1

TC

MEVLANA KALKINMA AJANSI

İKTİSADİ KALKINMA İÇİNSTRATEJİK AMAÇLAR

ve ÖNCELİKLER

Komisyon Başkanı

M. Uğur KALELİ

Komisyon Başkan Vekili

Aslan KORKMAZ

Teknik Komisyon Başkanı

Dr. Lütfi ŞİMŞEK

Raportörler

Muhittin KORAŞ

Emel DEMİRÖZ

Bilge AFŞAR

MEVKA Adına Gözlemci

İsmail ÜNVER

Konya – 2010

2

RAPORA KATKIDA BULUNAN KURUM ve KURULUŞLAR

1. İKTİSADİ KALKINMA TEKNİK KOMİSYONU ÜYELERİ

Temsil Edilen Kuruluş Görevi Adı Soyadı

KONYA İL PLANLAMA VEKOORDİNASYON

MÜDÜRLÜĞÜMÜDÜR

METİN ÖZDİL

KONYA SANAYİ VETİCARET İL MÜDÜRLÜĞÜ

MUHASEBE MEHMET SİNAN YALÇIN

EREĞLİ BELEDİYESİ STRATEJİGELİŞTİRME

MÜDÜRÜ

NADİ TAŞÇIOĞLU

AKTİF İŞADAMLARI VESANAYİCİLER DERNEĞİ TEMSİLCİ

KÜRŞAT GÖKTEPE

KONYA GENÇ SANAYİCİVE İŞADAMLARI DERNEĞİ GENEL

SEKRETER

YILMAZ SANDIKÇI

KONYA ORTA ANADOLUİHRACATÇILAR BİRLİĞİ TEMSİLCİ

A. KEMAL ÇENEBAŞI

TÜİK BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜUZMAN

NEJLA YORGANCILAR

AKTİF İŞADAMLARI VESANAYİCİLER DERNEĞİ TEMSİLCİ

HİMMET YILMAZ

KARAMAN SANAYİ VETİCARET İL MÜDÜRLÜĞÜ İL MÜDÜRÜ

FİKRİ KÜÇÜKTOPÇU

2. KARAMAN KALKINMA KURULU ÜYESİ KURUMLAR

Kurum / Kuruluş Adı

KARAMAN OSB MÜDÜRÜ

KARSİAD

ORTA ANADOLU KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ KOOPERATİFİ

İL ÖZEL İDARESİ

KARAMAN GAZETECİLER CEMİYETİ

KARAMAN TİCARET BORSASI

3. MÜSİAD KONYA ŞUBESİ GENÇLİK KURULU

3

SWOT ANALİZİ

GÜÇLÜ YÖNLER• Bölgenin coğrafi konum ve yüzey şekli

itibarıyla ulaşım kolaylığı, kara ve demiryolupotansiyeli, hızlı tren projesi,

• Deprem riskinin düşük, zemin olarak güvenliolması,

• Bölgede iki üniversitenin bulunması, 2 yenivakıf üniversitesi ve Teknokentin açılmışolması yoluyla eğitim-öğretim ve ar-ge altyapısının gelişmekte olması,

• Firmalara eğitim hizmeti sağlayan KOSGEBve benzeri kamu kurum ve kuruluşlarınınşubelerinin varlığı,

• Sanayi üretiminde Benchmarking veadaptasyon yeteneğinin olması,

• Makine ve Otomotiv sektöründe çok sayıdamalın ve servisin gerçekleştirilmesindekullanılan makinelerin imal edilmesi,

• Yeterli girişim sermaye birikimi olması,• Gelişmiş bir sanayi, ticaret kültürünün olması,

ihracat yapılması,• Organize sanayi bölgelerinin ve çok sayıda

KOBİ’nin olması,• Sanayide kümeleşmenin başlamış olması,• Yatırımcıların kendi ilinde yatırım yapma

isteğinin yüksek oluşu,• Sivil toplum kuruluşlarının toplumsal

sorunların çözümü konusunda duyarlılığı,• Genç, dinamik ve yeniliklere açık nüfus

varlığı, nüfusun diğer illere de yayılmış olması• Türkiye’nin en büyük tahıl Ticaret Borsası’nın

Bölgede (Konya ve Karaman), Sanayi veTicaret Odaları olarak Türkiye genelinde etkinSTK’ların olması,

• Türkiye çapında büyük tarımsal sulamaprojelerinin (KOP, Mavi Tünel) bölgedeuygulanması,

• Büyük ticari girişimcilerin (Büyük ulusal veuluslar arası markaların) bölgeye ilgisi (Rixos,Hilton, Real, Kipa, Migros, Makro, Adese,Ülker, Aroma vb).

• Ermenek İlçesindeki Baraj ve HES’ler• Bölge insanının girişimci yapısı

ZAYIF YÖNLER

• Özel girişim ar-ge bilincinin zayıf olması vebütçelerinin azlığı/yokluğu,

• Bazı firmaların banka ile çalışmakistememesi,

• Çevresel atık yönetiminin ve bilincinyetersizliği, kentleşmenin tarım arazilerinekayması,

• Mesleki ve teknik eğitimin yetersizliği,• Yaşam boyu eğitim hizmetine düşük talep,• İllere ait güncel verilerin yetersizliği,• Ara eleman yetiştirilmesi ve istihdamı

konusunda yetersizlikler,• Aile şirketlerinin KOBİ boyutunda kalması,

kurumsallaşamaması ve modern üretimtekniklerinin yeterince gelişmemiş olması,

• Ortak bir vizyonun eksikliği, tanıtım,markalaşma ve lobi faaliyetlerinin yetersizolması,

• Hammadde kalitesi ve dışa bağımlılık,malzeme ve üretim yönetiminin ve kalitesininyetersiz olması,

• Özel sektörde yetersiz ücret politikalarınedeniyle kalifiye iş gücü ve beyin göçü,

• Üniversite-sanayi ve kamu işbirliğininzayıflığı,

• Sivil havaalanı ve mevcut havaalanındagümrüğün olmaması,

• Limanlara olan mesafenin uzaklığı,• Geleneksel yöresel zanaatların

korunamaması,• Bölgede üretilen ürünlerinin imaj zayıflığı,• Karaman’da konaklama yatak kapasitesinin

düşük olması.• Bölgedeki firmaların yavrulama (spin off)

yoluyla çoğalarak rekabet sürecine olumsuzyönde katkı sağlamaları

• Büyüme ile gelişme arasındaki ilişkinin tamolarak ayrıştırılamamasına bağlı olaraközellikle küçük ve orta ölçekli firmalardakibüyüme yatırımlarının fizibilite yapılmadangerçekleştirilmesi

• Yenilenebilir enerji ile ilgili avantajlardantam anlamıyla yararlanamama,

• Stajyer Öğrenci konusunda bilinç eksikliği,• Özellikle Karaman İli’nde sektörel çeşitliliğin

az olması,• Sosyal Yaşam anlamında imkanların çok

fazla olmaması,FIRSATLAR

• Bölgenin yeni teşvik politikası bağlamında 3.bölgede yer alması,

• Kamu ve özel sektörün AB fonlarındanyararlanma deneyimi,

• Bölgede alternatif enerji kaynaklarının varlığı

TEHDİTLER• Küresel ekonomik krizin bölge ekonomisine

olumsuz etkileri ve piyasalardaki daralma,• İhracatçı açısından döviz kurlarındaki

belirsizlik, sipariş hacimlerinin küçüklüğü,• Kayıt dışı ekonomiden kaynaklanan

4

ve uygunluğu,• Ulusal (TÜBİTAK, DPT, KOSGEB vb) ve

uluslar arası (AB hibe fonları, BM, DünyaBankası vb) fonlardan projelere kaynak teminiolanakları,

• Bölgedeki sanayi işletmelerinin makineleşmeseviyesinin yüksekliği,

• Gelişmiş organize sanayi bölgelerinin varlığı,• İş gücü maliyetinin düşük olması,• Konya’nın Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın

belirlemiş olduğu 10 Kümeden birisininolması (Otomotiv Yan Sanayinde),

• Savunma sanayinin bölgeye ilgi gösteriyorolması,

• Bölge kurum ve kuruluşlarının uluslar arasıorganizasyonlar yapabilme deneyimi, Bölgedeuluslararası bir fuar kültür merkezinin olması(TÜYAP),

• KOP ve tarım eylem planlarının hazırlanmayabaşlamış olması,

• Ankara-Konya Hızlı tren projesinin 2010yılında bitirilecek olması ve bu yolla Ankarave İstanbul’a çok hızlı ulaşım kolaylığı.

• Üniversite Sanayi işbirliği bakımından bireyselilişkilerin gelişme kaydetmesi

• Ar Ge ve AB projelerinin firma sahipleri veyöneticileri tarafından algılanarak fonkullanımı konusunda olumlu bir eğilimin vebilincin gelişmesi

sorunların devam etmesi,• Bölgede çalışan kamu-özel personelin ücret

yetersizliği ve dengesizliği,• Enerji altyapısının yetersizliği, fiyatların

yüksekliği ve dalgalı oluşu ile yenilenebilirenerji kaynaklarının kullanımına geçiştekiyavaşlık,

• Genel işsizlik oranlarının yüksekliği veişsizlik kaynaklı sosyal sorunlarda artış,

• Kayıt dışı ekonomiden kaynaklanansorunların devam etmesi,

• Merkezi otoritenin hala etkinliği ve yerelyönetimlerin yeterince güçlendirilmemesi,

• Çin patentli kalitesiz ve ucuz ürünlerinbölgesel üreticiyi zor duruma sokması,

• Üretici kooperatif ve birliklerinin yasal altyapı eksikliği nedeniyle yeterince etkinçalıştırılamaması,

• Bölgenin IPA (Bölgesel Rekabet EdilebilirlikOperasyonel Programı) kapsamında yeralmaması.

• Aile işletmelerinin 3. kuşağa geçiş süreciniyaşaması

• Özel sektörde yetersiz ücret politikalarınedeniyle kalifiye iş gücü ve beyin göçü,

5

SORUN 1 : BEŞERİ SERMAYE (NİTELİKLİ ELEMAN VE İŞVEREN) SORUNU

NEDEN- Eğitim sisteminin sanayiden uzak olması- Üniversiteye girişte meslek lisesinin sorunları- Meslek liselerinin öğrenci sayısının azalması- Meslek okullarına ilginin azalması- Sanayinin ihtiyacına uygun eleman yetişmemesi- Elemanların yetişmesi için etkin eğitim metotlarınınolmaması- Ücret politikaları- Memur olma hevesi- Firma sahiplerinin yeniliğe kapalı olması- Aynı üretim konusunda küçük işletmelerin çokolması- İş adamlarının cesaretinin ve yönlendirmenin eksikolması

SONUÇ- Yeterli nitelikli eleman olmaması- Mesleki eğitime olan ilginin azalması- Kurumsallaşmanın yetersizliği- Uzun ömürlü ve markalaşmış firmaların olmaması

ÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)- Çalışanların niteliğinin arttırılması- Firma sahip ve yöneticilerin niteliğinin arttırılması- Halkı mesleki eğitim konusunda bilinçlendirme- Yurt dışındaki bölgeler incelenerek örnek modelgeliştirilmelidir.- Nitelikli eleman yetiştirilmesi konusunda kurum vekuruluşlar arasında etkin bir koordinasyonsağlanmalıdır.- Sanayi ve üniversite arasında koordinasyon veişbirliği artırılmadır.- Yaşam boyu öğrenme bölgenin en önemlistratejilerinden birisi haline gelmelidir.- Meslek Liselerin üniversiteye giriş sorunu tamamenortadan kaldırılmalıdır.- İşletmeler nitelikli elemana yönelik etkin bir ücretpolitikası belirlemelidir.

FAALİYETLER- Halkı nitelikli elemanla ilgili bilinçlendirmeçalışmaları yapılmalıdır: ( Makale, Tanıtımprogramları vb.)- Mevcut personele yönelik sürekli eğitimler- Öğrenen bölge modelinin uygulanması- Firma sahiplerine yönelik nitelik artırıcı eğitimler- Büyük ve başarılı firmalarla ulusal çapta toplantı veseminerler- Staj ve uygulama sürecinde Üniversite/Lise sanayiişbirliği yapılmalıdır.- Firma sahiplerine yönelik etin bir yönetim koçluğuuygulanmalıdır.- Nitelikli eleman sorununa ilişkin kurumsallaşmaeğitimleri düzenlenmelidir.

Temel Amaç: BEŞERİ SERMAYEYİ ARTIRMAK (NİTELİKLİ ELEMAN VE İŞVEREN)

Öncelik 1 : Halkın nitelikli elemanla ilgili bilinçlendirme çalışmaları yapılması

Mesleki ve teknik eğitime karşı gerek kamuoyunda gerekse öğrencilerde yeterli ilgi yoktur.

İlgi geliştirmeye dönük çabalar yetersiz ve etkisiz kalmaktadır. Sorunun tarafı olan paydaşlar

kendilerinin olası katkı ve katılımlarını somutlaştırmada güçlük çekmektedirler.

İlköğretimden başlayarak mesleklerin tanıtımı ve rehberlik alanında çalışmalar yapılmasına

karşın bunlar göstermelik kalmakta ve işlevsel bir katkı sağlamamaktadır.

Türkiye’de işsizliğin ve mesleksizliğin önüne geçmek, nitelikli iş gücü oranını arttırmak ve

mesleği olmayan veya olan işsizlerin istihdam edilmelerini sağlamak amacıyla PERYÖN

(Türkiye Personel Yönetimi Derneği) ve İŞKUR (Türkiye İş Kurumu) gerçekleştirdiği

“İşsizlikte Mücadelede Mesleki Eğitimin Önemi” konulu panelde ekonomiye vasıflı eleman

yetiştirilmesi gerekliliğini tartışılmıştır. TR 52 Bölgesinde de halkı bilinçlendirmek için

6

bu tür programlar ve reklam kampanyaları yapılmalıdır. Örneğin; Koç Topluluğu tarafından

başlatılan “Meslek Lisesi Memleket Meselesi” konulu çalışmalara benzer halkı

bilinçlendirmeye ve özendirmeye yönelik projeler gerçekleştirilmelidir.

İşletmeler üzerinde yapılan araştırmalarda sürekli olarak en önemli sorunlarının nitelikli

eleman olduğu ortaya çıkmaktadır. Buna istinaden ülkemizdeki işsizlik oranları ortadır.

Sonuç olarak ülkemizin istihdam ile ilgili olarak en önemli sorunu nitelikli çalışan sayısının

yetersizliğidir.

Öncelik 2 : Mevcut personele yönelik sürekli eğitimler düzenlenmeli

Sürekli Eğitim (Yaşam Boyu Öğrenme), “Bilgiyi, yeteneği ve yeterliği geliştirmek amacıyla,

kişisel, vatandaşlık ve sosyal hayatla ilgili olan perspektif içerisinde, hayatın her anında

üstlenebilen tüm öğrenme aktiviteleri” olarak tanımlanmaktadır.

Okul öncesi dönemden, emeklilik sonrasına kadar, her çeşit kabiliyeti, ilgiyi, bilgiyi ve

yeterliği edindirir ve günceller. Bilginin gelişmesini ve her vatandaşın bilgiye dayalı topluma

uyum olarak katılmasını, kadının/erkeğin geleceğini daha iyi kontrol altına almasını

sağlayacak yeterliğin gelişimini teşvik edecek programlar açar. Boş zamanla ilgili yetenek

geliştirme gibi geleneksel olmayan öğrenciyi de kapsar; daha ileri düzeyde öğrenme imkanları

sunar. Böylece fırsatlar, gerçekten öğrenmeye istekli potansiyel kişinin ihtiyaçlarına ve

maksatlarına uygun hale getirilir.

Sürekli Eğitimin Kurum yönünden faydaları şunlardır:

• Verim yükselir, maliyetler düşer ve kazanç artar.

• Teşkilatın ilişkide bulunduğu kişi ve kuruluşlar arasındaki itibarı artar.

• Makine ve araçların yıpranma oranları azalır ve netice de bakım onarım giderleri

azalır.

• Üretimdeki hatalı ve fireli mal azalır.

• Kurumda iş güvenliği sağlanır.

Sürekli Eğitimin Personel yönünden faydaları şunlardır:

• Yetişmiş olan personelin kendisine olan güvenini artarak geleceğe güvenle bakmasını

sağlar.

• İşte yükselme imkanını artırır.

• Personelin işleri tam zamanında, eksiksiz ve kusursuz yapmaları onların işten zevk ve

heyecan duymalarını sağlar, motivasyonlarını artırır.

• Yaptıkları işlerini amirleri tarafından beğenilmesi neticesinde çalışma saatleri çabuk

ve eğlenceli geçer, sıkıcı olmaz.

7

• Yetişmiş personelin bakış açısı genişler, ortama uyumu kolaylaşır, işe yatkınlığı artar

ve ona huzurlu çalışma imkânı sağlar.

Sonuç olarak TR 52 bölgesinde yer alan sürekli eğitim merkezlerinin etkinliği

artırılmalıdır. Sürekli eğitim ile Mesleki yeterlilik çalışmaları sayesinde üniversite sanayi

işbirliği ve kurum kuruluşlar arasında koordinasyon sağlanmalıdır.

Öncelik 3 : Öğrenen Bölge modelinin uygulanması

Öğrenen bölgeler, bölgelerin gelişim kabiliyetleridir. Öğrenen bölge işletmeler arası işe ait

şirket prosesleri ve pratiksel birlik ile ilişkili olan mevcut bilgi tabanlarının ve bölgedeki

Ar&Ge alt yapısının öğrenme, farklılaştırma, rekabet gücünü yükseltme amacını sağlayabilen

sistemdir 1. Bir bölgenin işletme merkezli ekonomik gelişimini esas nokta olarak kabul eder.

Öğrenen bölgelerin temel fikri bölgede yaşayan aktörlerin gelişim potansiyellerine odaklanma

ve aktörlerin ilgilerini entegrasyonu, ağlanması, bir arada tutulması için strateji çabalarıdır2 .

Öğrenen bölge kavramı bütünleşik bir şekilde sosyal ve ekonomik hedeflere ulaşma üzerinde

odaklanır. Öğrenen Bölge ekonomik ve sosyal bakış açısından hayat kalitesi ve yaşam

standartlarının gelişilmesi için farklı çıkar gruplarından insanların katılımı ile bölgesel

öğrenme girişimlerinin yardımı ile yerel topululukları güçlendirmeyi hedef seçer. Öğrenen

bölge, bölgesel yenilik sistemleri, teknolojik bilgi transferi, az çok birbirlerine yakın anlama

kullanılan ama farklı manaları olan kavramlardır. Buna karşılık hepsinin çözmeye çalıştıkları

soru ya da ortak amaçlar. Bölgesel düzeyde özellikle KOBİ'lerde öğrenme yenilik düzeyinin

nasıl destek ve katkıda bulunulmalı ya da bulanabiliriz. Öğrenme, yenilik ve rekabeti artırmak

için bir bölgedeki mevcut bilgi temeli ve Ar-Ge alt yapısıyla işletmeler arasında dahili işletme

süreçleri ve işletmeler arası pratik iş birlikleri ilişkilerini ortaya çıkaran bir sistem ve yapıdır.

Öğrenen bölgede şu çalışmalar yapılabilir .

• Araştırma ve eğitim kurumları, yerel bölgesel otoriteler ile yenilikçi işbirliği sağlayacak

işletmelerden (bölgede yoğun olan) oluşan bölgesel odakların (clusterlerin) başarısını

artırmak.

• Mevcut eğitim ve geliştirme kurumlarının oynaması gereken rolleri tanımlama

1 Moles V. J., (1999) “Learning Region”, an alternative for enlancing the economic and social dimension intouristares, Some Reflections, European Commission, Working Group B on “Tourism and Employment”

2 InfoBox Nachhaltige Basistexte Die Lernende Region, s 37 http://www.blk21.de.

8

• Bölgesel (ulusal) yenilik ve öğrenme sistemlerinde diğer aktörlerle işbirliği yapmak için

kurum ve AR-GE enstitülerini bir araya gelişini sağlayacak yapı ve sistemler

• Mevcut eğitim kurumlarında yeni fikirlerin geliştirilmesinde katalizör rolü oynayacak

yöntemleri bulmak

• Karşılıklı öğrenmeyi geliştirmek

• Fikri realiteye dönüştürme çabaları

Bunların gerçekleşmesi içinde bir öğrenen bölgede olması gereken faktörler şöyle

sıralanabilir:

• Kendi organizasyonu

• Ağ oluşumu

• Aşağıdan yukarıya yönelme

• Yapıların esnekliği

• Ortaklıklar(hiyerarşik olmayan açık) 309

• Direk iletişim(yüz yüze)

• Aykırı ilişki sistemler arasında kesişim

• Tarafsız öncülük ve koordinasyon

• Yönetimin açıklığı

• Farklı politik alanları birleştirme

Öğrenen bölge sürecinin oluşum merkezinde rol alan başlıca faktörler şunlardır.

a) Aşağıdan Yukarı Kalkış İnisiyatifi

Ortakların (partnerler- işbirlikçiler) ve ağların diğer aktörlerle beraber iş birlikleri vasıtasıyla

kendi ticari imkânlarını daha iyi yapma isteği ile pratik ticari öncelikte buluşmalarının çıkış

noktasıdır. Yani bölgedeki çıkar gruplarının ortak hedefte buluşmalarıdır.

b)Ortaklar ve Ağlar

Öğrenen bölge görüşü içinde ağlar, birçok kıstasa göre ayrılabilir, buna örnek olarak sektörel,

bölgesel veya aktöre özel (şirketler, odalar, üniversiteler, bölgesel idare kurumları, eğitim

kurumları gibi kamusal yasal aktörler) ifade edilebilir. Öğrenen bölge görüşünde bağlantısı

olan ağların somut şekillendirmeleri olarak topluluklar bölgesel gelişim ağlarını, teknoloji,

araştırma ve yenilik ağlarını ehilleştirme ağlarını ve de her çeşit şirket ağlarını gösterebilir .3

c)Bölgesel Esaslar (prensipler)

3 Scheff J., (1999)Lernende Regionen: regionale Netzwerke als Antwort auf globale Herausforderungen,Wien:Linde,

9

Mekânlar ortaklıklar ve ağların hepsinin müşterek yaşam alanlarının temelini oluştururlar.

Aktörler kişisel olarak tanışırlar, yerel kültürün özelliklerini bilirler, aynı çevre içinde

yaşarlar, yaşamları “kapı kapıya” ortaklarla beraberdir ve müşterek problemlerinin

çözümlerinin sonuçları ile günlük yüzleşmektedirler.

d) Esneklik

Ağın şeklini yerdeki (değişimin olduğu yerde) ağlaşmadan önceki aktörlerin potansiyelleri,

ilgileri ve güncel ihtiyaçları, süreç ve yapılarının değişimi, dayanışması yerel ağdan sonra

aktörlerin güncel ihtiyaçları, ilgileri ve potansiyellerine düzenler.

e)Yapıların ve Bireylerin Öğrenmesi

Bireyin hayatının merkezine yaşam boyu öğrenme felsefesini koymasının gereğinin nedeni

teknolojik ve ekonomik yapısal değişim karşında ayakta kalmaktır.4 Sürekli öğrenmenin

merkezinde denge ilkesi bulunur. Kişisel ve kurumsal gelişim; yapılmakta olan işe ilişkin

bilgi gereksinimi ile geleceğe yönelik bilgi gereksinimi; endüstrinin gerektirdiği bilgiler ile

genel eğitim arasındaki dengeyi sağlamak önemlidir. Öğrenmenin kişisel ve mesleki ölçülerde

geri bildirim sağlandığından emin olunmalıdır.5

Öncelik 4 : Firma sahiplerine yönelik nitelik artırıcı eğitimler

Belirlenen eğitimler katılımcıların vizyonlarını geliştirmenin yanında, ufuklarını açmalarına

yardımcı olacak bir rehber niteliği olma özelliğini taşımalıdır. Bireylerin iş hayatında

ilerlerken daha emin adımlarla ilerlemelerini sağlamak için; girişimcilik, liderlik, rekabet

yönetimi, kriz yönetimi, stratejik yönetim ve yönetim trendleri gibi alt başlıklarda

olmalıdır.

“Patron Yöneticilik" kapsama alanı giderek genişlerken iş yükü de aynı oranda artan bir

sözcük. Başarılı bir yönetici işi, müşterileri, çalışanları ve şirketin bilgi birikimini etkin bir

şekilde yönetmekle yükümlüdür.

Bu sorumlulukların istenen şekilde yerine getirilmesi ise

• Bilgi birikimini sürekli yenilemek,

• Vizyon ve strateji geliştirmek,

• Yönetim becerilerini geliştirmek,

• Krize karşı hazırlıklı olmak,

4 Nuissi E., (2002) “Lernende Regionen – Wissenschaftlich begleitet”, DİE zeitschrift für Erwachsenenbildung,9.Jahrgang,

5 Covey S. R., (1998) “Sürekli Öğrenme İlkesi”,Executive Excellence,

10

• Kurumsallık bilincini özümsemek ve yerleştirmek,

• Başarılı takım kurmak ve yönetmek,

Belirlenen Birtakım eğitim örnekleri şunlardır;

- Stratejik Yönetim

- Rekabet Stratejileri

- Kriz Yönetimi

- Şirket Evliliklerinde Etkin Yönetimin Rolü

- Bilgi Teknolojisi Stratejileri

- Girişimcilik Ruhu

- Etkin Takım - Başarılı Takım Kurma

- Güçlü İnsan - Güçlü Şirket

- Kurum Kültürü ve Kurumsallaşma

- Şirket İçi İletişim

- Zaman Yönetimi

- Vizyon ve Misyon

- Risk Yönetimi

- Finans Teknikleri

- Vb…

Öncelik 5 : Büyük ve başarılı firmalarla ulusal çapta toplantı ve seminerlerdüzenlenmeli

Başarı öykülerini paylaşmanın amacı, firma sahiplerine, iyi deneyimleri ve çıkarılan dersleri

paylaşma, müdafaa ve farkındalık arttırma girişimlerine katılım, yenilikçi programlar

tasarlamaya yardım ve yeni ortakları bir araya getirme konularında toplumun farklı

sektörlerinin katılımıyla sonuçlanan örnek olay ve iyi uygulamaları sunmak amaçlanmaktadır.

Deneyim paylaşım grupları oluşturmak sureti ile yerel ulusal ve uluslararası birliktelik ve

tecrübe aktarımı sağlanmalıdır.

Öncelik 6 : Staj ve uygulama sürecinde Üniversite/Lise sanayi işbirliği sağlanmalı

Üniversite-sanayi işbirliğinin kolaylaştırılmasında uygun ortamı hazırlamak açısından

yapılması gereken faaliyetler aşağıdaki gibi sıralanabilir;

1- Üniversitelerdeki bilim adamlarının sanayide geçici olarak çalışmasını sağlayacak yasal

düzenlemenin yapılması gerekmektedir. Bu yasal düzenlemenin gerçekleştirilmesiyle

üniversitelerde elde edilen teorik bilginin sanayiye aktarılması kolaylaşırken sanayideki

11

teknolojik ve pratik bilgilerin üniversiteye dönüşü de kolaylaşacaktır. Üniversitelerdeki

öğretim üyeleri üç yılda bir yıl ücretli veya ücretsiz izinli olarak sanayide çalışma fırsatı

verilmesi halinde kuruluşlar arasında işbirliği ortamı sağlanabilir. Bu faaliyet ile

üniversitedeki teorik bilgilerin sanayiye, sanayideki pratik bilgilerin üniversiteye aktarılması

imkanı hızlanacaktır.

2- Sanayide çalışan personele üniversitelerdeki bilim adamlarınca seminerler verilmesi

üniversite-sanayi işbirliğinin sağlanmasına ve pekişmesine ortam hazırlayacaktır.

3- Sanayide çalışan personele mastır ve doktora programlarının uygulanması kuruluşlar arası

iletişimi kolaylaştıracaktır.

4- Üniversitede yetişmiş personelin sanayide görev alması bu kuruluşlar arasındaki kolay

iletişim sağlama ve sanayinin problemini üniversiteye anlatabilmesi ve aynı dili konuşup

anlayabilmelerini sağlayacaktır. Aslında üniversite ile sanayi arasındaki ilişkilerin

zayıflamasındaki en önemli sebeplerden biri de dil konusudur. Üniversitelerin akademik dili

konuşuyor olması sanayiin de pratik dili konuşuyor olması kuruluşlar arasında anlayış farkı

doğurmaktadır. Kuruluşlar arasındaki anlayış farkı işbirliğinin hızlanmasını ve gelişmesini

olumsuz olarak etkilemektedir.

Gelişmesini hızla sağlamak zorunda olan Türkiye açısından üniversite sanayi işbirliğinin

önemi daha da anlamlıdır. Kaynakları kıt ve bu kaynakları maksimum verimle kullanma

durumunda olan Türkiye’nin, hem genç nüfusuyla hem de bulunduğu coğrafi konumu ve

toplumun beklentileri açısından çok çalışması gerekmektedir. Üniversite-sanayi işbirliğinden

beklenen fayda, sanayinin katma değer üretimini artıracak yeniliklerin sanayinin emrine

verilmesi ve toplumda refah seviyesinin artırılmasıdır. Diğer taraftan yeni teknolojik bilgilerin

üretilmesiyle bilgi toplumunun alt yapısını hazırlayarak 21. yüzyıla Türkiye’yi hazırlamaktır.

Hangi modelde sağlanmaya çalışılırsa çalışılsın iki farklı alanın (Üniversite-Sanayi) işbirliği

yapmalarının yöneldiği bir takım hedefler vardır. Bu işbirliği programları; ortak sorumluluk,

hali hazır kaynaklardan optimum düzeyde yararlanma, gençliğe ve topluma hizmet, eğitim

olanaklarını zenginleştirme gibi temel kavramlara dayalı olarak su amaçları gerçekleştirmeye

çalışmaktadırlar. Öğrenmeyi daha anlamlı kılmak için kuram ve uygulama arasındaki boşluğu

doldurmak. Genel ve özel nitelikte is becerileri, alışkanlıkları, bilgi kazanma ve istendik

davranışlar geliştirme olanağı sağlamak. Okul ve işyeri arasında gerekli koordinasyonu

gerçekleştirmek. Ayrıca; örgün eğitim kapsamında özel alandaki is kollarında eğitim ortamı

oluşturularak mesleki eğitime katkı sağlanacaktır. Sanayi ve hizmet sektörlerinin talep ettiği is

gücü ihtiyacını nitelikli bir şekilde arz edilmesi sağlanacaktır. Devletin olanakları

12

çerçevesinde, teknik alanda geliştirilen her yeniliğin kısa zamanda okul şartlarına taşınması

mümkün olamayacaktır.

Stajların faydaları şunlardır;

1. Gerçek uygulamaları görmek :

Okulda öğrenilen bilgilerin çoğunluğu teoriktir. Amaç öğrencilerin, uygulamaların altında

yatan temelleri ve düşünce biçimini algılamasını sağlamaktır. Bu nedenle de bu bilgilerin

çoğu doğrudan doğruya uygulanamaz. Fen bilimlerinden sosyal bilimlere gidildikçe teori ile

uygulama arasındaki fark da giderek artar.

Derslerde yapılan uygulamaların bir çoğu da öğrenmeyi kolaylaştırmak için basite

indirgenmiştir. Kuşkusuz basite indirgenmiş uygulama yapmak, hiç uygulama yapmamaktan

daha iyidir. Bu uygulamaları başarı ile yapan öğrenci de okulda öğrendiklerini kolayca iş

yaşamında uygulayabileceğini düşünür. Oysa gerçek iş yaşamındaki uygulamalar okulda

yaptırılanlardan hem daha farklıdır hem de daha karmaşıktır.

Diğer yandan bilim ve teknolojideki gelişmelerin uygulamaya yansıması, ders programlarına

yansımasından daha hızlıdır. Bu yüzden ders kitapları ve ders içerikleri, genellikle

uygulamanın gerisinde kalır. Bu da okulda öğrenilenler ile uygulama arasında farklılıkların

nedenlerinden biridir. Okulda öğretilenler hep "olması gereken"ler üzerine kuruludur. Ancak

"olan" lar genelde olması gerekenlerden farklıdır. Okulda öğretilenler "mekanik"tir, yani bir

şeyi belirli bir şekilde yaparsanız, belirli bir sonucu alırsınız. Oysa iş yaşamında bu bilgileri

uygulama esnasında mutlaka "insan" faktörü devreye girer, bunun sonucunda mekanik

ilişkiler işlemez ve beklediğiniz sonuçları alamazsınız.

Okulda öğretilenler ile gerçek iş yaşamının işleyişi arasındaki farklılıklar için daha bir çok

neden ileri sürülebilir. Önemli olan okulda öğrenilenler ile uygulama arasında farklılıklar

olduğunu algılayarak gerçek uygulamanın nasıl işlediği hakkında bilgi sahibi olmaktır.

Üniversitelerin staj programlarında genellikle amacın okulda öğrenilenlerin iş yaşamında

uygulanması olduğu ileri sürülür. Ancak yukarıda belirtilen nedenlerle bu amacın

gerçekleştirilmesi olanağı yoktur. Bunun yerine amaç "okulda öğrenilen bilgilerin

uygulamada nasıl işlediğini görmek" olarak alınırsa daha doğru bir yaklaşım olur.

Öğrencilerin gerçek uygulamaları görmesinin en büyük yararı, çalışmaya başladıktan sonra iş

yaşamına göstereceği uyumun daha kısa sürede gerçekleşmesidir. Literatürde "gerçek şoku"

olarak adlandırılan, kişinin beklentileri ile karşılaştıkları arasındaki farkın yüksek olmasından

kaynaklanan uyumsuzluk sorunları da böylece en az düzeyde kalmış olur.

2. Çalışma koşullarını görmek:

Derslerde yapılan uygulamalar, genellikle sınıf veya laboratuar ortamlarında yapılır. Bu

13

uygulamalar sırasındaki konumunuz "öğrenci"dir ve temel sorumluluğunuz uygulama konusu

olan dersi "öğrenmek"tir. Bu uygulamalar sırasında size yol gösteren ise öğretim üyesidir ve

eğer uygulamalarda başarısız olursanız en fazla o dersten kalır, bir sonraki sene geçersiniz.

Uygulamalar sırasında bazı hatalar yapmanız doğal karşılanır, çünkü o işi ilk defa

yapıyorsunuz ve sonuç olarak öğrencisiniz… Üstelik uygulamalar "sanal" olarak tasarlandığı

için uygulamada yaptığınız hataların kimseye zararı da olmaz.

Bir de çalışma ortamındaki koşullara bakalım. Konumunuz artık "çalışan" olmuştur. Temel

sorumluluğunuz ise çalıştığınız pozisyon ile ilgili işleri "yapmaktır. Bazı kurumsallaşmış

firmalarda işe yeni başlayanların firmaya ve pozisyona uyum sağlamaları için yapılandırılmış

oryantasyon programları varsa da (ne yazık ki ülkemizde kurumsallaşma düzeyinin çok az

olmasından ötürü) bir çok firmada bu tür programlara rastlanmaz. Dolayısı ile size işinizi

yaparken yol gösterecek olan bir "öğretim üyesi"ni yanınızda bulamazsınız. Onun yerine

genellikle bilgilerini paylaşmayan bir "yönetici" ile karşılaşırsınız ve bu yöneticiye öğretim

üyesinde olduğu kadar kolayca yaklaşamazsınız. Bu durumda işinizle ilgili bilgileri

bölümünüzdeki diğer deneyimli kişilerden almaya çalışırsınız, ama onlar da ileride

kendilerine rakip olabileceğiniz düşüncesi ile bu konuda pek istekli davranmazlar.

Uygulamalı derslerde yaptığınız hatalar normal karşılanırsa da, iş yaşamında yaptığınız

hatalar pek normal karşılanmaz. Yaptığınız hatanın büyüklüğüne göre bir karşılığını

görürsünüz. Küçük hatalarda sözlü olarak uyarılırsınız. Çok büyük hatalarda ise işinize son

verilmesi bile mümkündür. Üstelik artık yaptığınız uygulamalar artık sanal değildir.

Dolayısıyla yaptığınız hatalar sonucunda en azından bir kişi veya kurum olumsuz olarak

etkilenir ve zarar görür.

Öğrencilik konumu ile çalışan konumu ve her iki konumun çalışma koşulları arasındaki

farklar, yukarıda belirtilenlerle sınırlı değildir. Daha bu konuda pek çok fark ileri sürülebilir.

Örneğin ;

Öğrencilikte sadece ders olduğu günler okula gidersiniz ve arada boşluklar vardır. Çalışma

yaşamında ise işiniz olsun olmasın belirtilen mesai saatlerinde işyerinde olma zorunluluğunuz

olduğu gibi genellikle bu süreleri de aşan bir şekilde çalışırsınız.

Devam zorunluluğuna uyduğunuz sürece canınız istemediğinde (veya işiniz çıktığında) bazı

derslere girmeyebilirsiniz. Çalışma yaşamında devam zorunluluğu % 100'dür ve önemli işiniz

olsa bile yöneticinizden izin almak zorundasınız. Ayrıca derse geç kalma ile işe geç kalma

arasında da önemli farklar vardır.

Okulda öğrencilerin uymak zorunda bazı kurallar vardır. Ancak öğrenciler çok, bu kuralları

uygulatacak olanların sayısı ise azdır. Üstelik tüm öğrencileri sürekli gözönünde tutmak

14

imkansızdır. Öğrenci psikolojisi de zaten kurallara aykırı hareket edenleri okul yönetimine

şikayet etmenin, yani ispiyonculuğun çok kötü olduğu şeklindedir. Bu yüzden bir çok kural

ihlali yönetime ulaşmaz. Ulaşanlar da öğrencinin genç ve deneyimsiz olduğu gözönünde

bulundurularak, ciddi yaptırımların uygulanması yerine öğrencinin geleceği ile oynamamak

adına genellikle sözlü uyarılarla geçiştirilir. Buna karşılık işyeri kurallarının (çoğu zaman

yazılı olmamasına rağmen) yaptırımları çok ciddidir ve acıması yoktur. Yaptığınız tüm

faaliyetler yöneticilerin ve çalışma arkadaşlarının gözetimi altındadır. Üstelik bu kez "öğrenci

psikolojisi"nin yerini "çalışan psikolojisi" almıştır ve bu psikolojide bazen gelecekte

kendisine rakip olabileceği düşüncesi ile, bazen de üstlerine yaranmak amacı ile

"ispiyonculuk" yapılmasına daha sık rastlanır. Sonuçta çalışma yaşamında "Her koyun kendi

bacağından asılmaktadır."

Öğrencilerin çalıştıkları alanların durumu, (dersaneler, amfiler, kütüphaneler, laboratuvarlar

vb.) ve okulun sosyal olanakları, genelde bir çok işyerinden daha iyidir. (kuşkusuz bu,

okuldan okula ve işyerinden işyerine büyük farklılıklar gösterir.) Hatta denilebilir ki çoğu

vakıf üniversitesinin koşulları, yabancı şirketler bir tarafa bırakılacak olursa, bir kaç büyük

firma dışında çok daha iyi durumdadır. Oysa gerçek çalışma koşulları, (hele bir de arazide

çalışılması gerekiyorsa) okuldakilerden daha zordur. Örneğin tıp fakültelerinde öğrencilere

sunulan bir çok olanak, devlet ve SSK hastanelerinde daha azdır.

Bu gibi örnekleri çoğaltmak mümkün… Ancak sanırım "çalışma koşullarını öğrenmek" ile

neyi kasdettiğim daha açık hale geldi. Bu koşulları ancak staj sırasında gözlemleyebilir ve

öğrenebilirsiniz. Üstelik konumunuz hala öğrenci olduğundan, yapacağınız hatalar hoşgörülür

ve işle ilgili bilgilere daha kolay ulaşabilirsiniz. En azından çalışanlar sizi kendilerine rakip

olarak görüp, bilgilerini paylaşmaktan kaçınmaz. Bütün bunların sonucunda kendinizi iş

yaşamına çok daha iyi hazırlayabilirsiniz.

3. Mesleki gelişim için gerekli yetkinlikleri öğrenmek :

Her meslekte gelişmek için gerekli olan bir takım yetkinlikler vardır. Bu yetkinliklerin bir

çoğu, kurumsallaşmış firmalarda görev tanımları, işe alma, terfi, performans değerlendirme,

ücretlendirme gibi süreçlerde kullanılır. Okulda öğrendikleriniz, bu yetkinliklerin daha çok

bilgi boyutuna ilişkindir. Bu bilgiyi beceri ve tutumlarınızla birlikte gözlemlenebilir

davranışlara, yani yetkinliklere dönüştürmek durumundasınız. Ayrıca bir çok pozisyonda,

mesleki bilginin yanında, okulda temel bilgisi öğretilmeyen bir çok yetkinliğin sizde

bulunması istenir. Hele yönetici konumlarına gelindikçe mesleki bilginin yerini giderek bu tür

yönetici yetkinlikleri alır.

Bilinçli staj yapmanın en önemli yararlarından biri de, iş yaşamında ne gibi yetkinliklerin

15

gerekli ve geçerli olduğunu öğrenmektir. Bunun için staj yaptığınız iş yerinin ;

- Görev tanımlarını ve bu görevleri yapacaklarda aranılan nitelikleri (konunuzla ilgili

olanlarını),

- İşe alım süreçlerini, işe alımda ne gibi özelliklerin arandığını,

- Terfi için nelere dikkat edildiğini ve ne gibi özellikler arandığını,

- Performans değerlendirmesinin nasıl yapıldığını, performans değerlendirmesinde hangi

kriterlerin yer aldığını ve bu kriterlerin açıklamalarını,

- Ücretlendirmenin hangi kriterlere göre yapıldığını, öğrenmenizde büyük yarar vardır.

Buradan edineceğiniz bilgiler sonucunda iş yaşamında ne gibi yetkinliklerin gerektiği

konusunda fikir sahibi olabilirsiniz. Ayrıca, staj yaptığınız birimin yöneticileri ve

çalışanlarına, mesleği iyi bir şekilde yapabilmek için ne gibi özelliklerin gerektiği

konusundaki görüşlerini sorup, bunları diğer bilgiler ile bütünleştirebilirsiniz.

Mesleki gelişim için gerekli yetkinlikleri öğrenmenin de bir çok yararı var. Öncelikle iş

dünyasının sizden ne gibi özellikler istediğini öğrenerek kendinizi bu konularda

geliştirebilirsiniz. Bu yetkinliklere ait bir çok bilginin, okuldaki dersler ile verilmediğini

biliyoruz. O zaman iş size düşmektedir. Bu amaçla gerekli yetkinliklerden hangilerine sahip

olduğunuzu, hangilerinde ise yetersiz olduğunuzu değerlendirip, eksik olanları geliştirme

yoluna gitmelisiniz. İkinci olarak bu yetkinlikleri geliştirirseniz, mezuniyetten sonra iyi bir

firmada iş bulma şansınız artar. Üstelik işe başladıktan sonra da çalışma yaşamına kısa sürede

adapte olup başarılı sonuçlar alabilirsiniz.

4. Mesleki çevre edinmek :

Staj ile birlikte mesleki alanda ilk iş çevrenizi de yapmaya başlayacaksınız. Bir çok firmada

yöneticiler stajyerlere daha pozitif bakar ve o işyerinde çalışmaya başlamış olsanız bir çalışan

olarak kuramayacağınız diyalogu bir stajyer olarak daha rahat kurarsınız. Benzer durum staj

yaptığınız birimdeki diğer çalışanlar için de geçerlidir.

Diğer yandan stajyerler, bir çok firma için personel adayı kaynağıdır. Çalışmasından memnun

kalınan bir stajyer, deneme süresi gerektirmez, çünkü çalışması bilinmektedir. Ayrıca firma

kültürünü bildiği için uyum sağlaması da daha kısa sürer. Bu yüzden firmalar yeni mezun

elemana ihtiyaç duyduklarında, staj döneminde çalışmasından memnun kaldıkları stajyerleri

tercih ederler.

Öncelik 7 : Nitelikli eleman sorununa ilişkin kurumsallaşma eğitimleri düzenlenmeli

Sosyo-ekonomik yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelen Aile Şirketleri ile ilgili yapılan

araştırmalar dünyadaki şirketlerin önemli bir kısmının aile şirketi olduğu yönünde. Sadece

16

küçük şirketler değil, dünyanın en büyük 500 şirketinin yarıya yakını aile şirketi.

ABD´de 18 milyondan fazla şirket var ve bunların % 90´i aile şirketidir. En Büyük 100

şirketin İtalya´da 43´u Fransa´da 26´si Almanya´da ise 17´si aile şirketi. Tüm şirketler içinde

aile şirketlerinin oranı ise İtalya´da % 99´u, Almanya´da % 80´i Türkiye´de ise % 92 si aile

şirketidir.

Kurumsallaşma "Sürdürülebilir başarı için gereken yönlendirme, yönetim ve kontrol

sistemlerinin uygulanmasıdır" Yani başarının sürdürülebilirliği için gerekli yöntemlerin

uygulanması.

Aile şirketlerinin ömürlerinin kurumsallaşmayı başarabilmeleri ile yakından ilgili olduğu

görülür.

Aile şirketleri, yaşanan ekonomik krizlerden çok fazla etkilenmeden faaliyetlerini devam

ettirebilirken, aile içi sorunlar nedeniyle varlıklarını uzun sure devam ettirememektedirler.

Araştırmalar sürekliliğin gerçekleştirilememesinin sebeplerinin başında, şirketin belli bir

büyüklüğe ulaştığı ve gerekli şartların oluştuğu halde "kurumsallaşma" çalışmalarının

başlatılmaması geliyor. Kurucudan sonra yönetimi devralacak ikinci nesil aile üyesinin

belirlenmesi ve hazırlanmasını sağlayacak devir planı başka bir deyişle geleceğin

planlamasını yapamayan aile şirketleri varlıklarını uzun süre koruyamıyorlar.

Ailenin iş ile ilgili konuları ciddi ve profesyonel bir şekilde ele almaları vizyon ve

misyonlarını oluşturmaları ve aile içi iletişim, bireyler için gelişim ve kuşaklar arası devir

planlarının olması önemlidir.

Aile şirketlerinin başarısı sadece bu ilkeler ve planları yapmakla da sağlanamıyor. Aile

şirketleri de işini iyi yapmalı, aile kaynakları kadar diğer insan kaynaklarını da etkili bir

şekilde yönetebilmeli ve çağdaş yönetim tekniklerini kullanabilmelidirler. Bunun için de

rekabete açık, ileride lider konumuna gelebilecek bireylerin iyi eğitilmesi de başarı

potansiyelleri için o kadar gereklidir.

Kurumsallaşma , işletmenin bir sistem haline gelmesidir. Kurumsallaşma şirketin tamamen

profesyonellere terk edilmesi, kontrolün elden çıkartılması değil, şirketin kuralları standartları

ve prosedürlerinin olması ve kişilerden bağımsız olması demektir. Yetki ve sorumlulukların

dağıtılması, profesyonel bir yönetime geçilmesi, aile ve iş ilişkilerinin birbirinden ayrılması

demektir.

Günümüzde KOBİ´ler kurumsallaşmaya ilk adımı ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi ile

atabiliyorlar. Yapılandırılmış ve uygulamaya geçirilmiş başarılı bir kalite yönetim sisteminin,

gelecek yıllara yönelik çok etkili bir kurumsallaşma oluşturduğu açıktır. Oluşturulmuş

prosedürler, talimatlar, iş akış şemaları, kalite yönetim el kitabı, formlar,yetki, sorumluluk,

17

görev dağılımları, vizyon ve misyon, kalite politikası gibi unsurların tüm çalışanlara

benimsetilmesi başarılı olunabilmesi için en önemli unsur olarak karşımıza çıkıyor. Sisteme

hakim akademik ve deneyimli eğitimcilere burada büyük bir görev düşüyor. Sistemin

benimsetilme düzeyindeki yükseklik ise verimliliği ve karlılığı oldukça arttırıyor.

18

SORUN 2 : TR 52 BÖLGESİ SANAYİ ENVANTERİNEDEN

- Firmalar yeterince bilgi paylaşımına açık değillerdir.- Yetersiz veri- Kurum ve kuruluşlar arasında etkin bir işbirliğiyoktur.- Kayıt dışı ekonomi- Kurum ve kuruluşlar etkin bilgiye neredenulaşacaklarını bilememektedirler.

SONUÇ- Mevcut durum tespit edilememektedir.- Yeterli veri olmadığı için bölge yeterinceanlatılamamaktadır.- Kaynakların verimli kullanılmasını engellemektedir.- Yabancı yatırımcı bölgeye çekilememektedir.

ÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)- Kurum ve kuruluşlar arasında etkin bir koordinasyonkurulmalıdır.- Sanayi envanterinin önemi anlatılmalıdır.- Öncelikli olarak sanayi envanteri çıkarılmalıdır.- Eksik yatırımların daha iyi bir şekilde belirleniptanıtım yapılması

FAALİYETLER- Mevlana Kalkınma Ajansı tarafından Etkin bir sahaaraştırması yapılarak envanter çalışması yapılmadır.- Envanter konusunda bilinçlendirme çalışmasıyapılmalıdır.- Etkin bir haberleşme ağı kurulmalıdır.- Sanayi envanteri 3-4 dilde yayınlanmalı ve periyodikolarak güncellenmelidir.

Temel Amaç : TR 52 BÖLGESİ SANAYİ ENVANTERİ

Öncelik 1 : Mevlana Kalkınma Ajansı tarafından Etkin bir saha araştırmasıyapılarak Sanayi Envanter çalışması yapılı

Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de 300 bine yakın sanayi işletmesinin varlığı saptanmış

bulunuyor. Firmaların incelenmesinde sermaye, öz kaynak, ciro, kâr-zarar, ar-ge, istihdam,

ihracat, yurtiçi satış, enerji kullanımı, kapasite gibi tüm verilerin ortaya konulduğu

belirtiliyor. Ancak soru hâlâ ortada duruyor: Envanterin alt sektörler dahil üç bin dört yüz

sektörün il bazında tamamlanmasıyla kayıt dışı ekonominin önü kesilebilecek mi?

Sanayi envanteri çalışmasıyla Türkiye’deki işletmelerin sayısının saptanması da gündeme

gelmiş bulunuyor. 1992 yılından sonra 2008 yılına denk gelen ve yaklaşık 6 ay

sürdürüldükten sonra da sonuçlanan Sanayi Envanteri Sayımı’nın bir kısmı bitmiş bulunuyor.

Hizmetler sektörü de dahil, 2 milyon 100 bin işletmenin ciro, kâr, istihdam, ihracat gibi

kategoriye ayrılarak analiz edilen çalışmayla ilgili Türkiye’nin ekonomideki bazı sorunlu

alanları için de doğru bir çıkış noktası oluşmuş gibi gözüküyor. İşte sorun da burada. Ya da

söz konusu araştırma en somut hangi sorunu çözecek, gibi soruların yanıtları biraz zaman

gerektiriyor. Ancak, söz konusu çalışma, daha farklı soruları da beraberinde getiriyor.

Örneğin, sektörlerin tamamının tespit edilmesi gerçekten mümkün mü? Söz konusu tespitler

hangi yöntemlerle yapılıyor? Her ne kadar yapılan çalışmalarda titizlikle davranıldığı iddia

edilse de, gerçekten de asıl gözden kaçan noktalar göz önünde bulunduruluyor mu, şeklindeki

soruların yanıtı henüz ortaya çıkmış gözükmüyor. Ama araştırmalardan elde edilen somut

sonuçlarla ilgili, Türkiye’de gıda sektöründe kaç işletme var, bu işletmelerin il bazında

durumu nedir, gıdanın alt sektörlerinin ayrı ayrı durumu nedir, kârlılığı en yüksek beş sektör

19

veya İstanbul’da en kârlı beş sektör hangileri şeklindeki soruların cevabı bulunmuş gibi

görünüyor. Söz konusu çalışmanın “yeni teşvik sistemi açısından” önem taşıdığını söyleyen

yetkililer, bu veriler üzerinde yeni teşvik sistemini yapılandıracaklarını, envanterin bakanlar

kurulunda onaylanmasıyla da sanayi stratejisi çıkaracaklarını belirtiyor.

Geriye doğru gittiğimizde, Türkiye’de Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı’nın ilk kez DİE

tarafından 1927 yılında uygulandığı görülüyor. Ardından, 1963, 1970, 1980 ve 1985

sayımları geliyor. Bunun ardından Yedinci Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı ise 1992 yılında

yapılıyor. İlk kez 1927’de yapılan Sanayi Sayımı, “Sanayi Tahriri Neticeleri” adı altında,

1950 Sanayi Sayımı ise Türkiye İstatistik Yıllığı içinde yer alıyor ve 1970 yılından itibaren de

Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı olarak yayımlanıyor.

Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı, nüfus büyüklüğüne bakılmaksızın bütün il ve ilçe

merkezleri, belediyesi olan köyler ve nüfusu 2000'in altında olan yerlerdeki, on ve daha fazla

kişi çalıştıran imalat sanayisi işyerlerine ve tarım dışı sektörlere uygulanıyor. Genel Sanayi ve

İşyerleri Sayımı iki aşamada yapılıyor. Birinci aşamada, işyeri sayısı, istihdam; ikinci

aşamada ise, istihdam, satın alışlar, satışlar, stoklar gibi bilgiler toplanıyor.

Yıllık İmalat Sanayisi anketlerinin ilk uygulaması 1932 yılında başlıyor ve 1941 yılına kadar

devam ediyor. 1951 yılında başlayan ve bugüne kadar yürütülen ikinci uygulamada ise,

bilgiler “beygir gücü” esas alınarak değerlendiriliyor. 1950-1962 yılları arasında Türkiye

İstatistik Yıllığı içinde yer alıyor. 1963-1991 yılları arasında ise, devlet sektörünün tamamı ile

özel sektörde on ve daha fazla kişi çalıştıran işyerleri kapsama altına alınıyor. 1964 yılından

beri, işyeri sayısı, çalışanların yıllık ortalama sayısı, ücretler, yatırımlar, girdi-çıktı, katma

değer gibi işyerinin tüm faaliyetlerine ilişkin bilgiler derlenerek, Yıllık İmalat sanayi

istatistikleri adı altında yayımlanıyor.

Sanayi envanterinin çıkarılması aynı zamanda Türkiye’de nerede, ne yapıldığını göstermesi

açısından da önemli bir durum. Son birkaç yılda Türkiye’deki şirketlerin ve binaların sayımını

bitirdiklerini belirten yetkililer, milli gelirdeki artışın bu alanlardan kaynaklandığını söylüyor.

Yani, bünyesinde on ya da daha fazla insan çalıştıran şirket sayısının 11 bin 293 değil de, 27

bin 813 olduğu saptanmış. Yine benzer şekilde, Türkiye’deki konut sayısının daha önce

düşünülen 13,9 milyonun çok üstünde, 19,2 milyon olduğunun görülmesi bu çalışmayı

zorunlu kılıyor.

Öncelik 2 : Envanter konusunda bilinçlendirme çalışması yapılmalı

Yapılacak olan sanayi envanteri çalışmasının başarısındaki en önemli unsur saha araştırması

kısmı ve sanayicilerin bu sürece tam olarak destek vermeleridir. Bu bağlamda

20

sanayicilerimizin bilgi paylaşımını en yüksek seviyelere çıkarmak için etkin bir tanıtım ve

bilinçlendirme süreci uygulanmalıdır.

Öncelik 3 : Etkin bir haberleşme ağı kurulmalı

Yoğun rekabet ortamında yer alan işletmeler faaliyetlerini müşterilere yüksek değer sağlayan

ve minimum maliyetle üretilen kaliteli mamullerin sunulması boyutuna dayalı olarak

yönetmektedirler. Ancak bu yeterli olmamaktadır. Dinamik piyasalarda işletmelerin

etkinlikleri artık, hız ve bilgi işleme becerilerine göre tanımlanmaktadır. Bu anlamda,

işletmelerin müşterilerine açılan parolası niteliği taşıyan “quick response” veya “response

time“ diğer bir ifade ile; müşteri siparişlerinin alınması ve bu siparişlerin dağıtım

mekanizmasına bırakılması arasındaki süreyi açıklayan “çabuk yanıtlama” veya “mamulü

müşteriye olduğunca çabuk teslim etme süresi” ‘nin de yukarıda bahsedilen rekabet boyutuyla

birlikte düşünülmesi gerekmektedir. Bu yanıtlama zamanı veya hızı yoklayıcı pazarlama

anlayışı içerisinde de üründe değişikliğe gitmek için firmaya belirli bir zaman tanıma imkanı

açısından da önemli olmaktadır. Pazarlama sisteminin mamule dayalı olmak yerine müşteriye

dayalı hale gelmesi neticesinde rakip işletmelerin söz konusu “yanıtı” ne kadar çabuklukla

verdiğine ilişkin değerlendirmeler göz önünde tutulmaktadır.

Kitle üretiminden (mass production) siparişe göre seri üretime (mass customization) geçilen

ilerlemenin amacı ve çıkış noktası mamulü müşteriye en çabuk ve kaliteli biçimde

sunabilmektir. Bu anlamda bireyselleşmiş taleplerin karşılanması birebir (inter-aktif)

pazarlama anlayışını gündeme getirmiştir. Bilgisayarlı bir ortamın oluşturulmasının ise

siparişlerin üretime daha çabuk devredilmesini ve mamulün müşteriye daha hızlı şekilde

sunulmasını destekleyeceği açıktır. Ayrıca, postmodern alanda yaşanan fragmentation

(kısımlara ayrılma veya bölünme) koşulu çağdaş müşterinin sergilediği istekler ve pazardaki

değişime duyarlılığı gerekli kılmaktadır. Bu anlamda sanal gerçeklik ve hypermedia gibi yeni

bütünleşik bilgi ve iletişim teknolojilerin yaşandığı bir çevrenin kullanılması da mantıklı

olabilir.Böylece, müşterilerin pazarlama organizasyonuna “partner” olarak katılmaları da

mümkün olmaktadır. Bunun yanında postmodern bireylerin(tüketicilerin) aynı günde farklı

yaşam stillerine adapte olabilmeleri kapsamında hız daha önemli olmaktadır. Aynı zamanda

gelecek yüzyılda(21.yy)işletmelerin, şirketleri, rakipleri ve müşterileri tek bir global

ekonomiye bağlayacak network yapılanmasının içerisinde olacağı belirtilmektedir.

Tanım ve Kavramsal Çerçeve

Hiç bir işletme piyasadan soyutlanmış veya bağımsız bir yapıya sahip değildir. Başarılı

olabilmesi, müşteri ve tedarikçileriyle olan ilişkinin ve uyumun etkinliğine bağlıdır. Bu

21

noktadan hareketle kurumlar arası sistem; katılımcı bir işletme fonksiyonu sağlamak amacıyla

iki veya daha fazla farklı organizasyonlar tarafından kullanılan ağlaşmış(networked(buradaki

network kavramı computer network’u gerekli kılan business network olarak incelenmiştir.

Kurumlar arası bilgi sistemleri, ise yukarıda bahsedilen gelişmenin bir sonucudur. KARBİS

kurumsal sınırları aşarak bilgi teknolojileri üzerinde kurulan ve bir yada daha fazla firmayı

müşterilerine veya tedarikçilerine bağlayarak mamul ve hizmetlerin değişimini sağlayan bilgi

sistemleridir. Bu çerçevede KARBİS’ in tanımı genel anlamda şu şekilde verilebilir.

“İki veya daha fazla şirket tarafından paylaşılan ve bilginin oluşturulması, korunması,

iletilmesi ve dönüştürülmesi faydalarını sağlayan, bilgisayar ve iletişim kapsamında bilgi

teknolojileri etrafında kurulan sistemlerdir.”

Bilgi sistemlerinin geleneksel olarak kurumsal ve teknolojik sınırlamalar dahilinde tek bir

firma ile sınırlı olduğu dikkate alınırsa, KARBİS’in yardımıyla kurumsal arası sınırlamaların

kalktığı bir ortama doğru yapılanmanın olduğu saptanabilir. Firmalar bu anlamda kurumlar

arası bilgi sistemlerinin etkinliğini ve kazanç getiren yönünü kavramışlardır.

Posta (mail) ve telefonlar KARBİS’ in uzun süreden beri kullanıla gelen geleneksel

örneklerini oluşturmaktadır. Ancak piyasalardaki değişim neticesinde firmalar arasında

kurulan elektronik sistemler ve Internet de KARBİS kapsamında değerlendirilmektedir. Zaten

Internet dünyası yeni bir fenomen olarak görülmekte ve “push technology” (bilgilerin

kullanıcılara bir anlamda itilmesi) çerçevesinde ileriyi gören pazarlamacılar tarafından ilgi

görmekte, aynı zamanda gelecek yüzyılda (21.yy)işletmelerin global bir ekonomiyi

oluşturacak network’lara bağlı olacağı belirtilmektedir. Internet ve elektronik pazarlar

içerisinde ise inter-aktif ve bilgisayar ağırlıklı olmak üzere, Talk/ use net (her iki tarafında

ekran üzerinde o anda karşılıklı yazışabilmeleri), Fax-mail (fax postası), Web formları,e-mail

(elektronik posta), video text, on-line hizmetleri, yerel hipermedya, voice-mail (sesli posta),

videophone v.b. sayılabilir.

Müşteri Firma(Alıcı) ile Tedarikçi(Satıcı) İlişkisi ve Kurumlar Arası Bilgi Sistemleri

Bilindiği üzere kitle pazarlar kitle iletişimi üzerine inşa edilirken, inter-aktif pazarlar bireysel

anlamda siparişe göre mamul ve mesajlar ile iletişime geçmektedir. Bunun sonucunda,

tüketiciler ve müşteriler ile firmalar arasındaki iletişim hızlanmakta ve sistem belirli bir

merkezi yapıya bağlı olmadığından on-line ile tam bir ulaşım sağlanmaktadır. Ayrıca

markaların müşterilere tanıtılmasında, sürekli ve bire bir ikna edici diyalog kurulmasında ve

sanal bir yapıya ulaşıldığından bürokrasinin kötü, esnekliğin ise daha iyi olduğuna ilişkin

bilinç oluşturulmasında ve özellikle mamulün rakiplere göre daha hızlı nakledilmesine

yönelik fayda sağlanmasında etkili olmaktadır.

22

Tüketici veya müşteri ile firma arasındaki bu ilişki firma (alıcı) ve tedarikçisi (satıcı) arasında

da mevcuttur. Müşteri ile tedarikçi firma arasında, özellikle dağıtım gereksinimlerinin daha

sık karşılanması için, en az hatayla karşılama ve daha büyük ölçekli işbirliği sağlamada

önemli bir kavramdır ve tedarikçi ile müşteri arasında kurulan network kalıcı ve uzun ilişki

oluşturulması anlamında ele alınmaktadır. Bunun yanında geleceğin fabrika yapısına ilişkin

yapılan tartışmalarda “ geleceğin fabrikasında büyük ve mass production yerleşimleri değil,

fabrikaya bağlı şubelere coğrafik olarak mal gönderen daha çok tedarikçinin görüleceği”

belirtilmektedir.

İşte bu sanal ilişki kurumlar arası bilgi akışı olarak ifade edilmektedir ve KARBİS

kapsamında elektronik veri değişimi yardımıyla tedarik zincirinin bütün halkalarına yanıt ve

reaksiyon verme imkanı sağlanmaktadır. Alıcılar ve tedarikçiler arasında paylaşılan

geleneksel enformasyon neyin satışa konu olduğu ve hangi fiyattan satıldığıdır. Bu

enformasyon içerisinde en önemli geçişler siparişler ve faturalardır. KARBİS kullanıldığında

ise organizasyonlar daha fazlasını paylaşma imkanı bulurlar. Bu açılımda on-time delivery

(zamanında dağıtım) kavramının müşteri-tedarikçi ilişkisinde performans ölçümünde

kullanılan bir kriter olduğunu dikkate almak gerekir.

Bu tür iletişim konusunda birçok uluslararası firma kurumlar arası network konusunda aktif

bir rol oynamaktadır. Örneğin, yalın üretim uygulayan Toyota firması tedarikçileriyle network

kurarak geniş bir koordinasyon gerçekleştirmiş, bu durum tedarikçileri daha radikal

değişiklikler yapmaya zorlamıştır. Benzer şekilde Benetton firması, üretim süresi ile

perakendeci mağazalarının satış noktası terminalleri arasında bilgisayarlı bir ortam sağlayarak

daha hızlı bir satış stili geliştirmiştir.

Good Year firması da, Superhighway (bilgi otobanı) aracılığıyla lastik satmaktadır. Bilgi

sistemi olarak kullanılan ”CompuServe” ile müşteriler elektronik pazarda seçimini yapmakta

ve istediği lastiği en yakın perakendeciden sipariş edebilmektedir. Dolayısıyla

perakendecideki mal siparişi Good Year yönetimi tarafından anında saptanabilmektedir.

Benzer şekilde Chrysler firması tedarikçilerini Electronic Data Interchange(EDI; firmalar

arasında işletme verilerinin elektronik olarak iletimi) sistemi içine katarak özel bir ağ

oluşturmuştur. Yine Ito Yokoda grubunun bir parçası olan “7 eleven” satış bilgilerini

doğrudan depolara göndererek raf içeriğini günde üç kere yenileyebilmektedir.

Ayrıca, kurulan ağ sayesinde, firmalar dizayn üzerinde farklı CAD sistemlerini elektronik

olarak gerçekleştirmektedir. Hitachi fabrikasındaki mühendisler dizaynlarını artık ağır

elektronik makinelerle kağıt üzerine değil, fiber optik ve coaxial kablolarla bilgisayarlı iş

istasyonlarına ve üretim hattına geçmektedirler. Yukarıdaki örneklerden yol çıkarak,

23

müşterilerin tedarikçileriyle oluşturdukları ağ’ın “kullanım modeli “olarak değişik şekillerde

dikkate aldığı görülebilir. network’lerin kullanım modeli açısından üç şeklinin olduğu

görülmektedir.

Belirli bir network müşterilerine bağlı olarak çeşitli şekillerde kullanım modellerine sahiptir.

Yöneticiler, genellikle müşterilerin ağ’ı eşit olarak kullandıklarını varsayar.Bu tam hat

kullanımlı yoğunlaşma modelidir (zero concentration). Fakat bir çok ağ’da müşterilerin çoğu

kullanımı dağınık bölgelerde yoğunlaştırırlar(zone concentration). Bölgeler dışındaki hatları

nadiren kullanırlar. Bunun yanında üçüncü bir model olarak, bazı müşteriler belirli yerler

arasında kullanımı yoğunlaştırmanın ötesinde “dar” kullanım(lane concentration) şeklinde

gerçekleştirmektedirler. Müşteriler ile tedarikçiler arasında da eşit uzaklıktaki bir yaklaşım

öngörülebilir. Müşteri ya bazı tedarikçilerle irtibata geçer, ya da kendi sektöründeki bütün

tedarikçilerle çalışabilir. Ya da sektörde bir kaç müşteri ile tedarikçi dışındakiler sistemde yer

almazlar.

Bilgi Ağları ve Elektronik Pazarlar

KARBİS genellikle doğrusal bir “ değer ekleme zincirinde” yer alan, tedarikçi (satıcı) ve

müşteri (alıcı) olarak adlandırılan iki taraf arasında gerçekleşir. Ancak unutmamak gerekir ki;

değer zinciri modelinde bulunan bilgi, değer ekleme sürecinin kaynağı değil bir unsuru

durumundadır.

Bilindiği gibi Internet ve Intranet (firmanın kendi bünyesindeki iç ağ) iletişimi desteklemek

amacıyla dizayn edilirler. Bu anlamda Internet ile value chain (değer zinciri) birleştirildiğinde

Interchain şeklinde üçüncü bir yapı ortaya çıkar. Kurumlar arası bilgi sistemlerini bu

yapılanma içerisinde incelemek gerekir. Sistemler genelde aracılar tarafından yürütülür.

Ancak aynı pazarda birden fazla sistem rekabet edebilir ve dolayısıyla başka aracılar da

olabilir. İşte KARBİS bu noktada bilgi ağları ve elektronik pazarlar olarak ayrılmaktadır.

Kurumlar arası bilgi ağı dikey bir pazarda bir müşteri ve bir tedarikçinin değer ekleme

zincirinde karşılıklı buluşmaları şeklinde gerçekleşmektedir. Bu durum, çift taraflı

entegrasyonu ifade eder. Elektronik pazarlarda ise mamul teklifleri ve piyasa fiyatları

konusunda bilgi değişimi açısından alıcıların ve satıcıların katılımı sağlandığından çok taraflı

bilgi paylaşımı söz konusudur.

Bilgi ağları, organizasyonlar arasında hızlı bilgi değişimi veya envanter seviyelerinin daha iyi

yönetilmesi gibi etkinlikler yaparak taraflar arasında bilginin elde edilmesi ve ulaştırılması

etkinliğini güçlendirir ve müşteri ile tedarikçi arasındaki koordinasyonu geliştirir. Firma

bundan elektronik aracılık etkinliği elde eder. Böylece, daha yüksek kurumlar arası iletişim

gerçekleşir ve daha düşük toplam koordinasyon maliyetleri neticesinde envanterler için bilgi

24

değişimi sağlanır. Ayrıca perakendecinin satış terminalleri tedarikçinin dağıtım sistemine

bağlandığından elektronik entegrasyon (bütünleşme) etkinliği sağlanır.

Elektronik pazarlar alıcının fiyat ve mamule ilişkin bilgi elde etme maliyetini düşürür. Bu

nedenle, satıcının piyasa gücünü kırar ve fiyat rekabetini destekler. Alıcılar hem daha düşük

fiyatlarla karşılaşma hem de kendi ihtiyaçlarına daha iyi yanıt veren satıcıları seçme imkanına

sahip olurlar.

Bilgi Ağlarının Kullanımı, kurumlar arası bilgi ağı, belirli bir kapasite (her bir zamana birimi

başına güvenilir olarak geçen bilgi byte’ları) ile yanıtlama zamanı (işlem tamamlandıktan

yani sipariş verildikten sonra karşı taraftan yanıt almak için bilgi kanalının ihtiyaç duyduğu

zaman) yoluyla oluşturulan iletişim kanalı şeklinde kullanılmaktadır. Bu anlamda bilgi

teknolojisinden yararlanılmasının iletişim kanalının kapasitesinde artış, yanıtlama zamanında

ise azalış meydana geleceği varsayılmaktadır. Ortaya çıkan ilk etki KARBİS ‘in posta ve

telefon gibi klasik sistemlerden daha hızlı bağlantı kurma yeteneği kadar karşı taraftan yanıt

gelmeden önce gerekli bilgi sürecini hızlandırmadaki gücünden de gelmektedir. İkinci etki

KARBİS’ in büyük miktarda doğru ve hızlı bilgi geçmesinden kaynaklanmaktadır. Bilgi

ağları envanter seviyesi ve satın alma sürecinin takibi açısından incelenmektedir.

Geleneksel envanter oluşumunda, müşteri firma tedarikçi firma tarafından sağlanan mamulün

aracılığında stokastik bir taleple karşılaşır. Envanter çıktısı müşteri firma için maliyetli

olduğundan belirli bir tampon envanter seviyesinin korunması ve bilgi ağı ile tedarikçi

firmaya periyodik siparişler geçilmesi zorunluluğu vardır. Ancak KARBİS kullanıldığında

bilgi ağı kapasitesinin arttığı ve yanıtlama veya siparişi karşılama süresinin azaldığı

görülebilir. Bu da toplam koordinasyon maliyetlerini düşürür. Böylece siparişler arası süre

yeterince azalırsa, müşteri optimal envanter kapasitesi süreçteki envanterden daha az hale

gelecektir. Bu noktada, müşteri firma elindeki tampon envanteri çıkaracaktır. Böylece iki

firma arasındaki koordinasyon, tampon envanter ağından JIT’e dönüşecektir. Dolayısıyla

elektronik veri değişimi, bar-kod, JIT ve bütünleşik faaliyetler yardımıyla toplam dağıtım

maliyetlerinin kontrolünde de gelişme sağlanmış olacaktır.

Bu modele sanal envanter de denilebilir. General Elektric (GE)firmasının “doğrudan iletişim

sistemi“ içerisinde, perakendeciler siparişleri kendi envanterlerinden değil, GE firmasının

aslında görünürde olmayan ve geri planda yer alan binlerce buzdolabına sahipmiş gibi faaliyet

imkanı tanıyan sanal envanterinden karşılamaktadır. GE ile perakendeciler arasında 24 saat

aktif olan bu on-line sipariş süreç sistemi ile sistemdeki perakendeciler bir sonraki siparişi

girebilmektedir.

Bilgi ağlarının kullanımı şirket tarafından gerçekleşti-rilen “satın almaların” kurumsal

25

sürecinin izlenmesi şeklinde de olabilir. Bu anlamda tedarik etme süreci bilgi ağı yoluyla

ulaşan stokastik satın alma sürecini izler ve kontrol eder. Örneğin Mağaza zinciri Wal-Mart

ile Wrangler (kot üreticisi) arasında yazılım uygulaması kullanılarak bazı şubelere çeşitli

boylarda ve renklerdeki mallar bazı depolardan satın alım yapılarak gönderilmektedir.

Sonuçta lojistik ve envanter maliyetleri azalmakta ve daha az stok çıktısı olmaktadır.

Dolayısıyla sıfıra yakın stokla çalışma ortamı oluşturulmaktadır

Elektronik Pazarların Kullanımı

Elektronik pazarların kullanımı ile, müşterilerin (alıcıların) arama maliyetlerini azaltmaktadır.

Bu durum tedarik alanında perakendecilerin üzerinde durduğu bir konudur. Söz konusu

maliyetler alıcıların satıcı fiyatları ve mamul siparişleri hakkında uygun bilgileri sağlama

maliyetleridir. İki şekilde kullanılabilir. Her şeyden önce, müşteriler bazen ne istedikleri

konusunda ve en iyi tedarikçileri bulma konusunda bir çok alternatifi değerlendirme ve arama

zorluğuyla karşılaşır. Bu kapsamda mamul pazarında alıcının arama maliyetlerinin

düşürülmesi daha düşük piyasa fiyatı ve daha az satıcı kâr’ı ile sonuçlandığından müşterilerin

ihtiyaçlarını geniş bir ölçüde karşılayacak yeni bir değer oluşturulur. Özellikle Web siteleri bu

anlamda kavramlaştırılmış bir platformdur ve müşterilerden geri bildirim almak için uygun

bir araç olarak kullanılmakta ve firma açısından da maliyetlerin aşağıya çekilmesine destek

vermektedir.

İkinci olarak, tüketici farklılığı ve mamul alıcı tercihlerinin karşılanması ile sınırlı fiyat

rekabetinde merkezi bir rol oynamaktadır. Elektronik pazar sisteminin kurulmasıyla mamul

arama maliyetlerinin düşürülmesi satıcı kar’ının azalmasını ve daha düşük fiyatı beraberinde

getirir. Düşük arama maliyetleri de daha farklı tekliflerin incelenmesine olanak sağlayacaktır.

Konya - Karaman bölgesi sanayi envanteri güncellenebilir ve ulaşılabilir bir şekilde takip

edilmelidir.

Öncelik 4 : Sanayi envanteri 3-4 dilde yayınlanmalı ve periyodik olarakgüncellenmelidir.

Çıkarılacak ana sanayi envanterinin tanıtımı ve bölgeye yatırımcı çekmek için 3-4 dilde

çevirisi yapılarak yayınlanmalıdır. Ayrıca çıkarılacak olan sanayi envanteri sürekli olarak

güncellenebilir durumda olmalıdır ve belirli aralıklarla güncellenmelidir.

Öncelik 5 : Bölgeye yönelik etkin bir yatırım planlaması yapılmalıdır.

Sanayi envanteri çıkarıldıktan sonra bölgede sanayiye yönelik olarak bir yol haritası

çıkarılmalıdır. Özellikle Yatırımın yönlendirilmesi ve yanlış yatırımın önlenmesi kaynak

26

israfını önleyecektir. Ülke iç mevzuatı ilgili maddeye uygun değil ise buna yönelik Türk

Ticaret Kanununda değişiklik yapılması için girişimler başlatılmalıdır.

Öncelik 6 : Etkin bir envanter çalışmasının sonucu ulusal ve uluslar arasıyatırımcıların yönlendirilmesi ve koordinasyonu sağlanmalıdır.

Yapılan çalışmaların ve çıkarılan envanter sonucu görülen bölgenin potansiyeli yerli ve

yabancı yatırımcılara çok iyi bir şekilde anlatılmalıdır. Bu süreci etkin bir şekilde yönetmek

ve yatırımcıların bölgeye çekilmesi için Uluslar arası profesyonel bir firmadan hizmet

alınması gereklidir.

27

SORUN 3: İŞBİRLİĞİ KÜLTÜRÜ VE SOSYAL SERMAYE YETERSİZLİĞİNEDEN

- Güven eksikliği- Aile işletmelerinin çokluğu- Geçmiş dönemlerde yaşanan olumsuz tecrübeler- İşletmelerin bilgi paylaşımı ve işbirliği konusundaisteksiz olması

SONUÇ

- İşbirliğine dayalı rekabet anlayışının olmamamsı- Profesyonellerin bölgeye olan ilgisizliği- Birlikteliğe dayalı öneli projelerde işletmeler biraraya gelememektedir.- Yenilik ve Ar-Ge’nin yetersiz olması

ÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)- Kümelenme modeli etkin bir şekilde uygulanmalıdır.- İşbirliğine dayalı rekabet anlayışı benimsenmelidir.- Bölgenin sosyal sermeye ve güven endeksiincelenmeli ve buna yönelik eylem planıgeliştirilmelidir.- Kurum ve kuruluşlar arasındaki ilişki en üst seviyeyeçıkarılmalıdır.- Yazılı kültüre geçilmelidir.- Yaşam kalitesini artırıcı faaliyetlerin yerinegetirilmesi için etkin bir iletişim sağlanmadır.

FAALİYETLER- Kümelenme hakkında bilinçlendirme çalışmalarıyapılmalıdır. (Makale, Tanıtım vb)- Öne çıkan ve gelecekte öne çıkabilecek sektörlereyönelik kümelenme çalışmaları yapılmalıdır.- İşbirliği kültürü etkin bir şekilde anlatılmadır.- Şirket evlilikleri ve ortak çalışma özendirilmelidir.

Temel Amaç : İŞBİRLİĞİ KÜLTÜRÜ VE SOSYAL SERMAYE YETERLİ HALEGETİRMEK

Öncelik 1 : Kümelenme hakkında bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. (Makale,Tanıtım vb)

Kümelenme kavramı ülkemiz açısından çok yeni bir kavramdır. Gelişmiş ülkelerde yıllardır

uygulanan ve çok etkin başarıların elde edildiği örnekler mevcuttur. Kümelenme sürecinde en

önemli unsur GÜVEN unsurudur. Örneğin Fransa’da Sophia Antipolis Bölgesinde yapılan

çalışmalar her kesimin destek vermesini sağlamak için çok iyi bir tanıtım yapılmış ve

bölgenin bilinçlendirilmesi için yaklaşık olarak 4.000’in üzerinde makale yayınlanmıştır. TR

52 bölgesinde de halkı bilinçlendirmek için yazılı ve görsel basında yer alınması

gerekmektedir. Ayrıca sürekli olarak ulusal ve uluslararası programlar yapılarak farklı

tecrübelerinde öğrenilmesi sağlanmalıdır.

Sosyal sermaye; ekonomik, beşeri, finansal ve çevresel sermaye gibi diğer sermaye türlerinin

etkinliğini artıran, ancak çeşitli yönlerden onlardan ayrılan bir sermaye şeklidir. Sosyal

sermaye, sosyal bilimler alanında oldukça uzun entelektüel geçmişe sahiptir. Lyda Hanifan’ın

1916 yılındaki yazısından itibaren yaklaşık 90 yıldır bu olgu ele alınmaktadır. Sosyologlar,

ekonomistler ve politika bilimcileri tarafından irdelenen sosyal sermaye olgusuna en büyük

katkının Coleman, Putnam ve Bourdieu tarafından yapıldığı konusunda fikir birliği vardır.

Fransız sosyolog Bourdieu (1986)’nun sosyal sermaye ile ilgili üzerinde durduğu temel husus,

insanların hiyerarşik sosyal yapı içerisinde kendi pozisyonlarını korumak için sürekli rekabet

içinde olmalarıdır. Sosyal sermayenin bir bileşeni olan yükümlülükler ve ağlar, karşılıklı

ilişkilerde güçlü ve sürekli yapısal unsurlardır. Bu çerçevede sosyal sermaye, bireylerin

28

ekonomik ve kültürel sermayelerini harekete geçirmelerini sağlayan temel bir faktör olarak

görülebilir. Bourdieu (1986), farklı sosyal sınıflara mensup çocukların eğitim performansını

incelemiş, dengesizliklerin temelinde sosyal ve kültürel sermayenin yattığını ileri sürerek bu

konuya ilginin oluşmasını sağlamıştır.6

Kümelenme faaliyetlerinin şirketler ve bölgelere sunduğu muhtemel yararlar, hükümetleri ve

diğer ekonomi politikacılarını küme teşvik politikaları geliştirmeye yöneltmektedir. Genel

olarak, iyi hazırlanmış bu tür bir çalışma üç temel faaliyeti öngörür:

Verimlilik artışı (özelleşmiş girdiler, bilgiye erişim, sinerjiler ve kamu malına erişim

aracılığı ile),

Daha hızlı yenilenme (işbirliğine dayalı araştırma ve daha yoğun rekabet aracılığı ile),

Yeni iş sahaları oluşturma (belli özelliklere sahip pazarları doldurmak ve küme

haritasındaki sınırları genişletmek suretiyle).

Kümelenme faaliyetleri, bölgelerin ekonomik gelişim ve istihdam faaliyetlerini yönetmelerine

katkıda bulunur. Aynı zamanda, toplulukları mevcut sanayiler üzerinde yeniden

yoğunlaşmaya teşvik eder.

Güçlü yerel kümelenme faaliyetleri, yabancı yatırımları çekme noktasında da bölgelere

yardımcı olur. Alanlarında sanayiye önderlik eden kümeler ulusal ve uluslararası önemli

yatırımcıları bölgeye çekebilmektedirler. Nitekim, yabancı şirketler, kümelerin liderliğini

daha güçlendirebilir ve gelişmelerine katkıda bulunur.

6 ÇETİN Murat, Endüstriyel Bölgelerde Sosyal Sermaye ve Güven: İtalya Örneği, Erciyes Üniversitesi, Yozgatİ.İ.B.F

29

Kümelenme Yönetimi – 5 Faaliyet Alanı

Kümelenme yönetiminin ana görevleri aşağıdaki 5 alana bölünebilir.1. Bilgi ve İletişim

Detaylı veri tabanı Olağan müşteri görüşmeleri İnternet /Anasayfa Tedarikçi ve servis kataloğu Haber bültenleri Düzenli yapılan etkinlikler,

şirket turları, çalışanlar içineğitim gezileri

Aylık haberleşme Tanıtım kitapçığı

2. Eğitim ve Nitelikler

Branşla ilgili eğitimihtiyaçları analizi

Yetenekli personelin terfisive danışmanlığı

Şirket personelininyeteneklerine göreaktiviteler

Düzenli yapılan özeletkinlikler

Çalıştaylar ve Seminerler Çalışanlar için eğitim

gezileri Şirketler arası öğrenme AR-GE ve Eğitim

kurumlarıyla ortak çalışma3. Ortak çalışmalar

Ortak projelerin başlatılmasıve desteklenmesi

Potansiyel proje ortaklarıarasındaki iletişiminkurulması

AR-GE eğitim kurumları veözel hizmet sağlayıcıları ileişbirliği kurulması

Özel destek programlarınınkurulması

Üst düzey yeniliklerinteşvik edilmesi

4. Pazarlama ve Halklaİlişkiler

Bilgi ve pazarlamamalzemeleri

Bölgesel bir kimlikoluşturma

Ulusal ve uluslararasıhalkla ilişkiler vereklam etkinlikleri

İlgili alan imajınıgüçlendirmek içinönlemler

Ticaret fuarları, şirketziyaretleri, temelmüşteriler içinsunumlar

Lobi çalışmaları

5. Uluslararası nitelik kazanmak

Uluslararası olaylara,kongrelere, gündeme,müşterilere ve markalaraulaşılması

Uluslararası ortak çalışmadesteği

Uluslararası nitelikkazandırma sürecindeşirketlerin desteği

Karşılaştırmalı vetamamlayıcı uluslararasıgruplar arası ağetkinliklerinin kurulması

Küme çalışmalarınıyabancı ziyaretçiler içinçekici hale getirme

Kaynak: Küme Yönetimi Rehberi Kümelenme Temel Prensip ve İlkeleri - www.clusterforum.org

Öncelik 2 : Öne çıkan ve gelecekte öne çıkabilecek sektörlere yönelik kümelenmeçalışmaları yapılmalıdır.

Marshall’dan günümüze değin dillendirilen ve uygulama karşılıkları sürekli gelişme sağlayan

kümeler, rekabetçi değerlerin oluşumunda tedarikçiler açısından önemli birer araç olarak

karşımıza çıkarlar. İlk kez Porter tarafından kavramsal çerçevesi ve tanımlaması ortaya

konulan küme; birbirleri ile ilişkili veya birbirlerinin tamamlayıcısı ürünler üreten ve satan

kuruluşların sektör ve coğrafi temelde yoğunlaşmalarıdır. Söz konusu yoğunlaşmanın rekabet

açısından en önemli göstergelerinden biri ise ağ ilişkileridir. Bu ilişkiler aynı zamanda

kümenin niteliğini ve türünü de tanımlamakta, ortaya koymaktadır. Rekabet değeri açısından

kümenin nitelik kazanmasında ise bu yapısal kriter önem kazanmaktadır.

30

Bu bağlamda kümelerin ağ ilişkilerine bağlı olarak tanımlanmasında iç ve dış ağlarla birlikte

bütünleşmiş kümenin etkin ve hedeflenen küme olarak ortaya çıkması ve küme odağındaki

işletmelerin paydaşlarla olan ilişki düzeyi önem kazanmaktadır. Bu durum aynı zamanda ele

alınan kümenin diğer kümelerle olan rekabet düzeyini de belirlemektedir. Nitekim

bütünleşmemiş bir kümenin zayıf olan rekabet gücü ile içeride bütünleşmiş olan kümenin

göreceli rekabet avantajları buna ilişkin bir kıyaslama fırsatı sunmaktadır. Diğer taraftan ağ

yapısının bütünlük ve etkinlik sağlaması aynı zamanda işletmelerin ve paydaşların değer

zincirine yönelik iyileşmenin de göstergesi olarak kabul edilmelidir.

Buradan yola çıkarak oluşturulan kümelerde gerek işbirlikçiler, paydaşlar ve küme üyeleri

arasındaki ağ ilişkileri, gerekse işletmelerin değer zincirlerindeki iyileşmeler rekabet

üstünlüğü sağlamada avantaj sağlayacaktır. Rekabet süreci içerisinde tedarikçi firmanın

tedarik zincirindeki avantajı, sadece yan sanayi ilişkisinin değerlendirilmesine bağlı değildir.

Bu iyileşme aynı zamanda tedarikçinin kümelenme merkezleri ile olan ağ ilişkisine de

bağlıdır. Küme merkezlerinin (odaklarının) ağ biçimlerinde ise bütünleşmiş kümelerin öncelik

kazandığı görülmektedir.

Bölge sanayicisi kendine has geliştirdiği girişimcilik kültürü ve ruhu ile bugün birçok

Anadolu kentine iyi bir örnek oluşturmaktadır. Bu girişimcilik ruhu, bölge sanayisini bazı

bölgelerde olduğu gibi sadece birkaç sanayi dalında gelişmekle sınırlı bırakmamış, birçok

sanayi dalında önemli gelişmeler yaşanmasını mümkün kılmıştır. Nitekim yapılan

araştırmalarda şu anda bölgede 80 değişik sektörde üretim yapıldığı tespit edilmiştir. Değişik

sektörlerde üretim yapılması olası herhangi bir sektördeki meydana gelebilecek Sektörel

krizde diğer sektörlerin devrede olması sebebi ile yaşanacak ekonomik krizin il düzeyine

yayılmasını engelleyecektir.

Konya Sanayi Odası tarafından uzman bir ekip ile yaklaşık 3 yıldır sürdürülen çalışmalarda

öncelikle Kümelenme Potansiyeli araştırılmış olup, araştırma kapsamında rasgele örneklem

yöntemiyle 1400 firma üzerinde yapılan araştırma sonucunda 12 sektörün Kümelenme

potansiyeline sahip olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda uluslar arası entegrasyon dikkate

alınarak öncelikli çalışmalar Otomotiv Yan Sanayi İş Kümesi üzerine çalışmalar

yoğunlaştırılmış olup, makine imalat, ayakkabı gibi diğer sektör yapıları da süreç içerisinde

ele alınmaya başlanmıştır.

31

Bu Sektörler Şunlardır;

- Makine ve Teçhizat İmalat Sanayi

Konya’da öne çıkan önemli bir sektör makine imalat sanayidir. Özellikle Metal işleme

makineleri sektörü, Türkiye’deki metal işleme makineleri sektörünün lokomotifi

konumundadır. Bu sektörde Konya’nın Türkiye pazarında lider illerden birisidir. Makine

imalat sanayisinin diğer bir kolu olan Araç Üstü Ekipman sanayinde çok önemli bir aşama

kaydetmiştir. Birçok ülkeye ihracatının yanı sıra, Araç Üstü Ekipman Sanayinde Türkiye

pazarının %75’ne sahiptir. Konya sektörde tüm dünyaya anahtar teslimi un irmik ve makarna

fabrikası yapan tesislere sahiptir. Sektörde Pazar lideridir. Ülkemizin ziraat alet ve makineleri

ihracatının %45’ine sahiptir. Ayrıca Konya’nın Makine İmalat Sanayinde önemli üretim

kalemleri şunlardır; Kaynak Makineleri, Kompresör, Otomatik Giyotin Makas, Muhtelif

Presler, Hidrolik Silindir ve Pompalar, Motor Yenileme Makineleri, Muhtelif Matkaplar vb.

- Otomotiv Yan Sanayi

Konya sanayisi özellikle son on yılda Dünya pazarındaki payı giderek artan otomotiv yedek

parça sanayinde gerek kalite ve gerekse üretim kapasitesi olarak iddialı bir duruma gelmiştir.

Konya’da Otomotiv yan sanayi karasörcülük başta olmak üzere çeşitli parça üretimiyle küçük

işletmelerde başlamıştır. İlimizde esas gelişmesi TÜMOSAN’ın üretime geçmesi ile ivme

kazanmıştır. Gerek TÜMOSAN’ın faaliyete geçmesi gerekse ülkemizdeki otomotiv

sektöründeki gelişmeler ilimizde var olan sanayi altyapısını otomotiv yan sanayisine

yöneltmiştir. Küçük sanayi sitelerinde başlayan otomotiv yan sanayi üretimi, gelişen arz talep

dengesi ile kabına sığmamaya başlamış ve bugün üretimlerinin tamamını veya büyük oranını

ihraç eden, Organize Sanayi Bölgelerinde üretim yapan büyük işletmelere yerini bırakmıştır.

Otomotiv Yan Sanayinde, iç piyasa olarak Türkiye’de mevcut otomobil fabrikalarına ve yurt

dışına pazarlama yapılmaktadır. Bugün ülkemizdeki en önemli motor supap, motor piston,

gömlek, krank, dişli ve conta fabrikaları ilimizde bulunmaktadır. Sektörde bahsedilen ürünler

dışında, otomotiv denilince akla gelen manifold, komple dingil parçaları ve üretimi, treyler

üretimi, oto kalorifer ve ekipmanları, fren ve aksamları, Hidrolik pompa, Hidrolik ve

pnömatik sistemler, Süspansiyon parçaları, Emniyet aksamları, Oto cam, Koltuk, Döküm ve

dövme parçalar gibi her türlü yedek parça ve aksesuarları da üretilmektedir. Bu üreticilerin

büyük çoğunluğu dünya standartlarında üretim yapmakta olup ISO 9000 belgelidir. Dünya da

mevcut her türlü marka ve model aracın yedek parçası imal edilmekte ve başta AB ülkeleri

olmak üzere Güney Amerika, Kuzey ve Güney Afrika, Ortadoğu, Türki Cumhuriyetler ve

Uzak Doğu Ülkeleri’ne ihraç edilmektedir.

32

- Ana Metal Sanayi

Konya döküm sanayinde önemli üretim merkezlerinden birisidir. Konya’da döküm sanayinde

faaliyet gösteren 450 firma bulunmaktadır. Konya yaklaşık 150 bin ton üretim kapasitesi ile

Türkiye’nin toplam döküm üretiminin %12’sini karşılamaktadır. Konya da 4 ana kolda

(Sfero, Pik Döküm, Çelik Döküm, Alüminyum) döküm yapılmaktadır.

- Gıda Ürünleri ve İçecek İmalat Sanayi

Türkiye’nin Tahıl üretiminin % 10’luk kısmı Konya da yapılmaktadır. Un, Tuz ve Şeker,

üretiminde Türkiye lideridir. Türkiye’nin Tuz ihtiyacının %65’i Konya’dan karşılanmaktadır.

Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Bisküvi, Gofret, Çikolata ve Şekerleme, Şeker, Süt ve Süt

Ürünleri, Tuz ve Yağ ön plana çıkan ürünlerdir.

- Mobilya İmalat Sanayi

Sektör gerek büro ve gerek ev mobilyası konusunda uzmanlaşmıştır. Sektör 2008 yılında

Konya ihracatında ilk 10’da yerini almayı başarmıştır. Bir firmamız büro mobilyalarında

ülkemizde sektöründe ihracat lideri olmuştur.

- Deri ve Deri Ürünleri İmalat Sanayi (Ayakkabıcılık)

Sektörde yaklaşık olarak 10 bin kişi çalışmaktadır. Konya Ayakkabı sanayinde üretim

sürecinin tamamında bütün parçaları üretebilme kabiliyetine sahiptir. Ayrıca Konya da

ayakkabı makineleri imalatı da yapılmaktadır. Konya’da 150’ye yakın ayakkabı fabrikası,

800’e yakında imalathane bulunmaktadır. Yıllık 15 milyon çift ayakkabı üreten Konya

Türkiye pazarının toplam %15’ine sahiptir. Üretim kapasitesi olarak Türkiye’de İstanbul ve

İzmir’in ardından 3. sırada yer almaktadır. Sektörün günlük kapasitesi 140.000 çift iken ancak

30.000 çift ayakkabı üretimi gerçekleşmektedir. Ayrıca sektörde Türkiye’nin en büyük

toptancısı da Konya’dadır.

- Plastik ve Kauçuk Ürünleri İmalatı

Plastik ambalaj malzemesi üretiminde Türkiye'de lider konumunda firmalar Konya’dadır.

Plastik sulama ve altyapı borularını üreten birçok firma vardır. Konya, plastik inşaat

malzemesi üretiminde Türkiye'nin öne çıkan bölgeleri arasındadır. Özellikle PVC üretimi

önemli bir konuma gelmiştir. PVC üretiminde sektör lideri firma da Konya da bulunmaktadır.

- Tekstil ve Tekstil Ürünleri İmalat Sanayi

Hazır giyimde Türkiye’de ilk beşe girmektedir. Sektörde; Konfeksiyon Sanayi (Bay, Bayan,

Çocuk İç ve Dış Giyim), Triko Sanayi (Örme Giyim Mamuller), El ve Makine Halıları

imalatı sanayi ön plandadır.

33

- Ağaç Ürünleri İmalat Sanayi

Konya ve Karaman ağaç işleri sanayinde Türkiye'de öne çıkan iller arasındadır. Sektörde,

Kerestecilik, Taban tahtası, Lambri ve Ahşap parke, Ahşap kapı, Laminat ve Soft Kaplama,

Kontrplak, Ahşap yapı elemanları, imalat kalemlerinden bazılarıdır.

- Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri İmalat Sanayi

Konya ve Karaman oluklu karton mukavva üretiminde ve kağıt ambalaj malzemesi

üretiminde önemli bir merkez haline gelmiştir. Basım ve yayım konusunda önemli firmalara

sahiptir. Kâğıt torba, mukavva kutu, bilgisayar sürekli form kâğıtları, Kraft kağıttan mamul

ambalaj torbası, Yumurta viyolu, defter ve benzeri mamuller bölgede üretilmektedir.

-Metalik Olmayan Diğer Mineral Ürünler İmalat Sanayi

Konya’da cam sanayi bugün, dünya pazarlarında rekabet edebilecek bir konumdadır. Isı

Yalıtımlı Çift Cam (Isı Cam), Kesme kristal cam, Cam karo, Teperli Bombe Cam(Sanayi

Tipi), Cam Şişe, imalat kalemlerinden bazılarıdır.

- Fabrikasyon Metal Ürünler İmalat Sanayi

Mutfak eşyası ürünleri sanayisinde Konya ön plana çıkan illerden biridir. Sanayi tipi

buzdolabı ve Depolama Raf Sistemleri, ev gereçleri Soba ve soba malzemeleri, kalorifer

kazanı, Güneş enerjisi kolektörü, LPG Tankı, akaryakıt tankları, hava kazanı, gaz brülörleri,

Gaz Dönüşüm Sistemleri ve Av tüfekleri bu sektördeki imalat kalemlerinden bazılarıdır.

Ayrıca;

-Turizm Kümelenmesi

-Tarımsal Kümelenme

Öncelik 3 : İşbirliği kültürü etkin bir şekilde anlatılmalı

Sosyal ağ, insanlar ya da organizasyonlar arasında var olan belirli bağların ifadesidir.

Akrabalık, arkadaşlık, evlilik, maddi ilişkiler, bilgi paylaşımı, alış-veriş, prestij, inanç, politik

görüşler, ülkeler arası ilişkiler gibi bir çok spesifik konuları barındıran bağlar sosyal ağı

oluşturur. Bu gibi bağların kesiştiği yerlerde bir temas vardır ve bu temas noktalarına da

düğüm denilir. Bu düğümler arasında da ilişkilerin olması doğaldır.

Sosyal ağ analizinde amaç, ağ teorisi açısından düğümler ve bağlantılar hakkındaki ilişkilerin

açıklanmasıdır. Sosyal ağ analizi düğümler, bireysel aktörler ve bağlar arasındaki ilişkiyi

ortaya koyar. Bu ilişkiler grafiklerle ifade edilir. Bu grafikler, ilişkilerin yoğunluğuna göre

çok karmaşık olabileceği gibi, oldukça basit bir görünümde arz edebilir. Sonuçta ortaya çıkan

34

grafikler sosyal sermayenin ölçülmesi, resmedilmesi ve yorumlanması için benzersiz imkânlar

sunar.

Ortaya çıkan grafikler anlamlı ilişkilerin haritası niteliğindedir. Bu harita sosyal sermayeyi

yansıtır. İlişkiler incelendiğinde çok güçlü ağ yapıları ile karşılaşılabileceği gibi daha az ilişki

barındıran, esnek ağ yapıları da ortaya çıkabilir. Bu ilişkilerin yoğunluk derecesi sosyal

sermayenin de ne derecede olduğunu gösterir.

Sanayide yoğunlaşma; bir sanayide faaliyet gösteren başlıca firmaların, yine bu küçük

firmaların içinde yer alan küçük bir grup tarafından kontrol edilmesi olarak tanımlanabilir.

Yoğunlaşmaya neden olan faktörler teorik düzeyde; ölçek ekonomileri, birleşmeler, giriş

engelleri, reklam faaliyetleri, kamu politikaları ve stokastik (değişken veya rastlantısal)

faktörler olarak ifade edilebilir.

Firmalar arası işbirliğinin; risklerin, belirsizliklerin ve maliyetlerin paylaşılması yanı sıra pek

çok faydası bulunmaktadır.

Ar-ge’nin ortak finansmanı

Bir çok farklı ve gereksiz harcamaların oluşmasına neden olan tekrar edilen Ar-Ge

faaliyetlerinin önüne geçilmesi

Belirsizliklerin azalması

Maliyet azaltıcı uygulamalar

Ölçek ekonomilerinin ve fırsatların farkına varılması

Gelişim sürecinin kısalması

Büyük miktarlarda üretim yapılabilmesi

Yeni ürünlerin geliştirilmesi ve ticarileştirilmesi için gereken zamanın azaltılması

Firmaların birbirleri ile olan işbirliğinin yanı sıra bir diğer önemli işbirliği türü de

üniversiteler-araştırma kuruluşları arasındaki işbirliğidir. Üniversitelerin en önemli rolü,

firmalara bilimsel bilgi sağlamaktır. Üniversiteler aynı zamanda potansiyel girişimcileri

yetiştiren ve destekleyen yeni firma kuluçkalıklarıdır.

Öncelik 4 : Şirket evlilikleri ve ortak çalışma özendirilmelidir.

Şirket evlilikleri, şirketlerin, büyüme veya küçülme politikaları çerçevesinde dikkate almaları

gereken bir alternatif "şirket politikası", daha doğru bir deyimle "stratejik planlama

tekniği"dir. Şirket evliliklerinde yönetsel boyut, aynen insanlardaki evliliklerde olduğu gibi

tanıma/tanışma ve birlikte yaşama aşamalarını takiben sağlıklı ve kalıcı bir evliliğin

35

oluşabilmesi için önem taşır. Şirket evliliklerinde yönetsel boyut başlangıç ve sonuç

aşamalarında çok önem taşımaktadır.

Dünya çapında şirket evlilikleri konusunda çalışma yapan BCMS şirketinin Türkiye temsilcisi

Mehmet Soyer, ABİGEM Kocaeli Şubesi'nce, Kocaeli Sanayi Odası'nda düzenlenen ''Yabancı

Sermayeli Şirket evliliklerine yeni bir yaklaşım'' konulu seminerde, bir şirketin hisselerini

doğru bir şekilde satmak için gözlemin iyi yapılması, şirketin değer tespitinin yapılması ve

doğru alıcıların bulunması gerektiğini belirtmiştir.

''Şirket evliliği, uzun vadede şirketin büyümesini sağlayacak çözümlerden bir tanesi. Doğru

yapıldığı taktirde, şirketlerin ortaklarına yüksek seviyede gelir sağlama imkanı var. Ayrıca,

şirketin sağlıklı olarak devamında büyük bir rol oynuyor. Bu evlilikler yatırım, istihdam

sağlıyor.''

Ekonomik kriz döneminde şirket birleşme ve devralmalarında artış yaşandı. İçine düştüğü

mali darboğazı aşmak veya küçülerek hem maliyeti azaltmayı hem de verimliliği artırmayı

planlayan şirketlerin Rekabet Kurumu'na yaptıkları birleşme başvuruları son yıllarda büyük

oranda artış gösterdi.

30.06.2002 itibarıyla Son yıllarda gerçekleşen belli başlı birleşme ve devralmalar - The Coca

Company Cadbury Schweppes şirketinin Türkiye'deki ticaret markalarını devraldı. - Adana

Kağıt Sanayi AŞ'nin yüzde 50 hissesi Adana Çimento Sanayi TAŞ tarafından devralındı. -

Exxon Corporation ile Mobil Corporation şirketleri birleşti. - Fiba Holding tarafından

Karabatak Gıda Market Tic. Ltd Şti'nin yüzde 90 hissesini devraldı. - The Dow Chemical

Company ve Union Carbide Corporation firmaları birleşti. - ATI Dış Ticaret Turizm Yatırım

ve Pazarlama (Makro) hisseleri Doğuş Grubu şirketleri tarafından devralındı. - Uzel Holding

Efe Otomotiv Sanayi ve Ticaret AŞ'yi devraldı. - Hacı Ömer Sabancı Holding AŞ'nin

ToyotaSa Toyota Sabancı Otomotiv Pazarlama ve Satış AŞ'deki yüzde 25'lik hissesi Toyota

Motor Corporation'a devredildi. - Glaxo Wellcome PLC ile SmithKline Beecham PLC ilaç

şirketleri Glaxo-SmithKLine unvarlı bir şirket çatısı altında birleşti. - Alman BMW'e ait Land

Rover Group hisselerinin tamamı ABD'de yerleşik Ford Motor Company tarafından

devralındı. - Koç Net Haberleşme Teknojleri ve İletişim Hizmetleri AŞ, Temel Ticaret ve

Yatırım AŞ, Nazar Dayanıklı ve Dayanıksız Sınai Mallar Yatırım ve Pazarlama AŞ ve Zer

Madencilik ve Dayanıklı Mallar Yatırım ve Pazarlama AŞ Bilkom Bilişim Hizmetleri'ni

devraldı. - Carlsberg Türk Tuborg hisselerinin yüzde 47.4'sini satın aldı. Finans sektöründe

durum - Türk Sakura Bank hisselerinin yüzde 99.94'ünü Fiba şirketler grubu devraldı. -

Doğuş Grubu'nun finans kuruluşlarından Körfezbank ve Osmanlı Bankası Garanti Bankası ile

birleştirildi. - Emlak Bankası Ziraat Bankası'na devredildi. - Tekfen Yatırım ve Finansman

36

Bankası ve Bank Express AŞ Tekfen Bank adı altında birleştirildi. - Demirbank HSBC'ye

satılarak HSBC çatısı altında iki banka birleştirildi. - Fon kapsamındaki Sümerbank'ı satın

alan Oyak Grubu Oyakbank çatısı altında her iki bankayı birleştirdi. - Fiba Grubu Finansbank

ile Fiba Bank'ı tek çatıda birleştirmeye karar verdi.

37

SORUN 4: LOJİSTİK ALTYAPISI YETERSİZLİĞİNEDEN

• Lojistik Altyapısına Yeterli Yatırımınyapılmaması

• Ankara Konya arası demiryolu ulaşımı yüktaşımacılığında kullanılamaması

• Konya ve Karaman mersin arasıdemiryolunun yük taşımacılığı yeterince etkinve hızlı olmaması

• TR 52 Bölgesinde devlet demiryolları bölgemüdürlüğünün olmaması

• Demiryolu taşımacığındaki limit uygulaması• Duble yol çalışmalarının tamamlanmaması• Lojistik köy ve bünyesinde gümrük

müdürlüğü ve gümrüklü antrepo olmaması• Havaalanının sivil uçuş imkânların ve yurt

dışı direk uçuşların yetersiz olması• Sadece yurtiçinde tek yöne uçuşların olması• 2023 vizyonunda TR52 Bölgesinin doğu-batı

ve kuzey-güney koridorlarında otoyollarınolmaması

SONUÇ• Kara taşımacılığı yapılmakta, bu da lojistik

maliyetlerini arttırmaktadır• Mal sevkıyatında sorunlar yaşanmaktadır.• Bölgenin diğer bölgelerle bağlantısında rahat

ulaşımın olmaması ve ulaşım güvenlikaçısından yaşanan sıkıntılar

• Havayolundan yeterince etkin bir şekildekullanılamıyor

• Büyük ölçekli yabancı yatırımcı lojistikdezavantajlardan dolayı tercih etmemesi

ÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)• TR 52 Bölgesinin liman ve sınır kapılarına

hızlı ve etkin bir demiryolu bağlantısınınsağlanması

• TR 52 Bölgesinin Antalya, TR 52 BölgesininKapadokya hızlı tren projesinin planlanması

• TR 52 bölgesinin şehirlerarası çıkışlarınınduble yol olarak tamamlanması

• Serbest bölge ve lojistik köy kurulmalı• Demiryolu taşımacığında mal tahdidi ile ilgili

sorunlar çözülmeli• TR 52 bölgesinde TCDD bölge müdürlüğü

kurulmalı• Bölgenin sivil hava taşımacılığı imkanlarının

artırılması

FAALİYETLER• Konya ve Atatürk hava limanı arasındaki

hava trafiği artırılmalıdır.• Konya’ya İstanbul dışında yeni hatlar

bağlanmalıdır. yurt içi uçular bağlamındahava alanı 24 saat kesintisiz hizmete açıkolmalı

• Hava alanı yurt dışı direk hava ulaşımına 24saat açık olmalı

• TCDD tarafında yatırım planına alınanlojistik köy’ün tamamlanması

• Etkin ve hızlı tren yolu ağı genişletilmelidir.(TR 52 Bölgesi -Antalya/ TR 52 Bölgesi -Kapadokya/ TR 52 Bölgesi-İzmir)

• Demir yolu taşımacılığında mal tahdidikaldırılmalıdır.

• TR 52 bölgesinde TCDD bölge müdürlüğükurulmalıdır

Temel Amaç : LOJİSTİK ALTYAPIYI GÜÇLENDİRMEK

Öncelik 1 : Konya ve Atatürk Hava Limanı Arasındaki Hava Trafiği Artırılmalıdır.Türk hava yolları uzun yıllardır İstanbul Atatürk havalimanı ile Konya arasındaki uçuş

frekansını alt sınırlarda tutmaktadır. Konya Havaalanındaki sefer sayısı mutlaka artırılmalıdır.

Günlük sefer sayısı en az 5 ‘e çıkarılmalıdır. Bunun için hem lobi faaliyetleri hem de siyasi

baskı uygulanması gereklidir.

Öncelik 2 : Konya’ya İstanbul Dışında Yeni Hatlar Bağlanmalıdır. Yurt İçi UçuşlarBağlamında Hava Alanı 24 Saat Kesintisiz Hizmete Açık Olmalı

Bugün Konya’dan sadece İstanbul’a uçak seferleri bulunmaktadır. Konyalı işadamları basta

İzmir olmak üzere bazı büyükşehirlere de iç hat seferleri düzenlenmesini istemektedir. Bu

38

çerçevede Konya’ya İstanbul dışında batıda İzmir vb. Doğuda Van vb. Uçuş hatları

sağlanmalıdır. Ayrıca Konya’nın ihracat potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda,

Konya’dan yurtdışına uçak seferlerinin başlatılması büyük önem taşımaktadır

Öncelik 3 : Hava Alanı Yurt Dışı Direk Hava Ulaşımına 24 Saat Açık Olmalı

Konya havalimanının sivil apronu son yıllar itibariyle oldukça yetersiz kalmaktadır. Kısa

vadeli hedefler çerçevesinde sivil apron binası genişletilmeli uçak park alanları oluşturulmalı

VİP,CİP salonları eklenmeli,iç hatlar dış hatlar ayrımı sağlanmalı, 24 saat kesintisiz yurtiçi ve

yurt dışı hizmete açık olmalıdır.

Öncelik 4 : TCDD Tarafında Yatırım Planına Alınan Lojistik Köy’ünTamamlanması

Yük taşımacılığı ile ilgili tüm hizmetlerin en iyi şekilde verildiği, müşterilerin idari, teknik,

sosyal, tüm ihtiyaçlarının karşılanabildiği yük merkezlerinin belli noktalarda oluşturulması,

taşımaların ve taşıma kalitesinin arttırılması dolayısı ile müşteri memnuniyetinin sağlanması

bakımından Lojistik Köylerinin kurulması zorunlu hale gelmiştir.

Ülkemizde lojistik köyü projeleri hayata geçirildiğinde bulundukları bölgenin ticari

potansiyeline ve ekonomik gelişimine önemli katkılar sağlayacak, bulunduğu yöredeki ticari

şirketlerin rekabet gücünü artıracak, kombine taşımacılığın gelişmesine katkı sağlayacaktır.

Kent merkezi içinde kalmış olan yük garlarının; Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, etkin

karayolu ulaşımı olan ve müşteriler tarafından tercih edilebilir bir alanda, yük ihtiyaçlarına

cevap verebilecek özellikte, teknolojik ve ekonomik gelişmelere uygun, modern bir şekilde

kurulması için ilk etapta 2006 Yılı Kurum hedeflerine paralel olarak özellikle Organize

Sanayi Bölgesi’ne yakın ve yük potansiyeli yüksek olan;

. Halkalı(İstanbul),

. Köseköy(İzmit),

. Gelemen(Samsun),

. Eskişehir(Hasanbey),

. Boğazköprü(Kayseri),

. Balıkesir (Gökköy)’de

Lojistik Köyü kurulması planlanmış olup, TCDD 2007 yılı yatırım programına alınmıştır.

Ayrıca, 2007 yılında Yenice, Uşak ve Palandöken (Erzurum)’de de Lojistik köyü kurulması

için fizibilite etüdü çalışmaları tamamlanmış olup, 2008 yılı yatırım programına alınması için

gerekli çalışmalara başlanmıştır.

39

Gelemen’de lojistik köyü kurulması ile ilgili olarak Kuruluşumuz ve Samsun Büyük Şehir

Belediyesi tarafından ortak çalışma yürütülmüş olup, Türkiye’nin ilk Lojistik köyü

Samsun’da inşa edilmiş ve 06.07.2007 tarihinde açılışı yapılmıştır.

TR 52 Bölgesi büyük bir tarım potansiyeline sahiptir. KOP’un tamamlanması ile beklenen

ürün patlaması, tarımsal ürünlerin işlenerek ulusal ve uluslararası pazarlara sunulmaya hazır

hale getirilmesi öte yandan sanayide arzu edilen ilerlemelerin kaydedilmesi TR 52 Bölgesinin

ulaşılabilir olmasını zorunlu kılmaktadır. Ulaşım sistemleriyle bütünleşmiş ‘Lojistik Köyler’

ile sanayimiz, ticaretimiz ivme kazanacak, rekabet şansımız ve milli gelirimiz artacaktır. Şehir

trafiğimiz rahatlayacak. Ulaştırma maliyetlerimiz düşecek. Sadece ilimize değil bölgeye de

ekonomik katkılar sağlayacaktır. Devlet demiryollarının projelendirdiği Konya lojistik köyü

bünyesinde gümrük ve antrepolar tesis edilmelidir. TR 52 Bölgesi’nden direk ihracat ve

ithalat yapılabilmesi ve demiryolu taşımacılığının hızlı olabilmesi için Antrepo yapılmalıdır.

Kavşak düzenlemesi yapılmak suretiyle tren yolu bağlantısı sağlanarak Sanayicimizin ithalat

ve ihracat işlemleri çok daha hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirilmiş olacaktır. Bunun için

gerekli olan şartlar ilimiz için mevcuttur.

Lojistik Köy Konya - Karaman sanayisi için çok önemlidir. Lojistik firmalarının kargo ve

ambar taşımacılığında hem daha ekonomik, hem de daha güvenli olan demiryolunu tercih

etmeleri teşvik edilmelidir. Hizmeti müşterinin ayağına götüren ve adrese teslim eden bir

demiryolu kargo taşımacılığı ekonomik oluşu da göz önüne alınırsa sanayicimiz tarafında her

zaman tercih edilecektir.

Konya – Karaman hinterlandıyla coğrafik konumuyla lojistik köye en fazla ihtiyaç duyan

şehirlerin başında gelmektedir. Lojistik Köyün kurulması için Pınarbaşı İstasyonu

yakınlarında, Konya Havaalanı, Konya Organize Sanayi Bölgesi ve diğer özel organize ve

sanayi bölgelerine, yakın oldukça uygun bir arazi mevcuttur. Bu bağlamda söz konusu araziye

Orta Anadolu’ nun demiryolu taşımacık yükünü kaldıracak büyüklükte bir lojistik köy

kurulmalıdır.

Dünyadaki Lojistik Köy Uygulamaları

• Avrupa’da sekiz ülkede 100’den fazla lojistik köy faaliyettedir. Tüm ulaşım

bağlantıları arasında ve farklı taşıma türleri arasında koordinasyonu sağ1amak, bir

lojistik köyün en önemli görevidir. Bu yüzden Avrupa’daki lojistik köylerin çoğu

nakliye ve dağıtım faaliyetleri için birer üs konumunda olan yerlerde; yani demiryolu,

otoban ve deniz arterleri yakınında kurulmuştur. Ve hepsi bulundukları büyük şehirle-

rin 40 mil yakınındadır.

40

• Lojistik köyler Avrupa’da sayı olarak en çok Almanya’ da bulunuyor. Almanya’da son

20 yılda 33 lojistik köy kurulmuş. Bu lojistik köyler arasında ilk sıralarda gelen

Bremen GVZ, yılda 90 bin TEU elleçleme gerçekleştiriyor. En az 1200 şirketin ofis

kurduğu Almanya’daki lojistik köylerde toplam 40 bin kişi istihdam ediliyor.

• Fransa’da yer alan Sogaris Lojistik Köyü dünyadaki en eski lojistik köylerden

biri. Rungis’te yer alan bu köy, 203 hektar yüzölçümüne sahip. Soğutmalı depolar

dahil olmak üzere, depo ve antrepolar toplam yüzölçümünün yüzde 25’ini oluşturuyor.

Havaalanına sadece birkaç dakika uzaklıkta olan bu lojistik köyde 100 civarında şirket

yer alıyor. Bunun dışında Fransa’da Toulouse’da bulunan Eurocentre adlı lojistik köy,

en yeni lojistik köylerinden biri ve inşaatı hala sürüyor. Toulouse Lojistik Köyü, 5 ana

karayolunun kesiştiği noktada yer alıyor.

• İtalya Bologna Lojistik Köyü; lojistik, demiryolu ve karayolu altyapılarından oluşan

entegre bir sisteme sahip. ulusal ve uluslararası nakliye şirketi, forwarding şirketi,

depolama ve lojistik şirketlerinden oluşmakta ve toplam 2 milyon metrekarelik

yüzölçümüne sahip. Bu lojistik köyün temel özelliği 277 bin metrekarelik bir alana

yayılan demiryolu terminali. Lojistik köye günde 15 tren giriş-çıkış yapıyor ve

Avrupa’daki belli başlı lojistik üslerle bağlantı sağlanıyor. Avrupa çapında en önemli

lojistik köylerden biri olan Bologna Lojistik Köyü, telematik ağ ile donatılmış olan ilk

lojistik köy.

• Ayrıca Europlatforms (Avrupa Lojistik Köyleri Birliği)’ın Avrupa çapında 10 ülkeyi

temsilen 62 üyesi (62 lojistik köy) bulunuyor. 1991 yılında kurulan birlik

bünyesindeki lojistik köylerde toplam 2 bin 400 şirket faaliyet gösteriyor. Bu

örneklerde de görülen Avrupa’daki tüm lojistik köyler hükümetin doğrudan

müdahalesinden faydalanıyor. Lojistik köyler projesi, gereken yatırımın büyüklüğü

nedeniyle kamu özel sektör işbirliğinden doğuyor. Bu tür oluşumlarda hissedarlık

yapısı; ulusal ve yerel planlama mercileri, ulusal ve yerel demiryolu şirketleri, yerel

nakliyeci dernekleri, ticaret odası, bankalar, sigorta şirketleri, endüstriyel birlikler

arasında paylaşılabilir.

Öncelik 5 : Etkin ve Hızlı Tren Yolu Ağı Genişletilmelidir (TR52 Bölgesi -Antalya/TR52 Bölgesi - Kapadokya / TR 52 Bölgesi - İzmir).

Ulaşım, sanayi ve ticaretin gelişmesi için vazgeçilmez bir unsurdur. Bölgesel ve ulusal ulaşım

politikalarımız gelişmiş ülkelere nazaran oldukça geridedir. Özellikle ulaşımın kara

taşımacılığına yığılması konunun ne kadar yüzeysel olarak ele alındığının bir göstergesidir.

41

Demiryolu taşımacılığının gelişmesi sanayileşme ile birlikte gelişmektedir. Sanayinin en çok

ihtiyaç duyduğu ham maddeler demir, çelik kömür gibi maddelerdir. Bu hammaddelerin en

uygun taşınma yolu ise demiryoludur. Demiryolları, ülkemizin birikmiş başlıca sorunları

arasında yer almaktadır. Milyon nüfus başına olarak Türkiye’deki hat uzunluğu Avrupa

ülkeleri ortalamasının %13’ü kadardır. Demiryolu taşımacılığına maalesef yıllarca yeterli

yatırım yapılamadı. Bu yüzden sanayinin ihtiyaç duyduğu lojistik alt yapı gelişemedi. Sadece

kara taşımacılığına indirgenmiş bir ulaşım anlayışı, ülke kalkınmasında büyük bir zafiyet

oluşturmaktadır.

Konya ve Karaman, Orta Anadolu’nun merkezindedir. Konya ve Karaman Ankara arası demir

yolu ile bağlanmalı (Yük Taşımacılığı) ve Konya ve Karaman – Mersin arasındaki

demiryolunun yük taşımacılığına uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Konya Bölgesinin en

çok kullandığı liman mersin limanıdır. Mersin’e demiryolu bağlantısı dolaylı olduğu için mal

sevkiyatında sorunlar yaşanmaktadır. Ankara Konya ve Karaman arasında demiryolu ulaşımı

olmadığından yoğun bir kara taşımacılığı yapılmakta ve bu durum maliyetleri artırmaktadır.

İlimizin ülke içindeki bağlantılarını daha kuvvetli ve işlevsel hale getirecek olan Konya-

Ankara arası hızlı tren projesi biran önce bitirilmelidir.

Etkin ve hızlı tren yolu ağı genişletilmelidir (Konya-Antalya/ Konya-Kapadokya/ Konya-

İzmir). Ayrıca Konya ve Karaman Mersin limanı arasında yük tahdidine boğulmadan etkin ve

hızlı konteynır trafiği sağlanmalıdır.

Öncelik 6 : Demir Yolu Taşımacılığında Mal Tahdidi Kaldırılmalıdır.

Taşımalarda Mal Tahdidi İle İlgili Sorunlar Çözülmeli: Demiryolu taşımacılığına getirilen

500 ton limit uygulaması özel izinlerle 250 tona düşürülebilmektedir. Ama bu mal tahdidi

dahi fazla olmaktadır. Bu durumdan dolayı firmalarımız yüksek maliyetli olsa da hızı ve

kolaylığı nedeniyle karayolunu seçerek, demiryolunu tercih etmemektedir. Parça yüklerin

biriktirilerek uygun hatlarda toplu taşınması uygulaması ise yüklerin bekletilmesine sebebiyet

vermektedir. Günümüzün rekabet koşullarında hiçbir firma uzun ve belirsiz bir teslimat

süresini kabul etmeyeceği için hızlı ve pratik olan karayolu taşımacılığına yönelmektedir. Bu

durum demiryolu yük taşımacılığındaki talep azalmasındaki kısır döngüyü izah etmektedir.

Konya ve Kraman sanayisi yükünü tüm hatlara ve özelde Mersin Limanına bekletilmeden ve

limitlere boğulmadan ulaştırmak istemektedir. Bilinmesi gereken bir başka husus ise

uluslararası taşımacılıkta demiryollarında herhangi bir tahdit uygulaması bulunmazken bu

42

tahditlerin yurt içi taşımacılıkta uygulandığıdır. En basit ifade ile bir vagon bile yük olsa onun

hemen Mersin’e taşınması gerekmektedir.

TCDD İhracatla ilgili yurt dışına gidecek vagonlar için tahdit uygulamamaktadır. Mersin

Liman bağlantılı ihracatın yapılabilmesi için Konya ve Karaman’dan gidecek vagonlar içinde

tahdit uygulamasından vazgeçilmelidir. TCDD Müdürlüğünün emirleri gereği 500 tondan,

özel emirle 250 tondan aşağı yük taşınamadığından Konya ve Karamanlı Sanayicinin yük

taşınmasında TCDD’den yararlanması mümkün olmamaktadır. Bu emrin yumuşatılması ve

parça vagonun kabul edilmesi gerekmektedir.

Öncelik 7 : TR 52 Bölgesinde TCDD Bölge Müdürlüğü Kurulmalıdır.

TR52 Bölgesinde TCDD Bölge Müdürlüğü Kurulmalı: Bilindiği üzere TR52 Bölgesi iki

Bölge Müdürlüğü arasında yer almaktadır. Konya il sınırları içerisinden geçen demir

yollarının bir bölümü Adana Bölge Müdürlüğüne bir bölümü ise Afyon Bölge Müdürlüğü’ne

bağlıdır. Bu durum Bölge Müdürlükleri ile görüşülmesi ve çözülmesi gereken konularda

gerek Konya sivil toplum kuruluşlarının, gerekse Konya firmalarının bir sinerji sağlayarak

çalışılmasının önüne geçmektedir. Diğer taraftan bu durum kanaatimizce Konya Sivil Toplum

Kuruluşlarının, Konya sanayisini oluşturan işletmelerimizin demir yollarına verdikleri

önemin, verilen bu önem bağlamında taleplerin ve hassasiyetlerin tam olarak

anlaşılamamasına da neden olabilmektedir. Gerek bu nedenlerle, gerekse Konya’nın coğrafi

konumu düşünüldüğünde, yapılacak olan Lojistik Köy’ün daha iyi işletilebilmesi için,

Konya’ya da TCDD Bölge Müdürlüğü kurulması bir ihtiyaçtır.

43

SORUN 5: MARKA – TANITIM YETERSİZLİĞİNEDEN

• Firmalar markalaşmaya yeterli kaynakayırmıyor

• Marka kültürünün ve bilincinin olmaması• Büyük ölçekli marka tanıtım ajanslarının

olmaması• Marka tescilin külfet olarak görülmesi• Reklamın getirisine inanmama• Tanıtımı bir rekabet aracı olarak görmeme• Markalaşma noktasında şirket politikasının

olmaması• Kurumsallaşma önündeki engeller• Ürün ve hizmet kalitesinin standartların

altında olması• Ara mamule odaklı üretim anlayışı• Reklam ve tanıtım maliyetlerinin yüksekliği• Fason üretim kültürünün yaygınlığı

SONUÇ• Markalaşamama• Katma değeri yüksek ürün üretilemiyor• Rekabet gücünde azalma• Pazarı genişletememe• Fiyatlandırma sıkıntısı• İmaj kaybı• Tüketicide güven etkisi oluşturamama• İşletmelerin büyümemesi• Ulusal ve uluslararası pazar kaybı• Üst ölçekte genel ekonomide istikrarsızlık• Ar-ge destek programlarından yeterince

yararlanamama

ÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)• Eğitim vasıtası ile nasıl markalaşılacağı

anlatılmalı• KOSGEB vb kurum ve kuruluşların marka ve

tanıtım çalışmalarına verilen desteklerinartırılması

• Bu alandaki başarı öyküleri tarzındaprogramlarla marka bilincinin oluşturulması

• Bölgede yer alan ünivesitelerin ilgilifakülteleri aracılığı ile danışmanlıklaralınmalı

• Bölgeye yönelik etkin bir pazarlama vetanıtım çalışması yapılmalı(bölge bazında)

FAALİYETLER• Eğitimler düzenlenmeli• Üniversite-Sanayi işbirliği sağlanmalı• Marka Çalıştayı• Belirli büyüklüğe ulaşmış işletmlerde reklam

ve tanıtım departmanları kurulmasına yönelikçalışmalar yapılmalı

• Markanın bir kurumsal kimlik olduğunadönük interaktif çalışmalar yapılmalı

• Teknokente, TR52 bölgesinde üretim vehizmet sektörü kuruluşların marka ve tanıtımnoktasında da yönlendirme görevi verilmeli

• Markalaşmış kuruluşların Konya veKaramanlı sanayicilerle bir araya getirilmesi

• Ulusal veya uluslararası bir kurumdan bölgepazarlaması açısından danışmanlık alınması

Temel Amaç : MARKA – TANITIMIN YETERLİ HALE GETİRİLMESİ

Markalaşma bir firma için kısa vadeli taktik bir girişim olmaktan çok, stratejik bir konu

niteliğinde ele alınmak durumundadır. Zira markalaşmanın, markalaşmaya karar veren firma

için uzun vadeli ve son derece ciddi getirileri söz konusudur.

Markalaşmanın en önemli getirilerinden biri, müşterilerinin gereksinimlerini tatmin etmeyi ve

rekabette üstünlük sağlamayı hedefleyen bir firmaya adeta bir ölümsüzlük fırsatı sunmasıdır.

Zira, ürünlerin geçici olduğu bir pazarda, bir markanın yaşam beklentisine sınır koymak

mümkün değildir. Başarılı bir markalaşma stratejisi izleyen bir firma için artık ürünleri fani,

markası ise baki konumda kalacaktır.

Markalaşma, firmaya belirli bir müşteri retensiyonu sağlayacağı için, üretimin öngörülebilir

bir talebe göre düzenlenmesi ve birim maliyetlerin kontrol altında tutulabilmesi gibi ek

avantajlar da sağlayacaktır. Konya' ve Karaman’da markalaşmayı yakalamış birçok firma

44

reklam faaliyetlerine yeterince önem vermemektedir. Ama reklama önem veren markaları

görülüyor ki dünya lideri oluyorlar. Ama Konya ve Karaman’ın henüz liderlik elde etmiş bir

firması yoktur. Konya halkı reklama verilen parayı çöpe atılmış olarak görüyor.

Bu durumda Kent markasının geliştirilmesinin, iş ve yatırım imkânlarının ulusal ve uluslar

arası düzeyde etkili bir şekilde tanıtımının sağlanmasının, yerli ve doğrudan yabancı

yatırımların bölgeye çekilmesinin önemi daha da çok ortaya çıkıyor.

Öncelik 1 : Eğitimler düzenlenmeli

İşletmelerin kurumsallaşamaması sonucunda marka olamamaları tehdidin gündeme getirdiği

gelişmeler arasındadır. İşletmelerin markalaşması adına öncelikle marka tescil ve pazarlama

anlamında çeşitli eğitimlerin uzman kuruluşlar tarafından sağlanması son derece faydalı

olacaktır.

Öncelik 2 : Üniversite-Sanayi işbirliği sağlanmalı

Bölgesel bazda markalaşma konusunda çalışmalar yapılmalıdır. Anadolu girişimcisinin

"marka" olgusunu keşfetmesi veya büyümenin "markalaşma" ile mümkün olabileceğini

düşüncesini sağlamak gereklidir. Sürdürülebilir bir büyümenin yakalanması için sürekli

olarak markalaşmanın öneminden söz edilmesi ve bu bilincin oluşmasında etkili olabilmek

için Üniversite-Sanayi işbirliği sağlanmalıdır.

Öncelik 3 : Marka Çalıştayı

Ulusal ve uluslararası çapta faaliyet gösteren başarılı firmaların nitelikli insan kaynağının

Bölgeye getirilmesi, üretim ve faaliyet yapılarındaki gelişmişlikle diğer firmalara örnek

oluşturmaları, ana sanayi, yan sanayi ve hizmet alanlarında toplam gelişmişlik düzeyinin

artışına katkı sağlamaktadır. Marka Çalıştayı odalar ve üniversite işbirliği ile yıl içinde birden

fazla yapılmalıdır.

Öncelik 4 : Belirli büyüklüğe ulaşmış işletmelerde reklam ve tanıtım departmanlarıkurulmasına yönelik çalışmalar yapılmalı

Konya ve Karaman İlinin ve çeşitli ekonomik değerlerinin marka bilinirliklerinin artması hem

ilin topyekûn hem de işletmelerin pazarlama ve tanıtım faaliyetlerine ağırlık vermesi ile

mümkün olabilir. İşletmeler ulusal ve uluslar arası pazarlarda kendilerini ispat ettikçe ve

gereken pazarlama ve tanıtım faaliyetlerine ağrılık verildikçe markalaşma süreci daha da

verimli bir hal alacaktır. Aynı zamanda ilin ve ildeki şirketlerin markalaşmayı ayrı bir

45

stratejik hedef olarak tanımlamaları ve bu konuda her türlü uzmanlığı kullanarak çaba

göstermeleri gerekmektedir. Bunun için Belirli büyüklüğe ulaşmış işletmelerde reklam ve

tanıtım departmanları kurulmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

Öncelik 5 : KOBi’lere yönelik olarak Markanın bir kurumsal kimlik olduğunadönük medya çalışmaları yapılmalı

Marka bir kurumsal kimliktir. Kurum kendi kimliği ile hem kendisinin hem de ürünlerinin

sektördeki rakiplerinden farklı olduğunu göstermektedir. Günümüzde markalı ürünler üreten

kuruluşlar kendi kimliklerinden ziyade sahip oldukları markaların kimlikleri ile ön plana

çıkarlar. Unilever den Sana, Lipton dan Calve gibi. Tüketici sadece ürünle ilgilenmekte ana

kuruluşla ilgilenmemektedir. Ürünü belli bir işaretle belirleme politikası bir ürünün satışını

desteklemek için güçlü bir araçtır.

Marka ile tüketici arasındaki bağ kimlik ile oluşmaktadır. Marka kimliği rekabetçi ortamda

markanın gelişimini sürdürmesi ve kârlı bir büyüme sağlaması için sıçrama tahtası olacaktır.

Bölgeye yönelik büyük bir tanıtım ve reklam kampanyaları artırılmalı ve işletmeler

özendirilmelidir.

Öncelik 6 : Teknokente, TR52 bölgesinde üretim ve hizmet sektörü kuruluşlarınmarka ve tanıtım noktasında da yönlendirme görevi verilmeli

Şirketlerin yeterince markalaşamadığı bölgede üretilen ürünlerin tanıtımını ve pazarlanması

da yeterli miktarda sağlanamamaktadır. Bölgenin tanınması, burada üretilen ürünlerin başta

Türkiye olmak üzere uluslararası nitelikte tanınır hale gelmesini sağlamak adına markalaşma

ve tanıtım projeleri başlatılmalıdır. Bu kapsamda Teknokent’e, kuruluşları marka ve tanıtım

noktasında yönlendirme görevi verilmelidir.

Öncelik 7 : Markalaşmış kuruluşların Konya ve Karamanlı sanayicilerle bir arayagetirilmesi

Gerek ulusal gerekse uluslar arası markalar ile yerli firmalar bir araya getirilerek ortak akıl ve

sektörel buluşma toplantıları düzenlenmelidir.

Öncelik 8 : Ulusal veya uluslararası bir kurumdan bölge pazarlaması açısındandanışmanlık alınması

Sivil toplum örgütleri ve ya Kakınma Ajansı profeyonel bir şirketten bölgesel marka ve

pazarlamada danışmanlık hizmeti almalıdır.

Öncelik 9 : Marka Şehir kavramı üzerine yoğunlaşılmalı

46

SORUN 6: SERMAYE YETERSİZLİĞİ VE FON KAYNAKLARININ ETKİN BİRŞEKİLDE KULLANILAMAMASI

NEDEN• Finans yönetimi eksikliği• İşletme kurarken ön araştırma yapılmıyor• Üretim planı yapılmıyor• Öz kaynakları dışında fon kullanmamakta• Bankalarda uygulanan yüksek teminat

sorunu• Bankaların sunduğu kredilerin vadesi kısa,

miktarı düşük ve faizi yüksek• Kayıt dışılık firmanın gerçek finansal

durumunu göstermiyor• Menkul kıymetler borsasından kaynak temin

etme bilincinin yetersizliği

SONUÇ• Finansman yetersizliğinde aile içi destek

arayışına gidiyor• Kredilerden faydalanamıyor• Kısa vadeli yüksek miktarda borçlanmalar• Teknik elemanlardan yeterince

faydalanamıyor• Üretimde girdileri yetersiz kullanıyor• Katma değeri yüksek ürünler üretemiyor• Büyümede zorluklar yaşanıyor• Rekabet gücü zayıflıyor• Pazar paylarını daha düşük işgücü maliyeti

olan rakip ülkelere kaptırıyor• Finansal çevrimi sağlayamayarak işl

kapanmasına neden oluyorÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)

• Finans yönetimi konusundabilgilendirme çalışmaları yapılmalı

• Üretimde planlamanın önemi konusundafarkındalık sağlanmalı

• Mikro kredi olanakları artırılmalı• Özel projeleri olan girişimcilere

destekler artırılmalıdır• Olası krizler için alınması gereken

önlemler işletmecilere aktarılmalı• Bankacılık sektörünün projelere desteği

sağlanmalıdır(proje kredileri)• Finans sektörü kredi çeşitlendirmesine

zorlanmalıdır• Kamu bankaları kaynakları ile reel

sektör ve KOBİ’lere desteksağlanmalıdır

• Kredi garanti fonu işletilememektedirsanayicinin kredi kullanılmasındakiengeller kaldırılarak işler halegetirilmelidir.

• Bölge işletmecilerinin halka arzısağlanmalıdır.

FAALİYETLER• İşletmelerde finans uzmanlarının

çalıştırılmasına dönük özendiricietkinlikler

• KOBİ’ler düzeyinde finansmaneğitimlerinin yaygınlaştırılması

• SPK ve İMKB gibi kuruluşlarla bölgeinsanını bir araya getirip halka arzserüveni sağlanmalıdır.

• Bankacılık sektörü bilanço bazlı kredilerinyanında proje bazlı kredilerdeyönlendirilmelidir.

• Bankacılık sektörü verecek olduğukredilerde belirli oranlardaçeşitlendirmeye zorlanmalıdır.

• Kredi garanti fonu mevcut haliyleişletmecinin ihtiyacınıkarşılayamamaktadır. sorunlar yenidendeğerlendirilmeli ve çözümlersunulmalıdır.

Temel Amaç : SERMAYE YETERSİZLİĞİ VE FON KAYNAKLARININ ETKİN BİRŞEKİLDE KULLANILMASI

Günümüzde iş kurmak isteyen girişimcilerin en büyük sıkıntısı hiç kuşkusuz finansman

zorluğudur. KOBİ’ler genellikle öz kaynakları dışında fon kullanmamakta, finansman

yetersizliği için ilk etapta aile içi parasal destek sağlama çabasına girmektedir.

Türk şirketlerinin mali yapısına bakıldığında yetersiz kredi hacmi ve risk sorunları nedeniyle

birçok büyük firmanın finansman kaynağı olarak kredileri değil ticari borçları kullandığı

görülmektedir. Bu nedenle de risk sermayesi ve sermaye ortaklığı gibi modellerin

geliştirilmesi gerekmektedir.

47

Yeterli mali kaynaklara sahip olmayan girişimciler bankalara başvurduklarında ise teminat

göstermekte zorlanmakta ve daha işin başında vazgeçmektedirler.

Diğer yandan sunulan kredilerin ticari faiz oranlarının yüksek olması nedeniyle de kredi

kullanımı olması gerektiği düzeyde değildir.

Paranın maliyetini tabii ki hesaplamak lazım ama uzun vadeli fonlardan yararlanmadan kısa

vadeli borçlanma ile orta vadeli krediyi çevirmek hele uzun vadeli kredi kullandırmak yüksek

maliyet nedeniyle mümkün değildir.

Öncelik 1 : İşletmelerde finans uzmanlarının çalıştırılmasına dönük özendiricietkinlikler

Günümüzde işletmelerin en önemli sorunlarından birisi de finans kaynaklarını etkin bir

şekilde yönetmek ve yeni finansal kaynaklara ulaşmaktır. Bu bağlamda finans uzmanlarının

işletmelerde yer almaları özendirilmelidir.

Öncelik 2 : KOBİ’ler düzeyinde finansman eğitimlerinin yaygınlaştırılması

Finansman Yönetimi üretimin belirleyici faktörü haline gelmiştir. İşletmelerde performansın

ilk gereği, ekonomik performanstır. İşletme sahiplerinin ve yöneticilerinin alacakları

kararlarda ve firma kaynaklarını doğru yönlendirmede kullandıkları unsurlar finansal

verilerdir. İşletme finansmanı ile ilgili temel bilgilerin paylaşılacağı bu tür eğitimlerde,

yöneticilerin sistematik ve pratik bir bakış açısı oluşturulması amaçlamaktadır.

Örneğin;

Finansman, Finansman Fonksiyonu ve Temel Finansal Kararlar

• Finans Nedir? Finansal Yönetim Nedir?

• Modern Finansman Anlayışı Nedir?

• Finansal Yöneticinin Temel Karar Alanları Hangileridir?

• Kurumsal Yönetişim Nedir?

Finansal Tablolar (Bilanço, Gelir Tablosu, Nakit Akış Tablosu, ...)

Finansal Tablo Bilgilerinin Yönetsel Kararlarda Kullanılması

Finansal Tabloların Analizi, Karşılaştırmalar ve Yorumlanması

• Tablo Analiz Teknikleri

Finansal Planlama ve Fon Gereksiniminin Tahmini

• Kısa Vadeli, Kar-Hacim-Maliyet İlişkileri

• Bütçeleme

Paranın Zaman Değerine İlişkin Uygulamalar

48

• Faiz hesapları, vadelendirme, geri ödeme planları

Optimal Sermaye Yapısının Belirlenmesi ve Sermaye Maliyeti

• İşletme Finansman Kaynaklarının Seçimi

Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesinde Kullanılan Yöntemler

• Sermaye Bütçelemesi Nedir?

• Proje Değerleme Yöntemleri

• Fizibilite Etütlerinin Finansal Analizi

İşletme Değerinin Belirlenmesi

Genel Değerlendirme

Öncelik 3 : SPK ve İMKB gibi kuruluşlarla bölge insanını bir araya getirip halkaarz serüveni sağlanmalıdır.

TOBB ve İMKB işbirliği ile başlatılan halka arz seferberliğinin bölgede çeşitli

organizasyonlarla tabana yayılmasının sağlanması ve firmaların halka arz konusundaki

endişelerinin giderilmesi sağlanmalıdır.

Öncelik 4 : Bankacılık sektörü bilanço bazlı kredilerin yanında proje bazlıkredilerde yönlendirilmelidir.

Anadolu’da KOBİ’lerin rekabet güçlerinin arttırılması, kalite alt yapılarının

geliştirilmesine, markalaşma bilincinin ve sayısının artırılmasına, bu da öncü sektörlerin

teşvik edilmesine ve yerel girdi maliyetlerinin düşürülmesine bağlıdır. Yüksek girdi

maliyetleri nedeniyle firmalarımız Pazar paylarını, çok daha düşük işgücü maliyetleri olan

Çin, Hindistan, Doğu Avrupa ülkelerine kaptırmaya başlamışlardır. Bu girdi maliyetlerinin en

azından rakip ülkeler seviyesine çekilebilmesi ve yeni destek sistemlerinin devreye sokulması

gerekmektedir.

Bölgede girişimciliğin oynadığı rol çok büyüktür. Girişimcilik, yeni kaynaklarla, yeni

teknolojilerle toplumu tanıştırır ve bu sayede daha önce kullanılmayan veya daha az

kullanılan kaynaklar ekonomiye kazandırılır ve üretimde artış meydana gelir. Yeni açılan bir

şirket veya yeniden yapılandırılan bir şirket bölgenin istihdam hacmini arttırır ve tüm bunlar

sonucunda da iktisadi kalkınma pozitif bir ivme kaydeder. Girişimcilik Bölge’de yeni bir

kavram olması sebebiyle pek fazla ilerleme göstermemektedir. Bölge’de kadınlar ve gençler

eğitim eksikliği ve finansman sorunları yüzünden girişimci olamamaktadır. Özellikle kadın ve

gençlerin is dünyasında ihtiyaç duyulan bilgiye, eğitime ve kredi mekanizmalarına ulaşımı

sağlanmalı ve bu çerçevede girişimci teşvikini sağlayıcı düzenlemeler yapılmalıdır.

49

Öncelik 5 : Bankacılık sektörü verecek olduğu kredilerde belirli oranlardaçeşitlendirmeye zorlanmalıdır.

Sanayicilerimizin yeniliğe açık olmaları, değişimleri hızlı bir şekilde fark edip bunlara uygun

stratejiler oluşturmaları gerekmektedir. Teknolojik gelişmeyi özendirici, verimlilik ve

etkinliği artırıcı çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Bankaların sağladığı KOBİ’lere yönelik kredi kullandırdıkları kredinin %5′i bile değildir.

Ayrıca bilindiği üzere, bankaların sunduğu kredilerin vadeleri kısa, miktar genelde düşük, faiz

ise yüksek olmaktadır. Oysa girişimciliğin yeşereceği iklim için uzun vadeli (minimum 60 ay)

ve düşük faiz oranlı destek kredisi kullandırılmalı, yatırımlarda tercihen en az ilk iki yıl

vergiden muaf tutulmalıdır. Uygulamaya geçilen “mikro kredi” çalışmaları

çeşitlendirilmelidir.

Öncelik 6 : Kredi garanti fonu mevcut haliyle işletmecinin ihtiyacınıkarşılayamamaktadır. Sorunlar yeniden değerlendirilmeli ve çözümler sunulmalıdır.

Son bir yıllık dönemde küresel ekonominin karşı karşıya kaldığı şok dalgalar ekonomik

görünüm açısından belirsiz bir ortam meydana getirmiştir. Dünyanın büyük ekonomilerinde

de bir yavaşlama söz konusudur. Krizin ülkemize ve ilimize diğer bir etkisi de kuşkusuz

bankalar ve krediler aracığıyla olacaktır. Bu yüzden reel sektör ve mali sektör ilişkisi dikkatli

bir şekilde ele alınmalıdır. KGF’nin şu andaki geçerli olan kriterleri; KGF kefaletinin

kullanılacağı proje, “karlı”, “gerçekleştirilebilir” ve “yapılabilir” olması, Projeyi yürütecek

yönetim kadrosu proje becerisi ve mesleki deneyime sahip olması, proje istihdam artışı

sağlamalı ve istihdamı koruması gibi ön koşullar küçük işletmelere göre tekrar revize edilerek

verimlilik arttırılmalıdır.

50

SORUN 7: AR-GE ÇALIŞMALARININ YETERSİZLİĞİNEDEN

• Yetersiz kaynak (fon)• Ar-ge kültürünün ve bilincinin olmaması• Kalifiye eleman eksisikliği• Eğitim eksikliği• Yeterli ücret politikalarının uygulanmaması• Küçük işletmelerin rekabet öncesi ortak ar-

ge platformu oluşturamaması• Ar-ge kanunun getirdiği zorluklar• Üniversite sanayi işbirliğinin yeterli

olmaması

SONUÇ• Marka yetersiziliği• Katma değeri yüksek ürün üretilemiyor• Geleneksek ürün üretimi yapılması• Dışa bağımılılık• Rekabet avantajı yersiz• Fiyat rekabeti olması• Kalifiye ve teknoloji yersilizi• Firmaların büyümede yaşadıkları zorluklar• Verimsiz üretim• Üniversite bölümlerinin sanayinin ihtiyaçları ile

yeterli düzeyde uyuşmaması• Üniversitede pratik eksikliği

ÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)• Eğitim vasıtası ile farkındalığın sağlanması• Mikro işletme bazında ar-ge kanunun

yeniden gözden geçirilmesi• Patent kanunun iyileştirilmesi• Staj kültürünün oluşması• Ar-ge çalışmalarını sürekli hale getirmek• Konya’ nın bilim ve teknolojialanında mevcut konumunun saptanması• Dünyada ve ülkemizde bilim ve teknoloji

alanındaki uzun dönemli• Gelişmelerin saptanması• Bu teknolojilerin geliştirilmesi ve/veya

edinilmesine yönelik politika tespitindebilimsel destek alınması

FAALİYETLER• Eğitim• Ar-ge kanunu vb. Sorunlar için görüş

hazırlanması• Teknokentin etkinliğinin artırılması• Ar-ge çalıştayı (uluslararası)• Kurum bazında ar-ge masası• Üniversitede lisansüstü çalışmalar ve pratik

eğitimlerin artırılması• İnceleme-araştırma gruplarının

oluşturulması(resmi-özel)• İşletmelerin hedefleri bağlamında, bilim ve

teknoloji taleplerinin belirlenmesi (anket…)• Bu hedeflere ulaşılabilmesi için gerekli stratejik

teknolojilerinin saptanması• Bilim Merkezi tamamlanmalıdır.

Temel Amaç : AR-GE ÇALIŞMALARININ YETERLİ HALE GETİRİLMESİ

Öncelik 1 : Eğitim yolu ile Ar-Ge güçlendirilmeli

AR-GE faaliyetlerinin eğitimle olan sıkı entegrasyonu mutlaka gerçekleştirilmelidir. Kamu

kurumlarında “proje” adı altında koordinasyonsuz, denetimsiz ve geçmiş tecrübelerden

dayanarak hiçbir sonuç üretmeyeceği şimdiden belli olan bir çok faaliyete son verilerek

buralara harcanan kaynaklar üniversite araştırma fonlarına yönlendirilmeli ve böylece

güçlendirilecek üniversite araştırma fonlarından desteklenecek projelere, lisans ve lisansüstü

öğrencilerinin aktif katılması sağlanmalıdır. Araştırıcı, üretken, sorgulayıcı insan

yetiştirilmesinin geleceğin anahtarı olduğu unutulmamalıdır. Bunu gerçekleştirmenin en iyi

yolu da öğrencilerin araştırmalara aktif katılmasıdır. Gelecek nesillere etkili bilim ve teknoloji

transferi ancak böyle gerçekleşebilir. Böyle nesillerin çoğalması, bu yönde bir toplumsal talep

oluşmasını sağlayacaktır.

51

Öncelik 2 : Ar-ge kanunu vb. Sorunlar için görüş hazırlanması

Rekabetin giderek yoğunlaştığı, kurumların yeni teknoloji arayışlarının arttığı, pazar

paylarının artması için sürekli bir yenilik içine girilen günümüz ekonomik şartlarında AR-GE

faaliyetlerine oldukça önem verilmektedir.

Daha fazla kaynak ayrılmak zorunda kalınan ve üretim maliyetinin önemli bir kısmını

oluşturan AR-GE giderleri için mevzuatımızda yer alan vergi ertelemesi ve AR-GE

yardımları teşviklerinden faydalanmak söz konusu yükün azaltılmasında önemli rol

oynayacaktır.

Öncelik 3 : Teknokent’in etkinliğinin artırılması

Teknokent, emek-yoğun teknoloji ağırlıklı Konya ve Karaman Sanayinin bilgi-yoğun

teknoloji alanlarına kaydırılmasında önemli bir rol oynayacaktır.

Beklenen düzeyde Ar-Ge projelerinin üretilmesi halinde çok kısa bir süre zarfında Konya ve

Karaman Sanayinde istihdam, üretim ve ihracat büyük boyutlara ulaşacak, küresel ticari

rekabette önemli bir avantaj elde etmelidir.

Ayrıca uluslar arası şirketlerle işbirliğine gidilmesi mümkün olabilmelidir. Teknokent Sanayi

kesimine teknoloji üretilmesi yanı sıra, daha fazla yeni girişimciler çıkarmalıdır. Bu durum

gençlerimizin önündeki en büyük fırsat olarak değerlendirilmelidir.

Öncelik 4 : Ar-ge Çalıştayı (Uluslararası)

Türkiye, araştırma ve geliştirme harcamalarının GSYİH’ya oranı, bilim adamı ve mühendis

sayısı, araştırma ve geliştirme hizmetlerinde istihdam edilen personel sayısı, yüksek teknoloji

ihracatı, bilgi ve iletişim araçlarının kullanımı, kişi başına düşen bilgisayar sayısı, internet

bağlantısı sayısı, kişi başına düşen eğitim harcaması gibi bilgi toplumuna ilişkin başlıca temel

göstergeler açısından gelişmiş ülkelerle karşılaştırmalı olarak değerlendirildiğinde, gerek bilgi

üretimi ve gerekse bilgi teknolojilerinin kullanımı yönünden halen bilgi toplumu aşamasını

yaşayan gelişmiş ülkelerin gerisinde bulunmaktadır.

Bütün bu eksikleri giderirken Uluslar arası çalıştay ile yabancı deneyim ve bilgilerinden de

faydalanmak doğru olacaktır.

Öncelik 5 : Üniversitede lisansüstü çalışmalar ve pratik eğitimlerin artırılması

Teknolojinin bugün vardığı düzeyde nadir istisnalar dışında , kişisel hatta grup olarak dahi

çalışmalarla, buluşlarla gelişme sağlamak olanaksızlaşmıştır.

52

Yüksek duygularla, gerçekleştirmek istemek “ARGE” yapabilmeyi sağlamaz.

Günümüzde dehalar, yetenekler bireysel hatta küçük grup çalışmaları ile teknolojide gelişme

sağlayamazlar.Teknolojinin bugün ulaştığı düzey yüzler hatta binlerce kişilik projelerle

ARGE çalışmaları yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bütün ülkeyi kapsayan bir araştırma geliştirme kültürü gereklidir.

Bir bütçesi, planlı stratejisi ve hedefi olan, disiplinli, sürekli kitlesel çalışma ve faaliyetlerle

teknolojik gelişme sağlanabilir.

Geliştirmede çalışanlar teknolojik gelişmeleri sürekli takip etmelidir, seminerlere katılmalıdır,

geliştirme yapan diğer kitlelerle iletişim halinde olmalıdır.İlerlemeler ve çalışmalar; kitaplar,

yayınlar, makaleler, toplantılar, kongreler, seminerler, dergiler ve günümüzde yaygın olarak

internet üzerinden duyurulup yayılmaktadır.

”ARGE” de çalışanlar bu gelişme ve teknoloji düzeyini iyi takip edip, bir hamle daha ileri

giden gelişmeyi oluşturarak, ürün ve hizmetlerine uygulayıp, firmalarının benzerleri ve

rakiplerine üstünlük sağlamasını gerçekleştirmektedirler.

Bütün bunlar yapılırken üniversite-sanayi işbirliği ilk basamaktır.

Öncelik 6 : İnceleme-araştırma gruplarının oluşturulması(resmi-özel)

Resmi ve özel kurumların Pazarlama bölümlerinden, yurt içi ve yurt dışı pazarın talepleri,

gelişme yönü, bilgi ve tahminleri, geliştirme bölümlerine aktarılmalıdır.Üretim, taahhüt,

uygulama bölümlerinden sürekli deneyim sonuçları Geliştirme bölümlerine aktarılmalıdır.

Bütün bu veriler geliştirme faaliyetlerinin yönünü belirler.

“GELİŞTİRME” çalışmaları bu nedenlerle ağırlıklı olarak üretim, uygulama ve pazarlama

yapan firma ve kuruluşlarda gerçekleştirilebilir.

Geliştirme bölümleri ancak üretim taahhüt, uygulama, proje departmanları ile çok yakın

işbirliği, iletişim ve karşılıklı bilgi alışverişi içinde bulunuyorlarsa faydalı, etkili sonuçlara

ulaşabilirler.

Çünkü üretim, uygulama, pazarlama ve projelendirmeden kazanılacak deneyim ve birikimler

olmaksızın “ARGE” gerçekleştirmek zordur. TSE, TÜBİTAK, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve

KOSGEB gibi kurumlar aracılığıyla ar-ge merkezleri oluşturmaktır.

Öncelik 7 :İşletmelerin hedefleri bağlamında, bilim ve teknoloji taleplerininbelirlenmesi (anket…)

Bu anket Mevlana Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanmalı ve yapılmalıdır.

53

Öncelik 8 : Bu hedeflere ulaşılabilmesi için gerekli stratejik teknolojilerininsaptanması

Mevka tarafından yapılacak olan anket neticesinde yine Mevka tarafından stratejiler ve bu

stratejilere yönelik teknolojiler belirlenebilir.

Öncelik 9 : TR 52 Bölgesi’nde Ortak bir Ar-Ge Merkezi Kurulmalı

Öncelik 10 : Bilim Merkezi Tamamlanmalıdır.

54

SORUN 8: KURUMSALLAŞAMAMANEDEN

• Aile içi çıkar anlaşmazlıkları• Aile ilişkilerinin kurumsallaşamaması• Gelişme için kurumsallaşma gereğinin

anlaşılmaması• Değişime direnç gösterme• Şirket içinde görünmez kurumsal sistemlerin

direnci kırması• Şirketlerin takipçilik özelliği• Kaynak ayırmama• Sermaye yetersizliğini• Yenilik yapma ve izlemede yeterli bilgi ve

imkâna sahip olmamayı• Profesyonel yönetici eksikliğini• Büyümek için dışarıdan bir kişinin ortaklığına

sıcak bakılmamasını• Aile kontrolünü kaybetmeden büyümek için,

mali kaynak temini• Aile liderlerinin zamanında işi bırakmaması• Bir sonraki kuşağa devir planının yapılmaması• Kardeşler, kuzenler arasındaki rekabet

SONUÇ• Genel kalite yükselişi ve ilk tatminlerin

olmaması• Kendi kendini yenileyen organizasyon

yapısının olmaması

ÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)• Aile – yönetim ilişkilerini belirlemek• Devir planı yapmak• Hissedar sözleşmesi düzenlemek• Kuruluş amacı ve şirketin mevcut faaliyetinin

yazıya dökülmesi• Yetkili ve yetkisiz sorumlu kavramının

netleştirilmesi• İşletmede görev alan çalışanların rolleri, yetki

ve sorumlulukları iyi belirlenmelidir.• Aile anayasalarının yazılması• Gelecek nesillere devir planlarının

hazırlanması• Aile içi iletişimin geliştirtmesi• Aile işletmeleri stratejik planlaması• Yönetişim modelinin tespit edilmesi• Aile meclisinin oluşturulması• Aile içi çatışma yönetimi• Liderlik geliştirme• İş değerlendirmesi• Finansman ve mülkiyet stratejileri• Hissedarların asıl hedefleri, beklentileri ve

tatminsizliklerinin belirlenmesi• Yepyeni bir yol haritası ihtiyacının farkına

varılması• Kararlılık• Açık ekonomi politikalarının izlenmesi• Tüm aile üyelerinin istekli ve bilinçli

olması.(çünkü istemeden yapılacak bir iş hiçbir zaman başarıyla sonuçlanmayacaktır.)

• Her aile şirketinin bir aile anayasası olmalıdır.• Ancak bu anayasa patron dahil bütün aile

fertlerinin üzerinde olmalıdır. böylece aileşirketinin varlığı ve işleyişi sağlam kurallarabağlanacak, alınacak olan kararlar insanlaragöre değil kurallara göre belirlenecektir.

FAALİYETLER• Eğitim, seminer, panel düzenlenmesi (etkili

iletişim ve kriz çözme becerileri eğitimi,etkili takım çalışmaları eğitimi, servet vetaşınmazlar yönetimi, çalışanlara adalet vesadakat duygusu ile yaklaşım

• Aile konseyi oluşturulmasına öncülük etmek.böylece taraflar için her şeyinkonuşulabildiği bir ortam sağlanacak, kapalıkapılar ardında yapılacak olan dedikodularönlenebilecektir.

• Geleneksel aile toplantıları : aile şirketinizeait kültürün geliştirilmesinin bir parçasıolarak düzenli aile toplantılarındüzenlenmesi ve etkili bir şekilde amacınauygun işlemesi için liderlik yapılabilir.

• Aile ilişkilerini düzenleyen aile konseyininoluşturulması ve etkili çalışması içinrehberlik yapılabilir.

• Ortaklık kültürünün oluşturulmasına veortaklık anayasasının firmalarda etkin birşekilde uygulanmasına yönelik çalışmalaryapılmalıdır.

55

Temel Amaç : FİRMALARIN KURUMSALLAŞMASINI SAĞLAMAK

Öncelik 1 : Eğitim, seminer, panel düzenlenmesi (etkili iletişim ve kriz çözmebecerileri eğitimi, etkili takım çalışmaları eğitimi, servet ve taşınmazlar yönetimi,çalışanlara adalet ve sadakat duygusu ile yaklaşım

Aile işletmeleri Türkiye’de ekonominin çok önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu nedenle

yeni ürün ve iş modelleri geliştirmede karşılaşılan sorunlar; sermaye yetersizliği, stratejik

düşünmeme, kötü yönetim alışkanlıkları, kurumsallaşamama, maliyetleri kontrol edememe,

piyasadaki değişimleri gözlemleyememe, geleceği tahmin etmede yetersiz kalma, işletme içi

raporlamada düzensizlikler, yönetsel sorunlar, aile işi sorunların işe yansıması, bir sonraki

kuşağa devir planlamasının yapılmaması, aile liderinin işi zamanında bırakamaması, yetenekli

profesyonelleri şirkete çekmekte karşılaşılan zorluklar, rekabet, çekişme, çekememe,

farklılıklar ve doğru ve düzgün işleyen bir yönetsel yapının kurulamaması gibi ailelere özgü

sorunlar mikro açıdan işletmelerimizin, makro açıdan ise Türkiye ekonomisinin sorunları

haline gelmektedir.

Etkili iletişim ve kriz çözme becerileri eğitimi, etkili takım çalışmaları eğitimi, servet ve

taşınmazlar yönetimi, çalışanlara adalet ve sadakat duygusu ile yaklaşım gibi konularda

eğitimler öncelikli olmalıdır.

Öncelik 2 : Aile konseyi oluşturulmasına öncülük etmek. böylece taraflar için herşeyin konuşulabildiği bir ortam sağlanacak, kapalı kapılar ardında yapılacak olandedikodular önlenebilecektir.

Böylece taraflar için her şeyin konuşulabildiği bir ortam sağlanacak, kapalı kapılar ardında

yapılacak olan dedikodular önlenebilecektir.

Öncelik 3 : Geleneksel aile toplantıları: aile şirketinize ait kültürün geliştirilmesininbir parçası olarak düzenli aile toplantıların düzenlenmesi ve etkili bir şekilde amacınauygun işlemesi için liderlik yapılabilir.

Aile şirketinize ait kültürün geliştirilmesinin bir parçası olarak düzenli aile toplantıların

düzenlenmesi ve etkili bir şekilde amacına uygun işlemesi için liderlik yapılabilir.

Öncelik 4 : Aile ilişkilerini düzenleyen aile konseyinin oluşturulması ve etkiliçalışması için rehberlik yapılabilir.

İşletmelerin büyük çoğunluğu birinci kuşağın kontrolündedir, çoğu yönetim kurulu başkanı

veya genel müdürdür ve babadır. Yönetici olarak profesyonel kişilerle çalışmalarına karşın,

yönetim kurulları aile üyelerinden oluşmaktadır. Konya ve Karaman’daki aile işletmelerinde

56

aile hep ön plandadır. İşletmelerin çoğu kilit noktalarda aile üyelerinin olması gerektiğini

düşünmektedir.

Yani aile dışından gelen yöneticilere karşı bir güven problemi vardır. Hatta bu düşünceden

dolayı, aileden olmayan kişilerin işlerini takip etmek için aileden olup işletmede çalışan diğer

kişilerden sürekli bilgi alma yoluna gitmektedirler.

Bütün bunlar aile konseyi ile çözülebilir.

Öncelik 5 : İşletmelerde Aile Anayasası oluşturulmalıdır.

Artan rekabet baskısı ve sürdürülebilirlik kavramlarının zorladığı bu ortamda her şirket, kendi

yönetim biçimini masaya yatırmalıdır. Bu alanda en köklü tartışma, `aile mi yoksa

profesyoneller mi şirkette hakim olmalı?` üzerinde gelişmektedir.

Firmalarının yüzde 98`i `aile şirketi` olan Türkiye’de, pek çok kurum, geleneksel yapısından

kurumsallaşmaya geçerken, bu soruya takılıp kalmaktadır. Aslında dünyanın her yerinde

geçerli, bilinen bir model bulunmamaktadır. Bazı uluslarda aile şirketi bazılarında

profesyonellerin yönettiği şirket modelleri daha başarılı olmaktadırlar.

Aile kurulları ya da konseyleri tüm dünyada yönetim danışmanlarının önerdiği ve giderek

yaygınlaştığı bir yöntemdir. Her aile şirketi, kendi anayasa ve konseyini, kendi kültürüne göre

oluşturmalıdır. Buna ilişkin özendirici ve bilinçlendirici çalışmaların ve çalıştayların

düzenlenmesi gerekmektedir.

57

SORUN 9: ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİNİN YETERSİZ OLMASINEDEN

• Bu işbirliğinin yaşamsal bir zorunluluk olarakalgılanmaması

• Stajer öğrenci kavramının anlaşılmaması• Üniversite-sanayi işbirliğinin ab

projelerinden öteye geçememesi• Sektörlerin ihtiyaç duyduğu teknik ve

teknolojik desteğin üniversitelerde olmaması

SONUÇ• Üniversitenin sanayi ihtiyacını karşılayacak

öğrenci yetiştirememesi• İş sahasında özgüven kazanamayan ve sanayi

alanında başarılı olamayan öğrenciler• Ar-ge faaliyetlerinin yetersiz olması• Teknolojik bilgi ihtiyacının yetersiz kalması• Mesleki ve teknik eğitimin kaliteli ve

uygulamalı olmaması• Uzmanlaşmış yapıya erişilememesi• Tamamlayıcı yeteneklere erişim,• Yeni tedarikçilere ve pazarlara ulaşılamaması• Beceri ve tecrübelerin geliştirilememesi

ÇÖZÜM VE ÖNERİ (HEDEF)• Risk paylaşımı ve uzun dönemde araştırma

maliyetlerinin paylaşımı,• Üniversitelerin sadece bilimsel ve teorik bilgi

üreten kurumlar olma kimliğindensıyrılmaları

• Konya ve Karaman sanayisinin sahip olduğusektörel çeşitlilik belli avantajları daberaberinde getirmektedir. bu avantaj veçeşitlilikten faydalanmak

• Yapılan işlerin teknolojisinin kalitesinin veveriminin yükselmesi zorunluluğunuanlatmak

FAALİYETLER• Sanayicinin desteklediği üniversite araştırması

yapmak( akademisyenlerin ve öğrencilerin,sanayicinin karşılaştığı sorunları dahayakından ve gerçekçi biçimde tanımasınaimkân tanır.)

• Üniversite ve sanayi temsilcilerinin projeoluşumundan sonuca kadar beraber çalıştıklarıortak araştırma projeleri,

• Projeyi tamamen sanayinin yaptığı veüniversitelerin uygulayıcı olarak katıldıklarıısmarlama projeler,

• Sanayinin ileride patentleşebilecek fikirleriolan araştırmacılara kaynak yardımı yapmasıolan ar-ge bursları,

• Sanayi ve üniversitenin ortak yatırımı ilekurulan üniversite içi ar-ge laboratuarlarınınetkinliğini artırmak

• Üniversitenin ürettiği ve kendisininkullanmasına imkân bulunmayanteknolojilerin lisanslarını satması olaraktanımlanan sanayiye teknoloji lisanslama,

• Sanayi ile üniversitenin ortaklaşa ar-gemühendisi yetiştirmesi için insan kaynağıalanında yapılan işbirlikleridir.

• Teknik üniversite• Mesleki eğitim merkezlerinin sayısını ve

niteliğini artırmak• Teorik dersleri, ders araç ve gereçleriyle

zenginleştirilmiş laboratuar atölyelerdeöğretmek.

• Üniversite eğitimi dışında; Çıraklık yaşındaolup okul sistemi dışında bulunan gençleretemel meslek eğitimi vermek ve bunları işeyerleştirmek.

• Çıraklık sistemine girecek gençlerin uygunmeslek seçimine rehberlik yapmak.

• Öğrencilerin iş sahasına birebir inmesinisağlamak

58

Temel Amaç : ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİNİN SAĞLANMASI

Öncelik 1 : Sanayicinin desteklediği üniversite araştırması yapmak(akademisyenlerin ve öğrencilerin, sanayicinin karşılaştığı sorunları daha yakından vegerçekçi biçimde tanımasına imkân tanır.)

Akademisyenlerin ve öğrencilerin, sanayicinin karşılaştığı sorunları daha yakından ve

gerçekçi biçimde tanımasına imkân tanır. Bu araştırma Mevlana Kalkınma ajansı tarafından

gerçekleştirilebilir.

Öncelik 2 : Üniversite ve sanayi temsilcilerinin proje oluşumundan sonuca kadarberaber çalıştıkları ortak araştırma projeleri,

Ülkemizde farklı yaş seviyelerine hitap eden değişik seviyelerde mesleki eğitim uygulamaları

bulunmaktadır. Örgün eğitim altında bulunan meslek ve teknik liselerde endüstrinin ihtiyaç

duyduğu meslek alanlarında teorik ve uygulamalı eğitim yaptırılmaktadır. Bununla birlikte

ülkemizde mesleki ve teknik eğitim yapısı incelendiğinde oturmuş bir sistemin varlığından

bahsetmenin oldukça güç olduğu görülmektedir.

KOBİ`ler işletmelerindeki çıraklara sektörle ilgili teorik bilgiyi pratiğe dönüştürme imkanı

vermektedir. Bu nedenle Küçük ve Orta Boy İşletmelerin faaliyet gösterdikleri bölgeler, aynı

zamanda birer eğitim merkezleridirler. Teknik eğitim veren lise ve meslek yüksek okulu

mezunları, üniversite mezunları, ekonomi ve hatta fen bilimi mezunlarının önemli bir kısmı

KOBİ’lerde istihdam edilmektirler. Bu istihdam ekonomik boyutta bir çok katkı getirmekle

birlikte, sistemde çözülmesi gereken problemler bulunmaktadır.

Çıraklık eğitimi işletmelerde son yıllarda azalan bir eğilim göstermektedir. Bu durumun

nedeni ÖSS`deki meslek liselerine uygulanan puan sistemi ile ilgilidir. Bu nedenle meslek

liselerine olan ilginin azalmasından dolayı, işletmeler sektöründe çalıştıracak çırak konusunda

sıkıntı yaşamaktadır.

Bu durum ile birlikte, çırak işletmelerde çalışırken, sosyal sigorta ve ücret konularında

problemler yaşamaktadır. Bu nedenle çıraklar; işletmelerde işi öğrenmekten ziyade, geçici bir

süre zarfında çalışmaktadır. İşletmeler ise geçici bir süre çalışan çıraklara, işi öğretmekten

ziyade, şirkette herkesin yapabileceği vasıfsız işleri yaptırmaktadır.

Kanunen iş yerleri çıraklık eğitimi için çalıştırdıkları çıraklara haftada bir gün izin vermeleri

ve çıraklık sözleşmesi yapmadan çalıştırmamaları gerekirken, ilgili kuruluş ve kurumların

denetimlerinin yetersizliği nedeniyle devamlılığın sağlanmasında sorunlar yaşanmaktadır. Bu

nedenle çıraklık eğitimi ile ilgili yasal hükümlerin uygulanması konusunda, işletmeler daha

sıkı bir denetime tabi tutulmalıdır.

59

Öncelik 3 : Projeyi tamamen sanayinin yaptığı ve üniversitelerin uygulayıcı olarakkatıldıkları ısmarlama projeler,

Öncelik 4 : Sanayinin ileride patentleşebilecek fikirleri olan araştırmacılara kaynakyardımı yapması olan ar-ge bursları,

Sanayi toplumunda maddi sermayenin yerini bilgi toplumunda bilgi ve insan sermayesi

almaktadır.

Sanayi toplumunda mal ve hizmet üretiminde gelişmenin başlangıcı olan buhar makinesinin

yerini bilgi toplumunda bilgisayarlar almaktadır.

Sanayi toplumunda kol gücünün yerini, bilgi toplumunda beyin gücü almaktadır.

Sanayi toplumunda fiziksel ve düşünsel anlamda insan sermayesinin üretime katılımı söz

konusu iken, bilgi toplumunda düşünsel anlamda, yükseköğrenim görmüş nitelikli insan

sermayesinin üretime katılımı söz konusudur.

Sanayi toplumunda sanayi mallarının ve hizmetlerin üretimi yapılmaktadır. Bilgi

toplumunda ise bilgi ve teknolojinin üretimi gerçekleşmekte ve bilgi sektörünün ürünü olarak

bilgisayar, iletişim ve elektronik araçlar, elektronik haberleşme, robotlar, yeni gelişmiş

malzeme teknolojileri gündeme gelmektedir.

Sanayi toplumundaki fabrikaların yerini bilgi toplumunda bilgi kullanımını içeren bilgi

ağları ve veri bankaları (iletişim ağ sistemi) almaktadır. Bilgi, dünyanın her tarafında

üretilmekte ve iletişim teknolojisi aracılığıyla anında her tarafa yayılmaktadır.

Bilgi toplumu işgücünden tasarruf sağlamakta, bu ise kısa dönemde işsizlik, uzun dönemde

ise yeni teknolojilerin global etkilerini ortaya çıkarmaktadır.

Sanayi toplumundaki genel eğitimin yerini bilgi toplumunda eğitimin bireyselleşmesi ve

sürekliliği almaktadır.

Sanayi toplumunda; birincil, ikincil ve üçüncül endüstriler tarım, sanayi ve hizmetler, bilgi

toplumunda birincil, ikincil ve üçüncül sektörlerin yanı sıra dördüncü sektör olan bilgi sektörü

ortaya çıkmaktadır.

Sanayi toplumundaki özel ve kamu iktisadi kuruluşlardan farklı olarak bilgi toplumunda

gönüllü kuruluşların önem kazandığını görüyoruz.

Sanayi toplumunda başlıca üretim faktörleri emek, tabiat, sermaye, girişimci iken, bilgi

toplumunda üretim sürecinde bu üretim faktörlerinin yanı sıra beşinci üretim faktörü teknik

"bilgi" ön plana çıkmaktadır.

Sanayi toplumunda üretilen mal ve hizmetlerin kıtlığı söz konusu iken, bilgi toplumunda

bilgi kıt değildir. Bilgi, sürekli artmakta ve artan verimler özelliği içermektedir.

60

Sanayi toplumunda üretilen mal ve hizmetlerin bir yerden bir yere taşınmasında uzaklık ve

maliyet önemli iken, bilgi toplumunda bilgi otoyolları ile tüketici ile bilgi arasındaki uzaklık

önemini kaybetmekte ve maliyetler minimuma inmektedir.

Sanayi toplumunda tüketici taleplerinin karşılanmasında mal ve hizmetlerin mobilitesi

oldukça düşük, bilgi toplumunda ise bilginin mobilitesi kolaydır. Bu durum, bilginin sınırsız

bir tüketici tarafından tüketilmesine ve yenilikleri teşvik etmesine yol açmaktadır.

Sanayi toplumunda temel bilgiyi, fizik, kimya bilimleri, bilgi toplumunda ise; kuantum

elektroniği, moleküler biyoloji ve çevresel bilimler gibi yeni araştırma alanlar

oluşturmaktadır.

Öncelik 5 : Sanayi ve üniversitenin ortak yatırımı ile kurulan üniversite içi ar-gelaboratuarlarının etkinliğini artırmak

• Meslek liselerine giriş üniversite sınavının düzenleniş şeklinden dolayı cazip değildir.

• Mesleki eğitimde ulusal standart sınav ve belgelendirme sistemi yoktur,

• Öğrencilerin çoğu iş piyasasına beceriye sahip olmadan girmektedir.

Bu nedenlerden dolayı nitelikli mesleki eğitim merkezlerinin sayısı arttırılmalıdır.

Öncelik 6 : Üniversitenin ürettiği ve kendisinin kullanmasına imkân bulunmayanteknolojilerin lisanslarını satması olarak tanımlanan sanayiye teknoloji lisanslama,

Öncelik 7 : Sanayi ile üniversitenin ortaklaşa ar-ge mühendisi yetiştirmesi için insankaynağı alanında yapılan işbirlikleridir.

Öncelik 8 : Mesleki eğitim merkezlerinin sayısını ve niteliğini artırmak

Öncelik 9 : Teorik dersleri, ders araç ve gereçleriyle zenginleştirilmiş laboratuaratölyelerde öğretmek.

Öncelik 10 : Üniversite eğitimi dışında; Çıraklık yaşında olup okul sistemi dışındabulunan gençlere temel meslek eğitimi vermek ve bunları işe yerleştirmek.

Öncelik 11 : Çıraklık sistemine girecek gençlerin uygun meslek seçimine rehberlikyapmak.

Öncelik 12 : Öğrencilerin iş sahasına birebir inmesini sağlamak

61

Kaynakça

Moles V. J., (1999) “Learning Region”, an alternative for enlancing the economic and socialdimension in touristares, Some Reflections, European Commission, Working Group B on “Tourism andEmployment”

InfoBox Nachhaltige Basistexte Die Lernende Region, s 37 http://www.blk21.de.

Scheff J., (1999)Lernende Regionen: regionale Netzwerke als Antwort auf globaleHerausforderungen, Wien:Linde,

Nuissi E., (2002) “Lernende Regionen – Wissenschaftlich begleitet”, DİE zeitschrift fürErwachsenenbildung, 9.Jahrgang,

Covey S. R., (1998) “Sürekli Öğrenme İlkesi”,Executive Excellence,

ÇETİN Murat, Endüstriyel Bölgelerde Sosyal Sermaye ve Güven: İtalya Örneği, ErciyesÜniversitesi, Yozgat İ.İ.B.F

Küme Yönetimi Rehberi Kümelenme Temel Prensip ve İlkeleri - www.clusterforum.org