Konventa ndërkombëtare mbi eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit racor

8/3/2019 Konventa ndrkombtare mbi eliminimin e t gjitha formave t diskriminimit racor

1/60

Konventa ndrkombtare mbieliminimin e t gjitha formave t

diskr iminimit racor

Udhr rfyes pr OJQ-t

Asociacioni pr Iniciativa Demokratike


2/60

KONVENTA ND RKOMBTARE MBI E LIMINIMIN E T GJITHA FORMAVE TDISKRIMINIMI T RACOR:

UDHRRFYES PR OJQ-t

Grup i Pr t Drejtat e Pakicave dh e LN KDR 2001T Drejtat e Autorit.

Materiali nga ky publikim mund t riprodhohet prmsimdhnie ose pr qllime tjera jokomerciale. Asnj pjes nuk duhet riprodhuar pr qllimekomerciale pa lejen paraprakenga bartsit e tdrejtave t autorit .Pr informata m t hollsishme ju lutemi drejtohuniGDP-s. Nj katalog pr kt publikim u b I mundshm nga Libraria Britanike. ISBN 1 897693 73 7.Publikuar m Janar 2001. Dizajni nga Kavita Graphics

E shtypur n lett t recikluar.

Mirnjohje

GDP dhe LNKDR dshirojn ta falenderojn prkrahjen e Ministris s Punve t Jashtme t Britanis s Madhe dhe Komonuelthit ,FondacioninCharles Stewart Mott, Ministrin e Punve t Jashtmet Mbretris Daneze dhe t gjith organizatat dheindividd t cilt dhan ndihmes financiareose tndonj lloji t jetr pr kt publikim. LNKDR dge GDP I jan mirnjohs t gjith personelit dhe lexuesve ekspert t pamvarur t cilt dhankontributin e tyre pr kt publikim, veanarishtGeoffrey Gowllanddh e Ryo Onoyam a (Redaktort e LNKDR-s) dhe Margot Salomon (MRG Programme

Coordinator) and Katrin a Payne (Redaktorit t GD P-

s) .

AUTORT

Autort e ktij doracaku jan personeli I LNKDR-s. Atsuko Tanaka, Prfaqsues i LNKDR-s n KB sht autori kryesorme ndihmn e Yoshinobu Nagamine dhe me n j bashkpinim t veant me Theo van Boven, Antar i Kshillit Dre jtues tLNKDR-s.

GRUPI ND RKOMBTAR MBI T DRE JTAT EPAKICAVE (GD P)GDP-ja sht organizat joqeveritare ndrkombtare e cila

punn pr sigurimi e t d rejtave p rpakicat etnike, fetare dhe

gjuhsore n t gjith botn dhe ta avancoj bashkpinimin midis

bashksive.

GDP-ja:

i sh qyr ton dh e pu blikon rap or te t m ire t hu lu mt uar a,

librat dhe Letrat mbi shtjet e pakicave. Promovon t drejt at e pakicave nprmje t n j avokimi

direct npr forume ndrkombtare dhe n biseda

me qeverit. Mbshte te t n r rje tin global t organizatava q kan

mission t njejt dhe komuniteteve t pakicave prbashkpunim n shtjet e t drejtave t pakicave.

T gjith p orosit pr kt doracak duhet t dr gohen te GDP-ja.

Pr informata m t hollsishme kontaktoni:

Minority Rights Group International

379 Brixton Road

London

SW9 7DEUK

Tel: +44 (0)20 7978 9498

Faks: +44 (0)20 7738 6265

E-m ail: m [email protected]

Website: www.minorityrights.org

LVIZJA NDRKORMBTARE KUNDR T GJITHAFORMAVE T DI SKRIMINI MIT D HE RACIZMIT(LNKDR)LNKDR-ja sht organizate ndrkombtare joprofitabile,joqeveritale mbi t drejtat e njeriut q angazhohet preliminimin e t gjitha formave t diskriminimit n t gjithbotn. Krijon solidaritet ndr kombtar n mes tdiskriminuarve dhe avancon regjimin nd rkombtar pr tdrejtat e njeriut. E formuar n vitin 1988 nga nj ndr pakicatm t mdhaja n Japoni, Burakumin, LNKDR-ja sht r ritur q t bh et nj rrjet b otror pr qytetart e shqetsuar dh e pakicat

npr komisonet rajonale n Azi, Amerikn Veriore, Latine dh eEvrop. LNKDR-ja sht kyur n projekte ku b jn pjes pessfera programesh: eliminimin e racizmit dhe diskriminimit racor;mbrojtja ndrkombtare e t d rejtave t pakicave; prpar imin eviktimave q kan qen nn diskrimin t shumfisht; ndihmespr zhvillimin e njerzve vendas.LNKDR-ja ka edhe status kshillimor me Kshillin Sicial dheEkonomik t Kombeve t Bashkuara (ECOSOC).Pr m shum informata kontaktoni:LNKDR3-5-11 Roppongi, Minato-kuTokyo 106-0032JapanTel: + 81 3 3586 7447Fax: + 81 3 3586 7462E-mail: imadr [email protected]: www.imadr.org

Asociacioni pr Inicijativa Demokratike dhe MinorityRights Group i falemenderohen Charles Stewart MottFoundation, European Commission i UK Department forInternational Development - Know How Fund prprmbajtjen e tyre financiare e projektit pr prkthimin

n shqip.

Prktheu:Neim Tahiri Lektura:Lulzim HaziriTirazhi: 1.000 cop

Fillimisht publikuar siThe International Convention onthe Elimination of All Forms of Racial Discrimination: AGuide for NGOs, Minority Rights Group, London, UKdhe International Movement Against All Forms of Dis-crimination and Racism Tokyo, Japan, 2001.

Ky edicion ADI, Gostivar, Maqedoni 2001 Prkthimishqip ADI, Gostivar, MaqedoniISBN 9989-133-07-7


3/60

Konventa ndrkomb tare mbi eliminimin e t gjithaformave t diskriminimit racor:

Udhrrrfues pr ojq-tPRMBAJTJA

Fjalorthi. iParathnie.. ii

PJESA I ICERD dhe Organi i t i j Mbikqyrs ........... 71. H istoriku ... 72. ka sht IC E RD -i ? .... 73. Organi Mbikqyrs I ICERD-it: Komisioni pr Eliminimin e Diskriminimit Racor

(CERD). 11A. Natyra e CE RD -it ......... 11B. E cur it e pun s.......... 12

a) Sistemi i rap or tim it............. 12b) Ankesat Nd r-Shtet rore ............ 13c) Komunikime t individu ale........... 13C. Procedurat novative t mtut jeshme.... 14D. Ndikimi i ICE RD -it mbi shtetet ....... 16

PJESA II Kontributi i OJQ-ve pr punn e CERD-it . .. 171. Procedura e Rapor timit................... 17A. Hapat q duhet t ndrmirren para se CERD-I ta marr n konsiderim raport in e shtetit.. 17B. Gjat shqyrt imit t rapor tit ... 21C. Pas mbledhjes hapat e ardhshme.... 22

2. Ecurit individuale t komunikimit sipas Nenit 14 t ICE RD... 233. Aktivitete tjera q OJQ-t dshirojn ti marrin parasysh. 26

Shtojcat ........................................ 27Shtojca I: Statusi i Konvents ................. 27A. Shtetet antare t ICE RD-it, q nga 16 nntor 2000 ......................... 27B. Deklaratat shteteve antare n ICERD .............................. 27C. Ankesat individuale t marra parasysh nn ecurin e parapar n Nenin 14 t ICERD-it q nga 11nntori 2000................................................................... 29Shtojca II : Nj format mustr pr komunikata/ankesa ...... 30Shtojca III: Rekomandimet e Prgjithshme t miratuara nga CERD......................... 31

A. Lista e Rekomand imeve t Prgjithshme..... 31B. Tekstet e plota t Rekomandimeve t Pr gjithshme.... 31Shtojca IV: Tekstet e plota t deklaratave t miratuara nga CE RD.. 45Shtojca V: Tekst i i ICE RD -it............... ....... 45

Shnime....................... 52Bibliograf ia e zgjedhur............ 54Gjetja e dokumenteve dhe informatave n Inter net. 55

Adre sa t dob ishme ...................... 56

NGA ATSUKO TANAKA ME YOSHINOBU NAGAMINE


4/60

F j a l o r t h i

C E R D - i Komisioni pr Eliminimin eDiskriminimit Racor sht nj organ ekspert i cili shtprgjegjs pr mbykqyrjen e implementimit tprcaktimeve t ICE RD-it nga shtetet antare.

Konkludimet kta sigurojn pikpamje kolektivedhe vlersime pr CERD-in n lidhje me paraqitjen enj raporti t shtetit antar. Konkludimet e kanformatin e: hyrjes, faktort dhe vshtirsit q epengojn implementimin e Konvents, aspektetpozitive, temat kryesore t brengosjes dhe sugjerimetdhe rekomandimet.Masat e Hershme Para la jmruese kta uparaqitn n rendin e rregullt t dits t CERD -it nvitin 1994. Ata synojn q ti parandalin problemetekzistuese q t eskalojn n konflikte dhe prfshijnmasa pr ndrtimin e besimit q t identifikoj dheprkrah at ka e forcon dhe prforcon durimin racor,Veanar isht ta par andaj r ifillimin e konflikteveparaprake.

A s a m b l e j a e P r g j i t h s h m e Asambleja ePrgjithshme sht organi deliberativ kryesor iKombeve t Bashkuara e cila prbhet prej antarvet t gjith shteteve antare dhe secili antar ka tdrejt nj vote. CERD- raporton nj her n vit,nprmjet Sekretarit t Prgjithshm, para Asambless Prgjithshme pr aktivitetet e veta, si dhe prsugjerimet (Konkludimet e Sqarimeve) dhe

Rekomandime t Prgjithshme t cilat i miraton nbaz t shqyrtimit t raportit dhe informatave tpranuara nga shtetet ant are.

Rekomand ime t e P rg j i th shme kta janprpiluar nga CERD-ti q t bj interpretimin eprmbajtjes s neneve t ICERD-it. Edhe pse ktanuk jan obliguese ligjsisht, Rekomandimet ePrgjithshme kan rndsi t madhe dhe qllimi I tyresht q tu jape udhzime shteteve antare probligimet e tyre nn Konventn.

I C E R D - i Konventa Ndrkombtare PrEliminimin e T Gjitha Formave t DiskriminimitRacor sht njra ndr gjasht marrveshjet m tmdhaja pr t drejtat e njeriut e miratuar nga KBdhe ndr t parat q kan formuar mekanizmin prmbikqyrje. ICERD-i sht mjeti ligjor ndrkombtarm gjithprfshirs q merret me diskriminimi racor,e cila definohet si fardo dallimi, mosprfshirje,kufizimi ose paraplqimi n baz t racs, ngjyrs,prejardhjes ose prkatsis kombtare ose etnike e cilaka pr qllim shfyqizimin e njohjes, knaqsis oseushtrimeve, n nj rreth t barabart t t drejtave dhelirive fundamentale t njeriut n sfern politike,

ekonomike, sociale, kulturore ose t ndonj sfere t jetrt jets publike (neni 1.1). ICERDI ka 156 shteteantare (q nga shtatori 2000).

OJQ-t organizatat joqeveritare jan organizata tpamvarura, jokomerciale, t cilat nuk jan tthemeluara ose pronsi e qeverive ose organeve ndrqeveritare.Mandati i tyre mund t jet ndrkombtar ose t venditdhe synimet dhe aktivitetet e tyre mund t prfshijn

nj hapsir t gjr t interesit t opinionit (p.sh. tdrejtat e n jeriut, mbrojtja e ambientit).OJQ-t synojn t sjellin ndr yshime n fushveprimine tyre.

OJQ-t n s tatus kshil l imor me Kshil l inEkonomik dhe Social (ECOSOC) dobit estatusit kshillimor prfshijn: qasje t leht deri tebur imet informative n KB dhe pjesmarrje n organet ndryshme t KB-ve, si edhe n konferenca tmdhaja ndrqeveritare. Nj numr i madh i OJQ-vekontribuojn n punn e KB-ve duke siguruarinformata dhe shkathtsi t dobishme dhe duke ofruarkontribut n hartimin e s tandardeve t rejandrkombtare.

Ecuria e Shqyrt imit kjo u paraqit n agjendn eregullt t CERD-it n vitin 1991me qllim tshqyrtimit t implement imit t Konvents n raste kurraport i i ndonj shteti vonohet pr s teprmi,duke eshfrytzuar raportin paraprak t atij shteti dhe duke Imarr parasysh infotmatat tjera t rndsishme.

Shtetet Ant are shtete t cilat e kan ratifikuarose kan dhn plqimin pr ndonj Konvent

Ecurit urgjente kta u paraqitn n agjendn erregullt t CERD-it n vitin 1994 dhe iu prgjigjenproblemeve q krkojn kujdes t menjhershm prparandalimin ose kufizimin e shkeljes s nj numriserioz t Konvents. Npr kta ecuri, CERD-i eshqyrton gjendjen pa asnj raporti periodik nga shtetiantar n fjal.

ICERD: UDHRRFYES PR ORGANIZATATJOQEVERITARE

i


5/60

Parathnie

N vitin 1998 KB e festuan 50 vjetorin e miratimitt Deklarats Univerzale mbi t Drejtat e Njeriut. Aifestim ishte nj moment i duhur historik an e kndbots pr rifillimin e prpjekjeve pr plotsimin eqllimeve t Dekads s Tret t Luftimit t Racizmitdhe Diskriminimit Racor t KB-ve (19932003) dhet Programit t ndryshuar Pr Veprim pr Decenien. Nkt drejtim, Asambleja e Prgjithshme e KB-ve nmbledhjen e 52-t n vitin 1997 mori vendim q tkonvokoj Konferencn e Tret Botrore KundrRacizmit, Diskriminimit Racor, Ksonofobin dheJotolerancn e cila do t mbahej jo m von se viti 2001.

N mesin e organizatave t shumta ndrkombtare dhe

kombtare q e kan shfrytzuar mundsin e till prveprim t rifilluar ka qen Lvizja NdrkombtareKundr Diskriminimit dhe Racizmit(IMADR ose shqipLNKDR), OJQ-ja ndrkombtare q lufton kundrdiskriminimit racor dhe racizmit dhe GrupiNdrkombtar mbi Drejtat e Pakicave (MRG ose shqipGDP), OJQ-ja ndrkombtare q punon pr promovimindhe mbrojtjen e t drejtave t pakicave dhebashkpunimin ndrmjet komuniteteve.

N nntor t vitit 1998, IMADR-i,duke e pranuarrndsin e bashkpunimit midis nivelit ndrkombtar

dhe atij lokal, filloi me Fushatn Ndrkombtare prEliminimin e Racizmit dhe Diskriminimit Racor 2001(ICR 2001) pr zbatimin efikas t programs pr veprimdhe konvokimit t suksesshm t Konferencs BotroreKundr Racizmit. N kornizn e ICR 2001, IMADR-itenton t formoj nj forum n t ciln OJQ-t do tmund ta ndanin prvojn e tyre dhe t pfitojn dijenitjera pr mjete q prdoren kundr diskriminimit,veanarisht pr Konventn Ndrkombtare t vitit 1965mbi Eliminimin e t Gjitha Formave t DiskriminimitRacor (ICERD).Qysh n vitin 1998, MRG-ja ka krijuar dhe filluar meimplementimin e Programit pr Veprim rrethKonferencs Botrore dhe dhe ngjarjet prgatitse, tcilt synojn t prfitojn dukshmri dhe t promovojnveprim pr shtjet lidhur me diskriminimin,mosprfshirjen dhe disfavorin nga t cilat vuajn pakicatn tr botn.

Puna e MRG-s prqndrohet n parimet e pjesmarrjesdhe pronsis s ecurive t Konferencs Botrore kundrRacizmit nga pakicat e margjinalizuara, kurse n njperiudh m t gjat t puns prqndrohet drejt zbatimitt prcaktimeve t ICERD-it veanarisht pr ata qkan t bjn me mospjesmarrjen, duke prfshir edhe

mosprfshirje n ekonomi dhe margjinalizimin epakicave dhe popujve vendas. MRG-ja synon t zhvillojnj program pr veprim drejt dukshmris dhe

efikasitetit m t madh pr mekanizmat ndrkombtaredhe kombtare pr implementimin e ICERD-it.

sht n rregull ti zbatosh kta qllime dhe nkornizn e zmadhimit t bashkpunimit midis IMADR-it, MRG-s dhe OJQ-ve tjera se sht identifikuarnevoja pr zhvillimin e mjeteve pr activistt, pr hyrje

dhe shfrytzim t standardeve dhe mekanizmavendrkombtare dhe kombtare pr mbrojtjen e tdrejtave. Ky doracak synon t sqaroj dhe analizoj punne Komisionit Pr Eliminim t Diskriminimit Racor tKB-ve (CERD) dhe tu ndihmoj OJQ-ve dhe aktivistvetjer t cilt dshirojn t zhvillojn fushata pr mbrojtjenga diskriminimi.

Disa OJQ mund t dyshojn n dobin e nj doracakuq nxit prdorimin e organeve t KB-ve si nj mjet.Ata ndoshta kan qen t zhgnjyer nga proceset e gjatadhe mungesa e ndikimit t tyre n ndonj situate me tciln merren ata dhe kshtu paraplqejn tu shmangenndrlikimeve t mekanizmave t KB-ve.

Involvimi i CERD-it sigurisht se nuk sht mnyra evetme q ti ndryshoj modelet e diskriminimit; ajo kapotencial, por, t jet instrumentale q t ndikoj nplitikat dhe praktikat e qeverive. Komisioni poashtusht nj mjet i rndsishm pr ndrtimin e vetdijsdhe shtypjes n nivelndrkombtar dhe tu trheqvrejtjen problemeve me t cilt ballafaqohen grupetose individt. T kesh dijeni pr Konventn dhe punne Komisionit do t thot t kesh nj mjet t fuqishmpr OJQ-t pr fushatat dhe aktivitetet e tyre q i bjn

pr mbrojtjen e t drejtave.Ky doracak ka dy qllime: e para, tentojm t sqarojmduke u orvatur ta shmangim zhargonin ligjor, cilat janprcaktimet kryesore t Konvents, dhe t hedhim pakdrit te ecurit e puns s CERD-it; e dyta, nesugjerojm se far roli mund t luajn OJQ-t dukeprfshir edhe n punn e CERD-it dhe si OJQ-t mundta shfrytzojn Konventn si nj mjet efektiv pr luftnkundr diskriminimit dhe racizmit.

ICERD: UDHRRFYES PR ORGANIZATAT

JOQEVERITARE

Dokumentet zyrtare t KB-ve dhe mendimet eekspertve t Komisionit lidhur me punn e OJQ-ve dot prmenden npr tr doracakun. Poashtu edheprvoja e OJQ-ve me CERD-in do t ilustrohet dukeprdorur raste konkrete.

Dke pasur parasysh llojllojshmrin e OJQ-ve n trbotn, ky doracak nuk mund t jap udhzime t plotapr t gjith masat e mundshme dhe rrugt t cilt mundt happen pr t gjith OJQ-t. do OJQ prdor politikne vet, mandatet, stilet dhe burimet; rrethet sociale dheplitike n t cilt veprojn OJQ-t jan shum tndryshme. Sugjerimet dhe rekomandimet e paraqituran kt doracak duhet t jen nj piknisje prkonsiderime dhe veprime t mtutjeshme; Do t varet

ii


6/60

nga OJQ-ja individuale q ti zhvilloj kta m tutje dhet prpilojn strategji t tyre personale.

IMADR-i dhe and MRG-ja shpresojn se ky doracakdo t jet i dobishm pr t gjith ata q luftojn kundrdiskriminimit dhe racizmit kudoqoft n bot.

Lvizja Ndrkombtare Kundr T GjithaFormave T Diskriminimit Dhe Racizmit

Grupi Ndrkombtar Mbi T Drejtat e PakicaveNntor 2000


7/60

Pjesa 1 - ICERD-i dheorgani i tij mbikqyrs

1. Historiku

Pr shum vite, lufta kundr diskriminimit racorishte e lidhur ngusht me antikolonializmin.N luftn pr pavarsi politike, popujt ndr dominiminkolonial i akuzonin fuqit koloniste pr ushtrim tdiskriminimit racor.Termi diskriminim racor m shum u drejtoheshtenjerzve t bardh pr shkak t diskriminimit tzezakve. Kjo e shpjegon ate se pse fjala race endeprdoret n lidhje me ngjyrn e lkurs, edhe pse mundt konsiderojm se kjo fjal tani sht vjetrsuar ose

shkenctarisht sht e pasakt.N vitet e 50-ta 60-ta dhe 70-ta, me hyrjen e shteteve tJugut n KB, KB-t zhvilluan norma ligjore dhe politiket konsiderueshme nprmjet disa instrumenteve si psh,Deklarata pr Dhnien Pavarsi Shteteve dhe Popujveq ishin koloni (1960) dhe Deklarata Pr Eliminimin eT Gjitha Formave T Diskriminimit Racor (1963).Megjithat, duhet t prkujtohemi se justifikimi ishumics q qndronin pas miratimit t ktyredeklaratave ishte q ti japin fund praktikavediskriminuese n shtetet tjera dhe u injorua fakti sediskriminimi mund t ekzistoj edhe mbrenda n vend .

Me paraqitjen e aparthejdit si nj politik dhe praktike institucionalizuar n Afrikn Jugore, dnimi unanim ipothuajse t gjith shteteve oi kah nj hap trndsishm prpara n luftn kundr diskriminimit.Ekzistonte bindja se praktikat raciste t nj shteti mundt jen brend legjitime e t tjerve dhe n kt mnyr,e bnin kufizimin e parimeve t soverenitetit kombtar.Pikrisht n kt kontekst historik n vitin 1965 umiratua Konventa Pr Eliminimin e T Gjitha FormaveT Diskriminimit Racor (ICERD) nga Asambleja ePrgjithshme duke u referuar qart pr apartheidin nNenin 3.

N rast se paraqitej ndonj regjim racist zyrtar si psh.apartheidi, shtetet e kishin leht t gjejn koncenzus prta dnuar. Kjo mundsoi q tu siguroj KB-ve me njinstrument t rndsishm pr mposhtjen e diskriminimitBrenda shtetit. Mirpo, n vitet e 70-ta dhe 80-ta, shtetetnuk kishin dshir t madhe t mbshteten te ICERD-isepse nuk dshironin t zbuloheshin para shteteve tjera,OJQ-ve, bile edhe para qytetarve t vet pr shkak tkritikave q mund t pasonin.Mirpo, sot, shohim nj rilindje t ICERD-it dhe mundt prfitoj m shum rndsi n t ardhmen:

diskriminimi fuqimisht grshetohet me shtje sikursemargjinalizim ekonomik, kriza financiare, migrim, flukst refugjatve, kontraband me njerz, etj. Shkelja e t

drejtave t njeriut n nj shtet leht mund t bhet bringserioze pr t tjert; fluksi masiv i refugjatve, prshembull, mund t jet pasoj e politiks diskriminueset ndonj qeverie kundr ndonj grupi etnik ose spastrimetnik. N raste t tilla, shtetet tjera mund t ken intereslegjitim pr prqndrimin e vmendjes s bashksisndrkombtare pr evidencn e dobt pr t drejtat e

jeriut n at shtet t veant. Ktu CERD-i mund tveproj si nj sistem i rndsishm paralajmrues.Involvimi i nj numri t mir t OJQ-ve n luftn kundrdiskriminimit poashtu mund t kontribuoj pr njzbatim m efektiv t ICERD-it. Siq do t bisedohet mvon, OJQ-t mund ti bindin qeverit tu prmbahen ms afrmi standardeve t ICERD-it dhe ta publikojnpunn e CERD-it.

2. ka sht ICERD-i?

ICERD-i mendohet t jet instrumenti i vetm ligjordhe ndrkombtar i cili konkretisht iu adresohetshtjeve gjithprfshirse t diskriminimit racor.ICERD-i ka themeluar nj organ ekspertsh prej 18ekspertve t pavarur t cilt jan prgjegjs prmbikqyrjen e implementimit t prcaktimeve/klauzulavet Konvents. Nj ndr aspektet kryesore t ICERD-itsht raportimi i t drejtave jo vetm t individeve poredhe ato kolektive, si sht paraqitur, pr shembull nNenin 2 (a): do shtet antar ndrmerr hapa q t mosushtroj diskriminim racor kundr personave, gruppersonash ose institucionesh (kursivi i shtuar). Kjo shte rndsishme n veanti pr pakicat dhe popujt vendas

t drejat kolektive t t cilve shpesh diskrimohen. Gjatratifikimit ose hyrjes n ICERD, do shtet antar merrobligim q t dorzoj raporte periodike te CERD-i, oseme krkes t CERD-it, n lidhje me masat q shteti ika mare pr zbatimin e Konvents. (Hollsi pr ecurite raportimit t ndonj shteti jan dhn m tutje n ktdoracak).Me qllim q tu ndihmoj shteteve antare nimplementimin e obligimeve t tyre t parapara meKonventn, CERD-i paraqet disa sugjerime dherekomandime t prgjithshme (t njohura siRekomandime t Prgjithshme), t cilat jan paraqiturn Nenin 9.2 t ICERD-it dhe bazohen n shqyrtiminraporteve t shteteve antare. Rekomandimet ePrgjithshme zakonisht propozohen kur Komisioni nuksht n gjendje t gjej informata t mjaftueshme prnenet konkrete t ICERD-it e cila sht e dobishme prKomisionin pr konstatimin e fakteve t ndonj raportidhe n sublimimin e pikpamjeve t tyre. KtaRekomandime t Prgjithshme i mundsojn Komisionitdhe shteteve antare ti kuptojn m mire llojet eshtjeve dhe problemeve ne t cilt ballafaqohen shtetetkur mundohen ti zbatojn n praktik formulacionetligjore q i prmban ICERD-i. Rekomandimet ePrgjithshme mundet poashtu tu ndihmojn OJQ-ve q

ta kuptojn rndsin dhe nnkuptimin e klauzulave tndryshme t Konvents. Megjithat, ata nuk janligjsisht obliguese pr shtetet antare. Prve

7


8/60

Rekomandimeve t Prgjithshme, Udhzime tPrgjithshme Lidhur me Format dhe Prmajtjen eRaporteve t cilat duhet t Dorzohen nga ShtetetAntare sipas Nenin 9 paragrafi 1, e ICERD-it, emiratuar nga CERD, shrbejn pr implementimin efikast kushteve t Konvents.

Konventa sht e ndar n dy pjes: e para, e paraqiturme preambull, i paraqet obligimet ligjore t shteteveantare; dhe e dyta e prshkruan prbrjen e Komisioniti cili e mbikqyr implementimin e Konvents nga ana eshteteve antare dhe metodat e tij. N pjesn q vijon,n pjesn e par (Nenet 17) sht br nj prmbledhjeme komente dhe informata tjera pr historikun, duke ubazuar n Rekomandimet e Prgjithshme t miratuaranga CERD-i. N pjesn I do ta sqarojm pjesn e dyt,pjesa 3 e ktij doracaku, n ciln bhet fjal prevolucionin dhe novacionet e metodave t CERD-it.Teksti i plot i Rekomandimeve t Prgjithshme si edhepr ICERD-in sht dhn npr Shtojcat e ktijdoracaku.

Neni 1Def in icion i p r d iskr imin imi nracor

Neni 1, paragrafi 1, e definon konceptin e diskriminimitracor si:

fardo dallimi, mosprfshirje, kufizim ose ansi ebazuar mbi racn, ngjyrn, prejardhjen oseprkatsinetnike ose kombtare e cila ka pr qllim shfuqizimin

ose efektin e keqsimit t njohjes, knaqsis oseushtrimit, n nj drejtpesh t barabart t t drejtavenjerzore dhe lirive fundamentale n sfern politike,

ekonomike, sociale kulturore ose n fardo sfer tjetr

t jets publike (theksi i shtuar).

ICE RD-i DH E ORGANI I TIJ MBIKQYRS

Definicioni i ICERD-it vlen t prmendet veanarishtpr sa i prket justifikimit t mosdiskriminit t cilatshkojn mbi kontekstin e kolinializmit dhe dominimitnga t bardhit me t ciln paraprakisht merej Konventadhe prve races dhe ngjyrs i prfshin edhe

prejardhjen dhe prkatsin etnike dhe kombtare.Prandaj diskriminimi racor sikurse sht definuar nICERD mbulon nj siprfaqe t gjr diskriminimeve,duke i prfshir edhe ato diskriminime kundr pakicavedhe popujve vendas. Pr shembull, edhe pse India emban qndrimin se ICERD-i nuk sht i zbatueshmpr diskriminimin e kasteve por vetm pr diskriminiminracor, Komisioni e ka pranuar mendimin se termiprejardhje n nenin 1.1 nuk i referohet vetm races dhese Kastet i takojn sfers s Konvents3Komiteti n Rekomandimet e Prgjthshme potenconXXIV (55) se disa Shtete Antare vendosin sipas

vlersimeve t veta pr at se cilt grupe jan frupeetnike ose popuj vendas q duhet pranuar dhe trajtuar sit til. Mirpo, Komisioni sht i mendimit se:

Prdorimi i kritereve t ndryshme dhe joobjektive me

qllim t caktimit t grupeve etnike ose popujve vendas,

q ojn kah pranimi i disave dhe refuzimi i disa t

tjerve,mund t ndodh q t shfaqet paknaqsi nga

grupet e ndryshme brenda shtetit pr shkak t trajtimit

t ndryshueshm.

Mendimi i CERD-it sht se identifikimi i individeve siantar t ndonj grupi t caktuar etnik ose racor, nsenuk ekziston arsyetim i kundrt, duhet t bazohet mbivetidentifikimin nga individt pr t ciln bhet fjal4Lidhur me kt, Komisioni konsideron se karakteristikatetnike t ndonj populli jan t nj rndsie t veantgjat shqyrtimit t raporteve t shteteve, dhe kshtu ngashtetet antare krkon q t japin informata pr gjuhne par t popujve si nj tregues pr dallimet etnike, sbashku me ndonj informat tjetr pr racn, ngjyrn,prejardhjen, prkatsia kombtare dhe etnike, q mundti marin nga anketimet sociale ose regjistrimet epopullsis. Prfshirja e informatave pr gjendjen e gruaspoahstu konsiderohet e rndsishme pr Komisionin qt shqyrtoj nse diskriminimi racor ndikon ndryshe mbigrat dhe burrat.6

Nenet 1.2 dhe 1.3 t ICERD-it, i lejojn shtetet antaret bjn dallime, prjashtime, kufizime ose favorizimemidis qytetarve dhe joqytetarve dhe ta interpretojKonventn se nuk ndikon te ligji pr nnshtetsi,kombsi ose marrjen e nnshtetsis me kusht q ata tmos diskriminojn asnj kombsi.Megjithat, CERD-i sht i mendimit se Konventa nprgjithsi sht poashtu e aplikueshme edhe kundr

diskriminimit t emigrantve dhe t huajve. Kyinterpretin ka lindur si rrjedhoj e praktiks n shumshtete, veanarisht n Evrop, n t cilat kriteri prdallim midis qytetarev dhe t huajve duket se ndjekmodele etnike dhe pr nga natura e mbrendshme jandiskriminuese. Sipas ksaj, n Rekomandimin ePrgjithshm. Komisioni krkon q shtetet antaretrsisht t japin raport n lidhje me legjislacionin prt huajt dhe zbatimi i t njejtit. Poashtu Komisioni shti mendimit se Konventa nuk duhet t interpretohet se izvoglon t drejtat dhe lirit e secilit t njohura ninstrumente tjera, veanarisht Deklarata Univerzale mbi

t Drejtat e Njeriut, Kontrata Ndrkombtare pr TDrejta Ekonomike, Sociale dhe Kulturore dheMarrveshja Ndrkombtare mbi t Drejtat Politike dheQytetare (ICCPR). Ky konstatim sht poashtu nprputhje me Rezolutn e Asambles s Prgjithshme40/144 t 3 dhjetorit 1985, e cila njeh se mbrojtja e tdrejave t njeriut duhet t sigurohet edhe pr t huajt jovetm vendasit. Neni 1.2 ka t bj me pozitat dhesituatat ku dallimi midis qytetarve dhe t huajvefunksionon, si psh. n raste kur disave zyrave publike u

jipen t drjeta politike t caktuara. Duhet t theksohetse Konventa prfshin edhe akte rrjedhoja e t cilvemund t oj pa qllim drejt diskriminimit sikurse sht

paraqitur n nenin 1.1 e cila i referohet qllimit oseefektit t shfuqizimit ose keqsimit. Shemull konkretsht abolicioni i politiks pr migrim tre-qarqesh n

8


9/60


10/60


11/60

nga shtetet n fjal. Me fjal t tjera, ky Nen n vetenuk i shpall dhe mbron t drejtat qytetare, politike,ekonomike, sociale ose kulturore.

Komisioni poashtu pranon se shtetet mundet timponojn edhe ndalesa pr t drejtat e lartparaqiturasi q sht e drejta t marrish pjes n zgjedhje, t votosh

ose t kandidohesh pr zgjedhje, t cilat mund tu jipenvetm qytetarve. Mirpo, n raste t tilla shtetet patjetrt sigurojn se kufizimi sht n prputhje me Nenin 1t Konvents, duke e marr parasysh edhe shkakun edhepasojn.

Neni 6 ndihma dhe kompenzimi Gjyqsor

Shum shpesh viktimat q iu jan shkelur t drejtatnjerzore injorohen dhe krkesat e tyre prdmshprblim nuk merren me seriozitet. Gjat ratifikimitose hyrjes n ICERD, shtetet antare sigurojn mbrojtje

efikase dhe dmshprblime kundr veprave tdiskriminimit racor nprmjet tribunaleve kompetentekombtar dhe institucioneve tjera shtetrore. T gjithpersonat q jan nn jurisdikcionin e shtetit antar,nacional po edhe jonacional, kan t drejt t krkojndhe pranojn nga ato tribunal dmshprblim t drejtdhe adekuatpr shkak t dmeve materiale dhe moralet vuajtura si rrjedhoj e diskriminimit t till.

Poashtu duhet t nnvizohet se tribunalet nacionale dheinstitucionet tjera shtetrore u lejojn shteteve antarenj shkall t caktuar t fleksibilitetit pr sa u prketmasave q duhet t ndrmirren pr zbatimin e ktij Neni.N diapazonin e ktyre masava prfshihen mekanizmat pajtimit ose ndrmjetsimit, themelimin e organeveadministrative pr hetime, veprime nga ministriakompetente ose nga Prokurori i Prgjithshm, ose ngaombudspersoni, sipas sistemit administrative dhe ligjort shtetit. Sankcionet poashtu mund t ndryshojn sipasshkalls; duke prfshir takime pajtuese t palve tinvolvuara, vrejtje gojore ose n form t shkruar oseimponimin e dnimeve ose ndshkim me burg. N pajtimme udhzimet e prgjithshme pr raportim t paraparan ICERD, sipas nenit 6 Komisioni krkon nga shtetetantare, n mes tjerash, informata n lidhje me ndonj

rast gjyqi q mund t ekzistoj n lidhje me kt Nen;dhe pr praktikn e organeve tjera t shtetit lidhur meimplementimin e ksaj klauzule.

Neni 7 Arsimimi dhe Informatat

Duke e pasur parasysh luftn kundr paragjykimeveracore dhe promovimin e miqsis, durimin dhemirkuptimin n mes kombeve dhe grupeve etnike,shtetet antare vrtetojn sipas Nenit 7 t Konvents sedo t marrin veprim t menjhershm dhe efikas nsfern e kulturs, arsimit, informatave dhe

msimdhnies.Kur prmendet fjala arsim n kt Nen, nuk do t thotse arsimi sht i kufizuar n shkoll por poashtu aty

prfshihet trajnimi, m me rndsi trajnim prmsimdhnsit dhe profesionistt tjer sikurse janpolict (zbatuesit e ligjit). Rekomandimi i PrgjithshmXIII (42) i Komisionit u bn thirrje shteteve antare:Ta rishqyrtojn dhe prmirsojn trajnimin pr zbatuesit

e ligjit q t implementohen plotsisht standardet e

Konvents si edhe Kodi i Sjelljes i Zbatuesve t ligjt

(1979) .

N Rekomandimin e Prgjithshm XVII (42), Komisionipoashtu rekomandon q shtetet antare t formojninstitucione kombtare q t shrbejn pr qllimetvijuese, ndr t tjerat: a) t promovoj q t nderohen tdrejtat e njeriut nga ku edhe zbatimi i tyre, t lira ngafarodo diskriminimi, si q sht theksuar qart n Nenin5 t ICERD-it; b) ti rishqyrtoj politikat zyrtare prmbrojtje nga diskriminimi racor; c) ta bj mbikqyrjen eligjeve se a iu prmbahen klauzulave t ICERD; d) taarsimoj publikun pr obligimet q i ka shteti antar mehyrjen te ICERD-i. M tutje, CERD-i u kuston vmendjet veant shtjeve si ato se a e njohtojn shtetet antareopinionin pr t drejtat e njeriut n prgjithsi, prICERD-in dhe veanarisht CERD-i, dhe se a shtprkthyer dhe shtypur ICERD-i n gjuhet vendore.21

N prgjithsi, Komisioni zbulon se shtetet nuk ikushtojn vmendje t mjaftueshme implementimit tNenit 7 dhe informatat e dorzuara pr Nenin 7 ikonsideron si t prgjithshme dhe siprfaqsore.

3. Organi mbikqyrs i ICERD-it:

Komi s i on i p r E l i mi n i mi n eDiskriminimit Racor (CERD oseshqip KED R)

Qysh prej fillimit ishte e qart se Konventa do t jet efektive nse formohet nj organ i pavarur prmbikqyrjen e implementimit t obligimeve t shtetevesi q krkohet nga ICERD-i. Pr kt qllim,

u formua CERD-i ; kjo e paraqiti modelin: pes organekryesore t KB-ve mbi t drejtat e njeriut u formuan mvon, me struktur dhe funkcione t krahasueshme,gjegjsisht, Komisioni mbi t Drejtat e Njeriut (HRCose shqip KDN)), Komisioni Mbi Eliminimin eDiskriminimit t Grave(CEDAW ose shqip KMEDG),Komisioni kundr Torturs (CAT ose shqip KKT),Komisioni mbi t drejtat, Ekonomike, Sociale dheKulturore (CESCR ose shqip KDESK))22 dhe Komisionimbi t Drejtat e Fmiut (CRC ose shqip KDF).

A. Natyra e CERD-it

CERD-i prbhet prej 18 ekspertsh me pozicion t lartmorali dhe paansi t njohur, t cilt shrbejn me

11


12/60

kapacitetin e tyre personal (Neni 8.1 i ICERD-it).Antart jan me mandat prej katr vitesh n mbledhjene shteteve antare (Neni 8.4 dhe 5a), dhe zgjedhjetmbahen me gjysmn a antarve n intervale prej dyviteve (Neni 8.5a). Gjat zgjedhjes s antarve tKomisionit, duhet t merret parasysh prfshirja ebarabart gjeografike dhe prfaqsimi i formave t

ndryshme t civilizimit si edhe sistemi ligjor (Neni 8.1).Momentalisht, te CERD-i marrin pjes nj numr i madhi diplomatve nga antart e vet n krahasim me organettjera. Meritat pr kt u takojn percepcioneve t shumshteteve n vitet e hershme duke menduar se ICERD-isht nj instrument pr politik t jashtme sesa njdokument me nnkuptim t mbrendshm. Edhe pse kypercepcion sht ndryshuar, praktika e emrimit dhecaktimit t ekpertve pr politik t jashtme te CERD-ika vazhduar. Sipas Konvents, Komisioni do ti formojrregullat e veta t procedurs dhe nuk pranon urdhranga jasht (Neni10). Me t vrtet, CERD-i sht nj trupautonom e cila sht nj karakteristik e prbashkt prt gjith organet e ktilla n prjashtim t CESCR-it.Sidoqoft, ekzistojn lidhje organizative t forta me KB-t: CERD-i u formua me nj Konvent t prpiluar nga

Nn Komisioni i KB-ve mbi Parandalimin eDiskriminacionit dhe Mbrojtjen e Pakicave (n vitin1999 Nn Komisioni e ndroi emrin n NnKomision pr Avancimin dhe Mbrojtjen e TDrejtave t Njeriut) dhe

u miratua me an t Komisionit Mbi T DrejtaNjerzore dhe Kshilli Ekonomik dhe Social nga anae Asambles s Prgjithshme.

Momentalish, mbledhjet e Komisionitmbahen dy her n vit (Mars dhe gusht) qzgjat dy deri katr jave23 te zyra e KB-ve nGjenev. M tutje, Komisioni sht nshrbim t Sekretariatit t Kombeve tBashkuara (Zyra e Komsariatit t Lart mbitDrejtat e Njeriut).

Poashtu e rndsishme, CERD-i raportondo vit pr aktivitetet e veta para Asambless Prgjithshme nprmjet Sekretarit tPrgjithshm (Neni 9.2).

B. Ecurit e puns

CERD-i i shqyrton periodikisht hapat ligjore, gjyqsore,administrative dhe hapat tjera q i ndrmarrin shtetetantare q marrin pjes te ICERD-i q ti plotsojnobligimet e ntyre n luftn kundr diskriminimit racor.Konventa siguron nj numr instrumentesh prvlersimin e prpjekjeve t shtetit dhe situatn eprgjithshme. Mirpo mandati i tij momental nukprfshin q antart e CERD-it t bjn hetimin esituates me an t vizits, edhe pse Komisioni mund tdrgoj nj ose m tepr antar t vet me thirrje nga

shteti pr t ciln bhet fjal me qllim t dialogut mt afrt n vet vendin.24

a) Sistemi i Raport imit (Neni 9)25

Sipas Nenit 9 t ICERD-it dhe pas nj vendimi t marrurnga Komisioni n mbledhjen e 38-t n 199026 do shtetantar sht i obliguar t dorzoj: (a) nj raportfillestar brenda nj viti pas hyrjes n fuqi t Konventspr shtetin n fjal, t jap informata gjithprfshirse

pr legjislacionin ekzistues, masa gjyqsore,administrative ose masa tjera q i fuqizojn klauzulat eICERD-it; (b) Pastaj, raporte t m tutjeshmegjithprfshirse do katr vite t cilat pritet tprmbajn zhvillime t reja q kan ndodhur pasdorzimit t raportit paraprak, informata t krkuarakonkretisht nga CERD-i dhe prgjigje pr pyetjet q nukkan qen t prgjigjura plotsisht n raportin paraprak;dhe raporte t shkurta me informata t reja n dyvitet pasuese, q bukvalisht ta bjn azhurimin einformatave q gjinden n raportin gjithprfshirs; dhe(c) raporte speciale kur t do q t krkoj Komisioni,t

cilat pr shembull kan qen dorzuar nga shtetet antaregjendja e t cilve shqyrtohet nga ana e CERD-it npajtim me masat e hershme paralajmruese dheprocedurat urgjente.

Sipas Doracakut pr Raportimin e t Drejtave tNjeriut,27Komisioni shpreson se raporti fillestar dhe aigjithprfshirs do t prmbajn informata pr: i)prmbajtjen e obligimeve nga shtetet antare n baz tNenit 1 t Konvents, ii) karakteristikat etnike t shtetitdhe iii) tekstin pr ligjet e rndsishme, vendimegjyqsore dhe dispozita q kan t bjn me Nenin 1

deri 7 t Konvents.

Obligimi i Komisionit sipas Nenit 9.2 pr dorzim traportit do vit para Asambles s Prgjithshme prryshqyrtimin e raporteve q i pranon nga shtetet antaresht puna m e rndsishme e Komisionit. Mirpo, Neni9, sht shum shkruar shum gjrsisht dhe prandaj i

jep Komisionit hapsir q t paraqes risi n zbatimin etij. Kshtu, n nj faze shum t hershme t ekzistimitt CERD-it u mor vendim q shqyrtimi i raporteve tshteteve antare t bhet n pranin e shteteve antareq ta lehtsoj dialogun konstruktiv. Si rrjedhoj, shtetet

antare drgonin delegacione, zyrtar qeveritar, nmbledhjet e CERD-it kur raporti i tyre ishte caktuar prshqyrtim. Dokumenti themelor q sht lnd eshqyrtimit nga Komisioni sht raporti i shtetit. Pasmbarimit t Lufts s Ftoht, u paraqitn risi proceduralepr shqyrtimin e raporteve t shteteve antare:

Emrimin e Raportuesit t Shtetit sipasoj e konsultimeve joformale, antart eKomisionit vet e prgatisin shqyrtimin eraportit t shtetit antar nprmjet njstudjimi t hollsishm n baz tinformatave relevante dhe t besueshme.Raportuesi i shtetit luan nj rol udhheqsedhe n shqyrtimin e raportit edhe nprgatitjen e konkludimeve. N ndrkoh,

12


13/60

antart tjer t Komisionit jan t lir q tjapin kontributin e tyre. Nuk ekziston ndonjgrup q punon n ndonj session paraprakte CERD-i, si ajo e formuar nga disa organetjera pr prpilimin e lists s shtjeve prshtetet antare raportet e t cilve duhet tshqyrtohen n sesionin e ardhshm t

Komisioneve individuale. Sidoqoft,Rapotuesi i Shtetit mund edhe pse rrall t prgatis parakohe nj list shtjeshdhe tia drgoj shetit q raporton si edheantarve tjer t Komisionit.

Prdorimi i burimeve tjera t informimit.Nuk merret shum me seriozitet fakti seraporti q zyrtarisht drgohet te Komisoninga shteti antar sht burimi kryesor dhethelbsor i informatave, por pr nj koh tgjat mbeti i diskutueshm fakti se a a mundt mbshteten antart e Komisionit edhe nburime tjera t informatave. Dalngadal upranua mund t mirren parasysh edhematerialet tjera q i kan KB-t, si pshraportet nga Raportuesit Special tKomisionit t KB-ve mbi t Drejtat e Njeriutdhe raportet dhe komentet e agjensioneve tspecializuara. N vitet e paradokohshme,

jan marr parasysh informata ngainstitucione rajonale si psh KomisioniEvropian Kundr Racizmit dhe Jotolerancs(ECRI ose shqip KERJ) dhe poashtu ngaOJQ-t dhe shpesh jan prmendur gjat

diskutimeve, edhe pse disa antar tKomisionit vazhdojn t tregojn reservelidhur me kt praktik.

Prpilimi i Konkludimeve. Edhepse n t kaluarn,antart individual shprehnin mendimin dhe vlersiminpersonal n fazn e konkludimeve t shqyrtimit prraportin e ndonj shteti antar,Komisioni si organkolektiv prmbahet nga kjo gj. Kjo ka ndryshuar;Raportuesi i Shtetit me ndihmn e Sekretariatit e prgatitdraftin e pare t konkludimeve, e cila prbhet prej nj

rishqyrtimi t zhvillimeve pozitive, shtjetshqetsimeve, sugjerime dhe rekomandime konkrete.Drafti i par u shprndahet jozyrtarisht antarve tKomisionit q t japin komentet e tyre. Raportuesi iShtetit m von dorzon draftin e dyt, i cila ka qen idiskutuar dhe ndryshuar n mbledhje formale (publike)dhe m n fund miratohet nga Komisioni pr transmetimpr shtetin antar n fjal, q t bhet nj dokumentpublik dhe t kyet n raportin vjetor t Komisionit.Shteti antar mund t dorzoj komentet e veta gjatkonkludimit q t kyen n raportin vjetor t Komisioniti cili do t raportohet para Asambles s Prgjithshme(Neni 9.2 i ICERD-it). Konkludimet jan nj mjet i

rndsishm pr mbikqyrje dhe mjet efektiv pr planete ardhshme. Pr sa i prket prmbajtjes s raportit t

Shtetit, Komisioni ka br disa vrejtje n lidhje medisa keqkuptime nga ana e shteteve antare:

Disa shtete antare mendojn se, pasiqqeverit e tyre besojn se diskriminimi racornuk ekziston brenda teritorit t tyre, nuk jant obliguar t dorzojn raporte periodike.

Komisioni sht i mendimit se diskriminimisht nj dukuri q aktualisht gjendet n tgjitha shtetet dhe prandaj t gjith shtetetantare kan obligim q t jen vigjilent dhet raportojn per masat e ndrmarra q taparandalojn ose luftojn diskriminiminracor.

Disa raporte t shteteve ln prshtypje sense Konventa bhet pjes e rendit ligjor nshtetin e tyre, ather nuk duhet t bhenveprime tjera legjislative. Mirpo, Konventa

jo q krkon q legjislacioni t ndaloj disavepra t caktuara, por poashtu bn thirrje qt ndrmirren hapa edhe n pjesn gjyqsoreedhe n administrate si edhe n fushn ekulturs, arsimit dhe informatave. Ngjashmme kt, shteti antar nuk i plotsonobligimet e veta sipas Konvents thjesht asnuk e dnon diskriminimin racor nKushtetutn e shtetit.28

N raste t caktuara n raporte nuk prfshihetteksti I ligjeve kundr diskriminimit dhepraktikat relevante.Q tu ndihmoj shteteveantare n prgatitjen e raporteve, CERD-iiu ka dhn udhzime t prgjithshme.29

b) Ankesat Ndrshtetrore (Neni 1113)

T gjith shtetet antare t Konvents e pranojnkompetencn e CERD-it q t pranoj dhe veproj sipasndonj ankese nga ndonjri prej tyre q tregon se ndonjtjetr nuk iu prbahet klauzulave t Konvents (Neni11.1). Mirpo, asnj shtet antar nuk e ka prdorur ktprocedur, e cila siguron vetm nse shtja nuk shtzgjidhur n mnyr tjetr q t caktohet nj ad hockomision pr pajtim (Neni 12). Shtetet nuk kan vullnetta prdorin kt procedure pr shkak se sht e

ndrlikuar dhe merr shum koh. Nse shtetet dshirojnt paraqesin ndonj ankes lidhur me ndonj shkeljeata e bojn kt n mnyr politike, si psh, KomisioniMbi t Drejtat e Njeriut ose para Asambles sPrgjithshme. Deri m tani, asnj shtet nuk i ka prdorurprocedurat ndrshtetrore te asnj organ pr t Drejtate Njeriut t KB-ve.

c) Komunikimet individuale (Neni 14)

Ky proces pr komunikime u lejon individve osegrupeve ti dorzojn ankesat e tyre si viktima t ndonj

shkelje t Konvents te CERD-i, me kusht nse shtetiprjats ka br nj deklarat q ta njeh kopmpetencne CERD-it sipas Nenit 14. Kjo u b funksionale n vitin

13


14/60

1982 kur e 10-ta e deklaratave t tilla u b nga nj shtetantar. Individi ose grupi sigurisht i kishte harxhuar tgjitha remedit lokale. (m shum hollsi pr procesindhe kshilla se si t dorzohet nj ankes mund t gjindenn Pjesn II, sekcioni 2 t ktij doracaku.). Konventamtutje n Nenin e vet 14.2 siguron se do shtet antarq bn nj deklarat si q sht paraqitur n paragrafin

1 t t njejtit Nene\ mund t formoj ose krkoj nj organkombtar e cila sht kompetente q ti pranoj peticionetnga individt ose grupe t individve t cilt pohojn se

jan viktima t shkeljeve t t drejtave t parapara nCERD, dhe t cilve iu jan shterur organet tjera lokalen disponim. Vetm nse lutsit dshtojn t fitojnknaqsi nga organi i tyre, ather ata mund ta paraqesinshtjen para Komisionit. Luksemburgu dhe AfrikaJugore (nga 1 janar 2001)jen t vetmit shtete antareq kan emruar Komisione sipas Nenit 14.2. N lidhjeme procedurat individuale t komunikimit brendamekanizmave t KB-ve pr t Drejtat e Njeriut, Neni14 i ICERD-it dhe praktika e Komisionit paraqesin disakarakteristika t veanta, t cilatmund t bjn dallimmidis ksaj procedure dhe procedurave t ngjashmesipas instrumenteve tjera pr t drejtat e njeriut. Prshembull, Neni 14 nuk u lejoj vetm individeve tparaqesin ankesa por edhe grupeve t individeve q tdorzojn komunikime. M tutje, komunikimi mund tmerret parasysh edhe pse sht n ndonj proceduretjetr t hetimeve ndrkombtare; dhe Komisioni jepsugjerime dhe rekomandime sesa vetm t shprehmendime.Mirpo, kjo procedure nuk duhet ngatruar me

jurisdikcionin e ndonj gjyqi. Nj vendim i gjyqit shtligjsisht obligues kurse sugjerimet dhe rekomandimet

e Komisionit nuk e kan t njejtn rndsi ligjore.Sidoqoft,Kta sugjerime dhe rekomandime n prgjithsikonsiderohen si shpale authoritative t nj organikompetent gjyqsor dhe e shprehin shpresn se atarespektohen dhe shtetet antare iu prmbahen.N ktdrejtim, sht me rendsi q mediumet dhe opinioni iprgjithshm t njohtohen pr raste t tilla paraKomisionit dhe mendimet e shprehura nga i njejti.

C. Procedurat novative t mtutjeshme

Thn teknikisht, Komisioni sht ballafaquar me njproblem konstant q e pengon punn e tij dhe e bnvshtir q ta kryej mandatin e tij: kjo penges shtdshtimi i disa shteteve antar q t dorzojn raporteperiodike ose me vones. Jan prmendur arsye tndryshme si psh, munges personeli q sht i aft prraportimin e t drejtave t njeriut dhe ngarkesa e madhee puns pr plotsimin e obligimeve ndrkombtare prraportim nn nj numri t madh rrits t instrumentevembi t drejtat e njeriut.

Me qllim q ta prballoj kt problem, Komisioni

vendosi n mbledhjen e 39 n vitin 191 se da ta rishqyrtojimplementimin e Konvents n ato raste kur raportindonj shteti shum sht vonuar, madje edhe nmungesn e raportit pr azhurim, duke e prdorur

raportin paraprak t shtetit si baz dhe duke i marrparasysh edhe informatat tjera relevante (q njihet siprocedura e rishqyrtimit). Kjo mas i mundsonKomisionit me nj kontrol m t madhe efektive prprocesin raportues, pasi q nuk duhet t mbshtetet teshteti pr ta rishqyrtuar implementimin e Konvents. Njletr i drgohet shtetit antar raporti i t cilit sht

vonuar m shum se pes vjet, pr ta informuar serishqyrtimi do t ndodh, dhe m von data e sakt idrgohet shtetit; prfaqsusit e shteteve ftohen t marrinpjes n mbledhje. Kjo ka pr qllim t inkurajoj dialogmidis shtetit antar dhe Komisionit edhe prkundrmungess s raportit, q t siguroj nj nivel minimal trishqyrtimit t t gjith shteteve antare. N shum rastekjo procedure i ka nxitur shtetet antare q t shpejtojnta drgojn raportin e vonuar dhe i mundson Komisionitta vazhdoj dialogun me kta shtete.

NJ procedure tjetr novative u paraqit n mbledhjen e45 t Komisionit n vitin 1994, kur vendosi se masatpreventive duhet t jen pjes e agjends s tij t rregullt.N ata masa prfshihen masa t hershmeparalajmruese dhe procedurat urgjente . Raportetvjetore t Komisionit i sigurojn sqarimet vijuese nlidhje me masat preventive:

Masat e hershme paralajmruese duhet t drejtohen kah

parandalimi i problemeve ekzistuese q t eskalojn n

konflikte dhe poashtu mund t prfshijn edhe masa pr

ndrtimin e besimit q t konstatoj dhe prkrah farod

gj q e forcon dhe prforcon tolerimin racor,

veanarisht t parandaloj rifillimin e konflikteve t

mparshme. N kriteret pr masat e hershme paralajmruese mund t prfshihen, psh, gjendjet

vijuese:munges t nj baze adekuate t legjislacionit

pr prcaktimin dhe ndalimin e t gjitha formave t

diskriminimit racor, si q sht parapar n Konvent;

mekanizma joadekuate pr implementim, duke i

prfshir edhe procedurat e dmshprblimit; prania e

modeleve t eskalimit t dhuns ose urrejtjes racore,ose

propagand racore ose apele pr jotolerim racor nga

personat, grupet ose organizatat, veanarisht nga

zyrtar t zgjedhur ose t tjer; nj model t

konsiderueshm t diskriminimit racor t evidentuar n

treguesit ekonomik dhe social; dhe influkse tkonsiderueshme t refugjatve ose personave t

zhvendosur si rrjedhoj e modelit racorose cenim t

pakicave. Procedurat urgjente u prgjigjen problemeve

q krkojn kujdes t menjhershm pr ta parandaluar

ose kufizuar shkalln ose numrin e shkeljeve serioze t

Konvents. N kriteret pr fillimin e nj procedure

urgjent mund t hyn, psh, prania modeleve serioze,

masive ose konstante t diskriminimit racor;ose ndonj

situate q sht serioze n t ciln ekziston reziku nga

diskriminimi i mtutjeshm racor.

14


15/60

Rast relevant L.K. kundr Hollands

M posht sht dhn nj prmbledhje ekomunikimit nr. 4/1991 (L.K. kundr Hollands)njra ndr rastet e dorzuar n prputhje meNenin 14, mendimi i miratuar nga Komisioni dhehapat e ardhshme t mara nga shteti antar: L.K.,

qytetar i Marokos q jeton n Utrecht, Holland,dshironte ta vizitoj nj shtpi pr ta marr meqira pr vete dhe familjen e tij, por nj grupnjerzish ishin mbledhur para shtpis, dukebrtitur mjaft m t huaj dhe disa prej tyre ukrcnuan se do ta ndezin shtpim nse L.K. emerr te at shtpi. Pastaj u nnshkrua nj p eticionnga 28 banor q thonin se shtpia nuk mund ti

jipej L.K-s. L.K. dorzoi nj ankes duke pohuarse ka qen viktim e diskriminimit racor. Shumicae nnshkruesve t pet icionit u morrn n pyetje,por d isa muaj m von, prokuror i i gjyqit komunal

Utrecht e njohtoi L.K-n se shtja nuk ka qenregjistruar n zyrn e tij si rast krimi pr shkak senuk ka qen i sigur t se ka ndodhur ndonj shkelje.Avokati i L.K.-s pastaj iu drejtua Gjyqit Apeluest Amsterdamit duke krkuar urdhr q t ngrihetpadi kundr nnshkruesve t peticionit. Kjokrkes u refuzua n baza t interesit publik, dukepohuar se pet icioni nuk ishte as dokument i natyrsofenduese me qllim, as pr nxitje t diskriminimitracor. L.K. pastaj dorzoi nj ankes t CERD-i,prve tjerash n baza t saj se vrejtjet dhedeklaratat e banorve ishin diskriminuese nnatyr n baz t racs,se policia nuk veproi shpejtdhe me efikasitet pr hetimin e rastit dhe se GjyqiApelues e kishte prolonguar procesin gjyqsor dheishte mbshtetut n dshmi jo t plota. CERD-in mbledhjen e 42-t n mars 1993 vendosi seveprat e banorve kan qen diskriminuese, sehetimi nga policia dhe prokuroria nuk ishin tplota dhe se kur bhen krcnime q nxisin shkeljeracore, veanarisht n opinion dhe nga nj grupnjerzish, sht detyr e shtetit ta hetoj at shpejtdhe me kujdes. M tutje, policia dhe prokurorianuk ofruan mbrojtje efektive dhe dmshprblimsipas kuptimit t Nenit 6 t Konvents.

Kshtu, CE RD-i rekomandoi q shteti antar t arishqyrtoj politikn e vet dhe procedurn n lidhjeme veprat e dhuns racore, dhe ti jap lutsitndihm proporcionale pr dmin e vuajtur moralN raportin e 13 periodik q e dorzoi teKomisioni, Qeveria e Hollands siguroi informatagjr e gjat pr udhzimet e reja m t rreptakundr diskriminimit q poashtu ia kishte dhnpolicis dhe prokuroris publike, duke shtuar sen prpilimin e ktyre udhzimeve iu shtmbshtetur edhe rekomandimeve relevante t

Komisionit n rastin public L.K.-s. Mtutje,Qeveria theksoi se, n kshillime me avokatin eLutsit dhe vet Lutsin, qeveria ka dhnkompenzim t arsyeshm.31

Sipas ktyre procedurave Komisioni e shqyrton njsituate pa raport periodic nga shteti antar prkats.

N t kaluarn CERD-i I ka shqyrtuar edhe rastet ekonflikteve n Ish Jugoslavi dhe n Rajonin e Liqenit tMadh (Great Lakes Region) n Afrik. Nj numergjendjesh urgjente jan shqyrtuar sipas procedurave

urgjente, duke prfshir edhe amandmanin e Australispr Titullin e Aktit Vendas q konsiderohej t jetdiskriminues pr nga raca kundr popujve vendas rAustralis.NB: masat e hershme paralajmruese dhe proceduraturgjente mund t zbatohen vetm nga antart e CERD-it. OJQ-t q krkojn t zbatojn masa t tilla mund tabjn at duke kontaktuar me ndonj antar t CERD-it dhe t krkoj nga ai ose ajo ta bj ate. Hapat eardhshme nga ndonj OJQ poashtu duhet t bhennprmjet ndonj antari ose antarve t CERD-it.Zhvillimi m i rndsishm pr punn e CERD-it ndodhin gusht 2000, kur CERD-i organizoi nj diskutim dyditor me tem diskriminimi kundor Romve e cilaishte e para e ktij lloji n historin e gjat 30 vjeare tKomisionit. Ky diskutim fillestar i CERD-it ishte njshnim n shum mnyra.

S pari, kjo oi deri te prodhimi I Rekomandimit tPrgjithshm32Duke paraqitur nj numr masash q qeverit e shteteveantare relevante t CERD-it duhet ti marrin prprmirsimin e gjendjes s Romve. N kt drejtim,duhet ti kushtohet vmendje faktit se prodhimi iRekomandimeve t Prgjithshme zakonisht fillon me

dorzimin e nj drafti nga ndonj antar dhe i cili nuksht si rrjedhoj e diskutimit. E dyta, pr ta rritur qasjenderi te hulumtimet, informatat dhe prvoja ekzistuese,CERD-i n kt tem diskutimi i ka ftuar edheinstitucionet rajonale si edhe agjensionet dhe organettjera t KB-ve, n veanti ekspert nga Nn Komisionimbi Avancimin dhe Mbrojtjen e t Drejtave t Njeriutdhe Komisionin mbi Raportuesit Special mbi t Drejtate Njeriut pr Format Bashkohore t Racizmit. Komisionipoashtu i ka pranuar dhe marr parasysh infomatat ehollsishme, si edhe informata t dors s pare nga OJQ-t, n veanti pr grupet q bhet fjal, p.sh. Organizatat

e Romve, duke mbajtur nj takim joformal duke eprdorur kohs e saj pr mbledhje zyrtare dhe duke ithirrur q ti dorzojn dokumentet e tyre t shkruara.

Edhe pse ky diskutim ishte nj risi n punn e CERD-it,nuk ishte risi n mekanizmat pr mbikqyrje tmarrveshjes s KB-ve n prgjithsi. Nj numrorganesh mbikqyrse me marrveshje ve kishinmbajtur sesione tematike me vite m par dhe me sukseskan zhvilluar metoda pr involvimin e OJQ-ve n atodiskutime tematike. Pas suksesit me sesionin fillestartematik pr Diskriminimin kundr Romve, shpresohetq praktika e CERD-it pr mbajtjen e sesioneve tematiket institucionalizohet n t ardhmen dhe se kjo do tbhet nj pjes efektive e puns s Komisionit.

15


16/60

D. Ndikimi i ICERD-it mbi shtetet

Qysh prej hyrjes n fuqi t ICERD-it, ndryshimet nshum shtete kan qen merit e ndikimit pozitiv tKonvents. Ktu prfshihen:

amandamente t kushtetutave shtetrore qti prfshijn edhe klauzulat q e ndalojn

diskriminimin racor;rishqyrtim sistematik t ligjeve dhe dispozitaveekzistuese q ojn kah ndryshimi i atyre q mund tsjellin diskriminim racor, ose miratimi i ligjeve t rejaq ti kanaq nevojat e Konvents;shpallja e veprave t diskriminimit racor dhe dhunsracore si shkelje q dnohet me ligj;garanca ligjore dhe procedura implementimi kundrdiskriminimit lidhur me sigurin e peronave, t drejtatpolitike, punsimi, banimi, arsimimi ose hyrje te hapsiradhe objekte q jan pr destinim pr opinionin eprgjithshm;

programe arsimore q synojn pr promovimine miret marrdhnieve dhe tolerimit midis grupeve etnike dheracore;krijimin e institucioneve dhe agjensioneve prballafaqim me problemet e diskriminimit racor dhe timbrojn interesat e grupeve vendase; dheqeverit krkojn asistenc teknike nga KB-t pr shtjet legjislacionit kundrdiskriminues dhe dmshprblimepr viktimat.

16


17/60

Pjesa 2 - Kontributi iOJQ-ve n punn eCERD-it

N kuadr t Kshillit Ekonomik dhe Social(ECOSOC) dhe organeve t tij ndihmse sikurseKomisioni mbi t Drejtat e Njeriut, OJQ-t mund tmarrin status konsultativ q do t thot se mund t bhenpjes prbrse e procedurave punuese t ktyreorganeve.33 Mirpo, shumica e traktateve t KB-ve,poashtu edhe CERD-i, nuk jan organe t KB-ve nkuptimin formal. Edhe prkundr lidhjeve t forta meKB-t, q iu ofron shrbimet e Sekretariatit, ata jan

krijuar nga vet traktatet dhe rregullat pr statuskonsultativ nuk vlejn pr ta. Si rrjedhoj, nuk ekzistojnmarrdhnie zyrtare midis CERD-it dhe OJQ-ve.Edhe pse kjo marrdhnie sht joformale, rendsia ekontributeve t OJQ-ve sht pranuar nga CERD-i.N mas t madhe, antart e CERD-it n raportin etyre i bjn publike informatat q i kan marr osembledhur nga burime joqeveritare. Edhe pse rrjedha einformatave nuk sht mbledhur ose analizyarsistematikisht, Shrbimi i Informatave Kundr Racizmit(ARIS ose shqip SHIKR)34 OJQ e vendosur nGjenev e ka marr prsipr q ti bashkoj grupet prt drejtat e njeriut me antart e CERD-it dhe i ndihnonktij t fundit gjat hulumtimit t infomatave relevante.Ajo ka u duhet antarve t CERD-it sht nj pasqyrm e plot e situats q sht paraqitur n raportin zyrtart shtetit antar. Me fjal t tjera, OJQ-t duhet tu japinvmendje ktyre pyetjeve: a ekzistojn zbraztira nraportin zyartar; a ekzistojn keqreprezentime; a jant sakat supozimet, analizat dhe thekset? Prve q OJQ-t i sigurojn informata Komisionit, ata, kurseveanarisht OJQ-t q jan aktive n nivel kombtar,mundet poashtu t propagandojn informata pr ICERD-in ose procesin e raportimit n mesin e antarve t vetdhe opinionin e prgjithshm n nj shtet. OJQ-t mund

ti pranojn shtjet q jan t nj rndsie t posamepr ta dhe ti vlersojn komentet konkrete q jan dhnnga antart e Komisionit lidhur me prfilljen(mosprfilljen) e ndonj shteti me ICERD-in. N vendeku qeveria sht e ngadalshme n implementimin endryshimeve t rekomanduara n ligjet e saj, politikndhe praktikn, OJQ-t mund t jen n shrbim topinionit pr influencimin e ndryshimeve t tilla.

1. Procedura e raportimit

Kur nj OJQ i jep informata CERD-it, sht me

rndsi, n interes t Komisionit dhe OJQ-s, qinformata t dorzohet n mnyrn m efikase. Si q katreguar praktika, nj dorzim i thjesht i rasteve t

rastsishme ose neneve te Komisioni zakonisht nuk kandikim t madh. Poashtu edhe informatat e teprta mundt jen problem. Nevoitet nj strategji mir e zhvilluar.Zgjidhja m e mir sht q t prodhoni nj raportplotsues Poashtu quhet raport alternativ. Ekzistojndy mnyra se si duhet ti qasemi atij raporti; mnyra epare sht q t prpiloni nj raport gjithprfshirs q e

merr parasysh do pik t raportit t shtetit dhe jepinformata plotsuese ose kontradiktore. Pr kt nevoitetmjaft koh dhe burime, por duket t jet mnyra mefikase pr sigurimin e informatave dhe probabiliteti prtrheqjen e vmendjes s Komisionit sht shum imadh. Mnyra e dyt, ,pr ata OJQ q nuk jan t aft tibashkojn resurset e nevojshme dhe aktivitetet e t cilve

jan t kufizuara n hapsira ose fusha t caktuara, dot ishte m mire q t prqndrohen n shtje specifike sikurse q jan ato q ndikojn te grupet e posameose fushat konkrete si psh, arsimimin, punsimin osekushtet e puns.N lidhje me prpilimin e raportit,kemi grumbulluar disakshilla t dobishme duke i konsultuar antart e CERD-it dhe duke krkuar prvojn e OJQ-ve tjera.

A. Hapat q duhet t ndrmirren para se tshqyr tohet raport i i shteti nga CERD-i

Kur duhet ta dorzoj raportin nj shtet? si qsqaruam m hert n kt doracak, raporti fillestar duhett dorzohet nj vit pasi q Konventa hyn n fuqi prshtetin prkats dhe raporte periodike duhet tdorzohen do dy vite pastaj. Informata pr at se kurnj raport shteti shteti duhet t dorzohet mund t merninga shteti prkats. N ann tjetr, OJQ-t mund tidrejtohen Sekretariatit t CERD-it ose t kshillohet meBazn e t dhnave t Traktatit n vebfaqen e Zyrs sKomesariatit t Lart pr t Drejtat e Njeriut(www.unhchr.ch).

A sht drguar raporti? Kontaktoni sektorin eqeveris q sht prgjegjs pr prgatitjen e raportitzyrtar q duhet drguat te CERD-i (shum shpeshMinistrin e Punve t Jashtme) q t zbuloni se a shtdrguar raporti i shtetit ose kur e ka ndr mend qeveriata dorzoj te Komisioni. Nse raporti ende prgatitet

OJQ-t mund t bjn negociata me organin competentq t kyen n procesin e hartimit. Disa qeveri mund tken dshir bile edhe t interesuar q t kshillohenme OJQ-t kombtare me qllim q t shmangen ngakritikat se se kan mbaruar raportin. N shtetet tjera,fardo kontakti me qeverin mund t jet i pamundur.Pa marr parasysh se far rezultati do t kenkshillimet me qeverin, OJQ-t jan mire t kshilluaraq ta ruajn pavarsin e tyre. Nse raporti ve shtprpiluar, zakonisht sht n dispozicion nj kopje ngaqeveria. Nse OJQ-t hasin n vshtirsi q ta marin atkopje, Sekretariati i CERD-it mund ta tregoj numrin e

dokumentit q t porositet nj kopje nga arkivi i Zyrss KB-ve n Gjenev (shih Adresat e dobishme n fundt ktij doracaku). Dokumentet e ktilla poashtu jann disponim n vebfaqen e Zyrs s KB-ve t

17


18/60


19/60

OJQ-t ndrkombtare q kan prvoj n punn eCERD-it, si psh ARIS, poashtu mund t paraqesinndihmes t madhe pr OJQ-t kombtare me qllim qt hyn n KB; t bjn lobimin dhe identifikojnantart e Komisionit t cilt do t interesohenin prshtjet e tyre; grumbullimin e dokumenteve; dhe nmungesn e prfaqsuesve t OJQ-ve n Gjenev, tu

shprndajn raporte plotsuese antarve t Komisionit.Mundo Afro, OJQ nga Uruguaji, e cila dorzoi nj raportplotsues te CERD-i pr here t par n gusht t vitit1999, na informoi pr prvojn pozitive t tyre me OJQ-t ndrkombtare: ata kishin pranuar ndihm ngaIMADR-i dhe ARIS-i pr prgatitjen e raportit sipasformatit t tij,gjuhs dhe argumentimit; pr kontaktimine Raportuesit t Shtetit Uruguaj; pr drgimin e dyprfaqsuesve t tyre n Gjenev t cilt iu shprndankopje t raportit plotsues antarve t CERD-it; dhepr organizimin e nj sesioni joformal pr njohtim.... qeveria do t ishte e dobishme nse OJQ-tvendore bisedojn jo vetm pr prgatitjen e raportitme shtetit prkats por poashtu tia bj me dijenidelegacionit qeveritar se far pyetjesh tu parashtrojnantarve t Komisionit gjat shqyrtimit t raportit.Shpesh mund t ndodh q nj delegacion mos t ket tdhnat ose personelin kompetent n disponim dheprgjigjet mund t shtyhen pr hern tjetr kur raporti ishtetit t shqyrtohet (psh. s paku dy vite m von);vonesat e tilla mund t parandalohen duke i dhnqeveris informata parakohe.

... deputett kjo n veanti mund t jet e dobishmen shtetet n t cilat qeveria sht shum e ndijeshme

pr shtjet e ngritura nga legjislacioni, dhe mund tmerret parasysh lobim trthoraz nprmjet deputetve.

... mediumet Mediumet mund t jen nj partner ivlefshm pr informimin e opinionit lidhur me marrjenn shqyrtim t raportit. N raste kur ka ndonjkorespondent ose deg locale t mediave kombtare tshtetit prkats n Gjenev ose aty afr, mund tvendosen kontakte edhe me shatabin n shtpi edhe mekorespondentin nse sht e mundur personalisht. Nraste kur nuk ekziston nj deg e till, prap se prap vlent inkurajohen mediumet kombtare q t drgojn nj

raport n Gjenev. Tju afroheni mediumevendrkombtare q i ndjekin ngjarjet n KB sht edhenj mnyr tjetr pr zmadhimin e puns s avokimit nlidhje me shqyrtimin e raportit t nj shteti nga CERD-i. Me qllim t prfshirjes s duhur t ndonj oshtje tveant, OJQ-t mund ti njohtojn edhe njerzitprgjegjs pr mediumet n lidhje me ato shtje,horizontin dhe prmbajtjen e Konvents dhe ecurit eKomisionit.

Si t shkruani nj raport plotsues 37

Struktura:

Faqja e par: Nj ndr qllimet kryesore traportit sht t trhiqet vmendja e

antarve t Komisionit. Faqja e pare duhett jape infomata thelbsore pr shtetin dheemrin e organizats q e ka prgatiturraportin.

Tabela e prmbajtjes: Prsri, me qllimt trheqjes s vmendjes t antarve tKomisionit, nj tabel e hollsishme e

prmbajtjes duhet t prfshihet, jo vetm qantarve t Komisionit tu jap nj ide t qartpr prmajtjen e raportit, por edhe tumundsoj atyre q t kalojn menjher teato pika q u intereson.

Hyrja: Duhet t supuzojm se antart eKomisionit do t hasin n emra t OJQ-vepr t cilt nuk kan dijeni dhe prandaj hyrjaduhet t pmbaj nj prshkrim t shkurtrt organizats dhe natyrs s OJQ-s. Hyrjapoashtu duhet t prmbaj nj prmbledhjet pikave kryesore.

Ilustrim Parathnia e raportit t OJQ-sZvicrane Forumi Kundr Racizmit fillon me:

Forumu Kundr Racizmit sht nj koalicion dhenj rrjet pr m shum se tetdhjet organizatakundr racizmit dhe shum antar individual ntr Zvicrn.U themeluanNn vjeshtn e vit it 1991

pas disa sulmeve kundr akomodimit t azilkrkuesve.Forumu dshiron ta promovojkmbimin e informatave ndrmjet antarve t vetdhe opinionit dhe mundohet ta ushtroj mdikimine vet n nivel kombtar dhe ndrkombtar.38

Pjesa kryesore e raportit: Si q u treguam lart dhe sikurse rekomandojn antarte Komisionit, sht e preferueshme qshtjet e ndryshme t trajtohen n pajtimme rradhitjen e Neneve t ICERD-it oseraportet e OJQ-ve n hyrjen dhe n trtekstin e raportit duhet s paku qart tshprehin se shtjet e ngritura i takojnndonj Neni konkret t ICERD-it. Kjo ndodhkshtu pr shkak se Komisioni sht njorgan mbikqyrs dhe prandaj merret me

implementimin e klauzulave t ICERD-it ngaana e shteteve antare. Me kt qasje,prmbajtjet e raportit t shtetit mund ose tprmirsohen ose t jipen komente prparagraphed individuale.. Mirpo kjo qasje,nuk e prjashton mundsin e nj deklaratet prgjithshme hyrse pr shtjet dhezhvillimet q jan t nj rndsie t madhe.N do pik, duhet t ket nj prshkrim tshkurtr pr shtjen dhe zbraztirat dhemangsit n raportin e shtetit duhet tpotencohen. Raporti plotsues poashtu mundt pfshij edhe shtje t cilat Komisionimund ti parashtroj. Mos haroni se vendimipr ti marr parasysh kshillat e OJQ-ve

19


20/60

plotsisht varet nga antart e Komisionit,kshtu duhet ti shmangeni tonit urdhrues.

Burimet:

Shum informata mund t shqyrtohen q ta ilustrojnanalizn e OJQ-ve pr veprat ose praktikat e

diskriminimit, si psh:

statistik (informata pr si, kur, ku dhe ngacili jan grumbulluar ata);

rezultate nga hulumtime akademike(poashtu);

dokumente zyrtare t botuara nga organet eqeveris;

raste konkrete t shkruara nga gazeta tsigurta; dhe

raste gjyqsore.

N prgjithsi rastet konkrete mohen nga antart eKomisionit si ilustrime t mira pr shtjet e ngritura nraportet plotsuese. Pr shembull, raporti plotsues prNepalin nga Qendra e Azis Jugore pr Dokumetacionmbi t Drejtat e Njeriut (SAHRDC ose shqipQAJDDNJ) q u dorzua te CERD-i n gusht 1998paraqet nj rast me qllim t ndriimit tpandshkueshmris s policis s Nepalit n rajonin eNepalit. do her sht e dobishme q t keni ndr mendse t gjitha informatat e siguruara duhet t kontrolohen( me data), kshtu q siguria e informatave mund tinnshtrohet nj analize t pavarur.

Asnjhernuk duhet t bhen deklarata pa dshmi tforta. Burime t sigurta than ... kjo mund t jet mirn gazetari pr jo n rastin ton; do burim q do tprmendet n raport duhet t jet i prpikt, sinqert dheautentik.

Ilustrim Qendra Evropiane mbi t Drejtat eRomve

Raporti plotsues i dorzuar nga QendraEvropiane mbi t Drejtat e Romve (ERRC oseshqip QEDR) lidhur me implementimin eICE RD-it n I tali n mars 1999, u referohet shumdokumenteve zyrtare edhe qeveris It aliane edheinstitucioneve ndrkombtare ose rajonale t cilate vrtetojn prmbajtjen eERRC-s. Teksti i mposhtm sht nj fragmentnga raporti i tyre q i referohet Nenit 2 tKonvents:

Neni 2 pr Diskutim

Deri m tani,Qeveria nuk iu sht prmajturobligimeve t veta q ta ndaloj dhe ti jap fund,me t gjitha mjetet e duhura, duke prfshir edhe

legjislacionin [...] diskriminimit racor[...] (Neni2(1)(d). N njrn an, legjislacioni pr ndalimine diskriminit racorduket se nuk siguron

dmshrblim adekuat dhe nuk ka qen publikuargjrsisht. N ann tjetr,Qeveria nuk ka vepruarq t siguroj se a zbatohet n mnyr efikase n

praktik edhe ai legjislacion q ekziston.KomisioniEuropian Kundr Racizmit dhe Jotolerimitkonkludoi se, N I tali nuk ekziston nj legjislacioni prgjithshm q ta kundrsulmon diskriminimin

etnik ose racor.Prve ndryshimeve t kodit penaln vit in 1993 (e cila i adresohet propagandimit t

fjalimit racor dhe dhuns racore), ligji Italian jepshum pak municion kundr diskriminimit racorose formave tjera t jotolerimit.Legjislacioni pr

Migrim i miratuar n korik 1998 duket se siguronmbrojtje t kufizuar kundr diskriminimit racor.

Mirpo,fusha e mbrojtjes q parashihet aty shte paqart dhe dmshprblimet q jipen nuk janadekuate.

Edhe pse Qeveria e ratifikoi Konventn Korniz

pr Mbrojtje e pakicave kombtare n nntor 1997,Italia ende nuk ka ligj pr pakicat. M tutje, taniduket se,nse dhe kur nj ligj pr sigurimin e tdrejtave t pakicave m n fund miratohet, ai nukdo t vlej pr Romt. Prandaj,nj projectlegjislacion pr t drejtat gjuhsore dhe kulturoret pakicave momentalish pritet q t zgjidhet nSenat,u miratua nga Dhoma e Deputeteve nqershor 1998 pasi q Romt ishin prjashtuar nga

zbatimi I ligjit t propozuar.Njlloj si kjo, pasi q Qeveria dhe t tjert e kishinlavdruar projekt legjislacionin pr migrim prdhnien joqytetarve legal t drejtn t votojn n

zgjedhjet vendore, kjo klauzul u fshi nga ligji parase t miratohet. Dykuptimsia dhe mosprshtatjaq rezultoi e legjislacionit t Italis prdiskriminimin racor sht e przier me dshtiminq ta siguro zbatimin e tyre efikas. Kshtu, dukemos e kundrshtuar klauzuln e prgjithshmekushtetuese mbi barazin (Neni 3), nuk ekzistonnj rast ligji pr temn e racizmit. M tutje,

poashtu nuk ka rast ligji lidhur me at pak ndalesalegjislative kundr akteve jo t dhunshme tdiskriminit i cili ekziston.[]

....vazhdon

Pr sa u prket ndryshimeve t ligjit kriminal nvitin 1993, t cilat vlejn pr dhunn racore dhe

fjalimin e urrejtjes, n mbledhjen e Komisionit(CERD) n mars, kur raporti i tet dhe nnt iqeveris shqyr toheshte, delegacioni Italian pohontese, [a]s nj efekt direct i legjislacionit t ri [prluftimin e racizmit dhe diskriminimit], numri i

veprave jotoleruese, diskriminimi dhe dhunaracore sht zvogluar drastikisht. Mirpo, qeveria nuk ishte n gjendje q t japinformata n lidhje me shpeshtsin ose efikasitetin

20


21/60

e dmshprblimeve gjyqsore pr dhunn racore,thjesht theksoi se proceset gjyqsore sipaslegjislacionit t ri ende nuk kan mbaruar, prshkak se vendimet prfundimtare ende nuk ishinmarr, edhe pse shum vendime ishin marr ngasistemi gjyqsor sipas legjislacionit t vitit1975.Pr fat t keq, raporti i Qeveris i dorzuar

n vit in 1998 nuk elaboron shum pr kt shtje.

Shkur timisht,nj hulumtim i ERRC-s q zgjatidisa muaj ka dshtuar q t zbuloj dshmi t cilatdo ti kundrshtoninzbulimet e KB-ve t 17 korikut1998 (Znj Chanet)se, n Itali,shum pak sht brn luftn kundr racizmit.

NB: Raporti i ERRC-s ka shnime t bollshmedhe t dobishme q tregon pr ate se ku i ka mardeklaratat.

Raportet e OJQ-ve poashtu mund tu referohenkomenteve dhe konkludimeve t miratuara paraprakishtnga CERD-i dhe raporteve dhe komenteve t:

institucioneve kombtare mbi t drejtat enjeriut;

organeve mbi t drejtat e njeriut t KB-vedhe traktateve tjera;

institucioneve rajonale (Kshillit t Evrops,Komisionit Ndr Amerikan mbi t Drejtat eNjeriut, Organizats pr Siguri dheBashkpunim n Evrop [OSBE-ja, etj.);

agjensioneve t specializuara (Organizata

Ndrkombtare e Puns [ILO ose shqipONP],).

Gjuha:

Kshillohet q raporti t shkruhet n gjuhn angleze.Gjuha frenge dhe spanjole poashtu do t mohen madjeedhe rekomandohet kur Raportuesi i Shtetit gjuh amtaree ka njrn prej ktyre gjuhve.

Gjatsia:

Dorzimi i dokumenteve voluminoz duhet t shmanget.

Nj sekretar i mparshm i CERD-it sugjeron q njraport i OJQ-s nuk duhet t jet m i gjat se 20 faqe.

N raste kur raporti plotsues nuk mund t prgatitetLloje tjera t dorzimit t raporteve nga OJQ-t

Edhe pse dorzimi i raportit plotsues sht shuminkurajues, kjo poashtu mer shum koh dhe pr shimOJQ duket e pamundur. N raste t tilla, ata mund tprgatisin raporte q kan t bjn vetm me ndonjNen t Konvents duke e theksuar mosrespektimin e

tyre nga shteti. Kta dorzime mund poashtu t prdorinartikuj nga gazetat (nga burime t sigurta) me nj shnimsqarues q i drejtohet shtjes por duke iu referuar Nenitose Neneve relevante t ICERD-it. Mirpo, preferohet

q kta dorzime ti respektojn kshillat elartprmendura pr raportet plotsuese.

Si dhe kur ta dorzoni raportin:

Pas vendosjes s kontaktit direkt me Raportuesin eShtetit, ai ose ajo mund tju tregoj se kur, ku dhe si duhet

t drgohet raporti. Pr sa i prket kohs, disa dshirojnta pranojn sa m hert, kurse t tjert disa javparakohe. Pr sa u prket antarve tjer t Komisionit,ndonjher sht problematike q tua dorzoni raportinpr shkak t rezervs q tregojn pr mbshtetjen eraportit t OJQ-ve.Mund t merren parasysh tre opcione:

1. tetmbdhjet kopje, plus nj m tepr prSekretariatin,mund t drgohen te Sekretariati i CERD-it i cilidrejprsdrejti do tua drgoj antarve t CERD-it.Vendoni raportin n zarfa ve e ve t adresuar pr doantar t CERD-it.

2. Nj kopje mund ti drgohet ARIS-it para se t fillojmbledhja q t mund raporti ti bashkangjitet lists styre t dokumeneteve. N fillim t mbledhjes sKomisionit, lista do tu shprndahet antarve t ciltmund t porosisin kopje t dokumentve t cilt idshirojn.

3. Nse OJQ-t marrin pjes n mbledhje, nj kopjemund ti jipet do antari personalisht n mbledhje sam hert q mundet. Pyeteni do antar nse dshirojnta shikojn por mos kmbngulni. Disa ekspert nuk

plqejn q t pranojn raporte plotsuese n vet ditne mbledhjes q mbahet pr shqyrtimin e raportit t shtetitprkats.

B. Gjat shqyrtimit t raport it

OJQ-t sipas dshirs duhet t marrin pjes n mbledhjetn t ciln shqyrtohet raporti i shtetit antar prkats.N kt mnyr, OJQ-t do t ken informata t dorss pare lidhur me komentet ose pyetjet e antarve tKomisionit dhe prgjigjet e shteteve.

Nse OJQ-t mund t drgojn ndonj te mbledhja eCERD-it n Gjenev, prve tjerash, aktivitetet vijuesemund t merren parasysh. (Me qllim t zbulimit t datess sakt t shqyrtimit t raportit t ndonj shteti, OJQ-t mund t kontaktojn m hert ose me Sekretariatin eCERD-it, me qeverin prkatse ose misionin eprhershm t shtetit n KB.) NB: letr njohtim nevoitetq t hyni n ndrtesn e KB-ve: drgoni nj letrSekretariatit t CERD-it parakohe dhe tregoni qartemrat e prfaqsuesve t OJQ-ve q shprehin dshirt marrin pjes.

Organizoni nj takim t shkurtr pr njohtim:

OJQ-t mund t orvaten t caktojn nj takim t shkurtrjoformal pr antart e Komisionit q do t zgjaste m

21


22/60

s shumti nj or (zakonisht gjat kohs s drakes), parase Komisioni ta shqyrtoj raportin e ndonj shtetiantar. Takimet e tilla mund t shfrytzohen pr tisqaruar shtjet dhe problemet dhe tu prgjigjenpyetjeve t cilt antart do ti parashtrojn.Kta takimemund t organizohen n kshillime dhe me ndihmn eskretarit t CERD-it, ARIS-it dhe Raportuesit t Shtetit.

Shum antar t Komisionit na treguan pr dobin etakimeve t tilla.

Lobimi:

Fakeqsisht, OJQ-t nuk kan t drejt t japin deklaratagjat mbledhjes, por mund t mundohen t vendosinkontakte joformale me antart e Komisionit jashtaorve t mbledhjes, prve organizimit t nj takimi tshkurtr q e sqaruam m lart.Mirpo, nderoni orarine do antari sepse ai duhet t merret me m shum se10 shtete pr tre (ose katr) jav.

Vzhgimi i mbledhjes nj sqarim i shkurtr prvisitort e ri

Mbledhjet e CERD-it zakonisht mbahen te Dhoma prKonferenca XI (11) n the Palais des Nations Zyrae KB-ve n Gjenev, Zvicr.39 Tavolinat jan trregulluara n form t pakuaj dhe kariket n t dy ant

jan t rezerbuara pr 18 antart e CERD-it. Kryetari(ose kryesuesi),detyra e t cilit sht ta udhheqmbledhjen gjendet n krye t patkuajt, e cila sht nann e majt kur hyni n dhom. Delegacioni i shtetitprkats ulet n ann e djatht t kryetarit dhe n ann e

majt sht sekretari i cili sht prgjegjs pr punteknike. Shtypi dhe prfaqsuesit e organeve t KB-veulen tavlinn n qendr.Q ta vzhgojn mbledhjen,OJQ-t mund t ulen te kndi i publikut e cila ndodhetn ann e djatht t hyrjes. Raportet e shteteve tmbledhjes ndodhen n tryezn e shkrimit afr hyrjes.Informatat pr shtypin pr do mbledhje gjenden ntavolinn n qendr. Tr biseda do t prkthehet nmnyr simulltane n gjuhn angleze, frenge dhespanjole dhe prve tyre n arabisht, kinezisht oserusisht, kur antart e Komisionit ose delegacioni i shtetitfol n ato gjuh.

Orari q zakonisht ndiqet pr shqyrtimin e raportit tshtetit sht si vijon:

Mbledhje pasdite prej 15:00 deri 18:00 h :

fjalim hyrs nga kryesuesi dhe i dshironmirseardhje delegacionit t shtetit;

kryesuesi i delegacionit t shtetit e paraqetraportin e shtetit dhe mund t shtoj komentedhe informata plotsuese pr raportin;

komente analitike dhe pyetje nga Raportuesii shtetit;

komente dhe pyetje nga antart tjer t

Komisionit; and delegacioni menjher mund tu prgjigjet

ktyre pyetjeve nse ka informata n

dispozicion, prndryshe do tu prgjigjet tnesrmen e ardhshme.

The following morning, meeting from 10 a.m. to 1 p.m.:

prgjigje nga delegacioni; komente/pyetje plotsuese nga antart e

Komisionit, nse dshirojn ta bjn at; konkludimi nga Raportuesi i Shtetit; vrejtjet e fundit nga delegacioni; dhe mbyllja e mbledhjes.

Raportuesi i Shtetit i harton Konkludimet; kta merrenparasysh n trsi kah fundi i mbledhjes pr miratimnga Komisioni. Kta Konkludime i paraqesin pikpamjete prbashkta t Komisionit dhe si q do t sqarohet mposht, jan nj mjet i rndsishm pr veprimet eardhshme.

Si ta ndiqni mbledhjen nga jashta

OJQ-t q nuk kan mundsi t vijn n Gjenev, prapse prap mund ta ndjekin mbledhjen duke u kshilluarme lajmrimin pr shtyp, t cilin mund ta gjeni nvebfaqen e Zyrs s Komesariatit t Lart mbi t Drejtate Njeriut (www.unhchr.ch). Nj lajmrim pr shtypinpublikohet pr do mbledhje (mbledhje tre orsh qmbahet ose paradite ose pas dite, llogaritet si nj) nditn e ardhshme. Lajmrimet pr shtypin, pasi q nuk

jan dokumente zyrtare t KB-ve, nuk shprndahen tetavolina e dokumentacionit n Zyrn e KB-ve nGjenev. Proesverbalet jan prhskrime zyrtare t

puns s Komisionit, kta mund t merren nga e njejtavebfaqe ose mund t porositen nga tavolina edokumentacionit t KB-ve. Numri i dokumentit i doproesverbali fillon me CERD/C/SR. , dhe ndiqet nganumri i mbledhjes. Kta numra mund t gjinden duke ikrkuar konkludimet dhe t cilat do t prmenden nparagrafin e par. Ju lutemi, veni re se proesverbaletdo t publikohen disa jav pas mbledhjes dhe disa heredhe muaj m von.Ata publikohen n gjuhn angleze dhe frenge, edhe psen fillim vetm n njrin prej ktyre gjuhve.

C. Pas mbledhjes hapat e ardhshme

sht mire q t grumbulloni informata pr procedurate CERD-it dhe ti shihni shtjet e ngritura nga OJQ-tt prfshira n Konkludimet, por suksesi i vrtetinvolvimit t OJQ-s n mas t madhe varet nga njprocess efektiv q do t mirret pas mbledhjes.

Shembuj pr hapat e ardhshme:

OJQ-t mund ta informojn publikunnprmjet mediumeve ose buletinve t vet

pr aspektet e rndsishme t proceduravet CERD-it.Konkludimet mund t jen trndsishme jo vetm pr shtetet por edhepr OJQ-t. T organizoni puntori ose

22


23/60

mbledhje t ngjashme mund t jet njveprim i mir pasi q mund t bisedoni prhapat q duhet t ndrmirren primplementimin e rekomandimeve q jan tprshira n Konkludimet. Analiza dhekomentimet pr Konkludimet mund tundihmoj njerzve ti kuptojn implikacionet

e rekomandimeve t Komisionit pr situatatn vend. Poashtu i rndsishm sht edheprkthimi i konkludimeve n gjuhnkombtare ose gjuhve tjera t pakicave.

Involvimi i parlamentarve sht i njrndsie t veant n procesin e hapave tardhshme, sepse disa nga rekomandimetmund t zbatohen vetm nse sillet osendryshohet ndonj ligj ose nse mirren masatjera administrative ose legjislative.

OJQ-t poashtu mund tu afrohen ministrive/departamenteve relevante, pushtetit local,shoqatave ose sindikatave q ti njohtojn meobligimet e shtetit sipas Konventn dherekomandimet e CERD-it pr shtetin.

Duke br presion mbi ndonj qeveri q tiimplementoj rekomandimet e Komisionit,OJQ-t poashtu mund ta trheqin vmendjene traktateve ose organeve tjera t KB-ve,Komisionin mbi t Drejtat e Njeriut oseorganet ndihmse t tij pr atorekomandime t cilat kan rndsi t veant

pr organizatat e tyre individuale.

Konkludimet poashtu mund t prdoren edhen korniza tjera rajonale dhe ndrkombtare pr shembull, ERRC-ja na informoi se ajoiu referohet atyre kur e sheh t udhs ninformimet e saja ligjore para, psh, GjyqitEuropian mbi t Drejtat e Njeriut n Strazburg.

Aktivitetet e ardhshme, n veanti n lidhje merekomandimet e prfshira n Konkludimet duhet tkonsiderohen n mnyr simultane sikur faza e pare e

prgatitjes s raportit tjetr plotsues.

Ilustrim Aktivitetet tjera q i ndrmorr i MundoAfro

Pas shqyrtimit t raportit t Uruguajit nga CERD-i n gusht 1999, Mundo Afro morri nj kopje tKonkludimeve. Organizata drgoi kopje traportiti t tyre deri te shtypi q t botohen, mbajtinj konferenc shtypi dhe i drgoi nj letrMinistr is s Punve t Jashtme t Uruguaj n tciln i pyette pr masat q do t ndrmirreshinn baz t Konkludimeve t CERD-it. Mundo Afropoashtu organizoi seminare n bashkpunim meorganizata tjera q ti organizojn Konkludimet dheveprimet e mundshme q do t ndrmirren pr

implementimin e tyre. N kuadr t zgjedhjeveprezidenciale n Uruguaj (q u mbajtn n nntor1999) antart e Mundo Afro organizats iintervistuan t gjith kandidatt duke i pyetur prqndrimin e tyre n lidhje me implementimin eKonkludimeve t CERD-it. M tutje, MundoAfro ka marr pjes n komisione t organizuaranga organet e studentve t univerziteteve n tcilat u drguan kopje t Konkludimeve t CE RD-it. Tani punon n nj projekt arsimor m t madhq prqndrohet te CERD-i.

Ilustr im Orar i vijues i aktiviteteve t kryera ngaOJQ-t n lidhje me shqyrtimin nga Komisionimbi t Drejtat e Njeriut (orani trakta nn ICCPR-n) pr raportin e katrt periodik t Japonismund t ju mundsoj OJQ-ve tjera q ta vlersojnkohn e nevojshme pr do hap:1998: korik: IMADR-i iu shpr ndau pyetsor 23

organizatave n Japoni t cilat kishin dorzuarraporte plotsuese te Komisioni mbi t Drejtat eNjeriut (HRC) n vitin 1992 n kohn kurKomisioni e shqyrtonte raportin e tre t periodikt Japonis.8 Shtator.: n baz t prgjigjeve t pyetsorve, umbajt nj mbledhje pr kmbimin e informatandrmjet organizatave t cilt planifikonin tdorzojn raporte plotsuese te HRC-ja n lidhjeme raportin e katr t per iodik t Japonis. N ktmbledhje morrn pjes tetmbdhjet organizata.

22 Shtator.: Mbledhje e an tarve t parlamentit,

OJQ-ve dhe prfaqsuesve t ministrive tndryshme dhe agjensioneve duke prfshirNdrtimtarin, Arsimin, Ministrin e Punve tJashtme, Mbrendshme, D rejtsis, Puns, PolitikaNacionale (policia) dhe mirqenie.vazhd...

2. Ecur it ind ividuale tkomunikimit sipas Nenit14 tICERD-it

Kush mund t dorzoj nj komunikat

Prgatitja e nj komunikate:

Ato individe ose grupe q jan nnjurisdikcionin e n j shteti antar i cili shteti ka njohur kompetencate Komisionit sipasNenit 14 mund t dorzojn nj omunikat(rregulla 91.a). Sipas ksaj rregulle, edheata q nuk jan banor t shtetit prkatsmund t dorzojn nj peticion por mekusht nse ato kan qen viktima tdiskriminimit n at shtet.

Komunikata nuk duhet t jetanonime(rregulla 91.a)

23


24/60

Zakonisht, vetm individi prkats osefarefisi ose pr faqsues t emr uar mundt dorzojn nj komunikat. Mirpo, ndisa raste, Komisioni mund t pranojkomunikat edhe nga t tjert n emr tvictims s caktuar n raste kur viktima nuksht n gjendje ta dorzoj komunikatn

vet dhe autori i komunikats e arsyetonveprimin e shtetit n emr t viktims.

Komisioni mund t pranoj pet icione vetmnga ata q pohojn se jan viktima tshkeljes s ndonj t drejte t parapar nKonvent (rregulla 81), q do t thot sendonj shkelje t t drejtave t njeriut jashtfushveprimit t ICERD-it nuk mund tshqyrtohet nga Komisioni.

Harxhimi i t gjitha remedive n vend

Individi patjetr ti harxhoj t gjith remedite mundshme t vendit, ur paraqetkomunikat, prdorimin e organit ligjorkombtar t formuar nga paragrafi 2 i Nenit14. Mirpo, kjo r regull nuk do t vlen n atoraste kur zbatimi i remedive/dmshp rblimeve prolongohet paarsyetim(rregulla 91.e). M tutje, Kmisioni kakonstatuar se kjo rregull vlen ather kur: i)kur dmshprblimet jan adekuate dhe ii)kan ndonj perspective suksesi. Me fjal ttjera, kur dmshprblimet e vendit ja

joefikase a priori t padobishme, rregulla e

shterjes s ktyre remedive nuk vlen. Komunikata zakonisht duhet t dorzohet

brenda 6 muajsh pas shterjes s t gjitharemedive n vend (rregulla 91.f)

Si t shkruani nj komunikat

Komunikata duhet t jet n prputhje me klauzulate Konvents (rregulla 91.c) dhe nuk duhet t prmbangjuh fyese.

Letra duhet t prmban informata pr:

Emrin, adresn, moshn dhe profesionin eautorit dhe verifikimin e identitetit t tyre;

Emrat e shtetit antar ose shteteve antarekundr kujt drejtohet komunikata;

Qllimi i komunikats; Klauzula ose klauzulat e Konvents q jan

shkelur; Faktet e lutjes; Hapat e ndrmarra nga autori q ti shter t

gjith remedit e vendit, duke prfshir edhedokumentet prkatse;

Masa deri ku shtja shqyrtohet nga ndonjprocedure e hetimevendrkombtare(rregula 84.1.a-g)

Nj mustr e komunikats mund t gjindet n ShtojcnII I

Komukata u d rgua ka do t n dodh me t?

Shqyrtimi i komunikats do t bhet n mbledhje tmbyllura (rregulla 88)

Faza para se t pranohet komunikata:

Mund t ndodh informatat e drguara teKomisioni mos t jen t plota dhe t moskuptohet pasqyra e tr e situates dhe mundt krkohen m shum informata dhe sqarimen nj koh t kufizuar dhe t caktuar(rregulla 84.2)

Nj komunikat mund t mos shpallet si epranueshme derisa shteti antar ta ketpranuar tekstin e komunikats dhe shtdhn mundsi pr furnizim me informatat mtutjeshme (rregulla 92.3). Nse nukrespektohet afati i fundit t cilin e caktonKomisioni pr dorzimin e informataveplotsuese nga shtet i anar, Komisioni mundt vendos se komunikata sht e pranueshmen baz t informatave q jann dispozicion(rregulla 92.6)

Shqyrt imi i komunikatave sipas meritave t t yre:

Nse t gjith kushtet formale plotsohen dhekonikata pranohet, do t shqyrtohet sipas

meritave t saj. Komisioni, n mnyr sekrete,da tia transmetoj tekstin e komunikats,nprmjet Sekretarit Gjeneral dhe informatatjera relevante shtetit antar dhe do tainformoj lutsin pr komunikatn dhevendimin (r regulla 94.1). N parim, ident itetii individit nuk zbulohet vetm nse ai/ajo nukkan dhn prlqim pr kt. Komisionimund t krkoj nga shteti antar q brendatre muajsh t dorzoj sqarime ose deklaratan form t shkruar q e sqaron rastin prdmshprblimet ose shqyrtimet q shteti i ka

ndrmarr pr kt rast (rregulla 94.2). Gjat shqyrtimit, Komisioni mund t krkojnga shteti antar q t marr masa tprkohshme q tu shmanget dmeve tpersonit i cili pohon se ka qen viktim eshkeljes (rregulla 94.3). Kjo nuk e gjykonparakohe as mendimin e vet prfundimtar prmeritat e komunikats as sugjerimet dherekomandimet eventuale.

M tutje, Komisioni mund ta fton lutsin oseprfaqsuesin e tij/saj dhe prfaqsuesit eshteti t antar prkats q t jen tpranishm n shqyrtimin e Komunikats me

qllim t sigurimit t informatave plotsuese(rregulla 94.5). Mirpo, deri m tani

24


25/60


26/60

3. Aktivitetet tjera q OJQ-t mund tdshirojn ti marrin parasysh

N kuadr t ICERD-it, OJQ-t poashtu mund tndrmarrin ndonj prej aktiviteteve vijuese:

Propagandimin e informatave:

OJQ-t mund:

ti publikojn dokumentet e ndrlidhura meICERD-in;

ti prkthejn n gjuht kombtare ose gjuhtpakicave tjera;

ti afrohen pushtetit lokal; urbaniznit, organete arsimit dhe shndetsis;policis; organevetrajnuese dhe agjensioneve tjera dhe ti

kshillojn pr ate se si mund ti shmangendiskriminimit;

t fillojn me fushata publike pr arsimimq ta ngrejn vetdijen pr shtjet racoredhe ti nxisin tjerr q ta luajn pjesn e tyrepr krijimin e nj shoqrie t drejt;

t organizojn seminare dhe puntori propinioni e prgjithshm si edhe pr grupetqllimore pr ndonj shtje konkrete qsht relevante pr diskriminimin racor nshtet;Antart e CERD-it mund t ftohen q t

japin dijenin e tyre n kt fush; dhe t japin kshilla dhe t bjn prezantime

qeverive pr shtjen e races dhe tiinformojn antart e parlamentit, partite

politike, organet shtetrore dhe mediumet

Ndihm gjat jetsimit t ligjit:

OJQ-t mund:

bjn hetime mbi firmat dhe organizatat n

t cilat ekzistojn prkatika diskriminuese;dhet ndrmarrin hapa ligjore n at raste kur

shpallen konkurse pr pun por me motivdiskriminues racor.

Ilustrim Rekomandimet e Komisionit lidhur meKomunikatn nr. 10/1997

(Ziad Ben Ahmed Habassi kundr Danimarks)

Komunikata nr. 10/1997 bn fjal pr nj qytetarnga Tunizi me leje t prhershme banimi n

Danimark, i martuar me me nj qytetar D anez,t cilit nuk i ishte aprovuar nj kredi nga nj bankDaneze pr shkak se nuk ishte me prkatsi

Daneze. Pas shqyrtimit t rastit, Komisioni emiratoi qndrimin43 m 17 mars 1999 n t cilinrekomandoi q:

shteti antar (Danimarka) t marr masata kundrluftoj diskriminimin racor n tregun ekredive; dhe

shteti antar ti siguroj lutsitdmshprblim pr dmin e psuar.

26


27/60

ShtojcatSHTOJCAI: Statusi i Konvents

A. Shtetet antare q marrin pjes te ICERD-i, q nga 16 nntori 2000Statusi: nnshkrues* 80; antar 156

(Burimi: Traktatet Multilaterale t Vendosura me Sekretarin-Gjenaral, KB, Nju Jork.)

Afghanistan Albania Algeria Antigua and BarbudaArgentina Armenia Australia AustriaAzerbaijan Bahamas Bahrain BangladeshBarbados Belarus Belgium Belize (s)Benin (s) Bhutan (s) Bolivia Bosnia HerzegovinaBotswana Brazil Bulgaria Burkina FasoBurundi Cambodia Cameroon CanadaCape Verde Central African Republic Chad Chile

China Colombia Congo Costa RicaCte dIvoire Croatia Cuba CyprusCzech Republic Democratic Republic of the Congo DenmarkDominican Republic Ecuador Egypt El SalvadorEstonia Ethiopia Fiji FinlandFrance Gabon Gambia GeorgiaGermany Ghana Greece Grenada (s)Guatemala Guinea Guinea-Bissau (s) GuyanaHaiti Holy See Hungary IcelandIndia Indonesia Iran (Islamic Republic of) IraqIreland (s) Israel Italy JamaicaJapan Jordan Kazakhstan KuwaitKyrgyzstan Lao Peoples Democratic Republic LatviaLebanon Lesotho Liberia Libyan Arab Jamahiriya

Liechtenstein Lithuania Luxembourg MadagascarMalawi Maldives Mali MaltaMauritania Mauritius Mexico MonacoMongolia Morocco Mozambique NamibiaNepal Netherlands New Zealand NicaraguaNiger Nigeria Norway PakistanPanama Papua New Guinea

Documents

Konventa ndërkombëtare mbi eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit racor