Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
laifo;"rL
!=Joj;flos s[lif tyf Aofkf/cfof]hgf ;+lIfKt kl/ro 3
@=cfof]hgf d"NofÍgsf d'Vo p2]Zox? 4
#=Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf] d"NofÍg If]q 4
$=lalw / kFx"r 4
$=! ;fGble{stf - Relevancy _ 5
$=@ k|efjsf/Ltf - Effectiveness _ 5
$=# sfo{bIftf - Efficiency_ 6
$=$ k|efj - Impact_ 6
$=% lbuf]kgf -Sustainability_ 7
% = cfof]hgf, pkcfof]hgf Pjd\ 3/w'/L:t/df d"NofÍgsf] cjwf/0ff 7
^= tYofÍ ;+sng lalw 8
-s_ gd"gf lhNnf 5gf}6 8
-v_ lhNnf leq /x]sf d"=>[=df cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3sf] ;+Vof lgwf{/0f 13
-u_ ls;fg ;d"x , s[lif ;xsf/L , lglhkmfd{ / pTkfbs ;+3sf] 5gf}6 14
-3_ 3/w'/L 5gf}6 14
-ª_ cfof]hgf cGtu{tsf d"No >[Înfsf] k|ltlglwTj 16
&= tYofÍ ;+sng lalw tyf dfWod 17
-s_ 3/w'/L k|ZgfjfnL 17
-v_ ;+:yf ;e]{If0f kmf/d 17
-u_ hflgkmsf/;Fu cGt/aftf{ - KII_ 17
-3_ ;fd"lxs 5nkmn { Focus Group Discussion FGD} 18
-ª _ :ynut e|d0f / cjnf]sg - Field Observation _ 18
-r_ ;kmntfs]f syf / s]; :68L - Successful Stories / Case Studies _ 18
*= k|ZgfjnL tyf u"0f:t/Lo ;"rgf ;+sng lat/0f tflnsf 19
(=låtLo tYofÍ ;+sng 20
2
-s_ k|ltj]bgx?sf] ;ldIff - Desk Review _ 20
-v_ tYofÍ k|zf]wg tyf laZn]if0f 20
-u_ d'NofÍg glthfx?sf]tYoflÍs/0f tyf :t/Ls/0f 20
-3_ d:of}bf k|lta]bg 21
-ª_ /fli6«o:t/sf] sfo{zfnf uf]li7sf] cfof]hgf 21
-r_ d"n clGtd k|ltj]bgdf k|fKt ;"emfjx?sf] ;dfof]hg 21
-5_ ;f/f+z k|lta]bg 21
-h_ d"NofÍg cWoog sfof{Gjog of]hgf 21
!)= d'NofÍg ;e]{If0f sfof{Gjog tflnsf @) 22
!!= d"NofÍg 6f]nLsf] agf]6 23
!@=u0f:tl/o tYofÍ cg'udg / k'g/fjf]ns 23
!#= ;+rf/ cfbfg k|bfg /0fgLlt 23
!$= ;Defljt hf]lvd / Go"\gLs/0f /0fgLlt 24
!%= d"NofÍg of]hgf 24
!^= laZn]if0f tl/sf 28
!&= ;e]{If0f 6f]nL 28
!*= :ynut e|d0f sfo{qmd tflnsf 30
!(= d"NofÍg ;e]{If0f tflnd sfo{qmd 31
kl/lzi6 ! M 5gf}6 k|s[of 33
kl/lzi6 @ M 5gf}6 ePsf d"=>[= cfa4 ;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3x? 57
kl/lzi6 # M 3/w'/L k|ZgfjnL -k|ToIf nfeu|fxL_ 67
kl/lzi6 $ M 3/w'/L k|ZgfjnL -u}/ nfeu|fxL_ 79
kl/lzi6 % M;+:yf ;e]{If0f kmf/d 89
kl/lzi6 ^ M hflgkmsf/;Fu cGt/aftf{ 105
3
kl/lzi6 & M ;fd"lxs 5nkmn 107
kl/lzi6 * M e|d0f cjnf]sg k|ltj]bg 109
kl/lzi6 M ( ;kmn tyf c;kmntfsf syf, s]; :6l8 109
!=Joj;flos s[lif tyf Aofkf/cfof]hgf ;+lIfKt kl/ro
Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgf g]kfn ;/sf/, s[lif lasf; dGqfno cGtu{t ljZj a}+ssf]
;xfotfdf ;+rfng ePsf] cfof]hgf xf] . g]kfn ;/sf/ / laZj a}+s lar ;g\ @))( cui6 @! sf lbg
cg'bfg ;Demf}tf ePsf] of] cfof]hgf ;g\ @))( gf]e]De/ !# af6 sfof{Gjogdf 5 . z'?df of] cfof]hgf ^
aif{sf nflu sfof{Gjogdf NofO{Psf] lyof] . of] cfof]hgf ;g\ @)!@ sf] h'g dlxgfdf u/]sf] dWojflw d'NofÍg
kl5 o; cfof]hgfsf] cjlw ;g\ @)!* ;Dd yk ul/Psf] 5 . of] cfof]hgf ;'?df $ lasf; If]qsf !% j6f
t/fO{sf lhNnf / !) kxf8sf lhNnf u/L hDdf @% lhNnfdf sfof{Gjogdf cfPsf] xf] . ;g\ @)!@ kl5
b]z}e/dff nfu" ul/Psf] 5 . o; cfof]hgfn] /fli6«o cfof]hgf lgb]{zg ;ldltn] tf]s]sf s[lif pkhx?sf] d"No
>[Îvnfdf cfj4 s[ifs ;d"x, s[lif ;xsf/L tyf pBdLx?sf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf a[l4 ug]{ nIo /fv]sf] 5
.cfof]hgfsf d'Vo p2]Zox? lgDg lnlvt 5g\ .
s_ s[lif ;d'x / s[lif ;xsf/Lx?nfO{ nfek|b ahf/d'vL pTkfbgdf ;xefuL ug]{ . o;sf nflu k|lalw,
;"rgf, ;]jf,;fa{hlgs k"jf{wf/ / ahf/sf] kx'Frdf ;'wf/ u/L s[lifsf] Joj;flos/0fdf 6]jf k'/\ofpg] .
4
v_ s[lif pkhsf] d"No >[Înfdf ;+nUg x'g] pTkfbs, Aofk/L, k|zf]wgstf{ / cGo ;/f]sf/afnfx?nfO{
;d]t ;d]6L pBf]udf cfwfl/t ;fem]bfl/tfsf] lasfz ug]{ .
u_ s[lif / vfB Jofkf/df laBdfg afwf Aofjwfg 36fpg] P+jd s[ifsx? / s[lif Aoj;fjox?sf] bIftf
clea[l4 ub}{ cfGtl/s P+jd cGt/fli6«o ahf/df dfGo x'g] lsl;dsf u'0f:t/ cg'?k :jR5 / :j:y
vfB a:t'x?sf] pTkfbg ug{ ;xof]u ug]{ .
@=cfof]hgf d"NofÍgsf d'Vo p2]Zox?
lbO{Psf] sfo{ zt{df pNn]v eP cg';f/ Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgf cGtu{t d'No >[+vnfdf cfj4
;d"x / s[lif ;xsf/L / gLlh kmfd{ / pTkfbs ;+3x?sf] a:t' tyf ;]jfsf] d'NofÍg cWoogsf] lgDg
p2]Zox?sf] nflu ul/Psf] 5 .
s_ Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf] of]hgf th{'df / sfof{Gjog k|lqmofaf/] d"NofÍg ug{' .
v_ Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf] sfo{ ;Dkfbg :t/af/] d"NofÍg ug{' .
u_ Joj;flos s[liftyf Aofkf/ cfof]hgfn] ;xof]u u/]sf Jojf;flos lx;fan] dxTjk"0f{ s[lif
pkhx?sf] d"No >[+vnfdf cfa4 ;fgf ls;fg, s[lif ;xsf/L, Joj;foL tyf pBdLx?sf] k|lt:kwf{Tds
Ifdtfdf NofPsf] ;'wf/, / pgLx?sf] pTkfbsTjdf NofPsf] kl/jt{g / :yfgLo :t/df cfof]hgfn]
/f]huf/L j[l4 / ul/aL Go"gLs/0f u/L :yfgLo hgtfsf] hLjg:t/df ;"wf/ ug{ k'-ofPsf] of]ubfgsf]
d"NofÍg ug]{ .
#=Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf] d"NofÍg If]q
sfo{ zt{df pNn]lvt o; cfof]hgfsf] sfo{ If]q lgDg cg';f/ 5g\ .
!=Joj;flos s[lif tyf Aofkf/cfof]hgf cGtu{t ;g\ @)!% ;Dd ;Dkfbg ul/Psf cfof]hgfx?sf]
d"NofÍg ug{' .
@=cfof]hgfsf] ;fGbe{stfsf] d"NofÍg
#=cfof]hgfsf] k|efjsf/Ltfsf] d"NofÍg
$=cfof]hgfsf] so{bIftfsf] d"NofÍg
%=cfof]hgfsf] k|efjsf] d"NofÍg
^=cfof]hgfsf] bLuf]kgfsf] d"NofÍg
$=lalw / kFx"r
k|flalws kFx"r
o; d"NofÍg cWoog Aofks 5nkmn / ;xefuLtfsf] cfwf/df ;DkGg ul/g] 5 . d'Votof o; d'NofÍg
cWoogn] lgDg tl/sf cjnDag ug]{ 5 .
5
s_ k|ydt o; Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfaf6 ;+rfrndf /x]sf ;Dk'0f{ cfof]hgf tyf
sfo{qmdx?sf] pknAw k|ltj]bg tyf k|utL k|ltj]bgx?sf] laZn]if0f Aofks cWoog ul/ ul/g] 5 .
v_ lålto tt\ kZrft gd"gf 3/w'/L ;e]{If0f, cg'bfg k|fKt ;+:yfsf] ;e]{If0f, hflgkmsf/;Fu cGtjf{tf{ ,
;fd"lxs 5nkmn, :ynut e|d0f, ;kmntfsf syf tyf s]; :68L ul/g] 5 .
u_ t[lto k'j{ lgwf{/Lt d"NofÍgsf p2]Zox? k|fKt ug{ ;e]{If0fsf lgwf{l/t d"NofÍg lg0f{ofwf/x? h:t}
;fGble{st ,k|efjsf/Ltf, sfo{bIftf, k|efj / lbuf]kgfsf] :t/Ls/0f ul/g]] 5 . o;sf lglDt s_ pRr v_
dWod / u_ k|of]u gePsf] :t/Ls/0f ul/ k|of]u ul/g] 5 .
$=! ;fGble{stf - Relevancy _ ;fGble{stf d"NofÍg g]kfn ;/sf/sf s[lif gLltx?, aL; aif]{ -@)!% –@)#% _ s[lif lasf; /0fgLtL / a}wtfsf]
cfwf/df ul/g] 5 . ;fGb/lestfsf] :t/Ls/0f s_ lgs} ;fGble{s ePsf] v _ ;fGble{s ePsf] u_sd ;fGble{s
ePsf] /-3_ ;fGble{s gePsf] k|of]u ul/ ul/g] 5 . o; cWoogn] Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsf]
/fli6«otyf :yfgLo kl/k|]Iodf ;fGble{stf ;DalGw cWoog lgDg ;"rssf] cfwf/df ul/g] 5 .
Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf] of]hgf th{'df / sfof{Gjog k|lqmofsf] pko'Qmtf / ;fGble{stf.
g]kfn ;/sf/sf] s[lif gLlt, aL; aif]{ -@)!% – @)#%_ s[lif lasf; /0fgLtL / cGo /fli6«ok|fyldstf;Fu d]n vfg] gvfg] .
cfof]hgfsf] sfo{qmd sfof{Gjog -Implementation Modality_ kIfsf] pko'Qmtf / ;fGble{stf tyf v'nf k|lt:kwf{sf] nflu k|:tfjgf cfJxfg, ;fgf ls;fg, s[lif ;xsf/L, Jofj;foL tyf pBdLx?sf]
5gf]6sf] dfkb08, 5gf}6 k|s[of / cg'bfg lat/0f k|lqmofsf] ;d]t pko'Qmtf / ;fGble{stf .
nufgLsf] cfwf/df cfof]hgfsf] nlIft ef}uf]lns If]q / hg;+Vof ;]jf cfsf/sf] pko'Qmtf / ;fGble{stf .
cfof]hgfn] ;fgf ls;fgdf Micro Grant af6 k'/\ofPsf] of]ubfg .
$=@ k|efjsf/Ltf -Effectiveness _ cfof]hgfsf k|ltkmnx?sf] Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsf s] slt p2]Zo xfFl;n eP eGg] cfwf/df
k|efjsf/Ltfsf] d"NofÍg ul/g] 5. k|efjsf/Ltfsf] :t/Ls/0f s_ lgs} k|efjsf/Ltf ePsf] v_ k|efjsf/Ltf
ePsf]u_ sdk|efjsf/Ltf ePsf]/ -3_ k|efjsf/Ltf gePsf] k|of]u ul/ ul/g] 5 . . o; cfof]hgfsf nIo tyf
p2]Zox? xfFl;n eP ls ePgg\ eGg] ;Gbe{df lgDg ;"rsdf s]lG›t /lx k|efjsf/Ltsf] d"Nofªsg ul/g] 5 .
Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsf] sfof{Gjog k'j{ lgw{fl/t ;f]r tflnsf cg';f/ eP gePsf]
sfo{ lgw{fl/t ;dodf eP gePsf], km]/abn ePsf] eP sf/0f kQf nufpg]
sfo{ lgw{fl/tnfutdf ;DkGg eP gePsf],km]/abn ePsf] eP sf/0f kQf nufpg]
clen]lvs/0f Aofjl:yt?kdf eP gePsf], tL slQsf] ;lx 5g\ kQf nufpg], gePsf] eP sf/0f kQf nufpg]
lgw{fl/tnIo cg'?k ef}uf]lns If]q / hg;+VofnfO{ ;]jf k'u]sf] jf gk'u]sf], gk'u]sf] eP sf/0fx? kQf nufpg]
cfof]hgf sfof{Gjog ubf{ ah]6sf] dfu, lgsf;f / k|s[ofsf] k|efjsf/Ltf
cfof]hgfn] pknAw u/fPsf] ;]jfsf] u'0f:t/sf]
cfof]hgfn] sfo{Gjog k|s[ofaf/] clwsf/jfnf pkef]Qmfsf] ;Gt'li6sf] :t/
6
cfof]hgf sfof{Gjogsf] r/0fdf clwsf/jfnf pkef]Qmfsf] ;xeflutfsf] :t/, ;xeflutf gePsf] eP sf/0f
cfof]hgfn] lbg] cfly{s / a:t'ut ;xof]u, k|flalws 1fg, ;Lk / ;]jf sfo{qmd leqsf ;a} nlIft ;d"x / au{sf JoflQmx?df ;dfg?kn] pknAw u/fP gu/fPsf]
o; cfof]hgf k|efjsf/L?kdf ;Frfng ug{ of]ubfg lbg] / Jojwfg v8f ug]{ tTjx? la:t[t cWoog ug]{
n}lËs tyf ;dfa]zLsf cfwf/df cfof]hgfsf] k|efjsf/LtfljZn]if0f ug]{ .
$=# sfo{bIftf - Efficiency_ o; cfof]hgfsf] sfo{bIftf ;DaGwdf cfof]hgfsf] nufgL tyf k|ltkmnsf] u'0f:t/ tyf kl/df0f Pjd\ o;sf]
k|ltkmn k|flKtdf nfu]sf] ;do / nfut laZn]if0f u/L cfof]hgfsf] ;Ifdtf d"NofÍg ul/g] 5 .o;sf nflu -s_
lgs} sfo{bIftf -v_ sfo{{ bIftf -u_sdsfo{bIftf/ -3_sfo{ bIftf gePsf] :t/Ls/0f k|of]u ul/g] 5 .o;sf
nflu lgDg ;"rsdf s]lG›t /lx sfo{bIftfsf] d"Nofªsg ul/g] 5 .
nfe nfutsf] cg'kft -BCR_
cfly{s cfGt/Ls k|ltkmnb/ -EIRR_
lalQo cfGt/Ls k|ltkmn b/ -FIRR_
cfof]hgfdf >f]t lalgof]hg ;Ifdtfsf] cj:yf
cfof]hgfdf >f]t pkof]u ;Ifdtfsf] cj:yf f
cfof]hgfdf cg'bfg lat/0f ;Ifdtfsf] cj:yf
cfof]hgfdf k|lt Joj;flos s[lif pBdL nfu]sf] cf}ift nfut
cfof]hgfdf Project Implementation Manual cg';f/ eP gePsf]
$=$ k|efj -Impact_ Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfn] ck]Iff u/] cg'?k slt kl/0ffd xfl;n eof] eGg] tyf oL
sfo{qmdx?nfO{ slt >]o lbg ;lsG5 eGg] laZn]if0f u/]/ k|efj d"NofÍg ul/g] 5 . o;sf nflu -s_ w]/}
k|efj k/]sf] -v_ s]lx k|efj k/]sf] -u_ k|afj kg{ g;s]sf] :t/Ls/0f k|of]u ul/ ul/g] 5 .o; k|efj d"NofÍg
lgDg ;"rsx?nfO{ cfwf/ dflg ul/g] 5 .
aflif{s?kdf gofF Joj;foL s[lif pBdLx?sf] a[l4 :t/ .
Aoj;floss[lifaf6 aflif{s?kdf slt gofF /f]huf/L l;h{gf eP, /f]huf/L lbg - k'0f{ jf cfFlzs _ ul/aL, hft, hflt / hghflt 5'§fP/ laZn]if0f ug]{ .
o; cfof]hgfaf6 gofF /f]huf/L kfPsf 3/ kl/jf/df o; cfof]hgfn] ul/jL lgjf/0fdf k'ofPsf] of]ubfg .
Joj;flos s[lifaf6 hldgsf] pTkfbsTjdf ePsf] a[l4sf] :t/ .
s"n Jofkf/ ePsf s[lif pkhdf lgsf;Lsf] lx:;fsf] k|ltzt .
cfof]hgfn] lgdf{0f u/]sf jf :t/j[l4 u/]sf Jofkf/ s]G›dfkm{t ;fgf ls;fg s[lif pBdLsf] nfeflGjt ;+Vof .
cfof]hgfn] lgdf{0f u/]sf jf :t/j[l4 u/]sf k|of]uzfnf dfkm{t ;fgf ls;fg s[lif pBdLsf] nfeflGjt ;+Vof .
7
$=% lbuf]kgf -Sustainability_ :yfkgf ePsf gofF Joj;flos s[lif pBdsf] lg/Gt/tf, l;h{gf ePsf gofF /f]huf/Lsf] lbuf]kgf, Joj;flos
s[ifssf] cfDbfgLdf cfPsf] kl/jt{gsf] lbuf]kgf, hldgsf] pTkfbsTjdf cfPsf] kl/jt{gsf] lbuf]kgf, gofF
:yfkgf ePsf jf k'gM:yfkgf ePsf Jofkf/ s]G›x? / s[lif pkhsf] u'0f:t/ dfkg ug]{ k|of]uzfnfsf] lbuf]kgf
cflbsf] d'NofÍg ul/g] 5 . o;sf nflu -s_ lgs} lbuf] b]lvPsf] -v_l7s} dfq lbuf] b]lvPsf] -u_sdlbuf]
b]lvPsf] / -3_ lbuf] gb]lvPsf] :t/Ls/0fsf] k|of]u ul/g] 5 . lbuf]kgfsf] d"NofÍg ubf{ lgDg ;"rsx?nfO{
cfwf/ dflg cfof]hgfsf] d"NofÍg ul/g] 5 .
!= glthfx?sf] lbuf]kfg
cfof]hgfaf6 l;h{gf ePsf gofF Joj;fLos pk-cfof]hgfsf] lbuf]kgf .
cfof]hgfaf6 l;h{gf ePsf gofF /f]huf/Lsf] lbuf]kgf .
cfof]hgf cGtu{tsf Joj;fLos s[ifsx?sf] cfDbfgLdf cfPsf] kl/jt{gsf] lbuf]kgf .
cfof]hgf cGtu{tsf Joj;fLos s[ifsx?sf] hldgsf] pTkfbsTjdf cfPsf] kl/jt{gsf] lbuf]kgf .
gofF :yfkgf ePsf jf k'g :yfkgf ePsf Jofkf/ s]G›x? / s[lif pkhsf] u'0f:t/ dfkg ug]{ k|of]uzfnfx?sf] lbuf]kgf .
@= cfly{s kIfsf] lbuf]kgf
Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfdf bftfsf] ;xof]u cGt ePkl5 cfly{s kIfsf] lbuf]kgf
o; cfof]hgf cGtu{t ;+rflnt sfo{qmdx? s[lif lasf; dGqfnon] cfˆg} >f]t ;fwg k|of]u ul/ ;+rfng ug{ ;Sg] jf g;Sg]
sfo{qmdnfO{ rflxg] dd{t ;+ef/ / sfo{qmd ;~rfngfy{ rflxg] cfjZos /sdsf] Joj:yf /sdsf] Joj:yf xg] jf gx'g]cflb .
#= k|flalws kIfsf] lbuf]kgf
Joj;floss[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfdf k|of]u ePsf k|lalwsf] lbuf]kgf .
cfof]hgfnfO{ rflxg] 1fg, ;Lk / bIf hgzlQmsf] pknAwtfsf] lbuf]kgf .
$= jftfj/0fLo kIfsf] lbuf]kgf
Joj;floss[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf] jftfj/0fLo kIfsf] lbuf]kgf .
o;} k|sf/n] ;Dk'0f{ d"NofÍgx?sf] lgrf]8x?sf] :t/Ls/0f -s_ cToflws ;Gt'i6 -v_ l7s} ;Gt'i6 -u_ c;Gt'i6
k|of]u ul/ ul/g] 5 .
% = cfof]hgf, pkcfof]hgf Pjd\ 3/w'/L:t/df d"NofÍgsf] cjwf/0ff
लागत (Input) प्रभावकारीता
सान्दर्भभकता
8
चित्र न .१
^= tYofÍ ;+sng lalw
o; lalw cGtu{t k|f/lDes tyflålto b'a} lsl;dsf tYofÍ ;+sng ul/g] 5 .
k|f/lDes tYofÍ ;+sng lalw
k|f/lDes tYofÍ cfof]hgfjf6 k|ToIf nfeflGjt ePsf ^$#%)ls;fg -!#!*# 3/kkl/jf/_ cfof]hgfaf6
cg'bfg k|fKt u/L s[lif pkhsf] d"No >[+vnfdf cfa4 ePsf %@) ;fgf ls;fg, s[lif ;xsf/L, Joj;foL tyf
pBdLx?af6 ;+sng ul/g] 5 . nfeu|fxL tyf 3/w'/Lsf] 5gf}6lg?2]lZoo gd"gf ;e]{If0faf6 -Random
Sampling _ ul/g] 5 . ;fy} cGo hfgsf/Lx? ;d"x s]lG›t 5nkmn, clwsf/jfnf tyf ;/f]sf/afnfx?;Fusf]
cGt/lqmofaf6 ul/g]5 .
-s_ gd"gf lhNnf 5gf}6
o; d"NofÍg k|of]hgsf nflu nfeflGjt hgtf ;j{k|yd b]xfosf cfwf/df 5gf}6ul/g] 5 .
Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgf nfu" ePsf lhNnfdf cg'bfg k|fKt u/]sf cfof]hgf / pkcfof]hgf cGtu{tsf ;fgf ls;fg, s[lif ;xsf/L, lglh Joj;foL tyf pBdLx?sf] k|ltlglwTj x'g]
ul/ ul/g] 5 .
k|:tfljt & j6f k|b]z dWo] cfof]hgf ;+rfng ePsf ^ j6f k|b]zsf] k|ltlglwTj ul/g] 5 .
tLgj6} kl/l:yltsLo If]qsf] k|ltlglwTj ul/g] 5 .
oL# j6} cfwf/df lhNnfsf] gd"gf 5gf}6ubf{ klxnf Jofj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfdf sfof{GjogePsf
lhNnfx?sf] 5gf}6lgDg adf]lhd ul/sf] 5 . h'g tn a'Fbfut?kdfpNn]v ul/Psf] 5 .
cfof]hgf ;Frfng ePsf lhNnfx?sf] cfwf/df x? ^ j6f k|b]z auL{s[t ul/Psf]5 . ;fy} 3/w'/L 5gf}6klg ul/Psf] 5 .
o;/L k|To]s k|b]zn] cf]u6]sf] k|b]zcg'kftn] To;} k|b]zdf /x]sf hDdf d'No >[+vnfdf cfj4 ;d"x, ;xsf/L, gLlh kmfd{ / pTkfbs ;+3x?sf] hDdf ;+Vof;+u u'gful/ gd"gf cfsf/sf] lgSof}n ul/Psf] 5
.
कृयाकलाप आयोजनाको उद्देश्य प्रचतफल लक्ष्य
ददगोपना
काययदक्षता
प्रभाव
ददर्यकाचलन प्रचतफल प्रचतफल (आयोजना पुवय र हालको)
9
gd"gf lgSof}n ubf{ pQm k|b]zdf /x]sf ;j} lhNnfx? dWo] ;aeGbf al9 d'No >[+vnfdf cfj4 ;d"x, ;xsf/L, gLlh kmfd{ / pTkfbs ;+3x? ePsf] lhNnfnfO{ gd"gf lhNnfsf]?kdf 5gf}6ul/Psf] 5 .
ef}uf]lns kl/l:ysLo If]qnfO{ klg cfwf/ dflg ul/Psf] 5 .
o; cfof]hgfaf6 hDDff nfeflGjt Joj;foLsf] ;+Vof ^$#%) /x]sf] 5 . gd"gf cfsf/ lgs{\of}n ug{ tnsf] z'q k|of]u ul/Psf] 5 h'g !%@* x'g cfpF5 .
calculation of sample size for PACT survey
total pop= 64350
net,n= 118126 HHs
net,n= 382 (using formula)
no. of strata =k 4 (types of organization involved in VC)
de= design effect 1 (because draws are random)
Total SS, s = n*k*de = 1528
Reference: Arkin, H and Coltan, R 1963: Tables for Statisticians, Newyork,
Barnes and Noble.
hxfF,
N= Total households -hDdf 3/w'/L ;+Vof_
Z= Table value of Z at 95% confidence level -(%Ü ljZj;lgo :t/df Z tflnsfsf] dfg_
d= Error limit -unt ;Ldf_
p= Estimated population proportion (0.5 maximizes the n), -cg'dflgt hg;+Vofsf] cg'kft_
n= Sample size -gd"gf cfsf/_
3/3'/Lx? 5gf}6 ubf{ ;f]lx gd"gfdf k/]sf d'No >[+vnfdf cfj4 ;d"x, ;xsf/L, gLlh kmfd{ / pTkfbs ;+3x?sf] hDdf ;+Vof hfgsf/L ePsf] t/ ;d"x ,;xsf/L ,gLlh kmfd{ / pTkfbs ;+3df cfa4 ePsf]
;+Vof yfxf gePsf]n] k|b]z cg'kftn] gd"gf cfsf/ -!%@*_ nfO{ u'gf ul/ hDdf 3/w'/L ;+Vof lgs{\of}n
ul/Psf] 5 . h'g tnsf] tflnsf df b]vfOPsf] 5 .
10
Jofj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgf cGtu{tsfs[ifs ;+d"x, s[lif ;xsf/L ,gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3sf] @)!^ ;Ddsf] la:t[t laa/0f
k|b]z l;=
g=
ef}uf]lns
kl/l:yltl
so If]q
lhNnf ;d"x ;xsf/L gLlh
kmfd{
pTkfbs
;+3
hDdf hDdf k|b]z
cg'kft
d'NofÍgdf
k/]sf hDdf
;d"x /
;xsf/L /
gLlh kmfd{ /
pTkfbs ;+3
3/w'/L ;Î\of
-cg'kft x
!%@*_
gDa/ @
! t/fO{ k;f{ $ @ ! ) & !#)
)=@%
#@
#*@
@ t/fO{ af/f @ $ # ) (
# t/fO{ /f}tx6 #@ @) @ ) %$
$ t/fO{ ;nf{xL * ( $ ) @!
% t/fO{ dxf]Q/L % * ) !#
^ t/fO{ wg'iff !^ & # ) @^
gDa/ #
& t/fO{ lrtjg !) ( ^ ) @% !^)
)=#!
$(
$&$
* kxf8 wflbË # !$ % ) @@
( kxf8 nlntk'/ & % * @ @@
!) kxf8 sf7df08f}+ @# !% #@ @ &@
!! kxf8 sfe|knf~rf]
s
^ & ^ ) !(
gDa/
$
!@ kxf8 :ofª\hf # !* ! @@ ^(
)=!#
(
!((
!# kxf8 tgx'F # * $ ) !%
!$ kxf8 sf:sL ! !) * ! @)
11
!% kxf8 ndh'Ë !) @ ) !@
gDa/ %
!^ t/fO{ afFs] ) !) @ ) !@ !@%
)=@$
#)
#^&
!& t/fO{ alb{of & @ (
!* t/fO{ bfË & ^ !#
!( t/fO{ slkna:t' !% !* % ! #(
@) kxf8 kfNkf $ ^ @ !@
@! t/fO{ ?kGb]xL ) % !! @ !*
@@ t/fO{ gjnk/f;L
*
@ !! ( @@
gDa/ ^ @# kxf8 ;'v]{t ) ^ ! & &= )=)! !=))) !%
gDa/ &
@$ t/fO{ s}nfnL # $ ( ! !& ##
)=)^
@
(@
@% t/fO{ s+rgk'/ @ !) $ !^
hDdf !$( @#) !#^ ( %@$ %@$ ! !@# !%@*
;+:yfsf]
cg'kft
gf]6 gjnk/f;L lhNnf k|b]z g=$ / % df k5{ t/ o;nfO{ k|b]z g= % df /flvPsf] 5 .
8f6f >f]t Joj;flo s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsf] sfof{no
ताचलका न .१
12
-s_ k|b]z cg';f/ lhNnf 5gf}6
-v_ ef}uf]lns kl/l:yltlso If]qsf] cfwf/df
13
-v_ lhNnf leq /x]sf d"=>[=df cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3sf] ;+Vof lgwf{/0f
lhNnf lgwf{/0f eO{;s] kl5;DalGwt lhNnfx?af6 sltj6f ;d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3
lng] eGg] tnsf] tflnsfdf b]vfOPsf] 5 .
Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgf cGtu{tsf;+d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3sf] gd"gf cfsf/
qm=
;=
k|b]z kl/l:yltl
so If]q
lhNnf ;d"x ;xsf/L gLlh
kmfd{
pTkfbs
;+3
hDdf ;F:yfx?sf]
gd"gf cfsf/
3/w'/L;FVof
! @ t/fO{ /f}tx6 #@ @) @ ) %$ #@ #*@
@ # kxf8 sf7df08f}+ @# !% #@ @ &@ $( $&$
# $ kxf8 :ofª\hf # !* ! ) @@ ( !((
$ % t/fO{ slkna:t' !% !* % ! #( #) #^&
% ^ kxf8 ;'v]{t ) ^ ! ) & ! !%
^ & t/fO{ s}nfnL # $ ( ! !& @ (@
hDdf &^ *! %) $ @!! !@# !%@*
d"=>[= cfa4;+d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ /pTkfbs ;+3sf] cg'kft
qm=
;=
k|b]z kl/l:yltl
so If]q
lhNnf ;d"x ;xsf/L gLlh
kmfd{
pTkfbs
;+3
hDdf ;F:yfx?sf]
gd"gf cfsf/
3/w'/L;FVof
! @ t/fO{ /f}tx6 )=%(@^ )=#&)$ )=)#&) )=)))) ! #@ #*@
@ # kxf8 sf7df08f}+ )=#!($ )=@)*# )=$$$$ )=)@&* ! $( $&$
# $ kxf8 :ofª\hf )=!#^$ )=*!*@ )=)$%% )=)))) ! ( !((
$ % t/fO{ slkna:t' )=#*$^ )=$^!% )=!@*@ )=)@%^ ! #) #^&
% ^ kxf8 ;'v]{t )=)))) )=*%&! )=!$@( )=)))) ! ! !%
^ & t/fO{ s}nfnL )=!&^% )=@#%# )=%@($ )=)%** ! @ (@
hDdf @ # ! ) ^ !@# !%@*
d"=>[= cfa4;+d"x, s[lif ;xsf/L, lghL kmfd{ /pTkfbs ;+3sf lhNnf cg';f/ gd"gf
qm=
;=
k|b]z kl/l:yltlso
If]q
lhNnf ;d"x ;xsf/L gLlh
kmfd{
pTkfbs
;+3
hDdf ;F:yfx?sf]gd"gf
cfsf/
3/w'/L;FVof
! @ t/fO{ /f}tx6 !( !@ ! ) #@ #@ #*@
@ # kxf8 sf7df08f}+ !^ !) @@ ! $( $( $&$
# $ kxf8 :ofª\hf ! & ! ) ( ( !((
$ % t/fO{ slkna:t' !@ !$ $ ) #) #) #^&
14
% ^ kxf8 ;'v]{t ) ! ) ) ! ! !%
^ & t/fO{ s}nfnL ) ! ! ) @ @ (@
hDdf $* $% @( ! !@# !@# !%@*
ताचलका न .२
dflysf] tflnsfnfO{ AofVof ubf{ 5gf}6df k/]sf lhNnfx?af6 Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgf cGtu{t
d"No >[Înfdf cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3x?sf] hDdf ;+Vofx?sf] lgs{\of}n
ul/;s] kl5 Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgf cGtu{t d"No >[Înfdf cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L,
lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3x?sf] To; lhNnfdf /x]sf ;Dk"0f{ ;+VofnfO{ ! dflg tL d"No >[Înfdf cfa4 ls;fg
;d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3x?sf] cg'kft lgsflnPsf] 5 .To; kl5 pQm lhNnfdf lng' kg]{
gd"gf ;+Vofn] ;DalGwtd"No >[Înfdf cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3sf]
cg'kftnfO{ lhNnf gd"gf ;+Vofn] u'0ff ul/ ;DalGwt d"No >[Înfdf cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL
kmfd{ / pTkfbs ;+3sf] ;+Vof lgwf{/0f ul/Psf] 5 . h:t} pbfx/0fsf] nflu /f}tx6df /x]sf d"No >[Înfdf cfa4
ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3 qmdz #@, @), @ ,) j6f 5g\ . tLgLx?sf] cg'kft
qmdz )=%(@^ , )=#&)$ , )=)#&) / )=))))5 . cj xfdLn] lng' kg]{ /f}tx6df hDdf #@ j6f xf] / s'g
s'g ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3 slt slt lng] eGg] s'/f ;f]xf] ;DalGwt cg'kftn]
xfdLn] lng' kg]{ #@ nfO{ u'0ff u/L lnO{Psf] 5 . o;f] ubf{ pQm lhNnfdf d"No >[Înfdf cfa4 ls;fg ;d"x,
s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3x? qmdz !( , !@, ! ,) x'g cfp5 . Pjd\ k|sf/af6 cGo
lhNnfx?sf] klg d"No >[Înfdf cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3x?sf] ;+Vof
lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
-u_ ls;fg ;d"x , s[lif ;xsf/L , lglhkmfd{ / pTkfbs ;+3sf] 5gf}6
dflysf] tl/sf af6 5gf}6df k/]sf lhNnfdf cjl:yt d"\No >[Înfdf cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh
kmfd{ / pTkfbs ;+3x? slt slt j6f lng] eGg] hfgsf/L e};s]kl5 cj tL d"\No >[Înfdf cfa4 ls;fg
;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3x? s'g s'g lng] eGg] s'/fsf] hfgsf/L lbO{Psf] k|s[of ckgfO{
lgs{\of}n ul/g] 5 .Joj;foL s[lif tyf Jofk/ cfof]hgf cGtu{t lhNnfdf cjl:yt ;Dk'0f{ d"\No >[Înfdf cfa4
ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, gLlh kmfd{ / pTkfbs ;+3x? ;"lr tof/ ul/ Systematic Random
sampling sf] z'q k|of]u u/L d"\No >[Înfdf cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3sf]
lgs{\of}n ul/Psf] 5. o;sf] la:t[t laj/0f kl/lzi6df ! / @ dfpNn]v ul/Psf] 5 .
-3_ 3/w'/L 5gf}6
3/w'/L 5gf}6 ug{' k"j{ xfdLn] ;DalGwt lhNnfdf cg'kflts lx;fjn] ;e]{If0f ug{' kg]{{ hDdf ;+Vof dflysf]
tflnsf@af6 lgsflnO{ ;s]sf]n] ;f] ;+VofnfO{ @ j6f 5'§f 5'§} ;d"xdf laefhg ul/g] 5 .o; Joj;flos s[lif
tyf Aofkf/ cfof]hgfåf/f nfeflGjt 3/w'/Lx/sf] ;d"xnfO{ k|ToIf nfeu|fxL -TREATMENT_eg]/ dflgPsf] 5
.eg] Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfaf6 s'g} lsl;dsf] nfe glnPsf 3/w'/Lx?nfO{ t'ngfTds -
COMPARISION_ 3/w'/L eg]/ dflgPsf] 5 . xfd|f] lg?2]ZoLo gd"gfåf/f 5gf}6df k/]sf ls;fg ;d"x, s[lif
;xsf/L, gLlh kmfd{ / pTkfbs ;+3x?df uO{ Systematic Random Sampling åf/f 5gf}6df k/]sf
3/w'/Lx?sf] klxrfg u/L ;e]{If0f ul/g] 5 . hf] k|ToIf nfeu|fxL -TREATMENT_ x'g] 5g . To:t}} cGo 3/w'/L
hf] pQm cfof]hgf cGtu{t nfe lnO{/x]sf 5}gg\ t/pgLx?;f]lx If]qsf] cf;kf;df a;f]af; ul/ /x]sf 3/3"/Ldf
klg ;e]{If0f ul/g] 5 . h'g 3/3"/Lx? t'ngfTds ;d"x -COMPARISION GROUP_ x'g]5g\ . nfe
lnO{/x]sf jf nfe glnO{/x]sf 3/w'/Lx?sf] lgs{\of}n;DalGwt ls;fg ;d"x, s[lif ;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs
;+3af6 ;"rLsf] gfdfjnLx?sf] /fd|/L ?h' u/]/ dfq} ul/g] 5 . o;/L gfdfjnLdf k/]sf 3/w'/Lx? k|ToIf
15
nfeu|fxL -TREATMENT_ x'g]5g\ eg] gfdfjnLdf gk/]sf 3/w'/Lx? t'ngfTds ;d"x -COMPARISION
GROUP_ x'g] 5g\ . o;/L k|ToIf nfeu|fxL -TREATMENT_ / u}/ nfeu|fxL t'ngfTds ;d"x -
COMPARISION GROUP_ sf] ;+Vof qmdzM b'O{ ltxfO{ / Ps ltxfO{ x'g]5 . 5gf}6df k/]sf lhNnfx?af6
3/w'/Lx? ;+Vofsf] la:t[t laj/0f tnsf] tflnsfdf lbO{Psf] 5 .
qm=;= k|b]z kl/l:yltlso
If]q
lhNnf TREATMENT COMPARISION hDdf
! @ t/fO{ /f}tx6 @%% !@& #*@
@ # kxf8 sf7df08f}+ #!^ !%* $&$
# $ kxf8 :ofª\hf !## ^^ !((
$ % t/fO{ slkna:t' @$% !@@ #^&
% ^ kxf8 ;'v]{t !) % !%
^ & t/fO{ s}nfnL ^! #! (@
hDdf !)!( %)( !%@*
ताचलकान३
cfof]hgfsf] ;]jf k|ToIf nfeuf|xL -TREATMENT_ n] dfq kfPsf5g . k|ToIf nfeuf|xL]-TREATMENT_ n]
ckgfpg] Joj;fo t'ngfTds ;d"x -COMPARISION GROUP_ 3/w'/L n] gckgfpg] tyf ckgfPsf] eP
klg k"0f{ ;dfgtf gx'g]xF'bf k|ToIf nfeuf|xL -TREATMENT_ / t'ngfTds ;d"x -COMPARISION
GROUP_ 3/w'/L aLr ;a} kIfsf] t'ngf ug{ ;lsb}g . pbfx/0fsf nflu cfof]hgfsf] ;xof]u kfP/ s'g} s[ifs
;d"x jf ;xsf/Ln] s]/f v]lt u/]sf 5g eg] ToxL 7fpFdf cfˆg} nufgLdf-cfof]hgfsf] ;xof]u lagf_ s]/f
v]ltug]{ ;a} ls;fg kfO{g] k"0f{ ;+efjgf gePsf]n], ToxL 7fpFdf cGo Joj;fodf ;+nUg ls;fgx?nfO{ klg
t'ngfTds -COMPARISION_ 3/w'/L dfgL k|Zgfjln;f]lwg] 5 . oxfF t'ngfTds ;d"x -COMPARISION
GROUP_ 3/w'/L dWo] ;f]xL Joj;fo u/]sf / gu/]sf ls;fg /x]sf 5g . To;}n] k|ToIf nfeuf|xL -
TREATMENT_ / t'ngfTds ;d"x -COMPARISION GROUP_ 3/w'/L aLr t'ngf ug{ ;lsg]] /
g;lsg] ul/ b'O{ lsl;dsf 5'§f5'§} k|Zgfjln tof/ ul/Psf] 5 . h'g kl/lzi6df g+=$ df lj:t[t ?kdf pNn]v
ul/Psf] 5 . k|ToIf nfeuf|xL -TREATMENT_ / t'ngfTds ;d"x -COMPARISION GROUP_ 3/w'/L
aLr t'ngf ug{ ;lsg] s]xL kIfx? lgDg cg';f/ 5g t'ngfTds ;d"x -COMPARISION GROUP_
3/w'/L 5gf}6 ubf{ ;Dalwt uf= lj= ;= jf ;+3 ;+:yfdf /x]sf] dtbftf gfdfjnL lnO{ To;sf] cfwf/df
Systematic Random Sampling lalw 4f/f 3/w'/L 5gf}6 ul/g] 5 . t'ngfTds ;d"x -
COMPARISION GROUP_ 3/w'/L sf] ;+Vof 5gf}6df k/]sf k|To]s lhNnfsf] gd"gf cfsf/sf] Ps ltxfO{
x'g]5 .
k|ToIf nfeuf|xL 3/w'/L / t'ngfTds ;d"x aLr t'ngf ug{ ;lsg]] kIfx?
;DklQsf] :jfldTj
/f]huf/L
16
cfDbfgL
pTkfbsTj
k|ljlw -kl/efiff, ;'wf/_
k|lqmof - Joj;flo s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgf_
pTkfbg , k|lqmof
ahf/
d'Vo >f]t
a:t'
-ª_ cfof]hgf cGtu{tsf d"No >[Înfsf] k|ltlglwTj
o;/L 5gf]6df k/]sf lhNnfdf cjl:yt d"No >[Înfdf cfj4;d"x, ;xsf/L / lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3x?df
;Frfng ePsf sfo{qmdsx?sf] k|ltlglwTj lgDgfg';f/ 5 .
qm=;=
k|b]z @ # $ % ^ &
lhNnf /f}tx6 sf7df08f}+ :ofª\hf slkna:t' ;'v]{t s}nfnL hDdf
! kz' cfxf/ ) ) ) ! ) ) !
@ s]/f v]tL ! ! ) ) ) ) @
# vfBGg aLpm % ) ) # ) ) *
$ slkm ) ! ! ) ) ) @
% df5f @ ) ) @ ) ) $
^ k'ik Jofj;fo ) ^ ) ) ) ) ^
& cb'jf ) ) ! ! ) ) @
* hl8j'l6 ) ! ! ) ) ) @
( 5fnf ) ) ) ! ) ) !
!) dx ) # ) ! ) ) $
!! df;'hGo rf}kfofk|jw{g ) % ) ) ) ) %
!@ df;' rf}kfof ) ! ) ) ) ) !
!# df;' k|zf]wg ! ) ) ) ) ) !
!$ b'Uw tyf b'whGo pTkfbs ) @ ) ) ) ) @
!% b'Uw hGohgfj/sf] k|jw{g ! ) ! ) ) ! #
!^ b'Uwk|zf]wg # ) ) ! ) ! %
!& b'wpTkfbg ! ) ) # ) ) $
!* Rofp ) $ ) ) ) ) $
17
!( Kofh % ) ) ! ) ) ^
@) cfn'sf]jLpm ! ) ) ) ) ) !
@! s'v'/fkfng @ % ! # ) ) !!
@@ vofgcfn' ! ) ) ) ) ) !
@# k'0f{pkof]u gePsf
:yfgLo vfBfGg
) ! ) ) ) ) !
@$ t/sf/L ( !( $ !# ! ) $^
hDdf #@ $( ( #) ! @ !@#
ताचलका न .४
&= tYofÍ ;+sng dfWod
tYofÍ ;+sng dfWod cGtu{t ;a};f+Volso / u"0ffTds;"rgfx?sf] nflu lbOPsf ;Dk"0f{ ;"rsx?nfO{
cfwf/dfgL ;a} lalwdf -3/w'/L;e]{If0f,;+:yfut ;e]{If0fkmf/d, hflgkmsf/ cGt/aftf{,;d"xut, e|d0fcjnf]sg ,
;kmntfsf syf / s]; :6l8_ k|Zgx? tof/ ul/Psf] 5 .
-s_ 3/w'/L k|ZgfjfnL
of] ;e]{If0f ;+VofTds ePsf]n] k|Zgx? tof/ ubf{ ;Î\ofx?sf] k|of]u ul/g] 5 . k|To]s lasNkx?nfO{ Pp6f
lglZrt ;+s]t -code_ lbOg] 5 . k|Zgx? tof/ ubf{ ;Dk"0f{ lbOPsf ;"rsx?sf] cfwf/dflg ul/g] 5 . 3/w'/L
k|ZgfjnLdf lasNkx? tyf v'nf hjfkmx? lbg ldNg] ul/ o;nfO{ tof/ kfl/g] 5 .o; k|of]hgsf] nflu @
lsl;dsf] k|ZgfjnL tof/ ul/g] 5 . cfof]hgfsf k|ToIf nfeu|flx / t'ngfTds 3/w'/L] 5'§f5'§} k|ZgfjnL tof/
ul/g] 5 . h'g kl/lzi6df # / $ la:t[t?df lbOPsf] 5 .
-v_ ;+:yf ;e]{If0f kmf/d
o; sfo{qmdnfO{ ;xlhs/0f ug{ :yfkgf ePsf s]lG›o cfof]hgf sfo{no, s[lif lasf; dGqfno, /fli6«o of]hgf
cfof]u, s[lif laefu, If]qLo s[lif lgb]{zgfno, lhNnf s[lif lasf; sfo{no, k|lt:kwf{Tds 5gf}6 eO{ { cg'bfg
k|fKt u/]sf Jofj;oL ls;fg ;d"x, ;xsf/L, lglh s[lif kmfd{ cflbn] cfof]hgf sfof{Gjogdf s:tf] e"ldsf
v]n]sf 5g\. ltgLx?n] cfof]hgf sfof{Gjog ug]{ ;+:yfx?nfO{ pknAw u/fPsf] k|flalws ;xof]usf] :t/ s:tf] 5
. ;'kl/j]If0f / lg/LIf0fsf] cj:yf s:tf] 5 < pknAw u/fPsf] ;xof]u kof{Kt 5 ls 5}g . o; k|of]hgsf nflu
Ps ;+lIfKt ;+:yf k|ZgfjnL tof/ u/L ;j]{If0f ul/g] 5 . 5gf]6df k/]sf ^ j6} lhNnfaf6 plrt k|ltlglwTj x'g]
u/L %@$ a6f dWo] !@# j6f -dfly tflnsf g=$cg';f/_ ;+:yfdf ;e]{If0f ul/g]5.h'g kl/lzi6 % la:t[t?df
lbOPsf] 5 .
-u_ hflgkmsf/;Fu cGt/aftf{ - KII_ ;+:yfut?kdf hflgkmsf/;Fu ;"rgf ;+sng ug{ Ps r]s ln:6 tof/ ul/g] 5 . pQm r]s ln:6sf cfwf/df
laleGg ;+3 ;+:yf h:t} s[lif lasf; dGqfno, If]qLo s[lif lgb]{zgfno, s[lif laefu,/fli6«o of]hgf cfof]u, u}/
;/sf/L ;+:yf jf lghL If]q, ;xsf/L, lhNnf s[lif lasf; sfo{noaf6 cg'bfg k|fKt u/]sf ;d"x, ;xsf/L, lghL
Joj;foL tyf pTkfbs ;+3sf lhNnf lasf; ;ldt, :yfgLo s[lif tyf kz'kfng pkef]Qmf ;d"xsf k|ltlgwL,
:yfgLo /fhg}]lts bnsf k|ltlglwx? cflb ;Fu cGt/aftf{ul/ ;"rgf ;+sng ul/g] 5 .o; k|of]hgsf nflu @
lsl;dsf hflgkmsf/x?sf] alu{s/0f ul/g] 5 . h'g tnsf] tflnsfdf lbO{Psf] 5 . h'g kl/lzi6df ^ la:t[t?df
lbOPsf] 5 .
18
:t/ ;DalGwt hflgkmsf/
!= s]lG›o:t/ /fli6«o of]hgfcfof]usf ;DalGwtdfggLo ;b:o, >Ldfg ;lrjtyf ;x;lrj, s[lif /
kz'k+IfLljsf; dGqfnosf ;lrjx?, of]hgf dfxfzfvfs f;x;lrjx?, ;+;bsf s[lif ;ldltsf
;b:o, o; cfof]hgfsf lgb]{zs, pBf]u jfl0fHo ;+3 -s]Gb|_, bft[ lgsfo, cy{ dGqfnosf
jh]6 zfvfk|d'v, s[lif laefu, kz' ;]jf laefu, ;xsf/L ;+3
@= lhNnf:t/ k|d'v lhNnf clwsf/L, lhNnf s[lif sfof{no, lhNnfkz' ;]jfsfof{no, lhNnf lasf; ;ldlt,
If]lqo s[lif lgb]{zgfno, If]lqokz' ;]jflgb]{zgfno, l8lehg ;xsf/L sfof{no -5gf}6df k/]sf
lhNnf ePdf_, lhNnfpBf]u afl0fHo ;+3 , u}/ ;/sf/L ;+:yf - s[lif ;+u cfa4
dfq_,/fhlgtLs bnsf k|ltgLwL, ;DalGwt ;xsf/Lx?
-3_ ;fd"lxs 5nkmn { Focus Group Discussion FGD} cfof]hgf;Fu;DalGwtlaleGg;ldlt, pkef]Qmf ;d"x / ;fgf ls;fg tyf Joj;foL ;+u, ;b:ox?nfO{ a]Unf
a]Un} e]nf u/fO{ ;fd'lxs 5nkmn ul/g] 5 . pQm 5nkmndf d"VotofM cfof]hgf sfof{Gjogsf k|lqmof,
cfof]hgfsf pknAwL, cfof]hgfsf glthfx?sf] u'0f:t/, cfof]hgfn] :yfgLo hgtfdf kf/]sf] k|ToIf k|efj
cfof]hgfn] yk /f]huf/L>[hgf ug{df k'/\ofPsf] of]ubfg, cfof]hgfn] s[lif pTkfbsTj a[l4 ug{ k'of{Psf]] ,
cfof]hgfn] Joj;foLx?sf] k|lt:kwf{Tds Iftdf lasf; ug{df k'/\ofPsf] of]ubfg, cfof]hgf sfo{Gjogdf
k|efjsf/Ltf, sfo{bIftf, k|efj / lbuf]kgf h:tf laifodf 5nkmn u/L u'0ffTds ;"rgf ;+sng ul/g] 5 . o;
lsl;dsf ;d"x 5nkmndf gd"gf 5gf}6 ePsf lhNnfaf6 k|lt lhNnf @ ul/ hDdf !@ j6f 5nkmn ul/g] 5
.h'g kl/lzi6df & la:t[t?df lbOPsf] 5 .
-ª _ :ynut e|d0f / cjnf]sg - Field Observation _ d'NofÍg 6f]nLn] k|ltj]bg tof/ kfg{' cufl8 g} k|f/lDes hfFr k8tfn e|d0f -Reconnaissance visit_ u/L
sfo{qmd sfof{no;+u cfjZos ;dGjog, ;Gbe{ ;fdfu|Lx?sf] ;+sng / sfo{qmdsf d'Vo sfo{x?sf] lg/LIf0f
ul/g] 5 . sfo{qmd If]qdf ;e]{If0f sfo{ z'? cufl8 la1x?sf] 6f]lnaf6 ;"rgf ;+sng ul/g] 5 . o; k|of]hgsf
nflu Pp6f r]sln:6 tof/ ul/ ul/g] 5 .o; k|of]hgdf e|d0f ul/g] d"=>[=df cfa4 ls;fg ;d"x, s[lif
;xsf/L, lglh kmfd{ / pTkfbs ;+3sf sfo{no tyf cGo kmf]6f]x? klg ;+sng ul/g] 5 . h'g kl/lzi6df *
la:t[t?kdf lbOPsf] 5 .
-r_ ;kmntfs]f syf / s]; :68L - Successful Stories / Case Studies _ cfof]hgfaf6 k|fKt pknAwL af/] s'g} ;kmntfsf syfx? tyf cfof]hgfsf] ;kmntfdf Jofjwfg v8f ug]{
tTjx?sf]h:t} ;fgf ls;fgsf] Jofj;flos Ifdtf j[l4, :yfgLo /f]huf/Ldf a[l4, s[lifhGo pBf]usf] la:tf/,
s[lif hldgsf] pTkfbsTjdf cfPsf] kl/jt{g, :yfgLo pTkfbgsf] lgsf;Ldf a[l4 cflbsf] ;"rgf ;+sng ul/g]
5 .h'g kl/lzi6df ( la:t[t?df lbOPsf] 5 .dfly pNn]lvt dfWodx? ;DalGwt 5gf}6df k/]sf lhNnfx?df
lgDg ;+Vofx? g36\g] ul/ ;e]{If0f ul/g] 5.
19
*= k|ZgfjnL tyf u"0f:t/Lo ;"rgf ;+sng lat/0f tflnsf
qm=;=
k|b]z
kl/l:yltlso
If]q
lhNnf
3/w'/L k|ZgfjfnL
;+:yf
;e]{If0f
kmf/d
hflgkmsf/;Fu cGt/aftf{
- KII_
;fd"lxs
5nkmn
:ynut
e|d0f /
cjnf]sg/
kmf]6f]x?
;kmntfsf
syf / s];
:68L k|ToIf
nfeu|fxL
u}/
nfeu|fxL
s]lG›o lhNnf:t/
! @ t/fO{ /f}tx6 @%% !@& #@ ) !) @ #@ @
@ # kxf8 sf7df08f}+ #!^ !%* $( !^ !) @ $( @
# $ kxf8 :ofª\hf !## ^^ ( ) !) @ ( @
$ % t/fO{ slkna:t' @$% !@@ #) ) !) @ #) @
% ^ kxf8 ;'v]{t !) % ! ) !) @ ! @
^ & t/fO{ s}nfnL ^! #! @ ) !) @ @ @
hDdf !)!( %)( !@# !^ ^) !@ !@# !@
ताचलका न .५
20
(=låtLo tYofÍ ;+sng
-s_ k|ltj]bgx?sf] ;ldIff - Desk Review _ lålto tYofÍ ;+sng;DaGwL ;Gbe{ u|Gy tyf k|lta]bgsf] ;ldIff -Desk Review_ af6 ul/g]5 . g]kfndf
Jfj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfaf/] ;du| hfgsf/L ;+sng ul/g]5 . ;ldIff ul/g] k|d"v b:tfj]hx?df
Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsf b:tfj]h, b:tfj]hx?df Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsf
ltg}j6f snx?sf] la:t[t laj/0f, sfo{qmd tyf /0fgLlts of]hgf, ;f]r tlnsf, aflif{s sfo{qmdx?, aflif{s
k|ult k|lta]bg, laleGg cjlwdf ePsf d"NofÍg k|lta]bg, cfwf/ /]vf cWoog k|lta]bgx?, s[lif gLlt, @) aif]{
s[lif lasf; /0fgLlt -@)!% – @)#%_, ;/sf/L lglt,of]hgf tyf cfof]hgf ;DalGw b:tfj]h tyf cfof]hgfsf
k|sfzgx? cflbsf] ;ldIff ul/g] 5 .
-v_ tYofÍ k|zf]wg tyf laZn]if0f
of] d"NofÍg cWoogdf k|of]u ul/g] k|foM ;j} k|ZgfjnLnfO{ ;+s]t lbOg] 5 , h'g sfo{ ;"rgf ;+sngug{ hfg'
k'j{ ul/g] 5 .k|fKt 3/w'/L k|ZgfjnnLnfO{ k|ZgfjnL ;+s]t gDa/ -Questionnaire Identification
Number_lbO{g] 5 . k|To]s k|ZgfjnLnfO{ Psn;Î\ofn] -Unique Number_ gfdfs/0f ul/g] 5.
k|To]s k|Zgx? tyf lasNkx?nfO{ ;e]{If0f ug{' k"j{ lbOPsf] ;+s]tsf] cfwf/df IBM SPSS df data Mask
agfO{ tYofÍx?nfO{ sDKo'6/df Jojl:yt?df ;dflai6 ul/g] 5 . ;fdGotof lasNkx?nfO{;+VofTds?kdf
laZn]if0f ul/g] 5 . To:t} zAb af jfSodf ePsf u'0ffTds hfgsf/Lsf] nflu Excel Kofs]hdf User
defined programme agfP/ sDKo'6/df ?kfGt/ u/L sorting/filtering u/]/ laZn]if0f ul/g] 5 .
To:t} ;+:yf ;e]{If0fsf] tYofÍ lain]z0fsf] nflu klg olx lalw ckgfO{g] 5 .
tYofÍx?sf] laZn]if0f ubf{ ;fdflhs ;d"x,dlxnf / k'?ifn] g]t[Tj ul//x]sf 3/kl/jf/, ef}uf]lns If]q, leGg}
lsl;dn] ;Ifd AoflQm /, Psn dlxnf tyf sfo{qmdaf6 ePsf] ;xof]usf] k|s[tL cg';f/ 5'§f5'6} laZn]if0f
ul/g] 5 .
-u_ d'NofÍg glthfx?sf]tYoflÍs/0f tyf:t/Ls/0f
tYofÍx?sf] laZn]if0f ubf{ tYofÍ zf:qdff cfjZos kg]{ ;a} tYofÍ pks/0fx?sf] -Statistical Tools _
k|of]u ul/g]5 . h:t} Pie Chart , Bar diagram , line, Column, table cflbsf] k|of]u ul/g]5 .To:t}
tYofÍ laZn]if0f ubf{ cfjZos kg]{ Mean, Median , Mode , standard Deviation O{TofbLsf] klg
k|of]u ul/g] 5 .o;/L laZn]if0f ul/ k|fKt ePsf glthfx?nfO{ gLltut l;kmfl/; ug{sf nfuL b]xfo adf]lhd
:t/Ls/0f ul/g] 5 . dflysf] tflnsf cg';f/ glthfsf] :t/Ls/0f ug{ Likert Rating Scale sf] k|of]u
ul/g]5 .
qm=;= lgof{wf/ :t/Ls/0f
!= ;fGble{stf !_ lgs} ;fGble{s ePsf] @_ ;fGble{s ePsf] #_ ;fGble{s gePsf]
@= k|efjsf/Ltf !_ lgs} k|efjsf/L ePsf] @_ k|efjsf/L ePsf] #_ k|efjsf/L gePsf]
#= sfo{ bIftf !_ lgs} sfo{ bIftf ePsf] @_ sfo{ bIftf ePsf] #_ sfo{ bIftf gePsf]
$= k|efj !_ lgs} k|efj k/]sf] @_ k|efj k/]sf] #_ k|efj kg{ g;s]sf]
%= bLuf]kgf !_ lgs} lbuf] b]lvPsf]] @_ l7s}dfq lbuf] b]lvPsf] #_ lbuf] gb]lvPsf]
ताचलका न. ६
21
-3_ d:of}bf k|lta]bg
k|fKt tYofÍ tyf glthfx?sf] cfwf/df d:of}bf k|lta]bg tof/ u/L ;Demf}tf cg';f/ cfof]hgfnfO{ x:tfGt/0f
ul/g] 5 .
-ª_ /fli6«o:t/sf] sfo{zfnf uf]li7sf] cfof]hgf
d:of}bf k|lta]bg bftfnfO{ x:tfGt/0f ul/;s] kl5 Ps lbg] /fli6«o:t/sf] sfo{zfnf uf]i6Lsf] cfof]hgf ul/g] 5
. o; sfo{zfnf uf]li7sf] d'Vo p2]Zo d:of}bf k|lta]bgdfly ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx?af6;'emfj l6Kk0fLx? tyf
laleGg k[i7kf]if0f lng] sfo{ x'g] 5 .
-r_ d"n clGtd k|ltj]bgdf k|fKt ;"emfjx?sf] ;dfof]hg
sfof{zfnf uf]li7df ;xeflux?af6 k|fKt ;"emfj tyf k[i7kf]if0fx?nfO{ ;d]6]/ clGtd k|ltj]bg tof/ ul/g] 5 .
clGtd k6s cfof]hgf / o; k/fdz{bftf ;+:yf lar 5nkmn ul/ ;Demf}tf cg';f/sf] d"n clGtd k|ltab]g
x:tfGt/0f ul/g] 5 .
-5_ ;f/f+z k|lta]bg
d"n clGtdk|lta]bgsf ;fy ;Demf}tfdf cg'?k ;f/f+z k|ltj]bg klg cfof]hgfnfO{ x:tfGq0f ul/g] 5 . ;f/f+z
k|ltj]bg g]kfnL / c+u|]hL b'a} efiffdf n]lvPsf] x'g]5 .
-h_ d"NofÍg cWoog sfof{Gjog of]hgf
o; d"NofÍg cWoogsf];dofjlw $ dlxgfsf] x'g]5 . oBkL cfjZostf cg';f/ cfof]hgf / k/fdz{bftf
;+:yfsf] larsf] cfk;L ;dGojodaf6 to ug{ ;lsg] 5. la:t[t laj/0f tnsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
22
!)= d'NofÍg ;e]{If0f sfof{Gjog tflnsf @)
d'NofÍg ;e]{If0f sfof{Gjog tflnsf @)
qm=;= lqmofsnfk
a}zfv h]i7 c;f/ >fj0f
xKtf xKtf xKtf xKtf
! @ # $ ! @ # $ ! @ # $ ! @ # $
lqmofsnfk ! /fli6«o of]hgf tyf cg'udg Ifdtf ;'b[9Ls/0f cfof]hgf / o; ;F:yflar ;Demf}tf a}7s /k/fdz{
a}7s -;Demf}tf ug]{ / o; ;F:yflar _
lqmofsnfk @ lgwf{l/t ;dofjlw leq ug{' kg]{ ;Dk'0f la:t[t sfo{ of]hgf th{'df
lqmofsnfk # ;e]{If0fsf] vfsf tof/ u/L k|f/lDes k|ltj]bg k]z
lqmofsnfk $ d"NªofÍg vfsf - Tools _ to ug]{
lqmofsnfk % d"NofÍgIf]qsf] nflu cfjZos kg]{ ;e]{Ifs tyf ;'kl/j]Ifsx?sf] egf{ tyf tflnd
lqmofsnfk ^ gd"gf cfsf/ 5gf}6ul/ Ps lhNnfdf k"j{ kl/If0f ug]{
lqmofsnfk & k"j{ kl/If0faf6 k|fKt tYofÍsf cfwf/df ;e{If0f ;fdfu|Lx?sf] to ug]{
lqmofsnfk * ;DalGwt lhNnfdf ;"rgf tyf tYofÍ ;+sng
lqmofsnfk ( ;DalGwt lhNnfaf6 k|fKt ;"rgf tyf tYofÍx?nfO{ sf]l8Ë ul/ k|zf]wg ug]
lqmofsnfk !) tYofÍ tyf ;"rgfx? O{lG6« ug]{
lqmofsnfk !! d:of}bf k|lta]bg tof/ ul/k]z ug]{
lqmofsnfk !@ sfo{zfnf uf]i7L / d:of}bf k|lta]bgdfly k[i7kf]if0f tyf ;"emfj k|fKt ug]{
lqmofsnfk !# k|fKt k[i7kf]if0f tyf ;"emfjx?nfO{ d"n clGtd k|lta]bgdf ;dfof]hg ug]{
lqmofsnfk!$ /fli6«oof]hgf tyf cg'udg Ifdtf ;'b[9Ls/0f cfof]hgf;Fu clGtd k6s glthf cfbfg k|bfg u/L
d"n clGtd k|lta]bg tof/ ul/ x:tfGt/0f ug]{
Lqmofsnfk !% 5'§} ;f/f+z k|lta]bg g]kfnL / c+u|hL efiffdf k]z ug]{
gf]6 dfly pNn]v ul/Psf] k|lt sf]7f a/fj/ ! xKtfdf ^ lbg sfd ug]{ lbg / lkmN8df & lbg sfd ug]{ eGg] dflgPsf] 5 .
23
!!= d"NofÍg 6f]nLsf] agf]6
s'g} klg d"NofÍg cWoog k|efjsf/L tyf ;kmntfsf ;fy ;DkGg ug{ cWoog 6f]nLsf] agf]6 cg'ej
,of]Uotfsf ;fy ;DkGg u/]sf] cfwf/df e/ kb{5 . d'NofÍg 6f]nLsf] agf]6 lgDgfg';f/ 5 .
d"NofÍg 6f]nL kb / gfd k]zf z}lIfs of]Uotf cg'ej d"Vo lhDd]jf/L
6f]ln g]tf
k|f=8f= k'0o k|;fb /]UdL
k|fWofkg laBfafl/wL,
If]lqo tyf
u|fdL0f lasf;
of]hgf
@( aif{ d"NofÍg cWoogsf] ;Dk"0f{ Joa:yfkg tyf
;dGjog ul/ k|ltj]bgx? tof/ ul/
cWoog 6f]nLnfO{ g]t[Tj k|bfg ug]{
d"NofÍg ljz]if1
sdn /fh uf}td
k|fWofkg :gftf]sf]Q/ , s[lif
cy{ zf:q
#@ jif{ Jfj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf]
;dli6ut d"NofÍg ug{ 6f]nL g]tf Pjd\
;e]{Ifs?nfO{ cfjZos ;xof]u ug]{ Pjd\
lgb]{zg ug]{
tYofÍ zf:qL
8f= /fhdfg >]i7
k|fWofkg laBfafl/wL ,
tYofÍ zf:q
!% jif{ ;+slnt tYofÍx?sf] u'0ffTds ,
laZn]if0ffTds k|lta]bg tof/ ul/ 6f]nL
g]tfnfO{ ;xof]u ug]{ tyf ;e]{Ifsx?nfO{
k|lzIf0f ug]{
;e]{Ifs ;e]{If0f slDtdf :gfts
tx k'/f u/]sf]
% jif{ ;e]{If0f
cg'ej k|fKt
u/]sf]
kl/df0ffTds tyf u'0ffTds ;"rgfx?
;+sng ul/ sfo{ ;Dkfbg ug]{ ;xof]u ug]{
तचलका न. ७
!@=u0f:tl/o tYofÍ cg'udg / k'g/fjf]ns
of] d"Nofª\g cWoogsf] ;Dk'0f{ cjlwe/ cWoog 6f]nLn] ;'Id?kdf cg'udg ug{'sf] ;fy} 6f]nL g]tfn] ;du|
d"NofÍgcWoogsf] g]t[Tj ug{'x'g]5 . lhNnfl:yt ;+VofTds tYofÍ tyf u'0ffTds ;"rgfx?sf] ;+sng cjlwdf
o; d"NofÍg cWoog 6f]nLn] :ynut lgl/If0f tyf cg'udg ug]{ 5 . o; 6f]nLsf 6f]nL g]tf, laz]if1 tyf
tYofÍ zf:qLn] slDtdf !, !lhNnfsf] e|d0f ug]{5g\ . o; d'NofÍg cWoogsf] u'0f:t/df s'g} lsl;dsf]
;Demf}tf ;d]t gx'g] cfZjf;g ;d]t u/fO{G5 .
tYofÍ tyf laleGg ;"rgfx? ;+sng ul/;s] kl5 klg olb tYofÍ tyf ;"rgfx?df st} s'g} clgoldttf
u/]sf] kfO{Pdf k'gM :ynut e|d0f ul/ ;f]lx 7fFpmdf uO{ To:tf tYofÍ tyf ;"rgfx? k'gM ;+sng ;d]t
ul/g]5.
!#= ;+rf/ cfbfg k|bfg /0fgLlt
of] d"NofÍg cWoogsf] ;Dk'0f{ cjlwe/ o; cWoogdf ;+nUg ;a} txsf laz]if1 tyf ;e]{Ifsx?n] cfjZos
;+rf/ dfWodsf] k|of]u ul/ ;DalGwt laifosf ljz]if1x?sf] ;fy} 6f]nL g]tfnfO{ ;do ;dodf lkmN8:t/df
ePsf] k|utL Pjd\ ;d:of af/] lgoldt hfgsfl/ u/fpg] 5g . ;d:of/x?sf] ;dfwfg ug{ k|fKt lgb]{zgnfO{
sfo{Gjogdf Nofpg] 5g. To:t} o; cWoogsf] qmddf o; cWoog 6f]nLaf6 ;Dkfbg tyf xn ug{ g;lsPsf
jf sfa' aflx/sf] kl/l:ytL cfOk/]sf] v08df 6f]nL g]tfn] /fli6«o of]hgf tyf cg'udg Ifdtf ;'b[l9s/0f
cfof]hgf;+u ;dGjog tyf ;Dks{ u/L ;d:ofx?sf] xn ug{5g\ .
24
!$= ;Defljt hf]lvd / Go"\gLs/0f /0fgLlt
;Defljt hf]lvd ;Defjgf cjnDag ul/g] /0fgLlt
!=df}ifdsf] clglZrttf
-s_ o; cjlwdf s[lif pBdLx?sf]
d'Vo v]tL ug]{ j]nf ePsf]n] xfdLn]
e]6\g' kg]{ 3/d'nL e]6 gx'g ;S5 .
-v_ jiff{ofd
pRr
pRr
o; hf]lvdnfO{ Go'gLs/0f ug{ lkmN8df sfd ul//x]sf
:ynut ;e]{Iffsx?nfO{ pQm pBdLnfO{ s'g ;dodf
e]6g ;lsG5 eGg] ;"rgf lnP/ csf]{ 5gf]6df k/]sf]
pBdL hf] 3/df pknAw 5g\ ltlgx?sf] df uP/
cGt/jftf{ lnO{g]5.
;e]{If0fsf nflu aiff{ofddf kg]{ ePsf]n] cfjZos kg]{
;dfu|Lx?sf] h:t} 5ftf, /]gsf]6, 6r{ nfO{6 ;'/lIft
emf]nfx?sf]rfFhf]kfhf] ldnfP/ hfg' kg]{ k'j{ tof/L
u/fO{g]5 .
-@_ k|flalws ;d:of
-s_ tYofÍ ;+sng lalw cg';f/
tYofÍ ;+sng ;DalGw s'g} ;d:of
-v_ tYofÍx? sDKo'6/df O{lG6« ug]{
qmddf x'g] q'l6x?
Go"g
dWod
;DalGwt laz]if1af6 oyf;So l56f] 5l/tf] dfWodaf6
k[i7kf]if0f u/fOg]5 .
SPSS / Excel df w]/} cg'ej ul/;s]sf 8f6f O{lG6«
ck/]6/x?åf/f O{lG6« u/fO{ d"NofÍg laz]if1af6 lgoldt
kl/If0f ul/g]5 .
#= efiffut ;d:of
-s_ 5gf]6df k/]sf lhNnfx?df dWo]
/f}tx6df s]lx dw]z cfGbf]ngn] kfg{
;Sg] c;/
dWod o; If]qsf] efiff hfGg] ef]hk/L, yf¿ tyf ;'b'/
klZrdsf] hfgsf/ tyf efiff af]Ng] t/ ;f]lx lhNnfsf]
geP/ l5d]sL lhNnfsf] ;e]{Ifsx?sf] rog ul/g]5 .
ताचलका न .८
!%= d"NofÍg of]hgf
d"NofÍg of]hgfsf cfwf/x?
of] cfof]hgfsf] th{'df ubf{ d"Votof cfJxfg u/]sf] k|:tfj kq Pjd\ Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfaf6
k|fKt lgDg ;Gbe{ ;fdfu|Lsf] cfwf/ lnO{Psf] 5 .
Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsfo{ zt{
pk–cfof]hgf cg'bfg ;Demf}tf kmf/d
pk – cfof]hgf ;+rfng lgb]{l{zsf @)&)
n3' cg'bfg ;+rfng lgb]{l{zsf @)&!
25
d"NofÍgsf kl/;"rs
d"NofÍgsf a'Fbfx?
k|Zgsf >f]tx?
k|Zgx?
sfo{
;Dkfbg
k|ydt : o; Jofj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfaf6 ;+rfrndf /x]sf ;Dk'0f{ cfof]hgf tyf sfo{qmdx?sf] pknAw
k|ltj]bg tyf k|utL k|ltj]bgx?sf] laZn]if0f
lålto >f]t
;fGble{stf
Jofj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf] of]hgf th{'df / sfof{Gjog k|lqmofsf] pko'Qmtf / ;fGble{stf.
hflgkmsf/ ;+usf]
cGtjf{tf -s]lG›o _
-k|Zg g= !_
hflgkmsf/ ;+usf]
cGtjf{tf -lhNnf:t/ _
-k|Zg g= !_
g]kfn ;/sf/sf] s[lif gLlt, aL; aif]{ -@)!% – @)#% _ s[lif lasf; /0fgLtL / cGo /fli6«o k|fyldstf;Fu d]n
vfg] gvfg] .
hflgkmsf/ ;+usf]
cGtjf{tf -s]lG›o _
-k|Zg g= !_
cfof]hgfsf] sfo{qmd sfof{Gjog - Implementation Modality _ kIfsf] pko'Qmtf / ;fGble{stf tyf v'nf k|lt:kwf{sf] nflu k|:tfjgf cfJxfg, ;fgf ls;fg , s[lif
;xsf/L , Jofj;foL tyf pBdLx?sf] 5gf]6sf] dfkb08 ,
5gf}6k|s[of / cg'bfg lat/0f k|lqmofsf] ;d]t
pko'Qmtf / ;fGble{stf .
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g+= *,(, !), !!
u,
!@,!#,!(,@),@!,@@,@#,@
$_
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g
,!@,!#,!$,!%,!^,!&,!*,!
(,@),@!,@@ s, @@ v
@#,@$ s, v, @% s,@%
v,@^,@&,@*,@(,#),#!,#
@ s, #@ v, ##, #$,
#%_
nufgLsf] cfwf/df cfof]hgfsf] nlIft ef}uf]lns If]q / hg;+Vof ;]jf cfsf/sf] pko'Qmtf / ;fGble{stf .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g= #^, #&, #*_
k|efjsf/Ltf
Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsf] sfof{Gjog k'j{ lgw{fl/t ;f]r tflnsf cg';f/ eP gePsf]
ålto >f]t / k|f/Ddlys
tYofÍ
sfo{ lgw{fl/t ;dodf eP gePsf], km]/abn ePsf] eP sf/0f kQf nufpg]
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= @&, @*
sfo{ lgw{fl/t nfutdf ;DkGg eP gePsf],km]/abn ePsf] eP sf/0f kQf nufpg]
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= !% s , !% v
_
clen]lvs/0f Aofjl:yt?kdf eP gePsf], tL slQsf] ;lx 5g\ kQf nufpg], gePsf] eP sf/0f kQf nufpg]
;+:yf ;e]{If0f k|Zgf{jnL -k|Zg g= &@ s , &@ v
_
lgw{fl/t nIo cg'?k ef}uf]lns If]q / hg;+VofnfO{ ;]jf k'u]sf] jf gk'u]sf], gk'u]sf] eP sf/0fx? kQf nufpg]
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL --k|Zg g= #^, #&, #*_
cfof]hgf sfof{Gjog ubf{ ah]6sf] dfu, lgsf;f / k|s[ofsf] k|efjsf/Ltf
3/w'/L k|ZgfjnL
- k|Zg g=!% s, !%v,
!% u, !&,!* s, !(,
@),@!_
26
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= @@ s, @@ v,
@#,@$ s, @$ v_ cfof]hgfn] pknAw u/fPsf] ;]jfsf] u'0f:t/sf]
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= #!, #@ s, #@
v, ##, ^)
cfof]hgfn] sfo{Gjog k|s[ofaf/] clwsf/jfnf pkef]Qmfsf] ;Gt'li6sf] :t/
;+:yf ;e]{If0f k|Zgf{jnL
-k|Zg g %(,^!, ^@_
cfof]hgf sfof{Gjogsf] r/0fdf clwsf/jfnf pkef]Qmfsf] ;xeflutfsf] :t/, ;xeflutf gePsf] eP sf/0f
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= #%_
cfof]hgfn] lbg] cfly{s / a:t'ut ;xof]u, k|flalws 1fg, ;Lk / ;]jf sfo{qmd leqsf ;a} nlIft ;d"x / au{sf
JoflQmx?df ;dfg?kn] pknAw u/fP gu/fPsf]
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= #%, %!, %@_
o; cfof]hgf k|efjsf/L?kdf ;Frfng ug{ of]ubfg lbg] / Jojwfg v8f ug]{ tTjx? la:t[t cWoog ug]{
s]; :68L ;kmntf k|Zg g= # /
c;kmntf k|Zg g= #
n}lËs tyf ;dfa]zLsf cfwf/df cfof]hgfsf] k|efjsf/LtfljZn]if0f ug]{ .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= #%, ^$_
sfo{bIftf
nfe nfutsf] cg'kft -BCR_ ;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL k|Zg g= s, v, &$ s, &$ v, &% s,
&% v, &^, &&,&*,&( _
cfly{s cfGt/Ls k|ltkmnb/ -EIRR_ ;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL k|Zg g= s, v, &$ s, &$ v, &% s,
&% v, &^, &&,&*,&( _
lalQo cfGt/Ls k|ltkmn b/ -FIRR_ ;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL k|Zg g= s, v, &$ s, &$ v, &% s,
&% v, &^, &&,&*,&( _
cfof]hgfdf >f]t lalgof]hg ;Ifdtfsf] cj:yf ;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g= #%_
cfof]hgfdf >f]t pkof]u ;Ifdtfsf] cj:yf f ;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g= ^)_
cfof]hgfdf cg'bfg lat/0f ;Ifdtfsf] cj:yf ;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g= #%_
cfof]hgfdf k|lt Joj;flos s[lif pBdL nfu]sf] cf}ift nfut
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g= @$ s _
cfof]hgfdf Project Implementation Manual cg';f/ eP gePsf]
hflgkmsf/ s]lG›o:t/
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g= ^%, ^^ _
k|efj
aflif{s?kdf gofF Joj;foL s[lif pBdLx?sf] a[l4 :t/ . ;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= $$,^&,^*
Aoj;floss[lifaf6 aflif{s?kdf slt gofF /f]huf/L l;h{gf eP, /f]huf/L lbg - k'0f{ jf cfFlzs _ ul/aL, hft, hflt /
hghflt 5'§fP/ laZn]if0f ug]{ .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= $$_
o; cfof]hgfaf6 gofF /f]huf/L kfPsf 3/ kl/jf/df o; cfof]hgfn] ul/jL lgjf/0fdf k'ofPsf] of]ubfg .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= $$_
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= %!, %@, %#,
%$_
Joj;flos s[lifaf6 hldgsf] pTkfbsTjdf ePsf] a[l4sf] :t/ .
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= #&_
s"n Jofkf/ ePsf s[lif pkhdf lgsf;Lsf] lx:;fsf] k|ltzt .
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= #&, #( s,
#(v_
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g= $* s, $* v_
27
cfof]hgfn] lgdf{0f u/]sf jf :t/j[l4 u/]sf Jofkf/ s]G›dfkm{t ;fgf ls;fg s[lif pBdLsf] nfeflGjt ;+Vof .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= $%,$^_
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= $), $!, $@,
$#
cfof]hgfn] lgdf{0f u/]sf jf :t/j[l4 u/]sf k|of]uzfnf dfkm{t ;fgf ls;fg s[lif pBdLsf] nfeflGjt ;+Vof .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= $^, $&_
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= $), $$, $%,
$^ _
lbuf]kgf
cfof]hgfaf6 l;h{gf ePsf gofF Joj;fLos pk cfof]hgfsf] lbuf]kgf .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL -k|Zg g= *)=! , *)=(_
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= %^, %&_
cfof]hgfaf6 l;h{gf ePsf gofF /f]huf/Lsf] lbuf]kgf . ;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=@_
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= %(_
cfof]hgf cGtu{tsf Joj;fLos s[ifsx?sf] cfDbfgLdf cfPsf] kl/jt{gsf] lbuf]kgf .
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= %# , &)_
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=#_
cfof]hgf cGtu{tsf Joj;fLos s[ifsx?sf] hldgsf] pTkfbsTjdf cfPsf] kl/jt{gsf] lbuf]kgf .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=$_
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= #&_
gofF :yfkgf ePsf jf k'g :yfkgf ePsf Jofkf/ s]G›x? / s[lif pkhsf] u'0f:t/ dfkg ug]{ k|of]uzfnfx?sf]
lbuf]kgf .
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= ^), ^!_
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=%_
Joj;flos s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfdf bftfsf] ;xof]u cGt ePkl5 cfly{s kIfsf] lbuf]kgf
3/w'/L k|ZgfjnL
-k|Zg g= %^_
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=*_
hflgkmsf/ s]lG›o:t/ -k|Zg g= (
o; cfof]hgf cGtu{t ;+rflnt sfo{qmdx? s[lif lasf; dGqfnon] cfˆg} >f]t ;fwg k|of]u ul/ ;+rfng ug{ ;Sg]
jf g;Sg]
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=!)_
sfo{qmdnfO{ rflxg] dd{t ;+ef/ / sfo{qmd ;~rfngfy{ rflxg] cfjZos /sdsf] Joj:yf /sdsf] Joj:yf xg] jf
gx'g]cflb .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=!! ,
*)=!@_
Joj;floss[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfdf k|of]u ePsf k|lalwsf] lbuf]kgf .
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=&_
cfof]hgfnfO{ rflxg] 1fg, ;Lk / bIf hgzlQmsf] pknAwtfsf] lbuf]kgf .
;+:yf ;e]{If0f
k|ZgfjnL
-k|Zg g= *)=^_
hflgkmsf/ s]lG›o:t/
-k|Zg g= ( _
Joj;floss[lif tyf Aofkf/ cfof]hgfsf] jftfj/0fLo kIfsf] lbuf]kgf .
3/w'/L k|ZgfjnL -k|Zg g= ^@_
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL
-k|Zg g= *^_
28
ताचलका न. ९
!^= laZn]if0f tl/sf
!= of] cfof]hgfsf] d"NofÍg k|s[ofsf nflu ;+slnt k|f/lDes / lålto ;|f]taf6 pknAw u"0ffTds Pjd\
;+VofTdstYofÍx?nfO{cfof]hgf k"j{ / cfof]hgf kZrftt'ngfTds tj/af6 laZn]if0f ul/g] 5 .
@= cfof]hgfk"j{ / xfn rfn' /x]sf cfof]hgfx?sf] laZn]if0faf6 xfnsf] l:ytL d"NofÍg ul/g] 5 .
#= lns6{ tl/sfaf6 k|fKt cfFs8fxnfO{ dfFs/f] hfnf]af6 -Spider Method _ k|:tt ul/g] 5 .
$= k|:t't ubf{ pko'Qm u|fkm, lrq, tflnsf, :ynut kmf]6f]x?dfWodaf6 k|:t't ul/g] 5 .
!&= ;e]{If0f 6f]nL
k|b]z lhNnf ;d"x ;'k/efO{h/ u0fs kmf]g g=
k|b]z @ /f}tx6 ;d"x -s_ /fd k|;fb vgfn
(*%!)*($^#
o'j/fh e';fn (*%!!$#)@*
a'4 sfhL (*$!**))$&
k|b]z # sf7df08f}+ ;d"x -v_ ;'af]wafa' lrn'jfn
(*$!%&(&*&
>[hgf d/fl;g] (*$)!(#&
xl/x/ hf]zL (*$###%#*$
k|b]z $ ,k|b]z
^ , k|b]z &
:ofª\hf ,
;'v]{t, s}nfnL ;d"x -u_
/fh]G› vqL
(*$!!*)(^#
dlgif 7s'/ (*$$)%)%@(
;/f]h >]i7 (*$(!@!#)^
a;Gtf /fO{ (*$@)%#%)!
k|b]z % slkna:t' ;d"x -3_ d]3 a= vqL
(*%!)^&)^%
u+uf a:g]t (*$#@))&@^
lzzL/ k/fh'nL (*$#%*@)%@
ताचलका न .!)
29
30
!*= :ynut e|d0f sfo{qmd tflnsf
ताचलका न .!!
@^ @& @* @( #) #! #@ ! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$ !% !^
sfo{If]q k|:yfg -sf7df08f}+ b]lv /f}tx6 _
lhNnf s[lif lasf; sfof{no / lhNnf lasf;
;ldltdf 5nkmn tyf hflgkmsf/ cGtjf{tf
tYofÍ ;+sng - ;f+Volso / u'0ffTds _
sf7df08f}+ lkmtf{
lhNnf s[lif lasf; sfof{no / lhNnf lasf;
;ldltdf 5nkmn tyf hflgkmsf/ cGtjf{tf
tYofÍ ;+sng - ;f+Volso / u'0ffTds _
sfo{If]q k|:yfg -sf7df08f}+ b]lv s}nfnL _
lhNnf s[lif lasf; sfof{no / lhNnf lasf;
;ldltdf 5nkmn tyf hflgkmsf/ cGtjf{tf
tYofÍ ;+sng - ;f+Volso / u'0ffTds _
sfo{If]q k|:yfg -s}nfnL b]lv ;'v]{t _
lhNnf s[lif lasf; sfof{no / lhNnf lasf;
;ldltdf 5nkmn tyf hflgkmsf/ cGtjf{tf
tYofÍ ;+sng - ;f+Volso / u'0ffTds _
sfo{If]q k|:yfg -;'v]{t b]lv :ofª\hf _
lhNnf s[lif lasf; sfof{no / lhNnf lasf;
;ldltdf 5nkmn tyf hflgkmsf/ cGtjf{tf
tYofÍ ;+sng - ;f+Volso / u'0ffTds _
sf7df08f}+ lkmtf{
sfo{If]q k|:yfg -s}nfnL b]lv slkna:t' _
lhNnf s[lif lasf; sfof{no / lhNnf lasf;
;ldltdf 5nkmn tyf hflgkmsf/ cGtjf{tf
tYofÍ ;+sng - ;f+Volso / u'0ffTds _
sf7df08f}+ lkmtf{
lkmN8df ;"rgf ;+sng & lbg ul/g] 5 .
;d"x -u
_
:ofª
\hf , s}nfn
L, ;'v]{t
k|b]z $ ,k|b]z ६,
k|b]z &
;d"x -v
_
sf7
df08f}+
k|b]z #
;d"x -3
_
slkna:t'
k|b]z %
h ]i7 cfi ff9 @)
s[ofsnfk;d"x -s
_
/f}t
x6
k|b]z @
k|b]z
lhNnf
;d"x
31
!(= d"NofÍg ;e]{If0f tflnd sfo{qmd
Aofj;foLs s[lif tyf Aofkf/ cfof]hgf d"NofÍg tflnd sfo{qmd
h]i7 !( , @)
/fli6«o of]hgf cfof]u ∕ /fli6«o of]hgf tyf cg'udg ;'b[l9s/0f cfof]hgf ∕ g]kfn lasf; cg';Gwfg k|lti7fg
:yfg M g]kfn lasf; cg';Gwfg k|lti7fgsf] ;ef sIf , sfof{no k|fË0f, k'Nrf]s nlntk'/ h]i7 !( , @)
lbg qm=;=
;do s[ofsnfk lhDd]jf/ AoflQm ;DalGwt lgsfo
kl/rofTds ;q
klxnf]
lbg ,
h]i7
!( ut]
a'waf/
!
*=)) b]lv *=!) btf{ ;Dk"0f{ ;xefuLx?
@
*=!) b]lv *=!% kl/ro ;Dk"0f{ ;xefuLx?
k|flalws ;q
#
*=!% b]lv *=#) ;e]{If0fsf] cfwf/e"t hfgsf/L tyf
tYofÍ ;+sng cf}hf/x?
8f= /fhdfg >]i7 g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
$
*=#) b]lv *=$) 5gf}6df k/]sf lhNnf, d"No >[Înf ,
3/w'/L gd"gf cfsf/
/fh]G› vqL g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
^
*=$) b]lv
(=$)
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL 5nkmn v08
s / v
sdn/fh uf}+td g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
&
(=$) b]lv
!)=$)
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL 5nkmn v08 u
/ 3
8f= /fhdfg >]i7 g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
*
!)=$) b]lv
!!=@%
;+:yf ;e]{If0f k|ZgfjnL 5nkmn v08 ª /fh]G› vqL g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
(
!!=@% b]lv
!!=#)
lj>fd
!)
!!=#) b]lv !=)) 3/w'/L k|ZgfjnL v08 s \/ v sdn/fh uf}+td g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
!! !=)) b]lv @=)) vfgf vfg] ;do
!@
)@=)) b]lv
)$=))
3/w'/L k|ZgfjnL v08 u / 3 8f= /fhdfg >]i7 g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
!
*=)) b]lv *=!) btf{ ;Dk"0f{ ;xefuLx?
@
*=!) b]lv *=!% kl/ro ;Dk"0f{ ;xefuLx?
#
*=!% b]lv *=@% :jfut dGtAo sfo{sf/L lgb]{zs 8f=
ho s'df/ u'?ª
g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
mailto:!@mailto:!!=@%25%20b]lv%20!!=#)mailto:!!=@%25%20b]lv%20!!=#)mailto:!@
32
$
*=@% b]lv *=#% cfof]hgf d"NofÍg af/] ;+lIfKt hfgsf/L k|f]=8f= k"0o k|;fb
/]UdL, 6f]nLg]tf
g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
%
*=#% b]lv *=$) 5f]6f] dgtAo /fli6«o of]hgf
cfof]usf k|ltlglw
/fli6«o of]hgf cfof]u
^
*=$) b]lv
*=$%
Aofj;foLs s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgf
d"NofÍgsf] p2]Zo
8f= lul/wf/L zdf{ /fli6«o of]hgf tyf
cg'udg ;'b[l9s/0f
cfof]hgf
&
*=$% b]lv *=%% cfof]hgf kl/ro tyf k|s[of ;DalGw
la:t[t hfgsf/L
OG›sfGt emfF Aofj;foLs s[lif tyf
Jofkf/ cfof]hgf
bf];|f]
lbg
h]i7
@) ut]
,
lalxaf/
*
*=)) b]lv (=)) 3/w'/L k|ZgfjnL v08 s -t'ngfTds
3/w'/L k|ZgfjnL_
k|f]=8f= k"0o k|;fb
/]UdL, 6f]nLg]tf
g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
(
(=)) b]lv
!)=#)
3/w'/L k|ZgfjnL v08 v , u / 3
-t'ngfTds 3/w'/L k|ZgfjnL_
8f= /fhdfg >]i7 g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
!)
!)=#) b]lv
!!=#) ;d"x 5nkmn / hflgkmsf/;Fusf]
cGt/{jftf{
/fh]G› vqL g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
!!
!!=#) b]lv !++=))
cjnf]sg k|ltj]bg / s]z :68L
k|f]=8f= k"0o k|;fb
/]UdL, 6f]nLg]tf
g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
!@
!=)) b]lv @=))
vfgf vfg] ;do
!# @=)) b]lv
@=#) cEof;
!$
@=#) b]lv #=)) k|zf;lso÷ljlQo / lhNnf lgwf{/0f ?kf e08f/L
g]kfn lasf; cg';Gwfg
k|lti7fg
t];|f]
lbg
h]i7 @!
ut] ,
z's|af/
!
&=)) b]lv @=)) :ynut k/LIf0f (Pre Test) ;Dk"0f{ ;e{If0f
@ @=)) b]lv
@=#) kl/If0f kl5sf] k[i6kf]if0f
#
@=#) b]lv #=)) k|Zgkqsf] clGtd hfFr
mailto:!@
33
kl/lzi6 ! M 5gf}6 k|s[of
lhNnfdf cjl:yt d"=>[= cfa4 ;d"x, s[lif ;xsf/L, gLhL kmfd{ / pTkfbs ;+3x?sf] 5gf}6 k|s[of
म.ूश्र.ृ आबद्ध समंहू, कृचष सहकारी, नीजी फामय र उत्पादक संर्को चजल्ला अनसुार नमनूा
क्र.स. प्रदशे पररचथिचतदकय
क्षते्र चजल्ला समहू सहकारी नीचज फामय
उत्पादक
सरं् जम्मा
सथँिाहरुको नमनूा
आकार
र्रधुरी
सखँ्या
१ २ तराई रौतहट १९ १२ १ ० ३२ ३२
#*@
२ ३ पहाड काठमाण्डौं १६ १० २२ १ ४९ ४९ $&$
३ ४ पहाड थयाङ्जा १ ७ १ ० ९ ९ !((
४ ५ तराई कचपलबथतु १२ १४ ४ ० ३० ३० #^&
५ ६ पहाड सुर्खेत ० १ ० ० १ १ !%
६ ७ तराई कैलाली ० १ १ ० २ २ (@
जम्मा ४८ ४५ २९ १ १२३ १२३ !%@*
Organization type
Total District
Farmer
Group Cooperative Private
Production
group
Rautahat 32 20 2 0 54
34
Kathmandu 23 15 32 2 72
Syangja 3 18 1 0 22
Kapilbastu 15 18 5 1 39
Surkhet 0 6 1 0 7
Kailali 3 4 9 1 17
76 81 50 4 211
१. प्रदशे न. २ ( रौतहट ) Sn. District Rautahat
Farmer
Group Cooperative Private
Production
group
N 32 20 2 0 54
n 19 12 1 0 32
( Sample Inteval ) i 2 2 2
1 (Rand.no )k 1 2 2
2 k+i 3 4
3 k+2i 5 6
4 k+3i 7 8
5 k+4i 9 10
6 k+5i 11 12
7 k+6i 13 14
8 k+7i 15 16
9 k+8i 17 18
10 k+9i 19 20
35
11 k+10i 21 22
12 k+11i 23 24
13 k+12i 25
14 k+13i 27
15 k+14i 29
16 k+15i 31
17 k+16i 33
18 k+17i 35
19 k+18i 37
36
S
n
.
Eco-
zone State
Distr
ict Type Call name of organization Address tel Sub sector manger
1 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group First
Shree Women Goat Farming
committee
Kanakpur ward 5
vdc
9.8E
+09 Vagetables
Mahendra rai
yaday
2 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond Pragatisil Farmer Group
Pothiyahi-9,
Rautahat Onion
3 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond Shree Ram Misrit Farmers Group
Prempur
Gonahi,Rautahat Vagetables
4 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond
Dalit Mahila Pasu Palan Farmers
group
Santapur(m),Rautah
at
Milk
Processing
5 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond Jyoti Mahila Krisak Samuha
Simara Vawanipur-
9,Rautahat Vagetables
6 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond
Community Livestock Development
and creative farmers group
Dumaria(ma)-
2,Rautahat Poultry
7 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond Ramjanaki Farmers Group
Bariyapur-3,
Rautahat Vagetables
8 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond Jay Ma Durga Farmer Group
Prempur Gonahi-
1,Rautahat Vagetables
9 Terai 2 no Raut Farmer Sec Janaki Tarkari Kheti Krishak samuha Madhopur VDC-
Onion
37
state ahat Group ond (Jtkks) 5,Rautahat
1
0 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond
Samudayik Samaj Sewa Jal
upabhokta krishak samuha
Madanpur-
5,Rautahat Sunflower
1
1 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond Janjyoti Krishak Samuha
Pothiyahi-9,
Rautaha Onion
1
2 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond
Shree Krishna Sharda Bakhra Palan
farmers group Basbiti Jingaria-8 Onion
1
3 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Sec
ond Janaki Goat Raising Farmers Group
Dharampur-
7,Rautahat
9.8E
+09
Meat
processing
1
4 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Gramin Krishak Samuha Basantapatti 8
9.8E
+09 Ginger
1
5 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d
Community Small Irrigation
pogramme group
Pataura vdc ward
6
9.8E
+09 Fish
1
6 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Fulmat Mai Krishak Samuha
Dharampur-
2,Rautahat
9.8E
+09 Cereal seeds
1
7 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Jaya Shree Ram Krishak samuha Bariyapur 4 98
Cereals
Seeds
1
8 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Srijansil Krishak Samuha Lentil
1
9 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Gadhimai Krishak Samuha
Cereals
Seeds
2
0 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d
Manokamana Sana Sinchai krishak
samuha
Cereals
Seeds
2
1 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Shanti Mahila krishak Samuha Vagetables
2
2 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Utshah Mahila Krishak samuha Vagetables
38
2
3 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Krishi Utthan Farmer Group Onion
2
4 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Kamala Mai Krishak Samuha Vagetables
2
5 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Durga Farmer Group Onion
2
6 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Dalit Janashakti Krishak samuha Vagetables
2
7 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d
Janahit Matsya palan Krishak
samuha Fish
2
8 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Ekta Krishak Samuha Vagetables
2
9 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Aruwa Krishak Samuha
Cereals
Seeds
3
0 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Kisan Janakalyan Farmer group
Meat animal
Promotion
3
1 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Hariyali Krishak Samuha Vagetables
3
2 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Farmer
Group
Thir
d Basnet gai bhaishi palan pariyojana
Milk
Production
1 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative First
Janachetana Agriculture
cooperative ltd
Pataura vdc ward
1
9.8E
+09 Vagetables
Raj kulendra
pd sah
2 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Sec
ond
Bahu-udhesiye Pasu Bikash
cooperative ltd
Dumariya(m)-2
Najarpur, Rautahat
9.8E
+09
Milk
Production
Bal krishna
devokota
3 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Sec
ond Small Farmers Agri Cooperative Ltd
Santapur(m),Rautah
a
9.8E
+09
Milk
Processing
Manoj
KumarChaudh
ary
39
4 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Sec
ond
Shree Krishna Pranami Mahila
cooperative Ltd
Dumariya-2,
Najarpur Rautaha 0 Cerals seed
Govinda
PrasadTimalsin
a
5 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Sec
ond
Sri. Gramin Bikash Krishak sahakari
sanstha ltd
Basantpatti-
8,Rautahat
9.8E
+09 Potato Seed
Dipendra
Kumar Patt
6 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Sec
ond
Nari Yekata mahila saving ans
credit cooperative Ltd Mithuaawa 8
9.8E
+09 Poultry Daroga sahani
7 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Sec
ond
Janapriya Multipurpose
Cooperative ltd Fish
8 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Sec
ond Prerana Agri Cooperative Ltd. Vagetables
9 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Sec
ond
Shree Gangamai Multipurpose
cooperative Ltd Fish
1
0 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Jaya Kishan Dudh Utpadak sahakari
sanstha
Milk Animal
promotion
1
1 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Mahila Janajoti Krishak sahakari
sanstha ltd
Milk Animal
promotion
1
2 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Janajyoti Multipurpose Cooperative
Ltd. Vagetables
1
3 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d Aftaf Agriculture Cooperative Fish
1
4 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Mahila Shakti Farmer Cooperative
Ltd.
Cereals
Seeds
1
5 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Bholababa Samudayik Krishak
Sahakari sanstha ltd
Cereals
Seeds
1
6 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Dibyajyoti Agriculture Cooperative
Ltd banana
40
1
7 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Sahayogi Saving and Credit
cooperative ltd Poultry
1
8 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Janachetana krishi Sahakari sanstha
ltd Table Potato
1
9 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d Madina Agricultural cooperative Ltd Vagetables
2
0 Terai
2 no
state
Raut
ahat
Cooper
ative
Thir
d
Sagarmatha Krishi Sahakari sanstha
ltd Vagetables
1 Terai
2 no
state
Raut
ahat Private
Sec
ond
Rautahat Poultry Breeding and
research farm p vt Ltd Poultry
2 Terai
2 no
state
Raut
ahat Private
Thir
d Shibakalli Dairy Udyoj
Milk
Processing
२. प्रदशे न. ३ ( काठमाण्डौं )
Sn. District Kathmandu
Farmer
Group Cooperative Private
Production
group
N 23 15 32 2 72
n 16 10 22 1 49
( Sample Inteval ) i 1 2 1 2
1 (Rand.no )k 1 2 1 2
2 k+i 2 4 2
3 k+2i 3 6 3
4 k+3i 4 8 4
5 k+4i 5 10 5
41
6 k+5i 6 12 6
7 k+6i 7 14 7
8 k+7i 8 16 8
9 k+8i 9 18 9
10 k+9i 10 20 10
11 k+10i 11 11
12 k+11i 12 12
13 k+12i 13 13
14 k+13i 14 14
15 k+14i 15 15
16 k+15i 16 16
17 k+16i 17
18 k+17i 18
19 k+18i 19
20 k+19i 20
21 k+20i 21
22 k+21i 22
S
n.
Eco-
zone State District Type Call name of organization
Addr
ess
t
el Sub sector
man
ger
42
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group
Seco
nd Floriculture Association Nepal Floriculture
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group
Seco
nd Organic Milijuli kurilo samuha Vagetables
3 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group
Seco
nd
Chundevi krish tatha pashupalan krishan
Samuha Vagetables
4 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group
Seco
nd Kalika devi namuna fruit farmers group Honey
5 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group First organic vegetable production group Vagetables
6 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group
Seco
nd Athot Farmer group Vagetables
7 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group
Seco
nd Kapan yeggadole farmer's group Vagetables
8 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Pragati Krishak Samuha Mushroom
9 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Shree Mahila Jagaran Bikash samit Vagetables
1
0 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Basuki Krishi tatha pashuplan samuha Vagetables
1
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Bishnumati Commercial farmer group
Meat animal
Promotion
1
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Samajik Bikas Krishak samuha Mushroom
1
3 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Mahalaxmi Mahila Jagaran krishak samuha Vagetables
43
1
4 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third safal chyau utpadak samuha Mushroom
1
5 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Charchit farmer group Vagetables
1
6 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Bhadra vintage agro farm group Vagetables
1
7 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Lapse Krishk Samuha
Meat animal
Promotion
1
8 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Commercial Farmers Group Vagetables
1
9 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Commercial Youth Farmers Group
Meat animal
Promotion
2
0 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Bihani Nari Krishak Samuha Floriculture
2
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third
Asta Ja Avhiyan Agriculture production and
market mangement farm Poultry
2
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third Mamatamai Krishak Samuha Poultry
2
3 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Farmer
Group Third
Federation of Fruits and vegetable
enterpreneurs Nepal Vagetables
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e
Seco
nd Indreni Saving and Credit cooperative Ltd Mushroom
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e
Seco
nd
Ion Non- Timber Forest product cooperative
society ltd Coffee
3 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e
Seco
nd Dristict co operative union Ltd Honey
44
4 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e
Seco
nd Help line multipurpose cooperative ltd Poultry
5 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e
Seco
nd Daily Consumer cooperative Ltd
underutilized
indigenous food
6 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e
Seco
nd Lashow Multi purpose cooperative Ltd Poultry
7 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e
Seco
nd Prakritik premi mauri Cooperative ltd Honey
8 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e
Seco
nd
Nepal beekeeping central cooperative Union
Ltd Honey
9 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e Third Bhadrakali Agriculture Cooperative Ltd.
milk and milk
products
1
0 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e Third
Central Vegetables and Fruit cooperative union
Ltd Vagetables
1
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e Third Shramik Multipurpose Cooperative Limited Vagetables
1
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e Third
Bahuaayamik Krishi Savaing & credit
cooperative Ltd Meat Animals
1
3 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e Third Hiltop Junar Bachat tatha Rin shakari sanstha ltd Coffee
1
4 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e First floriculture cooperative Ltd Floriculture
1
5 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Cooperativ
e Third Tokha Krishi Sahakari Sanstha Ltd Vagetables
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Bahuyaymik Krishi Utpadan tatha bitran pvt .ltd Floriculture
45
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third The North Sky Poultry production Pvt. Ltd Poultry
3 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Maha Agriculture Pvt.Ltd. Vagetables
4 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third The Standard Nursery Floriculture
5 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Kalpa Brikshya Herbal Pvt.Ltd Herbs
6 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Dharmasthali Organic Farm Vagetables
7 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third J.B. Agriculture and Livestock Pvt.Ltd
Meat animal
Promotion
8 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Subba Organic Tarakari Farm Vagetables
9 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Nikhileshwor agricultural Firm Pvt Poultry
1
0 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Alpine Livestock and Bio Trade Pvt.Ltd
Meat animal
Promotion
1
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Sagarmatha Agriculture Farm pvt.ltd Vagetables
1
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Bagmati Flora Pvt Ltd Floriculture
1
3 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Agrima Sewa Firm PVt.Ltd. Poultry
1
4 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Ichangu narayan nursery Floriculture
1Hill
3 no KathmaPrivate Third Sunkhani intergrated agricultural centre
Meat animal
46
5 state ndu Promotion
1
6 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Samuhik Krishak Dairy Ltd
milk and milk
products
1
7 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Boudha Dairy Udyog Pvt . Ltd
milk and milk
products
1
8 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Surya Kamal Pvt. Ltd. Vagetables
1
9 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Basnet and Sons Export Import Pvt .Ltd
Meat animal
Promotion
2
0 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Annapurna Handicraft Pvt. Ltd banana
2
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Everest Himalayan Agro Pvt.ltd Vagetables
2
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Laxmi Ekikrit Krishi Byabasaya Pvt.Ltd Vagetables
2
3 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private First united flora pvt ltd Floriculture
2
4 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private
Seco
nd Nepal trout Fish House Fish
2
5 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Sunrise Agriculture Firm Vagetables
2
6 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Bakreshwar Farm House
Milk Animal
promotion
2
7 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Shidhartha Poultry Farm Poultry
2
8 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Khadka Nursery Floriculture
47
2
9 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Swoyambhu Garden Service and plant Nursery Floriculture
3
0 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private
Seco
nd Gandaki bee concer Honey
3
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Safal krishi farm Vagetables
3
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu Private Third Rakshya nursery Floriculture
1 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Production
group Third Organic World and Fair future Rape Seed
2 Hill
3 no
state
Kathma
ndu
Production
group First Nepalese farming institute Vagetables
३.प्रदशे न.४ (थयाङ्जा)
Sn. District Syangja
Farmer
Group Cooperative Private
Production
group
N 3 18 1 0 22
n 1 7 1 0 9
( Sample Inteval
3 3 1 0
48
) i
1 (Rand.no )k 2 2 1
2 k+i 5
3 k+2i 8
4 k+3i 11
5 k+4i 14
6 k+5i 17
7 k+6i 20
S
n.
Eco-
zone State
Distri
ct Type Call name of organization
Addr
ess
t
el Sub sector
mang
er
1 Hill
4 no
state
Syan
gja
Farmer
Group First District Coffee Producer Association Coffee
2 Hill
4 no
state
Syan
gja
Farmer
Group
Seco
nd Majhwini Farmer Group Vagetables
3 Hill
4 no
state
Syan
gja
Farmer
Group
Seco
nd Gatishil Mahila Farmers Group Honey
1 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve First Janakalyan Krishak Cooperative Ltd Vagetables
2 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve
Seco
nd Kaligandaki Farmers Upaj cooperative Ltd Vagetables
3 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve
Seco
nd
Om Agriculture and Livestock Multipurpose
cooperative Ltd Coffee
49
4 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve
Seco
nd Shree Bichari Chutara Multipurpose cooperative Ltd Ginger
5 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve
Seco
nd Janamukhi Multipurpose cooperative ltd Vagetables
6 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve
Seco
nd
Chandikalika Coffee, Fruits and vegetable
cooperative ltd Honey
7 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve
Seco
nd Milan Milk Producer Cooperative Ltd Milk Production
8 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third Digo Agriculture Multipurpose cooperative ltd Ginger
9 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third Bangur Paln Krishak Cooperative Ltd.
Meat animal
Promotion
1
0 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third Bangshing Small Farmers AgriCooperative Ltd. Vagetables
1
1 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third
Jaibik Source Development multipurpose
coopertative ltd Herbs
1
2 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third
Chandeshori Vegetable, Fruit production and
orange producer agric Vagetables
1
3 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third
Bastari Fish & Agriculture development cooperative
ltd Fish
1
4 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third Gaun Sudhar Milk Producer cooperative ltd
Milk Animal
promotion
1
5 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third Dandaswara Coffee State cooperative ltd Coffee
1
6 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third
Sunaulo Poultry Farming agricultural cooperative
Ltd Poultry
1Hill
4 no Syan CooperatiFirst Shree Bhyarthan Agriculture Society Limited Vagetables
50
7 state gja ve
1
8 Hill
4 no
state
Syan
gja
Cooperati
ve Third Namuna Krishi Upaj Bazar Cooperative Ltd. Vagetables
1 Hill
4 no
state
Syan
gja Private Third New Paudel Feed Industry Poultry
४.प्रदशे न.५ (कचपलबथतु)
Sn. District Kapilbastu
Farmer
Group Cooperative Private
Production
group
N 15 18 5 1 39
n 12 14 4 0 30
( Sample Inteval ) i 1 1 1 0
1 (Rand.no )k 1 1 1
2 k+i 2 2 2
3 k+2i 3 3 3
4 k+3i 4 4 4
5 k+4i 5 5
6 k+5i 6 6
7 k+6i 7 7
51