Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich
w zakresie literaturoznawstwa - specjalność filologia polska
Instytut Filologii Polskiej
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
SYLLABUS
2010 – 2014
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Nazwa zajęć: Dydaktyka szczegółowa nauczania języka polskiego i literatury. Badania edukacyjne
Forma zajęć: seminarium Prowadzący: prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek Liczba godzin w roku:
240 godzin (60 godzin rocznie x 4 lata)
Cele Przygotowanie dysertacji doktorskich z zakresu dydaktyki literatury i języka polskiego z obszaru zróżnicowanych badań nad wprowadzeniem podstawy programowej z języka polskiego do szkoły po roku 2009.
Lista efektów kształcenia:
Uczestnik zajęć powinien w ich wyniku:
po pierwszym roku 1. sformułować problem badawczy, przedstawić odpowiednią
metodologię, opracować szczegółowo projekt badawczy wraz ze wstępnym planem całej dysertacji;
2. przygotować przynajmniej jedną samodzielną publikację naukową z zakresu metodologii badań
po drugim roku: 1. wygłosić referat prezentujący stan badań; 2. przedstawić pierwszy rozdział pracy (lub 30% całości); 3. przygotować przynajmniej jedną samodzielną publikację naukową po trzecim roku: 1. wygłosić referat prezentujący stan badań; 2. przedstawić drugi rozdział pracy (lub 30% całości); 3. przygotować przynajmniej jedną samodzielną publikację naukową po czwartym roku: 1. wygłosić referat prezentujący stan badań; 2. przedstawić trzeci rozdział pracy (lub 30% całości); 3. przygotować przynajmniej jedną samodzielną publikację
naukową; 4. przedstawić całą pracę doktorską
Treści: Blok I – 4 godziny Główne obszary badań w zakresie dydaktyki literatury i języka polskiego.
Blok II – 4 godziny Badania nad czasopiśmiennictwem dla nauczycieli polonistów.
Blok III – 4 godziny Badania nad literaturą dla dzieci i młodzieży.
Blok IV – 4 godziny Badania nad e-kształceniem w edukacji polonistycznej.
Blok V – 4 godziny
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Badania nad edukacją zintegrowaną.
Blok VI – 4 godziny Badania nad obecnością literatury najnowszej w polskiej szkole.
Blok VII – 4 godziny Badania w zakresie Technologii Informacyjnej w edukacji polonistycznej oraz w zakresie stanu czytelnictwa w polskiej szkole.
Blok VIII – 4 godziny Badania zmian w polonistycznym procesie dydaktycznym oraz roli podręczników w nauczaniu języka polskiego.
Blok IX – 4 godziny Badania nad nauczaniem języka polskiego młodzieży trudnej
Blok X – 4 godziny Badania nad czasopiśmiennictwem dla dzieci i młodzieży
Blok XI – 4 godziny Badania w zakresie Technologii Informacyjnej w edukacji polonistycznej
Blok XII – 4 godziny Badania w zakresie stanu czytelnictwa w polskiej szkole
Blok XIII – 4 godziny Badania w zakresie roli podręczników w nauczaniu języka polskiego
Blok XIV – 4 godziny Badania w zakresie zmian w polonistycznym procesie dydaktycznym
Blok XV – 4 godziny Dydaktyka literatury i języka polskiego – stan badań i perspektywy badawcze
Proponowane metody i formy pracy:
seminarium
Warunki zaliczenia:
po pierwszym roku:
sformułowanie problemu badawczego, przedstawienie odpowiedniej metodologii, opracowanie szczegółowego projektu badawczego wraz ze wstępnym planem całej dysertacji; przygotowanie przynajmniej jednej samodzielnej publikacji naukowej, modeli nauczania języka ojczystego, literatury i kultury w dydaktykach zagranicznych lub metod sprawdzania umiejętności w zagranicznych systemach egzaminacyjnych;
po drugim roku:
przygotowanie przynajmniej jednej samodzielnej publikacji
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
naukowej z zakresu problematyki będącej przedmiotem badań oraz przedstawienie drugiego rozdziału pracy;
po trzecim roku:
przygotowanie samodzielnej propozycji dydaktycznej w zakresie realizacji podstawy programowej (program nauczania, cykl scenariuszy lekcji, rozkład materiału, pomoce dydaktyczne) oraz przedstawienie trzeciego rozdziału pracy;
po czwartym roku:
przedstawienie rezultatu samodzielnych badań (złożenie pracy doktorskiej).
Zalecana literatura:
1. Z. Uryga, Kryteria oceny podręczników do przedmiotu „język polski”, „Polonistyka” 2007, nr 2, s. 6-10.
2. J. Nikitorowicz, PROBLEMY paradygmatu współistnienia w warunkach wielokulturowości: zadania i możliwości edukacji międzykulturowej, „Teraźniejszość, Człowiek, Edukacja” 2008, nr 3, s. 7-25.
3. Rola czasopism przedmiotowo-metodycznych w dydaktyce szkolnej, red. M. Inglot, Wrocław 1979, s. 5-41.
4. J. Polakowski, O różnych stylach uprawiania dydaktyki literatury, „Polonistyka” 1996, nr 2, s. 69-75.
5. H. Kurczab, Teoria nauczania integrującego w praktyce polonistycznej, [w:] Wybrane zagadnienia edukacji polonistycznej, red. H. Kurczab, U. Kopeć, E. Kozłowska, Rzeszów 2002, s. 17-51.
6. B. Kryda, Wokół problemu integracji w nauczaniu języka polskiego, [w:] Dziś i wczoraj edukacji polonistycznej. Ścieżki badawcze, red. A. Książek-Szczepanikowa, Szczecin 2002, s. 42-55.
7. G. Straus, Wykształceni amatorzy książek, Warszawa 2008. 8. Z. Zasacka, Nastoletni czytelnicy, Warszawa 2008. 9. M. P. Markowski, Antropologia, humanizm, interpretacja, [w:]
Kulturowa teoria literatury, red. M. P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006.
10. K. Koziołek, Czytanie z innym. Etyka. Lektura. Dydaktyka, Katowice 2006.
11. J. Z. Białek, Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1918-1939, Warszawa 1979.
12. Z. Adamczykowa, Literatura dla dzieci – funkcje, kategorie, gatunki, Warszawa 2001.
13. R. Waksmund, Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy – gatunki – konteksty), Wrocław 2000.
14. Fantasy w badaniach naukowych, red. T. Ratajczak, B. Trocha, Zielona Góra 2009.
15. M. Bogaczyk, Wszystko jest Tekstem? Hipertekstualność jako nowe
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
doświadczenie literatury, „Techsty. Literatura i Nowe Media” 2007, nr 3, [online:] http://www.techsty.art.pl/magazyn3/artykuly/bogaczyk01.html
16. M. Zając, W. Zawisza, O potrzebie określenia kompetencji nauczycieli podejmujących kształcenie online, „e-mentor” 2006, nr 2.
17. M. Bogdanowicz, Niezwyczajni uczniowie, [w:] Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Podręcznik akademicki, red. K. Kruszewski, Warszawa 2004, s. 331–374.
18. A. M. Seweryńska, Relacja nauczyciel – uczeń, [w:] tejże, Uczeń z rodziny dysfunkcyjnej. Przewodnik dla wychowawców i nauczycieli, Warszawa 2004, s. 63-72
19. B. Chrząstowska, Przedmiot, podmiot i proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, Poznań 2009.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Nazwa zajęć: Podstawy metodologii badań edukacyjnych
Forma zajęć: seminarium Prowadzący: prof. dr hab. Krystyna Chałas Liczba godzin w roku:
60 - pierwszy rok studiów
Cele: Nabycie umiejętności planowania, realizacji i oceny badań edukacyjnych (umiejętnością łączenia teorii z zakresu metodologii badań edukacyjnych z praktyką ich prowadzenia, opisu naukowego zjawisk i procesów), kształtowanie odpowiedzialnej postawy badacza charakteryzującej się dociekliwością poznawczą i badawczą, zaangażowaniem w proces badawczy, odpowiedzialnością w korzystaniu ze źródeł naukowych i opracowaniu wyników badań.
Lista efektów kształcenia:
Uczestnik zajęć powinien w ich wyniku:
1. wymienić cechy i zasady poznania naukowego; 2. wymienić i opisać rodzaje wyjaśnień naukowych; 3. wymienić i opisać elementy struktury procesu badawczego; 4. zaprojektować rejestr przedmiotów badań edukacji szkolnej; 5. wymienić i opisać kategorie badań pedagogicznych ze względu na
cel, organizację, przedmiot, procedurę; 6. zaprojektować obszary badawcze i przedmioty badań
w powyższych kategoriach; 7. sformułować cele badawcze, problemy badawcze, hipotezy,
opracować wstępną koncepcję badań zawierającą powyższe elementy;
8. nabyć umiejętność formułowania zmiennych i ich wskaźników oraz odnieść je do osiągnięć dydaktycznych i wychowawczych badanego, a następnie włączyć te elementy do wstępnego projektu badań;
9. wymienić i opisać metody badań pedagogicznych, rozumiejąc ich specyfikę w badaniach edukacyjnych;
10. zaprojektować metody badań we wstępnej koncepcji badań; 11. wymienić i opisać techniki badawcze, nabyć umiejętność
zaprojektowania ich zestawu we wstępnej koncepcji badań; 12. zaprojektować narzędzia badawcze i opisać ich zastosowanie we
wstępnej koncepcji badań; 13. ocenić prowadzone dotychczas w edukacji szkolnej badania
(ilościowe i jakościowe) w aspekcie prawidłowo sformułowanego celu badawczego, metod badawczych, hipotez, zmiennych i ich wskaźników, technik i narzędzi badawczych;
14. scharakteryzować badania ilościowe i jakościowe;
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
15. opisać istotę badań jakościowych, dokonać oceny badań jakościowych w kształceniu humanistycznym w aspekcie prawidłowości doboru metod, technik, narzędzi, analizy danych;
16. zaprojektować eksperyment pedagogiczny w całej jego strukturze oraz dokonać jego oceny;
17. zaprojektować badania w działaniu, rozumie istotę informacji kontekstowych;
18. zaprojektować proces badawczy według własnych zainteresowań pedagogicznych:
19. dokonać analizy dotychczasowych badań w edukacji szkolnej pod kątem budowania tzw. małej teorii oraz odnieść to zagadnienie do własnego projektu badawczego;
20. w prowadzonych przez siebie badaniach edukacyjnych charakteryzować się odpowiedzialną postawą i kierować się zasadami etycznymi.
Treści: 1. Cechy i zasady poznania naukowego, wyjaśnianie: genetyczne; funkcjonalne; teleologiczno-funkcjonalne; logiczne.
2. Struktura procesu badawczego. Edukacja szkolna jako przedmiot badań.
3. Typologia badań pedagogicznych ze względu na cel, organizację, przedmiot i procedurę. Badania edukacyjne w powyższej typologii.
4. Formułowanie celów, problemów, hipotez, konceptualizacja w badaniach edukacyjnych.
5. Zmienne i ich wskaźniki. Operacjonalizacja zmiennych w kontekście osiągnięć dydaktycznych i wychowawczych.
6. Metody badań w pedagogice i ich szczegółowa egzemplifikacja w badaniach edukacyjnych. Polimetodyczność badań.
7. Techniki badawcze stosowane w badaniach edukacyjnych. Wady, zalety, ograniczenia. Integracja technik badawczych.
8. Narzędzia badawcze. Konstruowanie struktury: problem – metoda – technika – narzędzie. Odniesienie do typowych sytuacji w badaniach edukacyjnych.
9. Badania ilościowe – podstawowe metody i techniki. Mocne i słabe strony. Wykorzystanie wyników pomiaru pedagogicznego: ocen szkolnych, wyników egzaminów, testów, kompetencji, wyników ankiet, skal, itp. Skuteczność metod statystycznych i warunki ich stosowania w badaniach edukacyjnych. Analiza danych i formułowanie wniosków.
10. Badania jakościowe – podstawowe metody i techniki. Mocne i słabe strony. Problem analizy danych w badaniach jakościowych, formułowanie wniosków.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
11. Eksperyment pedagogiczny. struktura eksperymentu, stosowane techniki badań. Dobór próby, wymiar czasowy.
12. Badania w działaniu. Charakterystyka, struktura, przedmiot, cel, problemy badawcze, stosowane techniki. Zdobywana wiedza i doświadczenie. Informacje kontekstowe.
13. Organizacja i etapy badań edukacyjnych. Projektowanie procesów badawczych będących przedmiotem zainteresowań słuchaczy.
14. Budowanie tzw. małej teorii w badaniach edukacyjnych. Formalne i pozaformalne warunki poprawności badań edukacyjnych i budowania na ich podstawie wiedzy teoretycznej.
15. Kontekst etyczny w badaniach edukacyjnych.
Proponowane metody i formy pracy:
wykład konwersatoryjny, dyskusja, warsztaty z zakresu projektowania procesu badawczego
Warunki zaliczenia:
aktywne uczestnictwo w seminarium oraz samodzielne zaprojektowanie i zrealizowanie badań pilotażowych w obszarze badawczym „edukacja szkolna”
Zalecana literatura:
1. S. Palka, Epistemologiczne podstawy ilościowego i jakościowego badania efektów kształcenia szkolnego, [w:] Badania naukowe, red. E. Biesiadka, Olsztyn 2003.
2. S. Palka, Nauczyciel jako badacz pedagogiczny, [w:] Nauki pedagogiczne w teorii i praktyce edukacyjnej, red. J. Kuźma, J. Morbitzer, Kraków 2003.
3. H. H. Krüger, Wprowadzenie w teorie i metody badawcze nauk o wychowaniu, Gdańsk 2005, rozdział II i III.
4. R. Sagor, Badanie przez działanie. Jak wspólnie badać, żeby lepiej uczyć, Kraków 2008.
5. D. Skulicz, Badania w działaniu, [w:] Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, red. S. Palka, Kraków 1998.
6. T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 2003 8. Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, red. S. Palka,
Kraków 1998. 9. J. Gnitecki, Elementy metodologii badań w pedagogice
empirycznej, Zielona Góra 1996. 10. Epistemologiczne wyzwania współczesnej pedagogiki, red. K.
Duraj-Nowakowa, J. Gnietecki, Kraków 1997. 11. M. Łobocki, W trosce o wychowanie w szkole, Kraków 2007.
Rozdz. VI.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Nazwa zajęć: Modele nauczania języka ojczystego oraz literatury i kultury w dydaktykach zagranicznych
Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr hab. Anna Pilch, prof. UJ; dr hab. Ewa Skorupa, prof. UJ
Liczba godzin w roku:
30 – pierwszy rok
Cele: Zapoznanie z różnymi systemami edukacyjnymi; wdrażanie nowoczesnych metod w nauczaniu literatury i języka ojczystego, techniki interpretacji figur dyskursu i figur obrazu
Lista efektów kształcenia:
Uczestnik zajęć powinien w ich wyniku: 1. scharakteryzować i ocenić poznane systemy edukacji; 2. zanalizować efektywność poznanych systemów
edukacyjnych w oparciu o wyniki międzynarodowych badań edukacyjnych;
3. wyjaśnić, czym mogą być spowodowane rezultaty polskich uczniów w różnych badaniach edukacyjnych;
4. porównać polski system edukacji z systemami innych krajów oraz przedstawić uwarunkowania każdego z nich;
5. sklasyfikować metody nauczania literatury i języka ojczystego stosowane w tychże systemach;
6. zaprojektować możliwości wykorzystywania technik i narzędzi stosowanych w dydaktykach zagranicznych w edukacji polskiej;
7. zaproponować sposoby wdrażania do polskiego systemu edukacji wybranych innowacyjnych metod nauczania wykorzystywanych w innych systemach uzasadniając przy tym konieczność ich użycia;
Treści: Blok I – 5 godzin
Ogólna charakterystyka systemu edukacji we Francji; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki
języka francuskiego, literatury i kultury francuskiej na kolejnych poziomach edukacji;
Metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego we Francji;
Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie,
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).
Blok II – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Niemczech; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki
języka niemieckiego, literatury i kultury niemieckiej na kolejnych poziomach edukacji;
Metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Niemczech;
Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).
Blok III – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Wielkiej Brytanii; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki
języka angielskiego, literatury i kultury angielskiej na kolejnych poziomach edukacji;
Metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Wielkiej Brytanii;
Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).
Blok IV – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Stanach Zjednoczonych; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki
języka angielskiego, literatury i kultury amerykańskiej na kolejnych poziomach edukacji;
Pluralistyczna metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Stanach Zjednoczonych;
Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego,
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).
Blok V – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Rosji; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki
języka rosyjskiego, literatury i kultury rosyjskiej na kolejnych poziomach edukacji;
Metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Rosji;
Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).
Blok VI – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Holandii i Belgii; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki
języka niderlandzkiego, literatury i kultury na kolejnych poziomach edukacji;
Pluralistyczna metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Belgii i Holandii;
Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).
Proponowane metody i formy pracy:
wykład multimedialny i uzupełniający, konwersatorium
Warunki zaliczenia:
przygotowanie przynajmniej jednej samodzielnej publikacji naukowej, która będzie dotyczyć zagadnienia modeli nauczania języka ojczystego, literatury i kultury w dydaktykach zagranicznych lub metod sprawdzania
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
umiejętności w zagranicznych systemach egzaminacyjnych
Zalecana literatura:
S. ten Brinke, The complete mother-tongue curriculum: a tentative survey of all the relevant ways of teaching the mother-tongue in secondary education. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1976.
R. Delnoy, W. Herrlitz, S. Kroon & J. Sturm, eds. Portraits in mother tongue education. Teacher diaries as a starting point for comparative research. Studies in mother tongue education 4. Enschede: SLO, 1988.
J. van Iseghem, ‘Un quart de siècle d’enseignement du Néerlandais langue maternelle dans l’enseignement secondaire en Flandre’, in: Association internationale pour le développement de la recherche en Didactique du Français Langue Maternelle. La lettre de l’association, 31 (2002) 2, p. 31-37.
Ważne pozycje takie, jak między innymi: „Francais- Litterature et methodes ( Ed. Nathan),
„Les Techniques Litteraires Au Lycee”(Hatier ),
« Pratiques a partager. Lettres . Du college au licee »( ed .Centre Regional de Documentation Pedagogique.- Aix-Marselle) zostaną przetłumaczone i odpowiednie fragmenty dostarczone studentom.
Pozostała bibliografia zostanie podana na pierwszych zajęciach.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Nazwa zajęć: Badanie osiągnięć szkolnych i ocenianie Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr Maria Romanowska Liczba godzin w roku:
30 – pierwszy rok
Cele: zapoznanie ze sposobami i możliwościami tworzenia testów kompetencyjnych oraz badania osiągnięć ucznia na różnych etapach kształcenia, zapoznanie z podstawowymi założeniami pomiaru dydaktycznego, systemami oceniania w różnych krajach, badaniami osiągnięć uczniów i sposobami ich wykorzystania
Lista efektów kształcenia:
Uczestnik zajęć powinien w ich wyniku:
1. skonstruować założenia wewnątrzszkolnego systemu oceniania jako podstawowego dokumentu określającego wymagania na wszystkich poziomach oceniania na danym etapie kształcenia;
2. skonstruować testy sprawdzające umiejętności opanowane przez uczniów na różnych etapach kształcenia z uwzględnieniem wyników międzynarodowych badań edukacyjnych polskich uczniów;
3. skonstruować test sumujący (egzaminacyjny) na zakończenie II, III i IV etapu edukacyjnego. (plan testu, kartoteka umiejętności sprawdzanych, zadania testowe) z uwzględnieniem różnorodnych wzorów budowania zadań egzaminacyjnych w innych krajach;
4. przygotować analizę standaryzacyjną testu, uwzględniającą podstawowe wskaźniki (trafność testu, rzetelność, moc dyskryminującą);
5. przygotować analizę ilościową i jakościową wyników testu i wnioski ewaluacyjne, jako podstawę do komunikowania wyników.
Treści: Blok I – 5 godzin
1. Kształcenie uczniów w Polsce w aspekcie koncepcji oceniania - konstruktywizm i behawioryzm – filozoficzne i psychologiczne podstawy.
Planowanie procesu dydaktycznego a programy nauczania
- podstawa programowa, programy nauczania
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
- cele, zadania szkoły i nauczyciela, treści kształcenia, osiągnięcia.
2. Wewnątrzszkolny system oceniania w świetle nowej podstawy programowej: - przedmiotowy system oceniania,
- wymagania programowe a wymagania edukacyjne,
- kryteria i normy,
- zróżnicowane systemy oceniania.
3. Operacjonalizacja celów kształcenia: - taksonomia celów,
- cele operacyjne i ogólne,
- materiał kształcenia,
- wymagania programowe.
Blok II – 5 godzin
4. Wymagania egzaminacyjne dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych.
5. Wymagania egzaminacyjne dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych.
6. Ocenianie zewnętrzne: - ocenianie holistyczne,
- ocenianie analityczne,
- pułapki oceniania.
7. Podstawy ewaluacji osiągnięć dydaktycznych: - hospitacje, w tym hospitacja diagnozująca,
- pomiar różnicujący,
- pomiar sprawdzający.
Blok III – 5 godzin
8. Testy kompetencyjne i ich rodzaje. 9. Tworzenie koncepcji testu
- rodzaje testów, testy wielostopniowe
- plan testu, kartoteka czynności.
10. Typologia zadań pomiarowych, konstruowanie narzędzi pomiarowych w różnych szkołach pomiaru dydaktycznego.
11. Metodologia pomiaru – organizacja testowania: 12. Konstruowanie testu egzaminacyjnego na zakończenie kolejnych
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
etapów edukacyjnych. - przygotowanie testowania, instrukcja testowania,
- testowanie praktyczne,
- standaryzacja narzędzi pomiarowych.
Blok IV – 5 godzin
13. Analiza i ocena zadań 14. - analiza ilościowa zadań, podstawowe wskaźniki, rola wskaźnika
łatwości zadania w ocenie jego przydatności, 15. - frakcja opuszczeń, 16. - moc różnicująca zadania (moc dyskryminująca), 17. - proces analizy zadań. 18. Analiza jakościowa i ilościowa testu 19. Opracowanie raportu z przeprowadzonego pomiaru 20. Wykorzystanie wyników pomiaru 21. - pomiar osiągnięć uczniów. 22. Ocenianie osiągnięć uczniów. 23. Ewaluacja systemu oceniania.
Blok V – 5 godzin
24. Tradycje mierzenia osiągnięć uczniów w Polsce. 25. Rozwój systemów egzaminowania, różnorodność metodologiczna. 26. Zróżnicowanie egzaminów zewnętrznych i kształtowanie się
zewnętrznego systemu oceniania: - system egzaminów zewnętrznych do 2002 roku,
- system egzaminów zewnętrznych po 2002 roku,
- egzaminy w szkołach dwujęzycznych,
- międzynarodowa matura.
27. Założenia teoretyczne i główne wyniki międzynarodowych badań osiągnięć edukacyjnych przeprowadzanych w Polsce i mierzących umiejętności czytania: - badania PISA, PIRLS oraz TIMSS,
- różnice metodologiczne w badaniach PISA, PIRLS oraz TIMSS
Blok VI – 5 godzin
28. Badania międzynarodowe a krajowe systemy oceny umiejętności uczniów: - tworzenie podstawy definiującej zakres umiejętności i wiedzy mierzony testami,
- tworzenie zasobów z zadaniami, sprawdzanie ich właściwości
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
psychometrycznych i konstruowanie końcowych testów, - skalowanie wyników testów,
- sposoby publikacji i interpretacji wyników,
- konstruowanie pochodnych miar określających jakość lub efektywność nauczania,
- tworzenie zasobów do wykorzystania w pogłębionych analizach wyników uczniów.
29. Koncepcja EWD (Edukacyjnej Wartości Dodanej) i perspektywy jej wykorzystania.
30. Tradycje testowania w innych krajach: - system egzaminowania w USA,
- system egzaminowania w Kanadzie,
- system egzaminowania w Wielkiej Brytanii,
- system egzaminowania we Francji i we Włoszech,
- systemy egzaminowania w krajach skandynawskich,
- inne doświadczenia egzaminacyjne (np. Szwajcaria, Niemcy, Australia).
Proponowane metody i formy pracy:
metoda projektu i metoda WebQuest’u; wykład i ćwiczenia
Warunki zaliczenia:
skonstruowanie standaryzowanego testu na zakończenie wybranego etapu edukacyjnego
Zalecana literatura:
1. Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17).
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730).
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.) - ujednolicony tekst rozporządzenia wg stanu na dzień 01.09.2009.
5. Badania międzynarodowe i wzory zagraniczne w diagnostyce
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
edukacyjnej, (2009) [on line:] http://www.ptde.org/mod/resource/view.php?id=177
6. J. Bąk Teraz idziesz do gimnazjum. Język polski. Sprawdziany umiejętności po sześcioletniej szkole podstawowej, Łódź 2000.
7. S. Bortnowski, Sprawdzian z czytania – na maturze? [w:] Nowa matura a egzamin wstępny z języka polskiego, R. Pawłowska (red.), Gdańsk 2001;
8. Kłopotliwy problem: badanie polonistycznych osiągnięć uczniów, H. Kosętka, Z. Uryga (red.), Kraków 2000;
9. E. Kowalik, K. Wojciechowska, Szkolny system oceniania oparty na pomiarze dydaktycznym, Gdańsk 2000;
10. B. Niemierko, Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, WSiP, Warszawa 1999.
11. B. Niemierko, Pomiar wyników kształcenia, Warszawa 1999. 12. B. Niemierko, Ocenianie szkolne bez tajemnic, Warszawa 2004; 13. J. Ochenduszko, Planowanie pracy dydaktycznej nauczyciela,
Bydgoszcz 1997; 14. W. Okoń, Wszystko o wychowaniu, Warszawa 1997; 15. T. Patrzałek, Metodyka testu polonistycznego, Warszawa 1977; 16. K. Stróżyński K., Ocenianie. Poradnik dla polonistów
w gimnazjach, Kielce 2000; 17. T. Szaran, Pomiar dydaktyczny, Warszawa 2000. 18. H. Szaleniec, Jak wykorzystać wyniki egzaminów zewnętrznych,
Warszawa 2000.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Nazwa zajęć: Ramy prawne procesu dydaktycznego
Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr Magdalena Pyter Liczba godzin w roku:
30 – drugi rok
Cele: zapoznanie słuchaczy z przebiegiem procesu dydaktycznego w odniesieniu do polskiego systemu prawnego
Treści: Moduł I – 5 godz.
1. Historia systemu edukacji w Polsce od 1918 r. do 1999 r.
Moduł II – 5 godz.
1. Założenia, cele i sposoby realizacji reformy edukacji z 1999 r.
2. Powiązania prawa oświatowego z innymi gałęziami prawa (prawem cywilnym, karnym, postępowaniem egzekucyjnym w administracji).
Moduł III – 5 godz.
1. Podstawy normatywne polskiego systemu oświaty – źródła prawa, najważniejsze dla systemu oświaty ustawy i rozporządzenia wykonawcze.
2. Terminologia prawnicza, interpretacja przepisów prawnych z zakresu prawa oświatowego.
Moduł IV – 5 godz.
1. Struktura systemu oświaty w oparciu o akty prawne.
2. Kluczowe instytucje prawa oświatowego.
Moduł V – 5 godz.
1. Kształcenie formalne, nieformalne oraz pozaformalne.
2. Instrumenty służące do klasyfikowania kwalifikacji zgodnie z zestawem kryteriów dla określonych poziomów nauczania.
Moduł VI – 5 godz.
1. Projekty reform polskiego systemu edukacji i ich odniesienie do standardów europejskich.
2. Systemy edukacji na przykładzie wybranych krajów europejskich.
Proponowane metody i formy pracy:
wykład z użyciem prezentacji multimedialnej; casusy z zakresu obowiązującego prawa oświatowego
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Warunki zaliczenia:
obecność na zajęciach oraz zdanie egzaminu ustnego
Zalecana literatura:
1. Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) 2. Rozporządzenia wykonawcze do ustawy o systemie oświaty. 3. D. Kurzyna-Chmiel, Podstawy prawne i organizacyjne oświaty. Prawo oświatowe w zarysie, Warszawa 2009. 4. Współczesne problemy prawa oświatowego, red. M. Pyter, Lublin 2009. 5. Prawo oświatowe. Stan obecny i perspektywy rozwoju, red. M. Pyter, A. Balicki, Lublin 2010.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Nazwa zajęć: Podstawa programowa do nauczania języka polskiego w szkole
Forma zajęć: konwersatorium Prowadzący: prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek Liczba godzin w roku:
30 – drugi rok
Cele: zastosowanie podstawy programowej do nauczania języka polskiego – planowanie procesu dydaktycznego, wybór programu i podręcznika oraz ocenianie
Treści: Blok I – 5 godzin
1. Podstawa programowa w warsztacie nauczyciela polonisty na wszystkich etapach edukacyjnych: podstawa programowa jako prymarny dokument polonistyczny; koncepcja ogólna nowej podstawy programowej do języka
polskiego.
Blok II – 5 godzin
1. Podstawa programowa jako dokument normalizujący efekty kształcenia na wszystkich etapach edukacyjnych: polonistyczne wymagania ogólne – cele nauczania; polonistyczne wymagania szczegółowe – treści nauczania.
Blok III – 5 godzin
1. Teksty kultury w nowej podstawie programowej: teksty literackie – koncepcja rozwoju czytelnictwa. teksty pozaliterackie – koncepcja usprawnienia odbioru
medialnego.
Blok IV – 5 godzin
1. Planowanie procesu kształcenia w oparciu o nową podstawę programową: plan pracy dydaktycznej; projekt edukacyjny.
Blok V – 5 godzin
1. Nowa podstawa programowa jako dokument normalizujący rolę programów i podręczników w procesie dydaktycznym: programowanie a podstawa programowa; polonistyczne podręczniki w świetle podstawy programowej.
Blok VI – 5 godzin
1. Nowa podstawa programowa jako dokument normalizujący ocenianie:
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
ocenianie wewnętrzne a nowa podstawa programowa; ocenianie zewnętrzne a nowa podstawa programowa.
Proponowane metody i formy pracy:
metody warsztatowe
Warunki zaliczenia:
przygotowanie samodzielnej propozycji dydaktycznej w zakresie realizacji podstawy programowej (program nauczania, plan pracy dydaktycznej,przedmiotowy system oceniania);
Zalecana literatura:
1. Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, Warszawa 2009, [online:] http://www.reformaprogramowa.men.gov.pl/images/Podstawa_programowa/men_tom_2.pdf. 2. Z. Marciniak, O potrzebie reformy programowej kształcenia ogólnego, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2., s. 7-14. 3. S. J. Żurek, Koncepcje podstawy programowej z języka polskiego, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2., s. 55-59. 4. J. Bartmiński, Nauka o języku w podstawie programowej, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2., s. 60-62. 5. W. Bobiński, Język polski w klasach IV-VI szkoły podstawowej – wskazówki metodyczne, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, s. 63-71. 6. K. Biedrzycki, Język polski w gimnazjum – wskazówki metodyczne, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, s. 72-81. 7. E. Jaskółowa, Język polski w liceum – wskazówki metodyczne, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2., s. 82-86. 8. S.J. Żurek, Dlaczego nowa podstawa programowa?, „Polski w Praktyce” 2009, nr 2, s. 46-49. 9. S.J. Żurek, Praca z tekstem kultury – literackim i nieliterackim na lekcjach języka polskiego w świetle nowej podstawy programowej, „Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji”[on-line:] http://bc.codn.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=98&from=&dirids=1 10. S.J. Żurek, Polonistyczny proces dydaktyczny w świetle nowej podstawy programowej, „Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji” [on-line:] http://bc.codn.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=97&from=publication& 11. „Zeszyty Szkolne. Edukacja Humanistyczna” 2009, nr 3.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Nazwa zajęć: Psychologia rozwojowa
Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr Magdalena Szubielska Liczba godzin w roku:
30 – trzeci rok
Cele: przedstawienie elementarnej wiedzy z zakresu metodologii badań psychologicznych oraz podstaw psychologii rozwojowej, ze szczególnym uwzględnieniem wybranych aspektów rozwoju poznawczego dziecka
Treści: Moduł I – 5 godz.
1. Metodologia badań psychologicznych:
struktura procesu badawczego; klasyfikacja zmiennych; operacjonalizacja zmiennych; rodzaje skal pomiarowych; trafność badania psychologicznego; realizm badania psychologicznego; metody doboru próby.
2. Badania ilościowe i jakościowe:
badania korelacyjne; badania eksperymentalne; obserwacja psychologiczna; testy projekcyjne.
Moduł II – 5 godzin
3. Pojęcie zmiany rozwojowej:
obszar zainteresowań psychologii rozwoju człowieka; pojęcie rozwoju; przedmiot rozwoju; podstawowe pytania psychologii rozwoju człowieka; modele zmiany rozwojowej.
4. Modele i strategie badania zmiany rozwojowej:
problemy badawcze psychologii rozwoju człowieka; obszary i poziomy analizy zmiany rozwojowej; strategia badań poprzecznych (przekrojowych) i podłużnych
(longitudinalnych); strategia badań sekwencyjnych;
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
zależność od kontekstu: funkcjonowanie dzieci w laboratorium i w życiu codziennym.
Moduł III – 5 godzin
5. Rozwój intelektualny w koncepcji Jeana Piageta:
procesy asymilacji i akomodacji; stadium inteligencji sensomotorycznej; stadium inteligencji przedoperacyjnej; stadium operacji konkretnych; inteligencje operacji formalnych.
6. Rozwój w zakresie uwagi i pamięci
rozwój uwagi i pamięci operacyjnej; pamięć proceduralna; pamięć semantyczna; pamięć epizodyczna.
Moduł IV – 5 godzin
7. Rozwój pojęciowy:
dziecięce teorie umysłu; schematy poznawcze; skrypty poznawcze; rozwój językowy a rozwój pojęciowy; rozumienie metafor i analogii.
Moduł V – 5 godzin
8. Rozwój w zakresie rozumienia tekstu
pojęcie rozumienia; poziomy rozumienia tekstu; rozwój schematu narracyjnego a rozumienie tekstu; wpływ struktury tekstu na jego rozumienie.
Moduł VI – 5 godzin
9. Zaburzenia rozwoju u dzieci a niepowodzenia szkolne
dysleksja i dysgrafia; fragmentaryczne opóźnienia rozwoju; zespół deficytu uwagi i nadaktywności (ADHD);
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
zaburzenia rozwoju poznawczego, emocjonalnego i społecznego; specyfika nauczania dziecka z zaburzeniami rozwojowymi.
Proponowane metody i formy pracy:
praca w grupie – wspólna analiza i interpretacja wyników eksperymentów prezentowanych w ramach zajęć; studia przypadków i dyskusje na tematy związane z możliwościami i ograniczeniami pracy z uczniem – ze względu na jego poziom rozwoju poznawczego, emocjonalnego i społecznego
Warunki zaliczenia:
praca roczna dotycząca opracowania metody służącej sprawdzaniu rozumienia tekstu przez ucznia z uwzględnieniem jego poznawczych możliwości i ograniczeń
Zalecana literatura:
1. J. Brzeziński, Metodologia badań psychologicznych. Warszawa 2003.
2. P. Francuz, R. Mackiewicz, Liczby nie wiedzą, skąd pochodzą. Przewodnik po metodologii i statystyce nie tylko dla psychologów. Lublin 2005.
3. M. Haman, Pojęcia i ich rozwój. Percepcja, doświadczenie i naiwne teorie. Warszawa 2002.
4. M. Jagodzińska, Rozwój pamięci w dzieciństwie. Gdańsk 2003. 5. J. Piaget, B. Inhelder, Psychologia dziecka. Wrocław 1993. 6. J. Strelau, J. (red), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk:
2003. 7. R. Vasta, M. M. Haith, S. A. Miller, Psychologia dziecka.
Warszawa 2004.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
Nazwa zajęć: Pedagogika pracy z uczniem trudnym
Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr Beata Komorowska Liczba godzin w roku:
60 – trzeci rok
Cele: nabycie przez studentów umiejętności diagnozowania sytuacji ucznia trudnego i projektowania pracy dydaktyczno-wychowawczej uwzględniającej jego indywidualne potrzeby edukacyjne – planowania pracy z uczniem trudnym (na lekcji i na zajęciach pozalekcyjnych) oraz projektowanie współpracy z rodzicami tych uczniów; uwrażliwienie studentów na systematycznie zwiększanie się liczby uczniów trudnych oraz ich problemy w różnych obszarach rozwoju i funkcjonowania społecznego; inspirowanie studentów do podejmowania działań dydaktycznych i wychowawczych na rzecz szeroko rozumianej pomocy takim uczniom
Treści: 1. Związki i zależności pomiędzy pojęciami: uczeń trudny – uczeń z trudnościami w uczeniu się; trudności szkolne – niepowodzenia szkolne; uczeń zdolny, uczeń z trudnościami wychowawczymi – uczeń nieprzystosowany, uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (próba ujednolicenia aparatu pojęciowego).
2. Kategorie specjalnych potrzeb uczniów. Charakterystyka uczniów o specjalnych potrzebach.
3. Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w świetle reformującej się szkoły – szanse i zagrożenia.
4. Determinanty uczenia się: właściwości rozwojowe osoby uczącej się, sytuacyjne determinanty uczenia się.
5. Poznawanie poziomu cech intelektualnych jednostki. 6. Przyczyny trudności uczniów – kształtowanie kompetencji
nauczyciela do skutecznej diagnozy. 7. Kryteria i metody określające ucznia zdolnego; projektowanie
narzędzi diagnostycznych. 8. Diagnoza trudności w uczeniu się; projektowanie narzędzi
diagnostycznych. 9. Diagnoza trudności wychowawczych; projektowanie narzędzi
diagnostycznych. 10. Planowanie pracy z uczniem o specjalnych potrzebach
w perspektywie integralnego rozwoju. 11. Metody, formy i zasady pracy z uczniem trudnym. 12. System wartości ucznia – źródło skutecznych oddziaływań
dydaktyczno-wychowawczych. 13. Pedagogika różnic indywidualnych; stosowanie zasady
indywidualizacji w pracy z uczniem trudnym. 14. Wielopoziomowe nauczanie jako szansa indywidualnego rozwoju
ucznia – projektowanie rozwiązań praktycznych.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
15. Projektowanie metod i form pracy na lekcji w aspekcie pracy z uczniem trudnym.
16. Projektowanie indywidualnego programu i toku kształcenia dla wybranych uczniów; koła zainteresowań i inne formy pracy z uczniem zdolnym.
17. Opracowanie programu aktywizacji społecznej ucznia zdolnego: szkolnej (np. kluby wzajemnego wsparcia uczniowskiego) i pozaszkolnej (np. charytatywnej).
18. Działania mające na celu zapobieganie i przeciwdziałanie trudnościom wychowawczym – analiza sytuacji wychowawczej, projektowanie pracy wychowawczej.
19. Współpraca z rodzicami uczniów trudnych; główne zasady, projektowanie sytuacji edukacyjnych.
Proponowane metody i formy pracy:
wykład konwersatoryjny, dyskusja, drama, metoda projektów, warsztaty z planowania pracy z uczniem trudnym
Warunki zaliczenia:
aktywne uczestnictwo w seminarium, opracowanie i przedstawienie autorskiego rozwiązania w zakresie pracy z uczniem trudnym
Zalecana literatura:
1. Bates J. Dzieci zdolne, ambitne i utalentowane, Warszawa 2005. 2. K. Bieluga, Nauczycielskie rozpoznawanie cech inteligencji
i myślenia twórczego, Kraków 2003. 3. M. Bogdanowicz, Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych
w szkole masowej, „Psychologia Wychowawcza” 1995, nr3. 4. Rozwijanie twórczości i inteligencji emocjonalnej dzieci i
młodzieży, red. B. Dyrda, Kraków 2004. 5. I. Fechner-Sędzicka, Szkolny system wspierania zdolności : jak
rozpoznawać i rozwijać dziecięce uzdolnienia?, Toruń 2003 6. R. Fisher, Uczymy jak się uczyć, Warszawa 1999 7. A. Frydrychowicz, E. Koźniewska, M. Sobolewska,
E. Zwierzyńska, Testy psychologiczne i pedagogiczne w poradnictwie, Warszawa 2004.
8. J. Jagieła, Trudny uczeń w szkole, Kraków 2005 9. M. Jurewicz, Formy pomocy dzieciom ze specyficznymi
trudnościami w uczeniu się, „Nowa Szkoła” 2008, nr 5. 10. Zaburzenia zachowania dzieci i młodzieży szkolnej, red. K.
Kmiecik-Baran, Warszawa 2005. 11. B. Komorowska, Aksjologiczne uwarunkowania trudności
wychowawczych. [w:] red. K. Denek, T. Koszczyc, W. Wiesner, Edukacja Jutra, t. 1. Wrocław 2008, s. 193-198.
12. B. Komorowska, Uczeń sprawiający trudności wychowawcze wobec pracy samokształceniowej, [w:] Praca człowieka jako kategoria współczesnej pedagogiki, red. W. Furmanek, Rzeszów – Warszawa 2007, s. 218-227.
13. D. Nakoneczna, Uczniowie uzdolnieni i ich nauczyciele, Warszawa 1998.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1
„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”
14. D. Nakoneczna, W poszukiwaniu koncepcji kształcenia zdolnych, Warszawa 1998.
15. J. O’ Reagan Fintan, Jak pracować z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, Warszawa 2005.
16. A. Sękowski, Osiągnięcia uczniów zdolnych, Lublin 2001. 17. O. Speck, Być nauczycielem. Trudności wychowawcze w okresie
zmian społeczno – kulturowych, Gdańsk 2005. 18. B. J. Zimmerman, S. Bonner, R. Kovach, Poczucie własnej
skuteczności ucznia, Gdańsk 2005.