FAKULTET POLITIČKIH NAUKA SARAJEVO

KOMPARATIVNA POLITIKA 4: AUTORITARNI REŽIMI

Doc. dr. DAMIR KAPIDŽIĆdamir.kapidzic@gmail.comhttp://demokratizacija.wordpress.com

AUTORITARNI REŽIMI

Pojam autoritarnog režima je rezidualan pojam koji obuhvaća sve nedemokratske političke sustave.

Autoritarni režimi pokazuju veliku raznolikost i mnoge karakteristike. Osim stupnja cenzure i represije imaju malo zajedničkog.

Među njima ubrajamo monarhije, vojne režime, teokracije, komunističke režime, totalitarne režime i pseudodemokracije.

AUTHORITARIAN REGIMES

AUTORITARNI REŽIMI: RAZVOJ

MONARHIJE

-  Povijesno dominanti tip režima

-  Tradicionalni oblik nasljedne osobne vlasti

AUTORITARNI REŽIMI: RAZVOJ

SUVREMENE DIKTATURE

-  Razlikuju se od povijesnih diktatura u Rimu-  Osobna (vojna) diktatura (Napoleon)-  Novi tip diktature kao populističke predsjedničke

monarhije (Louis Napoleon)-  Diktatura se pojavila otprilike u isto vrijeme kao i

demokracija

AUTORITARNI REŽIMI: RAZVOJ

JEDNOSTRANAČKA VLADAVINA

-  Jednostranača vladavina se javlja početkom 20. stoljeća (KP u Rusiji)

-  Novi oblik jednostranačke vladavine sa pojavom fašizma

-  Dominacija jednostranačke vladavine prije i poslije Drugog svjetskog rata

-  Ugrožavanje autoritarnih režima kroz globalizaciju i demokratizaciju

AUTORITARNI REŽIMI: RAZVOJ

OSVAJANJE VLASTI-  Vojno osvajanje vlasti pučem

-  Francuska 1799-  Latinska amerika u 20. st.

-  Reolucionarno osvajanje vlasti-  Ruska revolucija-  Kineski građanski rat-  Iranska revolucija

AUTORITARNI REŽIMI:TKO VLADA?

Osobna vlast:

1.  Diktatorski monarsi-  Vladajući monarh-  Povjesni oblik režima-  Neke arapske države

AUTORITARNI REŽIMI:TKO VLADA?

2.  Monarhistički diktator-  Agent vojne ili stranačke organizacije-  Često “doživotni” vladariPodoblici:2.1. Predsjednička monarhija2.2. Populistička predsjednička monarhija

AUTORITARNI REŽIMI:TKO VLADA?

Organizaciona vlast:

3. Vojna vlast- Nestabilan oblik vladavine

Podoblici:3.1. Otvorena vojna vlast (hunta)3.2. Prikrivena vojna vlast

-  Pridani civilni karakter-  Neizravna

AUTORITARNI REŽIMI:TKO VLADA?

4. Jednostranačka vlast-  Nije česta, ali dugotrajna-  Može biti otvorena ili prikrivena

Podoblici:4.1. Komunistička4.2. Fašistička4.3. Podtip “trećeg svijeta”

AUTORITARNI REŽIMI:TKO VLADA?

Organizacioni tip vladavine često biva pretvore u osobni tip vlasti od strane vođe organizacije.

AUTORITARNI REŽIMI:ZAŠTO VLADAJU?

Svi autoritarni režimi tvrde da obavljaju legitimnu vlast. Imaju pravo da vladaju, a podanici dužnost (moralnu obavezu) da se pokoravaju.

Postoje različiti oblici legitimiteta na koji autoritarni režimi tvrde da polažu pravo:

AUTORITARNI REŽIMI:ZAŠTO VLADAJU?

Vjersko polaganje prava na legitimnost.

-  Religija-  Povjesni oblik-  Rijetko danas (primjer: Iran)

AUTORITARNI REŽIMI:ZAŠTO VLADAJU?

Ideološko polaganje prava na legitimnost.

-  Ideologija-  Zamjenila vjersko pravo legitimiteta u 20. st.-  Koristi instrumente da oblikuje društvo

(massmediji)-  Dolazi u vizionarskom (Marksizam),

organizacijskom (Lenjinizam) ili Osobnom obliku (Staljinizam)

AUTORITARNI REŽIMI:ZAŠTO VLADAJU?

“Demokratsko” polaganje prava na legitimnost

-  Kroz korištenje demokratskih institucija (izabranih parlamenata ili predsjednika)

-  Kroz pripremanje države za uvođenje demokracje (“privremena vojna vlast”)

-  Umnjenje demokratske legitimnosti kroz:-  Nekompetitivne izbore (nema izbora)-  Polu-kompetitivne izbore (organičeni izbor)

AUTORITARNI REŽIMI: KAKO VLADAJU?

Koja je razlika između totalitarnih i autoritarnih (autokratskih) režima?

AUTORITARNI REŽIMI: KAKO VLADAJU?

Koja je razlika između totalitarnih i autoritarnih (autokratskih) režima?

Po načinu kako se vlada, gdje je jedan oblik ekstremniji od drugog.

AUTORITARNI REŽIMI: KAKO VLADAJU?

Autoritarna vladavina ograničuje slobodu, a totalitarna je vladavina ukida (H. Arendt 1955)

AUTORITARNI REŽIMI: KAKO VLADAJU?

Totalitarizam-  Najekstremniji oblik diktature-  Zahtjeva totalnu vanjsku i unutrašnju kontrolu-  “Sve (je) u državi, ništa nije izvan države i ništa

nije protiv države” (Musolini)-  Ideološka indoktrinacija (mass mediji, masovna

mobilizacija)-  Ideologizirano vodstvo i kult vođe

AUTORITARNI REŽIMI: KAKO VLADAJU?

Autoritarizam:-  Manje ekstreman oblik od totalitarizma (Linz 1970):

-  Postojanje ograničenog političkog pluralizma-  Nepostojanje ideologije kao vodilje režima-  Ne postojanje znatne političke mobilizacije-  Ograničeno političko vodstvo

AUTORITARNI REŽIMI: KAKO VLADAJU?

Način vladanja:-  Praćenje i namećanje političke lojalnosti-  Davanje političke i sudske vlasti vojsci (vojna vlast)-  Vodstvo stranke = vodstvo države (jednostr. vlast)-  Kontrola i praćenje kroz stranačko članstvo (jednostr.

vlast)-  Različitije i ekstremnije politike (ekonomske,

demografske)-  Znatniji utjecaj države u privredu i društvo

AUTORITARNI REŽIMI: BUDUĆNOST

Dva moguća scenarija:-  Oba se zasnivaju na tvrdnji o nestanaku autoritarnih

režima

-  Interpretacija o iskorjenjivanju-  Interpretacija o evoluciji

AUTORITARNI REŽIMI: BUDUĆNOST

Da li autokratski režimi zaista nestaju u današnjem svijetu?

IDUĆI ČAS NASTAVEPETAK, 3.4.2015. od 9.00 do 12.00 sati

“Strukture i institucije: vlade i birokracije”

OBAVEZNA LITERATURA:Caramani, Daniele, Komparativna politika,

2013. (poglavlje 8: str. 141-161)

LITERATURAOBAVEZNA:1.  Caramani, Daniele, Komparativna politika, 2013. (str.

102-117)2.  Merkel, Wolfgang, Transformacija političkih sustava, 2011.

(str. 28-43)DODATNA:3.  O'Neil, Patrick H., Essentials of Comparative Politics, 2010.

(str. 167-196)