Kwartaalbericht Technische Arbeidsmarkt

1

COLUMN

KWARTAALBERICHT

# 1 – oktober 2012

TECHNISCHE ARBEIDSMARKT

HIGLIGHTSOuders zien baanzekerheid in technieksector 2Bouwend Nederland: groei komt, maar hoe en wanneer? 3Nederlandse economie groeit licht in tweede kwartaal 4Oproep: bied vrouwen in de techniek parttime werk 5iPad app: lokkertje voor leerlingen metaal 6

INVESTERENOF BEZUINIGEN?

Nog even en het jaar is ten einde. Velen van u zijn al bezig met het maken van plannen voor 2013. Daarbij is het niet een-voudig om vooruit te kijken. Hoe ontwikkelt de economie zich, wat heeft dat voor gevolgen voor de verschillende bedrijfs-takken en welke consequenties heeft een nieuwe regering op de technische branche? Allemaal vragen waar niet snel en eenvoudig een antwoord op te geven is. Zoals u kunt lezen in dit kwartaalbericht, lijkt het eenvoudiger om aan te geven wat de verwachtingen zijn op (middel)lange termijn. Zo is Eelco Brinkman overtuigd van groei in de bouwsector.

Een punt van een andere orde is de vergrijzing en het tekort aan goed opgeleid technisch personeel. Voor wat het laatste punt betreft, hebben we nog een drempel te nemen, zoals ook blijkt uit de verschillende onderwerpen in dit kwartaalbe-richt. Zo hebben we aangaande de aantrekkelijkheid van het vak nog een inhaalslag te maken in vergelijking met de meeste OESO-landen. Positieve ontwik-keling daarin is dat ouders veel baanzekerheid zien in de techni-sche sector en dat de technische opleidingen steeds populairder worden. Waar mogelijk probeert USG Innotiv daarin zijn steentje bij te dragen. Zo sponsoren we The HydroCruisers, het studenten-team van de Haagse Hoge-

school dat deelneemt aan de Shell Eco-marathon, en kennen we een uitdagend traineetraject voor jonge startende technici.

Om de middellange termijnplan-nen te realiseren, moeten we natuurlijk wel door de korteter-mijnuitdagingen heen. Voor elke onderneming is het de kunst om de afweging te maken of het op korte termijn moet bezuinigen of juist moet investeren om klaar te zijn voor de groei. Daarbij wens ik u veel wijsheid.

Bart Monster, algemeen directeur USG Innotiv, [email protected]

oe

en drijfs-

equenties gering

branche? n waar niet snel

g een antwoord opZoals u kunt lezen

rtaalbericht, lijkt hetom aan te geven

ingen zijn opZo is

van

lneemt aan den ke

USG_Innotiv_kwartaalbericht_oktober_2012.indd 1 19-10-2012 12:35:22

2

Kwartaalbericht Technische Arbeidsmarkt#1 – oktober 2012

OUDERS ZIEN BAANZEKERHEID IN TECHNIEKSECTORHet Platform Bèta Techniek heeft samen met het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs, KIVI NIRIA, onderzoek laten doen naar de wijze waarop ouders tegen de technieksector aankijken. Wat blijkt? In de ogen van de ouders is een technische opleiding maatschap-pelijk nuttig, biedt een grote baanzekerheid biedt en geeft veel internationale mogelijkheden.

CHEMISCHE INDUSTRIE GROOTSTE EXPORTEUR NEDERLANDS INDUSTRIEDe export van de Nederlandse industrie stijgt dit jaar naar ver-wachting licht, naar € 180 miljard. De toename wordt gedreven door hogere prijzen. Dat stelt ING Economisch Bureau begin juli in een rapport.

NEDERLANDSE BEDRIJVENLAKS OVER VERTREK BESTE MEDEWERKERS

Nederlandse bedrijven maken zich niet of nauwelijks zorgen over het vertrek van hun beste medewerkers. Hierdoor voelen ze zich niet genoodzaakt om hun beste werknemers veel extra secundaire arbeidsvoorwaarden te bieden. Dat blijkt uit een internationaal onderzoek van werving- en selectiebureau Robert Half onder 1900 managers in achttien landen. Tweederde van de werkgevers ligt in zijn geheel niet wakker van de mogelijkheid dat hun topperformers overstappen naar een ander bedrijf. Bijna drie op de tien ondervraagden gaven daarbij zelfs openlijk aan dit jaar geen bonussen, cursussen, lunchvou-chers, mobieltjes of laptops te geven om werknemers langer te kunnen behouden.

In Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en België is een meerderheid juist wel bezorgd voor een leegloop van hun beste personeel: respectievelijk 69, 73 en 56%. Volgens Half zijn de buren daar-door bereid dieper in de buidel te tasten voor extraatjes. In België geeft bijvoorbeeld maar liefst 51% van de ondervraagden aan hun werknemers vouchers voor lunch of diner.

Bron: Flexmarkt.nl

“We zien dat het imago van techniek onder ouders goed is en dat dit dus niet direct een barrière vormt voor het keuze-gedrag van hun kinderen. Niet iedereen die voor een technisch profi el kiest, kiest echter ook automatisch voor een technische studie. Momenteel studeren op hbo-/wo-niveau ongeveer 2,5 op de tien studenten af met een

technisch profi el. Gezien de ambitie van vier op de tien moet er dus nog veel gebeuren. Het blijft belangrijk om met ouders en jongeren in dialoog te blijven over de voordelen van een technische opleiding”, aldus Martin van Pernis, president van KIVI NIRIA.

Bron: KIVI NIRIA

In 2011 exporteerde de indus-trie € 176 miljard. De grootste exporteur is de chemische industrie. De economen ver-wachten voor die branche dit jaar een uitvoer met een waarde van € 40 miljard. De voedings-industrie valt dit jaar licht terug,

van € 37 miljard in 2011 naar zo’n € 35 miljard. De snelste groeier in exportwaarde is sinds 1990 de aardolie-industrie, als gevolg van de sterk oplopende olieprijzen.

Bron: Nu Zakelijk

2



3

BOUWEND NEDERLAND: GROEI KOMT, MAAR HOE EN WANNEER? Welke veranderingen staan de bouwsector te wachten de komen-de acht jaar? Dit voorjaar presenteerde Bouwend Nederland haar strategische verkenning De Bouw in 2020 aan de Tweede Kamer. Centraal in die verkenning zijn vier toekomstscenario’s. Scenario’s die worden bepaald door het type overheidsbeleid en de ontwik-keling van de economie.

“Op de middellange termijn is er voldoende vraag naar bouw-productie”, stelt Elco Brinkman, voorzitter van Bouwend Neder-land. “In het meest positieve scenario is er sprake van € 67 miljard bouwomzet in 2020, terwijl de sombere visie € 60 miljard voorspelt. Nog altijd een forse stijging ten opzichte van € 54 miljard die we voor dit jaar verwachten.” Dat is een belangrijke conclusie uit de scenario-doorberekening van het rapport De Bouw in 2020 door het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). “Maar er moet wel wat gebeuren om de latente bouwbehoefte daadwerkelijk in te vullen”, luidt de waarschu-wing.

ECONOMISCHE EFFECTENInzicht in de economische effecten van de scenario’s op de bouw was de ontbrekende factor. Dat inzicht heeft het EIB nu gegeven. Men berekende dat het verschil tussen het ‘beste’ en ‘slechtste’ scenario uitkomt op circa € 7 miljard bouwomzet per jaar. Voorzitter Brinkman is positief: “In alle gevallen ligt het niveau stevig boven het huidige.”

Anderzijds geeft hij ook een waarschuwend signaal af: “Zonder stimulerend beleid vanuit de overheid op de korte termijn komt de bouwproductie niet snel genoeg op gang. Tot 2020 gaat het bijvoorbeeld om de bouw van minstens 500.000 nieuwe woningen, verbetering en verduurzaming van verou-derde wijken en zorgwoningen. Als we daar nu niet in investeren,

betalen we daar als maatschap-pij straks de rekening van.”

KANSEN VOOR IEDEREENBouwend Nederland zegt voor het stimulerend overheidsbeleid niet om geld te vragen, wel om randvoorwaarden. “Met De Bouw in 2020 bieden we onze lidbedrijven de mogelijkheid om een effectieve strategie te formu-leren die rekening houdt met de uiteenlopende uitdagingen van de toekomst. Belangrijke vaststel-ling daarbij is dat ondanks de verschillende uitwerking, alle typen bedrijven – groot, midden, klein, algemeen georiënteerd of gespecialiseerd – kansen heb-ben in alle scenario’s.”

BELEIDSVORMENIn de typen beleid onderscheidt men het Angelsaksische model en het Rijnlands model. Brinkman hierover: “Het Angelsaksische model biedt meer ruimte aan de eindgebruiker: de zelfbe-wuste Nederlander die z’n eigen woning laat bouwen: naar eigen wens, op z’n eigen grond, niet al te veel gehinderd door gedetailleerde bestemmingsplan-nen. Dat is een heel belangrijke, brede trend waar de bouwsector zich steeds meer op instelt. We gaan onmiskenbaar naar een vraagmarkt. Mooi van het Rijn-landse model is bijvoorbeeld de nadruk op duurzaamheid, ook die trend wordt breed opgepakt in en rond de bouwsector.”

BEVOLKINGSONTWIKKELINGDe economische groei blijkt voornamelijk te worden bepaald door de bevolkingsontwikkeling,

zo blijkt uit de doorrekening. De groei in aantal huishoudens, de samenstelling en hun besteding bepalen deels ook de investerin-gen in ondergrondse en boven-grondse infrastructuur. Juist op die terreinen zoeken bouwbedrijven naar kansrijke marktsegmenten.

Bron: Bouwend Nederland


4


NEDERLANDSE ECONOMIE GROEIT LICHT IN TWEEDE KWARTAAL

De Nederlandse economie groeide in het tweede kwartaal van 2012 met 0,2% ten opzichte van een kwartaal eerder. Ten opzichte van een jaar eerder is de economie in het tweede kwartaal met 0,4% gekrompen.

INDUSTRIERADAR SEPTEMBER 2012De omstandigheden voor de industrie zijn in september 2012 iets verbeterd in vergelijking met een maand eerder. Ten opzichte van de in-dustrieradar van augustus 2012 is van alle indicatoren nieuwe informa-tie beschikbaar gekomen. Drie van de zes indicatoren zijn ten opzichte van augustus verbeterd. De export is verslechterd ten opzichte van een maand eerder, het consumentenvertrouwen en de Europese industriële productie zijn onveranderd. Na een opleving van de export in augustus liggen alle indicatoren weer onder het langjarig gemiddelde.

Uitleg: Binnen de stippellijn: minder gunstig dan gemiddeld. Buiten de stippellijn: gunstiger dan gemiddeld.


5

OESO-RAPPORT: NEDERLAND HEKKENSLUITER IN INGENIEURSAMBITIES

Percentage 15-jarige scholieren die een carrière in engineeringof computing plannen

OPROEP: ‘BIED VROUWEN IN DE TECHNIEK PARTTIME WERK’ Van de vrouwen met kinderen die in de techniek werken over-weegt 61% de sector te verlaten als de werkgever geen parttime mogelijkheden biedt. Van de mannen met kinderen maakt 5% dezelfde overweging.

Deze resultaten komen uit onder-zoek van Intelligence Group on-der ruim 26.000 respondenten. Eerder bleek uit het Arbeidsmarkt GedragOnderzoek dat vrouwen de techniek vaker en eerder verlaten dan mannen.

De arbeidswensen van vrouwen veranderen sterk na het krijgen van kinderen, en in de techniek lijken werkgevers hier onvol-doende rekening mee te houden. Voor vrouwen zonder kinderen geldt dat 17% afhaakt bij het ontbreken van mogelijkheden om in deeltijd te werken.

NOODZAAKVan de totale Nederlandse beroepsbevolking wil ruim 50% van de vrouwen met kinderen parttime werken. In de techniek is 95% van de werknemers man. “Werkgevers zien het niet als noodzakelijk om deeltijd werken aan te bieden”, zegt Martin Hendriks, arbeidsmarktonderzoe-ker bij Intelligence Group.

Bron: Intelligence Group

Foto: Stichting Meidendag – Women Works

Nergens zijn ingenieurswetenschappen en ict/informatica minder populair dan in Nederland. Althans van de Oeso-landen. Dat blijkt uit het rapport Education at a glance 2012, dat de Oeso op 11 september presenteerde.

Exclusief bouwkunde geeft slechts 2,4% van de 15-jarige scholieren aan een carrière in die richtingen te ambiëren. Het Oeso-gemiddelde ligt op 6,9%.

Voor aan natuurwetenschap-pen gerelateerde studies in het algemeen hebben Nederlandse scholieren ook benedengemid-delde belangstelling (27,1% tegen 33,2% gemiddeld), maar daar is Nederland in ieder geval geen hekkensluiter.

CORRELATIEOp basis van die rapportge-gevens lijkt er een correlatie te bestaan tussen de welvaart van een land en de populariteit van technische studies: West-Europe-se landen, Japan, Zuid-Korea en de Verenigde Staten zijn alle in de onderste helft te vinden, terwijl opkomende landen de lijst aanvoeren: Polen, Mexico en Slovenië bezetten de top drie.

Bron: www mechatronicamagazine.nl


6


AANTAL FAILLISSEMENTEN IN METAALINDUSTRIE RUIM VERDUBBELDIn het tweede kwartaal gingen 2753 bedrijven over de kop, een stijging van 21% ten opzichte van vorig jaar. Dat blijkt uit een rapport van kredietinformatiebureau Graydon.

Het slechtste jongetje van de klas is de metaalsector. Daar groeide het aantal faillissementen met maar liefst 102%. Ook de che-mie en farmacie (+ 85%) en de bouw (+ 63%) doen het matig. De grafi sche sector en IT & Telecom laten een kleine daling

zien van 5%. Graydon rekent voor heel 2012 op 11.000 faillissementen. Dat zijn er bijna 1500 meer dan in 2011.

Bron: www.mechatronica-magazine.nl

IPAD-APP: LOKKERTJE VOOR LEERLINGEN METAALTe weinig jongeren kiezen voor een opleiding in de techniek. Dat geldt in het bijzonder voor mbo-opleidingen in de metaal. Stichting Praktijk Opleiding Metaal en Mechatronica (Spomm) liet de oorza-ken onderzoeken. Verkeerde beeldvorming bij leerlingen, ouders en leerkrachten blijkt een reden te zijn.

De metaalbranche moet er dus voor zorgen dat het imago van de metaalindustrie in deze regio verbetert. Hoe? Door leerlingen, ouders en leerkrachten te laten zien en ervaren hoe het er in de maakindustrie aan toe gaat.

Spomm heeft Van Berlo Design gevraagd om een aansprekend product voor de jeugd te ontwer-pen en dat tevens tot uitdrukking brengt waartoe de maakindustrie in de regio in staat. Het product moest bewerkingen als draaien, frezen, plaatwerken, solderen, monteren en assembleren in zich hebben. Het resultaat is de Ballcar, een gerobotiseerd skeltertje die je met een iPad kunt aansturen.

De Ballcar wordt in eerste instantie ingezet in het vmbo. Groepjes van acht leerlingen uit de tweede klas gaan onder begeleiding van ouders en leerkrachten op bezoek bij drie Spomm-bedrijven, zoals AAE, Frencken of Van Keulen. Daar krijgen ze een rondleiding en maken samen met een werkne-mer uit dat bedrijf een onderdeel van de Ballcar. Nadat drie bedrijven zijn bezocht, hebben ze drie onderdelen gemaakt. De ontbrekende onderdelen worden ter beschikking gesteld en dan kunnen de leerlingen de Ballcar en het bedieningskastje assembleren.

Bron: www.mechatronica-magazine.nl


7

VACATURES: MINDER VACATURESEind juni stonden er, gecorrigeerd voor seizoeninvloeden, 109.000 vacatures open. Dat zijn er 9000 minder dan een kwartaal eerder. De afname vindt plaats in vrijwel alle sectoren. Bij de zorg en in de fi nanciële instellingen, onderwijs en landbouw is het aantal vacatures stabiel.

De ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures wordt bepaald door hoeveel vacatures er ontstaan zijn en hoeveel er vervuld zijn. In het tweede kwartaal van 2012 zijn er 179.000 vacatures ontstaan, 31.000 minder dan een jaar eerder. Vorig kwartaal bedroeg de afname van het aantal ontstane vacatures nog 28.000. Ook het aantal vervulde vacatures lag in het tweede kwartaal een stuk lager dan een jaar eerder. Daarmee lijkt de dynamiek op de arbeidsmarkt verder terug te lopen.

ARBEIDSMARKT IN VOGELVLUCHT

De effecten van de krimpende economie zijn duidelijk zicht-baar op de arbeidsmarkt.

Het aantal openstaande vacatu-res is verder afgenomen en de werkloosheid loopt op. In augus-tus is het aantal werklozen met 4000 gestegen tot 514.000 personen. Dat komt overeen met

6,5% van de beroepsbevolking. Het aantal banen van werkne-mers daalt.

De loonontwikkeling is gema-tigd. In het tweede kwartaal van 2012 waren de cao-lonen 1,6% hoger dan een jaar eerder. De cao-loonstijging ligt hiermee al twee jaar onder de infl atie.

VACATUREONTWIKKELING ENGINEERINGDe vacatures voor de beroeps-klasse engineering van mbo-/hbo tot post-wo niveau laten over het afgelopen jaar een relatief stabiele markt zien. De rode (onderste) lijn geeft de vacatu-reontwikkeling in dit vakgebied zonder tussenkomst van een intermediair aan; de blauwe,

bovenste lijn de ontwikkeling in aantallen vacatures via een intermediair. Het derde kwartaal vorig jaar liet een neerwaartse trend zien, die zich snel herstel-de. Het totaal aantal vacatures (zonder en met intermediair) op genoemde niveaus ligt rond de 16.000 in Nederland.

Bron: JobFeed / Beroepsklasse: Engineering / Opleidingsniveau vanaf MBO/HBO t/m Post_WO


8


STUDIEKEUZESITE: TECHNISCHE OPLEIDINGEN POPULAIR In de effectiviteitsrapportage Qompas Studiekeuze van dit jaar komen technische opleidingen en instellingen goed uit de bus. Zo staan er maar liefst acht opleidingen van de TU/e in de top 20 van de favoriete opleidingen van vwo-jongens.

Het rapport is gebaseerd op de reacties van ruim 370.000 bezoekers aan de Qompas Studiekeuze website, waarbij studiekiezers onder meer infor-matie op kunnen zoeken over opleidingen en onderwijsinstel-lingen en waarbij zij hun voor-keuren uitspreken.

JONGENS EN MEISJESDe rapportage toont aan dat bèta-technische studies bij jongens in trek zijn: AOT-techniek (algemene operationele techno-logie) bij jongens was de best bekeken hbo-studie; technische bedrijfskunde was bij de jon-gens na geneeskunde de best bekeken wo-studie. In dit rijtje scoorden ook werktuigbouw-kunde (plaats 4) en technische wiskunde (plaats 8) erg hoog.

Bij meisjes blijven de techni-sche opleidingen het een stuk minder goed doen: zowel bij de hbo- als de wo-studies bevond zich geen één bètatechnische opleiding in de top 20 van beste bekeken studies.

ADVIESQompas geeft leerlingen ook een advies welke studie het beste te volgen. Volgens de

organisatie is uit afstudeeron-derzoek van de Universiteit Twente “de opvallend goede voorspellende waarde gebleken van de Qompas StudiekeuzeTest met betrekking tot de goede passendheid van geadviseerde studies”. Ook hier doen de tech-nische opleidingen bij jongens het goed: AOT – techniek is de meest geadviseerde hbo-opleiding bij jongens; technische wiskunde is de op één na meest geadviseerde wo-studie bij jongens. En wederom zijn bètatechnische studies bij meisjes minder suc-cesvol: geen enkel advies tot een bètatechnische hbo-opleiding voor meisjes in de top 20. Voor de wo-studies van meisjes zijn er echter drie studies die de top 20 wel weten te halen, namelijk technische wiskunde (plaats 18), wiskunde (19) en technische natuurkunde (20).

RESULTATEN In hoeverre de resultaten van Qompas zich laten vertalen tot het daadwerkelijk volgen van de best beoordeelde en meest geadviseerde studies, is niet bekend.

Bron: Technisch Weekblad

COLOFON

ONDERZOEK: GROEI IN AANTAL BANEN OP HBO+-NIVEAUIn 2011 verdwenen ruim 12.000 banen, vooral in het midden-segment. Aan de onderkant en op het hoogste niveau kwamen er wel banen bij. Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van de Volkskrant onder de honderd grootste werkgevers van Neder-land. Tot deze groep behoren met name overheden, banken, supermarkten, bouwbedrijven en facilitair dienstverleners. Van de twintig grootste werkgevers werd driekwart vorig jaar kleiner, en alleen de zorg groeide als sector.

De pijn werd vooral gevoeld bij ministeries, grote gemeenten, de Belastingdienst en UWV. Ook de fi nanciële sector krimpt, zo bleek uit het onderzoek: bij ING verdwenen ruim 1400 volledige banen en bij ABN Amro bijna duizend. Daarentegen groeide de banenmarkt aan de onderkant van de arbeidsmarkt door de groei van Ahold, McDonald’s en de Compass Group (catering). Maar ook aan de bovenkant neemt het aantal banen toe. Zo groeide Luchtvaartbedrijf Fokker Technologies tot ruim 4000 banen en zoekt ASML nu 1200 ingenieurs.

Bron: hrpraktijk.nl

Kwartaalbericht Technisch Arbeidsmarkt is de nieuwsbrief van USG Innotiv over trends en ontwikkelingen in de Nederlandse markt van engineering. USG Innotiv is het grootste technisch detacheringsbureau van Nederland en een van de werkmaat-schappijen van USG People, de op drie na grootste leverancier van HR-diensten in Europa.

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever(s) geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden in een publicatie of de gevolgen ervan.

Samenstelling: USG Innotiv Marketing & CommunicatieEindredactie: Petra de Bruin CommunicationOpmaak: Seashore Media

Reageren? Stuur u mail naar [email protected] of bel (036) 529 92 55. Wilt u dit kwartaalbericht digitaal ontvan-gen? Meld u dan aan via www.usginnotiv.nl/kwartaalbericht.

Volg ons ook op:

usginnotiv.nl

usginnotiv.nl/linkedin

twitter.com/usginnotiv

facebook.com/usginnotiv

vimeo.com/usginnotivnl

© 2012 USG Innotiv


Documents

Kwartaalbericht Technische Arbeidsmarkt