KUSHTETUTA EREPUBLIKS S KOSOVS(KUSHTETUTA E KAANIKUT)

7 SHTATOR 1990

K

O

H

A

Kushtetuta e Kaanikutme gjith amendamentetribotohet me rastin e25-vjetorit t shpalljes s saj

Kaanik7 shtator 2015

K

O

H

A

KUSHTETUTA EREPUBLIKS S KOSOVS

7 SHTATOR 1990

3

K

O

H

A

4K

O

H

A

KUSHTETUTAE REPUBLIKS S KOSOVS

Duke u mbshtetur n traditn demokratikeshekullore prparimtare e liridashse t kombitshqiptar dhe t pjestarve t nacionaliteteve t tjerat Republiks s Kosovs,duke u mbshtetur n luftrat lirimtare dhe n

luftn e prbashkt antifashiste, q t mbroj qniendhe pavarsin e vet si komb,duke synuar sigurimin e mirqnies s

prgjithshme t popullit, t humanitetit dhe t ven-dosjes s liris, barazis dhe drejtsis pr vete dhepr breznit q vijn,duke synuar nj shoqri demokratike me rritje t

vazhdueshme t pasuris s popullit,mearsim,shkenc e kultur prparimtare,me nj zhvil-lim t gjithanshm t personalitetit t individit,duke u nisur nga e drejta q populli t prcaktoj

lirisht,kur dhe si ai dshiron,pozitn e subjek-

5

K

O

H

A

tivitetin e vet politik dhe lirisht t zbatoj t drejtn pr zhvil-lim t vet t pavarrur ekonomik,shoqror e kulturor,duke u nisur nga e drejta q lirisht t disponoj me pasurit

e veta natyrore, me burimet dhe me mjetet vetjake pr ekzis-tenc e zhvillim,duke u nisur nga synimet pr krijimin e shtetit juridik

demokratikmbi bazat juridike e socialembi t cilat sigurohen erealizohen t drejtat nacionale, lirit dhe t drejtat e njeriut dhet qytetarit, drejtsia shoqrore, solidariteti, mirqnia, pr-parimi individual e shoqror dhe dinjiteti i plot i njeriut,duke u siguruar t drejtat e plota pjestarve t na-

cionaliteteve t tjera q jetojn n Republikn e Kosovs,duke realizuar dshirn q sipas vendimit t lir vetjak t

vazhdoj rrugn e demokracis, t drejtsis shoqrore, t paqsdhe t miqsis midis popujve,duke u nisur nga prcaktimi se vullneti i popullit sht baz

e pushtetit shtetror, vullnet t cilin ai e ka shprehur nmnyrplebishitare pr vetprcaktimin e subjektivitetit t tij politik-juridik,duke garantuar t drejta t plota t njeriut dhe t qytetarit

pr te gjith qytetart,Kombi shqiptar i Republiks s Kosovs n pajtim t plot

me parimet e demokracis e t barazis dhe n baz t s drejtspr vetvendosje deri n shkputje, dheduke u bazuar n DEKLARATN E PAVARSIS S

2 korrikut l990

6

K

O

H

A

KUVENDI I REPUBLIKS S KOSOVS

NXJERR

KUSHTETUTNE REPUBLIKS S KOSOVS

I. DISPOZITAT E PRGJITHSHME

Neni 1Republika eKosovs sht shtet demokratik i Kombit shqip-

tar dhe i pjestarve t kombeve t tjera dhe i pakicave kom-btare, t shtetasve t vet; serbve,muslimanve,malazezve,kroatve, turqve, romve e t tjerve q jetojn n Kosov.

Neni 2 *Republika e Kosovs si shtet sht antare e Bashksis s

Jugosllavis.

7

* Dispozitat e nenit 2 dhe t neneve t tjera prkatse do t har-monizohen varsisht nga prcaktimi i t gjitha njsive t tjera prki-tazi me organizimin e ardhshm t JugosllavisK

O

H

A

Neni 3Sovraniteti n Republikn e Kosovs buron nga

populli dhe i takon popullit.Vullneti i popullit sht baz e pushtetit shtetror.

Neni 4Sovraniteti i popullit realizohet prmes prfaq-

suesve t zgjedhur n organet e pushtetit shtetrordhe me referendum.

Neni 5T gjith antart e organeve prfaqsuese t

pushtetit shtetror i zgjedhin shtetasit emoshsmad-hore n baz t t drejts s vots s prgjithshme, tbarabart, t drejtprdrejt dhe t fsheht, nga radhae m shum kandidatve.Prfaqsuesit e zgjedhur t popullit n organet e

pushtetit shtetror jan prgjegjs para zgjedhsve ttyre.

Neni 6Qytetart si barts t pushtetit kan t drejt t or-

ganizohen n parti politike, lidhje, lvizje e shoqata tqytetarve.

Neni 7do njeriu dhe qytetari i garantohen lirit dhe t

drejtat politike, ekonomike, sociale, nacionale e kul-turore dhe t drejtat e tjera t prcaktuara meKushtetut.Askujt nukmund ti mohohet liria dhe e drejta pr

t marr veprim n qoft se veprimi nuk sht indaluar shprehimisht me Kushtetut dhe ligj.

8

K

O

H

A

Neni 8Teritori i Republiks s Kosovs sht unik, i pat-

jetrsueshm dhe i pandashm.Kufijt e Republiks mund t ndryshohen vetm

n baz t vendimit t Kuvendit t Republiks sKosovs dhe n pajtim me vullnetin e shprehur tpopullit me t cilin ka t bj ndryshimi.

Neni 9Qytetart e Republiks s Kosovs gzojn t

drejtn e shtetsis s Republiks.Shtetasit e njsive t tjera t Bashksis s Ju-

gosllavis gzojn lirit dhe t drejtat e prcaktuarame aktin e saj.

Neni 10Organizimi teritorial i Republiks regullohetme ligj.Komuna dhe Qyteti jan form e Bashksis teri-

toriale ku realizohen vetadministrimi lokal.Neni 11

N Republikn e Kosovs sht n prdorim zyr-tar gjuha shqipe dhe shkrimi i saj.N rajonet e republiks s Kosovs ku jetojn edhe

pjestart e nacionaliteteve tjera, n prdorim tbarabart zyrtar jan edhe gjuha serbokroate e turkedhe shkrimet e tyre, n pajtim me ligjin.

Neni 12Republika e Kosovs ushtron pushtetin shtetror

n mnyr sovrane.

9

K

O

H

A

T drejtat sovrane t Republiks s Kosovs, sig-uria e saj, si dhe regullimi shoqror - ekonomik e poli-tik jan t mbrojtur me kt Kushtetut.

Neni 13Pushteti kushtetutdhns dhe ligjdhns i takon

Kuvendit t Republiks s Kosovs dhe prcaktohenme kt Kushtetut.

Neni 14Kryesia e Republiks s Kosovs sht shef

kolegjial i shtetit.T drejtat e detyrat e Kryesis prcaktohen me

kt Kushtetut.Neni 15

Organim i lart i pushtetit ekzekutiv shtQeveria.T drejtat e detyrat e Qeveris prcaktohen me

kt kushtetut.Neni l6

Pushtetin gjyqsor e ushtrojn gjyqet e pavarura.Gjyqet punojn vetmn baz tKushtetuts dhe ligjit.

Neni 17Gjyqi Kushtetues i Kosovs, si organ i pavarur i

Republiks, mbron kushtetutshmrin dhe ligjsh-mrin.

Neni l8Puna e organeve t pushtetit shtetror sht publike.

10

Veton Surroi - Libri i Fluturave

K

O

H

A

Puna publike e organeve t pushtetit shtetrormund t prjashtohet vetm n rastet e prcaktuarame ligj.

Neni l9Republika ka stemn e vet.Prmbajtja dhe prdorimi i stems prcaktohetme ligj.

Neni 20Republika ka flamurin e vet.Prmbajtja dhe prdorimi i flamurit prcaktohet

me ligj.

Neni 21Republika ka himnin e vet.Prmbajtja dhe prdorimi i himnit prcaktohetme

ligj.Neni 22

N Republikn e Kosovs sht e drejt e pjes-tarve t kombeve dhe pakicave kombtare q t pr-dorin simbolet e veta.Kushtet dhe mnyra e prdorimit t simboleve t

tyre rregullohen me ligj.

Neni 23Kryeqyteti i Republiks s Kosovs sht Pr-

ishtina.

11

Fluturat

K

O

H

A

II. RENDI EKONOMIK DHE SOCIAL

Neni 24Organizimi i jets ekonomike dhe sociale rregullo-

het n mnyrn q t gjith qytetarve tu sigurojstandard t jetess n pajtimme drejtsin, t bazuarn punn e trsishme, si burim i mirqnies, dhe npajtim me dinjitetin njerzor.sht detyr e shtetit t nxit dhe realizoj, n pa-

jtim me parimet demokratike,zhvillimin ekonomik,social dhe kulturor,me qllim t ritjes s t ardhuravekombtare dhe n kt baz edhe t mirqeniesekonomike, sociale dhe kulturore t qytetarve, poredhe t barazis s tyre. Pr kt qllim shteti merrprsipr t bj investime kukrkon interesi shoqror,vemas n rajonetm pak t zhvilluara, si dhe t pr-gatis planet e zhvillimit dhe ndrtimit harmonik tRepubliks.N kto kufinj dhe baza sigurohet ekonomizimi i

lir i tregut, liria ndrmarse dhe ebashkimit,pavarsia dhe barazia e subjekteveekonomike n treg, si dhe iniciativa e lir privateekonomike, duke i mundsuar secilit q me punn evet tia siguroj vetvehtes ekzistencn adekuate.

Neni 25Me ligj prcaktohet m hollsisht se veprimtaria

ekonomike e lir nuk mund t zhvillohet n kundr-shtim me interesin shoqror, ose n mnyrn q tishkaktoj dme siguris, liris, barazis dhe dinjitetitnjerzor.

12

K

O

H

A

Me ligj prcaktohet mnyra sipas s cils veprim-taria ekonomike publike dhe private drejtohet dhe ko-ordinohet pr qllimet e shoqris.N qarkullim ekonomik vlen parimi imarrveshjes

s lir n pajtim me ligjin.

Neni 26Garantohen t gjitha format e pronsis.T gjitha format e pronsis jan t barabarta dhe

gzojn mbrojtje t njejt.Barts t s drejts s pronsis jan personat fizik

dhe juridik.Neni 27

Me ligj mund t prcaktohet shfrytzimi dheregjimi i pronsis n pajtim me interesin eprgjithshm.Shpronsimi(eksproprijimi) lejohet vetm pr ql-

lime shoqrore t bazuara n ligj dhe vetmn baz tkompensimit q i prgjigjet vlers s sendit n treg nditn e shpalljes s aktit t shpronsimit.Shpronsimi lejohet vetm n qoft se qllimet e

prgjithshme shoqrore nuk mund t arrihen nmnyr tjetr.Kompensimin do her e prcakton gjyqi civil.

Neni 28Qytetarve u garantohet e drejta e pronsis n

tokn bujqsore.

13

K

O

H

A

Me ligj prcaktohen kushtet dhe kufijt n baz tt cilave mund t fitohet e drejta e pronsis n pyjedhe n tokn pyjore.

Neni 29Pasurit e natyrs dhe t mirat n prdorim t

prgjithshm, si dhe t mirat me interes tprgjithshm, jan n pronsi shoqrore oseshtetrore.Me ligj mund t prcaktohen kushtet e fitimit t t

drejts s shfrytzimit n pasurit e natyrs dhe n tmirat n prdorim t prgjithshm.

Neni 30Mbrojtja e toks, e pasurive t natyrs, e ujrave dhe

e ajrit nga prishja dhe ndotja, sht detyr e shtetit, eorganizatave ekonomike e shoqrore dhe e t gjithqytetarve.

Neni 31Personi i huaj mund t fitoj t drejtn e pronsis

nn kushtet e prcaktuara me ligj.Personit t huaj i garantohet e drejta q t veproj

e t organizoj veprimtari t pavarrur, ose t investojn ndrmarjet e vendit ose t formoj ndrmarje tprzier n kushtet e prcaktuara me ligj.

Neni 32Me ligj rregullohet mbrojtja dhe zhvillimi i zejes.

14

K

O

H

A

Neni 33T gjitha pasurit kulturore dhe historike, pa

marr parasysh n pronsin e kujt jan, paraqesinpasuri t popullit.Ato jan nnmbrojtjen e shtetit dheme ligj prcaktohen masat e ruajtjes s tyre.

Neni 34Garantohetmbrojtja e puns intelektuale, e drejta

e autorit, e shpikjes dhe e risimeve si dhe e artit eletrsis.Shkenca dhe krkimet shkencore, si dhe zbatimi i

njohurive t tyre,jan baz qensore e shoqris, tcilat shteti dhe shoqria detyrohet ti ndihmojgjithanshm.

Neni 35E drejta e trashigimis garantohet dhe regullohet

me ligj.

Neni 36Qytetart kan t drejta n sigurim,pensionimdhe

ndihm n rast t paaftsis pr pun pr shkak t s-mundjes, fatkeqsis, amsis, invaliditetit, moshsose vdekjes, n rastin e ngritjes s fmijs si dhe prndihmat pr rastet e prcaktuara me ligj.Shteti u siguron qytetarve shrbimin e nevojshm

mjeksor n qendrat shndetsore n Republik.

15

K

O

H

A

Neni 37do fmije, sipas pozits s tij t mitur, pa dallim

race, gjinie, gjuhe, besimi, t prejardhjes nacionale osesociale, t pasuris ose lindjes, ka t drejta n masatmbrojtse nga ana e familjes, e shoqris dhe e shtetit.

Neni 38Personat emitur,personat e paaft pr pun dhe t

moshuarit, q nuk kan t afrm, ose q kan ngelurpa kujdesin e t afrmve t vet, gjenden n mbrojtjet veant t shtetit.

Neni 39do qytetar ka t drejt n vendosje adekuate ba-

nimi.Me ligj prcaktohet vendosja higjenike dheekonomike me an t masave t drejtuara nlehtsimin e shfrytzimit e t fitimit t pronsis dhet nxitjes s investimit t kapitalit privat pr kt ql-lim.

Neni 40Mjetet pr realizimin e t drejtave t qytetarve t

garantuara me Kushtetut dhe ligj nga lmi i shn-detsis, i mbrojtjes sociale dhe t fmijve dhe t for-mave t tjera t sigurimit social, t arsimit, tshkencs, t kulturs, t kulturs fizike, si dhe nlmit e tjera t prcaktuara me ligj, sigurohen mebugjet.Mjetet pr realizimin e t drejtave t t znve me

pun n baz t sigurimit t detyrueshm social (

16

K

O

H

A

shndetsor, pensional, invalidor e t tjer), i sigurojnt znt me pun dhe pundhnsit n pajtim meligjin.

Neni 41Me ligj mund t prcaktohen veprimtarit q

kan vetit e shrbimeve publike dhe prcaktohetmnyra e ushtrimit t tyre.

III. LIRIT, T DREJTAT DHEDETYRAT ENJERIUT DHE T QYTETARIT

Neni 42Lirit dhe t drejtat e njeriut dhe t qytetarit jan

t kufizuara vetmme lirit dhe t drejtat e barabartat t tjerve.

Neni 43Qytetart jan t barabart n t drejta dhe detyra

dhe gzojn mbrojtje t njjt para organeveshtetrore dhe organeve t tjera, pa dallim kombsie,race, gjinie, feje, bindje politike dhe bindje tjetr, ar-simi, prejardhjeje sociale, gjendje materiale ose vetietjetr personale.

Neni 44Jeta e njeriut sht e pacnueshme.Dnimi me vdekje mund t prcaktohet me ligj

17

K

O

H

A

dhe shqiptohet prjashtimisht vetm pr format mt rnda t veprave t rnda penale.

Neni 45Liria e njeriut sht e pacnueshme.Askujt nuk mund ti hiqet liria, prve n rastet

dhe n procedurn e prcaktuar me ligj, n baz tvendimit t gjyqit kompetent.Heqja e kundrligjshme e liris dnohet.

Neni 46Personi, pr t cilin ekziston dyshimi i bazuar se

ka kryer vepr penale, mund t vihet n paraburgimdhe t mbahet n paraburgim vetm kur kjo sht edomosdoshme pr zbatimin e procedurs penale osepr sigurin e njerzve.Paraburgimi caktohet mevendim t gjyqit, e vetm n raste t jashtzakon-shme, n kushtet e caktuarame ligj, me vendim t or-ganit tjetr t autorizuarme ligj-m s shumti deri ntri dit.Personit q sht vn n paraburgim duhet ti

dorzohet vendimi me shkrim, i arsyetuar, n mo-mentin e paraburgimit.Kundr ktij vendimi ky per-son ka t drejt ankese mbi t ciln gjyqi vendosbrenda afatit prej 48 orsh.Koha e paraburgimit duhet t reduktohet n

masn m t vogl t domosdoshme.Paraburgimi sipas vendimit t shkalls s par

mund t zgjas m s shumti tre muaj nga dita evnies n paraburgim. Ky afat me vendim t Gjyqit

18

K

O

H

A

Suprem mund t zgjatet edhe tre muaj. N qoft sederi n kalimin e ktyre afateve nuk ngritet padia, ipandehuri lirohet.

Neni 47Qytetarve u garantohet liria e qarkullimit dhe e

banimit dhe e drejta q t largohen nga vendi dhe qt kthehen n t.Liria e qarkullimit dhe e banimit mund t kufizo-

hen vetmme ligj, nse kt e krkon zhvillimi i pro-cedurs penale,parandalimi i smundjeve ngjitse oseinteresat e mbrojtjes s vendit.

Neni 48Dinjiteti i njeriut dhe jeta e tij private jan t

pacenueshme.

Neni 49Qytetarve u garantohet liria e puns, zgjedhja e

lir e profesionit dhe e puns dhe e drejta, n kushtete njejta, pr do vend pune dhe funksion.Ndalohet puna me dhun.

Neni 50Puntori ka t drejt pr kushtet e puns q i sig-

urojn integritetin dhe sigurin fizike dhe morale ttij.

19

K

O

H

A

Neni 51T znt me pun, n mnyrn e prcaktuar me

ligjin dhe kontratn kolektive, kan t drejt n kom-pensim adekuat pr pun.

Neni 52T znt me pun kan t drejt n grev, n

mnyrn e prcaktuar me ligj.

Neni 53N pajtim me ligjin, t znt me pun kan t

drejt n koh t kufizuar t puns prej 42 orve njav, n pushim ditor dhe javor dhe n pushim vjetorme pages.

Neni 54Qytetart t cilt nuk jan plotsisht t aft pr

pun u garantohet aftsimi pr pun gjegjse dhe kri-johen kushtet pr punsimin e tyre, n pajtim meligjin.N kushtet e prcaktuara me ligj, garantohet e

drejta n sigurin materiale gjat kohs s papun-sis s prkohshme.

Neni 55Qytetari q i ka mbushur tetmbdhjet vjet ka t

drejt t zgjedh dhe t jet i zgjedhur.

20

K

O

H

A

N zgjedhje marin pjes partit politike, lvizjet,lidhjet e shoqatat, t cilat formohen e veprojn lirisht,si dhe grupet e qytetarve. Ato duhet t respektojnparimin e sovranitetit popullor e t demokracis dhetu prmbahen kufinjve t aktivitetit t prcaktuarme Kushtetut dhe ligj.

Neni 56Garantohet liria e bashkimit, e mbledhjes dhe e

tubimit publik t qytetarve, si dhe liria e organizimitdhe aktivitetit politik dhe sindikal, nmnyrn e pr-caktuar me ligj.T zntme pun,me qllim tmbrojtjes s t drej-

tave dhe interesave t veta, mund t organizojn ak-tivitete sindikale dhe t antarsohen n to sipasvullnetit.Ndalohet organizimi dhe aktiviteti politik i drej-

tuar n ndryshimin me dhun t rregullimit t pr-caktuar me Kushtetut dhe cnimin e trsisteritoriale e t pavarsis s Bashksis s Jugosllav-is e t Republiks, nxitjes s urrejtjes dhe mosduri-mit nacional, racor e fetar.Mnyra e realizimit t liris s organizimit dhe t

aktivitetit politik e sindikal rregullohet me ligj.

Neni 57Fshehtsia e letrave dhe e mjeteve t tjera t ko-

munikimit sht e pacnueshme.Me ligj mund t prcaktohet q vetm n baz t

vendimit t gjyqit mund t bhet prjashtim nga

21

K

O

H

A

parimi i pacnueshmris s fshehtsis s letravedhe t mjeteve t tjera t komunikimit, po qe se kjosht e domosdoshme pr zhvillimin e procedurs pe-nale ose pr sigurin e vendit.

Neni 58Garantohet mbrojtja e t dhnave personale.Mbledhja, prpunimi dhe shfrytzimi i t dhnave

personale regullohet me ligj.

Neni 59Banesa sht e paprekshme.Me ligj mund t prcaktohet q personi zyrtar

vetm n baz t vendimit t gjyqit mund t hyj nbanes ose n lokalet e tjera kundr vullnetit t mba-jtsit t tyre dhe n to t bj bastisje.Bastisja mund t bhet vetm n pranin e dy

dshmitarve.N kushtet e prcaktuara me ligj, personi zyrtar

mund t hyj n banes ose n lokale pa vendimin egjyqit dhe t bj bastisjen nse kjo sht e domos-doshme pr t zn drejtprsdrejt kryesin e veprspenale ose pr t shptuar njerzit dhe pasurin.

Neni 60Secili ka t drejt pr mbrojtjen e barabart t t

drejtave t veta n procedur para gjyqit, organeveshtetrore dhe organeve e organizatave t tjera, qvendosin mbi t drejtat, obligimet dhe interesat e tij.

22

K

O

H

A

Secilit i garantohet e drejta e ankess, ose e mjetittjetr juridik kundr vendimeve t gjyqit, t organeveshtetrore dhe t organeve e organizatave t tjera,met cilat vendoset mbi t drejtn ose interesin e tij tbazuar n ligj.

Neni 61Askush nukmund t dnohet pr vepr e cila, para

se t kryhet, nuk ka qen e parashikuar me ligj oseme dispozit t bazuar n ligj si vepr e dnueshme, eas t shqiptohet dnimi q nuk ka qen i parapar prat vepr.Veprat penale dhe sanksionet penalemund t cak-

tohen vetmme ligj.Sanksionet penale i shqyrton gjyqi kompetent

sipas procedurs s prcaktuar me ligj.Askush nukmund t konsiderohet fajtor pr vepr

penale pr derisa kjo t mos vrtetohet me aktgjykimgjyqsor t forms s prer.Personi q sht dnuarpa arsye pr vepr penale ose i cili pa baz shtprivuar nga liria, ka t drejt pr rehabilitim dhe prshprblimin e dmit nga mjetet shtetrore, si dhe tdrejtat e tjera t prcaktuara me ligj.

Neni 62Secilit i garantohet e drejta pr mbrojtje para

gjyqit.Askush q nxirret para gjyqit ose organit tjetr

kompetent pr zhvillimin e procedurs, nuk mund tdnohet n qoft se sipas ligjit nuk sht marr npyetje ose nuk i sht dhn mundsi q t mbrohet.

23

K

O

H

A

I pandehuri ka t drejt t marr mbrojtsin tcilit, n pajtim me ligjin, i bhet e mundur mbrojtjadhe sigurimi i t drejtave dhe i interesave t t pan-dehurit.Me ligj prcaktohet se n cilat raste i pandehuri

medoemos duhet t ket mbrojtsin.

Neni 63Qytetari, sipas kushteve t prcaktuar me ligj, ka

t drejt t krkoj zhdmtim nga shteti, pr dminq i shkaktohet nga veprimet e paligjshme t organ-eve shtetrore gjat ushtrimit t detyrs, ose nga or-ganizata q ushtron autorizime publike.

Neni 64Garantohet rrespektimi i personalitetit t njeriut

dhe i dinjitetit njerzor n procedurn penale dhe ndo procedur tjetr, n rast heqjeje, rrespektivisht ku-fizimi t liris, si dhe gjat kohs s ekzekutimit tdnimit.Garantohet pacnueshmria e integritetit t per-

sonalitetit t njeriut, t jets personale dhe familjare,si dhe t drejtat e tjera personale.Ndalohet dhe sht i dmshm do detyrim pr t

pranuar dhe pr tu deklaruar.Ndaj askujt nuk mund t zbatohen mundime apo

ndshkime, rrespektivisht sjellje nnmuese. Posar-isht sht e ndaluar q ndaj ndokujt, pa lejen e tij, tbhen eksperimente medicinale ose eksperimente ttjera shkencore.

24

K

O

H

A

Neni 65sht e drejt e njeriut q t vendos lirisht pr

lindjen e fmijes.

Neni 66Familja gzon mbrojtje t posame ligjore.Nna dhe fmija gzojn mbrojtje t posame.Martesa dhe marrdhniet juridike n martes e

n familje rregullohen me ligj.

Neni 67sht i obligueshm shkollimi fillor q zgjat s

paku tet vjet.Qytetart kan t drejt q, n kushte t barabarta

t prcaktuara me ligj, t fitojn dije dhe prgatitjeprofesionale n t gjitha shkallt e arsimit.N shkollat q financohen nga t ardhurat publike

shkollimi sht pa pages.

Neni 68N shkollat fillore, t mesme, t larta e fakultete,

respektivisht n paralelet e tyre sigurohen kushtetpr msimin n gjuhn amtare, respektivisht ngjuhn shqipe, srbokroate dhe turke, n pajtim meligjin.N rajonet ku jetojn romt, varsisht nga kushtet,

sigurohet msimi fillor edhe n gjuhn rome.

25

K

O

H

A

Neni 69Garantohet liria e krijimit dhe e publikimit shken-

cor, profesional dhe artistik si dhe e krijimeve t tjerakulturore.

Neni 70Garantohet liria e mendimit dhe e shprehjes pub-

like t mendimit.

Neni 71Garantohet liria e shtypit dhe e formave t tjera t

informimit publik.Qytetart kan t drejt q n mjetet e informimit

publik t botojn mendimet e veta.Qytetart, organet shtetrore,partit politike, lid-

hjet, lvizjet, e qytetarve, n kushtet e caktuara meligj, mund t botojn shtypin dhe t prhapin infor-mata me an t mjeteve t tjera t informimit.Me ligj dnohet cenzura dhe do mas tjetr pre-

ventive q e cenon lirin e shtypit dhe format e tjerat informimit publik.

Neni 72Qytetari ka t drejt t kritikoj publikisht punn

e organit shtetror, partis politike, lidhjes, lvizjesose shoqats s qytetarve dhe t bartsve t autoriz-imeve publike si dhe q tu paraqes parashtresa, peti-cione, propozime e inisiativa dhe q pr to t marrprgjigje.

26

K

O

H

A

Neni 73Shtetasi i Republiks s Kosovs n botn e

jashtme gzon mbrojtjen e Republiks s vet.Shtetasi i Republiks s Kosovs nuk mund t

zhvishet nga shtetsia, t largohet nga vendi, e as tekstradohet.Shtetasit t Republiks s Kosovs, i cili nuk gjen-

det n vend, e i cili disponon me shtetsi tjetr,mundet q vetm prjashtimisht, n baz t ligjit, timerret shtetsia, n qoft seme punn e vet u shkak-ton dm interesave ndrkombtare ose interesave ttjera t Republiks s Kosovs ose n qoft se refuzont kryej obligimet qytetare.

Neni 74U garantohet e drejta e strehimit shtetasve t huaj

dhe personave pa shtetsi,t cilt ndiqen pr shkak tangazhimit t tyre pr pikpamje dhe lvizjedemokratike, pr lirimin social dhe nacional, pr lir-in dhe t drejtat e personalitetit t njeriut ose pr lir-in e krijimit shkencor ose artistik.

Neni 75Qytetarit i garantohet liria e shprehjes s prkat-

sis kombtare, liria e shprehjes s kulturs kombtaredhe liria e prdorimit t gjuhs e t shkrimit t saj.Qytetari nuk sht i detyruar t deklarohet se cils

prkatsi kombtare i takon, as t prcaktohet q titakoj njrit nga kombet, respektivisht pakics kom-btare.

27

K

O

H

A

sht kundrkushtetuese dhe dnohet dopropagim ose zbatim i pabarazis kombtare, si dhedo mbjellje e urrejtjes dhe mosdurimit kombtar,racial ose fetar,mohimi i historis, kulturs dhe i vler-ave t tjera kombtare.

Neni 76Garantohet liria e ndrgjegjes, besimit fetar dhe e

manifestimit t fes.Bashksit fetare jan t ndara nga shteti dhe jan

t lira n kryerjen e punve fetare dhe t ceremonivefetare.Bashksit fetaremund t hapin shkolla fetare dhe

ente bamirse.

Neni 77Mbrojtja e vendit sht e drejt e pacnueshme dhe

e patjetrsueshme dhe obligim dhe nder i madh i doqytetari.

Neni 78sht detyr e secilit ti jap ndihm tjetrit n rrezik

dhe t marr pjes n mnjanimin e rrezikut tprgjithshm.

Neni 79Lirit dhe t drejtat e garantuara me Kushtetut

nuk mund t merren e as t kufizohen.

28

K

O

H

A

Lirit dhe t drejtat realizohen, ndrsa detyrimetprmbushen n baz t Kushtetuts.Me ligj mund t caktohet vetm mnyra e real-

izimit t disa lirive dhe t drejtave kur kjo sht e pr-caktuar me Kushtetut ose kur kjo sht edomosdoshme pr realizimin e tyre.Sigurohet mbrojtja gjyqsore e lirive dhe t drej-

tave t garantuara me Kushtetut.

IV. KUSHTETUTSHMRIADHE LIGJSHMRIA

Neni 80Prkujdesja pr kushtetutshmrin dhe ligjsh-

mrin sht obligim i t gjithve dhe i secilit.

Neni 81Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera duhet t jen n

pajtim me Kushtetutn.Dispozitat dhe aktet e tjera t organeve repub-

likane duhet t jen n pajtim me ligje.Dispozitat dhe aktet e tjera nuk mund t jen n

kundrshtim me ligjin dhe me dispozitat e tjera re-publikane.

Neni 82Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera hyjn n fuqi jo

m par se ditn e tet pas shpalljes, n qoft se prshkaqe posarisht t arsyeshme nuk shtparashikuar q t hyjn n fuqi n afat m tshkurtr.

29

K

O

H

A

Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera t organeve re-publikane,komunale e t qytetit shpallen n GazetnZyrtare t Republikes s Kosovs.

Neni 83Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera nuk mund t

ken efekt prapaveprues.Vetmme ligjmund t caktohet q disa dispozita t

tij, nse kt e krkon interesi i prgjithshm, t kenefekt prapaveprues.Veprat e dnueshme prcaktohen dhe dnimet pr

kto vepra shqiptohen sipas ligjit, prkatsisht dis-pozits tjetr q ka qen n fuqi n kohn e kryerjes sveprs, prve nse ligji,prkatsisht dispozita e resht m e but pr kryesin.

Neni 84Organet shtetrore dhe organizatat q ushtrojn

autorizime publike, n shtjet individuale mund tvendosin mbi t drejtat dhe detyrat ose, n baz tligjit, t aplikojn masa detyrimi ose kufizimi, vetmn procedurn e prcaktuar me ligj n t ciln i jipetmundsia secilit q ti mbroj t drejtat e interesat eveta dhe q kundr aktit t nxjerr t paraqes ankesose t prsris mjetin tjetr juridik t parashikuarme ligj.

Neni 85Kundr vendimeve dhe akteve t tjera individuale

t organeve gjyqsore, administrative dhe t organeve

30

K

O

H

A

t tjera shtetrore, si dhe kundr akteve t ktilla torganeve dhe organizatave q ushtrojn autorizimepublike t nxjerra n shkalln e par, mund tiparaqitet ankesa organit kompetent.N rastet e jashtzakonshme dhe t caktuara me

ligjmund t prjashtohet ankesa, po qe se nmnyrtjetr sht sigurua mbrojtja e t drejtave dhe eligjshmris.Mbi ligjshmrin e akteve individuale pr-

fundimtare, n t cilat organet shtetrore ose organi-zatat q ushtrojn autorizime publike vendosin mbit drejtat ose obligimet, vendos gjyqi n konfliktin ad-ministrativ, po qe se pr shtjen e caktuar nuk shtparashikuar me ligj mbrojtja tjetr gjyqsore.Vetmme ligj pr llojet e caktuara t shtjeve ad-

ministrative, mund t prjashtohet konflikti admin-istrativ.

Neni 86Mosnjohja e gjuhs n t ciln zhvillohet procedura

nuk mund t jet penges pr mbrojtjen dhe realiz-imin e t drejtave dhe interesave t qytetarve.Secilit i garantohet e drejta q n procedurn para

gjyqit, organeve t tjera shtetrore, t organeve dheorganizatave q n ushtrimin e autorizimeve publikevendosin mbi t drejtat dhe obligimet e njerzve e tqytetarve, t prdor gjuhn e vet dhe q, n ktprocedur t njihet n gjuhn e vet me faktet.

31

K

O

H

A

V. ORGANIZIMI TERRITORIAL I REPUBLIKS

Komuna dhe Qyteti

Neni 87Komuna sht njsi teritoriale n t ciln qytetart

realizojn vetadministrimin, n harmoni me statutine komuns.Republika me ligj mund ti besoj kryerjen e disa

punve komuns.

Neni 88Komuna n baz dhe n suaza t Kushtetuts dhe

t ligjit nprmjet organeve t veta:l. miraton programin e zhvillimit, planin urbanis-

tik, buxhetin dhe llogarin prfundimtare;2. siguron zhvillimin e veprimtarive komunale dhe

me dispozitat e veta rregullon kushtet e prgjithshmepr kryerjen e tyre;3. prkujdeset pr ndrtimin, mbrojtjen dhe shfry-

tzimin e rrugve lokale dhe rrugicave si dhe t ob-jekteve t tjera publike me interes komunal;4. rregullon shfrytzimin e toks ndrtimore dhe t

hapsirs afariste;5. prkujdeset pr prmbushjen e nevojave t qyte-

tarve n lmin e kulturs, arsimit, shndetsis,mbrojtjes sociale dhe t fmijve, t kulturs fizike, ze-

32

K

O

H

A

jtaris, turizmit dhe t hoteleris, t mbrojtjes e pr-parimit t mjedisit jetsor dhe n sferat e tjerame in-teresa t drejtprdrejt pr qytetart;6. siguron zbatimin e dispozitave komunale, si dhe

ligjeve dhe dispozitave t tjera republikane, realizimii t cilave i sht besuar komuns dhe7. formon organe, organizata dhe shrbime t ko-

muns.Komuns i takojn t hyrat e prcaktuara me ligj.Mjetet pr prmbushjen e nevojave t qytetarve

mund t sigurohen edhe me vetkontribut, n pajtimme ligjin.Pr zbatimin e vetkontributit qytetart ven-dosin me referendum.

Neni 89Komuna ka statutin me t cilin regullohen funk-

sionet e komuns, organizimi dhe puna e organeve ko-munale, si dhe shtjet e tjera me interes prkomunn.Statutin e nxjerr kuvendi i komuns.

Neni 90Pr punt e komuns qytetart vendosinme refer-

endum dhe nprmjet deputetve n kuvendin e ko-muns.Kuvendin e komuns e prbjn deputet t zgjed-

hur n zgjedhjet e lira, t drejtprdrejta, me vota tfshehta.

33

K

O

H

A

Neni 91Me ligj mund t prcaktohet se komuna ka sta-

tusin e Qytetit.Me ligj prcaktohen punt, t cilat Republika ia

beson Qytetit.

Neni 92Qyteti i Prishtins sht njsi e posame teritoriale.Qyteti ka statutin me t cilin rregullohen funksio-

net e qytetit,organizimi dhe puna e organeve t qyte-tit, si dhe shtje t tjera me interes pr qytetin.Statutin e Qytetit e nxjerr Kuvendi i Qytetit.Kuvendin eQytetit e prbjn deputett e zgjedhur

n zgjedhjet e lira, t drejtprdrejta, me vota tfshehta.Qyteti i Prishtins kryen punt e komuns t pr-

caktuar me Kushtetut, t cilat jan me interes prQytetin e Prishtins si trsi.Me ligj, n kompetenc t qytetit, mund t barten

disa t drejta dhe obligime t Republiks.

VI. T DREJTAT DHEDETYRAT E REPUBLIKS

Neni 93T drejtat dhe detyrat e Republiks i ushtrojn or-

ganet republikane t caktuara me Kushtetut.

34

K

O

H

A

Lirit dhe t drejtat e njeriut e t qytetarit, baraziaprpara ligjit, pavarsia dhe pozita e barabart e tgjith subjekteve t ekonomizimit, jan baz dhesuaz e autorizimeve dhe e prgjegjsis s organeverepublikane.

Neni 94Organet republikane, n kuadr t t drejtave e t

detyrave t Republiks, t prcaktuara me ligj, pr-caktojn politikn,miratojn e zbatojn ligjin dhe dis-pozitat dhe aktet e tjera, ushtrojn mbrojtjenkushtetuese- gjyqsore dhe at gjyqsore t kushte-tutshmris dhe ligjshmris.Organeve t tjera n Republik mund tu besohet

zbatimi i ligjeve dhe i dispozitave t tjera si dhe i ak-teve t tjera nga suazat e t drejtave e t detyrave tRepubliks, me kusht q organet republikane t jenprgjegjs pr kryerjen e ktyre punve.

Neni 95Republika realizon dhe siguron:1. sovranitetin, pavarsin dhe trsin teritoriale

t Republiks dhe pozitn ndrkombtare e marrd-hniet e Republiksme shtetet e tjera dheme organi-zatat e ndryshme ndrkombtare;2. lirit dhe t drejtat e njeriut e t qytetarit dhe

kushtetutshmrin e ligjshmrin;3. mbrojtjen dhe sigurin e qytetarve dhembrojt-

jen e sistemit t prcaktuar me Kushtetut;

35

K

O

H

A

4. t drejtat sendore dhe detyrimet, pozitn juridiket subjekteve t ekonomizimit, sistemin n sferat e fi-nancave, t marrdhnieve ekonomike me botn ejashtme, t tregut, t planifikimit, t marrdhnievet puns, t mbrojtjes n pun, t sigurimit social dheformat e tjera t siguris sociale dhe qshtjet e tjera nsfern emarrdhnieve ekonomike,socialeme interest prgjithshm;5. sistemin e shndetsis, t mbrojtjes sociale e t

fmijve, t arsimit, t shkencs, t kulturs e t kul-turs fizike,informimit shoqror e publik;6. kontrollin e ligjshmris lidhurme disponimin e

mjeteve t personit juridik, revizionin financiar t tdalurave publike dhemnyrn e organizimit t ktyrepunve;7. qllimet themelore dhe drejtimet e zhvillimit

ekonomik, demografik, rajonal e social, organizimindhe shfrytzimin e hapsirs, mbrojtjen dhe pr-parimin emjedisit jetsor, politikn dhemasat pr ori-entimin dhe nxitjen e zhvillimit, duke prfshir edhezhvillimin e rajoneve m pak t zhvilluara,rezervat emallrave;8. financimin e ushtrimeve t funksioneve t Re-

publiks t prcaktuara me Kushtetut e me ligj;9. organizimin, kompetencn dhe punn e organ-

eve shtetrore;10.punt e tjera t prcaktuara me Kushtetut.

36

K

O

H

A

VII. ORGANET REPUBLIKANE

l. KUVENDI I REPUBLIKS

Neni 96Kuvendi i Republiks sht organ i pushtetit ligjd-

hns.

Neni 971. KUVENDI I REPUBLIKS:

1.vendos pr nxjerrjen dhe ndryshimin e Kushte-tuts s Republiks, si dhe jep plqiminmbi aktinmt lart t bashksis s Jugosllavis;2.prcakton politikn, nxjerr ligje dhe dispozita t

tjera si dhe akte t prgjithshme;3. miraton planin e zhvillimit, planin hapsinor,

buxhetin dhe llogarin prfundimtare;4. vendos pr ndryshimin e kufijve t Republiks;5. prcakton organizimin teritorial t Republiks;6.vendos pr luftn dhe paqn;7. ratifikon marrveshjet ndrkombtare;8. shpall referendumin republikan;9. shpall huat publike republikane dhe vendos pr

hyrjen borxh t Republiks;10. zgjedh dhe shkarkon: kryetarin dhe

nnkryetarin e Kuvendit t Republiks, kryetarin,

37

K

O

H

A

nnkryetarin dheministrat nQeverin eRepubliks,kryetarin dhe gjyqtart e Gjyqit Kushtetues, GjyqitSuprem dhe t gjyqeve t regullta nRepublik,prokurorin publik republikan dheprokurort publik n Republik dhe bartsit e tjer tfunksioneve publike t caktuara me ligj;11. bn kontrollin e puns s Qeveris dhe t or-

ganeve t tjera, si dhe bartsve t funksioneve pub-like q jan prgjegjs prpara Kuvendit tRepubliks, n pajtim me Kushtetutn dhe ligjin;12. shpall zgjedhjet e parakohshme pr kuvendet

e komunave dhe t Qytetit n rastet kur konstaton sesht br shkelje e rnd e Kushtetuts dhe e ligjit,si dhe kur jan cnuar t drejtat e qytetarve dhe tnacionaliteteve;13. amniston kryesit e veprave penale;14. shpall ligjet;15. jep interpretime autentike t ligjeve;16. kryen edhe pun t tjera t prcaktuara me

Kushtetut.

Neni 98Kuvendi i Republiks prbhet nga nj dhom dhe

ka 130 deputet.Deputett zgjedhen n zgjedhjet e lira, t drejtpr-

drejta, me vota t fshehta.Kandidatt pr deputet mund ti propozojn: par-

tit politike, lvizjet, lidhjet, shoqatat dhe grupet eqytetarve.

38

K

O

H

A

Mnyra e zgjedhjes dhe e revokimit t deputetvedhe formimi i njsive zgjedhore regullohen me ligj.

Neni 99Deputeti prfaqson qytetart e njsis zgjedhore

n t ciln zgjedhet.Deputeti sht prgjegjs para zgjedhsve t nj-

sis zgjedhore.

Neni 100Deputeti gzon imunitet.Deputeti nuk mund t thirret n prgjegjsi pe-

nale, t arrestohet apo t dnohet prmendimin e sh-prehur ose pr dhnien e vots n Kuvendin eRepubliks.Deputeti nuk mund t arrestohet pa lejen e Ku-

vendit te Republiks, e n qoft se thirret n imunitet,kundr tij nuk mund t inicohet procedura penale palejen e Kuvendit t Republiks.Deputeti mund t arrestohet pa lejen e Kuvendit

t Republiks vetm n qoft se sht zn n kryer-jen e veprs pr t ciln sht prcaktuar dnimi meburg n kohzgjatje m tepr se pes vjet.Kuvendi i Republiks mund t vendos q t zba-

tohet imuniteti ndaj deputetit i cili nuk sht thirrn imunitet n qoft se kjo sht e nevojshme pr kry-erjen e funksionit t tij.

39

K

O

H

A

Neni 101Deputett zgjedhen pr katr vjet.Po pr kt peri-

udh zgjedhet edhe kryetari dhe nnkryetari i Ku-vendit t Kosovs.Ditn e verifikimit t mandatit t deputetve t rij

pushon funksioni i deputetve,mandati i t cilvekalon.Kuvendi i Republiks, n rast rreziku t drejtpr-

drejt nga lufta, ose n rast t gjendjes s lufts, ven-dos mbi zgjatjen e mandatit t deputetve tRepubliks, si dhe mbi zgjatjen e mandatit t de-putetve n kuvendet e komunave dhe t qytetit.

Neni 102Kuvendi i Republiks mbanmbledhje t rregullta.Mbledhja e Kuvendit mund t thirret edhe me

krkes t Kryesis s Republiks, t Qeveris s Re-publiks, ose t m s paku 30 deputetve me renddite t prcaktuar m par.Kuvendi i Republiks vendos n mbledhjen n t

ciln merr pjes shumica e numrit t prgjithshm tdeputetve.Kuvendi merr vendime me shumicvotash, n qoft se me Kushtetut nuk shtparashikuar shumica e posame.T drejtn e propozimit t ligjeve dhe t dispozitave

t tjera e kan Qeveria, do deputet dhe m s paku20.000 qytetar-barts t t drejts zgjedhore.

Neni 103Kryetari i Kuvendit t Republiks, e nmunges t

tij, nnkryetari i Kuvendit, prfaqson Kuvendin,

40

K

O

H

A

thrret mbledhjet e Kuvendit, nnshkruan aktet q inxjerr Kuvendi dhe shpall me dekret ligjet repub-likane, si dhe shpall zgjedhjet.

Neni 104Pr shqyrtimin e propozimit t ligjeve dhe t ak-

teve t tjera dhe prcjelljen e realizimit t tyre, Ku-vendimund t formoj forume punuese t prhershmedhe t prkohshme.N Kuvend formohet Komisioni pr lirit dhe t

drejtat e qytetarve si dhe barazin nacionale.

Neni 105Kuvendi i Republiksmund t vendos q, pr disa

shtje nga kompetenca e tij, qytetart t vendosin nreferendum republikan.

Neni 106Puna e Kuvendit t Republiks dhe e forumeve

punuese, organizimi i tyre i brendshm dhe t drejtate detyrat e deputetve rregullohen me Regulloren epuns.

2. KRYESIAE REPUBLIKSNeni 107

Kryesia e Republiks s Kosovs prfaqson Re-publikn.

41

K

O

H

A

Neni 108Kryesia e Republiks:1. vendosmbi shtjet nga sfera embrojtjes popul-

lore, n pajtim me Kushtetutn dhe ligjin dhe ud-hheq rrezistencn popullore n luft;2. miraton dekrete me fuqi ligjore, n rast t

rrezikut t drejtprdrejt nga lufta, gjat kohs sgjendjes s lufts, rrezikimit t pavarsis nacionale,ose t trsis teritoriale dhe pamundsis s funk-sionimit t rregullt t organeve republikane n qoftse Kuvendi i Republiks nuk ka mundsi t mbajmbledhje. Me dekrete me fuqi ligjore mund t supri-mohen disa dispozita t Kushtetuts q kan t bjnme lirit dhe t drejtat e qytetarve dhe me organiz-imin, prbrjen dhe autorizimet e disa organeve re-publikane. Dekretet me fuqi ligjore Kryesia eRepubliks ia paraqetKuvendit tRepubliks pr ver-ifikimmenjiher posa ai t ket mundsi t mblidhet;3. prcakton planet dhemasat prmbrojtjen e ven-

dit, jep udhzime pr marrjen e masave pr pr-gatitjen dhe mobilizimin e burimeve dhe forcave tvendit prmbrojtje dhe pr kordinimin e planeve dhetmasave t subjekteve t tjera, prcakton ekzistimine rrezikut t drejtprdrejt nga lufta, urdhronmobi-lizimin e prgjithshm dhe t pjesrishm dhe, nqoft se Kuvendi i Republiks nuk ka mundsi q tmbaj mbledhje, shpall gjendjen e lufts;4. prcakton planin e prdorimit t forcave t ar-

matosura n rast lufte dhe urdhron prdorimin e for-cave t armatosura n paq;5.vendos mbi shtjet nga sfera e politiks s

jashtme dhe emarrdhnieve ndrkombtare n pa-jtim me Kushtetutn dhe ligjin;

42

K

O

H

A

6. n marrveshje me partit politike, i propozonKuvendit t Republiks kandidatin pr kryetar tQeveris;7. i propozon Kuvendit t Republiks kandidatt

pr kryetar dhe gjyqtar t Gjyqit Kushtetues;8. shqyrton dhe i propozonKuvendit t Republiks

dhe Qeveris shqyrtimin e shtjeve me interes tprgjithshm pr Republikn;9. u fal dnimin kryersve t veprave penale;10. jep dekorata e mirnjohje t prcaktuara me

ligj;11. kryen edhe pun t tjera t prcaktuara me

Kushtetut.

Neni 109Kryesia eRepubliks ka kryetarin dhe gjasht an-

tar t cilt i zgjedhin qytetart e Republiks n zg-jedhjet e lira, t drejtprdrejta,me vota t fshehta npajtim me ligjin.Mandati i kryetarit dhe i antarve t Kryesis s

Republiks zgjat katr vjet.I njjti personmund t zgjedhet n kt detyr m

s shumti dy her.N rast reziku t drejtprdrejt nga lufta ose n

rast t gjendjes s lufts, me vendimin e Kryesis,mandati i antarve t Kryesis s Republiks mundt zgjatet deri sa t zgjat gjendja e ktill.Kryetari dhe antart e Kryesis s Republiks

nuk mund t kryejn funksion tjetr publik.

43

K

O

H

A

Kryetari dhe antart eKryesis s Republiks g-zojn imunitet sikurse deputett.

Neni 110Kryesia e Republiks vendosme shumicn e num-

rit t prgjithshm t antarve t Kryesis.Kryetari i Kryesis prfaqson Kryesin, thret

mbledhjet eKryesis dhe i kryeson, nnshkruan aktetq i nxjerrKryesia dhe kujdeset pr zbatimin e aktevedhe prfundimeve t Kryesis.

Neni 111Kryesia e Republiks kryen pun nga kompetenca

e vet nmbshtetje dhe n kuadr tKushtetuts dheligjit dhe sht prgjegjse para qytetarve t Repub-liks.Kryetari dhe antart e Kryesis prgjigjen pr

shkeljen e Kushtetuts.Prgjegjsin e kryetarit ose t antarve t Krye-

sis s Republiks mund ta inicoj m s paku dy ttretat e deputetve ose Gjyqi Kushtetues i Kosovs.

3. QEVERIAE REPUBLIKSNeni 112

Qeveria e Republiks sht organ i pushtetitekzekutiv.

Neni 113Qeveria e Republiks:

44

K

O

H

A

1. propozon dhe realizon politikn eRepubliks dhezbaton ligjet e dispozitat dhe aktet e tjera tKuvenditt Republiks, n pajtim me Kushtetutn;2. miraton dekretligje, vendime dhe dispozita t

tjera pr zbatimin e ligjeve;3. propozon ligje,planin e zhvillimit, planin hapsi-

nor, buxhetin dhe logarin prfundimtare si dhe dis-pozita t tjera dhe akte t prgjithshme;4. orienton punn e ministrive dhe organeve t

tjera t administrats;5. bnmbikqyrjen e puns s ministrive, abrogon

ose anulon dispozitat e tyre q jan n kundrshtimme ligjin ose me dispozitat q i ka miratuar;6. prcakton organizimin e brenshm tministrive;

formon shrbime profesionale dhe shrbime t tjerapr nevojat e veta, cakton dhe shkarkon funksionartn ministri;7. kryen edhe pun t tjera t prcaktuara me

Kushtetut dhe me ligj.

Neni 114Qeverin e prbjn kryetari, nnkryetart dhe

ministrat.Organizimi,mnyra e puns dhe vendosjes sQev-

eris rregullohet me ligj dhe me rregulloren e puns.

Neni 115Kandidati pr Kryetar t Qeveris ia paraqet Ku-

vendit t Republiks programin e vet dhe propozonprbrjen e Qeveris.

45

K

O

H

A

Qeveria konsiderohet e zgjedhur n qoft se pr zg-jedhjen e saj voton shumica nga numri i prgjithshmi deputetve n Kuvend.Pas konstituimit t Kuvendit t Republiks zgjed-

het edhe Qeveria.Kryetari,nnkryetart dhe antart e qeveris g-

zojn imunitet sikurse deputett.

Neni 116Qeveria dhe do antar i saj pr punn e vet i

prgjigjen Kuvendit t Republiks.Qeveria dhe do antar i saj mund ti paraqesin

dorheqje Kuvendit t Republiks.Dorheqja ose shkarkimi nga detyra e kyetarit t

Qeveris trheq dorheqjen e Qeveris.Kryetari i Qeverismund ti propozoj Kuvendit t

Republiks shkarkimin e disaministrave tQeveris.Kuvendi i Republiks mund t mos i jap

votbesim Qeveris apo ndonj antari t saj.Propozimin pr votimin e mosbesimit t Qeveris

mund ta paraqesin m s paku 30 deputet.Votimi pr shkarkimin e Qeveris mund t kon-

siderohet i miratuar, n qoftse pr kt voton shu-mica e numrit t prgjithshm t deputetve tKuvendit.Qeveria t cils nuk i sht dhn votbesimi, ose

q ka paraqitur dorheqje, mbetet n detyr deri nzgjedhjen e Qeveris s re.

46

K

O

H

A

Neni 117Ministrit jan bartse t funksioneve administra-

tive.Ministrit zbatojn ligjet, dispozitat dhe aktet e

tjera t Kuvendit republikan dhe t Qeveris, si dheaktet e Kryesis s Republiks, vendosin pr shtjetadministrative, bjnmbikqyrjen administrative dhet inspektimit dhe kryejn pun t tjera administra-tive t prcaktuara me ligj.Ministrit jan t pavarura n kryerjen e kompe-

tencave t caktuara me Kushtetut dhe ligj.Punn e ministris e udhheq ministri.Pr punn e ministris, ministri i prgjigjet Ku-

vendit dhe Qeveris.Organizimi dhe kompetenca e ministrive prcak-

tohen me ligj.

4. GJYQET DHE PROKURORIT PUBLIKENeni 118

Funksionin gjyqsor e ushtrojn gjyqet e rregulltasi organe t pushtetit shtetror.Me ligj mund t themelohen edhe lloje t tjera t

gjyqeve pr zgjidhjen e kontesteve t caktuara.

Neni 119Gjyqet e rregullta jan t pavarrura dhe gjykojn

vetm n baz t Kushtetuts dhe ligjit.

47

K

O

H

A

Neni 120Shqyrtimi n gjyq sht publik.Pr mbrojtjen e sekretit, mbrojtjen e moralit, in-

teresave t t miturve ose mbrojtjen e interesave ttjera t prgjithshme,me ligj caktohet se n cilat rasten shqyrtimmund t prjashtohet opinioni.Gjyqi punon n kolegj.Me ligj mund t caktohet q disa shtje t gjykoj

gjyqtari individual.

Neni 121N gjykim marrin pjes gjyqtart dhe gjyqtart-

qytetar, n mnyrn e prcaktuar me ligj.Me ligj mund t prcaktohet se n disa gjyqe t

caktuara dhe n disa shtje t caktuara t gjykojnvetm gjyqtart.

Neni 122Formimi, organizimi, kompetencat dhe prbrja e

gjyqeve si dhe procedura para gjyqeve rregullohetmeligj.

Neni 123Gjyqtart e gjyqeve t rregullta zgjedhen dhe

shkarkohen n mnyrn e prcaktuar me ligj.

48

K

O

H

A

Neni 124Gjyqet themelohen si gjyqe t shkalls s par dhe

t shkalls s dyt.Gjyqi suprem i Kosovs sht gjyqi m i lart i Re-

publiks.

Neni 125Prokuroria publike sht organ i pavarrur

shtetror i cili ndjek kryesit e veprave penale dhe tveprave t tjera t caktuara t dnueshme sipas ligjitdhe parashtronmjete juridike prmbrojtjen e kushte-tutshmris dhe t ligjshmris.Prokuroria publike ushtron funksionin e vet vetm

n baz t Kushtetuts dhe ligjit.Formimi,organizimi dhe kompetencat e Prokuror-

is publike rregullohen me ligj.Neni 126

Funksioni,mnyra e zgjedhjes dhe e shkarkimit tprokurorit publik rregullohet me ligj.Prokurori publik republikan kryen funksionin e

Prokuroris publike, n kuadr t t drejtave dhe tdetyrave t Republiks n mnyrn e prcaktuar meligj.

5. BANKAPOPULLORENeni 127

Republika e ka Bankn Popullore.

49

K

O

H

A

Statusi, organizimi, qeverisja dhe veprimtaria eBanks Popullore rregullohet me ligj.

6. GJYQI KUSHTETUES I KOSOVSNeni 128

Gjyqi Kushtetues i Kosovs.1. vendosmbi pajtueshmrin e ligjeve, dispozitave

e akteve t tjera dhe statuteve t komunave e tqytetit me Kushtetutn;2. vendosmbi pajtueshmrin e dispozitave dhe t

akteve t tjera t organeve republikane me ligjin;3. vendosmbi pajtushmrin e t gjitha dispozitave

dhe akteve t tjera me ligjin dhe dispozitn tjetr re-publikane;4. vendosmbi pajtushmrin e statutit ose t aktit

tjetr t partive politike, t lvizjeve, t lidhjeve dhe tshoqatavemeKushtetutn prkatsishtmbi kundr-shtin me ligj;5. vendosmbi ndalimin e puns s partive politike,

t lvizjeve, t lidhjeve dhe t shoqatave;6. vendos mbi prgjegjsin e kryetarit dhe t an-

tarve t Kryesis s Republiks pr shkelje tKushtetuts;7. zgjedh shtjet kontestuese t zgjedhjeve n

qoft se nuk jan n kompetenc t gjyqeve dhe t or-ganeve tjera shtetrore;8. kryen edhe pun t tjera q i jan ln n kom-

petenc me Kushtetut.Gjyqi Kushtetues vlerson kushtetutshmrin e

ligjeve dhe kushtetutshmrin e ligjshmrin e dis-

50

K

O

H

A

pozitave e t akteve t tjera q kan pushuar s vepru-ari, nse nga pushimi i veprimit deri n fillimin e pro-cedurs nuk ka kaluar m shum se nj vit.

Neni 129Gjyqi Kushtetues prbhet nga shtat gjyqtar.Funksioni i gjyqtarit t Gjyqit Kushtetues zgjat

tet vjet dhe mundet prsri t zgjidhet n t njejtinfunksion.Kryetari i Gjyqit Kushtetues zgjedhet nga radht e

gjyqtarve pr katr vjet dhe mund t zgjedhet edhepr nj periudh mandatore.Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues nukmund t ushtroj

funksione t tjera me autorizime publike ose funk-sione profesionale.Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues gzon imunitet

sikurse deputett n Kuvend.

Neni 130Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues shkarkohet sipas

krkess s vet, nse dnohet pr vepr penale mednimheqje lirije, nse humbprher aftsin e punspr t ushtruar funksionin e vet dhe kur ti plotsojkushtet pr realizimin e t drejts n pensionin e ple-qris t prcaktuar me ligj.Gjyqi Kushtetues e njofton Kuvendin mbi ekzis-

timin e shkaqeve pr shkarkimin e gjyqtarit t GjyqitKushtetues.

51

K

O

H

A

Gjyqi Kushtetues mund t vendos q gjyqtari iGjyqit Kushtetues kundt t cilit ka filluar procedurapenale t mos ushtroj detyrn deri sa t zgjas kjoprocedur.

Neni 131Secili mund t marr inisiativ pr fillimin e pro-

cedurs pr vlersimin e kushtetutshmris dheligjshmris.Procedurn para Gjyqit Kushtetues e fillojn or-

ganet shtetrore.Gjyqi Kushtetues mundet edhe vet ta filloj pro-

cedurn pr vlersimin e kushtetutshmris e tligjshmris.

Neni l32Gjyqi Kushtetues vendos me shumicn e votave t

antarve t gjyqit.Vendimet eGjyqit Kushtetues jan t obligueshme

dhe t ekzekutueshme.

Neni 133Kur Gjyqi Kushtetues vrteton se ligji, dispozita

ose akti tjetr i komuns e i qytetit nuk sht n paj-tim me Kushtetutn, ai ligj, dispozita ose akti tjetrose statuti i komuns e i qytetit pushon s vepruari.KurGjyqi Kushtetues vrteton se dispozita repub-

likane,dispozita dhe akti tjetr nuk sht n pajtimme ligjin, dispozita ose akti tjetr pushon s vepruari.

52

K

O

H

A

Neni l34Procedura para Gjyqit Kushtetues dhe efekti ju-

ridik i vendimeve t tij rregullohen me ligj.Organizimin eGjyqit Kushtetues e rregullonGjyqi

Kushtetues me rregulloren e puns.

VIII. NDRYSHIMI I KUSHTETUTS

Neni l35Propozimin pr ti hyr ndryshimit t Kushtetuts

mund ta paraqesin s paku 50.000 zgjedhs, m spaku 30 deputet t Kuvendit t Republiks, Kryesia eRepubliks dhe Qeveria e Republiks.Mbi propozimin pr ti hyr ndryshimit t Kushte-

tuts vendos Kuvendi i Republiks me shumicn evotave t gjith deputetve t Kuvendit.Propozimi pr ndryshimin e Kushtetuts mund t

ket formn e amandamentit kushtetues, t ligjitkushtetues ose t Kushtetuts s re.

Neni l36Projektaktin pr ndryshimin e Kushtetuts e pr-

cakton Kuvendi i Republiks dhe e nxjerr n disku-tim publik.Kuvendi, pas zbatimit t diskutimit publik, pr-

cakton propozimin e aktit mbi ndryshimin e Kushte-tuts dhe vendos mbi t.Ndryshimi i Kushtetuts sht i aprovuar n Ku-

vend nse pr t kan votuar shumica nga numri iprgjithshm i t gjith deputetve n Kuvend.

53

K

O

H

A

N qoft se ndryshimi i Kushtetuts nuk aprovo-het, propozimi pr ndryshimin e Kushtetuts prshtje t njejt nuk mund t prsritet para se tkaloj nj vit nga dita kur sht rrefuzuar propozimipr ndryshimin e saj.N qoft seKuvendi nuk e aprovon propozimin pr

ndryshimin e Kushtetuts lidhurme at shtje edhepasi t kaloj nj vit nga dita kur sht refuzuarpropozimi pr ndryshimin e saj, propozimi prndryshimin e Kushtetuts nxirret n referendum.

Neni 137Akti mbi ndryshimin e Kushtetuts sht i

aprovuar n referendum nse pr t jan deklaruarm tepr se gjysma e numrit t prgjithshm t zg-jedhsve.N qoft se aktimbi ndryshimin eKushtetuts nuk

miratohet as me referendum, propozimi i ri prndryshimin e Kushtetuts pr shtjen e njjt nukmund t parashtrohet prsri para se t kaloj nj vitnga dita kur akti i till nuk sht miratuar.Ndryshimin e aprovuar t Kushtetuts e shpall

Kuvendi i Republiks s Kosovs.

Neni 138Mbi dhnien e plqimit pr aktin m t lart t

bashksis s Jugosllavis vendos Kuvendi i Repub-liks me shumicn prej dy t tretave t t gjith de-putetve n Kuvend.

54

K

O

H

A

IX. DISPOZITAT KALIMTARE DHE T FUNDIT

Neni 139Pr zbatimin e ksaj Kushtetute dhe sigurimin e

kalimit n aplikimin e saj do t nxirret Ligji i veantkushtetues.Ligjin kushtetues e nxjerr Kuvendi i Kosovs me

shumicn e votave t t gjith deputetve tKuvendit.

Ligji kushtetues pr zbatimin e Kushtetuts sKosovs shpallet dhe hyn n fuqi njkohsisht meKushtetutn e Kosovs.

Neni l40Kjo Kushtetut hyn n fuqi ditn e shpalljes.

Kaanik,07.shtator 1990KK. Nr. 1/90

55

K

O

H

A

56

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

N baz t nenit 397 dhe 398 t Kushtetuts sKrahins Socialiste Autonome t Kosovs, Kuvendi iKosovs n mbledhjen e mbajtur m 7 shtator 1990,merr kt

V E N D IMMBI SHPALLJEN E KUSHTETUTSS REPUBLIKS S KOSOVS

Sh p a ll e t

Kushtetuta e Republiks s Kosovs t ciln eaprovoi Kuvendi i Kosovs n mbledhjen e mbajturm 7 shtator 1990.

57

KK nr. 2/90

Kaanik, 7 shtator 1990

NNKRYETARI IKUVENDIT

Kryesuesi i mbledhjesIlaz Ramajli

K

O

H

A

58

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

LIGJI KUSHTETUESPR ZBATIMIN E KUSHTETUTS S

REPUBLIKS S KOSOVS

Kaanik, 07. shtator 1990

59

K

O

H

A

60

K

O

H

A

LIGJI KUSHTETUESPR ZBATIMIN E KUSHTETUTS S

REPUBLIKS S KOSOVS

1. Zbatimi i Kushtetuts s Kosovs

Neni 1Kushtetuta e Republiks s Kosovs zbatohet nga

dita kur e shpall Kuvendi i Republiks s Kosovs, nqoft se pr zbatimin e ndonj dispozite t saj nuksht caktuar ndryshe me kt ligj.

2.Zbatimi i dispozitave t Kushtetuts s Republikss Kosovs lidhur me organet e Republiks

Neni 2Dispozitat eKushtetuts sRepubliks sKosovs,

q kan t bjn me prbrjen dhe organizimin e Ku-vendit dhe Qeveris s Republiks s Kosovs, zbato-hen nga dita e mbledhjes s ktyre organeve.Deri n mbledhjen e Qeveris s Republiks s

Kosovs, funksionin e saj e ushtron Kshilli Ekzeku-tiv i tanishm n baz t dispozitave n fuqi.Dispozitat eKushtetuts sRepubliks sKosovs,

q kan t bjnmeKryesin eRepubliks sKosovsaplikohen nga dita e konstituimit t saj. Konstituimi

61

K

O

H

A

i Kryesis bhetm s paku 10 dit para konstituimitt Kuvendit t Republiks.Dispozitat e Kushtetuts s administrats dhe or-

ganizimit q kryejn punme interes pr Republiknzbatohen nga dita e konstituimit t tyre. Derime kon-stituimin e tyre, funksionet e tyre i ushtrojn organete tanishme t administrats dhe organizatat e tjeraprkatse, n baz t dispozitave n fuqi.

Neni 3Zgjedhja e deputetve pr Kuvendin e Republiks

s Kosovs dhe e kryetarit dhe antarve t Kryesiss Republiks s Kosovs do t bhet gjer m 28. nn-tor 1990.Mbledhja e par e Kuvendit t ri t Republiks s

Kosovsme qllim konstituimi do t bhet gjer m 10dhjetor 1990.Mbledhjen e par e thrret kryetari ose, pr shkaqe

t pamundsis s tij, nnkryetari i Kuvendit t tan-ishm, ose s paku 10 delegat t Kuvendit t tan-ishm.Deri n zgjedhjen e kryetarit t Kuvendit t Repub-

liks s Kosovs punn e mbledhjes s par t Kuven-dit e udhheq kryetari, e n rast t pamundsis s tij,nnkryetari i Kuvendit t tanishm, ose delegati tcilin e autorizojn delegatt q e kan thirrmbledhjen.

Neni 4Kryetarin dhe antart eQeveris s Republiks do

ti zgjedh Kuvendi i Republiks pas konstituimit t tij.

62

K

O

H

A

Qeveria e Republiks do t konstituohet dhe do tfilloj punn ditn e zgjedhjes sministrave-antarvet saj.

3. Zbatimi i dispozitave t Kushtetuts s Repub-liks s Kosovs lidhur me kuvendet e komunave

dhe t Qytetit

Neni 5Dispozitat eKushtetuts sRepubliks sKosovs,

lidhur me prbrjen, organizimin dhe kompetencat ekuvendeve t komunave dhe t qytetit t Prishtins et organeve ekzekutive t tyre, pas zgjedhjes s an-tarve t tyre n baz t Kushtetuts s Republikss Kosovs dhe statuteve t komunave e t qytetit,zbatohen nga dita e konstituimit t tyre n baz tKushtetuts dhe ligjit.

Deri n konstituimin e ktyre organeve, kuvendete komunave dhe i Qytetit, organet ekzekutive dhe or-ganet e administrats vazhdojn punn n prbrje ttanishme n kuadr t autorizimeve q kan n bazt dispozitave n fuqi.

Neni 6Zgjedhja e deputetve pr kuvendet e komunave e

t Qytetit do t bhet deri m 10 nntor 1990.Kuvendet e reja t komunave e ai i Qytetit do t

konstituohen deri m 28 nntor 1990.

63

K

O

H

A

Neni 7Statutet e komunave e tQytetit do t nxirren deri

m 5 tetor 1990.Kuvendet e komunave e i Qytetit deri m 5 tetor

me vendim t tyre, n pajtim me Kushtetutn e Re-publiks s Kosovs dhe me statutin e komuns e tQytetit, do t caktojn numrin e deputetve t ciltzgjidhen n pajtim me Kushtetutn, ligjin dhe mestatutin.

4. Harmonizimi i ligjeve dhe i dispozitave t tjera meKushtetutn e Republiks s Kosovs

Neni 8Ligjet dhe dispozitat tjera n fuqi do t harmonizo-

hen me Kushtetutn e Republiks s Kosovs nafatet e caktuara me kt ligj.

Neni 9Deri m 31 maj 1991 do t harmonizohen me

Kushtetutn e Republiks s Kosovs t gjitha ligjetn fuqi q nuk jan n pajtim me Kushtetutn e Re-publiks s Kosovs.

Neni 10Dispozitat e nxjerra pr zbatimin e ligjeve n fuqi

do t harmonizohen njkohsisht me harmonizimin eligjeve republikane, em s largu brenda afatit prej dymuajsh nga dita e harmonizimit t ligjeve prkatse.

64

K

O

H

A

Ligjet e RS t Serbisme t cilat jan regulluarmar-rdhniet n mnyr unike zbatohen n teritorin eKosovs deri n nxjerrjen e ligjeve t Republiks sKosovs e m s voni deri me 31 mars 1991.

Neni 11Dispozitat e ksaj Kushtetute q kan t bjnme t

drejtat e patjetrsueshme t puntorve, dhe me qev-erisjen n ndrmarrje ekonomike, organizatat e tjerapunuese dhe institucionet prkatse, zbatohen drejt-prsdrejti deri sa t bhet harmonizimi i ligjeve dhe idispozitave t tjera prkatse me kt Kushtetut.

Neni 12Dispozitat e organeve t kuvendeve t komunave e

t qytetit t Prishtins do t harmonizohenmeKushte-tutn e Republiks s Kosovs dhe ligjet e dispozitat etjera deri me 30 qershor 1991.

5. Dispozitat e tjera

Neni 13Kryetari i Kuvendit t Republiks s Kosovs, pas

nxjerjes s Kushtetuts s Kosovs, do ti shpall zgjed-hjet pr deputet t kuvendeve t bashksive shoqrore-politike dhe do ti ndrmarr t gjitha veprimet lidhurme to n pajtim me ligjin mbi zgjedhjet.Menjher pas nxjerrjes s Kushtetuts s Repub-

liks s Kosovs, Kuvendi i Republiks s Kosovs nx-jerr Ligjin mbi partit politike dhe Ligjin mbizgjedhjet.

65

K

O

H

A

Neni 14Mandati i delegatve t Kuvendit t KSA t

Kosovs dhe t kuvendeve t komunave pushon ditne verifikimit tmandatit t deputetve tKuvendit tRepubliks sKosovs, respektivisht t deputetve tkuvendeve t komunave e t Qytetit, t zgjedhur nbaz t Kushtetuts dhe ligjit.

Neni 15Ky ligj hyn n fuqi ditn e shpalljes.

KK. Nr. 3/90Kaanik, 07. shtator 1990

66

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

N baz t nenit 137 alinea 3 e Kushtetuts s Re-publiks sKosovs, Kuvendi i Republiks sKosovs,n mbledhjen e mbajtur me 19 tetor 1991, merr kt

V E N D IM

MBI SHPALLJEN E LIGJIT KUSHTETUES PRZBATIMIN EAMANDAMENTIT I N KUSHTE-

TUTN E REPUBLIKS S KOSOVS

Sh p a ll e t

Ligji Kushtetues pr zbatimin e Amandamentit InKushtetutn eRepubliks sKosovs, t cilin emi-ratoi Kuvendi i Republiks s Kosovs n mbledhjene mbajtur me 19 tetor 1991.

KUVENDI I REPUBLIKS S KOSOVS

67

KK nr. 19/91Prishtin, 19 tetor 1991

KRYETARI IKUVENDIT

Ilaz Ramajli

K

O

H

A

68

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

N baz t nenit 97 alinea 1 pika 1 dhe nenit 135t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, Kuvendi iRepubliks sKosovs,nmbledhjen embajturme 19tetor 1991, nxjerr

L I GJ IKUSHTETUES PR ZBATIMIN EAMANDAMEN-TIT I N KUSHTETUTN E REPUBLIKS S

KOSOVS

Neni 1Dispozitat e amandamentit I zbatohen nga dita

kur i shpall Kuvendi i Republiks s Kosovs.

Neni 2Ky ligj hyn n fuqi ditn e shpalljes dhe do t pub-

likohet n Gazetn zyrtare tRepubliks sKosovs.

KUVENDI I REPUBLIKS S KOSOVS

69

KK nr. 20/91Prishtin, 19 tetor 1991

KRYETARI IKUVENDIT

Ilaz Ramajli

K

O

H

A

70

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

AMANDAMENTI IN KUSHTETUTN E REPUBLIKS S

KOSOVS

Prishtin, 19 tetor 1991

71

K

O

H

A

72

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

AMANDAMENTI IN KUSHTETUTN E REPUBLIKS S

KOSOVS

Teksti i nenit 2 t Kushtetuts s Republiks sKosovs zvendsohet me kt tekst:

REPUBLIKA E KOSOVS SHT SHTETSOVRAN DHE I PAVARUR, (fusnota lidhur me tek-stin e nenit 2 t gjertanishm fshihet).Alinea 2 e nenit 9 t Kushtetuts: Shtetasit e nj-

sive t tjera t Bashksis s Jugosllavis gzojn lir-it dhe t drejtat e prcaktuarame aktin e saj, fshihetn trsi.N alinen 3, rreshti i dyt t nenit 56 fjalt:

Bashksis s Jugosllavis e t , fshihen.N alinen 1 pika 1 t nenit 97 t Kushtetuts

fjalt: si dhe jep plqimin mbi aktin m t lart tBashksis Jugosllave, fshihen.

73

K

O

H

A

Neni 138 i Kushtetuts s Republiks s Kosovs,fshihet n trsi.Pr zbatimin e ktij amendamenti nxjerret Ligji

Kushtetues.

KUVENDI I REPUBLIKS S KOSOVS

KKNumr 21/91Prishtin, 19 tetor 1991

74

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

N baz t nenit 137 alinea 3 t Kushtetuts sKosovs, Kuvendi i Republiks s Kosovs, nmbled-hjen e mbajtur me 2 maj merr kt

V E N D IMMBI SHPALLJEN EAMENDAMENTEVE II-VIN KUSHTETUTN E REPUBLIKS S

KOSOVS

SHPALLEN amendamentet II-VI n Kushtetutne Republiks s Kosovs, t cilat i miratoi Kuvendi iRepubliks s Kosovs n mbledhjen e mbajtur m 2maj 1992.

KUVENDI I REPUBLIKS S KOSOVS

75

KK nr. 2/92Prishtin, 2 maj 1992

KRYETARI IKUVENDIT

Ilaz Ramajli

K

O

H

A

76

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

AMENDAMENTET II-VIN KUSHTETUTN E REPUBLIKS S

KOSOVS

Prishtin, 2 maj 1992

77

K

O

H

A

78

K

O

H

A

AMENDAMENTET II-VIN KUSHTETUTN E REPUBLIKS S

KOSOVS

Kto amendamente jan pjes prbrse eKushte-tuts s Republiks sKosovs dhe hyjn n fuqi ditn e shpalljes s tyre.

AMENDAMENTI II

KRYETARI I Republiks s Kosov sht shef ishtetit. T drejtat dhe detyrat e KRYETARIT TRE-PUBLIKS prcaktohen me kt Kushtetut.

Kuvendi i Republiks:1. Vendos pr nxjerrjen dhe ndryshimin e Kushte-

tuts s Republiks;Mbledhja e Kuvendit mund t thirret edhe me

krkes t KRYETARIT TREPUBLIKS, Qeveriss Republiks ose t m s paku 30 deputetve merend dite t prcaktuar m par.(Me alinen 1 dhe 2 zvendsohet neni 14;me alinen 3 pika 1, ndryshohet pika 1e alines 1 t nenit 97 t Kushtetutsdhe me alinen 4 t ktij Amandamentindryshohet alinea 2 e nenit 102 tKushtetuts s Republiks s Kosovs)

79

K

O

H

A

AMENDAMENTI III

KRYETARI I REPUBLIKS

Kryetari i Republiks e prfaqson Republikn eKosovs n vend dhe n bot dhe sht komandantsuprem i forcave t armatosura t saj.

Kryetari i Republiks:

1. Vendosmbi shtjet nga sfera embrojtjes, n pa-jtim me Kushtetutn dhe Ligjin dhe udhheq rrezis-tencn popullore n luft;2. miraton dekrete me fuqi ligjore n rast t

rrezikut t drejtprdrejt nga lufta, gjat kohs sgjendjes s lufts, rrezikimit t pavarsis nacionale,ose t tersis teritoriale dhe pamundsis s funk-sionimit t rregullt t organeve republikane n qoftse Kuvendi i Republiks nuk ka mundsi t mbajmbledhje. Me dekret me fuqi ligjore mund t supri-mohen disa dispozita t Kushtetuts q kan t bjnme lirit dhe t drejtat e qytetarve dhe me organiz-imin, prbrjen dhe autorizimet e disa organeve re-publikane. Dekretet me fuqi ligjore Kryetari iRepubliks ia paraqet Kuvendit t Republiks prverifikimmenjher posa ai t ketmundsi tmblid-het;3. pcakton planet dhe masat pr mbrojtjen e ven-

dit, jep udhzime pr marrjen e masave pr prgatit-jen dhe mobilizimin e burimeve dhe forcave t vendit

80

K

O

H

A

pr mbrojtje dhe pr kordinimin e planeve dhe tmasave t subjekteve t tjera, prcakton egzistimin errezikut t drejtprdrejt nga lufta, urdhron mobi-lizimin e prgjithshm dhe t pjesrishm;4. prcakton planin e prdorimit t forcave t ar-

matosura n rast lufte dheurdhron prdorimin e for-cave t armatosura n paq;5. vendos mbi shtjet nga sfera e politiks s

jashtme dhe e mardhnjeve ndrkombtare n paj-tim me Kushtetutn dhe ligjin;6. vendos pr hapjen e prfaqsive diplomatike dhe

prfaqsive t tjera n bot sipas propozimit t Qev-eris;7. emron dhe shkarkon me dekret prfaqsuesit

diplomatik t Republiks s Kosovs dhe pranon le-trat kredenciale t prfaqsuesve diplomatik nga bota;8. Kryetari i Republiks sht Kryetar i Kshillit

pr siguri t Republiks s Kosovs. Kshilli pr sig-uri t Republiks sKosovs e prbjn: Kryetari I Re-publiks, Kryetari i Kuvendit, Kryetari i Qeveris,ministrat q udhheqin me organet e administratsshtetrore n fushat e siguris, mbrojtjes dhe tpunve t jashtme dhe tre antar q i emronKryetari i Republiks. Kshilli shqyrton shtjet e sig-uris dhe t mbrojtjes s Republiks dhe i jep propoz-ime Kuvendit dhe Qeveris.9. n marveshje me udhheqsit e grupeve parla-

mentare i propozonKuvendit kandidatin pr Kryetart Qeveris;10. i propozon Kuvendit t Republiks kandidatt

pr kryetar dhe gjyqtar t Gjyqit Kushtetues tKosovs;

81

K

O

H

A

11. emron tre antar tKshillit pr siguri t Re-publiks s Kosovs;12. i propozon Kuvendit t Republiks dhe Qev-

eris shqyrtimin e shtjeve me interes tprgjithshm pr Republikn;13. u fal dnimet kryersve t veprave penale;14. jep dekorata dhemirnjohje t prcaktuarame

ligj;15. kryen edhe pun t tjera t prcaktuara me

Kushtetut.( Me dispozitat e Amendamentit III zvendsohet

Kapitulli: 2. Kryesia e Republiks t Kreut: VII.ORGANETREPUBLIKANE dhe nenet 107 dhe 108t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, me t cilatinstituti i Kryesis s Republiks zvendsohetme in-stitutin e Kryetarit t Republiks dhe prcaktohetfushveprimtaria e tij).

AMENDAMENTI IVZGJEDHJAE KRYETARIT T REPUBLIKS:

Kryetarin e Republiks e zgjedhin qytetart e Re-publiks n zgjedhjet e lira t drejtprdrejta,me votat fshehta, n pajtim me ligjin.Mandati i Kryetarit t Republiks zgjat pes vjet.I njjti personmund t zgjedhet n kt detyr m

s shumti dy her.Kryetari i Republiks duhet patjetr t jet shte-

tas i Republiks s

82

K

O

H

A

Kosovs.Pr Kryetar t Republiks mund t zgjid-het personi i cili n ditn e zgjedhjes i kambushurms paku 40 vjet.Kandidatin pr Kryetar t Republiks mund ta

propozojn partit politike t regjistruara,m s paku50.000 zgjedhs ose m s paku 30 deputet.N qoft se mandati i kryetarit t Republiks

skadon gjat kohs s lufts ose gjat kohs s zgjat-jes s gjendjes s jashtzakonshme, ather i zgjatetmandati pr 6 muaj pasi t ket mbaruar lufta osegjendja e jashtzakonshme.Kryetari i Republiks zgjedhet me shumicn e

votave t zgjedhsve q kan votuar. N qoft se as-njri nga kandidatt nuk e fiton shumicn e votave,zgjedhja prsritet pas 14 ditsh. N zgjedhjet eprsritura kan t drejt q t zgjedhen dy kandi-datt t cilt me rastin e votimit t par kan fituarm s shumti vota. N qoftse ndonjri nga kta etrheq kandidaturn, t drejtn q prsri t zgjedhete fiton kandidati q pason sipas numrit t votave tfituara.

Nse edhe n rrethin e dyt t votimit asnjri ngakandidatt nuk ka fituar shumicn e duhur t votave, etr procedura e zgjedhjes prsritet. Nse pr Kryetart Republiks sht propozuar nj kandidat, ndrsa nrrethin e dyt t votimit nuk fiton shumicn e duhurt votave, prsritet e tr procedura e zgjedhjes.Zgjedhja e Kryetarit t Republikes kryhet m s

voni 15 dit para se t skadon mandati i kryetarit tmparshm.Para se t pranon detyrn,kryetari i Republiks jep

betimin para Kuvendit t Republiks pr besnikrindaj Kushtetuts.

83

K

O

H

A

Kryetari i Republiks nukmund t kryej funksiontjetr publik pr derisa i zgjat mandati.Kryetari i Republiks gzon imunitet sikurse de-

putett.N rast t vdekjes, t dorheqjes, ose t pengess s

prhershme t Kryetarit t Republiks q ta kryejdetyrn e tij, t ciln gj e prcaktonGjyqi Kushtetuesi Republiks sKosovs,n propozim tQeveris s Re-publiks sKosovs detyrn e kryetarit t Republiksprkohsisht e merr Kryetari i Kuvendit t Repub-liks s Kosovs.Zgjedhja e Kryetarit t ri t Republiks patjetr

duhet t bhet n afatin prej 60 ditsh nga dita kurkryetari i mparshm ka pushuar t ushtroj detyrn.Kryetari i Republiks, m s paku, njher n vit

Kuvendit t Republiks i paraqet Raport pr gjendjenn Republik.Kryetari i Republiks kryen pun nga kompetenca

e vet n mbshtetje dhe n kuadr t Kushtetuts dheLigjit dhe sht prgjegjs para qytetarve tRepubliks.Kryetari i Republiks sht prgjegjs pr shkel-

jen e Kushtetuts dhe ligjit.Prgjegjsin e Kryetarit t Republiks mund ta

inicojnm s paku dy t tretat e deputetve oseGjyqiKushtetues i Kosovs.Pr prgjegjsin eKryetarit t Republiks vendos

Gjyqi Kushtetues i Kosovs me shumicn prej dy ttretave t votave t t gjith gjyqtarve.N qoft se Gjyqi Kushtetues i Kosovs vrteton

prgjegjsin e tij, Kryetarit t Republiks i ndrpritetdetyra sipas forcs s Kushtetuts.

84

K

O

H

A

MBROJTJAE REPUBLIKS,GJENDJAE LUFTS DHE

GJENDJAE JASHTZAKONSHME:

1. Forcat e armatosura t Republiks s Kosovsmbrojn pavarrsin dhe sovranitetin si dhe tersinteritoriale t saj.Mbrojtja e Republiks rregullohetme ligj i cili nxir-

ret me dy t tretat e shumics s votave nga numri itersishm i deputetve.2.Askush nuk ka t drejt q ta pranoj okupimin e

Republiks s Kosovs apo t pjess s saj.3. Gjendje lufte konsiderohet nse egziston rreziku i

drejtprdrejt i sulmit n Republikn e Kosovs, nsesht sulmuarRepublika apo nse i sht shpallur luft.Gjendjen e lufts e shpall Kuvendi me dy t tretat

e shumics s votave t t gjith deputetve sipaspropozimit t kryetarit t Republiks , Qeveris apom s paku 30 deputetve.Nse Kuvendi nuk mund t mblidhet, vendimin

pr gjendje lufte e nxjerr kryetari i Republiks dhekt vendim ia prezantonKuvendit q ta verifikoj kurpr kt krijohen kushtet q Kuvendi t mblidhet.4. Gjendje e jashtzakonshme konsiderohet kur t

shkaktohen fatkeqsi tmdha natyrore apo epidemi.Egzistimin e gjendjes s jashtzakonshme n teri-

torin e Republiks s Kosovs apo t pjess s saj ekonstaton Kuvendi sipas propozimit t kryetarit tRepubliks , Qeveris apo m s paku 30 deputetve.Vendiminme t cilin konstatohet ekzistimi i gjend-

jes s jashtzakonshmeKuvendi e nxjerrme dy t tre-

85

K

O

H

A

tat e shumics s votave nga numri i prgjithshm ideputetve.5. N rastet kur egziston gjendja e lufts apo

gjendja e jashtzakonshme, Qeveria n pajtim meKushtetutn dhe ligjin nxjerr dekrete me fuqi ligjore.Autorizimi i Qeveris pr t nxjerr dekrete me fuqiligjore zgjat deri sa t prfundoj gjendja e lufts apogjendja e jashtzakonshme pr ka vendos Kuvendi.6. Gjat kohs s gjendjes s lufts , nse Kuvendi

nukmund tmblidhet, Kryetari i Republiksmundett emroj dhe t shkarkoj Qeverin dhe t emrojdhe shkarkoj funksionart, zgjedhja e t cilve shtn kompetenc t Kuvendit.7. Mandati i kryetarit t Republiks, Qeveris dhe

gjyqtarve t Gjyqit Kushtetues vazhdon gjat ko-hzgjatjes s lufts apo gjendjes s jashtzakonshme.(Me dispozitat e Amendamentit IV zvendsohen

nenet 109, 110 dhe 111 si dhe plotsohet kapitulli mbiKryetarin e Republiks)

AMENDAMENTI V

N nenin 117 alinea e dyt, rreshti i dyt, fjaltKryesis s ,zvendsohenme fjalt Kryetarin eRe-publiks.N nenin 128 alinea l, pika 7, fjalt dhe t an-

tarve t Kryesis s zvendsohen me fjaln : t.N nenin 135, alinea l rreshti i dyt , fjalt : Krye-

sia e Republiks, zvendsohenme fjalt: Kryetari iRepubliks.

86

K

O

H

A

AMENDAMENTI VI

Pr zbatimin e amendamenteve II-V dhe sigurimine kalimit n aplikimin e tyre do t nxirret Ligj i veantkushtetues.Ligji Kushtetues pr zbatimin e amendamenteve

II-V shpallet dhe hyn n fuqi njkohsisht me ktoamandamente.

KUVENDI I REPUBLIKS S KOSOVS

KKNumr 3/92Prishtin, 2 maj 1992

87

K

O

H

A

88

K

O

H

A

REPUBLIKAE KOSOVSKUVENDI I REPUBLIKS

L I GJ IKUSHTETUES PR ZBATIMIN EAMENDA-MENTEVE II-VI N KUSHTETUTN E RE-

PUBLIKS S KOSOVS

Prishtin, 2 maj 1992

89

K

O

H

A

90

K

O

H

A

N baz t nenit 97 alinea 1 pika 1 dhe nenit 135t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, Kuvendi iRepubliks s Kosovs, n mbledhjen e mbajtur me 2maj 1992, nxjerr

L I GJ I NKUSHTETUES PR ZBATIMIN E

AMENDAMENTEVE II-VI N KUSHTETUTN EREPUBLIKS S KOSOVS

Neni 1Dispozitat e amendamenteve II-VI zbatohen nga

dita kur i shpall Kuvendi i Republiks s Kosovs.

Neni 2Zgjedhjet pr Kryetar t Republiks s Kosovs i

shpall Kryetari i Kuvendit t Republiks s Kosovs,n t njejtn koh kur edhe pr deputet tKuvendit tRepubliks s Kosovs.

Neni 3Kryetari i Republiks s Kosovs fillon ta ushtroj

funksionin e Kryetarit pes dit pas zgjedhjes.

91

K

O

H

A

Neni 4Deri n zgjedhjen dhe marrjen e detyrs, funk-

sionin e Kryetarit t Republiks s Kosovs e ushtronKryetari i Kuvendit t Republiks s Kosovs.

Neni 5Ky Ligj hyn n fuqi ditn e shpalljes dhe do t pub-

likohet n Gazetn Zyrtare t Republiks sKosovs.

KUVENDI I REPUBLIKS S KOSOVS

KKNumr 4/92Prishtin, 2 maj 1992

92

K

O

H

A

BotoiKOHA, PrishtinTirazhi 500 kopje

93

K

O

H

A

94

K

O

H

A

95

342.4(496.51)1990

Kushtetuta e Republiks s Kosovs :7 shtator 1990 / prgatiti Koha. Prisht-in : Koha, 2015. 96 f. ; 21 cm.

ISBN 978-9951-685-19-1

Katalogimi n botim ((CCIIPP))Biblioteka Kombtare e Kosovs Pjetr Bogdani

K

O

H

A

96

K

O

H

A