Traàn Ngoïc SônB.S. Ñoaøn Haïnh-Nhôn

Nguyeãn Ñöùc Huy

Kyõ-Thuaät Hoài-Sinh Tim-PhoåiCPR (Cardio-Pulmonary Resuscitation)

3

KYÕ THUAÄT CAÁP CÖÙUÑeå sinh toàn, cô theå chuùng ta caàn moät löôïng oxygen cung caáp lieân tuïc. Thieáu hay ngöøng oxygen ngöôøi ta seõ cheát. Moät ngöôøi coøn thôû nhöng tim khoâng ñaäp hay ñaäp yeáu coù nghóa laø löôïng maùu cung caáp cho cô theå bò giaûm hay ngöøng laøm oxygen trong maùu khoâng ñöôïc ñöa ñi khaép cô theå gaây ra hieän töôïng thieáu oxygen neáu keùo daøi seõ cheát. Baøi naøy seõ höôùng daãn caùc baïn laøm sao ñeå ñoái phoù vôùi tai naïn noùi treân. Trong baøi naøy coù noùi ñeán AED (Automated External Defibrillator) taïm dòch laø maùy soác tim cho deã hieåu - laø maùy duøng ñeå chöõa naïn nhaân tim ngöøng ñaäp maø nhöõng kyõ thuaät hoài sinh khoâng thaønh coâng. ÔÛ Vieät Nam, maùy naøy chæ ñöôïc duøng trong beänh vieän. Vôùi hy voïng thôøi gian ngaén seõ ñöôïc duøng ôû ngoaøi moät caùch phoå quaùt neân cuõng ñöôïc noùi qua caùch söû duïng ôû ñaây ñeå tham khaûo.

Kyõ Thuaät Hoài Sinh Tim-Phoåi (CPR)

Tröôùc heát phaûi tieán gaàn naïn nhaân. Phaûi quan saùt chung quanh naïn nhaân khoâng coù gì nguy hieåm nhö laø daây ñieän... Lay nheï naïn nhaân vaø goïi xem naïn nhaân coù phaûn öùng gì khoâng. Naïn nhaân khoâng traû lôøi kieåm soaùt hôi thôû ngay. Kieåm soaùt hôi thôû baèng caùch ñeå tai gaàn maët naïn nhaân ñeå nghe, caûm thaáy hôi thôû. Neáu naïn nhaân khoâng thôû ñöôïc chuùng ta phaûi thöïc hieän kyõ thuaät hoài sinh tim-phoåi (CPR cardiopulmonary resuscitation) laø phöông phaùp caáp cöùu toång hôïp ñeå giuùp naïn nhaân thôû vaø khôûi ñoäng tim ñaäp trôû laïi (theo thöù töï ABCD).

1) Caùch Giöõ cho ñöôøng thôû thoâng:

Moät tay giöõ traùn vaø ñaàu, ñeå ñaàu höôùng ra sau, tay coøn laïi vôùi 2 ngoùn tay naâng caèm giuùp coå thaúng.

4 5

2) Kyõ thuaät thoåi hôi vaøo phoåi:

Moät tay bòt chaët muõi khoâng cho hôi thoaùt ra, tay kia naâng caèm naïn nhaân. Hít hôi vaøo bình thöôøng vaø baét ñaàu thoåi hôi vaøo mieäng naïn nhaân töø töø khoaûng moät giaây. Neáu thoåi thaønh coâng caáp cöùu vieân seõ thaáy ngöïc naïn nhaân nhoâ leân.

Neáu khoâng theå thoåi hôi vaøo mieäng naïn nhaân, kheùp chaët mieäng vaø thoåi hôi qua muõi naïn nhaân. Sau ñoù môû mieäng naïn nhaân ñeå hôi töø phoåi thoaùt ra

Coù theå duøng maët naï chung quanh muõi vaø mieäng naïn nhaân ñeå thoåi hôi vaøo.

Thoåi hôi vaøo phoåi naïn nhaân laàn thöù hai. Kieåm soaùt nhòp maïch, neáu khoâng thaáy maïch nhaûy thöïc hieän eùp ngöïc.

3) Kyõ Thuaät EÙp ngöïc:

Tröôùc heát phaûi môû aùo ñeå loä ngöïc cuûa naïn nhaân. Ñeå cöôøm tay ôû giöõa ñöôøng veõ töø hai vuù. Ñaây laø ñieåm chuùng ta seõ eùp ngöïc (naèm treân xöông öùc).

Ñeå baøn tay coøn laïi treân mu baøn tay thöù nhaát vaø ñan nhöõng ngoùn tay vôùi nhau. Phaûi chaéc raèng ngoùn tay khoâng ñeø manh treân ngöïc naïn nhaân vaø ñöøng eùp treân

xöông söôøn naïn nhaân.

Moãi chu kyø goàm: eùp 30 laàn vôùi toác ñoä 100/phuùt sau ñoù laø thoåi 2 laàn vaøo phoåi. Laøm 5 chu kyø xong thì kieåm hôi thôû. Neáu khoâng thôû seõ tieáp tuïc laøm tieáp 5 chu kyø nöõa.

Treû em döôùi 12 tuoåi coù theå duøng moät tay. Treû sô sinh chæ caàn duøng 2 ngoùn tay.

6 7

4) Vò Trí Phuïc Hoài:Neáu thaáy naïn nhaân trôû laïi bình thöôøng; ñeå naïn nhaân ôû vò trí phuïc hoài. Sau ñoù tieáp tuïc theo doõi cho ñeán khi nhaân vieân caáp cöùu ñeán.

Ñeå naïn nhaân naèm ngöûa vôùi 2 chaân thaúng vaø doïn saïch chung quanh. Ñaët tay naïn nhaân gaàn vôùi caáp cöùu vieân 90 ñoä vôùi mình naïn nhaân.

Mang tay coøn laïi cuûa naïn nhaân cheùo qua ngöïc. Giöõ tay naïn nhaân baèng tay ñaët döôùi coå tay coøn laïi giöõ chaân sau ñaàu goái vaø keùo leân veà phía caáp cöùu vieân cho ñeán khi baøn chaân naèm treân maët ñaát.

Vôùi tay ñang ôû vò trí ôû coå naïn nhaân caáp cöùu vieân giöõ ñaàu naïn nhaân vaø tay coøn laïi keùo chaân naïn nhaân veà phía caáp cöùu vieân cho ñeán khi naïn nhaân laên veà phía caáp cöùu vieân.

Ñieàu chænh laïi chaân naèm treân co laïi ôû 90 ñoä.

Keùo nheï ñaàu naïn nhaân ngöûa ra sau ñeå ñöôøng thôû thoâng môû.

CAÁP CÖÙU DÖÔÙI NÖÔÙCKhi gaëp moät tai naïn döôùi nöôùc chuùng ta caàn phaûi laøm gì? Moät ngöôøi ôû döôùi nöôùc ñöôøng thôû bò taéc; neáu laâu seõ cheát.

Nhöõng vieäc caàn thieát phaûi nhôù:- Maét khoâng rôøi naïn nhaân vì naïn nhaân coù theå seõ chìm trong

nöôùc sau ñoù.- La lôùn ñeå coù söï trôï giuùp cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh- Gaàn chuùng ta coù phöông tieän gì ñeå duøng trong vieäc cöùu naïn

nhaân ra khoûi nöôùc khoâng. Haõy duøng daây, phao, gaäy, quaàn aùo hay baát cöù vaät gì coù gaàn ñoù.

- Khi khoâng coøn caùch naøo khaùc cuoái cuøng môùi nhaûy xuoáng nöôùc ñeå vôùt naïn nhaân leân

- Thöïc hieän CPR neáu caàn

Keùo naïn nhaân vaøo bôø:

Tröôùc khi nhaûy xuoáng nöôùc caáp cöùu vieân côûi quaàn aùo baèng caû hai tay vaø maét vaãn khoâng rôøi naïn nhaân.

Caùch thöù nhaát:

Caáp cöùu vieân bôi ñeán tröôùc maët naïn nhaân duøng hai tay naém hai tay naïn nhaân vaø xoay naïn nhaân ñeå löng naïn nhaân höôùng veà ngöïc mình sau ñoù keùo naïn nhaân vaøo bôø. Tay phaûi luoàn döôùi naùch

8 9

naïn nhaân choaøng ra tröôùc ñeå tay giöõ vai (hay coå) vaø bôi baèng hai chaân vaø moät tay vaøo bôø.

Caùch thöù hai:

Khi caáp cöùu vieân ñeán gaàn naïn nhaân, naïn nhaân seõ coá oâm caáp cöùu vieân nhö laø moät vaät noåi. Caáp cöùu vieân bôi chung quanh naïn nhaân khi naïn nhaân baét ñaàu meät caáp cöùu vieân bôi ra sau ñeâå keùo naïn nhaân vaøo bôø.

Naïn nhaân taán coâng caáp cöùu vieân:

- Neáu naïn nhaân oâm tröôùc maët vaø oâm hai tay caáp cöùu vieân, caáp cöùu vieân khuyønh hai tay vaø ñöa tay leân vaø keùo ñaàu ra khoûi voøng tay cuûa naïn nhaân.

- Neáu naïn nhaân oâm coå caáp cöùu vieân, caáp cöùu vieân duøng hai tay naâng cuøi choû naïn nhaân nghieâng ñaàu theo chieàu cuûa ngöïc vaø ñaåy maïnh hai tay leân ñeå ñaàu thoaùt ra voøng tay cuûa naïn nhaân.

- Neáu moïi caùch ñeàu khoâng coù keát quaû, caáp cöùu vieân giaû cheát thì naïn nhaân seõ buoâng caáp cöùu vieân ra ñeå tìm caùi phao khaùc.

Maéc Ngheïn (Choking)

Moät vaät laï hay thöùc aên naèm phía sau löôõi gaø vaø laøm taéc ñöôøng thôû laø nguyeân nhaân gaây ra maéc ngheïn.

Nhöõng trieäu chöùng sau ñaây laø bieåu hieän söï maéc ngheïn:- Maët ñoû vaø ho - Hai tay naïn nhaân oâm coå- Ho khoâng ra tieáng, khoâng noùi vaø thôû ñöôïc

1. Hoûi Naïn Nhaân

- Neáu naïn nhaân cho bieát hoï ñang bò maéc ngheïn vaø ñang ho ra tieáng; khuyeán khích hoï tieáp tuïc ho.

- Neáu naïn nhaân ra daáu hoï ñang bò maéc ngheïn vaø ho khoâng ra tieáng vaø ngöng thôû. Caáp cöùu vieân caàn thöïc hieän soác buïng naïn nhaân.

2. Chuaån Bò Soác Buïng

- Ñöùng sau löng naïn nhaân vaø ñaët naém tay giöõa xöông öùc vaø treân ruùn.

3. Soác Buïng:

- Keùo tay veà phía sau vaø höôùng leân treân, khoaûng 5 laàn.

- Kieåm soaùt mieäng naïn nhaân ñeå xem coù vaät laï ñöôïc ñaåy ra. Neáu thaáy seõ laáy ra hay noùi naïn nhaân khaïc ra.

4. Laëp laïi soá 3 (soác buïng):

- Neáu naïn nhaân vaãn coøn maéc ngheïn tieáp tuïc soác buïng.

Sau 3 laàn soác: goïi caáp cöùu - tieáp tuïc laøm cho ñeán khi xe caáp cöùu ñeán.

10 11

Kyõ-Thuaät Hoài-Sinh Tim-Phoåi - CPR (Cardio-Pulmonary Resuscitation)

Treû Em Sô-Sinh

Quan-saùt hieän-tröôøng coù an-toaøn ñeå mình coù theå laïi gaàn naïn-nhaân.

Xem xeùt phaûn-öùng cuûa naïn-nhaân (goïi, voã nheï)

Quan-saùt hieän-tröôøng coù an-toaøn ñeå mình coù theå laïi gaàn naïn-nhaân.

Xem xeùt phaûn-öùng cuûa naïn-nhaân (goïi, voã nheï baøn chaân)

Neáu khoâng phaûn-öùng. Goïi caáp-cöùu ngay.

(*) Neáu moät mình, laøm 1 phuùt of CPR, sau do môùi goïi caáp-cöùu.

Thöïc-Hieän CPR theo thöù-töï:A,B,C, vaø D

Thöïc-Hieän CPR theo thöù-töï:A,B,C

Khai thoâng ñöôøng hoâ-haáp baèng phöông-phaùp: Nghieâng Ñaàu (ra sau) vaø Naâng Caèm.

- Nhaän bieát baèng caùch: NHÌN (ngöïc), LAÉNG NGHE (baèng tai), vaø CAÛM THAÁY (baèng goø maù) hôi thôû cuûa naïn-nhaân.- Neáu coøn thôû, vaø tim ñaäp ñeå naïn-nhaân vaøo tö-theá phuïc-hoài.- Neáu khoâng coøn thôû, thoåi 2 hôi thôû ngaén (moãi laàn 1 giaây). Neáu thaønh coâng (thoåi hôi vaøo vaø hôi ra) - tieán haønh ñoäng taùc eùp ngöïc.- Neáu khoâng coøn thôû, laøm laïi A vaø B. Neáu khoâng thaønh coâng, xem coù vaät laï trong ñöôøng thôû khoâng.

- Kieåm maïch moãi 2 phuùt- Ngöôøi lôùn -----------> 5 tôùi 6 giaây moät laàn thoåi Treû em -----------> 3 giaây moät laàn thoåi

Duøng 1 hay 2 tayVò trí: giöõa xöông öùc, giöõa hai ñaàu vuùXuoáng saâu: 1/3 ñeán 1/2 ngöïc

Toác ñoä: 100 / phuùt30 eùp ngöïc - 2 laàn thoåi hôi

2 ngöôøi laøm CPR -----------> 30:2

Duøng 2 ngoùn tay (troû vaø giöõ)Vò trí: chính giöûa vaø döôùi hai ñaàu vuùXuoáng saâu: 1/3 ñeán 1/2 ngöïc

Toác ñoä: 100 / phuùt30 eùp ngöïc - 2 laàn thoåi hôi

2 ngöôøi laøm CPR -----------> 15:2Duøng 2 ngoùn tay caùi vôùi 2 loøng baøntay oâm laáy phaàn döôùi ngöïcMôû troáng ngöïc, môû maùy AED; duøng ñieän cöïc

vaø theo söï höôùng-daãn cuûa maùy.

Ñeà nghò: Shock 1 laàn, thöïc-hieän CPR (30:2) 5 chu kyø. (Neáu khoâng coù ñieän cöïc cho treû em ----------------> duøng cuûa ngöôøi lôùn.)

KHOÂNG DUØNG AED

Neáu hôi thôû ñaàu khoâng thaønh-coâng, söûa vò-trí cuûa ñaàu vaø laøm laàn thöù 2. Neáu laøm laàn thöù 2 khoâng thaønh-coâng, thöïc-hieän eùp ngöïc (30).

Duøng ngoùn tay ñeå kieåm soaùt ñöôøng thôû. Thoåi hôi laàn nöûa. Tieáp tuïc cho ñeán khi thaønh coâng hay naïn-nhaân noân ra.

Ghi chuù: Ñöøng duøng ngoùn tay ñeå laøm thoâng ñöôøng thôû neáu khoâng thaáy vaät laï.

Thöù Töï Ngöôøi LôùnNhöõng giaây ñaàu tieân goàm coù

Quan-saùt, Baùo-ñoäng, Thöïc-hieän:

Quan-Saùt ---------------------------------------------->

Baùo-Ñoäng -------------------------------------------->

Thöïc-Hieän ------------------------------------------>

Quan-saùt hieän-tröôøng coù an-toaøn ñeå mình coù theå laïi gaàn naïn-nhaân.

Xem xeùt phaûn-öùng cuûa naïn-nhaân (goïi, voã nheï)

Neáu khoâng phaûn-öùng. Goïi caáp-cöùu ngay.

Thöïc-Hieän CPR theo thöù-töï:A,B,C, vaø D

(A) Ñöôøng Thôû - Airway

(B) Thôû - Breathing

(C) EÙp - Compressions

Neáu maïch < 60 nhòp/phuùt

Ghi chuù: Maïnh, nhanh vaø goïn. Khoâng giaùn ñoaïn

Duøng 2 tayVò trí: giöõa xöông öùc, giöõa hai ñaàu vuùXuoáng saâu: 1.5 in - 2.0 in (3.8 - 5 cm)

Toác ñoä: 100 / phuùt30 eùp ngöïc - 2 laàn thoåi hôi

2 ngöôøi laøm CPR -----------> 30:2

(D) Ñieàu Chænh Ñieän Tim - DefibrillationAED: Automated External Defibrillatior)

Môû troáng ngöïc, môû maùy AED; duøng ñieän cöïc vaø theo söï höôùng-daãn cuûa maùy.

Ñeà nghò: Shock 1 laàn, thöïc-hieän CPR (30:2) 5 chu kyø.

Vaät Laï Trong Ñöôøng Thôû

12 13

3. Soác Ngöïc:

- Ñaët em beù naèm ngöûa treân tay vôùi baøn tay ñôõ döôùi ñaàu

- Duøng 2 ngoùn tay soác ngöïc 5 laàn

- Kieåm soaùt mieäng neáu thaáy vaät laï thì laáy ra.

4. Laøm laïi töø 1 ñeán 4:

- Sau khi laëp laïi 3 chu kyø, giöõ em beù vôùi mình vaø goïi caáp cöùu. Vaø tieáp tuïc laøm cho ñeán khi xe caáp cöùu ñeán.

1. Voã Löng:

- Ñaët em beù naèm uùp teân tay vaø duøng tay coøn laïi voã 5 caùi voâ löng.

2.Laáy ñi nhöõng vaät laï:

- Kieåm mieäng em beù- Duøng ngoùn tay laáy vaät laï

trong mieäng Khoâng ñöôïc duøng ngoùn tay

boû saâu trong cuoáng hoïng ñeå kieám vaät laï.

Treû sô sinh bò maéc Ngheïn Naïn Nhaân Baát Tænh

Neáu naïn nhaân baát tænh, ñöôøng thôû coù theå bò taéc ngheõn neân deã bò ngöng thôû. Raát quan troïng laø môû troáng ñöôøng thôû ñeå coù theå cung caáp oxygen vaøo phoåi cho naïn nhaân. Neáu tim khoâng ñaäp (cardiac arrest) vaø khoâng thôû ñöôïc chuùng ta phaûi thöïc hieän kyõ thuaät hoài sinh tim-phoåi (CPR cardiopulmonary resuscitation) laø phöông phaùp caáp cöùu toång hôïp ñeå giuùp naïn nhaân thôû vaø khôûi ñoäng tim ñaäp trôû laïi.

Nhöõng vieäc coù theå laøm tröôùc khi xe caáp cöùu tôùi:

1) Laáy nhöõng vaät nguy hieåm chung quanh naïn nhaân. Tìm chung quanh nguyeân nhaân gaây thöông tích cho naïn nhaân.

2) Keâu naïn nhaân lôùn vaø roõ, laéc nheï vai. Neáu khoâng traû lôøi goïi lôùn nhöõng ngöôøi chung quanh.

3) Nhôø ngöôøi goïi caáp cöùu vaø xin mang maùy soác tim.4) Môû ñöôøng hoâ haáp baèng caùch ñaët tay treân ñaàu gaàn traùn vaø tay

kia naâng caèm naïn nhaân.5) Xem naïn nhaân coù thôû khoâng baèng caùch nhìn, laéng nghe vaø

caûm nhaän (khoâng quaù 10 giaây).6) Neáu khoâng thôû, thoåi 2 hôi vaøo mieäng naïn nhaân.7) Tieáp theo laø eùp ngöïc 30 laàn. Tieáp tuïc cho 2 laàn thoåi, 30 eùp

ngöïc (CPR) cho ñeán khi naïn nhaân hoài sinh hoaëc nhaân vieân caáp cöùu ñeán

8) Neáu naïn nhaân hoài sinh, ñeå naïn nhaân vaøo tö theá phuïc hoài.

14 15

Chaán Thöông ÔÛ ñaàu

Bò thöông ôû ñaàu coù theå ñöa ñeán vôõ soï, hoân meâ, vaø chaûy maùu trong naõo laøm taêng aùp suaát trong naõo. Neáu naïn nhaân coù daáu hieäu döôùi ñaây hay ñoäng naõo hay chaûy maùu naõo (xem trang keá tieáp); Naïn nhaân coù theå cheát thình lình. Goïi caáp cöùu ngay.

Chaán thöông ñaàu coù nhöõng daáu hieäu sau:- Thænh thoaûng bò ngaát- Nöôùc vaøng hay maùu töø tai hay muõi- Bò baàm treân mí maét hoaëc trong loøng traéng- Loøi soï- Thay ñoåi khích thöôùc con ngöôi- Maïch chaäm baát thöôøng

2. Quan Saùt Naïn Nhaân

- Hoûi nhöõng caâu hoûi ñôn giaûn ñeå kieåm soaùt möùc ñoä phaûn öùng cuûa naïn nhaân.

- Neáu naïn nhaân ngaát vaø coøn phaûn öùng, giuùp naïn nhaân ngoài ôû vò trí thoaûi maùi. Tieáp tuïc theo doõi naïn nhaân.

3. Goïi Caáp Cöùu

- Khuyeân naïn nhaân neân ñeán

beänh vieän neáu naïn nhaân nhöùc ñaàu, môø maét, noân möûa, hay buoàn nguû.

- Neáu naïn nhaân khoâng hoaøn toaøn trôû laïi bình thöôøng hay laø neáu khôûi ñaàu trôû laïi bình thöôøng nhöng sau ñoù coù phaûn öùng khaùc laï, Goïi caáp cöùu ngay.

- Neáu coù nöôùc vaøng, nöôùc laãn maùu chaûy ra töø muõi hay tai, Goïi caáp cöùu ngay.

Naïn Nhaân Baát Tænh

- Nhôø ngöôøi goïi caáp cöùu.- Neáu ñöôïc neân ñeå naïn nhaân cuøng vò trí khi xaåy ra tai naïn.- Môû ñöôøng thôû cuûa naïn nhaân neáu naïn nhaân bò thöông xöông soáng,

vaø kieåm tra hôi thôû cuûa naïn nhaân. Saün saøng ñeå laøm CPR.- Neáu naïn nhaân coøn thôû vaø caáp cöùu vieân caàn ñi goïi caáp cöùu, ñeå naïn

nhaân ôû tö theá phuïc hoài.- Quan saùt vaø ghi laïi taát caû döõ kieän cuûa naïn nhaân cho ñeán khi xe cöùu

thöông ñeán.- Neáu naïn nhaân phuïc hoài nhanh, kieåm phaûn öùng cuûa naïn nhaân moãi

10 phuùt vaø quan saùt nhöõng söï kieän khaùc thöôøng neáu coù.

Tai bieán maïch maùu naõo (Stroke)

Tai bieán Maïch Maùu Naõo laø bieán chöùng xaûy ra khi löôïng maùu cung caáp tôùi naõo bò giaûm do taéc ngheõn maïch maùu naõo hay xuaát huyeát trong naõo do vôõ maïch maùu naõo.

Naõo laø trung taâm cuûa bieát, nghó vaø haønh ñoäng. Khi söï cung caáp maùu cho naõo bò taéc hay giaûm, phaàn naõo thieáu maùu nuoâi döôõng bò huûy hoaïi gaây ra tai bieán maïch maùu naõo. Khi maïch maùu naõo bò vôõ maùu chaûy trong naõo vaø cheøn eùp thaàn kinh gaây ra tai bieán maïch maùu naõo. Tai bieán maïch maùu naõo coù theå laøm cheát naïn nhaân hay taøn pheá nhö bò lieät, maát khaû naêng nhôù, noùi...

Nguyeân nhaân ít gaëp: giaûm huyeát aùp (tuït huyeát aùp ñoät ngoät hôn 40 mm Hg), vieâm ñoäng maïch, vieâm taéc tónh maïch, thuyeân taéc xoang tónh maïch. ÔÛ ngöôøi treû: beänh tieåu caàu, chaûy maùu döôùi maøng nheän, dò daïng ñoäng maïch caûnh.

Nhaän bieát vaø Xöû trí:

Caàn phaûi ñöa ngöôøi beänh vaøo vieän ñeå ñöôïc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò thích hôïp. Ñoái vôùi ngöôøi bò tai bieán maïch maùu naõo, thôøi gian raát quan troïng, maïch maùu ñoâng hoaëc vôõ phaûi ñöôïc xöû lyù thaät nhanh ñeå ñeà phoøng caùc bieán chöùng nhö lieät toaøn thaân, baïi naõo, v.v. Khi ngöôøi coù caùc trieäu chöùng sau caàn phaûi chuù yù vaø ñöa ñeán beänh vieän ngay laäp töùc.

Naïn nhaân ñoät ngoät töï caûm thaáy:- Ñaàu ñau döõ doäi- Choùng maët vaø daïi ngöôøi- Baát ngôø maát caûm giaùc- Teâ cöùng ôû maët, tay hoaëc chaân - ñaëc bieät laø teâ cöùng nöûa ngöôøi - Nhìn khoâng roõ- Khoâng cöû ñoäng ñöôïc chaân tay- Khoâng noùi ñöôïc hoaëc khoâng hieåu ñöôïc ngöôøi khaùc noùi

Chuùng ta coù theå nhaän bieát naïn nhaân baèng caùch: C-C-C

16 17

- C1- yeâu caàu naïn nhaân Cöôøi- C2- yeâu caàu naïn nhaân Ca (noùi)- C3- yeâu caàu naïn nhaân Caát tay leân (cöû ñoäng)

Neáu naïn nhaân khoâng laøm ñöôïc 1 trong 3 ñieàu. Goïi caáp cöùu ñeå nhaäp vieän ngay.

Nhöõng vieäc coù theå laøm tröôùc khi xe caáp cöùu tôùi:

Neáu naïn nhaân coøn tænh1. Giuùp naïn nhaân naèm2. Ñaàu vaø vai hôi cao3. Giöõ ñaàu naïn nhaân hôi nghieâng ñeå nöôùc trong mieäng coù theå

chaûy ra4. Lau maët vôùi khaên aåm5. Goïi xe caáp cöùu.

Neáu naïn nhaân ngaát xæu1. Goïi xe caáp cöùu2. Môû ñöôøng thôû cuûa naïn nhaân vaø xem naïn nhaân coù thôû khoâng. Ñeå naïn nhaân ôû tö theá phuïc hoài neáu coøn thôû vaø luoân ñeå ñöôøng thôû thoâng. 3. Luoân saün saøng ñeå thöïc hieän kyõ thuaät hoài sinh tim-phoåi (CPR)4. Quan saùt vaø ghi laïi taát caû nhöõng thay ñoåi cuûa naïn nhaân nhö nhòp tim, phaûn öùng, thôû... cho ñeán khi xe caáp cöùu ñeán.

KHOÂNG ÑÖÔÏC coá di chuyeån ñaàu, coå beänh nhaân, trong tröôøng hôïp tai naïn.KHOÂNG ÑÖÔÏC cho beänh nhaân aên hoaëc uoáng. KHOÂNG ÑÖÔÏC duøng aspirin hay thuoác loaõng maùu.

Phoøng ngöøa:Coá gaéng traùnh nhöõng tröôøng hôïp sau ñaây: Huyeát aùp cao, huùt thuoác, tieåu ñöôøng, phuï nöõ vöøa huùt thuoác vöøa duøng thuoác traùnh thai noäi tieát toá, löôïng cholesterol cao trong maùu, uoáng nhieàu röôïu.

Nhoài Maùu Cô Tim- Heart Attack

Nhoài maùu cô tim laø haäu quaû cuûa moät phaàn cô tim bò huûy khi löôïng maùu cung caáp ñeán phaàn ñoù bò giaûm. Tuøy theo bao nhieâu cô tim bò huûy, beänh coù theå nheï hoaëc naëng. Neáu cô tim chöa bò huûy haún thì goïi laø “ñau tim” (angina).

Nhoài maùu cô tim coù theå ñöa ñeán loaïn nhòp tim (abnormal rhythm), tim rung nhanh (ventricular fibrillation), vaø tim ngöøng ñaäp (cardiac arrest).

Nhaän bieát vaø Xöû trí:

Caàn phaûi ñöa ngöôøi beänh vaøo vieän ñeå ñöôïc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò thích hôïp. Ñoái vôùi ngöôøi bò nhoài maùu cô tim, thôøi gian raát quan troïng, vì neáu khoâng chöõa trò thaät nhanh nhoài maùu cô tim coù theå trôû laïi sôùm vaø naïn nhaân coù theå bò ñöùng tim vaø cheát.

Nhöõng ñieàu caàn laøm ñeå nhaän bieát

1) Hoûi naïn nhaân coù bò nhoài maùu cô tim tröôùc ñaây khoâng2) Quan saùt naïn nhaân maët coù bò taùi, ñoå moà hoâi, vaø moâi taùi xanh3) Hoûi caûm giaùc naïn nhaân coù khoù thôû, choùng maët, yeáu söùc4) Hoûi naïn nhaân coù ñau ngöïc hay chung quanh ngöïc khoâng5) Nhòp tim coù theå khoâng bình thöôøng vaø ngöng thôû - Saün saøng

thöïc hieän kyõ thuaät hoài sinh tim-phoåi (CPR)6) Giuùp naïn nhaân ngoài ôû tö theá caàn thieát7) Goïi caáp cöùu ñeå nhaäp vieän ngay.

Nhöõng vieäc coù theå laøm tröôùc khi xe caáp cöùu tôùi:

Neáu naïn nhaân coøn tænh:

1. Giuùp naïn nhaân ngoài thoaûi maùi - ngoài döôùi ñaát löng töïa vaøo töôøng (hay tuû...) ñeå ñaàu vaø vai coù choã töïa, hai chaân co (xem hình)

2. Goïi xe caáp cöùu nhôù baùo laø naïn nhaân bò nhoài maùu cô tim.

18

3. Neáu naïn nhaân coøn tænh, hoûi naïn nhaân uoáng ñöôïc aspirin khoâng. Neáu ñöôïc cho 300mg aspirin ñeå nhai töø töø

4. Hoûi naïn nhaân coù thuoác trôï tim khoâng? Neáu coù giuùp naïn nhaân duøng thuoác

5) Luoân saün saøng ñeå thöïc hieän kyõ thuaät hoài sinh tim-phoåi (CPR)4. Quan saùt vaø ghi laïi taát caû nhöõng thay ñoåi cuûa naïn nhaân nhö

nhòp tim, phaûn öùng, thôû... cho ñeán khi xe caáp cöùu ñeán.

Neáu naïn nhaân ngaát xæu

1) Goïi caáp cöùu2) Saün saøng thöïc hieän kyõ thuaät hoài sinh tim-phoåi (CPR)

KHOÂNG ÑÖÔÏC ñeå naïn nhaân moät mình. Chæ rôøi naïn nhaân ñeå goïi caáp cöùu vaø trôû laïi ngayKHOÂNG ÑÖÔÏC cho beänh nhaân aên, uoáng, hay huùt thuoác.

Phoøng ngöøa:

Coá gaéng traùnh nhöõng tröôøng hôïp sau ñaây: Laøm vieäc quaù ñoä, caêng thaúng, huùt thuoác, tieåu ñöôøng, löôïng cholesterol cao trong maùu, uoáng nhieàu röôïu.

Chaân thaønh caûm ôn Traùng Ñoaøn 812 - Traàn Höng Ñaïo

ñaõ giuùp thöïc hieän thaønh coâng taøi lieäu naøy.