam suau suau mai a ni. He harhnaah hian mi zawng zawng an lam a ni ber e. BUNG 10 GOSPEL CAMPING Mizoramah leh E. Lungdar Kohhranah ngei pawh Kohhranho rawngbawl dan hi a danglam fo thin. A tirah inah lut lawra, Isua hi lo ring ve tawh rawh u, an tih mai thin ang hun kha a liam tawh a, rawngbawl dan ki hrang hranga thawh a lo ngai ta. Crusade leh campaign rawngbawlnate a lo ngai ta a, chu mai pawh duhtawk lovin, Camping rawngbawlnate a lo chhuak ta zel a. Camping

72

hmangin Pathianin a mite a tiharh thin a ni. E. Lungdar Kohhrana camping neih tawhte lo tarlang ila :CAMPING A hmun A hun Speaker Counsellors VAWI 1-NA : : High School : 19. 1. 1983 - 7. 2. 1983 : Pu Lalsiama : Messenger For Christ Team member 7 leh Tualchhung atanga inruatte. : Pastor L. Hrangzova : Upa C. Bawizuala VAWI 2-NA : : High School : 17 - 21. 1. 1984 : Pu C. Lalthlamuana : Evangelistic Team member 15 : Pastor L. Hrangzova : Upa C. Bawizuala : 207

Director Secretary CAMPING A hmun A hun Speaker Counsellors Director Secretary Campers

73

CAMPING A hmun A hun Speaker Counsellors Director Secretary

Campers CAMPING A hmun A hun Speakers Counsellors Director Secreatry Campers CAMPING A hmun A hun Speaker Counsellors

VAWI 3-NA : : High School : 22 - 25. 1. 1986 : Tv. B. Lalhmingsanga : M.F.C. Team member 20 : Pastor H. Sangkhuma & Upa C. Bawizuala : Pu C. Sawidawla Leader Pu B. Thantluanga, Pu Saingenga Sailo, Tv. K. Lalrammawia : 216 VAWI 4-NA : : M/S II : 30. 4. 1987 - 3. 5. 1987 : Pastor S. Lalkhuma & Pu B. Lalhmingsanga : Kohhran atanga ruat mi 24 : Upa C. Lalruma & Upa Hranghleia : Upa Lianchhunga : 112.

VAWI 5-NA : : High School : 5 - 9. 1. 1988 : Pi Lalzawmliani Ramhlun N : Ramhlun atanga lo kalte leh Kohhran atanga ruat - mi 39 Director : Pastor S. Lalkhuma Asst. Director : Upa V. Lalremthara Secretary : Pu C. Sawidawla & Upa C. Bawizuala Campers : 168

74

CAMPING VAWI 6-NA : A hmun : High School A hun : 8 - 23. 2. 1989 Speaker : Pu K. Lalhmingliana Counsellors : El- Bethel Team mi 6 & Tawngtai khawl mi 17 Director : Pu B. Lalhmingsanga As