Lấy dấu và mẫu

8/7/2019 Lấy dấu và mẫu

http://slidepdf.com/reader/full/lay-dau-va-mau 1/13

1

LY DU VÀ MUTS. Võ Trng Nh Ngc

Trong khp cn hc, phn ln các công vic chn oán (phân tích mu, phântích khp cn vi dng c) hoc iu tr (máng nhai, phc hình) da trên vic táilp li chính xác Labo gii phu cung rng và mô phng c chuyn ng caxng hàm di. Do ó, vic tái lp li khp cn hòan ho là mt yu t quytnh cho tính chính xác ca chun oán và iu tr. Nó là kt qu tt yu ca vickim soát c hoàn ho vt liu và k thut.

có c mt du chính xác, cn phi ý n nhng vn :- Vt liu ly du- Thìa ly du và s thích nghi ca nó- Phng pháp ly du- Chun b, chng lây nhim và bo qun du Alginate.

1. Vt liu ly duAlginate là nhng Hydrocolloide không phc hi mà s gel hoá ca nó cóliên quan n các tác nhân hoá hc (phn ng kt ta).

Alginate là mui ca Acide Alginique chit xut t to nâu (to bin). ó làmt cht rn có th phng lên khi hp thu nc.

Khi trn nc và bt chúng ta thu c mt gel và gel này s c t lênthìa ly du rng.

Bt c phân thành 2 type (type I gel hoá nhanh và type II gel hoá bìnhthng) và 2 lp (lp B mu nghiên cu và lp A mu chính xác vàthc hin các phc hình.

Thành phn ca Alginate bao gm:- Alginate kim (chim 5-10% trng lng)- Các tác nhân hoá hc làm gel hoá- Caxi sulfate hoc ngm 1/2 phân t

nc (loi này có tác dng tt hn bo qun bt và gel có tính n nhln hn.

- Terre de diatome- to n bào có sc t màu nâu, mi mt t bào cbao bc bi mt lp mng silic 2 mnh- chim 70-80% trng lng. Nócho phép các phân t bt c phân tán tt hn vào trong nc và giatng kháng và tính cng chc ca gel.

- Na fluorure tránh dính thch cao vào Alginate trc khi mu- Trisodique phosphat (làm chm quá trình gel hoá).Cht lng trn là nc, thng là nc ct

Chú ý: do c tính lý- hoá ca Alginate chúng ta cn chú ý n dng tn tivà cách thc s dng nó không b vi phm.(hình 11.1)



2

Bng 11.1: Thng kê nhng c tính riêng khác nhau ca vt liu và nhng hqu lâm sàng theo Marguelle ±Bonnet và Yung 1984:

c tính riêng H qu lâm sàng

Thi gian làm vic tng nu nhnhit nc gim. S dng nc lnh có nhiu thigian thao tác hn.Thi gian trn không nh hngnhiu n thi gian làm vic nó cóth ci thin c kt qu.

Nu trn lâu hn các chi tit s cghi tt hn.Trn c hc di chânkhông có th to c sn phm tiu và loi tr c các bng khí.

Thay i ít s lng nc không làmthay i tính trung thành ca du.

T l nc/bt có th c thay itheo nht.

Alginate a nc và tr nên àn hisau khi ã cng. S bin dng phthuc theo thi gian sang chn.

Du có th t môi trng m.Khily du ra khi ming có th gâybin dng du, ng tác ly du rakhi ming phi dt khoát nht cóth.

Gel cui cùng thu c khi trn cótính base.

Alginate có th có phn ng tngtác vi thch cao mu do ó phichn loi thch cao thích hp vàtrc khi mu nên trung hoà bmt ca du trc.

S co li ca Alginate tin trin dndn theo s mt nc và làm tnthng b mt ca thch cao.

Trong tt c các trng hp nên mu ngay lp tc và ly mu ra khikhuôn ngay sau khi thch cao ãcng tránh làm tn thng b mtmu.

Hình 11.1: Du có chtlng cho phép to mucó cht lng và tái lp

li c b mt cn



3

2.Thìa ly khuôn. Thìa ly khuôn c dùng mang vt liu cho phép nén vt liu mt cách

ng nht và lu gi nó trong và sau khi ã ông cng. tránh làm rách du vàbin dng àn hi khi g du chiu dày ca Alginate phi t c mc tithiu.Theo Balleydier 1986 chiu dày tt ó là 4-5mm.

Thìa ly du phi cng bù tr tính chun giãn, tính àn hi ca vt liu, cócác phng tin lu gi m bo s dính gia vt liu - thìa và có th hp mc.2.1. Lu gi vt liu.

Lu gi phi cho phép bo tn c hình dng tng quát ca vt liu (khôngb móp méo) trong khi ly du ra khi ming cng nh là khi mu. Có nhiuloi h thng lu gi:2.1.1.Thìa có l

ây là mt phng tin n gin và c in. Nó có các nhc im sau:

- Nhng khi Alginate nm trong các l thng có nguy c gãy v, bongti ch và gây móp méo du (hình 11.2).

- Khó khn gi thìa thng bng bng tay.- Không nén c vt liu ch có l thng.

2.1.2 Thìa có các b lu gi phía trong và không có l (ví d nhng h thng lydu ca Rimlock ± Hình 11.3)

- Lu gi tuyt vi- Thìa ly khuôn không c thích ng do cng chc.- B lu gi phía trong thng nm tng ng phn li mt tin ình

ca xng rng nên cn phi s dng thìa có kích thc ln.

Hình 11.3: nhìn t phía sau du vithìa không l. S thích nghi và lugi là ti u

Hình 11.2: Thìa có l, ngón tayt lên trên các l làm hng slu gi ca Alginate gây ra bindng không hi phc ca du



4

2.1.3. Các cht dán dínhây là nhng ph gia lu gi, ch riêng nó mt mình thì không lu

gi và chùi ra khó khn.Chú ý:

H thng thìa ly du không có l vi các b lu gi phía trong là hthng thích nghi nht ghi du làm hàm c nh, nó cho phép nén c vtliu, m bo c s lu gi và d gi thng bng bng tay.

2.2 Qui trình ly du.2.2.1. La chn và làm thích nghi thìa.

Thìa ly du c la chn theo chiu rng và chiu dài ca cung rng. clng bng mt hoc bng compa la chn thìa và sau ó th li trên mingbnh nhân.

Khi a thìa vào ming, yêu cu bnh nhân hé m ming, mt bên thìa ca vào bng cách ta thìa lên b ngoài ca khoé môi còn bên kia dùng mt

gng khám kéo má.Thìa ly du c t tng ng vi cung rng ánh giá s thích nghi

ca nó vi cung rng. Yêu cu không có mt cn tr nào vi các yu t giiphu: vòm ming, tam giác sau hàm, mt nhai, mt tin ình hoc li, mômm. Mt thìa có th chp nhn c thì luôn luôn không có gì khó khn khia vào cung rng.

Kim tra li kích c ca thìa ly du trên cung rng: ã ph kín các rng phía xa cha? ã khong t do các rng phía trc, phía tin ình không?

Chiu dài ca thìa phía sau phi vt qua rng xa nht và khong t dophía tin ình các rng phía trc phi . Trt thìa theo chiu trc-sau ánh giá nhng khong này, trt theo chiu 2 bên ánh giá s phân chiakhong trng 2 bên (hình 11.4).

Sau ó hi bnh nhân có iu gì khó chu không, có cm giác b nén vùngmô mm không, có cm thy có im chm rng không.

Dùng thêm các chêm giúp thìa c thng bng hn. iu này cn thit :

- t thìa d dàng.- Gim nguy c bin dng.

Hình 11.4: Mt khong h phi m bo chiu dàyca vt liu



5

- To ra mt khong cho vt liu ly du.- Thích nghi hoàn toàn.- m bo cho thìa c bt ng trong sut thi gian vt liu ông cng. hàm di s n nh còn t c nh mt im chm niêm mc duy nht

vùng tam giác sau hàm. sâu trong vùng phía trc c ánh du và c táilp li khi ly du.

hàm trên, theo chiu ng thìa c n nh nh vùng khu cái, theo chiungang nh rãnh chân bm hàm.

S dng nha nhit do giúp cho ng vin ca thìa c thích nghi.Nha này c làm mm trong nc 52o ri èn Hanau thay i mmca nó mt cách úng mc. Sau ó phi s dng cht dán ch t các chn nnh làm bng nha nhit do.

Nhng v trí lm nhiu nh vùng nha chu, hàm gi có kh nng làm tngsang chn khi nht thìa ra khi rng nên cn phi c p y bng các vt liu

do nh là sáp mm, pate hàn tm thi thân rng.Trc khi ly du nên cho bnh nhân xúc ming bng Chlohexidine loi

b tính nhy, gim sc cng b mt giúp cho du có cht lng tt hn.2.2.3 Ly du:

Phng phápa. Vt liu cn thit

Cn phi chun b:- Alginate- Cc o nc và bt- Bát và bay ánh Alginate bng nha do- Nc nhit phòng hoc hi lnh- Thìa ly khuôn thích nghi và n nh.

b.Thao tác1. Hp ng bt óng kín c xoay và lc u trong lòng bàn tay

làm ng nht bt.2. nh lng bt theo nhà sn xut.Thìa ánh nghiên 45o lên trên. Làm

phng b mt bt bt không b cht ng.3. Ly nc bng dng c ong nc, hàm lng nc tuân theo nhà sn

xut.

4. Trn bt và nc trong 1 phút theo 2 thì:- Trn u bt và nc bng u ca que trn (thng khong 10- 15 giây

theo nhà sn xut).- Mit bt trên thành bát. ng tác này phi nhanh và có lc (thng

khong 60 giây theo nhà sn xut: phi theo ch dn ca nhà sn xut).Trn Alginate bng máy trn t ng chân không là phng pháp lý tng

nht.



6

5. Bt thu c c t y lên thìa bng bay trn theo 2 thì bên nàyri bên kia.

6. Dùng ngón tr ly mt ít Alginate bôi lên các h rãnh ã c làmkhô t trc và xng hàm trên nu cn thit phn sâu nht cavòm ming.

a thìa ly du vào cung rng tng ng, ngay trong thì u tiên khôngc n sâu. Cùng mt lúc nó c t theo chiu dài và chiu ngang, n sâu phn sau trc, ri thì ti phn trc, ng thi còn kim tra v trí trung tâm. Kthut này cho phép tránh y cht ly du vào vùng hng và hn na là y chtly du v phía gn.(Hình 11.5)

Hình 11.5: Dùng ngón tay bôi cht lydu lên trên mt nhai m bo chínhxác.

Chú ý : trong tt c các trng hp thìa ly khuôn phi c bt ng hoàntoàn trong khi cht ly du ông cng

hàm di thìa ly khuôn c gi bng ngón tr vùng rng hàm u tiênnu thìa không b c l và ngón cái di thân xng hàm di, nha s ng idin vi bnh nhân.

xng hàm trên, nha s ng phía sau t th 12 h, ngón gia và tr gily thìa khuôn, ngón cái t lên b xng hàm trên

hn ch phn x nôn cho bnh nhân, nên ly du hàm di trc ri mily du hàm trên bnh nhân làm quen vi vt liu và cm giác mà nó gây ra.

Mt s li khuyên tránh phn x nôn:- a thìa ly khuôn nhiu ln vào trong ming to ra cm giác quen

thuc cho bnh nhân.

- Gii thích cho bnh nhân qui trình làm, c tính ca vt liu cho bnhnhân không b ngc nhiên, thi gian tng i ông cng vt liu, scn thit ca vic iu chnh hô hp trong giai on này.

- Ly du hàm di trc.- Trong trng hp cn thit có th cho bnh nhân dùng thuc chng nôn

và hn bnh nhân ly du vào mt bui hn khác.



7

Theo dõi s ông cng ca vt liu da vào Alginate còn li trong bát trnAlginate, g thìa ra khi ming sau khi thy Alginate cng khong 2- 3 phút.Tuy nhiên theo Khaknegar và Ettinger 1977 không c vt quá 7 phút.

G thìa nhanh và thng hn ch s bin dng liên quan n các vùng lm.Theo Tramba 1992 kh nng bù tr sang chn ca gel t l nghch vi thi giantác dng. Khi tháo hàm nên t ngón tay xng hàm trên li dng lc tngdn khi h hàm di.

Ra sch du, loi b nhng cht nhy, làm khô nh nhàng ri quan sát cnthn ánh giá:

- Cht lng tng quát ca vt liu (tính ng nht, rõ ràng)- Nhng bt thng trm trng (bt khí, l rng«)- Bong vt liu ra khi thìa hoc mt phn vt liu b bong, nhng bin

dng- Vùng không c ghi.

- Phn vt liu không c nâng .- Nhng l thng vt liu do rng chm vào thìa.

Chú ý nu du có li thì nên ly li ngay.C. Ty trùng du.

Ty trùng là cn thit nhng nu ngâm nó vào trong mt dung dch ty trùngthì có th gây ra nhng bin dng.

Thi gian ngâm trong dung dch ty trùng không quá 10 phút nu không sn nh v kích thc s mt, cht lng du và các chi tit s b e da. Nhngthi gian thuc tác dng thì không . Ngoài ra kt qu còn ph thuc vàoloi Alginate và cht sát khun s dng.

Nhng bin pháp thng c s dng là:- Ra du di vòi nc chy trong vòng 15 giây (tác dng n 98%).- S dng thuc di dng xt hi (tác dng ti u là Na Hypoclorit 0,5%).

Phng pháp này cho phép ty trùng tt và không làm tn thng chtlng du (ây là phng pháp c hip hi nha khoa khuyn cáo sdng).

- Gi du trong mt túi nha do kín, thi gian cn thit các cht tytrùng trong túi là 10 phút.

- Bo qun du trong mt dng c gi m.

D. Bo qun du.Alginate là mt vt liu có c tính thay i ln v kích thc và thay i theo

nhit do vy tt hn ht nên mu ngay (lý tng là sau khong 20 phút).Nhng thay i này là do s lng nc cha bên trong và các chuyn ng

hydro trong phân t làm cho vt liu b giãn hoc co. Do ó, du phi c boqun trong mt túi ã c bo hòa v m (túi ông lnh óng kín bi nhit



8

hoc c óng kín vi 10ml nc). Không bao gi c bc du trong mt t giy m hoc ngâm du trong nc tránh nhng thay i v th tích.

Các dng c cn thit- Bát ánh Alginate và bay ánh Alginate.- Thìa ong nc.- Nc nhit thng.- Thìa ly du thích nghi và n nh.- Túi sát khun và cht sát khun.- Túi hydrophore- Phiu labo- Dao ct du

Chú ý:- Chn Alginate loi A.- eo khu trang chng bi.

- m bo vt liu vn còn hn s dng.- Làm cho bt c ng nht trc khi dùng hoc tt hn là dùng cân

cân lng bt cho chính xác.- Sau khi ã ly du không c du lâu trong không khí.- Ct b nhng phn tha có th bin dng.- Không c du trong nc hoc trong gc, cotton, giy hoc giy

c.- Bo qun du trong môi trng kín và m- mu ngay sau khi ã ly du ra khi ming khong 20 phút.

III. mu. tránh làm bin dng Alginate trong khi thch cao và có c mu có

cht lng cn ct b nhng phn Alginate tha phía tin ình và li (hình116).

Hình 11.6: Ct b phn Alginate thavà không thun li

Ra li du ri rt bt thch cao lên trung hoà nt lng Acide Alginiquetha, sau ó li ra và làm khô nh nhàng loi b phn nc tha.



9

a. C hun b duCn tuân theo nhng bc sau ây

- Loi b phn không c nâng .- Ct b phn vòm ming mm nu cn thit.- Ra sch du.- Làm khô (không c làm quá khô).S tng hp gia thch cao và Alginate càng cao thì kt qu càng tt do

vy cn phi kim tra chúng.Cn phi s dng thch cao siêu cng tránh hin tng mòn mu.Tôn trng

t l nc /bt (ví d thch cao Fuji- RockR 20ml nc vi 100 mg bt thch cao.Tt hn là trn máy trn chân không có c mt thch cao có cht lng tttránh c các bng khí .

Chú ý:- Kt hp thch cao và Alginate tng hp.

- La chn thch cao siêu cng.- Tôn trng t l nc và bt.- Nên trn di chân không.

b. thch cao.Sau khi trn thch cao, dùng mt chi lông bôi mt lp thch cao u tiên

lên mt nhai tránh to các bng phn mt nhai (hình 11.7). Rung du mt cáchu , sau ó tip tc dùng chi t mt lp thch cao th hai lên, sau khi rungnh, dùng bay trn y thch cao lên trên.

Hình 11.7: hn ch to cácbngtrc tiên t mt ít thch cao trênthành ng dc ri nó chy dn dnn các h rãnh

Hình 11.8: Ct b phn li mu hàmdi nhìn rõ mu t mt li



10

Ngay sau khi thch cao ông cng to nhng lu gi nhân to. Có 2cách hoc to thêm nhng nút thch cao nh hoc dùng dao ct thch caokhc nhng khe di . Sau ó du c ph kín bi mt t giy m tránhkhô và co.

Trong khi ch thch cao ông cng hoàn toàn không nên xoay mu tránhhin tng hình thành các bng khí.c. T o

To khi thch cao ã ông cng hoàn toàn và cha g du1. mu hàm di.

S dng thch cao cng và ông nhanh. thch cao ông nhanh có th chothêm vào ó mt ít sa thch cao hoc mui.

Làm m ca mu trc sau ó quay ngc du t lên trên mt khithch cao khác ã c chun b trên mt mt phng nâng hoc khuôn có sn to thch cao kép.

Ly b i phn thch cao phía li nhìn tt hn s n khp ca mu phía li (hình 11.8). tránh hin tng thch cao chui vào mt li trc khi mu chúng ta có th s dng mt khn lau tay t cun tròn t vào vùng này.Dùng dao thch cao to hình li mu.

2. mu hàm trên.Mt kép có các khc rõ nét cho phép chúng ta tháo g ra mt cách d

dàng. Trên càng nhai kép c xem nh là mt dng c khuych i các li mtphi khi ghi tng quan trung tâm .

Dù s dng phng pháp nào i chng na thì các khc kép phi nét,rng khong 10mm, ít sâu (khong 5mm) không nh hng n vic tháo kép.

S dng nhng khuôn nha có sn, áy có các rãnh u tiên. Saukhi thch cao ông cng cách ly thch cao và s dng mt ai nha bc xungquanh u tiên. S dng mt loi thch cao có màu khác lên trên to nên th 2 (hình 11.9).

Hình 11.9: kép hàm trên nh khuôn Stephanis



11

Ngay khi thch cao cng to các rãnh lu gi hoc các khi thch cao lugi. th 2 phi mng khong 4-5 mm, th nht dày hn, chiu cao toàn bca mu hàm trên không c vt quá 4cm có ch lp na và cành trên cacàng nhai.

Nu không có khuôn chúng ta cng có th c kép. u tiên nh thng l (ging nh mu hàm di), ngay sau khi thch cao cng dùng daoct thch cao hoc mi khoan ct nha hình nón to các khc 4 góc, ánh bóngcác khc và mu cn thn sau ó dùng sáp hoc bng dính bc xung quanh mu. thch cao lên trên sau khi ã cách ly mu.

Dù s dng phng pháp mu nào i chng na thì các khc phi nét, rngvà ít sâu.

B. K im soát, kt thúc và bo qun mu.Sau khi thch cao ông cng hoàn toàn, tin hành g mu và bo v mt

nhai ca mu.

Quan sát kim tra tính chính sát ca vic tái lp li cung rng bng thchcao. Làm v sinh mu. Dùng mt con dao m hoc dao ct thch cao ly b cácbt thch cao. (Hình 11.10)

ánh bóng mu sau ó tách kép ra thành hai. Có 2 cách: nhúng mu vào nc nóng (do hin tng n vì nhit hai mu s tách ra) hoc dùngmt con dao thch cao t u dao vào ch ni kt 2 mu ri dùng búa gõmnh vào cán dao.

tránh làm tn thng các nh núm không bao gi t mu hàm trên vàhàm di t th lng khp. Tt hn ht là t mu vào trong mt hp ng

mu khi làm vic trên mu này thì bo qun c mu kia.IV To nhng mu ct.

Ct mu thành tng phn hoc thành tng rng cho phép m rng phutrng phân tích trên càng nhai. Có 2 h thng thng c s dng nht ó làh thng Pindex R (hình 11.1 ± 11.3) và h thng Zeiser R .a. H thng Pindex R

Hình 11.10: Loi b cácbng thch cao v sinhmu



12

Mu hàm di c ct có c mt b mt phng hình yên nga, cácgóc c vát theo hng cung rng- mt nhai (phn mt nhai c m rnghn tháo b các yu t có th tháo ra c thun li hn.

Cn c vào vic thm khám lâm sàng xác nh n v ct là tng rng haytng nhóm rng.

Mu có hình yên nga có chiu dày ti thiu c t lên trên mâm ca máyPindex. Tia sáng ca máy s chiu lên trung tâm ca mi rng hoc nhóm rngmà ta mong mun ct. Cho mâm chuyn ng theo chiu thng ng, mi ctc t mu cho phép khoan thng v trí mong mun.

Lp li ng tác này cho n khi t c s l t s cht c nh nh

mong mun. t và dán các cht vào trong các l này. Sau khi cnCyanoacrylate cng t các v bao vào.

Phn t thêm vào phi c cách ly có th tháo phn dng ra. Sdng các hp có sn . tháo các cht ra c d dàng có th bôi sápchy vào phn u tn ca cht.

Sau khi cng, phn cung rng c nht ra khi mt cách d dàng nh Dowel pin.b. H thng Zeiser R

c Martignoni và Schonenberger gii thiu vào nm 1990, h thng này

có các u im sau- Chính xác hn do cng chc và h thng Altuglass không giãn n - D thao tác.- Không cn thch cao.

V. K t lun chun oán khp cn úng cng nh thc hin các phc hình vic to

mt mu rng chính xác và có th tin tng c là mt u ht sc cn thit.

Hình 11.13:Phn cái c sittrong và dán li. Nó nhnmt mm và 1 nút sáp ánh du phn cui cùng. . c tháo d dàng vàphn dng c làm riêngv i 1 a ct

Hình 11.12: Tia camáy Pindex chophép khoan nhng ltng ng vi mtnhai

Hình 11.11: Muhàm di cchun b dng chU



13

Nu phng pháp ly mu không úng có th làm cho chun oán b saihoc li. có c mt mu rng có cht lng tt cn phi s dng nhngvt liu và phng tin thích nghi nh Alginate loi A, thch cao loi IV, thìaly khuôn y, máy trn thch cao chân không«

Võ trng nh ngc

Documents

Lấy dấu và mẫu