Kontekstualne i Kulturalne Teorije Umetnosti i Medija

8/19/2019 Kontekstualne i Kulturalne Teorije Umetnosti i Medija

1/25

1. Na koji način se može definisati pojam kultura? Kako se kultura razmatra iz domena

studija kulture? Proraditi temu kroz odabrane primere iz umetnosti i medija.

Prvi rider – početak – 124 – 134 ( 1 – 5 u pdf-u)

Rejmond Vilijams je isticao činjenicu da je kultura „obična“, što između ostalog znači da

je ona deo života svih klasa i društvnih grupa i da pokriva mnoštvo svakodnevnih praksi !n

uvodi pojam „strukture ose"anja“ kojim se objašnjava življeno iskustvo određenih grupa u

posebnom istorijskom periodu #ultura uvek nešto govori i to kroz zajednicu i iskustva određene

društvene gruše koja je uslovljena svojim mestom u društvenoj strukturi

$Rejmond Vilijams za kulturu kaže da je to jedna od najkomplikovanijih riječi u

%ngleskom jeziku &'()*+, ali ipak daje deiniciju iste

-egitimišu"i svojom deinicijom kulturu nižih klasa, on iz pojma kulture ne isključuje ionaj njen aspekt koji se odnosi na uzvišena dela vanvremenske vrednosti

.ostoje tri opšte kategorije u deiniciji kulture/

'+ 0dealna/ kultura je stanje ili proces ljudskog usavršavanja u smislu određenih

apsolutnih ili univerzalnih vrednosti 1naliza kulture se uspostavlja kao otkrivanje i opisivanje u

životima i delima, onih vrednosti za koje se može smatrati da čine jedan vanvremenski poredak,

ili da su od trajne važnosti za univezralnu ljudsku sudbinu

2+ 3okumentarna/ kultura je skup dela uma i mašte u kojem su, na iscrpan način, ljudskamisao i iskustvo različito zabeleženi 1naliza kulture je tada kritička aktivnost

4+ 5ocijalna/ kultura je opis određenog načina života koji izražava neka značenja i

vrednosti, ne samo u umetnosti i obražovanju, nego i u institucijama i svakodnevnom ponašanju

1naliza kulture je tada razjašnjavanje značenja i vrednosti, imlicitnih i eksplicitnih u određenom

načinu života u određenoj kulturi

Primer u rideru Antigona – str. 127 (2 u pdf-u)

• 5ookle 6 1ntigona

!na se može analizirati u kategoriama ide!a 6 apsolutne vrijednosti &tradicija, smrt,

poštovanje+, ili na dokumentaran način 6 kao komunikaciju vrijednosti određenim

umjetničkim sredstvima &dramska orma+


2/25

#ada se neko djelo analizira mora se voditi računa u kakvom je društvu &koje je inače

prividna cjelina+ to djelo nastalo, kakvi su dominantni diskursi i koje su glavne vrijednosti

istog7 mora se voditi računa i o vremenu u kojem je nastalo djelo $

.otrebno je da razlikujemo tri nivoa kulture, čak i u njenoj najopštijoj deiniciji .ostoji

živa kultura jednog vremena i prostora, potpuno dostupna jedino onima koji žive u tom vremenu

i na tom mestu .ostoji zabeležena kultura, svake vrste, od umetnosti do najsvakodnevnijih

činjenica/ kultura jednog perioda .ostoji kao činilac koji povezuje živu kulturu sa kulturom

određenih perioda i kultura selektivne tradicije &'48 9 '4'+

• Rejmond Vilijams kaže da se kultura može odnositi prije svega na generalni proces

intelektualnog, spiritualnog i estetskog razvitka .R/ #ada govorimo o zemljama

:apadne %vrope i njihovom razvitku, možemo pričati o velikim ilozoima, velikim

umjetnicima i velikim piscima

3rugi pogled na kulturu bi se mogao posmatrati iz ugla toga da je ona praktičan način

života, kako pojedinaca, perioda ili neke grupe !vdje bi onda/ sport, praznici, religija,

estivali, sve ovo bi se moglo obuhvatiti kulturom, sve ovo proizvodi oređeno

„umjetničko djelo“, slavljenje ;skrsa je dio subkulture i samim tim je dio "iv!ene

kulture ?udije uvodi tezu po kojoj kulturne razlike

među različitim kulturama imaju posebno značajnu ulogu u borbi između dominantnih i

podređenih grupa !n dokazuje da ne postoji nešto što se naziva prirodnim ukusom, ve" da je on


3/25

uvek arbitraran, ali duboko povezan sa klasnom strukturom na osnovu kojeg se same klase i

legitimišu

;vode"i pojam kulturnog kapitala, on pokazuje kako različite društvene klase ormiraju

ukus koji se ogleda u izboru ode"e, umetničkih dela, muzike koja se sluša, hrane i pica, sportakoji se gleda, programa koji se biraju na televiziji itd @a osnovu kulturnog kapitala, dominantne

društvene grupe name"u svoj ukus kao “prirodan> i opštevaže"i stvaraju"i razliku između sebe i

drugih, obično nižih grupa $ &različiti pravci repa u ;51 su tipičan primjer kako se nižoj klasi

diktira šta "e da slušaju, tipa neki bounce izvođač sa juga 1merike nikada ne"e biti broj jedan na

A


4/25


5/25

3. Na koji način Rolan Bart objanja!a mit i pro"es mitolo#iza"ije i kako data teza

funk"ionie u području kulturalni$ studija? Na!esti primere.

Ait je govor Ait ne određuje predmet njegove poruke ve" način na koji se ona

saopštava 5ve može da bude mit, svaki predmet iz nemog postojanja može pre"i u govorno

stanje


6/25

%. Kako se prema Rolanu Bartu od!ija pro"es ičita!anja i od#onetanja mita u

kulturalnom i kontekstualnom smislu? Prodiskuto!ati kroz primere.

' .ostoji ravnanje prema praznom označavaju"em :načenje postaje doslovno, nema

dvosmislenosti 1ko imamo rancuskog crnca na konju sa rancuskom zastavom koji nas

pozdravja, dožive"emo ga kao proces rancuskog carevinstva 2 Ravnanje prema punom

označavaju"em nam omogu"ava da razlikujemo smisao od orme, mit se razbija, smatra se

obmanom Drnac &vojnik+ sa rancuskom zastavom u ovom slučaju postaje alibi rancuskog

carevinstva !vaj tip ravnanja svojstven je mitologu/ on odgoneta mit, razbija iskrivljavanje

$Erench @egro 6 nosi pozitivnu vrijednost rancuskog imperijalizma Ait dolazi od toga kako je

vojnik otograisan &dakle od toga kako je ta otograija proizvedena, on kako pozdravlja

zastavu+ Aitologija ništa ne krije, a predstavlja sve sa dozom savijenostiFiskrivljenosti!značitelj i označeni su spojeni, vrijednosti na otograiji su predstavljene kao očigledne i

potpuno prirodne$

4 Ravnanje prema označavaju"em mita kao prema nedeljivoj celini smisla i orme, dobijamo

dvosmisleno značenje Drnac više nije ni primer, ni simbol, a još manje alibi/ on je samo

prisustvo rancuskog carevinstva

2 .rva dva stava su statička, analitička/ oni ruše mit


7/25

Aeta 6 jezik je jezik mita i on dodaje simboličnu vrijednost ; mitu je veza između sadržaja i

orme arbitrarna

Ait je za depolitizovan govor, „inverzija anti9izisa u pseudo9izis“, on opisuje ono što egzistira

kao „spoljašnje“ i „prirodno“, usmjeren je očuvanju status Huo9a i daje iskrivljenu sliku istorijske

“ludosti ?udu"i zapovjedan i interpelacijski, mit je izuzetno teško suzbiti iznutra jer svako

„oslobađanje“ postaje kad9tad plijenom mita, pa je jedini način suprostavljanja njegovom

autoritetu je „mistiikacijom mita“, odnosno proizvodnja „veštačkog mita“ ?art tvrdi da je mit

krađa jezika i s time misli na to da je ono što je u prvom znaku bilo asocijacija označitelja i

označenog transormisano u označitelja nekog novog označenog i komponentu nekog novog

znaka, što znači da je mit drugostepeni semiotički sistem

). (bjasniti rela"iju poiljao"a i primao"a poruke *kodiranje i dekodiranje+ u kontekstuodnosa publike, tržita i kulturalno-tržine proiz!odnje. Prodiskuto!ati kroz odabrane

primere iz oblasti umetnosti i medija.

&ider 1 – 34 str pdf-a

; kodiranju i dekodiranju Iol se osvr"e na kritiku tradicionalne koncepcije procesa

komunikacije kao „kružnog ili upravljačkog kola> !na se odnosi na zbog linearnosti kritikovan

model &pošaljilac6poruka6primalac+, kao i na nepostojanje „strukturnog razumevanja> koje je

značajno za strukturu odnosa u komunikaciji .roces medijske komunijacije nije jednostavan, jer

značenje neke poruke najčeš"e nije iksirano, primaoci nijesu pasivni, a proizvodnja i recepcija

poruke nije identična &zbog različitog npr obrazovanja primaoca i pošiljaoca .rocesi „kodiranja>

i „dekodiranja> poruke pri komunikaciji koja se dešava određuju"i su, iako su relativno

autonomni #od poruke je nužna „pojavna orma> događaja prema kretanju od izvora do

primaoca !na se mora integrisati u društvene odnose sistema u cjelini, dakle proizvodnja stvara

i ormira poruku

:načenja koja su označena diskursom upu"uju se u praksu ili svijest 5amim tim što

značenja nisu iksirana, a primaoci poruke pasivni, televizijski diskurs &kojim se Iol bavi+ se

može trostruko dekodirati, odnosno čitati


8/25

veliku mo" kad je u pitanju oblikovanje i nametanje ideologije, ali smatra da su gledaoci ili

čitaoci, oni koji treba da prime poruku, a pošto nijesu pasivni, onda se smatra i da su sposobni da

se suprotstave hegemonoj ideologiji

. Na koji način /tjuart 0ol diskutuje dekonstruisanje popularno#?

$.opularna kultura je povezana sa pojmom tradicionalnog, ona se bavi klasnim sistemom

i istorijom jednog drustva !no što je Iolu bitno jeste da se on bavi odnosom kontrolaFotpor

!vaj odnos je bitan zbog toga što je nešto što je popularno, nešto što se može smatrati

„imperativom“ ili još bolje glavnim narativom koje postaje dostupno za cijelo društvo Aožemo

ovdje uzeti primjer štampe, kao sredstva kulturnog izražavanja ; procesu popularne„imperijalizacije“, štampa je postala „popularna“, postala je sredstvo da se preko nje kontroliše

radnička klasa Aeđutim iz ovoga proizilazi otpor, odnosno reakcija građana na ono što je

popularnom kulturom nametnuto &ovdje se može uzeti bilo koji primjer kulturne revolucije/

velika proleterska revolucija u #ini '(JJ .orenuo ju je Aao :edong, renesansa je nastala kao

revolucija, seksualna revolucija koja je tražila legalizaciju abortusa, homoseksuaizma, javne

golitinje, pornograije,J8e i *8e godine na zapadu+ Dilj otpora jeste to da promjeni popularnu

kulturu, da se izvrši reorma iste

#ada govorimo o popularnoj kulturi moramo se vratiti na to da se ona u posljeratnom društvu

vezuje za transormaciju/ „moralizacija“ radnih klasa, „demokratizacija“ siromašnih i

„redukcija“ naroda

?itno je da se uvijek obrati pažnja na periodizaciju, jer se kroz vrijeme kultura mijenja, mora se

znati da se nekada ista može mijenjati na tipa '8 godina, a nekada mnogo brže od toga Kire

narodne mase konzumiraju kulturu, posebno zbog toga što im je ona sve pristupačnij, ona postaje

opijum za narod Aože služiti za manipulaciju, pošto ljudi imaju tendenciju da se

povezujuFindetiikuju sa onim sa čim se povezuje ostata nacije &zbog tradicije+, pa se tako lakše

manipuliše &primjer za ovo je nacistička @jemačka koja je koristila popularnu kulturu da

manipuliše građanima u porobljenim zemljama, da stvara neki lažni narativ Loš jedan primjer

manipulacije se može vidjeti kod Regan 9 razgovori kraj vatre$


9/25

umiran tekst* !snovno polazište za dekonstrukciju pojma „popularnog“

&popularno+ 5tjuarta Iola je da je, gledaju"i kroz istoriju, kulturno polje oduvek bilo polje borbe

između zvanične i opozicione kulture 3anas bi to bila borba između visoke i masovne kulture i

onoga šta se zapravo uvažava kao dominantna i „prava, kvalitetna“ &moje reči+ kultura, dok on to

analizira periodizacijom i smatra da ova borba nema veze sa klasnom podelom &kako i danas

neki to smatraju+, nego je borba u samom odnosu između popularne, narodne kulture i kako on to

naziva, bloka mo"i !be navedene kulture su konstantno u procesu transormacije i to je ključan

pojam za razumevanje ove njegove teze #onkretno, on smatra da od nastanka kapitalizma i

njegovog širenja, narod je bio prisiljen na reorme koje sarkastično naziva „kulturne promene“ i

da se to konstantno dešava kroz istoriju 5ama promena načina života, navika i tradicije na neki

način je i promena kulture

5tjuart Iol pokušava da kroz deinicije „popularnog“ da svoja tumačenja i problematizuje ih

.rva je tržišna i komercijalna deinicija pojma/ ukoliko nešto nazivamo popularnim, troši

ga, sluša, čita, konzumira velika količina ljudi i ova deinicija se vezuje za manipulisanje i

ponižavanje kulture naroda, sa pravom, kako kaže 5tjuart 0pak, on iz dve perspektive pokušava

da dekonstruiše ovo tumačenje na račun socijalista .rvo, ukoliko bi radnička klasa, koja je

sigurno veliki deo potrošača, kompletno obmanjena i manipulisana, kao neka vrsta „kulturnih

narkomana“, to ih čini pasivnima, što se u srži sukobljava sa socijalističkom ideologijom !vo

tumačenje deinicije po 5tjuartu služi samo kao način da se okrivi kapitalistička kulturna

industrija @eko drugo tumačenje ove deinicije bilo bi postojanje „alternativne“ popularne

kulture, gde se „prava radnička klasa“ &kako on kaže 9 šta god to bilo+, opire komercijalnim

supstitutima !n i ovo obara smatraju"i da isključuje jaku dominaciju koja je uvek deo bilo kog

kulturnog odnosa, kako smo pomenuli na početku, neka vrsta bloka mo"i i da je samim tim

nemogu"e da nastane neka druga popularna kultura 5a razlogom i danas neke alternativne

kulture nazivamo subkulturama

3rugu „deskriptivnu“ deiniciju popularnog smatra podnošljivijom/ popularna kultura je

sve ono što narod radi ili je radio, međutim, i sa njom ima dva problema .rvi je jer je previše

deskriptivna, i kako kaže, to mogu biti i golubarstvo i baštenski patuljci !vom deinicijom

možemo praviti razlike samo između onoga šta jeste a šta nije popularna kultura 3rugi ve"i

problem je i ukoliko saberemo sve što je stvorio narod, to se od perioda do perioda menja @eke


10/25

stvari ostaju od ključne vrednosti poput književnog dela ili naučnog aparata ali ne možemo ih

deinisati kao popularno ili nepopularno ve" samo avorizovati, što u srži nema veze sa

popularnom kulturom

Iol prihvata tre"u deiniciju koja u svakom konkretnom razdoblju posmatra one orme i

aktivnosti čiji su koreni u društvenim i materijalnim uslovima konkretnih klasa, a oličene su u

narodnim tradicijama i praksama


11/25


12/25

ve" upravo u ovom odnosu i relaciji koja popularna kulturu, iz perspektive visoke&umetnička

kritika, konzervativne institucije obrazovanja+ smešta u područje 3rugog &tuđeg, banalnog,

manje vrednog, trivijalnog, kvalitativno upitnog, drugačijeg+

Na primjer intelektualni kritičari često odbacuju popularrne ilmove, romane i


13/25

nego što njihove predstave u medijima sugerišu 1ko bi medijski prizori stvarno bili releksija

realnosti onda starije žene, žene sa invaliditetom, lezbejke, debele, siromašne ili žene iz


14/25

poststrukturalističke teorijske stavove, istovremeno raskidaju"i sa njima ?odrijar kao jedan od

utemeljivača postmoderne ilozoije razvija dva važna pojma9 simulaciju i hiperrealnost, na

osnovu kojih tumači savremenu medijalizovanu kulturu potrošačkog društva !vi pojmovi

omogu"avaju da se prepozna prekid između moderniteta, kao istorijskog perioda organizovanog

oko proizvodnje, nasuprot postmodernitetu, i postmodernom društvu i kulturi koji predstavljaju

istorijsku azu organizovanu oko potrošnje znakova

5imulakrum obeležava potpuno osamostaljivanje znakova u odnosu na stvarnost,

označioca u odnosu na označeno, stvaraju"i svet kopija bez originala i realnost stvarniju od

stvarne Iiperrealnost se izražava kroz znakove, to je svet u kojem ne postoji subjekat, nego

simulacije zasnovane na imploziji slika i inormacija ; savremenoj kulturi, sveopštoj

proizvodnji slika, priča, inormacija, robe, dolazi do implozije koja odvaja svet realnosti od sveta

predstava Ledina stvarna realnost je realnost znakova

; gore pomenutom delu najznacajnija predstavljena ?odrijarova teorija jeste da u

postmodernom drustvu dominira princip simulacije kao privida koji zamenjuje stvarnost

#ompleksan pojam simulakruma, ?odrijar objasnjava u uvodu eseja Pre+esia simu!akruma iz

njegovog dela !n objasnjava ovaj pojam na primeru ?orhesove basne u kojoj car zeli da napravi

idealnu kartu svog carstva koja na kraju prekrije citavu imperiju i pod kojom carstvo nestane

zamenjeno apsraktnim duplikatom


15/25

$!n se u „1merici“ bavi pitanjima američkih autoputeva &reeTa=s+, da li oni izlobađaju ili ne,

da li su stvarni, takođe kaže da je pored autoputeva, na kojima cijele porodice mogu putovati da

nikada ne napuste svoje ku"e &u ovom slučaju automobili su njihove ku"e+ .rvo jako oružije

1merika je avijacija, međutim drugo, koje nas zanima je inormacija, tu se opet može pričati o

tome kako se kultura koristi za manipulaciju .oređenje simulakruma 1merike sa „dosadnom“

%vropom u kojoj niko ni za šta ne rizikuje, gdje ljudi nijesu u stanju da „jedu sami“ kao u

@jujorku ; 1merici nema panike, nema gužve na autoputevima, nema Rusa, ona odaje sliku

idealnog svijeta 5ve ovo su primjeri kojima upotpunjuje simulakrum $

13. Kaka! je značaj no!i$ medija i komunika"ija u kulturi sa!remeno# s!eta prema 9arku

Posteru? Problematizo!ati kroz primere iz sa!remeno# konteksta.1%. :ta je to sajberprostor ;!irtuelna st!arnost i na koji način utiče na sa!remeni

subjekti!itet i nje#o!u rela"iju sa stvarnošću?


16/25

#ada je reč o svim novim tehničkim inovacijama, ne radi se tek o pove"anoj ,,eikasnosti“

razmene, koja omogu"ava nove puteve investicija, ve"u produktivnost rada i nove domene

dokolice i potrošnje, ve" o širokoj i opsežnoj promeni u kulturi, u načinu izgradnje identiteta

3uboku transormaciju kulturnog identiteta podstiču i elektronski mediji 28 Veka


17/25

sajberprostor virtuelno, apstraktno okruženje u kojem ekonomske inormacije mogu biti

vizualizovane kao geometrijske strukture


18/25

Rezultat novih medija kao što su internet i virtuela stvarnost je ,dakle, umnožavaje vrsta

,,stvarnosti“ koje sre"emo u društvu

0normacioni superautoput i virtuelna stvarnost su mediji komunikacije koji oboga"uju postoje"e

orme potrošačke kulture #onstituisanje subjekta u drugom medijskom dobu odvija se kroz

mehanizam interaktivnosti


19/25

Uprvom medijskom dobuU 3akle, pretpostavlja se da "e Udrugo medijsko dobaU,

decentralizovano, dovesti do promena u odnosima pošiljaoca i primaoca/ pošiljaoci postaju

primaoci, proizvođači postaju potrošači, a oni koji vladaju postaju oni kojima se vlada+ !n, pak,

predlaže poststrukturalističku analizu načina konstituisanja subjekta, kojom bi se izbeglo

ograničavaju"e ponavljanje logike modernosti

.ojam Urealne zajedniceU, po mišljenju Nan9-ik @ansija, pretpostavlja iksirane, stabilne

identitete njenih pripadnika, a tu pretpostavku internet zajednice dovode u pitanje Anogi

posmatrači učesnika u Uvirtuelnim zajednicamaU dolaze do zaključka da se stvara luidnost

identiteta 0ntenzivno učestvovanje u elektronskoj komunikaciji, po mišljenju Rejngolda,

predviđa ogromne kulturne promene Rejngold postavlja pitanje/ Uda li su odnosi i obaveze

kakve znamo uopšte mogu"i onde gde su identiteti luidniMU#roz primer


20/25

čovjek bude drugačiji, da zadovolji svoje osje"aje da pripada nekom kolektivu, socijalnoj grupi,

državi, starosnoj dobi i sl

Erojd kaže da je to process brisanja granice između subjeka i objekta, te se vezuje za

ponašanje po uzoru


21/25

#ulturalni procesi ne podudaraju se sa okvirima akademskog znanja @i jedna akademska

disciplina ne može pojmiti svu složenost &ili ozbiljnost+ proučavanja #ulturalne studije moraju u

svojim nastojanjima biti interdisciplinarne &i katkad antidisciplinarne+ 3žonson smatra da da je

ve"i deo sociološkog opisa neuverljiv, a ve"ina književnog diskursa inteligentna ali površna

3alje, uvrežen empirizam ostorijske prakse je optere"enje koje često onemogu"ava pravo

kulturalno čitanje


22/25


23/25

na ove strane 1tlantika nakon '(88 .rodubljuje raskol između visoke i popularne kulture @a

zapadu od '()89ih popularna kultura i njena distanciranost od visoke kulture, prikazana je u

velikim savremenim medijima 6 novinama, ilmu, radiju, televiziji, čiji je uslov bila moderna

tehnologija, posebno u vizuelnoj reprodukciji 1ndreas Iajsen je uverljivo tvrdio da se visoka

kultura u svojm najreprezentativnijem smeru, modernizmu, razvija kao alternativa sad ve"

neminovnom priznanju gubitka zajedničke kulture, te da se i visoka i popularna kultura deinišu

kroz odbacivanje ove druge .ostoje 4 temeljna objašnjenja raskola između visoke i popularne

kulture u WW veku/

' -iberalan 6 popularna kultura pruža ispunjenje želja u različitim oblicima &moderni

bestseleri, časopisi, članci itd+ dok strogost romana visoke kulture može pomo"i

čitatelju da se „manje nedoraslo“ nosi sa „stvarnim životom“

2 .reostale dve teorije su marksističkea ; korporativnom kapitalizmu radnik postaje sve otuđeniji od proizvodnje i nateran je

na potrošnju u slobodnom vremenu, pa se popularna kultura više prilagođava robnoj

proizvodnji

b


24/25

radnje je pustolovina u 1rici Aotivi su isti, ali kada se povuče paralela, vide se razlike u

pristupu i to izgleda ovako/

5rce tame 6


25/25

previše i sl &ovdje se može pričati i o -akanu, „želja je uvijek želja drugog“ 6 jer želja je nešto

što utiče na konstrukciju identiteta 6 ovo se zove konstitutivna izvanskost

0dentitet nije samo vezan za subjekat 6 politički identitet, kolektivni identitet, itd,$

Documents

Kontekstualne i Kulturalne Teorije Umetnosti i Medija