Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kom op tegen kankerRoken in het gezinMaart 2018
170515
Dit is een ingekorte versie van de resultaten van het onderzoek. De uitgebreidere versie, met nog meer resultaten, kan
op aanvraag verkregen worden bij [email protected]
Studie-opzet
1
Doelstellingen
Kom op tegen Kanker ondersteunde in het verleden regelmatig een aantal actiecampagnes tegen het roken met
onderzoeksgegevens.
In 2008 richtte het project zich op de blootstelling aan tabaksrook binnen het gezin, en meer specifiek de impact ervan op
kinderen.
Om na te kunnen gaan in welke mate het gedrag en de attitudes van ouders t.o.v. deze problematiek al dan niet ëvolueerden
doorheen de tijd werd in 2014 een nieuwe meting uitgevoerd, waarin specifieke aandacht werd gegeven aan de vermeende
impact van het rookverbod in de horeca.
In 2016 en 2017 voerde KotK een opgemerkte televisiecampagne om binnen roken te ontraden. Deze (creatief bekroonde)
campagne werd ondersteund door een uitgewerkt communicatieplan (o.a. een brochure) via zogenaamde intermediaire kanalen
(dokters, apothekers, Kind & Gezin, …).
Om de impact van deze inspanningen te kunnen meten en de evolutie van het binnen roken te
volgen, werd een nieuwe vervolgmeting gedaan met een licht aangepaste vragenlijst.
3
Methodologie
• Doelgroep: Nederlandstalige ouders van gezinnen met kinderen jonger dan 15 jaar waarin minstens één ouder rookt (dit hoefde niet noodzakelijk de ondervraagde ouder te zijn).
Universum
• CATI, via Telescoop + ad-hoc
Methode van dataverzameling
• Van 15 januari tot 29 januari 2018
Veldwerkperiode
• 9’47’’ minuten
Gemiddelde duurtijd
4
Resultaten
2
Wie rookt binnen het gezin?
2.1
Aantal rokende ouders
Zijn er bij u in het gezin personen die roken*?
27 28
74 72
2014
(n=2314)
2018
(n=1027)
(Tabel geef significante verschillen weer tussen
doelgroepen en totale populatie)
% OP BASIS: ALLENSignificant hoger dan vorige meting Significant lager dan vorige meting
Aantal rokende ouders blijft stabiel t.o.v. 2014. Maar percentage tabaksrokers daalt. Eén op zes rokers verving tabak door
de e-sigaret. Binnen lager opgeleiden zien we een sterkere daling van het aantal rokers (blijft wel hoger dan gemiddelde in
de totale populatie).
7
23
5
72
2018
(n=1027)
Nee
Exclusiefdampers \e-sigaretten
Tabak
82% tabak
31% dampers/e-sigaretten
* Vanaf 2018 zijn rokers tabaksgebruikers en/of
gebruikers van dampers/e-sigaretten.
PROFIEL 20142018 2018
alle rokers tabaksrokers
Lager
opgeleiden55 43 40
Inactieven 38 40 34
Arbeiders 37 40 31
Huisman/-vrouw 31 43 39
Lage sociale
klasse50 53 48
Lage
middenklasse39 41 30
Aantal rokende ouders
Zijn er bij u in het gezin personen die roken?
% per segment 2014 2018 EVOLUTIE
ALLEN 26,5 27,8 +5%
ONDERWIJSNIVEAU
Lager + Lager secundair 54,5 43,1 -21%
Hoger secundair 32,5 38,5 +18%
Hoger 16,1 14,7 -9%
SOCIALE GROEP
Lage sociale klasse 50,2 52,8 +5%
Lagere middenklasse 38,9 40,5 +4%
Hogere middenklasse 28,3 31,1 +10%
Hogere klasse 14,6 13,2 -10%
% OP BASIS: ALLEN
Verschil tussen lager en hoger onderwijsniveau daalt.
8
Roken in het gezin – tabak vs dampers.
In 8 op 10 van de rokersgezinnen wordt tabak gerookt, in 3 op 10 gedampt.
Enkel tabak
68%
Enkel dampers
17%
Tabak 82%
Dampers 31%
Beide
14%
Meer bij
opleiding technisch of beroeps secundair
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN
9
Wie rookt er in het gezin?
17
8
2
0,4
20
7
2
1
1 ouder
Beide ouders
1 of meerdere kinderen
Iemand anders die bij het gezin woont
2014 (n=2314)
2018 (n=1027)
Ouder(s): 27%(25% in 2014)
In iets meer dan 1 op vier van de gezinnen is er minstens één rokende ouder. In 7% van de gevallen roken
beide ouders.
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR
10
Profiel – rokende ouders
1 OF BEIDE OUDERS 2014 2018
TOTAAL 25 27
Lager opgeleiden 53 43
Lage sociale klasse 49 49
Lagere middenklasse 38 38
Arbeiders 37 39
Inactieven 35 37
Huisman/-vrouw 28 43
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR
Bij 18-34 jarigen, lager opgeleiden, lage sociale klasse, arbeiders en inactieven komt het significant vaker voor dat
beide ouders roken. Bij 1 op 5 van de gezinnen rookt één ouder, als de ouder lager opgeleid is, behoort tot de lage
sociale klasse of lagere middenklasse, een arbeider is, huisman/-vrouw of inactief, gebeurt dit significant meer.
11
74 76
23 24
3 0
2014
(n=385)
2018
(n=337)
Geprobeerd te stoppen met roken
Heeft uzelf al geprobeerd te stoppen met roken? Heeft partner al geprobeerd te stoppen met roken?
JA 2014 2018
TOTAAL 72 76
Lager opgeleiden 59 86
Inactieven 60 65
Huisman/-vrouw 59 51
% OP BASIS: OUDER ZELF ROOKT
Significant hoger dan vorige meting Significant lager dan vorige meting
Meer respondenten geven aan zelf al geprobeerd te hebben om te stoppen met roken. Deze stijging is nog groter
in de lage middenklasse. Wanneer de partner rookt, geven lager opgeleiden vaker aan dat hun partner al heeft
geprobeerd te stoppen met roken.
% OP BASIS: PARTNER ROOKT
12
7481 78
2318 20
3 2 2
2014(n = 398)
2018alle rokers(n = 365)
2018tabaksrokers
(n = 306)
weet niet
nee
ja
JA 2014
2018
alle
rokers
2018
tabaksrokers
TOTAAL 74 81 78
lage
middenklas
se68 87 86
dampers/e-
sigarettenNA 92 NA
NEE
Gezinsgro
otte 2 kids56 53 47
Roken in aanwezigheid van het kind
2.2
Hoe roken in aanwezigheid van het kind
Gebeurt het dat een ouder rookt in de aanwezigheid van een kind uit het gezin?
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN Significant hoger dan vorige meting Significant lager dan vorige meting
2 op 5 ouders rookt ook in aanwezigheid van een kind uit het gezin. Bij inactieven en huismannen/-vrouwen is
dit hoger. In de hoge sociale klasse is dit gemiddeld lager en zien we ook een daling t.o.v. 2014.
14
46 43 44
54 57 56
1
2014(n = 588)
2018alle rokers(n = 548)
2018tabaksrokers
(n = 455)
weet niet
nee
ja
JA 2014
2018
alle
rokers
2018
tabaksrokers
Inactieven 49 54 58
Huisman/-
vrouw62 62 61
Lager
opgeleiden46 35 38
Roken in aanwezigheid van het kind
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR EN OUDER ROOKT IN AANWEZIGHEID VAN HET KIND Significant hoger dan vorige meting Significant lager dan vorige meting
Er is geen evolutie in de frequentie van roken in aanwezigheid van kinderen. Enkel bij de lage sociale klasse
zien we een stijging van het aantal personen dat maandelijks rookt in aanwezigheid van kinderen.
15
7
7
4
10
22
49
7
6
5
10
23
49
5
8
2
11
23
51
minder vaak
een keer per maand
meerdere keren per maand
een keer per week
meerdere keren per week
dagelijks
2014 (n = 272) 2018 alle rokers (n = 233) 2018 tabaksrokers (n = 174)
Extrapolatie-oefening : Aantal kinderen die dagelijks in de rook worden gezet
door hun ouders : Evolutie 2014-2018
Berekeningswijze op basis van aantal kinderen Methode :
Stap 1 : Aantal kinderen in Vlaanderen onder 15 jaar (bron NIS)
Stap 2 : Vermenigvuldigen met % ouders van kinderen onder 15 jaar die hun kinderen dagelijks in de rook zetten.
Berekening :
16
2008 2014 2018
Stap 1:
Vlaamse kinderen onder 15 jaar978.952 1.034.006 1.058.744
Stap 2:
Ouders die kinderen dagelijks in de rook zetten11,73% (198/1688) 6,01% (139/2314) 4,87% (50/1027)
Resultaat114.830 uitgerookte
kinderen
62.112 uitgerookte
kinderen
51.561 uitgerookte
kinderen
Evolutie:
Vlaamse kinderen
Uitgerookte kinderen
+ 6%
-46%
+ 2,4%
-17%
Alternatieve berekeningswijze
(Rekening houdend met verschillend aantal kinderen
bij rokende ouders en niet rokende ouders)
284/4334 kinderen
dagelijks in rook *
1.034.006 = 67.757
kinderen
88/2072 kinderen dagelijks
in rook * 1.058.744 =
44.966 kinderen
Extrapolatie-oefening : Aantal kinderen die dagelijks in de tabaksrook worden
gezet door hun ouders
Berekeningswijze op basis van aantal kinderen Methode :
Stap 1 : Aantal kinderen in Vlaanderen onder 15 jaar (bron NIS)
Stap 2 : Vermenigvuldigen met % ouders van kinderen onder 15 jaar die hun kinderen dagelijks in de tabaksrook zetten.
Berekening :
17
2018
Stap 1:
Vlaamse kinderen onder 15 jaar1.058.744
Stap 2:
Ouders die kinderen dagelijks in de tabaksrook zetten3,89% (40/1027)
Resultaat 41.236 uitgerookte kinderen
Alternatieve berekeningswijze
(Rekening houdend met verschillend aantal kinderen bij rokende
ouders en niet rokende ouders)
71/2072 kinderen dagelijks in tabaksrook * 1.058.744
= 36.079 kinderen
Roken in aanwezigheid van het kind
Waar gebeurt dit?
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR EN OUDER ROOKT IN AANWEZIGHEID VAN HET KIND*Item werd geherformuleerd
In aanwezigheid van een kind, wordt er minder op publieke plaatsen gerookt waar veel kinderen komen*, minder
bij vrienden, kennissen of familie thuis en minder binnen op publieke plaatsen.
Lager opgeleiden roken nog vaker in de wagen en dit stijgt nog t.o.v. 2014.
18
3
13
18
28
35
69
89
4
13
19
30
37
71
90
8
14
30
31
50
72
94
In publieke plaatsen binnen
In de wagen
Bij vrienden, kennissen of familie thuis
Binnen in eigen woning
*In speeltuinen, pretparken
Op publieke plaatsen buiten (straat, park, …)
Buiten, in open lucht op privédomein
2014 (n = 272) 2018 alle rokers (n = 233) 2018 tabaksrokers (n = 200)
Roken in aanwezigheid van het kind (subgroepen)Gemiddelde van de totale groep tussen haakjes
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR EN OUDER ROOKT IN AANWEZIGHEID VAN HET KIND
19
20142018
alle rokers
2018
tabaksrokers
BUITEN IN OPEN LUCHT
Dampers/e-sigaretten NA 100 (90) NA
PUBLIEKE PLAATSEN WAAR KINDEREN KOMEN
Lager opgeleiden 70 (50) 58 (37) 56 (35)
Bedienden 47 (50) 48 (37) 48 (35)
Lage sociale klasse 52 (50) 61 (37) 56 (35)
IN EIGEN WONING
45+ 29 (31) 48 (30) 48 (28)
Inactieven 58 (31) 48 (30) 46 (28)
IN DE WAGEN
Lager opgeleiden 27 (14) 30 (13) 31 (13)
PUBLIEKE PLAATSEN BINNEN
45+ 7 (8) 15 (4) 19 (3)
Lager opgeleiden 13 (8) 15 (4) 15 (3)
Inactieven 7 (8) 10 (4) 9 (3)
Lage sociale klasse 7 (8) 12 (4) 14 (3)
Roken in aanwezigheid van het kind
13 8
87 91
2014
(n=588)
2018
(n=548)
Weet niet
Nee
Ja
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN
JA 2014 2018
45+ 19 18
Inactieven 24 20
18-34 9 5
Bediende 34 4
Hoger opgeleiden 30 7
Actieven 9 5
Mogen er gasten in huis roken in aanwezigheid van een kind uit het gezin?
Significant hoger dan vorige meting Significant lager dan vorige meting
Gasten mogen minder in huis roken als er een kind aanwezig is. In 2008 was dit nog mogelijk bij 1 op 3.
20
Roken in aanwezigheid van het kind
Op welke manier wordt er binnen uw gezin rekening gehouden met de kinderen om blootstelling aan rook te vermijden?
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR EN OUDER ROOKT IN AANWEZIGHEID VAN HET KIND
Bijna iedereen houdt rekening met kinderen om hen niet bloot te stellen aan rook, meestal door buiten te gaan
roken (wanneer de kinderen thuis zijn, maar ook wanneer ze niet thuis zijn) en/of niet in het bijzijn van de
kinderen te roken.
Vermijden blootstelling: 99%
(97% in 2014)
21
Tot zelfs 92% bij lager
opgeleiden
2
6
14
15
38
66
80
87
1
3
7
14
20
37
68
81
86
3
9
10
15
40
71
93
niet
op een andere manier
door een afzuiginstallatie te voorzien
door onder de dampkap te gaan roken
door te dampen (e- sigaret) in plaats van te roken
door in een andere kamer te gaan roken
door niet in het bijzijn van de kinderen te roken
door ook buiten te gaan roken als de kinderen niet thuis zijn
door buiten te gaan roken als de kinderen thuis zijn
2014 (n = 588) 2018 alle rokers (n = 548) 2018 tabaksrokers (n = 455)
Problemen in het gezin rond roken
2.3
Problemen in het gezin rond roken
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN
Wordt roken in het bijzijn van kinderen door u persoonlijk als een probleem ervaren?
Roken in het bijzijn van kinderen wordt nog altijd gezien als een probleem. Wanneer de partner rookt en de
ondervraagde persoon niet, is dit zelfs nog hoger i.v.m. 2014.
21
19
21
19
24
16
18
23
12
12
10
13
19
9
8
14
34
31
31
32
43
25
27
37
35
38
40
44
29
31
38
36
31
32
30
25
27
43
36
27
66
69
69
69
55
75
74
63
2014 (n=588)
2018 (n=548)
2014 (n=190)
2018 (n=211)
2014 (n=203)
2018 (n=183)
2014 (n=195)
2018 (n=154)
Allen
OP r
ookt,
part
ner
nie
t
Part
ner
rookt,
OP
nie
t
OP e
n
part
ner
roken
Nee, helemaal niet
Nee, eerder niet
Ja, eerder wel
Ja, heel erg
JANEE
23
22
24
29
24
20
31
17
17
16
16
18
14
17
16
14
18
38
40
47
38
36
48
31
35
33
31
43
28
21
29
38
39
22
23
10
20
26
23
30
26
56
54
53
47
47
52
67
65
2014 (n=588)
2018 (n=548)
2014 (n=190)
2018 (n=211)
2014 (n=203)
2018 (n=183)
2014 (n=195)
2018 (n=154)
Allen
OP r
ookt,
part
ner
nie
t
Part
ner
rookt,
OP
nie
t
OP e
n
part
ner
roken
Nee, helemaal niet
Nee, eerder niet
Ja, eerder wel
Ja, heel erg
Problemen in het gezin rond roken
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN
Wordt roken in het bijzijn van kinderen door uw partner als een probleem ervaren?
Ook roken in het bijzijn van kinderen wordt door de partner als een probleem ervaren. Wanneer de partner zelf
rook, zien we een stijging van het aantal respondenten dat aangeeft dat dit door de partner niet als een
probleem wordt ervaren.
JANEE
24
Problemen in het gezin rond roken
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN
Wordt roken in het bijzijn van kinderen door uw kinderen als een probleem ervaren?
De helft van de kinderen ervaart roken ook als een probleem, dit aantal stijgt.
25
28
22
27
31
30
23
21
25
20
18
23
48
49
47
47
49
53
25
24
26
26
21
19
20
27
21
27
18
28
45
51
47
53
40
47
2014 (n=588)
2018 (n=548)
2014 (n=393)
2018 (n=394)
2014 (n=195)
2018 (n=154)
Allen
1 o
uder
rookt
Beid
e o
uders
roken
Nee, helemaal niet
Nee, eerder niet
Ja, eerder wel
Ja, heel erg
JANEE
25
Problemen in het gezin rond roken
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN
Leidt roken in uw gezin tot discussies of ruzies?
Significant hoger dan vorige meting Significant lager dan vorige meting
In 1 op de 5 gezinnen leidt roken tot discussies of ruzies. Er zijn minder respondenten die aangeven dat dit
regelmatig tot discussie leidt t.o.v. 2014.
67
72
26
20
5
6
2
2
32
28
2014 (n=588)
2018 (n=548)
nee ja, soms ja, regelmatig ja, vaak
26
Vaker discussie wanneer 1 ouder rookt (33%) en
wanneer partner rookt en ondervraagde ouder niet (46%)
64
66
27
23
6
6
3
4
36
33
2014 (n=588)
2018 (n=548)
nee ja, soms ja, regelmatig ja, vaak
Problemen in het gezin rond roken
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN
Ervaart u moeilijkheden of discussies wanneer er iemand in het gezin de
roker probeert te ontraden om te roken?
Significant hoger dan vorige meting Significant lager dan vorige meting
1 op 3 ervaart discussies of moeilijkheden als er iemand in het gezin probeert de roker te ontraden om te roken.
27
Vaker discussie wanneer partner rookt en ondervraagde
ouder niet (41%)
Houding van de ouders t.o.v. de problematiek
2.4
Houding van de ouders t.o.v. de problematiek
29
Helemaal
akkoord / eerder
akkoord
Helemaal niet
akkoord /
eerder niet
akkoord
De gezondheid van de kinderen zou voor mij of mijn partner een reden zijn om te proberen te stoppen met
roken89 7
Ik zou het erg vinden moesten mijn kinderen later zelf gaan roken 88 8
Ouders hebben een voorbeeldfunctie, ook wat roken betreft 88 6
Ook van passief roken of meeroken kan je ziek worden 81 10
Er wordt in ons gezin gepraat over de nadelige gevolgen van roken 72 22
Ook van passief roken of meeroken kan je doodgaan 72 17
Rokers moeten eindelijk met rust gelaten worden, iedereen moet zelf beslissen of hij rookt of niet 68 19
Een ouder die rookt in het bijzijn van kinderen is onverantwoordelijk 66 23
Kinderen van ouders die roken zullen later sneller de stap zetten om ook zelf te gaan roken 42 43
Campagnes over roken zijn overbodig 23 68
Roken is niet zo ongezond als er tegenwoordig beweerd wordt 19 74
Kinderen mogen blootgesteld worden aan tabaksrook van ouders 7 89
Campagne
2.5
Herinnering campagne
Playmobil: 49%
Aapje: 49%Geen van deze: 40%
11% excl.
11% excl.
Beide:
38%60%
Minstens 1 spot gezien
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN (n=548)
3 op 5 ouders herinnert minstens 1 spot te hebben gezien, 2 op 5 herinnert zich beide spots.
31
Herinnering campagne: profiel
32
Minstens 1 spot
60%
Beide spots
38%
Geen
40%
18-34 (67%) Lager opgeleiden (49%) Huisman/-vrouw (56%)
Aangesproken op gedrag door arts (67%) Arbeiders (45%)
Dampers/e-sigaretten (47%)
Aangesproken op gedrag door arts (53%)
Effect van de campagneDe helft van de bereikte ouders zegt zijn gedrag te hebben aangepast door deze campagne. Bij de partners zien
we zelfs nog een iets grotere gedragswijziging. 1 op 4 van de bereikte ouders heeft deze campagne dan ook
aangewend om de (andere) rokende ouder te vragen niet meer binnen te roken.
ja24%
Gevraagd niet meer binnen te roken naaraanleiding van deze campagne?
33
% OP BASIS: OUDER ZELF ROOKT EN HERINNERING CAMPAGNE % OP BASIS: PARTNER ROOKT EN HERINNERING CAMPAGNE
44
1
5
39
44
7
28
35
44
2
4
39
43
7
30
38
gedrag niet aangepast
gestopt met roken
rookt minder binnen
rookt niet meer binnen
KINDEREN WEG
rookt minder binnen
rookt niet meer binnen
KINDEREN AANWEZIG
Effect campagne op partner
2018 alle rokers (n = 225) 2018 tabaksrokers (n = 152)
51
4
4
32
36
6
21
27
51
5
5
31
36
7
20
27
gedrag niet aangepast
gestopt met roken
rookt minder binnen
rookt niet meer binnen
KINDEREN WEG
rookt minder binnen
rookt niet meer binnen
KINDEREN AANWEZIG
Effect campagne op OP
2018 alle rokers (n = 225) 2018 tabaksrokers (n = 189)
Impact op de call to action “ook buiten te gaan roken als de kinderen niet thuis
zijn”
Op welke manier wordt er binnen uw gezin rekening gehouden met de kinderen om blootstelling aan rook te
vermijden?
door ook buiten te gaan roken als de kinderen niet thuis zijn
81 %
• Bij diegenen die de campagne gezien hebben : 85%
• Beide spots gezien : 88%
• Campagne niet gezien : 74%
% OP BASIS: GEZINNEN MET KINDEREN -15 JAAR WAARIN ÉÉN OF BEIDE OUDERS ROKEN
Call to action is beter doorgedrongen indien de campagne gezien werd.
34
Conclusies
3
Aantal gezinnen met rokende ouders / aantal rokende
ouders / aantal en frequentie
roken in aanwezigheid van kinderen daalt /
rokende ouders minder in kinderrijke gezinnen Daling tabaksrokers,
maar compensatie door dampers
De attitude tegenover de problematiek van roken in het gezin evolueert gunstig,
doch niet revolutionair. Men
probeert vaker te stoppen.
Buiten roken ook als de kinderen niet thuis zijn
= al vrij goed ingeburgerd
8 op 10 van de gezinnen met rokende
ouders doen dit
Bereik en impact van de campagne zijn
positief
Roken in het gezin:
voorzichtige stappen voorwaarts op gedrag
en attitude – campagne werkt
Vooral gunstige evolutie bij lagere sociale klasse en
lager opgeleiden
36
Roken in de wagen is vooral voor lager opgeleiden nog een plaats waar vaak gerookt wordt in het
bijzijn van kinderen.
Aanknopingspunt volgende
campagne?
Thank you
Kantar TNS | Broekstraat 49, Rue du Marais, 1000 Brussels, Belgium | +32 (0) 2 215 1930 | www.tnsglobal.com
Jana De Smedt
Jan Drijvers
Machteld Andries
37