ΑδαμαντίαΑδαμαντία ΠατέληΠατέλη ((pateli@ionio.grpateli@ionio.gr))

ΠαναγιώτηςΠαναγιώτης ΚουρουθανάσηςΚουρουθανάσης ((pkour@ionio.grpkour@ionio.gr))

ΔιάλεξηΔιάλεξη 11

Περιεχόμενα Διάλεξης

ΕπιχειρηματικότηταΟρισμόςΣημασία της ΕπιχειρηματικότηταςΕπιχειρηματικότητα & Επιχειρηματίες

Επιχειρηματική διαδικασίαΕπιχειρηματική ευκαιρία, επιχειρηματική ιδέαΕπιχειρηματικό σχέδιοΧρηματοδότησηΔημιουργία επιχείρησηςΔιαχείριση και ανάπτυξη επιχείρησηςΈξοδος?

2

Επιχειρηματικότητα ↔ Entreupreneurship

Από την λέξη entreprendre = undertake

(αναλαμβάνω)

Τι έννοιες εμπεριέχει η επιχειρηματικότητα?ΔημιουργίαΑφοσίωση: Χρόνος και ΠροσπάθειαΑνάληψη ΡίσκουΑνταμοιβή

Η έννοια τηςΕπιχειρηματικότητας

3

«…είναι η συνολική διαδικασίαδημιουργίας μιας νέαςδραστηριότητας με αξία. Προϋποθέτει χρόνο καιπροσπάθεια. Εμπεριέχειοικονομικά, φυσικά καικοινωνικά ρίσκα. Ανταμείβει μεοικονομικά οφέλη, προσωπικήικανοποίηση και ανεξαρτησία.»

Ορισμός τηςΕπιχειρηματικότητας

4

Είναι η επιχειρηματικότητα μέσα σε μια υπάρχουσαεπιχείρηση

Ανάπτυξη ενδο-επιχειρηματικής κουλτούρας για καινοτομίακαι ανάπτυξη, μέσω:

Ανάπτυξης δημιουργικότηταςΑναγνώρισης ιδεώνΔημιουργίας ομάδων εργασίας

Ενδο-ΕπιχειρηματικότηταIntrapreneurship

5

Είναι η διαδικασία δημιουργίαςΜιας επιχείρησης ηλεκτρονικού εμπορίου

Μιας μονάδας ή θυγατρικής ηλεκτρονικού εμπορίου σε υπάρχουσαεπιχείρηση

Ένας επιχειρηματίας που δημιουργεί μια επιχείρηση στο δια-δίκτυο έχει να αντιμετωπίσει τα ίδια στρατηγικά και τακτικάθέματα με οποιονδήποτε άλλο επιχειρηματία

e-Επιχειρηματικότητα6

Τα συστατικά μιαςe-Επιχείρησης

Καινοτομία

Αποδοτικότητα

Συμπληρωματικότητα

«Κλείδωμα»

ΑΞΙΑΑΞΙΑ

Amit & Zott, 2001, SMJ

7

Κατηγορίες νέωνΕπιχειρήσεων

Μέσο Διαβίωσης

Δημιουργούνται για να συντηρήσουν τους ιδιοκτήτες

Έχουν μικρές προοπτικές ανάπτυξης

ΓαζέλεςΈχουν υψηλές προοπτικές ανάπτυξης

Ηγούνται σε καινοτομίες

Δραστηριοποιούνται τόσο σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας (47%) όσοκαι σε παραδοσιακούς κλάδους

8

ΕπιχειρηματικόΕγχείρημα (1/2)

Ο Jeff Bezos είναι ο ιδρυτής και ΔΣ τηςAmazon.com που ιδρύθηκε τον Ιούλιο 1995

Εισήγαγε νέους τρόπους αγοράς βιβλίων, CD κλπ. (on-line, product review info, email alerts κλπ.)

Η εταιρεία πήρε ρίσκο στον κλάδο του e-commerce χωρίς προηγούμενη εμπειρία στολιανεμπόριο

Ήταν το πρώτο on-line βιβλιοπωλείο

Σήμερα απασχολεί περισσότερους από33.000 υπαλλήλους και κέρδη που ξεπερνούντα $1.15 Δισ. το 2010

9

ΕπιχειρηματικόΕγχείρημα (2/2)

Ο Richard Branson είναι γνωστός ως ο ΔΣ καιιδρυτής του ομίλου Virgin που αριθμείπερισσότερες από 400 επιχειρήσεις

Η αρχή έγινε μέσω της εταιρίας Virgin η οποίαάρχισε να δραστηριοποιείται στην πώλησηδίσκων μουσικής μέσω ταχυδρομείου (1970)

Μειώνοντας δραστικά τις τιμές των δίσκωνκατάφερε να ανταγωνιστεί άλλες εταιρίες στονκλάδο

Προχώρησε στην δημιουργία δισκογραφικής(Virgin Records) η οποία έγινε γνωστή λόγοτων αμφιλεγόμενων καλλιτεχνών που επέλεγε.«A business has to be involving, it

has to be fun, and it has to exercise your creative instincts»

10

Bασικά στοιχεία τηςΕπιχειρηματικότητας

Σε μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, οι Zahra, Jennings & Kuratko (1999) αναφέρουν ότι...

... η επιχειρηματικότητα για μια εταιρεία περιλαμβάνει:

Καινοτομικότητα

Ανάληψη ρίσκου

Προδραστικότητα (proactiveness) έναντι ανταγωνιστών

11

Bασικά στοιχεία τηςΕπιχειρηματικότητας

Καινοτομικότητα:

Στροφή στην Ε&Α και τις καινοτομίες και όχι το μάρκετινγκ δοκιμασμένων προϊόντωνH εταιρεία ευνοεί πολλές και όχι λίγες εισαγωγές νέων προϊόντωνH εταιρία ευνοεί σημαντικές και όχι επουσιώδεις αλλαγές στα προϊόντα

Ανάληψη ρίσκου:

Η εταιρία ευνοεί έργα υψηλού παρά χαμηλού ρίσκουΕυνοεί απότομη παρά σταδιακή συμπεριφοράΕυνοεί τολμηρές παρά συντηρητικές αποφάσεις

Προδραστικότητα έναντι του ανταγωνισμού:

Η εταιρία εγκαινιάζει παρά ακολουθεί ανταγωνιστικές κινήσειςΣυγκριτικά με τον ανταγωνισμό, εισάγει συχνά παρά σπάνια νέα προϊόνταΥλοποιεί μια ‘νίκησε τους ανταγωνιστές’ παρά μια ‘ζήσε και άσε τους να ζήσουν’ στάση

12

13

Χρειάζεται ένας καλός (όχι υπέρτατος) συνδυασμόςκαινοτομικότηταςανάληψης ρίσκουπροδραστικότητας

.... για να διακρίνουμε μια εταιρία ως ‘επιχειρηματική’

Μύθος: Μια εταιρεία είναι επιχειρηματική μόνο σεκλάδους υψηλής τεχνολογίας

Είναι η καινοτομία το απαραίτητο αποτέλεσμα τηςεπιχειρηματικότητας;

Bασικά στοιχεία τηςΕπιχειρηματικότητας

13

Άλλες πτυχές μιας«Επιχειρηματικής» Δράσης

Ενδοεπιχειρηματικότητα

Ενδο-δικτύωση

Εξωτερική δικτύωση

Ιδρυση νέων επιχειρήσεων

Εξαγορές

Επιχειρηματικά κεφάλαια υψηλού κινδύνου

Κατάλληλη χρήση ανταμοιβών

Στήριξη από management

Οργανωσιακή δομή

14

ΔιάστασηΣτρατηγικός προσανατολισμός

Αφοσίωση στις ευκαιρίες

Αφοσίωση στους πόρους

Φιλοσοφία ανταμοιβών

Διοικητική δομή

Ανάπτυξη

ΕπιχειρηματικάΕγχειρήματα

Επιχειρηματική ΈμφασηΒασισμένος στην αντίληψη ευκαιριών

Επαναστατική με μικρή διάσταση

Σε πολλά στάδια με μικρή έκθεση

Βασισμένη στη δημιουργία αξίας

Επίπεδη, πολλά άτυπα δίκτυα

Γρήγορη, αποδοχή κινδύνου για ανάπτυξη

Stevenson & Gumpert, 1985, Harvard Business Review

15

Ολοκληρωμένο ΜοντέλοΕπιχειρηματικότητας

ΕΙΣΟΔΟΙΕΙΣΟΔΟΙ ΕΞΟΔΟΙΕΞΟΔΟΙ

Περιβάλλον

Άτομα

ΟργανωτικόΠλαίσιο

ΜοναδικάΕπιχειρηματικάΜοντέλα

Πόροι

Επιχείρηση

ΔημιουργίαΑξίας

Νέα ΠροϊόνταΥπηρεσίες

Διαδικασίες

Τεχνολογία

Κέρδη

Απασχόληση

ΕπιχειρηματικήΔιαδικασία

ΕπιχειρηματικήΈνταση

•ΑναγνώρισηΕυκαιρίας

•ΑπόκτησηΠόρων

•Ίδρυση καιΑνάπτυξη

ΒαθμόςΕπιχειρηματικότητας

Καινοτομία

Ανάληψη Ρίσκου

Pro-Activeness

D. Kuratko & R. Hodgetts, 2004

16

Η Σημασία τηςΕπιχειρηματικότητας

Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας κάθε χώρας

Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας

Συνολικότερη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη

Χώρα Ελλάδα Γαλλία Γερμανία Φινλανδία Ιταλία Δανία Νορβηγία Ολλανδία ΗνωμένοΒασίλειο

2010 5,5% 5,8% 4,2% 5,7% 2,3% 3,8% 7,7% 7,2% 6,4%

2009 8,8% 4,3% 4,1% 5,2% 3,7% 3,6% 8,5% 7,2% 5,7%

2008 9,9% 5,6% 3,8% 7,3% 4,6% 4,4% 8,7% 5,2% 5,9%

Δείκτης Συνολικής Επιχειρηματικής Δραστηριότητας(Πηγή: http://www.internationalentrepreneurship.com/europe/)

17

Γερμανία, Ιταλία και Γαλλία:κάτω από 5% των ατόμωνηλικίας 18-64 εμπλέκονται σεεπιχειρηματική δραστηριότητα

Διαφορές ΕπιχειρηματικήςΔραστηριότητας

Ταϊλάνδη, Ινδονησία καιΦιλιππίνες: πάνω από 15% των ατόμων ηλικίας 18-64 εμπλέκονται σε επιχειρηματικήδραστηριότητα

18

ΣυμπέρασμαΕπιχειρηματικής Δραστηριότητας

Τα ποσοστά δημιουργίας επιχειρήσεων και αυτό-απασχόλησης είναιμεγαλύτερα σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες.

Όμως τα ποσοστά των επιχειρήσεων που επιβιώνουν είναι μεγαλύτερα σεανεπτυγμένες χώρες.

- Αποτέλεσμα το πιο οργανωμένου κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος καιτου υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου

- Η Παιδεία βοηθά στην επιχειρηματικότητα

Μόνο 60% των επιχειρήσεωνκαταφέρνουν να επιβιώσουν μετά το5ο έτος στην βιομηχανία της υψηλήςτεχνολογίας.(Πηγή: http://www.startup-book.com/2010/04/)

19

Δικαίωμα στην Αποτυχία

Πετυχημένοι επιχειρηματίες είχαν πολλές αποτυχημένες προσπάθειες (50%)

Μάθηση από αποτυχίες

Όταν επιτύχεις έχεις να χάσεις πολλά, όχι στο ξεκίνημα!

Henry Ford Walt Disney Bill Gates

20

Τύποι Επιχειρηματιών

«Αρχάριος» (Novice Entrepreneur)Δεν έχει προηγούμενη εμπειρίαΔεν έχει ιδρύσει, κληρονομήσει ή αγοράσει

«Συνηθισμένος» (Habitual Entrepreneur)Έχει προηγούμενη εμπειρία

«Αναπτυσσόμενος» (Nascent Entrepreneur)Στη φάση δημιουργίαςΜπορεί να είναι ‘αρχάριος’ ή ‘συνηθισμένος’

«Σειριακός» (Serial Entrepreneur)Έχει ήδη μεταβιβάσει (ή κλείσει) μια επιχείρηση και ιδρύει μια νέαΕπαναλαμβάνει τον κύκλο μεταβίβασης και ίδρυσης

«Χαρτοφυλακίου» (Portfolio Entrepreneur)Διατηρεί την αρχική του επιχείρηση και δημιουργεί χαρτοφυλάκιο νέων επιχειρήσεωνΜέσω κληρονομιάς, ανάπτυξης, εξαγοράς

21

ΑπαραίτητεςΙκανότητες Επιχειρηματία

Τεχνικές Διαχειριστικές Προσωπικές

Γραπτή επικοινωνία Σχεδιασμός Εσωτερικός έλεγχος

Προφορικήεπικοινωνία Λήψη αποφάσεων Ανάληψη ρίσκου

Παρακολούθησηπεριβάλλοντος Ανθρώπινες σχέσεις Δημιουργικότητα

Χρήση τεχνολογίας Μάρκετινγκ -Πωλήσεις Όραμα - Αλλαγή

22

ΥπόβαθροΕπιχειρηματία

Υποστήριξη από το οικογενειακόπεριβάλλον

Επιχειρηματικά πρότυπα στηνοικογένεια

Καλή εκπαίδευση

Ηλικία: 22-45

Επαγγελματική ιστορία: έλλειψηικανοποίησης στην εργασία, υψηλέςτεχνικές γνώσεις

23

ΕπιχειρηματικήΔιαδικασία

4(+) φάσεις: Αναγνώριση και αξιολόγηση της ευκαιρίας/ σύλληψη της ιδέας

Ανάπτυξη επιχειρηματικού σχεδίου

Εύρεση και απόκτηση απαραίτητων πόρων

Ίδρυση της επιχείρησης και ανάπτυξη τηςΈξοδος

24

ΕπιχειρηματικήΔιαδικασία

Κορρές Φυσικά Προϊόντα25

Αξιολόγηση Ευκαιρίας

Ποια ανάγκη της αγοράς καλύπτεται;

Τι προσωπικές παρατηρήσεις έχουν γίνει;

Ποιες είναι οι υφιστάμενες κοινωνικές συνθήκες;

Έρευνα αγοράς.

Αποτίμηση ανταγωνισμού. Υπάρχουν πατέντες;

Ποιο είναι το μοντέλο; Από που θα δημιουργηθούνέσοδα;

26

Πηγές Ιδεών

Πελάτες: Αξιολόγηση των επιθυμιών/ αναγκών τους

Υπάρχουσες επιχειρήσεις: Αναγνώριση τρόπων να βελτιωθούνυπάρχοντα προϊόντα και υπηρεσίες

Κανάλια διανομής: Προσοχή στις υποδείξειςτων συνεργατών

R&D: Προσωπική έρευνα και ανάπτυξη

27

ΕπιχειρηματικόΣχέδιο

Προετοιμάζεται κυρίως από τονεπιχειρηματία.

Περιγράφει όλα τα σχετικά με τηδημιουργία της νέας επιχειρηματικήςδραστηριότητας στοιχεία.

Αποτελείται από πολλά λειτουργικάσχέδια

μάρκετινγκ, οικονομικό,...

28

Μελέτη Σκοπιμότητας

Πριν την εκπόνηση του επιχειρηματικού σχεδίου, πρέπει να γίνει μελέτη σκοπιμότητας τηςεπιχειρηματικής δραστηριότητας:

Υπάρχουν εμπόδια στην επιτυχία;

Μπορεί το προϊόν/ υπηρεσία να χρηματοδοτηθεί, παραχθείκαι προωθηθεί στην αγορά;

Είναι οι στόχοι της επιχείρησης ξεκάθαροι και σαφώςπροσδιορισμένοι;

29

ΑπαραίτητεςΠληροφορίες

Για την αγορά: προσδιορισμός της αγοράς

Για τη λειτουργία: παραγωγή, πρώτες ύλες, ανθρώπινο δυναμικό, γενικάέξοδα

Οικονομικές πληροφορίες: ανάλυση εσόδων εξόδων, ισολογισμοί, cash-flowτουλάχιστον για τρία έτη

30

Γιατί αποτυγχάνουν ταεπιχειρηματικά σχέδια?

Μη ρεαλιστικοί και ασαφείς στόχοι

Έλλειψη ολικής αφοσίωσης στην επιχειρηματικήδραστηριότητα

Ελλιπής εμπειρία και γνώση του επιχειρηματία

Οι πραγματικές ανάγκες του πελάτη δεναναγνωρίστηκαν ποτέ

Ο επιχειρηματίας δεν είχε πραγματική αίσθηση τωνευκαιριών και των απειλών

31

Πηγές Χρηματοδότησης

Προσωπικά κεφάλαιαΟι εξωτερικοί επενδυτές εκτιμούντην οικονομική εμπλοκή τουεπιχειρηματία

Οικογένεια και φιλικό

περιβάλλον

Τράπεζες

Ιδιώτες ΕπενδυτέςΠροσφέρουν χρηματοδότηση μετη μορφή συμμετοχής στοκεφάλαιο της επιχείρησης

32

Κεφάλαια ΕπιχειρηματικούΚινδύνου (VC)

Βασικά στάδια χρηματοδότησης:

Δημιουργία επιχείρησηςΔύσκολο να χρηματοδοτηθεί η δημιουργία επιχείρησης

Ανάπτυξη επιχείρησηςΕυκολότερη χρηματοδότηση

Εξαγορά ή διοικητική εξαγορά

Εισαγωγή στο χρηματιστήριο

33

Δημιουργία Επιχείρησης:Πρώτες Διοικητικές Αποφάσεις

Δημιουργία διαδικασιών πρόσληψης

Διατήρηση αρχείωνΠωλήσεις, κόστοςΕργαζόμενοι

Έλεγχος προμηθειών και αποθεμάτων

Αποτελεσματική προώθησηΑνάπτυξη web site“The man who stops advertising to save money is like the man

who stops the clock to save time”

34

Αρχική Ανάπτυξη (1/2)

Όλες οι επιχειρήσεις δεν αναπτύσσονται γρήγοραΠόσο κεφάλαιο χρειάζεται για να υποστηρίξει τις πωλήσεις της

επόμενης περιόδου?

Δημιουργία κουλτούρας που να υποστηρίξει τηνανάπτυξη. Ο επιχειρηματίας πρέπει να:

Επικοινωνεί

Ακούει

Εκχωρεί υπευθυνότητες

Παρέχει επανα-πληροφόρηση (feedback)

Εκπαιδεύει το προσωπικό

35

Αρχική Ανάπτυξη (2/2)

Δημιουργία μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδίου

Σωστή διαχείριση χρόνου

Έμφαση στην ικανοποίηση του πελάτηΑν όχι, στροφή στην αλλαγή

36

Στρατηγικές Ανάπτυξης

Ανάπτυξη βασισμένη σείδιους πόρους

Ή

Ανάπτυξη της επιχείρησηςμέσω:

ΣυνεργασιώνΕξαγορώνΣυγχωνεύσεωνFranchising

37

Εισαγωγή στοΧρηματιστήριο

Είναι η κατάλληλη στιγμή;Είναι η επιχείρηση αρκετά μεγάλη;

Διασφαλίζουν τα έσοδα της επιχείρησης τη δυνατότηταεισαγωγήςτης στο χρηματιστήριο;

Είναι ευνοϊκές οι συνθήκες της αγοράς;

Χρειάζεται επειγόντως κεφάλαιο;

Ποιες είναι οι ανάγκες και επιθυμίες των ιδιοκτητών;

38

Στρατηγικές Εξόδου

Μεταφορά ιδιοκτησίας μέσω:πώλησης σε στέλεχος της επιχείρησηςδιασφαλίζεται ότι γνωρίζει την επιχείρηση

πώλησης σε τρίτους

εισαγωγής στο χρηματιστήριο

συγχώνευσης

Χρεωκοπία?

39

ΠροτεινόμενηΒιβλιογραφία

Amit R. & Zott C., 2001, “Value creation in E-business”, SrategicManagement Journal, 22(6-7), 493-520.

Kuratko D. & Hodgetts R. 2004, Entrepreneusrhip: Theory, Process, Practice, 6th ed., Thomson South-Western.

Schumpeter, J. A., 1934, The theory of economic development (R. Opie: Translator). Cambridge, MA: Harvard University Press.

Shook, C. L., Priem, R. L., & McGee, J. E., 2003, “Venture creation and the enterprise individual: A review and synthesis”, Journal of Management, 29, 379-400.

Stevenson H. & Gumpert D., 1985, “The heart of entrepreneurship”, Harvard Business Review, 63(2), 85-94.

Zahra, S. A., Jennings D. F., & Kuratko D. F., 1999, “The antecedents and consequences of firm-level entrepreneurship: The state of the field”. Entrepreneurship Theory and Practice, 24(2), 45-63.

40

Ερωτήσεις41