Upload
others
View
9
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
KORUNAN ALANLARIN
PLANLANMASI
Yrd. Doç. Uzay KARAHALİL
I. Hafta
17 Şubat 2016 - Trabzon
Sunum Akışı
• Tanışma
• Ders İçeriği
• Derste Uyulacak Kurallar
• Ödev ve Sınavlar
• Derse Giriş
Ders Akışı
Dünya’da ve Türkiye’de Doğa Korumanın Tarihsel Gelişimine Kısa
Bir Bakış
Korunan Alan Statüleri
MP Amenajman Planı Yapılmamasının Getirdiği Sorunlar
Ülkemizde Geçmişten Günümüze Milli Park (MP) Amenajman
Planlarının Öyküsü
Korunan Alanların Planlanmasında Yeni Yaklaşımlar ve Kavramsal
Çerçeve (ETÇAP)
Korunan Alanlarda Öne Çıkan Orman Fonksiyonları
Koruma Hedefleri
Korunan Alanlarda Envanter
Anket Çalışmaları
Turizm-Rekreasyon Potansiyelinin Belirlenmesi
Yangın Riski
17 Şubat 2016 - Trabzon
Dönem Boyunca Unutmayın !
•% 70 devam zorunluluğu aranacak. (11 ders)
•Dersler blok şeklinde olacak.
•Ödevler grup şeklinde verilecek (2 kişi 1 grup olacak)
•Ödev konuları ileriki haftalarda duyurulacak
•Ödevler zamanında getirilecek (10. Hafta – Değişiklik
Olursa Bildirilecek)
17 Şubat 2016 - Trabzon
Ödevler ve Sınavlar Nasıl Olacak ?
• Birinci vize test şeklinde (% 30)
• İkinci vize ödev olacak (% 20)
• Final test şeklinde (% 50)
17 Şubat 2016 - Trabzon
Türkiye’de Biyolojik Çeşitlilik
• Karasal, alpin gibi çok farklı habitat tipleri…
• Ticari öneme sahip bitkiler, tıbbi ve aromatik bitkiler
• Avrupa’da bulunan bitkilerin 75%’ini içeren (12.000 bitki türü) bir ülke. Türkiye aynı zanmanda 3000 endemik bitkiye sahip (1/3’ü).
• 132 memeli, 453 kuş 106 sürüngen ve 345 balık türü Türkiye’de yaşamakta.
17 Şubat 2016 - Trabzon
Orman ve Su İşleri
Bakanlığı
Yönetim Şeması
17 Şubat 2016 - Trabzon
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
17 Şubat 2016 - Trabzon
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Avlaklar
İlk Koruma
Tarihte Koruma Kavramı
Tersane ve Tophane Yozgat Çamlığı MP
17 Şubat 2016 - Trabzon
Korunan Alanların Sınıflandırılması
Avrupa Konseyi (Sınıf A, Sınıf B, Sınıf C, Sınıf D)
IUCN (Kategori, I, II, III, IV ve V)
• 1948 yılında Birleşmiş Milletler’in bir organı olan UNESCO’nun
girişimiyle, Uluslar arası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği
(IUCN: International Union for the Conservation of Nature and
Natural Resources) kurulmuştur.
• IUCN kısaltması değişmemek koşuluyla “Dünya Koruma Birliği”
adını alan kuruluş, günümüzde 140’ı aşkın ülkeden 980’nin
üzerinde üyeye sahiptir ve korunan alan sistemlerinin kriterlerini
oluşturan neredeyse tek otorite durumuna gelmiştir
IUCN, 6 koruma yapısı önermektedir. 1. Doğal Alanlar: Bilimsel
amaçlar veya yaban hayatı için ayrılmış alanlardır. a) Bilimsel Amaçlarla Ayrılmış Doğal Alanlar: Kural olarak bilimsel amaçlar için yönetilen alanlardır. Bilimsel araştırma veya çevresel gözlem için uygun, önemli jeolojik, fizyolojik vb. yönlerden ender ekosistemlerdir. b) Doğal Yaşam Alanları: İlke olarak doğal yaşamın korunması için ayrılmış alanlardır. Yerleşim olmaksızın doğal niteliklerini ve etkilerini sürdüren, bozulmamış veya küçük değişikliklere uğramış geniş kara veya deniz parçalarıdır. bilimsel araştırma dışında hiçbir kullanıma açık değildir.
IUCN Kategorileri
17 Şubat 2016 - Trabzon
2. Milli (Ulusal) Park: Korunması ve yeniden canlandırılması için
yönetilen alanlardır. İki alt grupta değerlendirilmektedirler.
a) Yaşayan ve gelecekteki kuşaklar için önem taşıdığı
düşünülen ekosistem bütünlüğünün korunması amacıyla yönetilen
alanlar.
b) Bilimsel araştırma, eğitim, dinlenme ve turizme ortam
oluşturması amaçlarıyla ayrılmış olan, ayrılma amacına uygun
olmayan kullanım veya yerleşim biçimlerine izin verilmeyen doğal
arazi veya deniz parçalarıdır.
17 Şubat 2016 - Trabzon
3. Doğa Anıtı: Ender, temsil
özelliği olan veya estetik nitelikleri ya
da kültürel açılardan önemli ya da
eşsiz değerlere sahip olan; doğal ya
da kültürel ortamlardan bir ya da bir
kaçını içeren ortamlardır.
4 . Yaşama Ortamı/Tür Yönetim
Alanı: Yaşama ortamının
sürekliliğinin veya özel öneme sahip
türlerin ihtiyaçlarının karşılanması
amacıyla çeşitli yönetsel etkinliklere
açık alanlardır.
5. Bozulmamış Kara/Deniz
Görüntü Alanları: Görsel olarak çekici
özelliklere sahip kara ve deniz
görüntülerinin korunması ve yeniden
canlandırılması amacıyla yönetilen
alanlardır.
6. Kaynak Koruma Alanı: Doğal
ekosistemlerin sürdürülebilir
kullanımını sağlamak amacıyla
yönetilen alanlardır.
17 Şubat 2016 - Trabzon
Planlama Hedefleri Korunan Alan Tipleri
Ia Ib II III IV V VI
Örnek ekosistemlerin doğal durumlarında korunması 1 1 1 1 1 2 3
Ekolojik çeşitliliğin ve çevre düzeninin devamı 1 2 1 1 2 2 2
Genetik kaynakların korunması 1 2 1 1 1 2 3
Eğitim, araştırma ve çevresel izleme olanaklarının sağlanması 1 3 2 1 1 2 3
Su havzası şartlarının korunması 3 - 1 2 2 2 2
Erozyon-sedimantasyon kontrolü, yatırımları (baraj, regülatör vb)
koruması - - 3 3 3 3 3
Yaban hayatından protein ve hayvansal ürün üretimi, sportif
avcılık ve balıkçılık izni - - - 2 - 3 3
Rekreasyon ve turizm hizmetlerinin sağlanması - 2 1 1 3 1 3
Sürdürülebilir ürün temelli odun, yem veya deniz ürünleri
sağlanması - - 3 - 3 2 1
Kültürel, tarihi ve arkeolojik miras alanları ve nesnelerin
korunması - - 1 3 - 1 3
Manzara güzelliğinin ve açık alanların korunması 3 - 1 2 2 1 -
Esnek yönetim - - - - - 3 2
Makul teşvikler, marjinal alanların sürdürülebilir kullanımı ve
kırsal kalkınmaya katkı - - 1 2 2 1 3
1 Kaynak yönetiminde birincil amaç 2 Her zaman önemli ikincil amaç 3 Potansiyel uygulanabilir, en az ağırlıklı yönetim amacı - Uygun olmayan amaç
Ia Mutlak Doğa Koruma
Rezervi
Ib Yabanıl Alanlar
II Milli Park
III Doğal Anıt
IV Habitat ve Tür
Yönetimi Alanı
V Peyzaj Koruma Alanı
VI Kaynak Koruma
Alanı
17 Şubat 2016 - Trabzon
6831 Sayılı Orman Yasası'nın 4. Maddesi'ne göre ormanlar “vasıf ve karakter” bakımından 3'e ayrılmıştır. Bunlar: 1. Üretim ormanları 2. Muhafaza ormanları 3. Milli parklar
Orman Kanununa Göre Milli Parklar
17 Şubat 2016 - Trabzon
Ülkemizde Doğa Koruma
40. MP : Sakarya Meydan Muhaberesi Tarihi
MP
203. TP : Isırlık TP – Rize
MİLLİ PARKLARIMIZ
HIZLA ARTIYOR !
Ülkemizdeki Bazı Doğa Koruma
Statüleri
•Milli Park
•Tabiatı Koruma Alanı
•Tabiat Parkı
•Tabiat Anıtı
•Muhafaza Ormanları
•Doğal Sit
•Özel Çevre Koruma Bölgesi
•Yaban Hayatı Geliştirme Sah.
•Araştırma Ormanları
•Gen Koruma Ormanları
•Tohum Bahçeleri
•Tohum Meşcereleri
•Orman İçi Dinlenme Yerleri
•Muhafaza Karakterinde İşletme
Sınıfı
17 Şubat 2016 - Trabzon
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
17 Şubat 2016 - Trabzon
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Korunan Alanlar Adet
Milli Park 40
Tabiat Parkı 182
Tabiatı Koruma Alanı 31
Tabiat Anıtı 106
Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 80
Sulak Alanlar 135
Gen Koruma Ormanı 239
Tohum Meşçeresi 373
Tohum Bahçesi 178
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Korunan Alanlar Adet
Doğal Sit Alanı 1273
Özel Çevre Koruma Bölgesi 15
ÜZERİNDE ÇALIŞILAN KORUNAN ALAN SAYISI-2012
17 Şubat 2016 - Trabzon
Korunan Alanlar (DKMP) Toplam Alanı (Hektar)
Milli Park 848.446,74
Tabiat Parkı 81.189,16
Tabiatı Koruma Alanı 64.244,59
Tabiat Anıtı 5.549,02
Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 1.187.386,84
Sulak Alanlar 2.340.909,23
Toplam 4.527.725,58 Korunan Alanlar (OGM) Toplam Alanı (Hektar)
Bal Ormanı 2.609,72
Gen Koruma Ormanı - Klon Parkı 43.684,43
Kent Ormanı - Mesire Yeri 9.382,23
Muhafaza Ormanları 363.561,99
Tohum Meşçeresi - Tohum Bahçesi 48.199,15
Toplam 467.437,51
Korunan Alanlar Toplam Alanı (DKMP+OGM) 4.995.163,09
Korunan Alanlarımızın Toplam Alanı;
Orman ve Su İşleri Bakanlığı yetkisindeki alanlar;
17 Şubat 2016 - Trabzon
(Doğal Sitler Hariç..)
Ülke Yüzölçümü ve Korunan Alanlar Miktar
Ülke Yüzölçümü (Ha) 77.998.600
Tek Yüzey Haline Getirilmiş
Karasal Korunan Alanlarımız Toplamı (Ha) 4.543.215
Korunan Alan Oranı (%) 5,95
Korunan Alanlarımızın Ülke Yüzölçümüne Oranı;
Koruma Altındaki Alanlarımız
17 Şubat 2016 - Trabzon
77.998.6006 Ha.
5,95%
Korunan Alanlarımızın Ülke Yüzölçümüne Oranı
Ülke Yüzölçümü
Korunan Alanlar
Koruma Altındaki Alanlarımız (Doğal Sitler Hariç..)
17 Şubat 2016 - Trabzon
Ülke Yüzölçümü ve Korunan Alanlar Miktar
Ülke Yüzölçümü (Ha) 77.998.600
Tek Yüzey Haline Getirilmiş
Karasal Korunan Alanlarımız Toplamı (Ha) 5.647.568
Korunan Alan Oranı (%) 7,24
Korunan Alanlarımızın Ülke Yüzölçümüne Oranı;
Koruma Altındaki Alanlarımız
(Doğal Sitler Dahil..)
17 Şubat 2016 - Trabzon
77.998.6006 Ha.
7,24%
Korunan Alanlarımızın Ülke Yüzölçümüne Oranı
Ülke Yüzölçümü
Korunan Alanlar
Koruma Altındaki Alanlarımız (Doğal Sitlerle Birlikte..)
17 Şubat 2016 - Trabzon
Tek Yüzey Haline Getirilmiş Türkiye’nin Korunan Alanlar Haritası;
%7,24
17 Şubat 2016 - Trabzon
DKMP + OGM + ÖÇK + Doğal Sitler
Korunan Alanların Ülke Yüzölçümüne Oranı: %7.24
Orman Alanlarında Korunan Alanlar Alan (Ha) Oran %
Bal Ormanı 8.245,50 0,01
Fonksiyonel Planlamada Doğayı
Koruma Ormanı olarak Ayrılan Alanlar 865.414,78 1,11
Toplam 873,660,28 1,12
ORMAN STATÜSÜNDEKİ KORUNAN ALANLARIN
İLAVESİYLE ÜLKE YÜZÖLÇÜMÜNE ORAN
Ülke Yüzölçümü: 77.998.600 ha.
Orman Sayılan Korunan Alanların
Ülke Yüzölçümüne Oranı: %1,12 Toplam: % 8,36
17 Şubat 2016 - Trabzon
Korunan Alanları İlgilendiren
Bazı Yasal Düzenlemelerimiz
?
17 Şubat 2016 - Trabzon
Türkiye’nin Taraf Olduğu ve Korunan Alanları
İlgilendiren Yasal Düzenlemeler
Convention on Biodiversity Conservation(Rio Convention)
(1997)
Cartagena Protocol (2004)
CITES (1996)
Barcelona Convention (1988)
Bucharest Convention (1994)
Protection of Cultural and National Heritage (1983)
Convention on Combating Erosion (1998)
European Landscape Convention (2000)
Bern Convention(1984)
Ramsar Convention (1994)
Kyoto Protocol (2009)
17 Şubat 2016 - Trabzon
Milli Parklar Yasası’nın 2. Maddesi ile, milli park kapsamında değerlendirilen
yapılar tanımlanmıştır. Buna göre milli park kapsamında değerlendirilen alanlar 4
gruba ayrılmış olup, bunlar:
1- Milli Park,
2- Tabiat Parkı,
3- Tabiat Anıtı,
4- Tabiatı Koruma Alanı, biçimindedir
Ülkemizde milli park ve milli parkçılık konusundaki en önemli gelişme ise; 1983 yılında
doğrudan milli parkları konu alan 2873 Sayılı Milli Parklar Yasası'nın çıkarılmasıdır.
Çıkarılan bu yasa ile, "yurdumuzdaki milli ve milletlerarası düzeyde değerlere sahip
milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanlarının seçilip
belirlenmesine, özellik ve karakterleri bozulmadan korunmasına, geliştirilmesine ve
yönetilmesine ilişkin esasları düzenlemek" amaçlanmıştır.
2873 Sayılı Milli Parklar Yasası
17 Şubat 2016 - Trabzon
Türkiye'de Milli Park Kanunu Kapsamında
Korunan Alanlar -2016
Koruma Yapısı Sayısı Alanı (ha)
Milli Park
Doğa Parkı
Doğa Anıtı
Doğa Koruma Alanı
40
203
112
31
828 614
96 957
6 683
63 694
995 948
17 Şubat 2016 - Trabzon
Tabiatı koruma alanı; bilim ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir,
tehlikeye maruz veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve
tabii olayların meydana getirdiği seçkin örnekleri ihtiva eden ve mutlak
korunması gerekli olup, sadece bilim ve eğitim amaçlarıyla kullanılmak
üzere ayrılmış tabiat parçaları
Kökez Tabiatı Koruma Alanı-Bolu
17 Şubat 2016 - Trabzon
Milli park, "bilimsel ve estetik bakımdan, milli ve milletlerarası ender bulunan
tabii ve kültürel kaynak değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına
sahip tabiat parçaları"
Kaçkar Dağları Milli Parkı
17 Şubat 2016 - Trabzon
Tabiat parkı; "bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü
içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçaları"
Kurşunlu Şelalesi Tabiat Parkı
17 Şubat 2016 - Trabzon
Tabiat anıtı; doğa ve doğa olaylarının meydana getirdiği
özelliklere ve bilimsel değere sahip ve milli park esasları
dahilinde korunan doğa parçaları
Anıt Ağaç
Tarihi ve kültürel açıdan son derece önemli bir yere sahip olan anıt ağaç,
”yaş,çap ve boy itibarıyla kendi türünün alışılmış ölçülerinin çok üzerinde
boyutlara ulaşan;yöre tarihinde,kültür ve folklöründe özel yeri
bulunan;geçmiş ile günümüz,günümüz ile gelecek arasında iletişim
sağlayabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olan ağaçlara anıt ağaçlar
denilmektedir.”şeklinde,tanımlanmaktadır
TABİAT ANITI
17 Şubat 2016 - Trabzon
Anıt Ağaçlar
2 Adet Anıt Anadolu Kestanesi
3 Adet Anıt Dallı Servi
1 Adet Anıt Karaçam
TEŞEKKÜRLER…