68

l;4fy{ a }+s lnld6 ]8sf z ]o/wgL dxfg 'efjx?nfO · x jflif{s k |ltj ]bg 2067÷68 Oracle Financial Service

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • 1 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    l;4fy{ a}+s lnld6]8sf z]o/wgL dxfg'efjx?nfO{bzf}+ jflif{s ;fwf/0f;efsf] ;"rgf

    >L z]o/wgL dxfg'efjx¿,

    o; a}+ssf] ldlt @)^*÷)*÷!* -tbg';f/ )$ l8;]Da/, @)!!_ ut]sf lbg a;]sf] ;~rfns ;ldltsf] !^# cf}+ a}7ssf] lg0f{ofg';f/ a}+ssf] bzf}+ jflif{s ;fwf/0f ;ef lgDg lnlvt :yfg tyf ldltdf lgDg ljifox? pk/ 5nkmn tyf lg0f{o ug{ j:g] ePs]fn] ;Dk'0f{ z]o/wgL dxfg'efjx?sf] pkl:ytLsf nflu cg'/f]w ul/G5 .!= ;ef x'g] ldlt, ;do / :yfgldlt M @)^* ;fn k'; !$ ut] laxLaf/ -tb\cg';f/ l8;]Da/ @(, @)!!_:yfg M /fli6«o ;ef u[x, k|bz{gL dfu{, sf7df8f}+;ef z'? x'g] ;do M ljxfg !)M#) ah]pkl:ylt k'l:tsf ljxfg (M)) ah] b]lv g} v'Nnf /flvg] 5 .5nkmnsf ljifox? M-s_ ;fdfGo k|:tfj!= ;~rfns ;ldltsf] jflif{s k|ltj]bg @)^&÷^* kfl/t ug]{ .@= a}}+ssf] gjf}+ jflif{s ;fwf/0f ;efåf/f cf=j= @)^&÷)^* sf] nflu lgo'Qm n]vfk/LIfs >L af“:sf]6f P08 sDkgLn] /fhLgfdf

    lbg'ePsf]n] >L sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{nosf] ldlt @)^*.#.@* sf] cg'dltn] a}+ssf] ;+rfns ;ldltåf/f pQm cf=j=sf] af“sL cjwLsf] nflu >L b]j Pzf]l;o6\;, rf6{8{ PsfpG6]G6;\nfO{ n]vfk/LIfssf] ?kdf ul/Psf] lgo'lQmnfO{ a}+s tyf ljQLo ;+:yf ;DaGwL P]g, @)^# adf]lhd ;dy{g ug]{ .

    #= n]vfk/LIfssf] k|ltj]bg ;lxt @)^* cfiff9 d;fGtsf] jf;nft / ldlt @)^& >fj0f ! b]lv @)^* cfiff9 d;fGt ;Ddsf] gfkmf gf]S;fg lx;fj, gfkmf gf]S;fg af“8kmf“8 lx;fj, ;f]xL cjwLsf] gub k|jfx ljj/0f, k"“hLdf ePsf] kl/jt{g / tt\;DaGwL cg';"rLx? kfl/t ug]{ .

    $= a}+s tyf ljlQo ;+:yf ;DjGwL P]g @)^# sf] bkmf ^) tyf sDkgL P]g @)^# sf] bkmf !!! cg';f/ cfly{s jif{ @)^*÷)^( sf] nflu a}+ssf] n]vfk/LIf0f ;ldltsf] l;kmfl/z adf]lhd n]vfk/LIfssf] lgo"lQm ug]{ / lghsf] kfl/>lds tf]Sg] . -b|i6AoM xfn jxfnjfnf n]vfk/LIfs b]j Pzf]l;P6\;, rf6{8{ PsfpG6]G6 k'gM lgol'Qmsf nflu of]Uo x'g' x'G5 ._

    %= @)^* cfiff9 d;fGtdf ;dfKt ePsf] jif{sf] d'gfkmf tyf ;+lrt d'gfkmf /sd ;d]tjf6 !@=&( k|ltztsf b/n] gub nfef+z -af]g; z]o/ tyf gub nfef+zdf nfUg] s/ ;d]t_ k|bfg ug]{ ;DaGwL ;+rfns ;ldltsf] k|:tfj :jLs[t ug]{ .

    -v_ ljz]if k|:tfj!= ;+rfns ;ldltn] k|:tfj u/] adf]lhd @)^* cfiff9 d;fGtdf ;dfKt ePsf] jif{sf] d'gfkmf, z]o/ lk|ldod tyf k'“hL ;dfof]hg

    sf]ifsf] /sd ;d]tjf6 # k|ltztsf b/n] jf]g; z]o/ k|bfg ug]{ ;DaGwL k|:tfj :jLs[t ug]{ / ;f]xL xb;Dd hf/L tyf r'Qmf k'“hL j[l4 ug{ :jLs[lt k|bfg ug]{ .

    @= a}+ssf] k|jGwkq tyf lgodfjnLdf ;+zf]wg ug]{ ;DjGwL ljz]if k|:tfj kfl/t ug]{ tyf k|:tfljt ;+zf]wgdf g]kfn /fi6« a}+s jf cGo lgodgsf/L lgsfon] km]/jbn u/]df cfjZos ;dfof]hg ug{ ;+rfns ;ldltnfO{ clVtof/L k|bfg ug]{ .

    #= l;4fy{ a}+s ln= / cGo s'g} pko'Qm a}+s jf ljQLo ;+:yf Ps cfk;df ufEg]÷ufleg] -dh{/_ ;DaGwdf a}+ssf] rn crn ;DklQ / bfloTj tyf sf/f]jf/sf] d'Nof°g (Due Diligence Audit- DDA) ug{ dfGotfk|fKt d'Nof°gstf{ lgo'Qm ug]{{, lghsf] kfl/>lds tf]Sg], ufEg] / ufleg] ;DaGwL ;dembf/L kq (Memorandum of Understanding) th'{df ug{] / cGo k|lqmof k'/f u/L ;f]df x:tfIf/ ug]{, nufot dh{/ ;DaGwL cGo cfjZos ;Dk"0f{ k|lqmof k'/f ug{ ;+rfns ;ldltnfO{ k"0f{ clVtof/L lbg] ;DaGwL ljz]if k|:tfj kfl/t ug]{ .

    -#_ ljljw

    ;~rfns ;ldltsf] cf1fn]

    sDkgL ;lrj

  • 2 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    ;fwf/0f;ef;DaGwL ;+lIfKt hfgsf/L

    -!_ a}+ssf] z]o/ bflvn vf/]hsf] sfd ldlt @)^*÷*÷@* ut] ! -Ps_ lbgsf] nflu aGb /xg]5 . ldlt @)^*.*.@& ut] ;Dddf g]kfn :6s PS:r]Gh ln=df sf/f]jf/ eO{ ;ft sfo{ lbg leq a}+ssf] z]o/ /lhi6«f/ P; Soflk6n ln=, nfnb/jf/, nfn sf]nf]gL sf7df8f}+df z]o/ gfd;f/Lsf] nflu k|fKt ljj/0fsf] cfwf/df sfod z]o/wgLx?n] dfq ;fwf/0f ;efdf efu lng, dtbfg ug{ tyf nfef+z Pj+ af]g; z]o/ lng kfpg] 5g\ .

    -@_ a}+saf6 jflif{s ;fwf/0f ;efdf 5nkmn x'g] ljifox? ;lxtsf] ;'rgf z]o/wgL dxfg'efjx?sf] 7]ufgfdf x'nfs÷s'l/o/af6 lgs6 eljiodf k7fOg] 5 . s'g} z]o/wgL dxfg'efjx?n] pQm ;"rgf gkfpg' ePdf o;} ;"rgfsf] cfwf/df ;fwf/0f ;efsf] a}7sdf pkl:yt x'g cg'/f]w ul/G5 . ;fy} jflif{s k|ltj]bgsf] nflu a}+ssf] j]j;fO6 www.siddharthabank.com x]g'{ x'g jf a}+ssf] s]Gb|Lo sfof{no, xflQ;f/, sf7df8f}+df ;Dks{ /fVg' x'g cg'/f]w ul/G5 .

    -#_ ;efdf efu lng jf dtbfg ug{sf nflu k|ltlglw -k|f]S;L_ lgo'Qm ug{ rfxg] z]o/wgLx?n] ;f] ;DjGwL lgj]bg ;fwf/0f;ef z'? x'g' eGbf $* 306f klxn] cyf{t @)^* ;fn k'; !@ ut] laxfg !!M)) ah]leq a}+ssf] s]Gb|Lo sfof{no, xflQ;f/ sf7df8f}+df btf{ u/fO{ ;Sg'kg]{5 . k|ltlglwkq -k|f]S;L_ k|rlnt sDkgL sfg'gn] tf]s]sf] 9f“rfdf x'g' kg]{5 .

    -$_ Ps hgf z]o/wgLn] Ps eGbf j9LnfO{ k|ltlglw -k|f]S;L_ d's// u/]df k|ltlglw -k|f]S;L_ :jtM ab/ x'g]5 . t/ k|ltlglw -k|f]S;L_ lbg] z]o/wgLn] cfkm'n] cl3 lbPsf] k|ltlglw -k|f]S;L_ jb/ u/]sf] Joxf]/f :ki6 pNn]v u/L 5'§} lgj]bg lbO{ csf]{ z]o/wgLnfO{ k|ltlglw -k|f]S;L_ lgo'Qm k|ltlglw -k|f]S;L_ n] ;efdf efu lng / dtbfg ug{ kfpg] 5 . o:tf] cj:yfdf cl3Nnf] k|ltlglw -k|f]S;L_ :jtM ab/ ePsf] dflgg]5 .

    -%_ k|ltlglw d's// ubf{ ;Dk"0f{ z]o/sf] k|ltlglw Ps} JolQmnfO{ jf ljleGg JolQmx?nfO{ cfkm';“u ePsf] s'n z]o/ a/fa/ v08Ls/0f ul/lbg ;lsg] 5 .

    -^_ gfjfns jf dfgl;s ;Gt'ng l7s gePsf] z]o/wgLsf] tkm{af6 a}+ssf] z]o/ nut lstfadf ;+/Ifssf] ?kdf gfd btf{ JolQmn] ;efdf efu lng jf dtbfgdf ug{ jf k|ltlglw tf]Sg ;Sg'x'g]5 .

    -&_ 5nkmnsf] laifo cGtu{t ljljw zLif{ssf] ;DjGwdf z]o/wgL dxfg'efjx?n] s'g} ljifo pk/ 5nkmn ug{ rfxg'ePdf ;f] ljifojf/] ;ef x'g'eGbf -&_ lbg cufj} sDkgL ;lrj dfkm{t o; a}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[tnfO{ lnlvt hfgsf/L lbg'kg]{5 .

    -*_ z]o/wgL dxfg'efjx?jf6 p7]sf k|Zg, lh1f;f jf dGtJox?sf] ;DjGwdf ;+rfns ;ldltsf] tkm{jf6 cWoIf jf cWoIfjf6 cg'dlt k|fKt JolQmn] hjfkm lbg'x'g]5 .

    -(_ ;efdf efu lng OR5's z]o/wgL dxfg'efjn] JolQmut k7fOPsf] ;"rgf ;fy ;+nUg k|j]z kqsf ;fy} z]o/ k|df0fkq / cfk\mgf] kl/ro v'Ng] k|df0f -h:t} gful/stf k|df0fkq jf cGo s'g} kl/rokq_ clgjfo{ ?kdf ;fydf lnO{ cfpg'x'g cg'/f]w 5 . cGoyf ;efsIfdf k|j]z ug{ kfOg] 5}g .

    -!)_ ;efdf efu lng] k|To]s z]o/wgL dxfg'efjn] ;ef x'g] :yfgdf pkl:yt eO{ Toxf“ /x]sf] xflh/L k'l:tsfdf b:tvt ug'{kg]{5 . -!!_ ;fwf/0f ;ef;DaGwL cGo hfgsf/Lsf] nflu sfof{no ;do leq a}+ssf] k|wfg sfof{no, xflQ;f/, sf7df8f}+df ;Dks{ /fVg

    ;lsg]5 .

  • 3 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    ;fwf/0f ;efdf dtbfg ug{ cfkm\gf] k|ltlglw lgo'Qm ug]{ lgj]bg

    >L ;~rfns ;ldlt

    l;4fy{ a}+s lnld6]8

    xfQL;f/, sf7df8f}“ .

    ljifoM k|ltlglw lgo'Qm u/]sf]af/] .dxfzo,

    =============================lhNnf==================================================d=g=kf=÷g=kf=÷uf= lj=;= j8f g+= =================== a:g] d÷xfdL =============================================== ======= n] To; a}+ssf] z]o/wgLsf] x}l;otn] ldlt @)^* ;fn kf}if !$ ut] ljxLaf/sf lbg x'g] bzf}+ jflif{s ;fwf/0f ;efdf :jo+ pkl:yt eO{ 5nkmn tyf lg0f{odf ;xefuL x'g g;Sg] ePsfn] pQm ;efdf efu lng tyf dtbfg ug{sf nflu ============================ lhNnf ================================ d=g=kf=÷g=kf=÷uf=lj=;= j8f g+= =======a:g] To; sDkgLsf z]o/wgL >L ===================================================== -z]o/ k|df0fkq÷ z]o/wgL g+===========_ nfO{ d]/f]÷xfd|f] k|ltlglw dgf]lgt u/L k7fPsf] 5'÷5f}+ .

    lgj]bs

    b:tvtM gfdM 7]ufgfM z]o/ k|df0f kq g+=÷z]o/wgL g+= lsQf g+= ========= b]lv ============ ;Dd hDdf z]o/ ;+VofM ldltM

    b|i6Jo M of] lgj]bg ;fwf/0f;ef x'g'eGbf sDtLdf $* 306f cufj} o; a}+ssf] s]Gb||Lo sfof{no xflQ;f/ sf7df8f}+df k]z u/L ;Sg'kg]{5 .

    k|j]z kq

    z]o/wgLsf] gfdM >L==================================================================z]o/ k|df0fkq g+=÷z]o/wgL g+= M =============== z]o/ ;+VofM =============

    l;4fy{ a}+s lnld6]8sf] bzf}+ jflif{s ;fwf/0f ;efdf pkl:yt x'g hf/L ul/Psf] k|j]z kq

    =========================== ==========================z]o/wgLsf] x:tfIf/ sDkgL ;lrj

    -;efdf efu lng cfp“bf of] k|j]z–kqdf gfd, b:tvt, z]o/sf] k|=k=g+=÷z]o/wgL g+= tyf s'n z]o/ ;+Vof pNn]v u/L ;fy} lnO{ cfpg' clgjfo{ 5 ._

  • 4 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

  • 5 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    ljifo ;"rLbzf}+ jflif{s ;fwf/0f;efsf] ;"rgf

    !;fwf/0f;ef;DaGwL ;+lIfKt hfgsf/L

    @;~rfns ;ldltsf] jflif{s k|ltj]bg

    ^n]vfk/LIfssf] k|ltj]bg

    !#jf;nft

    !$gfkmf gf]S;fg lx;fa

    !%gfkmf gf]S;fg af“8kmf“8 lx;fa

    !^OSjL6Ldf ePsf] kl/jt{g;DaGwL ljj/0f

    !&gub k|jfx ljj/0f

    !*cg';"rLx¿

    !(n]vf;DaGwL dxŒjk"0f{ gLltx¿

    $&n]vf;DaGwL l6Kk0fLx¿

    %)Basel II ;DaGwL ljj/0f

    %%g]kfn /fi6«« a}+ssf] lgb]{zg

    ^@k|aGwkq tyf lgodfjnLsf] k|:tfljt ;+zf]wg

    ^#l6kf]6^$

    lgIf]k ld>0f

    sf]ifsf] pkof]u

    ljQLo emnsx?

    shf{ ld>0f

    l/on :6]6 shf{

    lgIf]ktyf ;fk6L

    ()∞

  • 6 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    cfb/0fLo z]o/wgL dxfg'efjx?,

    l;$fy{ a}+s lnld^]*sf] bzf}+ jflif{s ;fwf/)F ;efdf pkl:yt ;Dkú)F{ z]o/wgLHo'x?, ljleGg lgodgsf/L lgsfoaf^ kfNg"ePsf k|ltlglwHo'x? tyf pkl:yt ;Dk')f{ dxfg"efjx?nfO{ ;+rfns ;ldltsf] tkm{af^ xflb{s :jfut tyf clejfbg ub{%Ú . pkl:yt dxfg"efjx? ;dIf d cfly{s jif{ 2067÷68 sf] jf;nft, gfkmf gf]S;fg lx;fj, gfkmf gf]S;fg af“*kmf“* lx;fj, gub k|jfx ljj/)f nufot cGo ljQLo ljj/)fx? tyf o;;“u ;DalGwt cgÚ;'rLx? ;efsf] :jLs[ltsf nflu k|:tÚt ug"{ cl# /fli «̂o tyf cGt/f{li^«o cfly{s cj:yf Pj+ o;n] kf/]sf] k|efj tyf cf=j= 2067.068 df a}+sn] u/]sf s]xL pNn]Vo sfo{x?sf] ;dLIff / efjL sfo{qmdx? af/] ;+If]kdf pNn]v ug{ rfxG%" .

    /fli6«o tyf cGt/fli6«o cfly{s ultljlw

    ;g\ @))* b]lv b]vf k/]sf] ljZj cfly{s dGbL ;dLIff cjwLdf qmdzM ;'wf/ pGd'v x'g] ck]Iff ul/Psf]df ljZj cy{tGqsf zlQmzfnL dWo]sf cd]l/sL / o'/f]]k]nL /fi6««x?sf] cy{tGqdf lgs} ptf/ r9fj b]vf k¥of] . u|L;, O6nL, kf]r'{un, :k]g nufotsf o'/f]k]nL b]zx?df b]lvPsf] C0f Pj+ t/ntf ;+s6sf sf/0f ;Dk"0f{ o'/f]k]nL cy{tGqdf g} dGbL b]vf k/]sf] 5 eg] ;f] sf] k|efj cGo ljsl;t Pj+ ljsf;f]Gd'v cy{tGqdf ;d]t kg]{ ;Defjgf /x]sf] 5 . To:t} cd]l/sL Oltxf;d} klxnf] k6s cd]l/sL cy{tGqsf] ljZj;gLotfdf sdL cfPsf] 5 . ljZj cy{tGqsf oL b'O{ 7'nf If]qx?df b]vfk/]sf] cfly{s Pj+ ljQLo ;d:ofn] ubf{ ;du| ljZj cfly{s ultljwLnfO{ g} k|efljt agfO{/x]sf] 5 . tLj|?kdf ljsf; eO{/x]sf pbLodfg cy{tGqsf] ?kdf b]vf k/]sf rLg / ef/tsf] cfly{s j[l4 ;d]t ck]lIft?kdf x'g g;s]sf] tYo ;fj{hlgs eO{/x]sf 5g\ .

    xfd|f] cfkm\g} 3/]n' cy{tGqnfO{ x]g]{ xf] eg] ljut s]xL jif{b]lv ljBdfg clglZrt /fhgLlts ;++qmd0fsfnLg cj:yfsf sf/0f cfly{s ultljlwx? ck]lIft?kdf ;+rfng x'g ;s]sf 5}gg\ . /fhgLlts cGof“}n s} sf/0f ;dLIff jif{df d'n'sdf ah]6 cfpg ;d]t sl/a kf“r dlxgf l9nf eof]], h:sf] k|efj b]zsf] ;du| ljsf;sf] utLdf kg{ uof] . t/ tdfd k|lts'ntfsf jfjh'b klg ljk|]if0f e'QmfgLdf j[l4 tyf s[lif Pj+ ko{6g If]qdf b]lvPsf] ;'wf/sf sf/0f s]xL ;sf/fTds ;+s]t eg] b]lvPsf 5g\ .

    ut jif{ #=# k|ltztdf /x]sf] pBf]u tkm{sf] j[l4b/ o; jif{ !=$ k|ltztdf ;Lldt /≈of]] eg] ;]jf If]qsf] j[l4b/ klg ^ k|ltztaf6 36]/ #=# k|ltztdf ;Lldt /≈of]] . t/ cg's'n df};dsf sf/0f k|d'v vfBfGg afnLsf] pTkfbgdf j[l4 eO{ ;du| s[lif If]qsf] pTkfbg eg] $=! k|ltztn] j[l4 ePsf] cg'dfg 5 h'g utjif{ !=# k|ltzt dfq /x]sf] lyof] . s'n ufx{:y pTkfbg j[l4 ut jif{sf] #=(& k|ltztsf] t'ngfdf o; jif{ #=$& k|ltztn] sdL x'g uof] . ut jif{ (=^

    k|ltzt /x]sf] d'b|f:km[lt ;dLIff jif{df klg ;f]xL c+sdf ;Lldt /x]sf] 5 . To;}u/L /fli6«o cy{tGqsf] k|d'v cfwf/sf] ?kdf /x]sf] lab]zL d'b|fsf] ljk|]if0f cfly{s jif{ @)^&÷^* df !)=* k|ltztn] j[l4 eO{ ¿= @)^ ca{ ^^ s/f]8 k'u]sf] 5 .

    ;dLIff jif{sf]] klxnf] gf} dlxgfdf jif{s} pRr ¿= !$ ca{ &( s/f]8n] 3f6fdf /x]sf] zf]wfgfGt/ l:yltdf kl5Nnf dlxgfx?df pNn]Vo ;'wf/ eO{ jif{sf] cGTodf zf]wgfGt/ l:ylt ¿= @ ca{ (# s/f]8n] artdf /x]sf] 5 . cl3Nnf] jif{ ¿= # cj{ ^# s/f]8 zf]wgfGt/ 3f6fdf /x]sf] lyof] . ljb]zL d'b|f ;+lrtLdf ut jif{sf] t'ngfdf !=@ k|ltztn] j[l4 eO{ ;dLIff jif{df ¿= @ va{ &@ cj{ !) s/f]8 k'u]sf] 5 . ;dLIff jif{sf] cfoftnfO{ cfwf/ dfGbf ljb]zL ljlgdo ;l~rltsf] ljBdfg :t/n] &=# dlxgfsf] j:t' tyf ;]jf cfoft wfGg kof{Kt /xg] b]lvG5 .

    a}+s tyf ljQLo If]qsf] ;fwg tyf ;|F]tx?sf] kl/rfng

    cf=j= @)^^.)^& b]lv g} a}+ls· If]qdf b]vfk/]sf] t/ntf cefj ;dLIff cjwLdf klg sfod} /≈of] . rfn' cf=j= z'? ePb]lv eg] t/ntfsf] cj:yfdf ;'wf/sf] nIf0f b]vf k/]sf] 5 . cfly{s jif{ @)^&÷^* df jfl0fHo a}+sx¿n]] lgIf]ksf] ?kdf kl/rfng u/]sf] ;fwg / shf{ k|jfxaLrsf] c;Gt'ng eg] oyfjt /x]sf] 5 . ;dLIff jif{df jfl0fHo a}+sx?sf] lgIf]k ( k|ltztn] j[l4 eO{ ? ^ cj{ k'u]sf] 5 eg] shf{ tkm{ !@ k|ltztn] j[l4 eO{ ? %@! cj{ k'u]sf] 5 .

    ;ldIFf jif{df a}+ssf] sf/f]jf/sf] l;+xfjnf]sg

    a}+ssf] g]^js{sf] lj:tf/a}+ssf] g]^js{sf] lj:tf/

    d"n"sdf ljBdfg k|lts"n /fhgLlts Pj+ cfly{s cj:yfsf jfjh"b klg a}+ssf] k|ult ;Gtf]ifhgs /x]sf] % . d"n"ssf ljleGg :yfgdf cfkm\gf] ;]jf lj:tf/ ug]{ qmddf a}+sn] ;dLIff cjwLdf bzj^f / rfn" jif{df Pp^f u/L s'n 41 j^f zfvfdfkm{t u|fxsx?nfO{ ;]jf k"¥ofp+b} cfPsf] % . To:t} ;dLIff jif{b]lv xfn;Dd yk 25 j^f P^LPd\ h*fg u/L] s"n 41 j^f P^LPd\ ;~rfngdf NofPsf] % .

    ;u/dfyfsf] k|j]zåf/sf] ?kdf /x]sf] gfDr]jhf/df cTofw"lgs P^LPd\ ;]jf ;lxt a}+sn] zfvf ;+rfngdf NofPsf] % . k|d"v ko{̂ sLo uGtJosf] ?kdf /x]sf] pQm pRr lxdfnL If]qdf cTofw"lgs P^LPd\ ;]jf ;lxt a}+ls+u ;]jf k|bfg ug]{ g]kfns} k|yd jfl)fHo a}+s xf] eg] ljZjd} o:tf] pRr lxdfnL If]qdf a}+ls+u ;]jf ;+rfng ug]{ ;Lldt a}+sx? dWo]df xfd|f] a}+s klg /x]sf] % . o;/L k'j{df emfkfsf] rGb|u(L b]lv klZrddf sGrgk'/sf] ledbQ gu/ -dx]Gb|gu/_ x+"b} t/fO{ dw]z b]lv ;u/dfyfsf] sfv;Dd ;a} If]qdf cfw"lgs a}+lsu ;]jf lj:tf/ u/L xfd|f] a}+s ;a}sf] nflu a}+s aGg ;kmn ePsf] % .

    gof““ lgIf]k of]hgf gof““ lgIf]k of]hgf

    ;Lldt ;dosf nflu u|fxs;+u /x]sf] ;+lrtLdf jxf“x?n] plrt

    l;4fy{ a}+s lnld6]8 ;~rfns ;ldltsf] jflif{s k|ltj]bg

    cfly{s jif{ @)^&÷^*

  • 7 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    k|ltkmn kfpg ;Sg"xf];\ eGg] p@]Zosf ;fy a}+sn] 100 lbg] lgIf]k of]hgf ;+rfngdf NofPsf] lyof] . %f]^f] ;dodf kfO{g] pRr k|ltkmnsf] ljz]iftfn] ubf{ of] of]hgf k|efjsf/L /≈of] .

    a}+ssf] ljsf; tyf lj:tf/df z]o/wgL dxfg'efjx?sf] kf/:kl/s ;xof]unfO{ clej[l$ ug{ Pj+ a}+sn] pknJw u/fPsf ;]jf ;"ljwfx? jxf“x? ;dIf k"¥ofpg] p@]Zosf ;fy ;dLIff jif{df nufgLstf{ jrt vftf (Investors Saving Account) ;+rfngdf NofPsf] % . z'Go df}Hbftdf ;d]t vftf vf]Ng ;lsg] Joj:yf ;lxt nfu" ul/Psf] of] vftfdf pRr Jofhb/ k|fKt ug{ ;lsg]% .

    gof“+ ;]jfx?gof“+ ;]jfx?

    Jof+sf;'/]G;Jof+sf;'/]G;

    a}+sn] ;dLIff cjwLdf hLjg tyf lghL{jg ljdf kf]ln;L ljqmL ug]{ u/L l;$fy{ Jof+sf;'/]G; (Bancasurance) of]hgf ;+rfngdf NofPsf] % .

    sf*{ ;]jfsf*{ ;]jf

    o;} cjwLdf a}+sn] le;f *]lj^ sf*{, lk|k]* sf*{ Pj+ ^«fen sf*{ ;+rfngdf NofPsf] lyof] eg] xfn} Snj l;4fy{ gfdsf] gof“+ Snj sf*{ k|of]udf NofPsf] % . of] ;]jf cGtu{t Snj l;4fy{sf] jflif{s ;b:o ag]kl% u|fxsx?n] a}+sn] k|bfg ub}{ cfPsf sltko ;"ljwfx? lgz"Ns ?kdf Pj+ s]xL ;"ljwfx? ljz]if %"^df k|fKt ug{ ;Sg" x"g]% . To:t} ;Lldt cjwLsf nflu a}+sn] sf*{ dfkm{t ^«fen shf{ -Travel Loan_ ;d]t pknJw u/fp+b} cfPsf] % .

    cfw"lgs OG^/g]^ a}+ls+ucfw"lgs OG^/g]^ a}+ls+u

    a}+ssf] df}h"bf OG^/g]^ a}+ls+u ;]jfdf /x]sf ;LldttfnfO{ Wofgdf /fVb} Oracle Financial Service n] cGt/f{li^«o ?kd} pknJw u/fp+b} cfPsf] OG^/g]^ a}+ls+u ;]jfnfO{ g]kfnL u|fxsx?sf] cfjZostfnfO{ ;d]t ;dfj]z u/L a}+sn] k')f{ ?kn] ;"/lIft cfw"lgs OG^/g]̂ a}+ls+u ;]jf z"? u/]sf] % . o; cGtu{t JolQmut (Retail) Pj+ ;+:yfut (Corporate) cfjZostf k"/f ug]{ lsl;dsf %"§f%"§} ;]jf pknJw /x]sf %g\ .

    zfvf /lxt ;lhnf] a}+ls+u ;]jf zfvf /lxt ;lhnf] a}+ls+u ;]jf

    g]kfnsf] s'n hg;+Vofsf] &'nf] lx:;f cem} a}+ls+u k|)ffnLeGbf aflx/ /x]sf] oyfy{nfO{ dgg ub}{ ut ;fwf/)f ;efdf z]o/wgL dxfg"efjx?n] g} a}+ssf] ;]jfnfO{ ljleGg tl/sfaf^ u|fdL)f :t/;Dd lj:tf/ ug"{kg]{ egL lbg"ePsf] ;"emfjnfO{ ;d]t Vofn ub}{ tL If]qx?df klg ;Lldt a}+ls+u ;]jf k"¥ofpg] nIosf ;fy a}+sn] ;dLIff jif{df ;Lldt a}+ls+u sf/f]jf/ ;+rfng ug{ ;lsg] zfvf /lxt æ;lhnf]Æ a}+ls+u ;]jf b}n]v lhNnfsf] kUgfy uf=lj;=af^ z'?jft u/]sf] % .

    a}+sn] of] ;]jf g]kfn /fi «̂ a}+s, o"Pg*LkL, o"Pg;L*LPkm, ljZj vfB sfo{qmd, ljg/s OG^/g]zgn / l;k|]*;“usf] ;xsfo{df ljZj vfB sfo{qmdsf] gubsf nflu sfo{ (Cash for Work) kl/of]hgfsf] gub ljt/)f ;DaGwL sfo{sf] Joj:yfkg ub}{ z'? u/]sf] xf] . a}+sn] pknJw u/fpg] d]zLgdf u|fxssf] cf}+&f %fk Pj+ kmf]^f]nfO{ klxrfg u/L ;"/lIft ?kdf a}+ls+u sf/f]jf/ x"g] x"“bf of] ;]jf

    ;'/lIft Pj+ k|efjsf/L /x]sf] % . of] ;]jfsf] lj:tf/ ;“u} u|fdL)f If]qdf a;f]af; ug]{ hgtfx?df ljQLo kx"“r clej[l$ ug{ ;xof]u k"Ug]] cfzf a}+sn] lnPsf] % . h;af^ u|fxsx?n] lglZrt ;Ldf ;Ddsf] lgIf]k tyf shf{ sf/f]jf/, /]ld^fG; e'QmfgL, /sd ̂ «fG;km/, ljh"nL, vfg]kfgL nufotsf ljn e'QmfgL Pj+ l/rfh{ sf*{sf] v/Lb h:tf ;]jfx? ufp“#/d} a;]/ k|fKt ug{ ;Sg]%g\ . ;fy} eljiodf of] k|ljwLsf] k|of]un] ;/sf/n] ljt/)f ub}{ cfPsf] j[$ eQf, ljwjf eQf h:tf ;fdflhs ;"/Iff eQf ljt/)f ug{df ;d]t &"nf] ;#fp k"Ug]] a}+sn] ljZjf; lnPsf] % . o;}u/L of] ;]jfnfO{ b]ze/ lj:tf/ ug]{ p@]Zon] a}+sn] cGo :yfgaf^ ;d]t zfvf/lxt a}+ls+u ;]jf ;~rfng ug]{ of]hgf agfPsf] % .

    l;4fy{ /]ld6 ;]jfsf] lj:tf/

    d"n"ssf] cy{tGqsf] d]?b)*sf] ?kdf /xL s'n ufx{:y pTkfbgdf s/Lj 20 k|ltztsf] of]ubfg k"¥ofp+b} cfPsf] /]ld ]̂G; ;]jfnfO{ g]kfnL hgtfsf] #/b}nf]df ;lhnf], e/kbf]{ Pj+ k|efjsf/L ?kdf pknJw u/fpg] p@]Zosf ;fy z"? ul/Psf] l;4fy{ /]ld6 ;]jfn] ljut b"O{ jif{df pNn]vgLo k|utL xfl;n u/]sf] % . a}+sn] cfkm\g} zfvfx? Pj+ b]z leq /x]sf s/Lj 1500 eGbf a(L Joj;flos k|ltlglwdfkm{t ljleGg d"n"sx? h:t} stf/, ;fpbL c/j, a]nfot, ci^«]lnof tyf odgdf /x]sf g]kfnL ;d"bfonfO{ of] ;"ljwf pknJw u/fp+b} cfPsf]df ;dLIff cjwLdf yk ?; tyf ax/fO{gaf^ ;d]t of] ;]jf lj:tf/ ug{ ;DaGw :yflkt ul/Psf] % . To;}u/L j]i^«g{ o"lgog dlg «̂fG;km/sf] ;]jfnfO{ o; a}+ssf zfvfx?af^ e'QmfgL k|fKt ug{ ;lsg] u/L ljZjsf s"g} klg b]zaf^ /]ld ]̂G; k&fpg ;lsg] Joj:yf ldnfO{Psf] % .

    l;$fy{ Do'r"jn km)*l;$fy{ Do'r"jn km)*

    a}+ssf] gjf}+ jflif{s ;fwf/)f ;efsf] lg)f{o adf]lhd ;fd"lxs nufgL sf]if ;+rfng ug]{ of]hgf d"tfljs a}+sn] xfn} æl;$fy{ Do"r"jn km)*Æsf] :yfkgf u/L g]kfn lwtf]kq af]*{af^ sf]if btf{ k|df)f kq ;d]t k|fKt ul/;s]sf] % . Do"r"jn km)* ;+rfng ug]{ cg"dlt k|fKt ug]{ xfdL g} klxnf] / xfn ;Dds} Psdfq a}+s xf}+ . pQm km)*sf] Joj:yfkg tyf ;+rfngsf] nflu æl;$fy{ OGe]i^d])^ a}+ls+u ln=Æ gfdsf] of]hgf Joj:yfks sDkgL ;+:yfkgf ug]{ sfd cGtLd r/)fdf k"u]sf] % . pQm sDkgLsf] :yfkgf ;+u} o;} cfly{s jif{ leq Do"r"jn km)* ;~rfng ug]{ a}+ssf] of]hgf /x]sf] % .

    ejg lgdf{)fejg lgdf{)f

    a}+ssf] aL/u~h l:yt zfvf sfof{no cfkm\g} ejgdf ;fg{sf] nflu ejg lgdf{)f sfo{ cGtLd r/)fdf k"lu;s]sf] % / lgs^ eljiodf ;f]xL gof“ ejgaf^ zfvf ;+rfng ug]{ of]hgf /x]sf] % .

    a}+s tyf ljQLo ;+:yf Pj+ ltgsf] zfvf ;~hfndf eO{ /x]sf] j[l$, a}+ls+u If]qdf ljBdfg tLj| k|lt:kwf{, k|lts"n Joj;flos jftfj/)f Pj+ ;f+#"l/bf]+ ahf/sf jfjh"b klg ut cfly{s jif{df a}+ssf] s"n lgIf]k / shf{ tyf ;fk^ ;lxtsf] ;di^Lut sf/f]jf/ 9 k|ltztn] j[l$ eO{ sl/j ? 40 cj{ kÚUg ;kmn ePsf] % . To:t} tTsfnLg cj:yfdf ljBdfg r/d t/ntfsf] cefjsf] cj:yfdf klg lgIF]k

  • 8 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    tkm{ 7 k|ltztn] j[l$ eO{ ?= 21 cj{ 57 s/f]* k"¥ofp“g a}+s ;kmn ePsf] % . To;}u/L a}+ssf] shf{ tyf ;fk^ 10 k|ltztn] j[l$ eO{ ?= 18 cj{ 64 s/f]* k"u]sf] % eg] nufgLtkm{ ut jif{sf] t"ngfdf 8 k|ltztn] j[l$ eO{ ?= 3 ca{ 42 s/f]* k"u]sf] % . ;dLIff jif{ Pj+ cl#Nnf] jif{sf] a}+ssf] t"ngfTds yk cfly{s ljj/)fx? b]xfo adf]lhd /x]sf %g\ M

    ?= s/f]*df

    ljj/)fljj/)f cfiff( cfiff( d;fGt d;fGt 20672067

    cfiff( cfiff( d;fGt d;fGt 20682068

    j[l$ j[l$ ∞

    s'n h]yf 160=35 198=8 24 lgIF]k 2019=7 2157=6 7 shf{ tyf ;fk^ 1689=53 1864=7 10 nufgL 315=15 341=9 8 Jofh cfDbfgL 201=83 269=03 33 Jofh vr{ 140=65 192=5 37 vÚb Jofh cfDbfgL 61=18 76=5 25 cGo cfDbfgL 10=56 16=9 60 cGo vr{ 27=94 42=1 51 gf]S;fgL Joj:yf, af]g; tyf s/ cl#sf] ;+rfng d"gfkmf

    43=8 51=28 17

    s/ kl%sf] vÚb d"gfkmf 24=08 31=14 29

    z]o/wgLx?sf] sf]if

    a}+ssf] Joj;fo lj:tf/sf] d]?b)*sf] ?kdf /x]sf] k"“hL kof{Kttfsf] k|of]hgsf nflu ;dLIff cjwLdf a}+sn] 47 nfv 61 xhf/ lsQf xsk|b ;]o/ hf/L u/L a}+ssf] rÚQmf k"“hL ?= 1 cj{ 57 s/f]* 11 nfv k"¥ofPsf] % . o; qmddf xsk|b z]o/df nufgL u/L a}+snfO{ k"“hL j[l$ ug{df k"¥ofpg"ePsf] ;xof]u k|lt d ;Dk')f{ z]o/wgL

    dxfg"efjx?nfO{ xflb{s wGojfb lbg rfxG%" . o;af^ a}+ssf] s"n h]yf ? 1 ca{ 98 s/f]* 80 nfv kÚu]sf] % .

    Aofh cfDbfgL Pj+ lgIf]ksf] nfut

    a}+ssf] cfDbfgLsf] d"Vo >f]tsf] ?kdf /x]sf] Jofh cfDbfgLdf ut jif{ eGbf 33∞ n] j[l$ eO{ ?= 2 cj{ 69 s/f]* k"u]sf] % . ;dLIff cjwLdf shf{ Joj;fodf ul/Psf] j[l$ Pj+ ;f]xL cjwLdf cy{tGqdf b]lvPsf] t/ntfsf] sdLsf] sf/)faf^ lgIf]ksf] ;fy} shf{df lnO{g] Jofhb/df ePsf] j[l$sf] sf/)faf^ a}+ssf] s'n Jofh cfDbfgL a(\g uPsf] xf] . t/ ;dLIff cjwLdf b]zsf] ;du| a}lsé If]qsf] t/ntfdf sdL cfO{ sÚn lgIf]k nfutdf ck|Tofl;t ?kdf j[l$ ugÚ{kg]{ jfWotfn] ubf{ a}+sn] ljleGg vftfdf lbO{ cfPsf] Jofhb/df ug"{k/]sf] j[l$jf^ lgIF]ksf] nfut ut jif{sf] 7=49∞ sf] t"ngfdf o; jif{ 9=06∞ k"Ug uof] . To:t} a}+ssf] v"b Jofh cfDbfgL 25∞ n] j[l$ eO{ ? 61 s/f]* 18 nfvaf^ ?=76 s/f]* 50 nfv k"u]sf] % .

    s'n cfDbfgL Pj+ vr{

    a}+ssf] s'n cfDbfgL ut jif{sf] t'ngfdf 35∞ n] a[l$ eO{ ?= 2 cj{ 86 s/f]* kÚu]sf] % . To:t} a}+ssf] s"n vr{ ut jif{sf] t"ngfdf 38∞ n] j[l$ eO{ ?= 2 cj{ 9 s/f]* kÚu]sf] % . lgIf]ksf] nfutdf j[l$ ;fy} gof“ zfvf lj:tf/sf] sf/)fn] ;+rfng vr{df s]xL j[l$ x"g uPsf] xf] .

    gf]S;fgL Joj:yf cl3sf] ;+rfng Pj+ v'b d'gfkmf

  • 9 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    ;dLIff cjwLdf a}+ssf] ;+rfng dÚgfkmfdf 17∞ n] j[l$ eO{ ?= 51 s/f]* 28 nfv kÚu]sf] % eg] ut jif{sf] vÚb dÚgfkmfdf 29∞ n] j[l$ u/L ?= 31 s/f]* 14 nfv v"b d"gfkmf cfh{g u/]sf] % .

    ;DklQsf] u'0F:t/

    a}+sn] ljutsf jif{x?df h:t} shf{sf] pRr uÚ)f:t/ sfod /fVg shf{ Pj+ ;f]sf] hf]lvd Joj:yfkgsf ljleGg /)FgLltx? cjnDjg ub}{ cfPsf] kmnj?k cfhsf] k|lts"n cfly{s cj:yfdf ;d]t s"n shf{df lgis[o shf{sf] cg"kft 0=79∞ df ;Lldt /fVg a}+s ;Ifd ePsf] % . To:t} a}+sn] ;DefJo shf{ gf]S;fgLsf] nflu k|of{Kt gf]S;fgL sf]ifsf] Joj:yf ;d]t ub}{ cfPsf] % .

    rfn' cfly{s jif{sf] ljlQo l:ytL tyf nIo

    ljut jif{ h:t} rfn" cfly{s jif{sf] k|yd kf“r dlxgfdf klg cfly{s Pj+ /fhgLlts kl/b[Zodf vf;} kl/jt{g b]vf kg{ ;s]sf] %}g . uPsf] jif{ dfq} b"O{j^f gof“ jfl)fHo a}+sx? ;+rfngdf cfPsf %g\ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] zfvf lj:tf/sf] qmd klg /f]lsPsf] %}g . o;/L cfly{s Pj+ nufgLsf] jftfj/)fdf vf;} ;"wf/ gePtfklg gof“ :yflkt a}+s tyf ljQLo ;+:yfx? Pj+ a}+sx?sf] a(\bf] zfvf ;+hfnsf sf/)f a}ls+u If]qdf xfn sfod k|lt:kwf{ cem tLj| x"g], lgIf]k tyf shf{sf] Jofhb/df k|lts"n k|efj kg]{ Pj+ nufgL of]Uo Joj;flos jftfj/)fsf] ;Lldttf sfod} /xg] ;Defjgf % . ljut s]xL jif{b]lv hf/L #/hUuf Joj;fo Pj+ lwtf]kq ahf/sf] v:sbf] cj:yfdf tTsfn ;"wf/ x"g] ;+s]t b]lvPsf] %}g . tfklg o; cf=j=df ;dod} ah]^ kfl/t ePsf], xfn t/ntfdf s]xL ;xh cj:yf /x]sf] / /fhgLlts If]qdf b]vf k/]sf ;sf/fTds kxnnfO{ ;d]t Vofn ub}{ a}+sn] cfkm\gf] Joj;fo ;~rfng u/L o; jif{ s/Lj ? 65 s/f]*sf] xf/fxf/Ldf ;+rfng d"gfkmf ug]{ nIo lnPsf] s"/f klg d oxf“x? ;dIf hfgsf/L u/fpg rfxG%" .

    ;fdflhs pQ/bfloTj

    ljutsf jif{x?df h:t} o; jif{ klg a}+sn] ljleGg ;fdflhs lqmofsnfkx?df ;xof]u k"¥ofpb} cfPsf] % . o; qmddf a}+sn] dlxnf ;zlQms/)f tyf afnaflnsfx?sf] lxtsf] nflu cfof]hgf ul/Psf sfo{qmddf ;xof]u ug]{, /fhdfu{x?df ;fdflhs ;Gb]zd"ns jf]*{x? /fVg] h:tf sfo{x? u/]sf] % . To;}u/L ljleGg skf]{/]^ v]n k|ltof]lutfx?df ;lqmo ?kdf efu ln+b} cfPsf] % . cfufdL lbgx?df ;fdflhs pQ/bfloTj;“u ;DalGwt lqmofsnfknfO{ cem a(fp+b} n}hfg] a}+ssf] of]hgf /x]sf] % .

    dfgj ;+;fwg

    a}+lsé If]qdf bIf hgzlQmsf] cefjsf] ;d:of oyfjt % . gof“ a}+sx? :yfkgf x"g] qmd g/f]lsPsf] ;fy} a}+sx?sf] zfvf ;~hfn lj:tf/ klg eO{/x]sf] cj:yfdf cfufdL lbgdf dfgj ;+zfwg Joj:yfkgsf] sfo{ emg} h^Ln x"g] lglZrt % . o; kl/k|]Ifdf a}+sn] eO{/x]sf hgzlQmnfO{ yk k|lt:klw{ agfO{ a}+s ;]jfdf lg/Gt/ sfod /fVgsf nflu ljleGg tflnd Pj+ pTk|]/)ffd'ns sfo{x? ub}{ cfO{/x]sf] % . o;} qmddf ;dLIff jif{df :jb]z tyf ljb]zdf u/L 65 j^f ljljw ljifox?df 95 hgf sd{rf/Lx?nfO{ Joj;flos tflnd k|bfg ul/Psf] lyof] . To:t} a}+sn] cfjZostf cg";f/ u")ffTdstf (Merit) sf] cfwf/df gof“ sd{rf/L egf{ ug]{ / ltgLx?nfO{ cfjZos tflnd k|bfg ug]{ sfo{ ;d]t ul//x]sf] % . sd{rf/Lsf] bIftf clej[l$sf] nflu ul/g] o:tf tflndx?nfO{ cfufdL lbgx?df klg lg/Gt/tf lbO{g] % .

    ;+:yfut ;'zf;g

    ;+:yfut ;"zf;gsf] kl/kfngf g} ;+:yfsf] lbuf] ljsf; Pj+ :yfloTjsf] d"n cfwf/ xf] . oxL dfGotfnfO{ cfTd;ft ub}{ ;+:yfut ;"zf;gsf d"ne"t dfGotfx? h:t} kf/blz{tf, OdfGbfl/tf / hjfkmb]lxtfnfO{ a}+sn] ;b}j kl/kfngf ub}{ cfPsf] % . a}+sn] k|rlnt P]g lgod, g]kfn /fi «̂ a}++s Pj+ cGo lgodgsf/L lgsfox?åf/f hf/L lgb]{zg tyf a}+ss} cfGtl/s gLlt lgod adf]lhd sfo{ ;+rfng ub}{ cfPsf] % . a}+sn] cfkm\gf Joj;flos lqmofsnfk ;+rfng ug{ cfjZos kg]{ gLltut Joj:yf ug{ Pj+ a}+ssf] sfo{ ;Dkfbg cem r":t / k|efjsf/L agfpg ;+rfns ;ldlt cGtu{t ljleGg pk—;ldltx? u&g u/]sf] % . a}+sn] cfkm\gf ljQLo ljj/)fx? tyf lgodgsf/L lgsfoåf/f lgwf{/)f ul/Psf ;'rgf tyf k|ltj]bgx? ;/f]sf/jfnf lgsfox? ;dIf ;dodf g} k]z ug"{sf ;fy} ;fj{hlgs ;/f]sf/sf ;'rgfx? lgoldt?kdf k|sfzg ub}{ cfPsf] % .

    cfGtl/s lgoGq0f k|0FfnL

    a}+ssf] Joj;fosf] qmddf cfO{kg{ ;Sg] ;j} k|sf/sf hf]lvdx?nfO{ Go'lgs/)f ug{ a}+sn] cfGtl/s n]vfk/LIf)f, shf{ hf]lvd Joj:yfkg tyf cg"kfngfsf sfo{x? dfkm{t cfGtl/s lgoGq)f k|)ffnLnfO{ Jojl:yt t"NofPsf] % . To:t} a}+ssf x/]s sd{rf/Lx?sf] JolQmut lhDd]jf/L / bfloTjnfO{ :yflkt ub}{ sfo{ ;Dkfbgdf cfk;L lgoGq)f / ;Gt"ng k|)ffnLnfO{ k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog ub}{ cfPsf] % .

    ;DklQ z'l4s/0f ;DaGwL sfg'gsf] kl/kfngf

    a}+sn] ;DklQ z"l$s/)f lgjf/)f ;DaGwL k|rlnt sfg"g Pj+ ;f] cGtu{t hf/L lgod, lgb]{zgx?sf] k')f{?kdf kl/kfngf ub}{ cfPsf] % . ;f] sf] nflu a}+sn] %"§} cg"kfngf ljefusf] :yfkgf u/L pQm ljefu dfkm{t pQm k|fjwfgx?sf] k')f{ sfof{Gjog eP gePsf] s"/fsf] cg"udg u/L ;DklQ z"l$s/)f lgjf/)f P]g Pj+ ;f] cGtu{tsf lgod adf]lhd lgoldt ?kdf ;f] ;DaGwdf ;+rfns ;ldltdf %nkmn ug]{ Joj:yf ;d]t ldnfPsf] % .

    n]vfk/LIfs

    a}+ssf] gjf}+ jflif{s ;fwf/0f ;efn] cfly{s jif{ @)^&÷^* sf]

  • 10 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    n]vf k/LIf0f ug{sf] nflu >L afF:sf]6f P08 sDkgL, rf6{8{ PsfpG6]G6nfO{ n]vfk/LIfssf] ?kdf lgo'Qm u/]sf]df pQm sDkgLn] Joj;flos sf/0f b]vfO{ ldlt @)^*.@.!# -@& d] @)!!_ df a}+ssf] n]vfk/LIfsaf6 /fhLgfdf lbPsfn] sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{nosf] ldlt @)^*.#.@* sf] :jLs[lt adf]lhd a}+ssf] ;+rfns ;ldltn] ldlt @)^*.$.@ -!* h'nfO{ @)!!_ df >L b]j Pzf]l;P6\;, rf6{8{ PsfpG6]G6nfO{ cf=j= @)^&÷^* sf] n]vfk/LIf0f ug{ pQm cf=j=sf] af“sL cjwLsf] nflu n]vfk/LIfs lgo'Qm u/]sf] lyof] . a}+s tyf ljQLo ;+:yf ;DaGwL P]g adf]lhd ljz]if kl/l:yltdf ;+rfns ;ldltn] u/]sf] pQm lg0f{onfO{ cg'df]bg ul/lbg' x'g klg d oxf“x? ;dIf xflb{s cg'/f]w ub{5' .

    cf}Bf]lus tyf Joj;flos ;DjGw

    a}+ssf] Joj:yfkg tyf sd{rf/L aLr ;"dw"/ Pj+ ;dGjosf/L ;DaGw lgdf{)f Pj+ ljsf;sf] lgldQ a}+sn] sd{rf/L ;DaGw ;ldlt (Staff Rela on Commi ee) sf] u&g u/L ;f] dfkm{t Joj:yfkg tyf cGo sd{rf/L aLr cfk;L %nkmn ug]{, sd{rf/Lx?sf] j[lQ ljsf; Pj+ Ifdtf clej[l$sf nflu ljutsf jif{x?df h:t} o; jif{ klg cfjZos sfo{x? ub}{ cfPsf] % .

    a}+ssf] efjL sfo{qmd tyf of]hgfx?,

    v ;'rgf k|ljwL, a}+ls+u ;km\ \̂j]o/, zfvf ;~hfn, gof“ gof“ k|*S^x? h:tf cfw"lgs Pj+ k|lt:klw{ a}+ls+u ;]jfsf] nflu cfjZos kg]{ cfjZos k'jf{wf/x? :yflkt eO{ ;s]sf] jt{dfg cj:yfdf log} k'jf{wf/x?nfO{ dfWod agfO{ a}+sn] cfkm\gf] ;]jfnfO{ yk k|efjsf/L agfpg] of]hgf agfPsf] % .

    v xfn;Dd a}+ssf] zfvf ;+hfn 41 j^f /x]sf]df o; dfkm{t cfufdL lbgdf a}+ssf] u|fxs ;+Vof lj:tf/ ub}{ hfg] / Joj;flos ;DefJotfsf] cfwf/df zfvf ;~hfn a(fp+b} nUg] a}+ssf] of]hgf /x]sf] % .

    v jt{dfg k|lt:kwf{Tds cj:yfsf sf/)f j[l$ eO{/x]sf] lgIF]k bfloTjsf] nfut sd ug{sf nflu rNtL Pj+ jrt vftf ;+Vof a(fpg] tkm{ ljz]if hf]* lbO{g]% .

    v u|fdL)f tyf b"u{d If]q ;Dd ;Lldt a}+ls+u ;]jf lj:tf/ ug]{ p@]Zo ;lxt klxnf] r/)fdf b}n]v lhNnfsf] kUgfy uf=lj=;=af^ z"? ul/Psf] zfvf/lxt a}+ls+u sfo{qmd æ;lhnf] a}+ls+u ;]jfÆ nfO{ b]ze/sf cGo :yfgx?df lj:tf/ ug]{ a}+ssf] of]hgf /x]sf] % .

    v a}+sn] ;~rfngdf NofPsf] l;4fy{ /]ld6 ;]jfnfO{ cfufdL lbgdf cGo d"n"sx?df klg lj:tf/ u/L b]z leq eO{/x]sf] eÚQmfgL s]Gb|x?nfO{ yk k|efjsf/L agfpg] / e"QmfgL s]Gb| lj:tf/ ug]{ a}+ssf] of]hgf /x]sf] % .

    v shf{ ljljwLs/)f, ;fgf tyf demf}nf pBd Joj;fosf] k|j${g tyf lj:tf/sf] nflu a}+sn] tbcg"?k nufgL lj:tf/ ub}{ n}hfg] % .

    To;}u/L a}+s tyf ljQLo ;:+yfx?sf] cfk;L dh{/sf ;DaGwdf

    g]kfn /fi «̂ a}+sn] ;d]t hf]* lbO{/x]sf] jt{dfg kl/k|]Ifdf pko"Qm ;fem]bf/ e]l^Psf] v)*df / To; k|sf/sf] dh{/n] eljiodf a}+ssf] ;"b[l(s/)fdf ]̂jf k"Ug] b]lvPdf dh{/sf] nflu ;d]t xfdL tof/ /x]sf] Joxf]/f d oxf“ pNn]v ug{ rfxG%" .

    a}+ssf] sfo{nfO{ c;/ kfg]{ tTjx?

    ljut s]xL jif{ b]lv hf/L /fhgLlts clglZrttf, v:sbf] cf}Bf]lus >d ;DaGw, l/on: ]̂^ tyf z]o/ ahf/df b]lvPsf] dGbL, a}+ls+u If]qdf a(\bf] k|lt:kwf{ Pj+ o;af^ l;lh{t k|efjx?n] a}+lsu+ If]qsf] sfo{ k|ultdf k|lts'n c;/ kg]{ ;Defjgf % . oBlk rfn' cfly{s jif{ ;“u;“u} cy{tGqdf b]lvPsf] t/ntfsf] cj:yfsf] ;"wf/ Pj+ /fhgLlts If]qdf b]lvPsf ;sf/fTds kxnx? ;“u} Joj;flos jftfj/)fdf ;"wf/sf ;Defjgfx? klg /x]sf %g\ . oLg} ;Defjgfx?sf] aLrdf a}+sn] efjL sfo{qmdnfO{ cufl* a(fpg] of]hgf agfPsf] % .

    gfkmf gf]S;fg jf“8kmf“8

    cfly{s jif{ 2067÷68 df ?=31,14,15,291 vÚb gfkmf ePsf]df a}+s tyf ljQLo ;+:yf ;DaGwL P]g 2063 sf] bkmf 44 jdf]lhd v"b gfkmfsf] 20 k|ltzt cyf{t ?=6,22,83,058 ;fwf/)f hu]*f sf]ifdf /sd %"§fO{Psf] % . o;} u/L ;f]xL P]gsf] bkmf 45 jdf]lhd ?=3,25,38,571 C)fkq e"QmfgL sf]ifdf, ?= 6,65,036 ;^xL #^a( sf]ifdf / ?= 19,24,703 :yug s/ sf]ifdf jf“*kmf“* u/L ut jif{sf] ;dfof]lht ;+lrt gfkmf ?=4,49,29,958 tyf z]o/ lk|ldodaf^ ? 1,36,93,140 / k"“hL ;dfof]hg sf]ifaf^ ? 79,49,360 ;dfof]hg u/L o; jif{sf] cGtdf ePsf] s"n ?=37,79,87,750 ljt/)fof]Uo d"gfkmfdWo] a}+ssf] s"n k"“hLsf]if 10 k|ltzt eGbf g# \̂g] u/L ? 20,09,39,258 -12=79 k|ltzt nfe+fz s/ ;lxt_ gub nfef+z / ? 4,71,33,900 a/fa/sf] af]g; z]o/ z]o/wgL dxfg"efjx?nfO{ ljt/)f ug]{ / af“sL ;+lrt d"gfkmfdf ;fg]{ k|:tfj ul/Psf] % .

    ;+rfns ;ldlt

    -s_ ;+rfns ;ldltsf] a}7s

    ;dLIff cjwLdf a}+ssf] ;+rfns ;ldltsf] a}&s 17 k^s a:of] . a}+ssf] k"“hL sf]ifsf] cj:yf, ;"zf;g Pj+ shf{, ;+rfng tyf ahf/ hf]lvd nufot a}+sn] Wofg lbg" kg]{ cfjZos ;Dk')f{ If]qsf ljifox? dfly uDeL/?kdf %nkmn ub}{ a}+snfO{ yk prfO{df k"¥ofpg ;+rfns ;ldltn] pkoÚQm lg)F{ox? ub}{ cfO{/x]sf] % . cfufdL lbgx?df klg ;b}j a}+ssf] lxtnfO{ Wofgdf /fvL cfkm\gf] e'ldsf lgjf{x ug{ xfdL ;Dk')f{ ;+rfnsx? k|ltj$ /x]sf %f}+ .

    -v_ ;+rfnsx?sf] rog

    o; jif{ ;+:yfks z]o/wgL ;d'xsf] ljleGg pk;d'xaf^ ;+rfns ;ldltdf k|ltlglwTj ug]{ ;+rfnsx? dWo] pk;d'x æsÆ af^ k|ltlglwTj ug"{x"g] ;+rfns Pj+ cWoIf >L lr/+hLnfn cu|jfnHo', pk;d'x ævÆ af^ k|ltlglwTj ug"{x"g] ;+rfns >L ;"/]zrGb| cu|jfnHo' tyf pk;d'x æuÆ af^ k|ltlglwTj ug"{x"g] ;+rfns >L tf/frGb s]l*ofHo' -k|ltlglw, k|"*]lG;on OGe]i^d]G^ s+= k|f=ln=_ sf] kbfjwL ;lsP kZrft ;+rfns ;ldltdf l/Qm ;~rfns kbdf a}+ssf] k|jGwkq tyf lgodfjnLsf] k|fjwfg adf]lhd pk;d'x æsÆ

  • 11 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    af^ >L lr/+hLnfn cu|jfnHo', pk;d'x ævÆ af^ >L k'gdrGb cu|jfnHo' tyf pk;d'x æuÆ af^ >L dgf]hs"df/ s]l*ofHo' -k|ltlglw, k|"*]lG;on OGe]i^d]G^ s+= k|f=ln=_ lgo"Qm x"g" ePsf] % . To;}u/L >L lr/+hLnfn cu|jfnHo' k'gM csf]{ sfo{sfnsf] nflu klg ;j{;Ddltn] a}+ssf] cWoIfdf lgo"Qm x"g" ePsf] % . ;+:yfks ;d'xaf^ ;+rfnsdf lgo"Qm eO{ o; cl# a}+snfO{ cd'No of]ubfg k"¥ofpg" ePsf]df >L ;"/]zrGb| cu|jfnHo' tyf >L tf/frGb s]l*ofHo' k|lt xflb{s cfef/ k|s^ ub}{ gof“ lgo"Qm x"g"x"g] ;+rfnsx? >L k'gdrGb cu|jfnHo' tyf >L dgf]hs"df/ s]l*ofHo' -k|ltlglw, k|"*]lG;on OGe]i^d]G^ s+= k|f=ln_ nfO{ xflb{s jwfO{ !fkg ub}{ sfo{sfnsf] ;kmntfsf] sfdgf ub{%f}+ .

    wGojfb 1fkg

    a}+ssf] lg/Gt/ pGgtL Pj+ k|utLdf ;bf ;fy lbgÚxÚg] cfb/)fLo u|Fxs dxfgÚefjx?, z]o/wgL dxfgÚefjx? tyf lgodgsf/L lgsfox? g]kfn ;/sf/, g]kfn /fi «̂ a}+s, g]kfn lwtf]kq af]*{, sDkgL /lhi «̂f/sf] sfof{nosf ;fy} g]kfn :^s PS:r]Gh ln=af^ k|fKt ;xof]u tyf dfu{bz{gsf] nflu xflb{s s[t!tf !fkg ub}{{ eljiodf klg o;} u/L oxf“x?sf] ;fy kfO{/xg] ljZjf; lnPsf] %" . cGTodf, a}+ssf] lxtsf] nflu lg/Gt/ lqmofzLn eO{ u|fxsju{sf] ;]jfdf ;+nUg ;Dkú)f{ sd{rf/Lx?, cfGtl/s tyf jf≈o n]vfk/LIfs, z]o/ /lhi «̂f/ Pj+ ;Dk')f{ z"e]R%"sx? nfO{ o; cj;/df xflb{s wGojfb lbg rfxG%Ú .

    wGojfb .

    ;+rfns ;ldltsf] t˚ {jf^

    >L lr/+hLnfn cu|jfn

    cWoIf

    ldlt 2068÷09÷14

  • 12 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    cg';'rL -s_

    != n]vfk/LIfssf] k|ltj]bg ;DaGwdf ;+rfns ;ldltsf] l6Kk0FL n]vfk/LIFssf] k|ltj]bgdf pNn]v ul/Psf ljj/0F tyf ;'emfjx?dfly ;+rfns ;ldltdf 5nkmn eO{ n]vfk/LIFsn] /fVg'ePsf ;'emfjx?nfO{ sfof{Gjog ug{ Joj:yfkgnfO{ lgb]{zg lbOPsf] 5 . @= n]vfk/LIF0F ;ldlt-s_ ;+rfns ;ldltsf] ldlt 2068 a}zfv 28 -11 d], 2011_ df a;]sf] 156 cf}+ a}&sn] n]vfk/LIF)F ;ldltsf] k"gu{&g u/]sf] lyof]

    pQm ;ldlt xfn;Dd klg lqmofzLn % . ;f] ;ldltdf lgDglnlvt ;b:ox? /xg" ePsf] % .

    1= >L k'gd rGb cu|jfn ;+of]hs 2= >L /tg nfn s]l*of ;b:o 3= >L dx]z k|;fb kf]v/]n ;b:o -v_ ;dLIFf cjlwdf lgDg lnlvt ljifox?dfly %nkmn ug{sf] nflu n]vfkl/IF)F ;ldltsf] 14 j^F j}&s ;DkGg ePsf lyP M

    • cf=j= 2067÷68 sf] nflu n]vfk/LIF)F of]hgf / sfo{qmdx?• k|f/lDes n]vf k/LIF)F k|ltj]bg, To; pk/ Joj:yfkgsf] hjfkm tyf 2067÷68 sf] ljQLo ljj/)Fx? pk/ %nkmn• cf=j= 2067÷68 sf] nflu n]vfk/LIFssf] lgoÚlQmsf] l;kmfl/;• s]lGb|o tyf zfvf sfof{nox?sf shf{ tyf ;+rfng;DaGwL n]vfk/LIF)f k|ltj]bgx?,• g]kfn /fi «̂ a}+s, a}+s ;'kl/j]If)f ljefuaf^ ePsf] :ynut lgl/If)f k|ltj]bg 2067 pk/ %nkmn tyf a}+s Joj:yfkgnfO{ lgb{]zg . • zfvf sfof{nox?sf k|tLtkq sf/f]jf/ ;DaGwL n]vfk/LIF)f k|ltj]bgx?• nufgL ;DjGwL n]vfk/LIf)F k|ltj]bg

    -u_ ;dLIFf cjwLdf n]vfk/LIF)f ;ldltdf /xgÚePsf ;+rfnsx?nfO{ k|lt j}&s ?=8,000 sf b/n] a}&s eQf k|bfg ul/Psf] % .

    #= ;ldIFf cjlwdf ;+rfnsx? / k|d'v sfo{sf/L clws[tnfO{ e'Qmfg ul/Psf] /sdsf] ljj/0F• ;+rfnsx?nfO{ a}&s eQf, b}lgs e|d)F eQf tyf cGo eQf tyf vr{ jfkt eÚQmfgL ePsf] ?= 46,34,354÷• k|dÚv sfo{sf/L clws[tnfO{ kfl/>lds, eQf tyf cGo ;Úljwfkfkt eÚQmfgL ul/Psf] ? 85,62,975÷

    $= nfef+zsf] ljj/0Fa}+sn] ut cfly{s jif{ 2066÷67 df 8=42 k|ltzt -s/ ;lxt_ sf] b/n] nfef+z ljt/)F u/]sf] lyof] eg] cfly{s jif{ 2067÷68 df klg a}+ssf] ;+rfns ;ldltn] 3 k|ltztsf] b/n] af]g; z]o/ tyf 12=79 -s/ ;lxt_ gub nfef+z ljt/)F ug{sf] nflu k|:tfj u/]sf] % .

    5= cfly{s jif{ 2067÷68 df a}+sn] sÚg} z]o/ hkmt u/]sf] %}g .

    6= sÚg} klg ;+rfns, sfo{sf/L k|dÚv, a}+ssf ;+:yfks z]o/wgL jf lghsf] glhssf gft]bf/ jf lgh ;+nUg /x]sf] kmd{, sDkgL jf ;+ul&t ;+:yfn] a}+snfO{ sÚg} klg /sd aÚemfpg af“sL %}g .

  • 13 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    l;4fy{ a}+s lnld6]8sf

    z]o/xf]N8/x¿df n]vfk/LIfssf] k|ltj]bg cf= j= @)^&÷)^*xfdLn] >L l;¢Fy{ a}+s lnld6]8 sf]] cfiff9 #@, @)^* sf] jf;nft, ;f] ldltdf ;dfKt ePsf] cfly{s jif{sf] gfkmf gf]S;fg lx;fj, gub k|jfx ljj/0f tyf OSjL6Ldf ePsf] kl/jt{g ;DaGwL ljj/0fsf] n]vfk/LIf0f ;DkGg u/]sf 5f+} .

    Joj:yfkgsf] bfloTj

    ljQLo ljj/0fx? k|ltsf] pQ/bfloTj sDkgLsf] Joj:yfkgdf /x]sf] 5 .

    n]vfkl/Ifssf] bfloTj

    Joj:yfkgn] tof/ u/]sf] ljQLo ljj/0fx? pk/ n]vfk/LIf0fsf] cfwf/df cf˚ \gf] dGtJo hf/L ug'{ xfd|f] pQ/bfloTj xf] .

    n]vfkl/Ifssf] sfo{Ô]q

    g]kfnsf] n]vfk/LIf0fdfg tyf k|rlnt n]vfk/LIf0f l;4fGtsf] cfwf/df n]vfk/LIf0f ;DkGg ul/Psf] 5 . ljQLo ljj/0f ;f/e"t ?kdf unt cf“s8f /lxt 5 eGg] s'/fdf ljZj:t x'gsf nflu tL n]vfk/LIf0f dfg tyf l;4fGt cg';f/ n]vfk/LIf0f of]hgf tof/ u/L tbg';f/ n]vfk/LIf0f ;DkGg ug'{ kb{5 . ljQLo ljj/0fdf pNn]lvt /sd / v'nfO{sf cGo ljj/0fnfO{ k'i6\ofO{+ ug{] k|df0fsf] 58\s] k/LIf0f ;d]t n]vfk/LIf0fdf ;dfj]z x'G5 . sDkgLn] cjnDjg u/]sf] n]vf l;4fGt, Joj:yfkgn] u/]sf dxTjk"0f{ cg'dfg Pj+ ljQLo ljj/0f k|:t'tLsf] ;du| l:yltsf] d"Nof°g klg n]vfk/LIf0fdf ;dfj]z x'G5 . n]vfk/LIf0fsf] xfd|f] dGtJonfO{ kof{Kt cfwf/ k|bfg ug{] s'/fdf xfdL ljZj:t 5f+} .

    a}+s tyF ljQLo ;+:yFsF] s'g} zFvFn] pQm a}+s tyF ljQLo ;+:yFdf hDdf ePsF] lgÔ]k jF C0F nuFgLsf] b'O{ k|ltzt jF ;F] eGbF a9L /sd ;+sng jF C0F nuFgL u/]sF] ePdF To:tF] zFvFsF] 5'§} n]vFkl/Ô0F ug'{kg]{ egL g]kFn rF6{8{ PsFpG6]G6 ;+:yFsF] lgb]{zg adf]lhd sDkgLsf] ;f] dfkb08df kg]{ zfvfx?sf] n]vFkl/Ô0F ul/Psf] 5 Pj+ cGo zfvfx?sf] xsdf k|fKt ljj/0F xfdLn] ljQLo ljj/0Fdf /fo k|bfg ug{ koF{Kt /x]sf] 5

    n]vfkl/If0fsf] /fo

    pk/f]Qmfg';f/ ljQLo ljj/0fsf] k/LIf0f u/L b]xfo adf]lhd k|ltj]bg k|:t't u/]sf 5f+}M–

    -!_ xfdLn] n]vfk/LIf0fsf] l;nl;nfdf cfjZos 7fg]sf ;a} ;"rgf / :kli6s/0fx? kfof+} .

    -@_ ;+nUg jf;nft, gfkmf–gf]S;fg lx;fj sDkgLn] /fv]sf lx;fj lstfj;“u b'?:t /x]sf 5g\ .

    -#_ sDkgLn] cf˚ \gf] lx;fj lstfj k|rlnt sfg"g / k|rng cg';f/ 7Ls;“u /fv]sf] 5 .

    -$_ xfdLn] k|fKt u/]sf] ;"rgf Pj+ xfdLnfO{ lbOPsf] :kli6s/0f tyf sDkgLsf] lx;fj lstfjsf] k/LIf0faf6, sDkgLsf] ;+rfns ;ldlt jf sDkgLsf s'g} sd{rf/Ln] sfg"gL Joj:yf ljkl/t sfd u/]sf] jf sDkgLnfO{ k|ToIf xfgL gf]S;fgL u/]sf] jf lxgfldgf u/]sf] jf g]kfn /fi6« a}+ssf lgb]{zgx? pNn+3g u/L o;sf u|fxsx?sf] lxt / ;'/Iff lj?4 sfd u/]sf] xfd|f] hfgsf/Ldf cfPg .

    -%_ sDkgLsf] k|fylds k'“hL Pj+ k'“hL sf]if g]kfn /fi6« a}+ssf] lgb]{zg adf]lhd kof{Kt /x]sf] 5 .

    -^_ xfdLn] kfP;Ddsf] ;"rgf Pj+ xfdLnfO{ lbOPsf] :kli6s/0f tyf ;+nUg n]vf gLltx? / n]vf ;DjGwL l6Kk0fLnfO{ ;fy} cWoog ubf{ cg';'lr $M## sf] a'“bf g+ !& df pNn]v eP adf]lhd cFiff9 #@, @)^& ;Ddsf] ;+lrt ljbf jfktsf] bfloTjnfO{ cf=j= @)^&÷^* sf] ;+lrt ljbf vr{df n]vf+sg ul/Psf sf/0F kg{ hfg] c;/ aFx]s jf;nftn] sDkgLsf] cfiff9 #@, @)^* sf] cfly{s cj:yf, gfkmf gf]S;fg lx;fjn] pQm ldltdf ;dfKt cjlwsf] ;+rfng glthf, gub k|jfx ljj/0fn] pQm ldltdf ;dfKt cjlwsf] gub k|jfx, tyf OSjL6Ldf ePsf] kl/jt{g ;DaGwL ljj/0fn] pQm ldltdf ;dfKt cjlwsf] OSjL6Ldf ePsf] kl/jt{g sf] plrt tyf oyfy{ l:ylt lrq0f ub{5 Pj+ ljQLo ljj/0f k|rlnt sfg'gsf clwgdf /xL nfu' ug{ ;lsg] xb;Dd g]kfn n]vfdfg cg';f/ tof/ kfl/Psf] 5 .

    === === === === === === d's'Gb b]j clwsf/L, P˚=l;=P=

    lg= b]j P;f]l;P6\; rf6{8{ PsfpG6]G6;\

    sflt{s !*, @)^*:yfg sf7df8f}

  • 14 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    != z]o/ k'“hL $=! 1,61,82,63,900 1,31,04,36,445

    @= hu]8f tyf sf]ifx¿ $=@ 37,01,40,936 29,31,05,663

    #= C0fkq tyf a08 $=# 22,77,70,000 22,77,70,000

    $= ltg{ af“sL shf{ tyf ;fk6L $=$ 4,50,00,000 34,50,00,000

    %= lgIf]k bfloTj $=% 21,57,56,53,982 20,19,70,29,402

    ^= e'QmfgL lbg'kg]{ lanx¿ $=^ 26,85,783 3,57,03,895

    &= k|:tfljt tyf e'QmfgL lbg af“sL nfef+z – 20,09,39,258 13,14,56,632

    *= cfos/ bfloTj – 1,56,59,099 48,45,928

    (= cGo bfloTj $=& 34,97,59,091 25,44,88,130

    jf;nft

    -2068 ;fn cfiff( d;fGt_

    k'“hL tyf bfloTj o; jif{ ?=cg';"rL ut jif{ ?=

    $=! b]lv $=!& ;Ddsf cg';"rLx¿ jf;nftsf cleGg c· x'g\ .

    k|d'v ;"rsf°x¿ cg';"rL $=#!k|d'v n]vf gLltx¿ cg';"rL $=#@n]vf ;DalGw l6Kk0fLx¿ cg';"rL $=##

    ;DklQ rfn' cf=j= ?=cg';"rL ut cf=j= ?=

    != gub df}Hbft $=* 49,12,49,342 32,68,68,203

    @= g]kfn /fi6«« a}+sdf /x]sf] df}Hbft $=( 1,22,24,11,894 1,02,74,65,065

    #= a}+s÷ljQLo ;+:yfdf /x]sf] df}Hbft $=!) 19,20,23,742 1,05,22,76,937

    $= dfu tyf cNk ;"rgfdf k|fKt x'g] /sd $=!! 88,27,81,384 69,90,42,011

    %= nufgL $=!@ 2,53,79,09,426 2,45,24,75,662

    ^= shf{, ;fk6 tyf lan vl/b $=!# 18,38,40,33,093 16,65,38,51,922

    &= l:y/ ;DklQ $=!$ 36,81,73,634 36,04,25,762

    *= u}/ a}ls· ;DklQ $=!% – –

    (= cGo ;DklQ $=!^ 32,72,89,533 23,00,23,738

    s'n ;DklQ @$,$),%*,&@,)$( @@,*),@$,@(,#))

    s'n k'“hL tyf bfloTj @$,$),%*,&@,)$( @@,*),@$,@(,#))

    ;Defljt bfloTj cg';"rL $=!&;~rfnsx¿sf] 3f]if0ff cg';"rL $=@(k'“hLsf]if tflnsf cg';"rL $=#)hf]lvd efl/t ;DklQ ljj/0f tflnsf cg';"rL $=#)-s_

    cfhsf] ldltsf] ;+nUg k|ltj]bg cg';f/

    b= /fd rGb| vgfnk|aGws – ljQ

    b= ;'Gb/ k|= s8]npk dxfk|aGws

    b= zDe'gfy uf}tddxfk|aGws

    b= ;'/]Gb| e08f/Lk|d'v sfo{sf/L clws[t

    b= lr/+hLnfn cu|jfncWoIf

    b= k'gd rGb cu|jfn b= dgf]h s'df/ s]l8of

    b= ljZjgfy zfx b= ;'af]w tf]bL

    b= dx]z k|;fb kf]v/]n b= x]dGt 1jfnL

    b= /tgnfn s]l8of b= eut lji6

    -;+rfnsx¿_

    d's'Gb b]j clwsf/L, P˚=l;=P= b]j P;f]l;P6\;

    rf6{8{ Psfp06]06;\

    ldltM sflt{s !&, @)^* -03 November 2011_ sf7df8f}+

  • 15 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    ljj/0f o; jif{ ?=cg';"rL ut jif{ ?=

    != Aofh cfDbfgL $=!* 2,69,02,94,141 2,01,82,91,813

    @= Aofh vr{ $=!( 1,92,52,43,099 1,40,64,89,572

    v'b Aofh cfDbfgL 76,50,51,042 61,18,02,24176,50,51,042 61,18,02,241

    #= sldzg tyf l8:sfp06 $=@) 6,80,49,045 4,27,58,283

    $= cGo ;~rfng cfDbfgL $=@! 6,22,52,282 5,06,94,422

    %= ;6xL 36a9 cfDbfgL $=@@ 3,86,89,741 1,21,67,702

    s'n ;~rfng cfDbfgL 93,40,42,110 71,74,22,64893,40,42,110 71,74,22,648

    ^= sd{rf/L vr{ $=@# 15,58,03,411 10,36,80,178

    &= cGo ;~rfng vr{ $=@$ 26,54,77,124 17,57,35,300

    *= ;6xL 36a9 gf]S;fg $=@@ – –

    ;Defljt gf]S;fgL Joj:yf cl3sf] ;~rfng d'gfkmf 51,27,61,575 43,80,07,17051,27,61,575 43,80,07,170

    (= ;Defljt gf]S;fgL Joj:yfx¿ $=@% 4,26,28,156 6,53,22,221

    ;~rfng d'gfkmf 47,01,33,418 37,26,84,94947,01,33,418 37,26,84,949

    !)= u}/ ;~rfng cfDbfgL÷-gf]S;fg_ $=@^ 14,32,733 1,08,58,577

    !!= ;Defljt gf]S;fgL Joj:yfaf6 lkmtf{ $=@& 2,08,71,446 –

    lgoldt sf/f]af/af6 ePsf] d'gfkmf 49,24,37,598 38,35,43,52649,24,37,598 38,35,43,526

    !@= c;fdfGo sf/f]af/x¿af6 ePsf] d'gfkmf÷-vr{_ $=@* – –

    ;Dk"0f{ sf/f]af/ ;dfj]z kl5sf] v'b d'gfkmf 49,24,37,598 38,35,43,52649,24,37,598 38,35,43,526

    !#= sd{rf/L af]g; Joj:yf 4,47,67,054 3,48,67,593

    !$= cfos/ Joj:yf -s±v–u_ 13,62,55,252 10,78,28,164

    s= o; jif{sf] 13,61,39,826 10,49,17,398

    v= ut jif{;Ddsf] 20,40,129 13,63,819

    u= :yug cfDbfgL÷-vr{_ 19,24,703 -15,46,947_

    v'b gfkmf÷-gf]S;fg_ 31,14,15,291 24,08,47,76831,14,15,291 24,08,47,768

    $=!* b]lv $=@* ;Ddsf cg';"rLx¿ gfkmf–gf]S;fg lx;fasf cleGg c· x'g\ .

    gf˚f–gf]S;fg lx;fa-! >fj0f @)^& b]lv #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    cfhsf] ldltsf] ;+nUg k|ltj]bg cg';f/

    b= /fd rGb| vgfnk|aGws – ljQ

    b= ;'Gb/ k|= s8]npk dxfk|aGws

    b= zDe'gfy uf}tddxfk|aGws

    b= ;'/]Gb| e08f/Lk|d'v sfo{sf/L clws[t

    b= lr/+hLnfn cu|jfncWoIf

    b= k'gd rGb cu|jfn b= dgf]h s'df/ s]l8of

    b= ljZjgfy zfx b= ;'af]w tf]bL

    b= dx]z k|;fb kf]v/]n b= x]dGt 1jfnL

    b= /tgnfn s]l8of b= eut lji6

    -;+rfnsx¿_

    d's'Gb b]j clwsf/L, P˚= l;= P= b]j P;f]l;P6\;

    rf6{8{ Psfp06]06;\

    ldltM sflt{s !&, @)^* -03 November 2011_ sf7df8f}+

  • 16 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    ljj/0f rfn' cf=j= ?= ut cf=j= jif{ ?=

    cfDbfgL

    != ut jif{;Ddsf] ;l~rt d'gfkmf 4,49,29,958 1,81,67,218@= o; jif{sf] d'gfkmf 31,14,15,291 24,08,47,768#= ;6xL 36a9 sf]if – –$= k'“hL ;dfof]hg sf]ifaf6 /sdfGt/ 79,49,360 –5= z]o/ lk|ldod 1,36,93,140 hDdf 37,79,87,750 25,90,14,98637,79,87,750 25,90,14,986vr{ != ut jif{;Ddsf] ;l~rt gf]S;fg – –@= o; jif{sf] gf]S;fg – –#= ;fwf/0f hu]8f sf]if 6,22,83,058 4,81,69,554$= e}k/L cfpg] hu]8f – –%= ;+:yf ljsf; sf]if – –^= nfef+z ;dLs/0f sf]if – –&= sd{rf/L ;DaGwL hu]8fx¿ – –*= k|:tfljt nfef+z 20,09,39,258 13,14,56,632(= k|:tfljt af]g; z]o/ hf/L 4,71,33,900 –!)= ljz]if hu]8f sf]if – –!!= ;6xL 36a9 sf]if 6,65,036 –!@= k'“hL lkmtf{ hu]8f sf]if – –!#= k'“hL ;dfof]hg sf]if – –!$= nufgL ;dfof]hg sf]if – 3,00,000!%= :yug s/ sf]if 19,24,703 16,20,27116= cGo – – C)fkq e"QmfgL sf]if 3,25,38,571 3,25,38,571 hDdf 34,54,84,526 21,40,85,02834,54,84,526 21,40,85,028!^= ;l~rt d'gf˚f÷-gf]S;fg_ 3,25,03,223 4,49,29,9583,25,03,223 4,49,29,958

    gf˚f–gf]S;fg af“8˚f“8 lx;fa-! >fj0f @)^& b]lv #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    cfhsf] ldltsf] ;+nUg k|ltj]bg cg';f/

    b= /fd rGb| vgfnk|aGws – ljQ

    b= ;'Gb/ k|= s8]npk dxfk|aGws

    b= zDe'gfy uf}tddxfk|aGws

    b= ;'/]Gb| e08f/Lk|d'v sfo{sf/L clws[t

    b= lr/+hLnfn cu|jfncWoIf

    b= k'gd rGb cu|jfn b= dgf]h s'df/ s]l8of

    b= ljZjgfy zfx b= ;'af]w tf]bL

    b= dx]z k|;fb kf]v/]n b= x]dGt 1jfnL

    b= /tgnfn s]l8of b= eut lji6

    -;+rfnsx¿_

    d's'Gb b]j clwsf/L, P˚=l;= P= b]j P;f]l;P6\;

    rf6{8{ Psfp06]06;\

    ldltM sflt{s !&, @)^* -03 November 2011_ sf7df8f}+

  • 17 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    OSjL

    6Ld

    f ePs

    f] kl/

    jt{g

    ;Da

    lGw

    ljj/

    0f-c

    f= j= @

    )^&÷

    ^*_

    ?k}of“df

    ljj/

    0fz]o/

    k'“hL

    ;l~

    rt

    gf˚f÷

    -gf]S;fg_

    ;fw

    f/0f h

    u]8f

    sf]if

    k'“hLu

    t hu]8

    f

    sf]if

    z]o/

    lk|ld

    od

    ;6x

    L 36a

    9

    sf]if

    k|:tfljt

    af]g;

    z]o/

    :yug

    s/

    sf]if

    C0fkq

    e'Qmfg

    L sf]if

    nufgL

    ;df

    of]hg

    sf]if

    s'n /

    sd

    z'?

    df}Hb

    ft1,31

    ,04,36,445

    1,31

    ,04,36,445

    4,4

    9,29

    ,958

    4,4

    9,29

    ,958

    16,65,54

    ,900

    16,65,54

    ,900

    79,4

    9,36

    079

    ,49,36

    0—

    66,74,031

    66,74,031

    –16

    ,20,27

    116

    ,20,27

    16,50

    ,77,14

    36,50

    ,77,14

    33,00

    ,000

    3,00

    ,000

    1,60

    ,35,42,10

    81,60

    ,35,42,10

    8

    n]vf gLltdf

    kl/jt

    {g–

    ——

    ——

    ——

    ——

    k'g:y

    flkt

    df}Hb

    ft1,31

    ,04,36,445

    1,31

    ,04,36,445

    4,4

    9,29

    ,958

    4,4

    9,29

    ,958

    16,65,54

    ,900

    16,65,54

    ,900

    -79,49,36

    0_-79,49,36

    0_-1,36,93

    ,140_

    -1,36,93

    ,140_

    66,74,031

    66,74,031

    –16

    ,20,27

    116

    ,20,27

    16,50

    ,77,14

    36,50

    ,77,14

    330

    ,00,00

    30,00,00

    1,60

    ,35,42,10

    81,60

    ,35,42,10

    8

    z]o/

    lk|ldo

    d—

    !,#^

    ,(#,!$

    )—

    ——

    ——

    ——

    1,36

    ,93,14

    0

    k'“hL ;df

    of]hg

    sf]if

    —&(

    ,$(,#^

    )—

    ——

    ——

    ——

    -1,36,93

    ,140_

    d'b|f ¿kfGt

    /0f leGg

    tf—

    ——

    ——

    ——

    ——

    cfo ljj

    /0fd

    f ;df

    j]z g

    ul/P

    sf] v'b

    gf˚f÷

    3f6f

    ——

    ——

    ——

    ——

    ——

    o; j

    if{sf] v'b

    gf˚f

    —31

    ,14,15,29

    1—

    ——

    ——

    ——

    31,14,15,29

    1

    ;fwf/0f h

    u]8f sf]if

    —-6,22,83,05

    8_

    622,83,05

    8—

    ——

    ——

    ——

    gub

    nfe

    f+z÷k|:

    tfljt

    af]g;

    z]o/

    —-20,09

    ,39,25

    8_

    ——

    ——

    –—

    —-20,09

    ,39,25

    8_

    af]g;

    z]o/

    hf/L

    –-4

    ,71,33

    ,900

    _—

    ––

    —4,71,33

    ,900

    ——

    z]o/

    k"“hL lgIs

    fzg

    26,06,93

    ,555

    ——

    —1,36

    ,93,14

    01,36

    ,93,14

    0—

    ——

    —27

    ,43,86,69

    5

    ;Dk

    lQ k

    'gd"{No

    f°gd

    f ar

    t—

    ——

    ——

    ——

    ——

    ;Dk

    lQ k

    'gd"{No

    f°gd

    f 3f6f

    ——

    ——

    ——

    ——

    ;^xL #

    ^a(

    sf]if

    —-6,65,03

    6_—

    —–

    6,65

    ,036

    ——

    ——

    nufgL ;d

    fof]h

    g sf]if

    Aofh

    b/ c

    Gt/

    sf]if

    ——

    ——

    ——

    ——

    ——

    :yug

    s/

    sf]if

    —-19,24

    ,703

    _—

    ——

    ——

    19,24,703

    ——

    C)fkq

    e"Qmfg

    L sf]if

    —-3,25,38

    ,571

    _—

    ——

    ——

    —3,25

    ,38,571

    sn

    Og P

    *efG;

    –—

    clGt

    d df

    }Hbft

    clGt

    d df

    }Hbft

    1,57

    ,11,30

    ,000

    1,57

    ,11,30

    ,000

    3,25

    ,03,22

    33,25

    ,03,22

    322

    ,88,37,95

    822

    ,88,37,95

    8––

    –73

    ,39,06

    773

    ,39,06

    7—

    35,4

    4,974

    35,4

    4,974

    9,76

    ,15,71

    49,76

    ,15,71

    43,00

    ,000

    3,00

    ,000

    1,98

    ,84,04,8

    361,98

    ,84,04,8

    36

  • 18 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    gub k|jfx ljj/0f-! >fj0f @)^& b]lv #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    o; jif{ ?=

    -s_ sf/f]af/ ;~rfngaf6 gub k|jfx (56,26,70,036)(56,26,70,036) 96,36,99,35896,36,99,358 != gub k|fKtL 2,84,96,10,7862,84,96,10,786 2,12,39,12,2202,12,39,12,220 !=! Aofh cfDbfgL 2,68,06,19,718 2,01,82,91,813 !=@ sldzg tyf l8:sfp06 cfDbfgL 6,80,49,045 4,27,58,283 !=# ljb]zL ljlgdo sf/f]af/af6 cfDbfgL 3,86,89,741 1,21,67,702 !=$ ckn]lvt shf{sf] c;"nL – - !=% cGo cfDbfgL 6,22,52,282 5,06,94,422 @= gub e'QmfgL 2,41,87,93,2522,41,87,93,252 1,76,90,03,5311,76,90,03,531 @=! Aofh vr{ 1,91,02,97,401 1,38,68,18,348 @=@ sd{rf/L vr{ 19,06,71,004 13,41,80,467 @=# sfof{no ;~rfng vr{ 18,97,89,561 14,27,69,756 @=$ cfos/ e'QmfgL 12,99,59,990 10,36,88,012 2.5 cGo vr{ (19,24,703) 15,46,947 sfo{ut k'“hL ultljlw cl3sf] gub k|jfx $#,)*,!&,%#$ #%,$(,)*,^*( ;+rfng ;DaGwL rfn" ;DklQdf sdL÷-j[l4_ -@,!),(%,!(,*#(_ -#,*#,^%,!(,(!^_ != dfu tyf cNk;"rgfdf k|fKt x'g] /sddf sdL÷-j[l4_ (18,37,39,373) (21,42,02,011) @= cGo cNksfnLg nufgLdf sdL÷-j[l4_ (8,62,51,213) (17,40,10,133) #= shf{ tyf lan v/Lbdf sdL÷-jl[4_ (1,75,18,47,215) (3,39,05,52,628) 4. cGo ;DklQdf sdL÷(j[l$) (8,76,82,039) (5,77,55,144) ;+rfng ;DaGwL rfn" bfloTjdf sdL÷-j[l4_ !,!!,^),#@,@^( $,$$,%#,!),%*% 1. lgIF]k bfloTjdf -sdL_÷j[l4 1,37,86,24,580 4,34,22,30,999 @= ;l6{l˚s]6 ckm l8kf]lh6df -sdL_÷j[l4 - – #= cNksfnLg ;fk6Ldf -sdL_÷j[l4 (30,00,00,000) 1,74,00,000 $= cGo bfloTjdf -sdL_÷j[l4 3,74,07,690 6,78,52,775 -v_ nufgL sf/f]af/df gub k|jfx (8,11,85,253) (31,26,62,330)(8,11,85,253) (31,26,62,330) 1. bL3{sfnLg nufgLdf sdL÷-j[l4_ 8,17,449 (10,22,87,732) @= :yL/ ;DklQdf sdL÷-j[l4_ (8,34,35,435) (22,12,33,175) #= bL3{sfnLg nufgLdf Aofh cfDbfgL – – $= nfef+z cfDbfgL 10,50,000 7,50,000 %= cGo cfDbfgL 3,82,733 1,01,08,577 -u_ ljQLo sf/f]af/af6 gub k|jfx 14,29,30,06314,29,30,063 20,78,89,07720,78,89,077 != bL3{sfnLg C0f -a08, l8j]Gr/ cflb_ df j[l4÷-sdL_ – – @= z]o/ k'“hLdf j[l4÷-sdL_ 27,43,86,695 21,54,06,445 #= cGo bfloTjdf j[l4÷-sdL_ - – $= g]kfn /fi6«« a}+saf6 k|fKt ;x'lnot÷k"g/shf{df j[l4÷-sdL_ - – 5. k|:tfljt nfef+z / ltg'{kg]{ nfef+z j[l$÷(sdL) (13,14,56,632) (75,17,368) -3_ gub tyf a}+s df}Hbftsf] ljlgdo b/df ePsf] ˚/saf6 cfDbfgL÷-vr{_ – –– – -ª_ o; jif{sf] ;Dk"0f{ ultljlwaf6 gub k|jfx -s±v±u±3_ (50,09,25,226)(50,09,25,226) 85,89,26,10485,89,26,104 -r_ gub tyf a}+sdf /x]sf] ;'? df}Hbft 2,40,66,10,2042,40,66,10,204 1,54,76,84,1011,54,76,84,101 -5_ gub tyf a}+sdf /x]sf] clGtd df}Hbft 1,90,56,84,9781,90,56,84,978 2,40,66,10,2052,40,66,10,205

    ut jif{ ?=ljj/0f

  • 19 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    z]o/ k'“hL tyf :jfldTj-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    o; jif{ ?=

    z]o/ :jfldTj

    ut jif{

    :jb]zL :jfldTj !)) !,%&,!!,#),))) !)) !,)(,%),#),))) != g]kfn ;/sf/ – – – – @= æsÆ ju{sf Ohfhtkqk|fKt ;+:yfx¿ – – – – #= cGo Ohfhtkqk|fKt ;+:yfx¿ – – – – $= cGo ;+:yfx¿ – – – – %= ;j{;fw/0f $( &^,(*,%#,&)) $( %#,^%,^$,&)) ^= cGo %! *),!@,&^,#)) %! %%,*$,^%,#))lab]zL :jfldTj – – – –

    hDdf !)) !,%&,!!,#),))) !)) !,)(,%),#),)))hDdf !)) !,%&,!!,#),))) !)) !,)(,%),#),)))

    ∞ ?= ∞ ?=ljj/0f

    -@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    != z]o/ k'“hL !=! clws[t k'“hL #,)),)),)),))) #,)),)),)),))) s_ #,)),)),))) ;fwf/0f z]o/ k|lt z]o/ ?= !)) sf b/n] #,)),)),)),))) #,)),)),)),))) v_ ……… gg\l/l8d]jn lk|km/]G; z]o/ k|lt z]o/ ¿= …… n] — — u_ ……… l/l8d]jn lk|km/]G; z]o/ k|lt z]o/ ¿= …… n] — — !=@ hf/L k'“hL !,%&,!!,#),))) !,%&,!!,#),))) s_ !,%&,!!,#)) ;fwf/0f z]o/ k|lt z]o/ ?= !)) sf b/n] !,%&,!!,#),))) !,%&,!!,#),))) v_ …… gg\l/l8d]jn lk|km/]G; z]o/ k|lt z]o/ ¿= …… n] — — u_ …… l/l8d]jn lk|lkm/]G; z]o/ k|lt z]o/ ¿= …… n] — — !=# r'Qmf k'“hL !,%&,!!,#),))) !,)(,%),#),))) s_ !,%&,!!,#)) ;fwf/0f z]o/ k|lt z]o/ ?= !)) sf b/n] !,%&,!!,#),))) !,)(,%),#),))) v_ …… gg\l/l8d]jn lk|km/]G; z]o/ k|lt z]o/ ¿= ………n] — — u_ …… l/l8d]jn lk|km/]G; z]o/ k|lt z]o/ ¿= …… n] — — !=$ k|:tfljt af]g; z]o/ $,&!,##,()) — !=% sn Og P8efG; – @!,%$,)^,$$% !=^ hDdf /sd -!=#±!=$±!=%_ !,^!,*@,^#,()) !,#!,)$,#^,$$%

    cg';"rL $=!

  • 20 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    )=%∞ k|ltzt jf ;f] eGbf a9L :jfldTj ePsf z]o/wgLsf] ljj/0f

    != g/]Gb| s'df/ cu|jfn 7,69,854 7,69,85,400 4.90 @= k|'8]lG;on OGe]i6d]G6 s+= k|f= ln= 6,29,764 6,29,76,400 4.01 #= lr/GhLnfn cu|jfn 6,28,450 6,28,45,000 4.00 $= xL/fnfn s]l8of 5,21,616 5,21,61,600 3.32 %= /tgnfn s]l8of 5,18,471 5,18,47,100 3.30 ^= dxfjL/ OGe]i6d]G6 k|f=ln= 4,71,339 4,71,33,900 3.00 &= kjg s'df/ cu|jfn 4,71,339 4,71,33,900 3.00 *= ;'af]w tf]bL 3,95,923 3,95,92,300 2.52 (= uf]dtL b]jL s]l8of 3,45,648 3,45,64,800 2.20 !)= lbgfgfy s]l8of 3,39,364 3,39,36,400 2.16 !!= g/kt l;+x h}g 3,19,913 3,19,91,300 2.04 !@= czf]s s'df/ jfx]6L 3,14,226 3,14,22,600 2.00 !#= /fd cjtf/ s]l8of 2,89,087 2,89,08,700 1.84 !$= dbg nfn s]l8of 2,89,087 2,89,08,700 1.84 !%= ;ljtf s]l8of 2,83,335 2,83,33,500 1.80 !^= k'gd rGb cu|jfn 2,53,210 2,53,21,000 1.61 !&= k'ikf~hnL OG6/g]zgn k|f=ln= 2,44,397 2,44,39,700 1.56 !*= ;'/]z s'df/ ?·6f 2,35,670 2,35,67,000 1.50 !( ;Gtf]if /f7L 2,35,670 2,35,67,000 1.50 @)= ;'/]z rGb| cu|jfn 2,19,957 2,19,95,700 1.40 @!= s[i0f d'/f/L cu|jfn 1,88,536 1,88,53,600 1.20 @@= ljgf]b s'df/ cu|jfn 1,84,404 1,84,40,400 1.17 @#= ljZjgfy zfx 1,57,113 1,57,11,300 1.00 @$= /fhs'df/ l6j8]jfnf 1,57,113 1,57,11,300 1.00 @%= /fh]Gb| cu|jfn 1,57,113 1,57,11,300 1.00 @^= hzs/0f zf/bf 1,57,113 1,57,11,300 1.00 @&= /ljGb|gfy zdf{ 1,52,912 1,52,91,200 0.97 @*= ;/f]h zdf{ 1,50,056 1,50,05,600 0.96 @(= lglstf s'df/L led;fl/of 1,42,830 1,42,83,000 0.91 #)= dlgz h}g 1,39,093 1,39,09,300 0.89 #!= ;ltz uf}td÷bfdf]b/ k|;fb uf}td 1,25,901 1,25,90,100 0.80 #@= ljgo s'df/ zfx d'/f/L 1,22,426 1,22,42,600 0.78 33. Zofd ;'Gb/ cu|jfn 1,22,275 1,22,27,500 0.78 34. sljGb| axfb'/ >]I& 1,20,031 1,20,03,100 0.76 35. la/]Gb| s'df/ zfx 1,09,503 1,09,50,300 0.70 36. hulbz s'df/ cu|jfn 1,09,980 1,09,98,000 0.70 37. lgd{n k|wfg 1,09,769 1,09,76,900 0.70 38. clgn s'df/ >]I& 84,841 84,84,100 0.54 39. ;j]{Gb| gfy z'Snf 82,268 82,26,800 0.52 40. zDe' s'df/ sGbf]O{ 82,297 82,29,700 0.52 41. cf]d k|sfz ?·6f 78,557 78,55,700 0.50 42. ;'/]Gb| zf/bf 78,557 78,55,700 0.50 43. ;~ho s'df/ zf/bf 78,557 78,55,700 0.50

    qm=;+= ljj/0f ∞ z]o/ ;+Vof z]o/ k'“hL ?=

  • 21 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    hDdf 37,01,40,936 29,31,05,66337,01,40,936 29,31,05,663

    hu]8f tyf sf]ifx¿-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != ;fwf/0f hu]8f sf]if 22,88,37,958 16,65,54,900@= k'“hLut hu]8f sf]if - -#= k'“hL l˚tf{ hu]8f sf]if - -$= k'“hL ;dfof]hg sf]if – 79,49,360%= cGo hu]8f tyf sf]if 10,14,60,688 6,69,97,41410,14,60,688 6,69,97,414 s_ e}k/L cfpg] hu]8f - - v_ ;+:yf ljsf; sf]if - - u_ nfef+z ;dLs/0f sf]if - - 3_ ljz]if hu]8f sf]if - - ª_ ;DklQ k'gd{"Nof°g sf]if - – r) nufgL ;dfof]hg sf]i 3,00,000 3,00,000 5_ cGo :jtGq sf]if - h_ :yug s/ sf]if 35,44,974 16,20,271 em_ C0fkq e'QmfgL sf]if 9,76,15,714 6,50,77,143 `_ z]o/ lk|ldod – -^= ;l~rt gf˚f÷-gf]S;fg_ 3,25,03,223 4,49,29,958&= ;6xL 36a9 sf]if 73,39,067 66,74,031

    cg';"rL $=@

  • 22 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    C0fkq tyf a08

    -@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != *=%∞ æP;= la= Pn C0fkq @)&@Æ k|lt C0fkq ¿= !,))) sf] b/n] @@,&&,&),))) @@,&&,&),)))

    @)^%÷&÷@( df hf/L ePsf] / ldlt @)&@÷&÷@* df r'Qmf x'g]

    -xfn;Ddsf] Redemp on Reserve /sd ¿= (,&^,!%,&!$_

    @= …… k|ltzt j08÷C0fkq k|lt j08÷C0fkq ¿=……… sf] b/n] – –

    ldlt ………… df hf/L ePsf] / ldlt ………… df r'Qmf x'g]

    -xfn;Ddsf] Redemp on Reserve /sd ¿= ………………_

    cg';"rL $=#

    hDdf -s±v_ $,%),)),))) #$,%),)),)))

    ltg{ af“sL shf{ -;fk6L_-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    s_ :jb]zL – – != g]kfn ;/sf/ – – @= g]kfn /fi6«« a}+s -:yfoL t/ntf ;'ljwf_ – – #= l/kf] bfloTj – – $= cGt/ a}+s tyf ljQLo ;+:yf $,%),)),))) #$,%),)),))) %= cGo ;“ul7t ;+:yfx¿ – –

    ^= cGo – – hDdf $,%),)),))) #$,%),)),)))v_ ljb]zL – – != a}+sx¿ – – @= cGo – – hDdf – –

    cg';"rL $=$

    hDdf -!±@_ @@,&&,&),))) @@,&&,&),)))

  • 23 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    Aofh ltg'{ gkg]{ vftfx¿sf] hDdf 66,79,95,52766,79,95,527 47,51,77,49047,51,77,490

    lgIf]k bfloTj-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    o; jif{ ?=

    Aofh ltg'{ gkg]{ vftfx¿

    s_ rNtL lx;fa %!,@#,##,$^! #%,#&,#*,#$@

    != :jb]zL d'b|fdf $!,!*,$$,**% #$,@!,@%,(%*

    !=! g]kfn ;/sf/ &,@@,#!,%*^ @,^^,)*,**) !=@ æsÆ ju{sf Ohfhtkq k|fKt ;+:yfx¿ !,)$,*#,*#( — !=# cGo Ohfhtkq k|fKt ljQLo ;+:yfx¿ @,(%,&!,*^$ @,)&,$!,()# !=$ cGo ;“ul7t ;+:yfx¿ @^,(@,)!,&%( @%,&),!),)#* !=% JolQmut @,$@,(!,#%( #,^^,%!,$!# !=^ cGo ^),^$,$&* !!,!#,&@#

    @= ljb]zL d'b|fdf !),)$,**,%&^ !,!^,!@,#*$ @=! g]kfn ;/sf/ — — @=@ æsÆ ju{sf Ohfhtkq k|fKt ;+:yfx¿ — — @=# cGo Ohfhtkq k|fKt ljQLo ;+:yfx¿ — — @=$ cGo ;“ul7t ;+:yfx¿ !),)$,**,%&^ !,!^,)$,(@& @=% JolQmut — — @=^ cGo — &,$%^

    v_ dflh{g !%,%^,^@,)^^ !@,!$,#(,!$* != sd{rf/L hdfgt #!,%#,& @),*#,(** @= hdfgt dflh{g &,%#,*@,))& ^,#%,$!,#!^ #= k|tLtkq dflh{g &,&!,@^,#@@ %,%*,!#,*$$

    u_ cGo — —

    != :jb]zL d'b|fdf — —

    !=! ljQLo ;+:yfx¿ — — !=@ cGo ;“ul7t ;+:yfx¿ — — !=# JolQmut — —

    @= ljb]zL d'b|fdf — — @=! ljQLo ;+:yfx¿ — — @=@ cGo ;“ul7t ;+:yfx¿ — — @=# JolQmut — —

    cg';"rL $=%

    qmdz ………

  • 24 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    Aofh ltg'{kg]{ vftfx¿sf] hDdf -@_ 20,90,76,58,45520,90,76,58,455 19,72,18,51,91219,72,18,51,912

    hDdf lgIf]k -!±@_ 21,57,56,53,98221,57,56,53,982 20,19,70,29,40220,19,70,29,402

    ======== qmdzM lgIf]k bfloTj -@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    @= Aofh ltg'{kg]{ vftfx¿

    s_ art lx;fa 3,16,96,61,5903,16,96,61,590 2,96,12,58,0592,96,12,58,059

    != :jb]zL d'b|fdf 3,14,21,44,6803,14,21,44,680 2,93,89,42,4582,93,89,42,458 !=! ;+3 ;+:yfx¿ – – !=@ JolQmut 3,06,50,10,488 2,85,78,75,867 !=# cGo 7,71,34,192 8,10,66,590

    @= ljb]zL d'b|fdf 2,75,16,9102,75,16,910 2,23,15,6012,23,15,601 @=! ;+3 ;+:yfx¿ – – @=@ JolQmut 2,75,16,910 2,23,15,601 @=# cGo - -

    v_ d'2tL lx;fa 11,45,82,71,92811,45,82,71,928 10,19,57,33,56610,19,57,33,566

    != :jb]zL d'b|fdf 10,71,09,11,12810,71,09,11,128 9,18,68,21,5269,18,68,21,526 !=! ;+3 ;+:yfx¿ 6,84,49,29,995 6,30,73,64,184 !=@ JolQmut 3,75,33,48,972 2,81,75,22,003 !=# cGo 11,26,32,161 6,19,35,340

    @= ljb]zL d'b|fdf 74,73,60,80074,73,60,800 1,00,89,12,0401,00,89,12,040 @=! ;+3 ;+:yfx¿ 74,73,60,800 1,00,89,12,040 @=@ JolQmut - - @=# cGo – –

    u_ dfu]sf] avt ltg'{kg]{ lx;fa 6,27,97,24,9376,27,97,24,937 6,56,48,60,2876,56,48,60,287

    != :jb]zL d'b|fdf 6,20,85,65,4546,20,85,65,454 6,50,48,42,8196,50,48,42,819 !=! æsÆ ju{sf Ohfhtkq k|fKt ;+:yfx¿ – 57,31,87,864 !=@ cGo O=k|f= ljQLo ;+:yfx¿ 2,18,82,48,285 2,15,65,54,197 !=# cGo ;“ul7t ;+:yfx¿ 2,54,76,97,183 2,44,98,90,972 !=$ JolQmut 1,36,40,69,594 1,18,43,52,041 !=% cGo 10,85,50,392 14,08,57,745

    @= ljb]zL d'b|fdf 7,11,59,4847,11,59,484 6,00,17,4686,00,17,468 @=! æsÆ ju{sf Ohfhtkq k|fKt ;+:yfx¿ - - @=@ cGo O=k|f= ljQLo ;+:yfx¿ - - @=# cGo ;“ul7t ;+:yfx¿ 7,11,59,484 6,00,17,468 @=$ JolQmut - - @=% cGo – –

    3_ ;l6{l˚s]6 c˚ l8kf]lh6 - - != ;“ul7t ;+:yfx¿ - - @= JolQmut - - #= cGo - -

  • 25 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    != k]G;g÷pkbfg sf]if 51,29,719 25,51,329

    @= sd{rf/L ;~ro sf]if - -

    #= sd{rf/L sNof0f sf]if - -

    $= sd{rf/L af]g; Joj:yf 4,47,67,054 3,48,67,593

    %= lgIf]kdf e'QmfgL lbg af“sL Aofh 8,59,49,088 6,99,73,007

    ^= ;fk6Ldf e'QmfgL lbg af“sL Aofh – 1,81,096

    &= kfsL g;s]sf] l8:sfp06 / sldzg 24,52,989 2,15,651

    *= ;G8«L qm]l86;{ 14,25,35,765 11,97,85,138

    (= zfvf ldnfg lx;fa - -

    !)= :yug s/ bfloTj - -

    11. e'QmfgL x'g af“sL nfef+z 1,41,05,145 –

    !@= cGo 5,48,19,3325,48,19,332 2,69,14,3162,69,14,316

    -s_ n]vf k/LIf0f vr{ Joj:yf 5,65,000 5,00,000

    -v_ ;+lrt ljbf Joj:yf 1,86,96,892 63,83,415

    -u_ e'QmfgL lbg af“sL C0fkq Aofh 1,05,70,085 1,14,19,371

    (#) vhf~rL eQf Joj:yf 5,95,207 3,30,623

    -3_ cGo 2,43,92,149 82,80,907

    hDdf 34,97,59,09134,97,59,091 25,44,88,13025,44,88,130

    cGo bfloTj-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    != :jb]zL d'b|f @^,*%,&*# #,@#,@!,$#(

    @= ljb]zL d'b|f – ##,*@,$%^

    hDdf @^,*%,&*# #,%&,)#,*(%

    e'QmfgL lbg'kg]{ lanx¿-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_ cg';"rL $=^

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    cg';"rL $=&

  • 26 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    hDdf $(,!@,$(,#$@ #@,^*,^*,@)#

    gub df}Hbft-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != :jb]zL d'b|f -l;Ssf ;d]t_ $&,(&,*%,@&& #@,)(,!),^)&

    @= ljb]zL d'b|f !,!$,^$,)^% %(,%&,%(^

    cg';"rL $=*

    a}+s tyf ljQLo ;+:yfdf /x]sf] df}Hbftcg';"rL $=!)

    gf]6M ;DalGwt Ohfhtkq k|fKt ;+:yfsf] ;dy{gkq cg';f/sf] s'n df}Hbft ?= @),@*,$#,*!$÷–

    gf]6M g]kfn /fi6«« a}+saf6 k|fKt ;dy{g kqcg';f/sf] s'n df}Hbft ?= !,@#,*#,^@,(*#÷–

    -@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0fo; jif{

    s'n ?=

    ut jif{

    s'n ?=

    != :jb]zL O=k|f= ;+:yfx¿ #,)),#%,!@( !$,@%,#(,)#* !$,@%,#(,)#* !&,@%,&$,!^& ((,%(,&^,**@

    s_ rNtL vftf #,)),#%,!@( — !$,@%,#(,)#* !$,@%,#(,)#* !&,@%,&$,!^& ((,%(,&^,**@

    v_ cGo vftf — — — — — —

    @= ljb]zL a}+sx¿ !,($,$(,%&% !,($,$(,%&% !,($,$(,%&% %,^#,)),)%%

    s_ rNtL vftf — — !,($,$(,%&% !,($,$(,%&% !,($,$(,%&% %,^#,)),)%%v_ cGo vftf — — — — — —

    hDdf #,)),#%,!@( — !^,!(,**,^!# !^,!(,**,^!# !(,@),@#,&$@ !,)%,@@,&^,(#&

    :jb]zL d'b|fljb]zL d'b|f

    ef=?= kl/jTo{ lj=d'= hDdf

    g]kfn /fi6«« a}+sdf /x]sf] df}Hbft-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0fo; jif{

    s'n ?=

    ut jif{

    s'n ?=

    != g]kfn /fi6«« a}+s

    s_ rNtL vftf !,@!,(&,^@,^*! — @^,$(,@!# @^,$(,@!# !,@@,@$,!!,*($ !,)@,&$,^%,)^%

    v_ cGo vftf — — — — — —

    hDdf !,@@,@$,!!,*($ !,)@,&$,^%,)^%

    cg';"rL $=(

    :jb]zL d'b|fljb]zL d'b|f

    ef=?= kl/jTo{ lj=d'= hDdf

  • 27 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    hDdf **,@&,*!,#*$ ^(,(),$@,)!!

    dfu tyf cNk ;"rgfdf k|fKt x'g] /sdx¿-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != :jb]zL d'b|f ^%,*%,)),))) #$,)),)),)))

    @= ljb]zL d'b|f @@,$@,*!,#*$ #%,(),$@,)!!

    cg';"rL $=!!

    nufgL-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != g]kfn ;/sf/sf] 6«]h/L laN; – 1,48,79,91,343 1,48,79,91,343 1,09,27,97,929@= g]kfn ;/sf/sf] artkq – - - -#= g]kfn ;/sf/sf] cGo ;'/If0fdf nufgL – 30,73,69,683 30,73,69,683 30,85,62,732$= g]kfn /fi6«« a}+s C0fkq – - - -%= ljb]zL C0fkq – - - -^= :jb]zL Ohfhtkqk|fKt ;+:yf – – – –&= ljb]zL a}+s – 32,72,80,800 32,72,80,800 37,94,83,000*= ;“ul7t ;+:yfx¿sf] z]o/ – 2,03,07,600 2,03,07,600 1,99,32,000(= ;“ul7t ;+:yfx¿sf] l8a]Gr/ tyf a08 – - - -!)= cGo nufgL – 39,49,60,000 39,49,60,000 65,17,00,000 s'n nufgL – 2,53,79,09,426 2,53,79,09,426 2,45,24,75,6622,53,79,09,426 2,53,79,09,426 2,45,24,75,662 Joj:yf – - - -- - - v'b nufgL – 2,53,79,09,426 2,53,79,09,426 2,45,24,75,6622,53,79,09,426 2,53,79,09,426 2,45,24,75,662

    cg';"rL $=!@

    k|of]hg

    Jofkfl/s cGo

  • 28 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    ;“ul7t ;+:yfsf] z]o/, l8a]Gr/ tyf a08df nufgL-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_ cg';"rL $=!@ -s_

    ljj/0f Joj:yf ?=o; jif{

    vl/b d"No ?= ahf/ d"No ?=ut jif{sf] ?=

    != z]o/df nufgL !=! ;L=cfO{=;L lnld6]8 !^,)&,^)) ;"rLs[t gePsf] – !@,#@,))) @(,!)) lsQf ;fwf/0f z]o/ ?= !)) sf b/n] r'Qmf !=@ l;4fy{ OG:of]/]G; lnld6]8 !,%),)),))) !,%&,%),))) – !,%),)),))) !,%),))) ;fwf/0f z]o/ ?= !)) sf b/n] r'Qmf !=# g]kfn lSnl/· xfp; lnld6]8 @%,)),))) ;"rLs[t gePsf] – !,@),))) @%,))) ;fwf/0f z]o/ ?= !)) sf b/n] r'Qmf!=$ g]zgn a}+ls· 6«]lg· OlG:6Ro"6 !@,)),))) ;"rLs[t gePsf] – – !@,))) ;fwf/0f z]o/ ?= !)) sf b/n] r'Qmf@= l8a]Gr/ tyf a08df nufgL – – – –

    @=! …………………… sDkgL lnld6]8 – – – – -………… j08 ?= ………… sf b/n]_ – – – –@=@ ………………………… – – – –

    hDdf nufgL @,)#,)&,^)) !,%&,%),))) – !,((,#@,)))

    #= hf]lvd ;DaGwL Joj:yf #=! ut jif{;Ddsf] Joj:yf – – – –#=@ o; jif{sf] yk÷-36_ – – – –s'n Joj:yf – – –

    v'b nufgL @,)#,)&,^)) !,%&,%),))) – !,((,#@,)))

    Jofkfl/s nufgL-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    cg';"rL $=!@=!

    ljj/0f k/n d"No kl5Nnf] ahf/ d"No -s_

    xfnsf] ahf/ d"No -v_

    o; jif{ gf˚f÷

    -gf]S;fg_ /sd -v–s_

    ut jif{ gf˚f÷

    gf]S;fg /sd

    s}l˚ot

    != g]kfn ;/sf/sf] 6«]h/L lan

    @= g]kfn ;/sf/sf] artkq

    #= g]kfn ;/sf/sf] cGo C0fkq

    $= g]=/f= a}+s C0fkq

    %= lab]zL C0fkq

    ^= :jb]zL O=k= k|fKt ;+:yfsf] z]o/

    &= :jb]zL O=k= k|fKt ;+:yfsf] l8j]Gr/ tyf j08

    *= :jb]zL ;“ul7t ;+:yfsf] z]o/, l8j]Gr/ tyf j08

    (= ljb]zL a}+s nufgL -Placement_

    !)= cGr/a}+s nufgL

    !!= cGo nufgL

    s'n nufgL

  • 29 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    e'QmfgL ldlt;Dd wf/0f ug]{ nufgL-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    laqmLsf] nflu nufgL-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    cg';"rL $=!@=@

    ljj/0f k/n d"No -s_ xfn ;Ddsf] Iflt /sd

    -v_

    o; jif{sf] Iflt /sd

    -u_

    o; jif{ gf˚f÷

    -gf]S;fg_ /sd

    -s–v–u_

    ut jif{ gf˚f÷gf]S;fg /sd

    s}l˚ot

    != g]kfn ;/sf/sf] 6«]h/L lan 1,48,79,91,343

    @= g]kfn ;/sf/sf] artkq –

    #= g]kfn ;/sf/sf] cGo C0fkq 30,73,69,683

    $= g]=/f= a}+s C0fkq –

    %= lab]zL C0fkq –

    ^= :jb]zL O=k= k|fKt ;+:yfsf] z]o/ –

    &= :jb]zL O=k= k|fKt ;+:yfsf] l8j]Gr/ tyf j08 –

    *= :jb]zL ;“ul7t ;+:yfsf] z]o/, l8j]Gr/ tyf j08 –

    (= ljb]zL a}+s nufgL -Placement_ 32,72,80,800

    !)= cGo nufgL 39,49,60,000

    s'n nufgL 2,51,76,01,826

    cg';"rL $=!@=#

    ljj/0f k/n d"No kl5Nnf] ahf/ d"No -s_

    xfnsf] ahf/ d"No -v_

    o; jif{sf] sf]if

    ;dfof]hg /sd -v–s_

    ut jif{ gf˚f÷gf]S;fg /sd

    s}l˚ot

    != g]kfn ;/sf/sf] 6«]h/L lan

    @= g]kfn ;/sf/sf] artkq

    #= g]kfn ;/sf/sf] cGo C0fkq

    $= g]=/f= a}+s C0fkq

    %= lab]zL C0fkq

    ^= :jb]zL O=k= k|fKt ;+:yfsf] z]o/

    &= :jb]zL O=k= k|fKt ;+:yfsf] l8j]Gr/ tyf j08

    *= :jb]zL ;“ul7t ;+:yfsf] z]o/, l8j]Gr/ tyf j08 2,03,07,600

    (= ljb]zL a}+s nufgL -Placement_

    !)= cGo nufgL

    s'n nufgL 2,03,07,6002,03,07,600

  • 30 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    shf{, ;fk6 tyf lan vl/b juL{s/0f / ;f]sf] nflu Joj:yf-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_ cg';"rL $=!#

    != ;lqmo shf{ ;fk6 — 54,01,07,754 17,70,97,55,447 — 18,24,98,63,201 9,78,90,041 15,17,01,237— 54,01,07,754 17,70,97,55,447 — 18,24,98,63,201 9,78,90,041 15,17,01,237 24,95,91,27824,95,91,278 18,49,94,54,47918,49,94,54,479 16,76,77,61,74916,76,77,61,749

    !=! c;n — 54,01,07,754 17,70,97,55,447 — 18,24,98,63,201 9,78,90,041 15,17,01,237 24,95,91,278 18,49,94,54,479 16,76,77,61,749

    @= lgl:qmo shf{ ;fk6 — 1,32,480 14,76,08,585 —— 1,32,480 14,76,08,585 — 14,77,41,065 — — — 14,77,41,06514,77,41,065 — — — 14,77,41,065 12,75,86,58012,75,86,580

    @=! k'g/tflnsL/0f÷k'g/;+/rgf — — 2,59,71,594 — 2,59,71,594 — — – 2,59,71,594 3,83,31,006

    @=@ sd;n — — 3,80,83,567 — 3,80,83,567 — — — 3,80,83,567 2,05,89,779

    @=# z°f:kb — — 3,65,70,678 — 3,65,70,678 — — — 3,65,70,678 95,71,652

    @=$ v/fa — 1,32,480 46982746 — 4,71,15,226 — — — 4,71,15,226 5,90,94,143

    s_ s'n shf{ — 54,02,40,233 17,85,73,64,032 — 18,39,76,04,265 9,78,90,041 15,17,01,237 24,95,91,278 18,64,71,95,543 16,89,53,48,329— 54,02,40,233 17,85,73,64,032 — 18,39,76,04,265 9,78,90,041 15,17,01,237 24,95,91,278 18,64,71,95,543 16,89,53,48,329

    #= shf{ gf]S;fgL Joj:yf

    #=! c;n — 54,01,078 17,70,97,554 — 18,24,98,632 9,78,900 15,17,012 24,95,913 18,49,94,545 16,76,77,617

    #=@ k'g/tflnsL/0f÷k'g/;+/rgf — — 32,46,449 — 32,46,449 — — – 32,46,449 47,91,376

    #=# sd;n — — 95,20,892 — 95,20,892 — — — 95,20,892 51,47,445

    #=$ z°f:kb — — 1,82,85,339 — 1,82,85,339 — — — 1,82,85,339 47,85,826

    #=% v/fa — 1,32,480 4,69,82,746 — 4,71,15,226 — — — 4,71,15,226 5,90,94,143

    v_ s'n Joj:yf — 55,33,557 25,51,32,981 — 26,06,66,538 9,78,900 15,17,012 24,95,913 26,31,62,450 24,14,96,407— 55,33,557 25,51,32,981 — 26,06,66,538 9,78,900 15,17,012 24,95,913 26,31,62,450 24,14,96,407

    $= ut jif{;Ddsf] Joj:yf

    $=! c;n — 51,82,102 16,15,28,016 — 16,67,10,117 9,67,500 — 9,67,500 16,76,77,617 13,39,41,072

    $=@ k'g/tflnsL/0f÷k'g/;+/rgf — — 4,404 — 4,404 25,875 — 25,875 30,279 62,98,268

    $=# sd;n — — 34,71,538 — 34,71,538 — — — 34,71,538 35,07,714

    $=$ z°f:kb — — 15,49,982 — 15,49,982 — — — 15,49,982 1,38,44,370

    $=% v/fa — 1,32,480 4,77,63,064 — 4,78,95,544 — — — 4,78,95,544 1,85,82,761

    u_ ut jif{;Ddsf] s'n Joj:yf — 53,14,581 21,43,17,005 — 21,96,31,586 9,93,375 — 9,93,375 22,06,24,961 17,61,74,186— 53,14,581 21,43,17,005 — 21,96,31,586 9,93,375 — 9,93,375 22,06,24,961 17,61,74,186

    3_ o; jif{sf] Joj:yfaf6 lkmtf{ — — (2,08,71,446) — (2,08,71,446) — — — (2,08,71,446) –— — (2,08,71,446) — (2,08,71,446) — — — (2,08,71,446) –

    ª_ o; jif{sf] yk Aoj:yf — 2,18,976 1,99,44,530 — 2,01,63,506 (14,475) 15,17,012 15,02,538 4,25,37,490 6,53,22,221— 2,18,976 1,99,44,530 — 2,01,63,506 (14,475) 15,17,012 15,02,538 4,25,37,490 6,53,22,221

    r_ o; jif{sf] v'b yk36 — 55,33,557 25,51,32,981 — 26,06,66,538 9,78,900 15,17,012 24,95,913 28,40,33,897 24,14,96,407— 55,33,557 25,51,32,981 — 26,06,66,538 9,78,900 15,17,012 24,95,913 28,40,33,897 24,14,96,407

    v'b shf{ -s—v_ - 53,47,06,676 17,60,22,31,052 — 18,13,69,37,728 9,69,11,141 15,01,84,225 24,70,95,365 18,38,40,33,093 16,65,38,51,922- 53,47,06,676 17,60,22,31,052 — 18,13,69,37,728 9,69,11,141 15,01,84,225 24,70,95,365 18,38,40,33,093 16,65,38,51,922

    ljj/0f

    shf{ vl/b tyf l8:sfp06 ul/Psf lan:jb]zL

    :jb]zLk|fylds If]q

    ljldt cljldtcGo ljb]zL ljb]zL hDdf

    o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    hDdf

  • 31 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    hDdf -s±v_ !*,^$,&!,(%,%$# !^,*(,%#,$*,#@(

    ;'/If0fsf cfwf/df shf{, ;fk6 / lan vl/b -@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    s_ ;'/lIft !(,#&,(*,^%,%(& !&,^@,^%,$*,^@^

    != rn÷crn ;DklQsf] ;'/If0fdf !^,(!,^(,^%,&)( !%,!(,($,(#,#(!

    @= :jb]zL Ohfht k|fKt ;+:yfsf] hdfgtdf — —

    #= ;/sf/L hdfgtdf !#,%),%),))) !#,%),%),)))

    $= cGt/fli6«o >]0fLs[t a}+ssf] hdfgtdf — —

    %= lgof“{t sfuhftsf] ;'/If0fdf — —

    ^= d'2tL /l;bsf] ;'/If0fdf ,@^,&),)%# ,!@,)),@(&

    s_ cfkm\g} a}+ssf] d'2tL /l;bsf] ;'/If0f ,@$,!%,(#^ %),@#,!!,#&@

    v_ cGo a}+ssf] d'2tL /l;bsf] ;'/If0f @,%$,!!& @@,**,**,(@%

    &= ;/sf/L C0fkqsf] ;'/If0fdf — —

    *= sfpG6/ hdfgtdf — —

    (= JolQmut hdfgtdf — —

    !)= cGo ;'/If0fdf *^,@%,)(,&*@ *@,(^,)$,^$!

    v_ c;'/lIft — —

    cg';"rL $=!# -s_

    hDdf -#±$±%±^_ — #,((,)),(!$ — !#,^(,,!%% !(,!@,((,%^% #^,*!,,^#$ #^,)$,@%,&^@

    ljj/0f

    != k/ndf]n

    s_ ut jif{sf] df}Hbft — ^,!!,$(,^$# — !#,(^,$*,$^# — @),)&,(*,!)& !@,%@,$%,%@# v_ o; jif{sf] yk — !,)),@!,$)) — &,$),**,$#! — *,$!,)(,*#! *,%@,@$,)(# u_ o; jif{ k'gd"{Nof°g÷k'gn]{vg — — — — — — — 3_ o; jif{sf] laqmL — -&,!*,(^)_ — — — -&,!*,(^)_ -(^,$#,*!(_ ª_ o; jif{sf] ckn]vg — — — — — — —

    s'n k/ndf]n -s±v±u±3±ª_ — &,)$,%@,)*# — @!,#&,#^,*($ — @*,$!,**,(&& @),)*,@%,&(&

    @= x|f; s§L

    s_ ut jif{;Ddsf] — @,@#,)&,^)@ — $,#*,*#,#(% — ^,^!,(),((& $,*!,^%,)() v_ o; jif{sf] — **,#%,@^! — #,@*,*),#$# — $,!&,!%,^)$ @,%),^$,$)% u_ x|f; s§L k'gd"{Nof°g÷k'gn]{vg — — — — — — — 3_ x|f; s§L ;dfof]hg÷ckn]vg — -%,(!,^(#_ — — — -%,(!,^(#_ -&),#*,$(*_

    s'n x|f; s§L -s±v±u±3_ — #,)%,%!,!^( — &,^&,^#,* — !),,!$,()* ^,^!,(),((&

    #= a's Eofn' -!–@_ — #,((,)),(!$ — !#,^(,,!%% — !&,^*,&$,)&) !#,$^,#$,*))

    $= hUuf — — — — $,!(,%%,^)) $,!(,%%,^)) $,!(,%%,^))

    %= k'“hLut lgdf{0f -k'“hLs/0f ul/g' kg]{_ — — — — #,!),$^,@$^ #,!),$^,@$^ &,^),*&,)!!

    ^= lnhxf]N8 ;DklQ — — — — !!,*@,(&,&!( !!,*@,(&,&!( !),&&,$*,#%!

    ejgkl/jxg

    ;fwgd]lzg/L

    sfof{no

    ;fdfg

    o; jif{ ?= ut jif{ ?=;DklQ

    l:y/ ;DklQ-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    cg';"rL $=!$

    cGo

  • 32 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    hDdf #@,&@,*(,%## @#,)),@#,*

    cGo ;DklQ-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    ljj/0f o; jif{ ut jif{

    != d;nGb df}Hbft !&,^(,!#^ –

    @= nufgLdf c;'n ug{ af“sL cfDbfgL $,%!,$&,*$@ #,%$,,$!(

    #= shf{df c;'n ug{ af“sL Aofh &,!$,@),^@# !,(),$^,^(@ #,^^,@!,@)*

    -–_ Go"gM Aofh d'NtjL /sd -%,@#,,(#)_ – -#,^^,@!,@)*_

    $= c;'n ug{ af“sL sldzg – –

    %= ;G8«L 8]A6;{ !,%@,&(,)&^ @,)(,(*,)%&

    ^= sd{rf/L ;fk6L / k]ZsL !(,$$,*),@&@ !%,^),(&,)&!

    &= clu|d e'QmfgL &%,*(,$!! %*,&(,@)%

    *= dfu{:y gub – –

    (= dfu{:y cGo -r]s;d]t_ @,@&,)%$ #!,&),*^#

    !)= ljgf ;"rgf 8«f6sf] e'QmfgL – –

    !!= ckn]vg x'g af“sL vr{ $,)),&%,&!( ^^,$&,%)&

    !@= zfvf lx;fa ldnfg – !,!*,&&&

    !#= :yug s/ ;DklQ #%,$$,(&$ !^,@),@&!

    !$= cGo !,@(,#%& !*,%^(

    cg';"rL $=!^

    u}/ a}+ls· ;DklQ-@)^* ;fn cfiff9 d;fGt_

    cg';"rL $=!%

    C0fL jf kf6L{sf] gfd 7]ufgfu}/ a}+ls· ;DklQ;sf/ u/]sf] ldlt

    s'n u}/ a}+ls·;DklQ /sd ?=

    gf]S;fgL Joj:yfk|ltzt /sd ?=

    v'b u}/ a}ls· ;DklQ ?=

    ut jif{ ?=

    s'n hDdf

  • 33 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    cGo ;DklQ -yk ljj/0f_cg';"rL $=!^ -s_

    ! jif{ ;Dd

    #@ cfiff9 @)^* -!^ h'nfO{ @)!!_ o; jif{ ?=

    ! b]lv # jif{ ;Dd # jif{ eGbf dfly hDdfut jif{ ?=ljj/0f

    hDdf 4,97,16,37,029 3,80,47,40,5204,97,16,37,029 3,80,47,40,520

    ;Defljt bfloTjx¿#@ cfiff9 @)^* -!^ h'nfO{ @)!!_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != ;+:yfpk/ bfjL k/]sf] t/ ;+:yfn] bfloTj :jLsf/ gu/]sf] - -

    @= k|lttkqx¿ -k"/f /sd_ 2,01,28,25,022 1,16,81,46,5362,01,28,25,022 1,16,81,46,536

    s_ ^ dlxgf eGbf sd cjlwsf] 2,01,28,25,022 1,16,81,46,536

    v_ ^ dlxgf eGbf a9L cjlwsf] – –

    #= k'gM l8:sfp06 ul/Psf lanx¿ - -

    $= Dofb gfl3 g;s]sf] Uof/]G6L÷a08 1,11,61,27,377 81,80,19,5151,11,61,27,377 81,80,19,515

    s_ la8 a08 7,26,35,673 18,84,63,151

    v_ k/˚d]{G; a08 1,04,34,91,705 62,95,56,364

    u_ cGo Uof/]G6L÷a08 - -

    %= r'Qmf jf e'Qmfg x'g af“sL z]o/ nufgL – –

    ^= ˚/jf8{ PS:r]~h sG6«fS6sf] af“sL bfloTjx¿ - -

    &= sn]S;gdf /x]sf lanx¿ 3,38,94,641 1,36,94,590

    *= d~h'/L tyf ;dy{g 36,02,20,397 12,02,86,341

    (= k|Tofe"lt k|ltj4tf - -

    !)= ckl/jTo{ shf{ k|ltj4tf 1,32,08,22,528 1,63,93,59,443

    !!= cGt/f{li6«o >]0fLs[t a}+ssf] sfp06/ Uof/]G6Ldf lbPsf] Uof/]G6L - -

    !@= clu|d e'QmfgL Uof/]G6L 7,74,14,300 4,10,64,854

    !#= shf{ k|jfxsf] nflu ljQLo hdfgt - -

    !$= cfos/ jfkt ;Defljt bfloTj 58,28,720 41,69,241

    !%= cGo 4,45,04,044 -

    s) k'“hL bfloTjx? – –

    v) k'gM v/Lb ;Demf}tf 4,45,04,044 –

    cg';"rL $=!&

    != shf{df c;'n ug{ af“sL Aofh %,&*,!*,@%* !,#^,)@,#^% — &,!$,@),^@# #,^^,@!,@)*

    @= lagf ;"rgf 8«f6sf] e'QmfgL — — — — —

    #= zfvf lx;fa ldnfg — — — — !,!*,&&&

    $= :jb]zL ljb]zL Ph]G;L lx;fa — — — —

    hDdf %,&*,!*,@%* !,#^,)@,#^% — &,!$,@),^@# #,^&,#(,(*$

  • 34 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    Aofh cfDbfgL-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f

    s_ shf{, ;fk6 / clwljsif{df s_ shf{, ;fk6 / clwljsif{df 2,42,53,94,868 1,83,46,68,9492,42,53,94,868 1,83,46,68,949 != shf{ tyf ;fk6 1,46,93,66,274 1,12,52,83,479 @= clwljsif{ 95,60,28,595 70,93,85,470v_ nufgLdf 18,46,20,831 13,40,94,63618,46,20,831 13,40,94,636 != g]kfn ;/sf/sf] C0fkq 13,62,09,339 9,90,45,662 s_ 6«]h/L laN; 11,01,32,080 8,16,58,830 v_ ljsf; C0fkq 2,60,77,259 1,73,86,833 u_ /fli6«o artkq – – @= ljb]zL C0fkq – – #= g]kfn /fi6«« a}+ssf] C0fkq – – $= l8a]Gr/ tyf a08 – – %= cGt/ a}+s nufgL 4,84,11,493 3,50,48,973 s_ a}+s÷ljQLo ;+:yfx¿ 4,84,11,493 3,50,48,973 v_ cGo ;+:yfx¿ – –u_ Ph]G;L df}Hbftdf 1,49,06,234 91,08,3021,49,06,234 91,08,302 != :jb]zL a}+s÷ljQLo ;+:yfx¿ 1,46,68,153 86,98,378 @= ljb]zL a}+sx¿ 2,38,082 4,09,9243_ dfu tyf cNk ;"rgfdf k|fKt x'g] df}Hbftdf 6,15,54,687 3,90,15,0586,15,54,687 3,90,15,058 != :jb]zL a}+s÷ljQLo ;+:yfx¿ 5,97,19,729 1,49,53,688 @= ljb]zL a}+sx¿ 18,34,958 2,40,61,370ª_ cGodf 38,17,520 14,04,86938,17,520 14,04,869 != ;l6{l˚s]6 c˚ l8kf]lh6 – – @= cGt/ a}+s÷ljQLo ;+:yf shf{ – – #= cGo 38,17,520 14,04,869

    cg';"rL $=!*

    hDdf 2,69,02,94,141 2,01,82,91,8132,69,02,94,141 2,01,82,91,813

    o; jif{ ?= ut jif{ ?=

  • 35 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    Aofh vr{-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    s_ lgIf]k bfloTjdf 1,81,73,64,731 1,28,46,69,6121,81,73,64,731 1,28,46,69,612 != d'2tL lgIf]k 1,15,36,24,553 75,88,48,6241,15,36,24,553 75,88,48,624 !=! :jb]zL d'b|f 1,12,99,77,857 74,62,11,584 !=@ ljb]zL d'b|f 2,36,46,696 1,26,37,040 @= art lgIf]k 17,67,06,548 19,21,23,52617,67,06,548 19,21,23,526 @=! :jb]zL d'b|f 17,62,77,351 19,19,22,085 @=@ ljb]zL d'b|f 4,29,197 2,01,442 #= dfu]sf] avt ltg'{kg]{ lgIf]k 48,70,33,630 33,36,97,46148,70,33,630 33,36,97,461 #=! :jb]zL d'b|f 48,64,98,145 33,25,63,572 #=@ ljb]zL d'b|f 5,35,485 11,33,890 $= ;l6{l˚s]6 c˚ l8kf]lh6\; - -v_ shf{ ;fk6df 10,78,78,368 12,18,19,95910,78,78,368 12,18,19,959 != C0fkq tyf a08 1,93,60,450 1,94,13,493 @= g]kfn /fi6«« a}+saf6 k|fKt shf{ 4,61,31,701 5,10,91,732 #= cGt/ a}+s÷ljQLo ;++++++:yf shf{ 4,23,86,218 5,13,14,735 $= cGo ;“ul7t ;++++:yf - - %= cGo shf{ - -u_ cGodf - -- -

    cg';"rL $=!(

    hDdf 1,92,52,43,099 1,40,64,89,5721,92,52,43,099 1,40,64,89,572

    hDdf 6,80,49,045 4,27,58,2836,80,49,045 4,27,58,283

    sldzg tyf l8:sfp06 cfDbfgL-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?

    s_ lan vl/b tyf l8:sfp06 4,90,790 5,48,5314,90,790 5,48,531 != :jb]zL 4,90,790 5,48,531 @= ljb]zL - -v_ sldzg 6,64,39,857 4,18,97,4136,64,39,857 4,18,97,413 != k|lttkq 1,35,92,717 1,30,17,341 @= hdfgtkq 1,38,68,985 90,63,763 #= sn]S;g ˚L 98,06,622 14,53,420 $= /]ld6]G; ˚L 2,32,24,300 1,50,89,628 %= qm]l86 sf8{ - - ^= z]o/ k|Tofe"lt÷lgisfzg - - &= ;/sf/L sf/f]af/ jfkt - - *= Ph]G;L sld;g jfkt 58,93,683 30,29,713 (= a§f cfDbfgL 53,551 2,43,548u_ cGo 11,18,398 3,12,33811,18,398 3,12,338

    cg';"rL $=@)

  • 36 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    hDdf cfDbfgL÷-gf]S;fg_ 3,86,89,741 1,21,67,7023,86,89,741 1,21,67,702

    ;6xL 36a9 cfDbfgL÷-gf]S;fgL_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    s_ ljlgdo b/df ePsf] ˚/saf6 26,60,143 -2,31,25,885)

    v_ ljb]zL d'b|f sf/f]af/af6 -a§f afx]s_ 3,60,29,598 3,52,93,587

    cg';"rL $=@@-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    hDdf 15,58,03,411 10,36,80,17815,58,03,411 10,36,80,178

    sd{rf/L vr{-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != tna 6,87,71,370 5,21,73,094

    @= eQf 5,03,69,202 3,55,61,219

    #= ;~rosf]ifdf yk 62,08,518 46,19,891

    $= tflnd vr{ 9,58,881 6,74,082

    %= kf]zfs 7,39,892 13,90,954

    ^= cf}ifwf]krf/ 54,27,187 14,67,775

    &= aLdf 24,23,658 16,71,299

    *= k]G;g tyf pkbfg 54,71,960 26,89,397

    (= cGo 1,54,32,7431,54,32,743 34,32,46834,32,468

    s_ ;+lrt ljbf jfktsf] vr{ 1,54,32,743 34,32,468

    cg';"rL $=@#

    hDdf 6,22,52,2826,22,52,282 5,06,94,4225,06,94,422

    cGo ;~rfng cfDbfgL-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != ;]˚ l8kf]lh6 eN6sf] ef8f 3,46,465 46,750@= qm]l86 sf8{ lgisfzg tyf gjLs/0f - -#= 8]la6 sf8{ lgisfzg tyf gjLs/0f 59,97,656 12,400$= 6]n]S;÷6L=6L= 37,93,147 36,11,407%= ;]jf z'Ns 4,92,76,973 4,37,42,141^= gjLs/0f z'Ns - -&= cGo 28,38,04128,38,041 32,81,72432,81,724 s_ ef8faf6 cfDbfgL 4,80,769 4,47,227 v_ kf]:6]h P08 s'l/o/ 3,24,895 2,95,415 u_ cGo cfDbfgL 20,32,377 25,39,083

    cg';"rL $=@!

  • 37 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    hDdf 26,54,77,124 17,57,35,30026,54,77,124 17,57,35,300

    cGo ;~rfng vr{ -ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f

    != 3/ ef8f 4,27,57,235 3,46,43,785@= lah'nL / kfgL 76,90,080 55,86,641#= dd{t tyf ;Def/ 66,34,681 15,61,844 s_ ejg 98,315 55,258 v_ ;jf/L ;fwg 11,35,870 10,22,952 u_ cGo 54,00,496 4,83,634 u=!_ ;˚ \6j]o/ 50,11,998 3,23,594 u.2) cGo 3,88,497 1,60,040$= aLdf 26,44,820 31,20,500%= kf]i6]h, 6]n]S;, 6]ln˚f]g, ˚ \ofS; 1,30,26,645 1,17,21,258 s_ x'nfs tyf s'l/o/ vr{ 5,09,798 8,64,288 v) OG^/g]^ P‚* sg]lS^le^L 39,49,468 - u_ 6]ln˚f]g tyf ˚ \ofS; / O{G6/g]6 sg]lS6le6L vr{ 63,33,793 81,72,233 3_ :jL˚ \6 vr{ 22,33,587 26,84,737^= sfof{no pks/0f tyf ˚lg{r/ ;Def/ 34,05,775 18,10,616&= e|d0f eQf / vr{ 34,47,178 40,79,339*= d;nGb / 5kfO{ 56,41,247 1,02,61,908(= kqklqsf tyf k':ts 2,86,555 1,76,913!)= lj1fkg 58,37,774 50,17,468!!= sfg'gL vr{ 5,24,666 4,81,011!@= rGbf 1,09,390 70,513!#= ;~rfns ;ldlt ;DaGwL vr{ 46,34,354 39,51,812 s_ a}7s eQf 11,56,000 11,09,732 v_ cGo ;~rfns ;ldlt ;DaGwL vr{ 34,78,354 28,42,080 v=!_ e|d0f vr{ 5,72,389 10,55,583 v=@_ ;+rf/ tyf kqklqsf 5,40,000 4,40,000 v=#_ cGo ;ldlt ˚L tyf vr{ 14,36,000 9,89,900 v=$_ cGo vr{ 9,29,965 3,56,597!$= ;fwf/0f ;ef ;DaGwL vr{ 4,54,775 2,66,845!%= n]vfk/LIf0f ;DaGwL 6,12,105 8,65,130 s_ n]vfk/LIf0f z'Ns 5,65,000 5,00,000 v_ cGo vr{ 47,105 3,65,130!^= /sd :yfgfGt/0f sldzg 1,63,70,351 67,12,516 s_ /]ld6\ofG; lahg]z sldzg 71,28,811 - v_ /]ld6\ofG; lahg]z k|df]zg 92,41,539 -!&= l:y/ ;DklQdf x|f; s§L 4,25,16,395 2,50,64,405!*= :yug vr{ ckn]vg – –!(= z]o/ lgisfzg vr{ 12,73,298 27,21,841 s_ z]o/ tyf C0fkq ;"rLs/0f 4,49,514 18,52,200 v_ z]o/ ;DalGw cGo vr{ 8,23,784 8,69,641@)= k|fljlws÷k]zfut ;]jf z'Ns – –@!= dgf]/~hg, Jofkf/ k|j4{g tyf ljsf; vr{ 36,88,201 88,50,228 s_ Jofkf/ dgf]/~hg vr{ 12,19,235 22,93,352 v_ Jofkf/÷/]ld6]G; k|j4{g tyf ljsf; vr{ 24,68,966 65,56,875@@= ckn]vg vr{ 3,31,71,169 7901139@#= ;'/Iff vr{ 2,14,98,064 1,27,77,228@$= shf{ ;'/If0f lk|ldod – –@%= sldzg tyf l8:sfp06 10,09,559 7,62,744@^= cGo 4,82,42,808 2,73,29,613 s_ k]zfut vr{–cfGt/Ls n]vfk/LIf0f 12,22,400 19,19,685 v) k]zfut vr{–cGo 13,51,104 – u_ OGwg vr{ 1,14,64,751 84,82,860 3_ z'Ns / b:t'/ 14,26,354 9,14,508 ª_ P;\;L6L vr{ 4,12,504 8,49,904 r) cGo sf*{ vr{ 78,54,936 – 5_ Hofnf vr{ -h]g]6f]l/on÷;/;˚fO{÷dfnL_ 52,72,168 72,79,233 h_ ;b:otf vr{ 16,51,095 8,50,261 ´_ gg\ Soflk6nfOH8 cfO{6D; 9,99,631 5,47,942 `_ uNtL, hl/jfgf / 3f6f 2,78,292 – 6_ sd{rf/L egf{ vr{ 2,62,884 7,42,179 8_ ;jf/L ef8f vr{ 74,74,971 14,90,613 8_ pb\3f6g vr{ 5,27,368 8,09,335 9_ cfp6;f]l;{· vr{ -rfns / afxs_ 44,02,964 11,81,490 0f_ cGo sfof{no vr{ -lrof vr{_ 19,61,319 12,05,430 t_ ljljw 16,80,069 10,56,175

    cg';"rL $=@$

    o; jif{ ?= ut jif{ ?=

  • 38 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    u}/ ;~rfng cfDbfgL ÷-gf]S;fg_-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != nufgL laqmLaf6 cfDbfgL÷-gf]S;fg_ - -

    @= ;DklQ laqmLaf6 cfDbfgL÷-gf]S;fg_ 3,82,733 1,01,08,577

    #= nfef+z 10,50,000 7,50,000

    $= g]kfn /fi6«« a}+saf6 k|fKt ;x'lnot - -

    s_ tf]lsPsf] zfvfx¿sf] gf]S;fg jfkt Ifltk"lt{ - -

    v_ Aofh Ifltk"lt{ - -

    u_ ;6xL sfp06/ - -

    %= cGo - -

    s_ u}/ a}+ls· ;DklQsf] ljqmLaf6 ˚fObf - – v'b u}/ ;~rfng cfDbfgL÷-gf]S;fg_ 14,32,73314,32,733 1,08,58,5771,08,58,577

    cg';"rL $=@^

    hDdf 4,26,28,156 6,53,22,2214,26,28,156 6,53,22,221

    ;Defljt gf]S;fgL Joj:yf-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != shf{ gf]S;fgL Joj:yfdf ePsf] j[l4 4,25,37,490 6,53,22,221

    @= nufgL gf]S;fgL Joj:yfdf ePsf] j[l4 – –

    #= u}/ a}+ls· ;DklQ gf]S;fgL Joj:yf – –

    $= cGo ;DklQdf ul/Psf] Joj:yf 90,667 –

    cg';"rL $=@%

    ;Defljt gf]S;fgL Joj:yfaf6 lkmtf{-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != shf{ gf]S;fgL Joj:yfaf6 l˚tf{ 2,08,71,446 –

    @= u}/ a}+ls· ;DklQ gf]S;fgL Joj:yfaf6 l˚tf{ - -

    #= nufgL Joj:yfaf6 l˚tf{ - -

    $= cGo ;DklQsf] Joj:yfaf6 l˚tf{ - - hDdf 2,08,71,446 –2,08,71,446 –

    cg';"rL $=@&

  • 39 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    hDdf – –– –

    c;fdfGo sf/f]af/af6 ePsf]] cfDbfgL÷-vr{_-ldlt ! >fj0f @)^& b]vL #@ cfiff9 @)^* ;Dd_

    ljj/0f o; jif{ ?= ut jif{ ?=

    != ckn]vg ePsf] shf{sf] c;'nL - -

    @= :j]lR5s cjsfz vr{ - -

    #= c;'nL x'g g;Sg] shf{sf] ckn]vg -cg';"rL @* s_ – –

    $= cGo -vr{_÷cfDbfgL - -

    cg';"rL $=@*

    ckn]lvt shf{sf] ljj/0f-cfly{s jif{ @)^&÷)^*_

    cg';"rL $=@*-s_

    qm=;+=

    shf{ k|sf/ ckn]vg ul/Psf] /sd

    lwtf]sf] k|sf/ tyf

    /sd

    lwtf] d"Nof°gsf] cfwf/

    shf{ :jLs[t ug]{ clwsf/L / tx

    shf{ c;'nLsf nflu eP u/]sf k|of; s}l˚ot

    ! rfn' k'“hL shf{ –

    @ kl/of]hgf shf{ –

    # l:y/ k'“hL shf{ –

    $ cGo shf{ –

    hDdf –

    ;~rfns, sfo{sf/L k|d'v, ;+:yfks, sd{rf/L tyf Ps k|ltzteGbf a9L z]o/ lng] z]o/xf]N8/x¿nfO{ uPsf] shf{ ;fk6 ljj/0f

    -@)^* cfiff9 d;fGt ;Dd_cg';"rL $=@(

    ;+:yfks÷;~rfns÷sfo{sf/L k|d'vsf] gfd

    !_ ;~rfns — — — — — — — @_ sfo{sf/L k|d'v — — — — — — —

    #_ ;+:yfks — — — — — — —

    $_ sd{rf/L — — — — — — —

    %_ z]o/wgLx¿ — — — — — — —

    ;f“jf Aofh ;f“jf Aofho; jif{ ?=

    yk shf{ ;f“jf Aofh

    ut jif{sf] af“sL o; jif{ c;'nL cfiff9 d;fGt;Dd af“sL

    hDdf — — — — — — —

    vl/b tyf l8:sfpG6 ul/Psf lanx¿ / shf{, ;fk6 tyf clwljsif{df k|jflxt s'n /sddWo] ;~rfns, sfo{sf/L k|d'v, ;+:yfks, sd{rf/L, z]o/ xf]N8/x¿ / lghx¿sf] kl/jf/sf ;b:o jf To:tf JolQm hdfgL a;]sf] jf d}g]lh· Ph]G6 ePsf] s'g} ;+:yf jf sDkgLnfO{ uPsf] /sdsf] ljj/0f b]xfo adf]lhd 5 .

  • 40 jflif{s k|ltj]bg 2067÷68

    k'“hLsf]if tflnsf@)^* ;fn cfiff9 d;fGt -!^ h'nfO{ @)!!_

    ljj/0f o; jif{ ut jif{

    ?= xhf/df

    cg';"rL $=#) s -!_

    !=!_ hf]lvd efl/t ;DklQ s= shf{ hf]lvd 2,04,04,695 1,82,60,386 v= ;~rfng hf]lvd 8,52,440 622293 u= ahf/ hf]lvd 28,468 71,626s'n hf]lvd efl/t ;DklQ -Pillar II cGtu{tsf] ;dfof]hg cl3_ 2,12,85,603 189543052,12,85,603 18954305 Pillar II cGtu{tsf] ;dfof]hg hf]8M ^=$ -s_ -%_ cg';f/ ;DklQ bfloTj Joj:yfkg ;Gtf]ifhgs g/x]sf] sf/0f v'b Aofh cfDbfgLsf] !∞ ahf/ hf]lvddf ;dfof]hg – 6,118 hf]8M ^=$ -s_ -(_ cg';f/ ;du| hf]lvd Joj:yf