Launamunur kynja

ww

w.sa

.is

Launamunur kynja

Súpufundur KRFÍ 10. okt. 2007

Hannes G. Sigurðsson

ww

w.sa

.is

Árslaun kvenna í fullu starfi á almennum markaði í % af árslaunum karla að frádreginni yfirvinnu eftir atvinnugreinum

75% 76%70%

82%79%

65%

78% 79%73%

85%

77%

70%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Alls Iðnaður Matvæla- ogdrykkjarvöruiðnaður

Annar iðnaður enmatvælaiðnaður

Verslun og ýmisviðgerðaþjónusta

Samgöngur ogflutningar

2004 2005

Heimild: Hagstofa Íslands

ww

w.sa

.is

Hlutfall kvenna á almennum markaði af starfsmönnum í fullu starfi eftir atvinnugreinum í launakönnun Hagstofunnar 2005

29% 28%30%

27%

34%32%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

Alls Iðnaður Matv.- ogdr.vöruiðnaður

Annar iðnaður enmatv.iðn.

Verslun


ww

w.sa

.is

Árslaun kvenna í fullu starfi á almennum markaði í % af árslaunum karla að frádreginni yfirvinnu eftir starfsstéttum

75% 75%80%

77%

85%

70%

85%79%78% 78% 79%

70%

85%

72%

85%80%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Alls Stjórnendur Sérfræðingar Tæknar ogsérmenntað

starfsfólk

Skrifstofufólk Þjónustu-,sölu- og

afgreiðslufólk

Iðnaðarmenn Verkafólk

2004 2005


ww

w.sa

.is

Hlutfall kvenna á almennum markaði af starfsmönnum í fullu starfi eftir starfsstéttum í launakönnun Hagstofunnar 2005

29%

21%

32% 31%

66%

45%

3%

22%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Alls Stjórnendur Sérfræðingar Tæknar ogsérmenntað

starfsfólk

Skrifstofufólk Þjónustu-,sölu- og

afgreiðslufólk

Iðnaðarmenn Verkafólk


ww

w.sa

.is

Regluleg mánaðarlaun kvenna í fullu starfi og hlutastarfi í hlutfalli við laun karla í fullu starfi eftir aldri

91% 90%

82%76%

72% 70%65%

78%

69%

62%58% 57% 55%

62%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

18-19 ára 20-29 ára 30-39 ára Alls 40-49 ára 50-59 ára 60-69 ára

Konur í fullu starfi í % af körlumKonur í hlutastarfi í % af körlum


ww

w.sa

.is

Er launamunur kynja blekking?Ályktanir og niðurstöður í grein Dr. Helga Tómassonar, tölfræðings, í tímaritinu Þjóðmálum, 2. hefti 2005

• Ótrúlega margir trúa að kerfisbundin mismunun sé fyrir hendi

• Varað við ályktunum sem dregnar eru af opinberum gögnum

• Mikilvægt að taka tillit til allra mikilvægra breytna samtímis

• Villandi að leggja saman misleita hópa

• Sú skoðun að munur á meðallaunum kynja sé til vitnis um einhvers konar misrétti kynja er ein útbreiddasta tölfræðiblekking síðustu aldar

• Útilokað er að rökstyðja viðvarand launamisrétti í markaðskerfi þar sem vinnuafl flæðir frjálst á milli vinnuveitenda

ww

w.sa

.is

Dæmi um blekkinguEkki tekið tillit til allra þátta sem máli skipta

HT útbýr gagnasafn þar sem laun ákvarðast einungis af fjórum þáttum, þ.e. kyni, starfi, aldri og stöðu (yfir-/undirmaður). Konum er jákvætt mismunað í launum um 10.000 kr. miðað við karla, að öðru óbreyttu. Niðurstaða dæmisins er:

• Karlar eru með 15-20% hærri laun ef meðallaun eru einingis flokkuð eftir starfi og kyni

• Karlar eru með 15-20% hærri laun ef meðallaun eru einvörðungu flokkuð eftir aldri og kyni

•Karlar eru með 15-30% hærri laun ef meðallaun eru einvörðungu flokkuð eftir stöðu (yfir-/undirmaður) og kyni

• Ályktun: Það verður að taka tillit til allra þátta sem skipta máli við launamyndunina ef rétt mynd á að fást

ww

w.sa

.is

Annað dæmi um blekkinguMismunandi fyrirtæki lögð saman

Há laun Lág laun Há laun Lág laun Há laun Lág laun

Karlar 18 12 2 8 20 20

Konur 7 3 9 21 16 24

70% kvenna með há laun

20% karla með há laun




Fyrirtæki A Fyrirtæki B Fyrirtæki A+B


Dæmið: Hlutfallslega fleiri konur eru hálaunamenn en karlar í báðum fyrirtækjunum en þegar þau eru lögð saman snýst dæmið við.

Ályktun: Tölfræðirannsókn á launamun verður að leiðrétta fyrir mun á fyrirtækjunum

ww

w.sa

.is

Skýrsla Capacents um launamyndun og kynbundinn launamun í okt. 2006

• Vönduð skýrsla – en bara 4 fyrirtæki og 4 stofnanir• Takmörkuð starfaflokkun (6) í aðhvarfsgreiningu• Dæmi um sérkennilega niðurstöðu við samlagningu

fyrirtækja; Leiðréttur launamunur í heild 15,7%, þ.a. 11,8% hjá stofnunum og 15,5% hjá fyrirtækjum

• Undirstrikað að ekki sé hægt að alhæfa út frá niðurstöðunum um íslenskan vinnumarkað í heild (bls 14 og víðar) – niðurstöður endurspegli einungis viðkomandi fyrirtæki og stofnanir.

• Það hefur þó óspart verið gert af stjórnmálamönnum og öðrum sem talið hafa niðurstöður skýrslunnar staðfesta brot á lögum og mannréttindum. Hafa þeir krafist að sett verði harðari ákvæði í jafnréttislög, sektir og aukið eftirlit.

ww

w.sa

.is

.... Skýrsla Capacents , bls. 16

Fjölmargar rannsóknir sem gerðar hafa verið undanfarin ár benda til þess að launamunur kynjanna skapist fyrst og fremst af því að konur séu fremur ráðnar í lægra launuð störf heldur en vegna þess að um mismunandi laun sé að ræða í sambærilegum störfum. Þessi áhrif eru tekin út að nokkru leyti með því að taka tillit til starfsstéttar í aðhvarfsgreiningunni og er ljóst að verulegur launamunur er á körlum og konum þrátt fyrir að tekið sé tillit til þessa. Hins ber þó einnig að gæta að mikill breytileiki getur verið á störfum innan starfsstétta í ÍSTARF flokkuninni sem hér er notuð.

ww

w.sa

.is

Áhrifaþættir á launamyndun

Í tölfræðirannsóknum á launamun kynja sem byggja á aðhvarfsgreiningu er síðan kyni jafnan bætt við sem skýringarbreytu

Starfsmenntunarkerfi

Stofnanalegir þættir Vinnustaðurinn Starfið

Einstaklings-bundnir þættir

Lög AtvinnugreinStarfstétt (t.d. skrifstofumaður)

Menntun (með eða án háskólamenntunar)

Kjarasamningar SamkeppnisaðstæðurStarfsgrein (t.d. ritari eða fjármálastjóri)

Starfsreynsla (aldur, starfsaldur)

Fyrirtæki Staða (yfir-/undirm.) Oft skipt um vinnuLandssvæði Ábyrgð Samningahæfni

Erfiðleikastig starfs Frammistaða/afköstLaunakerfi Inntak starfs

Algengar breytur í rannsóknum á launamun kynja

Breytur sem unnt er að skrá í launafærslur og bætt geta rannsóknir á launamyndunÞættir sem erfitt eða útilokað er að taka mið af í tölfræðirannsóknum

ww

w.sa

.is

Samstarf SA, ParX og HHÍ

• Gögn 2006, 102 fyrirtæki, bjagað úrtak á ýmsa lund • Karlar 3.500, konur 2.800• Óleiðréttur munur 18% (meðallaun kvenna 82%)• Venjuleg aðhvarfsgreining• Skýristærðir störf (44), menntun, aldur, starfsaldur• Launamunur 10% eftir leiðréttingu• Fyrirtækjabreytan jók muninn aftur í 12%• Mikilvægar skýristærðir vantar• Stefnt að endurtekningu fyrir 2007 með

skýristærðum fyrir ábyrgð (starfsmanna, fjárhagsl.)

ww

w.sa

.is

Ályktanir HHÍ

• Stuðullinn við breytuna kyn endurspeglar ekki kynjamismunun

• Stuðullinn ber að líkindum vott um það að ekki er hægt að draga fram alla þætti sem hafa áhrif á afköst í vinnu

• Ef gert er ráð fyrir að ástæða þessa launamunar liggi að engu leyti í mun á afköstum karla og kvenna felst veruleg ónotuð gróðavon í því fyrir fyrirtæki að ráða konur til vinnu

ww

w.sa

.is

SA um kerfisbundna launamismunun milli kynja

• Kerfisbundin launamismunun milli kynja af hálfu stjórnenda væri órökrétt og óheimil ráðstöfun á hagnaði eigenda fyrirtækjanna

• Kerfisbundin launamismunun milli kynja er óhugsandi á frjálsum vinnumarkaði þar sem starfsmenn skipta ört um vinnu

• Mismunun á báða bóga getur þó komið upp við nýráðningar og einstaklingsbundnar launaákvarðanir og því er mikilvægt að fyrirtæki fari reglulega og kerfisbundið yfir það að ekki myndist skekkja milli starfsmanna

Documents

Launamunur kynja