Embed Size (px)
Citation preview
Table of ContentsAno ang SP?.........................................................................................................................................3Kinakailangan ba ang SP?....................................................................................................................3Bakit at Kailan Umusbong ang SP?.....................................................................................................3Simula ng SP........................................................................................................................................4Apat na Tradisyon ng Kaisipang Sikolohikal sa Pilipinas....................................................................4Kahulugan ng Sikolohiyang Pilipino ...................................................................................................5Emphasis ng SP....................................................................................................................................5Kalikasan ng SP....................................................................................................................................6Kanluraning tingin sa Pilipino..............................................................................................................7Ang proseso ng Pagsasakatutubo ........................................................................................................8Pag-aantas ng mga Konsepto sa SP....................................................................................................11Introduksyon sa Ilang Katutubong Konsepto.....................................................................................12Notes...................................................................................................................................................14Six Phases of Cultural Domination....................................................................................................14The Great Cultural Divide..................................................................................................................20The Moral Recovery Program............................................................................................................21
Ang Ating Pagkakakilala sa Ating Sarili.......................................................................................21Is There A Filipino Psychology?........................................................................................................25
Three Imprudences of a Scholar (Jose A. Samson).......................................................................27Threefold Division of Individual and Social Traits (Jose A. Samson)..........................................28Common Incidence of Traits in the Tagalog Region.....................................................................28A Comment on Supposed Filipino Traits.......................................................................................29
Batayan ng SP sa Kultura at Kasaysayan...........................................................................................29Batayan sa Kinagisnang Sikolohiya..............................................................................................29Batayan sa Tao at sa Kanyang Diwa..............................................................................................30Batayan sa Panahon ng Pagbabagong-Isip....................................................................................30Batayan sa Panahon ng Pagpapahalaga sa Kilos at Kakayahan ng Tao........................................31Batayan sa Panahon ng Pagpapahalaga sa Suliranin ng Lipunan..................................................31Batayan sa Wika, Kultura at Pananaw ng Pilipino........................................................................31
Kailangan ba ng Sikolohiyang Pilipino ng Sarili nitong Kasaysayan?..............................................32Limits of Western Social Research.....................................................................................................32
Drawing up the Research Plan.......................................................................................................32Recruiting and Training Interviewers............................................................................................33Fielding the Interviewers...............................................................................................................33Sampling........................................................................................................................................33Getting Reliable Information.........................................................................................................34Establishing Concepts and Definitions..........................................................................................34Measurement Techniques...............................................................................................................35Using Attitude Scales.....................................................................................................................35Writing up the Researcher Report..................................................................................................36
Limits of Applicability of Western Concepts, Values, and Methods..................................................37Culture...........................................................................................................................................37Politics...........................................................................................................................................37Economics......................................................................................................................................37Sociology.......................................................................................................................................38
Towards Cross-Cultural Knowledge Through Cross-Indigenous Methods and Concepts.................39Rewriting the History of Psychology.............................................................................................40On the Unstated Bias of the “Dependency and Uni-national Dominance” View in Psychology. .40Indigenization from Within as Basic to the Cross-Indigenous Method.........................................41
The Case for an Indigenous Psychology............................................................................................44
Intrinsic Bias in Psychology..........................................................................................................44Internal vs External Validity..........................................................................................................44
Pag-aantas ng mga Konsepto sa SP....................................................................................................48Filipinization of Personality Theory...................................................................................................50
Pagkatao vs Personality.................................................................................................................50In Search of Core Meanings: The Role of Language....................................................................50
Core Filipino Values (KAPWA)................................................................................................51Surface values...........................................................................................................................51
accommodative vs confrontative Surface Values............................................................51Pakikiramdam: The Pivotal Aspect of Kapwa..........................................................................52
The Centrality of Pakikiramdam in Behavioral and Interpersonal Domains.................................53The Internality-Externality Dimension..........................................................................................53
Pakikiramdam...........................................................................................................................53The Accommodative Filipino........................................................................................................54
Hiya...........................................................................................................................................54Utang na Loob...........................................................................................................................54Pakikisama................................................................................................................................54
The Confrontative Filipino............................................................................................................55Bahala na........................................................................................................................................55
Lakas ng Loob...........................................................................................................................55Pakikibaka.................................................................................................................................55
Pagkatao at Kamalayan......................................................................................................................55Kaluluwa – Diwa...........................................................................................................................56Mga Kahulugan ng Diwa...............................................................................................................56Ulirat (sanity[?])............................................................................................................................57
Kapwa Bilang Batayang Konsepto ng Pagkataong Pilipino..............................................................58Bahala Na at Hiya..........................................................................................................................59Utang na Loob at Sama/Lakas ng Loob.........................................................................................59Pakikisama at Pakikibaka..............................................................................................................60Associated Societal Values............................................................................................................60Linking Socio-Personal Value.......................................................................................................61
Kapwa and the Struggle for Justice, Freedom and Dignity (Enriquez)..............................................61Pamamaraan ng Pakikipagkapwa..................................................................................................61The Shared Inner Self [concept] (SIS) – Kapwa [value]...............................................................62
Loob as a Psycho-Moral Reality........................................................................................................63Sarili: Man as SELF.......................................................................................................................63Two Dimensions of Sarili (self).....................................................................................................65Sarili...............................................................................................................................................65
Tungo sa Maka-Pilipinong Paraan ng Pananaliksik...........................................................................66Mga Mungkahi para sa maka-Pilipinong Pananaliksik.................................................................67Iskala ng Mananaliksik at Kalahok................................................................................................68Iskala ng Pagtutunguhan ng Mananaliksik at Kalahok/Antas ng Pakikipag-ugnayan..................68
Pakapa-kapa: Paglilinaw ng Isang Konsepto sa Nayon (Carmen E. Santiago)..................................70Paraan ng Pagkuha ng Datos.........................................................................................................70
Pakapa-kapa as an approach in Philippine Psychology......................................................................71Problem of Reliability and Validity...............................................................................................72
Ang Pagtatanong-tanong: Dahilan at Katangian................................................................................73Layunin..........................................................................................................................................73Mga Katangian ng Nagtatanong-tanong........................................................................................74Pook...............................................................................................................................................76Pagkakataon...................................................................................................................................76Panahon..........................................................................................................................................76
Mga taong pagtatanungan..............................................................................................................77Pamamaraan...................................................................................................................................77
Pagmamasid Bilang Katutubong Pamamaraan ng Pananaliksik sa Sikolohiya.................................78Pakikisama as a Method: A Study of Subculture................................................................................80Pangpamamaraang Kaangkinan ng Pakikipagkuwentuhan................................................................81
Ang mga Adhikain at Simulain ng Pakikipagkuwentuhan............................................................81Mga kuwento ng pakikipagkuwentuhan...................................................................................81
Pakikipagkuwentuhan: Paano kaya di pag-aaralan ang pakikiapid?..................................................81Ang Paghahagilap ng Salalayan sa Kultura at sa Karanasan ng Kuwentuhan..............................82Ang Pag-aaral sa Pamamaraang Pakikipagkuwentuhan................................................................82
Ang Kuwentuhan, likas sa umpukan.........................................................................................82Ang gaan at ginhawa sa kuwentuhan........................................................................................83Ang proseso ng kuwentuhan: pagdaloy, pag-uusap, at palitan.................................................83Ang pagbibigayan sa kuwentuhan............................................................................................84Pagbubukas-loob at pag-uugnay ng kalooban sa kuwentuhan..................................................84Ang kalikasan ng kuwentuhan: pagbubukas at pagsasara.........................................................84Mula pagkuksang-loob hanggang sa pakikiisang-loob sa kapwa.............................................84Ang pagbubuo ng kuwentuhan: mula pakapa-kapa hanggang pagsasanga ng paksa...............85
Ilan pang Katibayan at Katunayan mula sa Karanasan at Kultura................................................86Ang Ginabayang Talakayan: katutubong pamamaraan ng sama-samang pananaliksik.....................87
Pormat ng istruktura ng ginabayang talakayan..............................................................................88ang gabay sa talakayan..................................................................................................................89Ang proseso ng ginabayang talakayan...........................................................................................89
Pagsulong ng Talakayan............................................................................................................91Antas ng Pagsusuri at Interpretasyon.............................................................................................91antas ng pagmumungkahi ng mga hakbang sa pagkilos................................................................92
Ano ang SP?●“sikolohiyang bunga ng KARANASAN, KAISIPAN at inuunawa mula sa ORYENTASYONG PILIPINO”●Pagbibigay ng sistema sa mga kinagisnang kaugalian at paraan ng pag-iisip ng mga Pilipino upang magamit sa siyentipikong paraan ng pananaliksik sa Sikolohiya
Kinakailangan ba ang SP?● bakit kinailangan ang pagsusulong ng sikolohiyang pilipino?
○ dahil maaaring magkaroon ng bahid ng pagtataka tungkol sa mga resulta ng mga pag-aaral sa disiplina ng sikolohiya lalo na.■ pananaw lamang ng mga dayuhan ang sikolohiya ■ sakit ng mayaman ang mga katulad ng depression
○ dahil ito ang katumbas ng mga pag-aaral na isinasagawa rin ng ibang mga bansa sa kanilang pag-aaral tungkol sa sikolohiya.
○ kailangang masubukan at mapabuti ang mga metodong ginagamit sa disiplina ng sp○ upang makalagom ng mga pag-aaral na ununawa mula sa katutubong pananaw.
Bakit at Kailan Umusbong ang SP?● socio-politcal at historikal konteksto
○ pag-usbong ng national awareness tungkol sa enculturation ng mga pilipino
○ paghahanap ng sariling identidad ng mga pilipino matapos ang mahabang panahon ng pagkakasakop
○ 1960's - 70's: simula ng lantarang pagpapahayag ng aktibismo, anti-western thinking (apo: “american junk”; up demonstrations)■ pagkatapos: paglaban sa diktadurya ni marcos; pagpapaalis ng us bases,
pagpapatalsik kay erap■ filipinos are forming their identity as a people; exerting their rights, voicing out their
thoughts...● sa sikolohiya
1. nomothetic view = universality: theories; experimental vs idiographic view = focus on case studies; phenomenology
■emergence of a humanistic approach to psychology■a growing realization among scientists that personal biases play a significant role in research■acceptance of a “western-dominated” scientific discipline
○ ang pagiging LAGANAP ng KAISIPANG MAKA-KANLURAN sa SIKOLOHIYA ay nagdudulot ng perspektibong base lamang sa KANLURANG KAALAMAN
■ nagmumula ito sa ASSUMPTION ng mga SIYENTIPIKO na ang kanilang metodo at mga pag-aaral ay OBHEKTIBO at hindi nababahiran ng anumang PAGKILING, kaya inaakalang akma ang kanilang mga natutuklasan sa lahat ng mga tao
■ kadalasang maka-Kanluran ang pagtingin ng mga Pilipino sa ibang tao, at maging sa kanyang sarili
2. ang sikolohiya ay HINDI LAMANG ang KILOS o GALAW ng isang ORGANISMO ang NASASAKLAWAN; kasama ang ulirat, kamalayan, kalooban, kaluluwa, atbp. - mahalaga na pag-aralan ang anumang aspeto ng buhay ng tao na may kaugnayan sa kanyang pagkatao, kultura, wika, atbp.
3. Ang MABABANG PAGTINGIN sa mga SIKOLOHISTANG PILIPINO at PAGPUPUNYAGI sa SIKOLOHIYANG KANLURAN
■ mas ADVANCED nga ba ang SIKOLOHIYA SA AMERIKA? - papaanong masasabi ito kung ang pinag-aaralan ay ang mga tao; magka-iba ang mga tao doon at mga Pilipino?
Simula ng SP● Founders of SP:
○ Virgilio Enriquez■ father of SP■ Ph.D in Social Psychology, Northwestern University US
○ Dr. Alfredo Lagmay■ tagapangulo ng UP dept of psych
● 1975 – unang pambansang komperensiya sa SP; UP
Apat na Tradisyon ng Kaisipang Sikolohikal sa Pilipinas● Ipinapakita ang kasaysayan ng Sikolohiyang Pilipino
1. Akademiko-siyentipikong Sikolohiya: Kanluraning Tradisyon● sikolohiyang dala ng kanluran; mula sa pagiging siyentipiko ng Psychology sa Germany;
Wilhelm Wundt = science2. Akademiko-pilosopikal na Sikolohiya: Kanluraning Tradisyon● sikolohiyang pilosopikal ang perspektibo: existentialism, humanism, atbp.
3. Etnikong Sikolohiya● indigenous/endogenous psychology● batayan para sa SP4. Siko-medikal na Sikolohiya ● sistema ng pananampalataya at relihiyon na nag-uugnay sa sikolohiya ng mga Pilipino at
iba't ibang aspeto ng kanyang kultura
Kahulugan ng Sikolohiyang Pilipino 1. Sikolohiya sa Pilipinas
○kabuuan o pangkalahatang anyo ng sikolohiya sa Pilipinas – bago ng SP ay sadyang maka-Kanluran○pinagsamang dayuhan at katutubong oryentasyon ng sikolohiya○the STATE of Psychology in GENERAL
2. Sikolohiya ng mga Pilipino ○ang TEORYA tungkol sa PAGKATAO at PAG-IISIP ng mga Pilipino, base man sa lokal o dayuhang perpekstiba – kung PAPAANO BINIBIGYANG PAKAHULUGAN ang katauhan ng isang Pilipino, base sa mga teorya at paraan ng pag-iisip sa sikolohiya○palasak na anyo ng sikolohiya sa Pilipinas○natural lamang na MAY SIKOLOHIYA ANG BAWAT TAO bago pa man ito maging isang pansiyentipikong disiplina – hindi pa lang ito napapag-aralan o nabibigyan ng pangalan■EX: may gravity na kahit wala pang tawag dito
3. Sikolohiyang Pilipino ○ ang nilalayong anyo ng sikolohiya sa Pilipinas base o bunga ng karanasan, kaisipan at
oryentasyong Pilipino○ KULTURAL NA PAGPAPATIBAY ng sikolohiyang METODO, TEORYA, PANUKAT at
KONSEPTO■ psychology na rooted sa isang kultura (general)
○ SP bilang isang disiplina sa loob ng sikolohiya■ pagsasakatutubo ng sikolohiya sa Pilipinas
○ SP bilang isang kilusang panlipunan■ pagpapalakas ng hawak ng katutubong kultura sa lipunan
Emphasis ng SP● mahalaga na PAG-ARALAN ng mga sikolohistang Pilipino ang mga PAKSA at
KONSEPTONG may KAHULUGAN, KAHALAGAHAN at IMPORTANSIYA sa KONTEKSTONG kinabubuhayan at ginagalawan ng mga Pilipino
EX: manghuhula at albularyo: kung sila ang mga nilalapitan ng mga Pilipino para hingan ng tulong, mahalaga na isaalang-alang ito at pag-aralan, dahil ito ay may kahalagahan para sa Pilipino, kahit na wala para sa ibang kulturaEX: bangungot, hurementado, “nakulam”: kung nangyayari ito sa mga Pilipino, ito ay may kahalagahan at nararapat lamang na pagtuunan ito ng pansin ng sikolohiya■ SAPI: hindi dapat na basta na lamang ILAPAT ang KANLURANG KONSEPTO sa
penomenang katutubo● isyu at usaping identidad o pagkakakilanlan at pambansang kamalayan● panlipunang kamulatan at pakikilahok● sikolohiya ng kultura at wika
○ SP bilang isang kilusang panlipunan
● aplikasyon ng SP sa kalusugan, agrikultura, sining, media, relihiyon, at iba pa○ implikasyon ng pagiging disiplina ng SP at pagkakaroon ng pansariling metodolohiya,
teorya, konsepto at panukat
Bakit mistulang higit na malawak ang saklaw ng SP? - dahil ang sikolohiya ay sumasaklaw di lamang sa isip, kilos o galaw ng isang organismo; kabilang dito ang kanyang karanasan, kultura, wika (social psych, behaviorism, cognitive, existentialism, psychology of language, etc...)
● pinapalagay na ang SIKOLOHIYA, PILOSOPIYA, at SOSYOLOHIYA ay MAGKAKAHIWALAY NA DISIPLINA; pag-aaralan sa KANIKANILANG SARILING MGA KAHON○ magkakahiwalay nga ba ang mga ito sa tunay na buhay? ○ Nakahiwalay bang ang sikolohiya ng isang tao sa kanyang pilosopiya? Ang tao sa
lipunan?
● Jimenez: “Ang Kabuluhan ng Sikolohiya: Isang Pagususri”○ mga palagay ng maka-kanlurang sikolohiya:
1. ang tao ay tinitingnan bilang isang INDIBIDWAL, HIWALAY sa kanyang PALIGID (microscopic view ng tao)● ang PROBLEMA NG TAO ay dahil sa PANLOOB na mga SANHI [pagnanais
(desires), insecurities, anxiety, metaphysical ailments (chemical imbalance, physiological anomalies), etc...]; DI TINITINGNAN ang PANLABAS na sanhi (lipunan); ang LUNAS ay panloob lang din (psychotherapy, prescription drugs, behavioral modification, etc...) – hindi inaayos ang TUNAY na naging SANHI na problema (lipunan) = pabalik-balik lang ang problema
● HINDI TALIWAS ang SP sa EMPIRIKAL na pamamaraan ng PANANALIKSIK sa sikolohiya – sinasabi lamang ng SP na hindi dapat ihiwalay ang tao sa kanyang lipunan
● mas BINIBIGYAN ng HALAGA ang KOLEKTIBONG KARANASAN sa SP kaysa sa indibidwal na karanasan – kaya ang FOCUS ay sa LIPUNAN
● ang SP ay sikolohiyang magkasabay na siyentipiko at sining (science – humanism)
Kalikasan ng SP● Enriquez:
○ ang SP ay ang “PAG-AARAL ng DIWA na tumutukoy sa malawak at mayamang hanay ng mga kaisipan at konseptong sikolohikal mula sa kamalayan hanggang sa ugali, kilos o gawi.”
○ “nakaugat ang SP sa KAISIPAN at KARANASANG pilipino na INUUNAWA mula sa PERSPEKTIBONG PILIPINO...”
○ kailangan na ang mga TEORYA, KONSEPTO AT METODONG GINAGAMIT sa pag-aaral ng sikolohiya ng mga Pilipino ay naaangkop sa sarili niyang KARANASAN, KONSEPTO, KAALAMAN, PAG-IISIP AT REALIDAD
● Ang SP ay HINDI MAKA-KALIWANG HAKBANG laban sa kanluraning modelo sa pag-aaral ng sikolohiya○ HINDI LUBOS MAUUNAWAAN ang isang grupo ng mga tao o kultura MULA SA
DAYUHANG PAGTINGIN; lalo na't mayroong PANSIYENTIPIKONG LAYUNIN; bias○ tutol ang SP sa HINDI MAKAPAMILI O SELECTIBONG PAGGAMIT ng KANLURANING
kaalaman, hindi sa Kanluraning perspektibo per seEX: gumagamit din ang SP ng FIELD METHODS, pero dinisenyo ang mga ito para lumapat sa kaugalian at pag-iisip ng mga Pilipino
○ mayroong mga katanggap-tanggap na konsepto, metodolohiya, pilosopiya ,mula sa ibang bansa – ang importante ay magkaroon ng kamalayan at PAG-IINGAT tungkol sa LANTARANG PAGTANGGAP sa lahat ng sinasabi ng maka-Kanlurang perspektibo ng siyensiya (critical thinking!!!)
● Ang SP ay isang hakbang tungo sa pagsasamib ng iba't ibang kaalaman
Anu-ano ang mga sinasabi sa atin ng mga banyaga?
Kanluraning tingin sa Pilipino● Kanluraning pagtingin sa mga Pilipino ng mga dayuhang mananaliksik
○ sikolohiya = study human thought and behavior○ maraming NAG-AALINLANGAN sa siyentipikong panlipunan tungkol sa KAANGKUPAN
NG MAKA-KANLURANG MODELO sa ikatlong mundo (Enriquez 1975, 1987 at 1992; Diaz-Guerrero 1977; Sinha 1984)■ kung HINDI KILALA ang isang tao, MALI ang magiging INTERPRETASYON ng
mananaliksik● pagiging paligoy-ligoy tiningnan bilang walang katapatan
○ pagsasaalang-alang sa damdamin ng kapwa● crab mentality● Filipino time
○ self-fulfilling prophecy● Juan tamad
○ mahilig sa SIYESTA ang mga MAGSASAKA; MAINIT ang TANGHALING tapat para magsaka
● NAGDULOT NG KALABUAN ang mga ISINULAT ng mga BANYAGA tungkol sa KATAUHAN ng mga Pilipino (at sa pag-intindi ng Pilipino sa kanyang sarili) na inilathala naman sa mga libro na siyang ginagamit sa pagtuturo: naipapasa ang malabo at kadalasan ay maling pagtingin tungkol sa katuahan at kaugalian ng mga Pilipino○ laganap ba ang pesimismo sa mga Pilipino? Lalo na sa mga kapwa Pilipino? ○ EX: paniniwalang magaling lamang mangopya ang mga Pilipino
■ ang pagiging “UNCIVILIZED” ng mga PILIPINO bago dumating ang mga KASTILA● Bakit mali ang nagiging tingin ng mga banyagang mananaliksik tungkol sa katauhan, pag-
uugali ang pag-iisip ng mga Pilipino?○ Jimenez:
■ Ang tao at magkasingtulad. Hindi gaanong mahalaga ang bansa at panahong pinanggalingan kaya't maaaring gamitin ang anumang teorya o eksamen – PALAGAY (assumption) ng UNIBERSAL na PANANAW sa SIKOLOHIYA (NOMOTHETIC view)
■ mas kilala pa nga natin ang kulturang Amerikano kaysa sa ating sariling kultura[?]■ mas NAKAKATAKOT ang UNTI-UNTING PAGTANGGAP ng mga PILIPINO sa mga
MALING PALAGAY tungkol sa kanyang sarili (self-fulfilling prophecy)EX: Filipino time, crab mentality (nagsisiraan ang mga kapwa pinoy sa ibang bansa), katamaran ng mga pinoy, BLOG ENTRY FOR NEGATIVE Filipino traits
○ walang atubiling ginagamit ang teorya at pananaw ng mga banyagang mananaliksik sa
ibang kultura; mali ang pag-tintindi = mali ang konklusyon■ nagdudulot ng MALING PAG-UNAWA ng TAO tungkol sa KANYANG SARILI
● penis envy, oedipus complex, neutic anxiety, insecurityEX: agoraphobia = wala lang palang kaibigan na kasamang lumalabas
● mga ginagamit na STANDARDS sa WORKPLACE, PAARALAN, KONSEPTO NG KAGANDAHAN
● ang SP ay isang HAKBANG TUNGO sa UNIBERSAL NA PAGTINGIN at PAG-UNAWA sa SIKOLOHIYA
○ unibersal na sikolohiya: MAKAKAMIT lamang kung ISASAALANG-ALANG ang PAGTINGIN sa bawat tao mula sa SARILI nitong PERSPEKTIBO, DI LAMANG sa perspektibo ng mga DAYUHAN
■ ganun din kung papaano natin tingnan ang mga dayuhan, DAPAT MAGING MAINGAT
○ hakbang tungong KROS-KATUTUBONG paraan ng PANANALIKSIK
Ang proseso ng Pagsasakatutubo 1. mula sa labas
○ PAGSASALIN ng mga TEORYA, METODOLOHIYA, PANUKAT at KONSEPTO sa WIKA at KONTEKSTONG ANGKOP sa kulturang pag-aaralan
EX: panukat ng pagkataong pilipino (PPP); intelligence test (how many miles from chicago to new york?; how many dimes are there in a quarter?) - irrelevant!!! anong klase ng punong-kahoy ang pwede makain? Kailan ligtas lumaot sa dagat? Papaano mo malilibot at mahahanap ang kailangan mo sa divisoria...
2. mula sa loob○ PAGBUO ng mga SARILING konsepto, teorya, metodolohiya at panukat sa wiko at
kontekstong angkop sa kulturang pag-aaralanEX: diwa, puri, dangal, kapwa, utang na loob, “amok”, sinapian o sapi,
● mas angkop daw ang kultural na pagpapatibay kaysa pagsasakatutubo○ paano daw gagawing katutubo ang isang bagay na katutubo na
● mahalaga ang pagsasakatutubo dahil kadalasan ay HINDI NAIINTINDIHAN ANG MALALIM NA IBIG SABIHIN ng mga konseptong partikular sa mga Pilipino – NAGDUDULOT ng PAGKAKAMALI tungkol sa PAGKAKAKILALA ng mga PILIPINO tungkol sa KANYANG SARILI, lalo na't aral siya sa banyagang perspektibo tungkol sa kanyang sarili
Pag-aantas ng mga Konsepto sa SP1. Katutubong Konsepto
● maraming KATUTUBONG KONSEPTO ang HINDI man lamang NABIBIGYAN ng PANSIN sa larangan ng PANANALIKSIK, kung mayron man, hindi pa rin ito sapat – mas gustong pag-aralan ang mga konseptong Kanluranin atsaka ILALAPAT sa KONTEKSTO ng PILIPINAS○ Clinical psychology = neurosis, psychosis, schizophrenia vs paghuhurementado, sapi,
taong grasa
EX: salingpusa, pagkapikon, balik-bayan
○ hindi sinasabing tayo lamang ang mayroong mga ganitong konsepto, subalit MAHALAGA na pag-aralan kung PAANO TINITINGNAN NG MGA PILIPINO ang iba't ibang KONSEPTO, lokal man o banyaga■ EX: hindi nawawalan ng dangal ang biktima ng rape kahit nawalan siya ng puri
2. Pagtatakda ng Kahulugan
● PAGHAHANAP ng ANGKOP na KAHULUGAN base sa konteksto ng kulturang kinabibilangan.
● PAG-IIBA ng mga KONSEPTONG INAAKALANG MAGKASINGKAHULUGAN; paglilinaw sa mga PINAG-KAIBA ng mga KAHULUGAN at ang KAAKIBAT na PAGGAMIT base ritoEX: pagkatao (panloob)vs personalidad (panlabas); alaala vs gunita
3. Pag-aandukha
● PAGBIBIGAY ng katutubong KAHULUGAN sa ideya at SALITANG HIRAMEX: seizing one's opportunity = kagarapalan; paniyaniyansing = touchy (lumitaw ang salitang ito sa kontekstong Pilipino dahil sa taboo na mayroon tungkol sa paghawak-hawak sa mga kababaihan)
4. Pagbibinyag
● pagsasang-ayon ng mga konseptong banyaga at unibersal sa konteksto ng katutubong pakahulugan
● paglilinaw sa maaaring pagkakaiba ng gamit at ibig sabihin ng mga konsepto dipende sa konteksto ng kultura
EX: hiya (shame): iba ang kahulugan dipende sa panlaping ginagamit (nakakahiya, ikinahihiya, napahiya, walang-hiya)
5. Paimbabaw ng Asimilasyon
● paggamit ng mga BANYAGANG KONSEPTO at PAGASASALIN NITO, datapwat HINDI nito gaanong NAHUHULI ang KATUTUBONG PAG-UUGALI at PAG-IISIP
○ nakaugat din ang KAHIRAPAN NG PAGSASALIN o PAGHAHANAP NG KATUMBAS dahil sa pagiging banyaga ng konseptoEX: reinforcement = pagsasaayos ng mga pangyayari para tumaas ang probabilidad ng pag-uulit ng isang organismo vs napala = katalagahan o katarungang likas
6. Banyagang Konsepto
● ligaw at mga banyagang konsepto na wala tiyak na lugar sa konteksto ng kulturang Pilipino
○ EX: oedipus complex, castration anxiety
Introduksyon sa Ilang Katutubong Konsepto• Ipinapakita ang pagkakaroon ng mga KATUTUBONG KONSEPTONG maaaring HINDI gaanong
MAUUNAWAAN ng mga dayuhan, lalo na ng mga mananaliksik
• kaya KINAKAILANGAN ng SIKOLOHIYANG SENSITIBO sa KULTURAL na ORYENTASYON ng mga tao
1. Loob at Labas● Salazar: nagtukoy sa dalawang aspeto ng pagkataong Pilipino
○ kahalagahan sa pag-unawa sa pagkataong Pilipino● makikita sa pinagkaiba ng mga umano'y magkaparehas na konseptong banyaga
○ puri at dangal■ puri: panlabas; pisikal na karangalan mula sa panlabas na elemento (pagkilala,
palakpak, pagkabirhen)■ dangal: panloob; self-worth;
EX: maaaring walang pera ang isang tao, ngunit may dangal (pagpapahalaga sa marangal na trabaho kahit mahirap lang); hindi nawawalan ng dangal ang babaeng nagahasa kahit nawala ang kanyang puri
○ saya at ligaya○ pigil at timpi○ dama at damdam
2. Kamalayan – tumutukoy sa damdami't kaalamang nararanasan; conscious experience3. Ulirat – pakiramdam sa paligid; awareness4. Isip – kaalaman at pagkakaunawa5. Diwa – ugali, kilos o asal; behavior6. Kalooban – damdamin; feelings; emotion7. Kaluluwa – budhi ng tao; essence; soul
● wastong pag-unawa base sa kultural na konteksto○ bagama't may pagsasalin, iba ang ibig sabihin nito○ kadalasan mali pa nga ang pagsasalin
7. “Bahala na”Maling interpretasyon:
● translated as “Fatalism”○ bahala (Bathala) na ang Diyos
● Tomas Andres: “the Filipino attitude that makes him accept sufferings and problems, leaving everything to God... this attitude is a fatalistic resignation or withdrawal from an engagement or crisis or a shirking from personal responsibility” (Andres 1994: 12)
Interpretasyon ng SP:● Lagmay: tumutukoy sa determinasyon at lakas ng loob sa harap ng kawalang katiyakan● sinasabi sa sarili na handa silang harapin ang hamon kahit na walang katiyakan sa maaaring
kahinatnan
8. HiyaMaling interpretasyon:
● shame: “the uncomfortable feeling that accompanies awareness of being in a socially unacceptable position, or performing a socially unacceptable action.”
Interpretasyon ng SP:● ayon kay Salazar: hindi isinaalang-alang ang importansiya ng panlapi sa pag-unawa sa
konsepto ng Hiya● malaki ang pinagkaiba ng ibig sabihin ng konseptong Hiya dipende sa kontekstong
kinabibilangan nito○ nakakahiya○ napahiya○ ikinahiya
● maaring negatibo ang ibig sabihin dipende sa panlapi (napahiya at ikinahiya); at maaari ding positibo (mahiyain)
● panlabas lamang na aspeto ang tiningnan ng mga dayuhan at hindi ang panloob (lokal) na aspeto nito
● mas nararapat ang pagsasalin na “sense of propriety”
9. Utang na Loob● Isinalin ni Kaut (1961) bilang “debt of gratitude”● extends to future generations● hindi malinaw kung kailan nagtatapos ang “utang” kaya't patuloy ang pagkakaroon ng
relasyon
10. Kapwa● core value para sa mga Pilipino● Pakikisama vs Pakikipagkapwa
Pakikisama:○ Lynch (1961, 1973): translated as SIR○ Enriquez (1978, 1974): pakikipagkapwaPakikipagkapwa:○ pagturing sa mga tao bilang kapwa o kapwa tao
■ katulad; ka-uri; kapantay; kaparehas
Dalawang Kategorya ng “Kapwa-tao”:1. Ibang Tao2. Hindi Ibang Tao○ naiiba ang pagturing sa isang tao, dipende sa antas ng pakikipag-ugnayan
■ malaking respeto para sa damdamin at maaaring isipin ng mga ibang taoEX: pinauunang kumain, pinagbibigyan, pagtrato sa mga bisita● maaaring pinagmumulan ng “Filipino hospitality”
11. Pakikiramdam at ang di tuwirang pagpapahayag● Paligoy-ligoy
○ tinitingnan ang pagiging “paligoy-ligoy” bilang negatibo (sinungaling, walang katapatan)
○ iniiwasang makasakit ng damdamin ng kapwa: di maipahayag ng diretso ang sinasaloob■ ipinapakita ito sa non-verbal gestures
EX: hirap tumanggi ■ pranka sa non-verbal na paraan
● Pakikiramdam○ isang katangian ng mga Pilipino na maging sensitibo sa tunay na damdamin ng kapwa
base sa mga di pasalitang senyales (non-verbal gestures[?]); maingat na pagdamdam sa kapwa■ binibigyang atensyon ang mga non-verbal na damdamin, gawi at ugali o hesitasyon
sa agad na reaksyon● kakayahang basahin ang damdamin ng ibang tao
○ pag-iingat sa maaaring maramdaman ng kapwa kung sasabihin ang tunay na
sinasaloob; pinapakita sa non-verbal gestures; walang pakiramdam!!!● mahalaga para sa mga mananaliksik
○ kung di marunong makiramdam, mababaw ang makukuhang datos mula sa mga respondents
● Mahirap bang unawain ang kalaliman ng sinasaklawan ng Sikolohiyang Pilipino?
○ Maaaring may mga di malinaw na aspeto sa mga itinutulak ng SP (pag-aantas ng konsepto), pero hindi maikakaila ang kahalagahan nito sa sikolohiya sa pilipinas, sa pagkatao ng pilipino, at sa lipunan.
Notes1.
Six Phases of Cultural Domination●Outlined as the steps that the Filipino people took under the Spanish rule, which inevitably had an influence on the psyche or pagkatao of the Filipino people
1. denial and withdrawal (on the part of the dominated)2. destruction and desecration3. denigration and marginalization4. redefinition and token utilization5. transformation and mainstreaming6. commercialization and commodification
1. denial and withdrawal● PAGPIGIL sa patuloy na PAGGAMIT at PAGKILALA sa mga ELEMENTO ng katutubong
kultura○ ERASE the existing culture○ to deny one's ethnicity
● SUPPRESSING the indigenous LANGUAGE○ EX: kasama sa curriculum ng mga magulang natin ang madaming units ng Spanish
● deny “filipino-ness” of food○ pagsasabing foreign ang mga talaga namang Pilipino
■ may mga nagsasabing wala daw talagang Filipino food● pansit = chinese● bistek = beef steak● adobo = spanish
● DENY INDIGENOUS LAW○ the “semantics” of law
■ EX: legal jargon na ginagamit■ perpetuates status quo
○ INCONGRUENCE between LAW and JUSTICE■ EX: ginulpi ng taumbayan; sariling batas ng mga Hanunuo sa Mindoro■ CONGRUENCE occurs in OTHER COUNTRIES because their LAWS COME FROM
their CONCEPT of justice■ handling of the judicial process in a foreign tongue; constitution still mostly written
in english[?]● DENYING INDIGENOUS RELIGION
○ labelling of INDIGENOUS RELIGION as PAGAN or PRIMITIVE
○ NANANATILI ang BAKAS ng SINAUNANG mga PANINIWALA ng mga Pilipino sa kasalukuyang relihiyon■ integration ng Catholicism at animism
● dasal ng mga manggagamot, anting-anting gamit ang Catholic belief● introduction of foreign games and labeling of INDIGENOUS GAMES as PRIMITIVE
2. destruction and desecration● STAGE AFTER accepting that traditional indigenous beliefs cannot be denied● BURNING of indigenous MANUSCRIPTS
○ Fr. Chirino■ claimed to have burned religious manuscripts■ also cited positively in other articles; critical thinking■ where are the ancient writings of Filipinos?
● desecrating BURIAL GROUNDS
○ mula pagkabata, ITINUTURO na ang TUNGKOL sa mga EGYPTIAN MUMMIES subalit HINDI gaanong NABIBIGYAN ng ATENSYON ang pagtuturo tungkol sa KALINGA BURIAL GROUNDS, SAGADA MUMMIES, etc...■ puwedeng hindi na ganun ang educational system ngayon[?]■ hanging coffins in sagada
● made of narra; used to be buried in the ground● ancient artifacts are stolen and sold for a high price – that's why they were raised
up in the mountains by the Sagadans (Buenaventura, 1994)○ Sinha: Indian psychologist
■ claims the same thing has been happening to India all along; Indian Psychology○ while destroying the native culture, COLONIZERS attempt to ESTABLISH their OWN as
SUPERIOR3. denigration and marginalization● insulting and DENIGRATING of indigenous BELIEFS and PRACTICES; HIGHLIGHTING of
dominant cultures OWN
● WHEN outright DESTRUCTION fails, DENIGRATION follows○ indigenous PRACTICES LABELLED as “PAGAN religion”, “PRIMITIVE art”, “folk
medicine”■ “oo, meron kayong kultura, pero mababang klase, primitibo, hindi sibilisado”
○ up to now, there are those who call us a “damaged culture”○ Enriquez:
■ tinawag ang kulturang pinoy bilang “INVULNERABLE CULTURE”● 3 mananakop, pero nanatili ang pinagmulan
“marunong lang sumakay ang mga Pilipino”
● DENIGRATING the Filipino SOUL○ Edilberto Alegre (1993)
■ HINDI TOTOO and pagiging DAMAGED CULTURE ng pilipinas
● isang MITO
● MAKIKITA SA LIPUNAN ang pagiging INTACT ng kultura○ survival ng mga DIALEKTO
○ BILINGUAL ang KARAMIHAN ng mga pilipino sa mother tongue at isa pang DIALEKTO
■ HINDI IPINAGKAKAILA ang pagkakaroon ng KONTAK sa pagitan ng mga kultura● oo nanggaling dito ang ibang kultura, nakapagtatag ng kolonyal na
administrasyon, pero HINDI NILA sinakop ang ating KULTURA sa puntong NAPAILALIMAN ito○ ASIMILASYON ng kanilang kultura
■ EX: mga salitang asimilated mula sa ibang kultura: (taksi, jeep, fiesta, medyas)
■ paggamit natin ng mga salita nila■ nasaan ang salita nila sa mga pangungusap natin?
● “caged inside the pinoy sentece – caged, transformed and indigenized!”
● HIDING and DENIGRATING Filipino IDENTITY and VALUES
○ ang IDENTIDAD ng mga Pilipino ay ITINAGO sa kanilang mga PANGALAN ■ PAGBIBINYAG sa dayuhang mga PANGALAN■ spanish sounding names: juan dela cruz, maria teresa, jose antonio, carlos miguel
● subalit may mga nananatiling mga diwata, makisig, tala, kubilng-malay○ ang PANG-INSULTO ay MAKIKITA rin sa mga PAINTINGS
■ historikal na portrayal ng unang misa sa pilipinas● de Quiros (1994):
○ ang isyu ay hindi kung saan ginanap ang unang misa, kung sa Limasawa, Leyte, o Agusan
○ ang isyu ay kung bakit sa mga pagpipinta, nasa background ang mga maliliit at payat na mga pilipino, at nasa foreground ang matangakad, matipuno at malalakas na espanyol■ galing sila sa mahabang paglalakbay, gipit sa pagkain at tubig
● papaano silang magiging strong and healthy? ■ PIGAFETTA: they had to trap dew and search for mice in their ships in
order to survive○ MAAARING ang DENIGRATION ay maging sobrang TANGGAP
■ paano ninyo sa tingin naka-survive ang pagkalat ng paniniwalang “flawed ang karakter ng Pinoy”?
■ tanggap bilang agham● ITINUTURO sa PAARALAN ang NEGATIBONG KATANGIAN ng mga Pilipino
○ PAULIT-ULIT na pagsasabing TAMAD ang PILIPINO, meron NINGAS KUGON, CRAB MENTALITY, bobo ang mga yaya at driver, natural na corrupt ang mga nasa gobyerno, etc...; SELF-FULFILLING PROPEHCY; confirmation bias.
● pinakakalat lalo ng media; assumption ng MRP: MORALLY BANKRUPT ang Pinoy
● Van Heughten (1994):○ WALA masyadong PINAGKAIBA ang TEXTBOOK noong 1920's
■ assumption: morally (at intellectually) inferior ang pinoy■ implikasyon: kailangan sila “MA-EDUCATE”... the American way!
● MARGINALIZING Filipiino LITERATURE○ as late as 1950's British and American literature professors claimed that our Francisco
Balagtas paled/was nothing compared to Shakespere[?]● denigrating Filipino Theater and Film
○ kadalasan ang tingin sa PELIKULANG PILIPINO ay mas MABABANG URI, “pang-masa”■ CRITICISM ang natatanggap KAPAG PINAPANOOD mo si JUDAY, piolo, sam milby,
nora aunor, sharon at vilma. Pero hindi kapag sila Rene Zellweger, Mandy Moore, Ben Affleck
● DENIGRATING HEALING TRADITIONS or traditional philippine medicine – DOH○ Tan (1987)
■ Tagbanwa's DO NOT DISTINGUISH between “MAGICAL” and “NATURAL” USES of “medicine”● parehas lang ang tawag sa HALAMANG GAMOT at natural/organic PESTICIDE
○ kaya ang tawag nila DATI (20 years ago) sa maka-bagong PESTICIDE ay “LASON”; NGAYON ay “GAMOT” na.
○ tawag sa mga manghihilot, manggagamot at babaylan: QUACK DOCTORS; bakit hindi traditional doctors?; CHIROPRACTORS■ Kung hindi epektibo ang hilot, bakit madami pa ding nagpupunta sa kanila? ■ Sinasabi ding hindi scientific ang ACUPUNCTURE, subalit nakakakuha ito ng
popularity sa western world ngayon● denigrating Filipino ACCENT and LOOKS
○ CALL CENTERS!○ EVERYONE SPEAKS with an ACCENT characteristic of his ETHNIC BACKGROUND
■ iba-iba din ang ACCENT ng mga AMERIKANONG galing northeastern coast, mid-west, south and west coast; british accent, french accent● CHARMING kapag ang accent mo sa ingles ay FRENCH, CLASSY kapag BRITISH,
very GOOD kapag SLANG? ○ Ok lang na “Ahayt” ang pagsabi ng “alright”, pangit kapag “olrayt”
● Parehas din kapag ang INGLES mo ay may INDIAN ACCENT – PINAGTATAWANAN; TINITINGNAN ang mga kulturang ito na INFERIOR KUMPARA sa mga puti
○ konsepto ng KAGANDAHAN
■ maganda ang MAPUTI● bentang-benta ang tsin tsan tzu; papaya soap; kaya nga ba sumikat ang block &
white?■ MATANGOS ang ILONG
● pagpapanose-lift■ ngayon ang pagiging sobrang PAYAT naman para sa mga KABABAIHAN at
NAGLALAKIHANG KATAWAN para sa mga LALAKI
● impluwensya ng MEDIA
● at the same time that they are actually trying to ELIMINATE ANOREXIA in the
US and banning “underweight” models in the fashion scene
4. redefinition and token utilization● PAGGAMIT ng mga KATUTUBONG ELEMENTO kahit na HINDI tuwirang
PINANINIWALAAN ang pumapailalim na PRINSIPYO nito○ BINABAGO ang IBIG SABIHIN at saka NILALAGYAN ng DAYUHANG ELEMENTO
■ para magkaroon ng REPRESENTATIVENESS o pagiging PAMILYAR● reclaiming indigenous music and arts
○ PASSING OFF as Filipino, what is actually FOREIGN
■ OPM: “original pinoy music” is actually “original pinoy LYRICS”● labelling these songs as “Filipino” confuses the people as to what are “really”
Filipino○ EX: kahit na ang APO ay tunog western, gamit ang Pinoy lyrics
○ TOKEN SONGS: allowing only LIMITED ACCESS to cultural songs■ EX: sarungbanggi, atin cu pung sing-sing, manang biday, pamulinawen, kundimans■ giving the a sense of FALSE FREEDOM; slap and kiss■ Enriquez:
“it's hard to imagine how a people with a long heritage and centyries of existence as a cultural community within the Philippines would only have one song”
■ the LACK of KNOWLEDGE and EXPOSURE about any other FILIPINO SONG in mainstream CONSCIOUSNESS SUPPORTS the belief that MUSIC COMES from US and Europe
○ current trends indicate a GROWING AWARENESS and APPRECIATION for truly indigenous music■ EX: pinikpikan, joey ayala, bayang barrios, makiling ensemble
● redefining of rituals and ceremonies○ WESTERN-trained PSYCHOTHERAPISTS utilize INDIGENOUS beliefs to CATER to the
CULTURAL tastes of their CLIENTS
■ DIAGNOSTIC CATERGORIES and INTERVENTION METHODS DO NOT INVOLVE SUPERNATURAL forces at all
○ LOCAL practitioners, on the other hand UTILIZE WESTERN MEDICAL PRACTICES to SATISFY their CLIENTS BELIEF of the WESTERN medical practices to be far ADVANCED
■ EX: wearing of GLOVES and LAB GOWN, STERILIZING equipment, etc...; Jocano study about organization psychology (possessed factory machinery)
○ SURFACE APPRECIATION of indigenous beliefs■ ACCEPTANCE and RECOGNITION [of existence] of indigenous BELIEF, but
redefining them as something else● babaylan naging BRUHA
● surface utilization○ nasa SURFACE LANG ang PAGGAMIT
■ HINDI tuwirang TINATANGGAP ng nasakop ang KONSEPTO ng MANANAKOP
■ para lang BUMAGAY sa konteksto○ psychological tests
■ rorschach and other projective tests = the use of TAWAS by the PSYCHOTHERAPIST as a PROJECTIVE measure
○ indigenous beliefs■ indigenous counsellor in Calamba
● has MADE the PEOPLE around her BELIEVE that the DISTORTIONS on here FACE was caused by DWEDE'S; she believes it's HORMONAL○ nevertheless, they come to her for counsel
5. transformation and mainstreaming● transformation: DIFFERENT from REDEFINING
○ bagong bihis ○ NAKAPASOK na ang KONSEPTO ng MANANAKOP at integrated na sa KATUTUBONG
PANINIWALA
● ADOPTING ALTERNATIVE explanatory SYSTEMS
○ columbian psychiatrist; RAINBOW POSSESSION of catatonic patient■ “a THERAPEUTIC APPROACHED based on a SYSTEM the PATIENT understood and
APPRECIATED”● colonial construction of indigenous concepts
○ ???● “TRADITIONAL PSYCHOLOGICAL BELIEFS and values are TRANSLATED and BROUGHT
into clinical PRACTICE assuming relevance only as a PLACEBO”● pakikisama – SIR???6. commercialization and commodification● BUNGA ng industrial revolution● kapag tanggap na ang pagiging epektibo ng “pinaghalong” treatment (ang science ng west at
cultural sensitivity ng katutubo), nagiging prime commodity ngayon ang mga produktong medicinal na pag-aari naman ng mga dayuhan
● the PERSISTENCE of the EXISTENCE of the MANGHIHILOT and the BELIEF of the PEOPLE who actually go there, have PAVED the WAY for a CONFLUENCE of both west and katutubo; much like how ACUPUNCTURE is being ACCEPTED in the US and western setting as a TREATMENT BASED on TRADITIONAL SCIENCE
● Enriquez:
“A culturally sensitve health psychologist trained in SP is not threatened by popular Philippine conceptions of disorder but actually makes use of folk theories
in his work with the people. He sees the babaylan, arbularyo, hilot, and faith healer as his allies while his counterpart who styles himself a “scientific” clinical
psychologist rejects the babaylan” (1992)
● human genome project for the mapping of the generic makeup of indigenous cultures
• All these should be taken from the PSYCHOLOGICAL PERSPECTIVE
• all these operate under the PSYCHOLOGICAL MECHANISMS of the PEOPLE, in much the same way that they are NOT AWARE of their sub and UNCONSCIOUS IMPULSES and desires.
The Great Cultural Divide
● Enriquez (1992): dahil sa mga HISTORIKAL na kaganapan nahati ang kultura ng mga Pilipino○ hindi maipapagkaila[?]
■ Paano nagkakaroon ng pagkakaiba ang Masa at ang Elitista? ● pseudo-caste system? O base sa SES?
○ Hindi lang base sa SES○ REGIONALISM = myth;
■ sinasabing SANHI ng pagkakawatak-watak ng mga Pilipino● inenbento para lalong magkawatak-watak ang mga Pilipino
■ prior Spanish colonization, we were able to FUNCTION AS A GROUP OF ISLANDS/REGIONS (sultanates/rajaships)
○ maaaring residue ng pagkakaroon ng CASTE system noong pagkakasakop ng ESPANYA1. Masa o “Pilipino”
● mga Pilipinong NANATILI ang katutubong IDENTIDAD
○ Paano nasabi? : kahiligan sa pagbabasa ng mga KOMIKS (tagalog); TELENOBELA at ibang medium para ikuwento ang “TUNAY NA KUWENTO NG BUHAY”; paniniwala sa kakayahang manggamot ng mga ALBULARYO at paniniwala sa KULAM
2. Elitistang Oryentasyon● tayo marahil ang mga ito!!! ● acculturated; inglesero't inglesera; difference: acculturated vs enculturated● tinitignan ang mga aspetong DAYUHAN bilang may SUPERYOR kaysa sa LOCAL● appreciation for everything foreign
Saan makikita:● pagkaing “MAYAMAN” at pagkaing “MAHIRAP”
○ galunggong, gulay, sardinas, tinapa, instant noodles vs karne, fastfood, yellowcab○ pero hindi lamang simpleng SES kategorya
● mga pinanonood○ juday at piolo; tagalog movies in general
● transportation○ jeep vs fx
● lugar ng aliwan (recreational places!!!)○ mall: Shangri la vs Ever Gotesco○ bars: Embassy vs kulasisi, bartolina○ bilyaran sa kanto vs gatsons
● pananalita○ english vs tagalog
● pinakikinggang musika○ My Chemical Romance Blink vs Bamboo o Rivermaya
The Moral Recovery Program● Result of the study commissioned by the Senate Committee on Education, Arts, and Culture
and the Committee on Social Justice, Welfare and Development under Senator Leticia Ramos-Shahani
● outlined the POSITIVE and NEGATIVE traits of Filipinos
POSITIVE NEGATIVEPakikipagkapwa-tao Extreme personalismFamily orientation Extreme family centeredness lack of discipline
Joy and Humor Passivity and lack of initiativeFlexibility, adaptability and creativity Colonial mentality
Hard work and industry Kanya-kanya syndromeFaith and religiosity Lack of self-analysis and self reflectionAbility to survive
● POSITIVE traits have ALLOWED us to SURVIVE CRISIS after crisis
● Negative traits are listed as EXTREME ENDS of the same POSITIVE CHARACTERISTIC
● Problems with the MRP○ Ipinapalagay na ang PROBLEMA ng Pilipinas bilang isang nasyon ay nagmumula sa
kanyang angking KULTURA
○ Ipinapalagay na ang “sinasabing” problema sa katauhan ng mga Pilipino ay SANHI NG KANYANG PAGKATAO
■ HINDI isinasaalang-alang ang HISTORIKAL at PANLIPUNANG mga kundisyon; FAE
○ Sang-ayon ang maraming sikolohista sa katotohanang ANG HINDI PAGTANGGAP SA SARILING KATAUHAN at ang pagpupumilit na baguhin ang kanyang sarili ay NAGDUDULOT ng mas MALAKI at MALALIM na PROBLEMA sa isang tao – gayun din para sa isang nasyon.
“It's time we get suspicious about of the sort of culture readings held to us by those who pose as having access to privileged information about ourselves”
○ do we really think of ourselves as a damaged culture?
Ang Ating Pagkakakilala sa Ating Sarili
● Ilan sa sinasabing NEGATIBONG ASPETO ng tungkol sa pagkataong Pilipino ay RESULTA NG DIVIDE-AND-RULE POLICY ng mga mananakop – Six Phases of Cultural Domination
● Ang imahe o PAGKAKAKILALA natin sa ating SARILI ay kadalasang DINIKTA sa atin ng IBANG TAO
○ mga taong may PRIBILEHIYO at mga DAYUHAN; mga NAGSULAT ng mga TEXTBOOKS na ginagamit natin
○ problema kapag PINIPILIT na INTINDIHIN mula sa PANLABAS na PANANAW■ EX: MRP!!!
1. Ang Kamag-anak Inc.● Tinitingnan ang MATINDING PAGKILING sa kapamilya bilang NEGATIBO; insecure
attachment
○ EX: SAKRIPISYO sa SARILING KAPAKANAN para mapag-aral ang mga kapatid, etc...
○ EX: hindi kagustuhang maghiwahiwalay ng mga magkakapamilya
● BASE sa mga HISTORIKAL na kaganapan, KINAILANGAN nating KUMILING at bumuo ng MATINDING PAKIKISAMA sa ating mga kamag-anakan
○ bunga ng KAWALANG TIWALA sa TAO sa ating KAPALIGIRAN
■ kung sino-sino ang SUMAKOP: espanyol, amerikano, hapon
■ ang kapwa Pilipino ay NABIBIGYAN ng GANTIMPALA ang IPAGKALULONG ang kanyang KAPWA ● nakakakuha ng YAMAN ang sunod-sunuran sa PRAYLE
● makapili
● mas NABIBIGYAN ng PAGKAKATAON ang mga SUMUSUPORTA sa Amerika
● learning process
■ NAGRESULTA sa sinasabing kanya-kanya syndrome (crab mentality din)
● BAGO tayo MASAKOP ng ibang bansa, MAYROONG SISTEMA ng KOMUNIKASYON, PAKIKISAMA, at PAGTUTULUNGAN: rajaships o sultanates; early form of a parliamentary system
○ dahil sa pagkakasakop, LUMIIT ang sakop ng PAGTITIWALA; mga kaalyado na lamang ang PINAKIKISAMAHAN ng mabuti (kanya-kanya syndrome); sila lang ang MAPAPAGKATIWALAAN
■ ang extreme family-centeredness ay isang PAGPAPAKILALA o MANIPESTASYON ng ating konsepto ng pagdadamayan – suppressed by colonization
○ Ano ang posibleng paliwanag sa mga penomenang Ninoy Assassination, EDSA, Pinatubo Eruption, Manny Pacquiao?
■ MULING PAG-SURFACE ng TUNAY na KATAUHAN ng mga pilipino: PAGDADAMAYAN
■ TRIGGERED by a NATIONAL CRISIS or EVENT
2. Political passivity: acquiescence or marginalization?Pagkawalang-bahala ng mga Pilipino● Maggay:
○ can be accounted for by the SENSE of ALIENATION from EXISTING POWER
RELATIONS■ EX: lack of culture of protest, dissent against injustice
● EX: “ok lang lahat, basta't hindi tayo “directly” affected”● pagiging mapagbigay (sa maliliit na bagay)● people LEARN to TAKE RECOURSE ELSEWHERE other than in government
○ PASSIVITY as a COPING MECHANISM against foreign AUTHORITY - learned helplessness■ nakikita ang PAGSUSUMIKAP ng mga Pinoy ABROAD, despite HARSH working
CONDITIONS● EX: lagi na lang may namamatay na pinay; pero patuloy ang pag-aaply ng mga
tao● pagtitiis sa mahirap na uri ng trabaho ● kakayahang mabuhay sa harap ng kahirapan● EX: squatters living under bridges, etc...
“The fact the Filipinos behave very differently in other social contexts cautions us against attributing passivity to innate culture”
○ DANGEROUS to ATTRIBUTE to CULTURE what is in fact an ACCIDENT of history or social arrangements■ sanctions the people
● they are labelled as lazy, incompetent, problema sa kultura○ EX: “mayroong KATANGIAN sa inyong KULTURA na nagfa-FACILITATE ng
INEFFICIENCY o non-productivity”■ NANINIWALA nga ang mga TAO na ganoon sila
○ humor■ tinitingnan as SUPERFICIALITY
● warding off of despair, ● pagpapakita na PAGTANGGAP sa mga BAGAY na HINDI ABOT ng
KAKAYAHAN○ EX: “dinadaan sa biro lahat”
● BUNGA din ng PAGKAKASAKOP at KAWALANG PAG-ASA laban sa makapangyarihan; learned helplessness
● Enriquez:○ “hindi superficiality, kundi human invincibility against forces beyond one's
power”● hindi tinitignan ang biro bilang isang anyo ng SOCIAL CRITICISM
○ EX: “batu-bato sa langit...”
3. Buying the view from the outside● ...”the Filipino lacks discipline
■ LACK of PRECISION and COMPULSIVENESS; poor TIME MANAGEMENT; PROCRASTINATION● impatient and unable to delay gratification
○ taking shortcuts○ palusot
■ that certain CONCEPTS are PHENOMENOLOGICALLY VALID may be true
● imahe ba ito ng tunay na pagkataong Pilipino o DISTORTED MIRRORS na TINANGGAP natin tungkol sa ating sarili?
● Mañana habit/Filipino time○ CASUAL, relaxed ATTITUDE towards TIME AND SPACE
■ sinasabing walng “SENSE OF URGENCY” ang Pinoy● hindi tinitignan sa ating kultura ang ORAS BILANG HIWALAY SA KALIKASAN
● INDIGENOUS CONCEPT of TIME being an EVENT or OKASYON; organic; natural rhythm of life○ doing things as they come, not because the time-piece says so; present-
oriented■ western: linear concept of time
○ may TAMANG ORAS ang lahat ng BAGAY■ EX: ang magsasaka at mangingisdang Pinoy; Eskimos
● HINDI SINASABING WALANG KAKAYAHAN ang mga pinoy na TUMANAW sa HINAHARAP
○ ang INTRODUKSYON/imposisyon ng PANIBAGONG PAGTANAW sa ORAS ay nagresulta sa DISTORTIONS sa kung paano natin tinitingnan ang oras
○ ningas kugon■ dahil ang oras ay tinitignan bilang isang kaganapan, nagkakaroon lang ng adrenalin
rush kapag malapit na ang event, at bumababa ito kapag lumipas na● EX: crisis – triggers action; adrenalin/interest passes as the crisis wavers
• HINDI SINASABING mas MAGANDA ang ganito, binibigyan lang ng IBANG EKSPLANASYON ang mga penomena BUKOD SA pagiging “flawed” ng KATAUHAN ng PILIPINO
● extreme personalism○ said to be a MANIFESTATION of Filipinos NOT being able to become OBJECTIVE
■ kailangan LAHAT TINATRATO ng PANTAY = universal rule daw● western concept of COMPARTMENTALIZATION and DETACHMENT● Maggay:
“This culture is entitled to its value preferences; if it chooses personalistic flexibility over structured stability, it should not be judged in terms other than this.”
○ may mga lugar kung saan NAGIGING SANHI ng CORRUPTION (pakikisama) at unprofessionalism■ EX: government policies and procedures
○ Pinoy SENSITIVITY to CRITICISM
■ INABILITY to OBJECTIFY; to SEPARATE ONE'S SELF from the INQUIRY; pinepersonal● underlying principle: being OBJECTIVE is SUPERIOR to the RELUCTANCE to
DETACH THE SELF from anything remotely connected = western view■ Bakit? = wholistic na pananaw ng mga Pilipino
● ang personalidad ng isang tao ay hindi hiwalay sa kanyang kilos, asal o anumang “panlabas” na aspeto = western view (separate person from action)
● Mercado (in Elements of Filipino Philosophy):
“to criticize a part, is to criticize the whole. Thus, criticizing one's job, unless done in the security of personal intimacy, is likely to be seen as a criticism of one's whole
person.”
“the Filipino looks at life as a concrete whole and not abstract parts”
■ ang PAHIWATIG bilang COPING MECHANISM o work around sa OVERT CRITICISM
● paraan ng PAGSASABI sa DI KANAIS-NAIS, pero INIINGATAN ang PERSONA ng isang tao○ pag-iINGAT sa LOOB ng isang tao; DI DIRETSAHAN ang PAGPUNA
● HINDI “INCAPABALE” ang pinoy ng pagiging PRANKA kailangan nasa realm ng INTIMACY (pakikipagpalagayang-loob) at RESPETO para sa ibang tao (pahiwatig)
■ makikita sa phrase na:● “sa totoo lang...”
■ kinamumuhian ang taong manhid o walang pakiramdam4. Changing Values● Ilang sa mga inilatag ni Maggay na suggestion
1. Assertiveness in Filipino Families○ Filipino families are HIGH in NURTURANCE; LOW in DEVELOPING individuated
(distinct, separate) SENSE of SELF and IDENTITY■ amok and pagdadabog = cathartic expression of anger
● our culture DOES NOT PROVIDE a normal, HEALTHY CHANNEL for EXPRESSING dissent (differ in opinion; disagree)○ EX: pangangatuwiran = pagsagot = bastos; kawalan ng galang
2. Decolonizing Education○ ENGLISH as a PRIDE of our nation
■ OTHER COUNTRIES are doing BETTER, without their English● KAILANGAN na din sa INTERACTION with the GLOBAL COMMUNITY
○ elite = western/MISEDUCATED EDUCATED in ALIEN SYSTEMS of doing economics, management, politics or literature and APPLYING SYSTEMS NOT APPLICABLE to the vast MAJORITY of the population■ EX: businesses think big; wholesalers vs tingi system■ EX: assertiveness as key to doing business vs pakikisama
○ skilled laborers without their cultural sense intact = overseas workers ■ we lose them!
• Bakit madaming problema sa bansa?
• Suppression of solidarity and its confinement
Is There A Filipino Psychology?● Masasabi bang mayroong isang Sikolohiya ng mga Pilipino?
○ As many as there are tribes
○ PAG-IIPON ng mga DATOS at TEORYA para MAKABUO ng isang Sikolohiya ng mga
Pilipino
■ paghahanap ng mga PATTERN
● document study; content analysis
● Kakulangan ng isang TEXTBOOK para sa Sikolohiyang Pilipino
○ What are the difficulties in attempting to write a book about Filipino Psychology?
■ KAKULANGAN ng mga PAG-AARAL na isinasagawa
● kailangan GAMITIN ang mga METODO ng SP sa pag-unawa, otherwise, walang PINAGKAIBA ito sa mga LIBRONG SINUSULAT ng mga DAYUHAN tungkol sa mga Pilipino
■ EXPOSING DEFECTS without raising national INDIGNATION
● Anu-ano ang mga katangian ng mga Pilipino na hindi maganda?
○ hindi maiiwasan ang pagpuna sa mga kamalian
■ bad enough that we assign NEGATIVE ATTRIBUTES to people, worse that we GENERALIZE what is actually a LOCAL INCIDENCE
■ The term “PSYCHOLOGY OF FILIPINOS” implies the APPLICABILITY of behavioral traits and characteristics to ALL the natives
Jose A. Samson (http://kulturangpop.blogspot.com):
“it is difficult (if not impossible) to discover psychological attributes that can be said to be generically common between the Negritos and the Maranaos, or between
the Ilongots and the Badjaos”
■ mayroong mga PINAGKAIBA sa paniniwala/pag-uugali at pagkilos ang iba't ibang NATIVES
● should the peculiarities of the Kalingas, Ifugaos, Apayaos be the primary interest and be highlighted in the study of Filipino Psychology?
● Do all of these mean there is an absence of common behavioral traits among the Filipino people?
● Ano ang pinagkaiba ng Partikular at Unibersal? Ano ang mas mahalaga?
○ kailangan maging PANTAY ang pagbibigay ng IMPORTANSIYA sa PARTIKULAR at UNIBERSAL
■ Unibersal: kailangan sa PAG-INTINDI mula sa SIYENTIPIKONG pananaw; NOMOTHETIC
■ Partikular: kailangan para makita ang “PATTERNS” sa pagbuo ng unibersal
○ THERE WILL SURELY BE behavioral CHARACTERISTICS of Filipinos that are TRUE FOR ALL natives
■ ang SP ay SIYENTIPIKONG SANGA sa loob ng disiplina ng Sikolohiya
● NOMOTHETIC view: pinaniniwalaan ng SP
○ How do we eliminate the problem of outlining universal characteristics among Filipinos?
■ sampling, research, experimentation
○ Researchers must CAUTION themselves against “ATTRIBUTING to the WHOLE what is actually only TRUE to a PART”
■ finding traits and behavioral CHARACTERISTICS truly REPRESENTATIVE of a GROUP of PEOPLE; INVESTIGATING where it is TRUE for FILIPINOS as a WHOLE
● Anu-ano ang mga pagkakakilala natin sa ibang mga Pilipino?
● halimbawa ng mga pag-aaral:
○ Totoo bang kuripot ang mga Ilocano?
○ Matatapang nga ba ang mga Batangueño?
○ Nakakatakot ba talaga ang mga taga-Tondo?
○ Ang driver ba ay talagang sweet lover?
○ Tamad ba talaga mag-aral ang mga taga-KC?
○ Is absenteeism internally attributable to KC students? Or is it brought upon by external factors?
■ Uncover the truth through scientific research
■ Correct misinformation and inaccurate self-perpetuating beliefs about how people really are
Three Imprudences of a Scholar (Jose A. Samson)
Anu-ano ang mga maling bagay na maaring magawa ng isang mag-aaral kung ganoon ang kanyang hinaharap sa pananaliksik?
1. “the researcher may easily make the mistake of assigning a trait generally found among all Filipinos with the exception of the Tinguianes, and the Tinguianes will find this either flattering or insulting”;
○ “lahat ng mga Pilipino ay ganito... pwera ang mga...”
■ kung negatibo, ayos lang
■ kung positibo, baka ikasama ng loob
2. “the scholar may, upon being constantly faced with exceptional groups, give up the whole study in exasperation and for reasons of inconsistency”;
○ inconsistency: maaaring sabihin na walang ma-identify na commonalities among Filipinos
○ tinamad na lang dahil walang makitang patterns/commonalities
3. “the writer, may in a mood of irritation, eliminate the exceptional groups entirely and present us with the psychology of the Filipino people, minus the Aetas, the Tagbanuas and the Apayaos”.
○ Pinaka-masaklap; isyu ng ethics
○ ano ang problema kung ganito ang mangyayari?
■ Misrepresentation ng pagkataong Pilipino
Threefold Division of Individual and Social Traits (Jose A. Samson)
1. Native
○ traits ROOTED in INDIGENOUS TRADITION, practice and mode of thinking
EX: paniniwala sa mga kababalaghan; animism
2. Dominantly Native but colored by foreign influences
○ traits INFLUENCED by foreign entities
EX: contemporary artists (bands: OPM); Filipino artists and musicians as a manifestation of the fusion between the East and the West[?]
3. Dominantly Foreign-adapted characteristics or traits
○ the Elite; ACCULTURATED people
■ lantarang pagsunod sa kanluraning paraan ng pag-iisip
Common Incidence of Traits in the Tagalog Region
● Outline ng pag-aaral na ginawang pag-aaral ni Samson
○ critikal na pag-iisip
1. Tendency to excuse oneself for the humbleness or poverty of one's abode
2. Tendency to “feel out of place”
○ hindi ba't natural lamang ang ganitong pakiradam sa paligid ng mga di kilalang tao?
■ Spotlight effect
○ nationwide prevalence[?]
○ manifestation of inferiority complex[?]
3. Inclination to admit to fault when no one offers criticism, but to feel slighted when another points out the fault
○ How accurate?; Di ba't mas madalas ang pagpapalusot?
4. Propensity to give grandiose parties at the sacrifice of the family financial security
EX: fiesta; pangungutang sa tindahan para may maihanda sa bisita
○ manifestation of hospitality[?]
■ walang bahid ng pagmamayabang ang konsepto ng hospitality para sa mga Pilipino
○ collective orientation
5. Offering of best delicacies to visitors and, at the same time, of denying the same delicacies to the children of the home
○ nakalaan talaga ang mga masasarap para sa bisita
○ desire to gain recognition through offering and giving[?]
6. Filipino Time
7. Mañana habit
● makikita ang pagiging pesimismo ng oryentasyon ng manunulat
A Comment on Supposed Filipino Traits
● Attributing to whole what is only true to the part
○ excusing one's abode and undertaking extravagant feasts are not characteristic of the Kalinga's and Bontoc natives[?]
○ Filipino's as monogamous
■ southern cultures accept polygamy as natural
EX: muslim communities
○ Filipino's are easy to befriend
■ Ilongot's of the Sierra Madre and the Negrito's are difficult tribes to befriend
○ Katamaran ng mga Pilipino
■ Rizal
EX: ifugao women carrying loads of goods over mountains to sell at the barrios
○ Ang manggagayang Pilipino
■ we do have our own products
EX: bakya, paltik, tricycle
Batayan ng SP sa Kultura at Kasaysayan● Ano ang maaaring maging basehan ng pagkakaroon ng sariling Sikolohiya ng mga Pilipino?
● Saan natin makikita ang mga ebidensiya para sa pagkataong Pilipino?
○ Kultura
EX: sining, musika, kasaysayan, kasabihan, pag-uugali, etc...
● Sikolohiyang Pilipino vs Sikolohiya ng mga Pilipino
○ MAKIKITA kung papaano TINITINGNAN mula sa PANANAW ng Sikolohiyang Pilipino ang Sikolohiya ng mga Pilipino
Batayan sa Kinagisnang Sikolohiya
1. KAALAMANG SIKOLOHIKAL ng mga babaylan at catalonan
○ BABAYLAN = mga unang sikolohistang Pilipino
■ maaari bang tingnan ang mga babaylan at katalonan bilang katutubong sikolohista?
■ nagmumula sa paniniwalang MAYROON NG SIKOLOHIYA SA PILIPINAS (at sa ibang kultura) bago pa ito maging isang agham
2. Ang Sikolohiya sa literaturang Pilipino
○ PASALITA o PASULAT
■ salawikain; kuwentong bayan; alamat at epiko
■ paano ito makikita?
● ano ang sinasabi ng mga kuwento?
EX: alamat ni malakas at maganda
○ talaga bang KATUTUBONG ALAMAT ito? O REDIFINITION at TOKEN utilization ng mga Espanyol?
EX: Juan Tamad
○ ang pagkakaroon ng ganitong PIGURA na kumakatawan sa mga Pilipino (Uncle Sam) ang maaaring dahilan ng PATULOY na PANINIWALA sa KATAMARAN ng mga PILIPINO
3. Mga kaugaliang minana ng mga Pilipino
○ child-rearing practices
■ pamamalo; MATAAS sa pag-AARUGA, MABABA sa INDEPENDENCE training
○ paniniwala at ugali ng mga Pilipino
■ anu-ano ang mga pamahiin na mayroon tayo?
● Makikita ang PATULOY NA PANINIWALA sa mga ito kahit sa kasalukuyang panahon
○ pagtutunguhan sa isa't isa; PAKIKISAMA
Batayan sa Tao at sa Kanyang Diwa
● Dito NAGSASAMA ang Sikolohiyang Pilipino at ang Sikolohiya sa Pilipinas
● binibigyang DIIN na ang tao ay may MATERYAL at IMATERYAL na ASPETO
○ sa papaanong paraan nagsama ang Sikolohiyang Pilipino at Sikolohiya sa Pilipinas?
■ FUSION of western PHILOSOPHICAL approach to Psychology
● mga tradisyon sa sikolohiya (philosophical; scientific; ethno-psychology; psycho-medical)
Batayan sa Panahon ng Pagbabagong-Isip
● Renaissance period
○ PAGBIBIGAY ng SIKOILOHIKAL KAHULUGAN sa pumapailalim na ibig sabihin ng mga akda nila Rizal at mga gawa nila Luna
EX: Noli, Spolarium
■ sikolohikal na interpretasyon sa panitikan; tinitingnan mula sa sikolohikal na perspektibo
Assignment: maghanap ng isang artist at isa o ilan sa kanyang mga gawa. Subukang sagutin ang mga sumusunod:
-ano ang subject ng painting/artwrk?/ano ang dinedepict nito?
-magbigay ng interpretasyon tungkol sa artwork na napili
-ano ang mga problemang hinaharap ng may akda
-without knowing the artist's character&background, ano ang
maaaring tumatakbo sa isip ng artist nang ginagawa ang artwork
-ano ang maaaring ipinapahatid ng artist through this artwork
Batayan sa Panahon ng Pagpapahalaga sa Kilos at Kakayahan ng Tao
● INFLUENCED by the western RATIONALIZED PERSPECTIVE in Psychology; LOGICAL POSITIVISTS; EXPERIMENTATION
○ SUMASABAY ang pagsulong ng SIKOLOHIYA SA PILIPINAS sa kalagayan ng PANDAIGDIGANG Sikolohiya
● Augusto Alonzo: unang nakatapos ng master's degree in psychology sa UP
○ dissertation: EXPERIMENTAL; paggabay ng mga kamay sa dagang nasa liku-likong daan; learning; BEHAVIORIST ORIENTATION
● pagpapahalaga sa KILOS at GAWA ng mga tao; BEHAVIORISM
○ different perspectives in psychology (behaviorism, cognitive, psychoanalytic. social learning)
Batayan sa Panahon ng Pagpapahalaga sa Suliranin ng Lipunan
● Experimental/objective Psychology (positivism) vs Psychology that is SOCIALLY USEFUL (critical social scientists)
● Aldaba-Lim (1938 – 1969):
○ dapat LUMABAS ang mga sikolohista sa KAGINHAWAHAN ng mga LABORATORYO at pagsasagawa ng mga PAG-AARAL na WALANG social SIGNIFICANCE
○ pumili ng mga paksang may KABULUHAN sa mga tao
○ GAMITIN ang PAGKASANAY sa pananaliksik at pag-aaral sa mga tao para MAKABUO ng mas MABUTING DAIGDIG
■ significance of the study
Batayan sa Wika, Kultura at Pananaw ng Pilipino
● Enriquez:
○ mahalaga na sa SARILING WIKA GAWIN ang mga PAG-AARAL para hindi maiba ang ibig sabihin
○ maarin ding gamitin ang PAG-IIBA ng WIKANG gamit sa pag-aaral para ma-test ang RELIABILITY (consistency) at VALIDITY (tama ang sinusukat) ng mga resulta; a form of TRIANGULATION
● mahalaga na BALIK-ARALIN ang mga pananaliksik na NAISAGAWA ng mga DAYUHAN
○ tama ba ang kanilang interpretasyon?
Activity: Mag-iisip ang bawat tao ng salitang ingels na mahirap i-translate sa Filipino. Babanggitin ni A ang kanyang salita, at i-ta-translate ito ni B sa Filipino. Pagkatapos ay si B naman ang magbibigay ng kanyang napiling salita.
○ MAYAMAN sa IMPORMASYONG makapagbibigay ng LINAW AT LIWANAG sa KATAUHAN ng Pilipino ang WIKA ng Pilipinas, kung PAPAANO ito GINAGAMIT, at ang EBOLUSYON nito sa KASAYSAYAN ng Pilipinas
Kailangan ba ng Sikolohiyang Pilipino ng Sarili nitong Kasaysayan?● “Ang sikolohiya ay bago lamang sa kamalayan ng mga Pilipino” - western psychologists
○ bago sa atin ang sikolohiyang bunga ng oryentasyong dayuhan
■ sikolohiya bilang agham
○ sikolohiya ng mga babaylan/katutubo
Limits of Western Social Research
● Social scientists have observed a GRADUAL INCREASE in ATTENTION being given to LOCAL STUDIES
○ they are also aware of the “INAPPLICABILITY of their research METHODS”
EX: two-year period of surveys in more than 80 barrios in Luzon, Bicol region and Visayas
■ validated a sharp difference between west and the Philippines
● agricultural production[?]
● value orientation of farmers
● availability and quality of reserch resources and research ends
Drawing up the Research Plan
● KAKULANGAN sa mga TAONG may KARANASAN at KAKAYAHANG tumulong sa pagsasagawa ng mga PAGAARAL sa social science[?]
● PAKIKISAMA ng mananaliksik
○ controlling the amount of RESEARCH TIME
EX: CONFOUNDED by FILIPINO CUSTOMS
■ serving of DRINKS during interview
■ offerring researchers to join participants during dinner
● serving of tuba, basi aftewards
■ PANG-IIMBITA ng mga kalahok sa mga OKASYON sa LABAS ng INTERVIEW
EX: weddings, baptisms, padasal (after-funeral rites), happy-happy sessions (inuman)
● hindi maaaring tanggihan; kailangang PAG-INGATAN ang PAGTUTUNGUHAN
(rapport)
● CONFLICT sa “RESEARCH INTEREST”
EX: interview quota (12 per week), unpaid “over time” work
Recruiting and Training Interviewers
● Western CRITERIA:
○ college degree holder, high scholastic ratings, interviewing experience and physical fitness
● REAL REQUIREMENTS:
○ ability to WORK in BARRIOS: poor or NO AMMENITIES (toilets, showers, hot and cold water)
○ NOT being able to SHOWER for DAYS; NO ELECTRICITY; issue of FOOD
○ WOMEN not being allowed and reprimanded to ROAM alone at NIGHT time
○ getting used to and adhering to beliefs and customs; paniniwala at pamahiinEX: pagtatanggal ng sapin sa paa pagpasok, pag-ikot ng pinggan kapag may aalis habang kumakain, lalawayan as noo,
● mga TANONG SA SARILI ng isang MANANALIKSIK na gustong pag-aralan ang mga Pilipino sa barrio
Fielding the Interviewers
● HINDI MAAARING BASTA na lamang SUMABAK ang isang mananaliksik
○ HINDI gaanong EXPOSED sa researchers, volunteers, etc ang mga nasa BARRIO
○ dadaan muna sa Mayor's office, Baranggay Captain, Elderly, Punong Guro, etc...
● Kadalasan HINDI MAKAKAPILI ng LUGAR na TUTULUYAN ang isang mananaliksik
○ patitirahin sa isang “HOST”
■ paano kung hindi naging kaaya-aya ang lugar?
● HINDI na (hindi dapat) MAKATATANGGI ang MANANALIKSIK
○ ang hindi pagtanggap sa KABAYARAN para sa PAGKAIN
■ HINDI rin naman maaaring PUMILI ng PUTAHENG ihahanda
Sampling
● What is sampling?
○ Randomization; representativeness
● AIDS in INCREASING the RELIABILITY of information gathered
○ CLASSIYING according to GEOGRAPHICAL or POLITICAL sub-DIVISION; social CLASS;
religious GROUPS; INCOME and occupational groups; type of land use; land ownership
■ problem is that barrios are not as mapped as urban areas
Getting Reliable Information
● To get reliable information RESPONDENTS must:
1. understand the NATURE of the PROJECT
2. understand the ROLE of the INTERVIEWER
3. how well the above coincides with the RESPONDENT'S EXPECTATIONS of such a project
● INTERVIEWERS are often MISTAKEN as sales representatives, census agents, and tax collectors
○ when they explained that they were researchers and their goal was to HELP in the BARRIOS development, they were mistaken as PHILANTROPISTS
■ expected fertilizers, irrigation facilities, etc...
○ they EXPLAINED that THEY were STUDENTS needing their help in the study...
■ taga-barrios responded: “We are the one's who need help...”● western perspective:
○ confidentiality
■ sight of interviewer jotting down notes communicates otherwise
○ the interview being brief
■ presence ng mga usisero
■ mayor/baranggay captain ESCORTING the INTERVIEWERS usually end-up STAYING the DURING of the INTERVIEW, PROLONGING the entire PROCESS
● also CONFOUNDING the responses
EX: when topic involves how the place is being governed
Establishing Concepts and Definitions
● Even DEMOGRAPHIC CONCEPTS used to categorize NEED to be STUDIED and REVIEWED of its APPLICABILITY
○ religious affiliation
■ west = individual preference vs Phil = familial even community affair
● hindi makukuha ang INDIBIDWAL NA PANANAW tungkol sa RELIHIYON dahil TABOO ang PAGTALIWAS sa relihiyon ng pamilya (lalo na sa mga barrio)[?]
EX: wala namang taga-barriong magsasabing atheist sila kung ang buong pamilya ay Katoliko
○ family type
■ nuclear family (parents and children) vs extended family (all relatives)
● Castillo (1963) & Feliciano (1964) = Filipino families are SOMETIMES NUCLEAR in structure SOMETIMES EXTENDED, but FUNCTIONALLY, they are of the EXTENDED type
○ cooperation
how would we define cooperation?
■ Provise (1960) west = “discliplined, highly ordered code of behavior, de-emphasized familial loyalties, personal favoritism, rationalized behavior, rigid business practices: individual independence”
■ Philippines = INTERDEPENDENCE among individuals
○ literacy
■ “the ability to read and write”
● researchers encounter literate readers but not literate writers
■ NOT necessarily a MEASURE of INTELLIGENCE
Measurement Techniques
● Concern with the RECONCILIATION of WESTERN MEASUREMENT TECHNIQUES and THOSE APPLICABLE in the PHILIPPINE setting
● linear concept of TIME vs time as an event
○ “when to turn on radio?” - sa pangalawang tilaaok ngmanok
● question about “TIME-USE”
○ “how long do you listen to your radio?” - madalas. Basta kapag buhay.
○ ““how much tme do you spend feeding your hogs?” - pabalik-balik naman ako dun.
● measuring DISTANCE is also different
○ “how far from the center?” - isang sigarilyo
○ “kailan huling nanood ng sine?” - nung kinasal yung anak ng baranggay captain
EX: asking for directions
● Measurement of FARM PRODUCE
○ measured as “tumpok”, “gatang”; mesaure in kerosene cans and empty “standard” containers
Using Attitude Scales
● Do not work reliably because of the “acquiescence effect”
○ HINDI MALINAW ang PAPEL na ginagampanan ng mga MANANALIKSIK sa mga kalahok sa barrio
EX: PAGSANG-AYON ng mga KALAHOK sa pag-aakalang ito ang MAKABUBUTI para sa PAG-AARAL ng mga mananaliksik
Writing up the Researcher Report
● Hindi dapat basta ma-i-PUBLISH ang mga PAPEL at pagkatapos ay HINDI IPAAABOT sa mga INTERESADO
● anong silbi ng isang papel na isinulat para sa akedemiya?
○ HINDI ito MAIINTINDIHAN ng mga KALAHOK galing BARRIO
■ sila ang dapat maging target audience ng mga papel!
● dapat maisulat sa isang paraan na MAIINTINDIHAN ng mga KALAHOK mismo
● Mercado (1964) nakitang mas epektibo ang mga pamphlets, leaflets or comic-strip types sa pagkatuto ng mga magsasaka
• assignment• quiz
Limits of Applicability of Western Concepts, Values, and Methods● Pinapakita ang dapat na maging malawak na sakop ng social science
○ pagiging malawak ng sakop ng SP
Culture
● Asian academic world
○ WESTERN TRAINED; western PERSPECTIVE
○ reawakening about their ORIENTATION and its INAPPLICABILITY to OTHER CULTURES
○ social sciences in asia as reflecting the VALUE ORIENTATION of their SPONSORING SOCIETIES
Politics
● DEMOCRATIC form of GOVERNMENT as a WESTERN concept and IDEOLOGY FITTED on Asian culture
○ KAKULANGAN ng HISTORIKAL na KARANASANG pinagdaanan ng Kanluran sa ilang bansa
■ kailangan dahil ang ideology (democtratic o anuman) ay bunga ng karanasan ng mga tao
■ umusbong ang demokrasya sa kanila dahil sa kanilang karanasan sa kasaysayan
● Western concept of JUSTICE
○ “rule of law”
○ transgressing in the Philippines is not that hard; NON-LEGAL RULES COMMAND GREATER OBEDIENCE than legal ones, especially when values such as FAMILY and KIN ties are involved
■ can also explain NEPOTISM in POLITICS and doing BUSINESS
EX: driving laws, lane obedience, etc...
● on the western concept of bureaucracy as an institution
○ recruitment, organizational charts, job descriptions, etc...
Economics
● Lending aids are again based on the assumption that WHAT WORKS FOR WESTERN CULTURES would also WORK in ASIAN CULTURES
○ increase capital, skilled workers, etc.. and that's it! = western formula
EX: across the board wage hike an 3000 as against percentage per monthly income
Sociology
4. Methods and Concepts
● Feliciano's (1965) suggestions:
○ REFINEMENT of research TERMS; ADAPTATION to Philippine CONTEXT
○ bakit kailangang baguhin ang depenisyon ng mga konseptong ginagamit?
■ RELIGIOUS AFFILIATION reflected by INDIVIDUAL PREFERENCE as against a family or COMMUNITY AFFAIR; “the term does not necessarily imply religious preference of the INDIVIDUAL”
■ nuclear vs extended FAMILY STRUCTURE within the Philippine context
■ concept of COOPERATION in terms of INDIVIDUAL CONTRIBUTION to the group, as against CUMMULATIVE EFFORT of the whole
5. Role of Women
● where are women in Philippine society? What is the role of women in Philippine society?
● Strong female influence in the family and community
○ BIRO as a form of EXPRESSING RESPECT and HIGH REGARD for the role of women by men
EX: “ako ang tigas... tiga-saing, tiga-laba, etc...”
○ pagbibigay ng MATAAS na RANGO sa LIPUNAN ng kababaihang Pilipino
■ babaylan
■ Gabriella Silang
■ pagiging involved sa pagsasaka ng mga kababaihan
○ maaring ang sinasabing GENDER-INEQUALITY ay DALA ng mga MANANKOP
● Women as SHADOWS in development work in the SOCIAL SCIENCES
○ compared to the PLACE of women in WESTERN SOCIETIES
6. Role of Education
● what does education mean?
● Education as a form of “WHITE-COLLARIZATION” of certain fields
○ BS Agriculture in UP
■ 1.3% end up actually applying the expertise; more actually teach
■ “rules out mud on educated hands”
● hindi na dapat magsaka at humawak ng lupa ang taong tapos ng kurso sa pagsasaka?
7. Raw Materials from Research in Action Programs
● western view = empirical EVIDENCE supports theory and ideas; DICTATES APPLICATION
● they found that ACTION PROGRAMS are actually MORE INSIGHTFUL than “EXPERIMENTATION-prior-action” methods
EX: argicultural experiment on a new rice variety
○ Result: better rice yield = good
■ to the WESTERN mind, this AUTOMATICALLY GOOD
○ did it do good for the farmers? = no (because everyone does not have that kind of rice variety; allowing their products to be a host for pests; it took longer to harvest)
■ SUCCESS in EXPERIMENTS do NOT necessarily EQUATE to success in REAL-LIFE SETTINGS
EX: U-turn slot of MMDA
8. Knowing One's Audience
● it is often assumed that CHANGE BROUGHT in from WESTERN thought and knowledge is GOOD
EX: inapplicability of WESTERN ORIENTATION to FARMING
9. The Role of the Change Agent
● CHANGE AGENT cannot be effective unless it/person is ACCEPTED by the CLIENTELE
● should have INTERDISCIPLINARY EXPERTISE because the social problems he faces are diverse
10. Towards a Theory of Developing Asian Nations
“Asian social scientists should undergo a truly creative engagement with their own culture and society, making use, in the process, of frameworks that provide standards of relevance to the experiences and aspirations of their own people.”
● developing a RESEARCH and ACADEMIC setting FOUNDED on the VALUES SYSTEM of Asian SOCIETIES and in the process, building upon a THEORETICAL FRAMEWORK that ENCAPSULATES the EASTERN mode of THOUGHT
Towards Cross-Cultural Knowledge Through Cross-Indigenous Methods and Concepts
● Tries to explain HOW TO ARRIVE at a TRULY cross-cultural knowledge in the social sciences
● Ano ang ibig sabihin ng cross-cultural na pag-aaral?
○ Studies that want to test generalizability of previous results
■ tinitingnan kung PAREHAS BA ang makikita sa mga pag-aaral
○ to UNDERSTAND other CULTURES from a particular THEORETICAL FRAMEWORK
● “Sinubukan na magsagawa ng kros-kultural na pag-aaral subalit nakita nilang hindi naman talaga ito kros-kultural, kundi PAGLALAPAT lamang ng mga METODONG KANLURANIN sa IBA'T IBANG LUGAR”
● bakit umusbong ang pangangailangan ng mga pag-aaral na cross-cultural?
○ Maaaring i-trace ang KASAYSAYAN ng western PSYCHOLOGY
1. pagsisimula sa pag-aaral sa laboratoryo
1. lab rats at iba pang hayop
2. pag-aaral sa mga tao
1. university students
2. pag-aaral ng mga tao sa labas ng university/ field studies sa labas ng laboratoryo
3. pagsali ng iba't ibang race
1. blacks and other minorities sa sariling bansa
4. paglabas ng ibang bansa at pag-aaral ng ibang mga kultura
Rewriting the History of Psychology
● When a WESTERN PSYCHOLOGIST conducts a STUDY about OTHER CULTURES, he/she rightfully LABELS this as INDIAN PSYCHOLOGY, CHINESE PSYCHOLOGY, Korean or Philippine Psychology
○ what is actually meant is: “the WESTERN PSYCHOLOGY OF INDIANS, CHINESE, Koreans, Filipinos”
○ How can one claim to understand the people, without even knowing the local language?
On the Unstated Bias of the “Dependency and Uni-national Dominance” View in Psychology
● Anu-ano ang criticisms tungkol sa Psychology?
○ From LOCAL ADAPTATION to MODIFICATION of western models
■ pagsasalin at pagbabago lamang ng western models
○ intellectual DEPENDENCE to academic IMPERIALISM
■ result may range from DISAGREEING to DEVIATE from WESTERN MODELS because there are NO better ALTERNATIVE, to ABSOLUTE REJECTION of the ideas of indigenous psychology on the BASIS of it being the STANDARD for science
■ ACADEMIC IMPERIALISM as part of the COLDWAR
■ ano ang problema sa ganitong pananaw?
● It implies that only ACADEMIC PSYCHOLOGY can be refered to as LEGITIMATE PSYCHOLOGY
EX: written journals, academic degrees, trained and highly specialized professionals
○ consideration of the BABAYLANS as being psychologists
■ para bang mga NAKAPAG-ARAL LANG ang may KAKAYAHANG UMINTINDI sa mga TAO
● what we call UNIVERSAL PSYCHOLOGY (personality theory, social psychology, abnormal psychology, etc... ) is PRIMARILY if not totally WESTERN; Why?
○ Almost all EXPERIMENTS establishing the basic THEORIES in Psychology come from the WEST
■ generalizations are western based
○ All THEORIES are WESTERN based
○ treatment and intervention in the clinical setting are western based
■ MERON lang mga HAKBANG para ILAPAT ang mga ito sa KONTEKSTO ng kultura, subalit HINDI masasabing “SIKOLOHIYA NATIN ITO”
Indigenization from Within as Basic to the Cross-Indigenous Method
● Indigenization from Within
○ CULTURE as SOURCE ○ “...development of the Third World cultures in their OWN TERMS as a NATURAL
PROCESS”
● Indigenization from Without
○ culture as TARGET
○ views Third World cultures as RECIPIENTS of CULTURE FLOW (figure 1)
DOMINANT SOURCE CULTURE
AUXILLIARY SOURCE CULTURE
PSYCHOLOGY OF SOURCE CULTURES
●Data from target cultures●Pseudo-etics/Imposed etics●Etic dimensions plus emic definitions
CROSS-CULTURAL (western) PSYCHOLOGY
Country 1 Country 2 Country 3Culture as recipients
Third world countries as recipients of scientific cross-cultural knowledge
Ill
ustration 1: Schematic diagram of uni-national dominance; figure 1
● there is a problem with the term “CROSS-CULTURAL VALIDATION” of research findings, theory and methods
○ implies the EXISTENCE of a STANDARD BEING TESTED on some target culture
● Idealized CROSS-CULTURAL KNOWLEDGE
○ knowledge GAINED first and foremost, from CROSS-INDIGENOUS METHODS, COMBINED to FORM the TRUE CROSS-CULTURAL KNOWLEDGE
■ CONTRARY to WESTERN METHODS and knowledge, which are TESTED on OTHER CULTURES to form what is erroneously termed as “cross-cultural knowledge” (figure 3)
● emic (specific) vs etic (universal)
Rationale for the Indigenous Method● Putting forward of indigenous methods is motivated the the SEARCH for UNIVERSAL
TRUTH
● Betty and Philip Jacob (1977)
“the variables affecting human relations may differ radically across national cultures, so that studies within one country will not provide adequate evidence for universal generalizations about social dynamics. At least one cannot tell without conducting comparative studies in a number of differing cultural situations.”
○ there has to be COMMON TOOLS and TECHNIQUES if one were to ESTABLISH the UNIVERSALITY of psychology; but these HAVE TO BE REFINED
EX: even the simple task of “asking questions” may have different implications or effects in one culture and in another
■ translations and backtranslations, contextualization, and other internal validity measures can still have loop holes
EX: the Filipino yes● umu-oo pero hindi sumasang-ayon
○ pag-papahalaga sa kapwa
Illustration 2: Indigenization according to source and direction; figure 3
Systematization/Explication of implied theoretical frameworks
Indigenous codification or re-codification
INDIGENOUS
Identification of key indigenous concepts/methods/theories
Semantic Elaboration
Application/Use
EXOGENOUS
INDIGENOUS
Culture Assimilation; indigenous versions of imported systems
Indigenization as strategy
Theoretic indigenization
Content Indigenization; test modification; translation of imported material
EXOGENOUS
Comparison with other theories, methods, techniques, etc...
INDIGENIZATION FROM WITHINBasis: IndigenousDirection: Outwards(culture as source)
Transfer of technology; modernization
INDIGENIZATION FROM WITHOUTBasis: ExogenousDirection: Inwards(culture as target)
■ hindi gustong magkaroong ng conflict
● even TEST QUESTIONNAIRES and INTERVIEWS should be USED with CAUTION when one aims to for a cross-indigenous method in doing research
○ inapplicability/inappropriateness/impersonality of paper and pencil tests
EX: PAKIKIPAGKUWENTUHAN as an ALTERNATIVE to the western concept of INTERVIEWS
● ang mga TANONG mismo, kahit NAKASALIN sa dominanteng WIKA, ay kailangang PAG-ARALAN ng mabuti
EX: iba ang GAMIT ng wikang TAGALOG sa AKADEMIYA at sa LANSANGAN
○ “cross-indigenous method better ASSURES GENERALIZABILITY of findings because several LANGUAGES and CULTURES are used as SOURCES and bases.”
○ pagpapahalaga sa mga KONSEPTONG NAILALAHAD lamang sa katutubong WIKA
EX: hiya, utang na loob
The Case for an Indigenous Psychology
● Ipinapakita kung ano ang KAHALAGAHAN ng pagkakaroon ng INDIGENOUS na APPROACH sa pananliksik
Intrinsic Bias in Psychology
● Ang sikolohiya ba ay talagang nagiging objective at walang bahid ng pagkiling?
○ One cannot truly say that PSYCHOLOGY as a science is VALUE-FREE
■ the research TOPIC and questions a researcher asks, immediately REFLECTS the person's own BIAS
● choice of topic
● research method
● interpretation
Internal vs External Validity
○ internal validity
■ how accurately the VARIABLES RELATE to each other
○ external validty
■ how accurately can the RESULTS of your study be GENERALIZED to the POPULATION
1. External validity of Indigenous Methods
● the quest for generalizability and universality has led to NUMEROUS REPLICATION studies
○ INCREASES the DATABASE of findings
○ replication
■ to gain reliability for the results of researches
■ to establish generalizability and universality of findings
● why is there a need to generalize?
○ replication of studies in the lab as against field studies
■ laboratories have strictly CONTROLLED VARIABLES
● extraneous variables
■ real-life situations CANNOT BE CONTROLLED like laboratories
● experimental realism vs mundane realism
○ are the replications of western studies valid as universal findings?
Mataragnon:
“an emic (culture specific) approach developed in a western culture is assumed to operate as if it were an etic (universal) approack, and generalizations are therefore simply sought without altering the “emically-derived” theroretical perspective and method.” ~ psuedoetic approach (Triandis 1972)
○ the INCREASE in the DATABASE of FINDINGS do NOT NECESSARILY mean an INCREASE in EXTERNAL VALIDITY
EX: social psychology studies on helping behavior do not necessarily explain Bayanihan in the Philippine context
EX: theories about the causes and treatment for schizophrenia do not necessarily apply to sapi in the Philippines; can the phenomenon of the taong grasa be explained by results from psychoses and depression studies?
● To have external validity, there is a need to GO BACK into the INITIAL STAGES of DESIGNING a study
○ hindi pwedeng basta i-replicate ang mga pag-aaral; dapat GUMAWA ng mga PANIBAGONG pag-aaral na talagang DINESENYO para sa kulturang iyon
○ kailangang ma-identify muna ang mga VARIABLES na MAYROONG KAHULUGAN para sa KULTURA
■ INIIWASAN ang PAGLALAPAT; baka WALANG RELEVANCE sa kultura ang dayuhang konsepto
EX: kung gustong pag-aralan ang intelligence base sa pagkamaalam sa panitikan
■ hindi puwedeng gamiting basehan ng pag-aaral ang mga gawa ni Shakespeare sa kultura ng China o Pilipinas o kung anuman
■ importante nga ba para sa konteksto nila ang pagbabasa ng panitikan?
2. Internal Validity of Indigenous Methods● how well do your variables measure what is supposed to be measured
○ operational definitions may vary from culture to culture
EX: happiness with one's career may be regarded as financial stability in others, while being perceived as personal satisfaction in others
● bottom-up view vs top-down view
○ bottom-up view
■ using emic concepts and its findings to build on external validity
○ top-down view
■ testing out the external validity of etic studies and concepts to emic circumstances
Role Playing Activity:SP Researchers: You wish to conduct a study on how the barrio folks perceive family planning, how receptive they are about the idea, what they know about it (benefits, methods, etc...), and whether they would be willing to have it in their community. The objective of the study is to educate the locals about the benefits (in terms of health, population control, economics, etc...) of having a sound family planning scheme incorporated within the community. As researchers trained in SP, how would you go about accomplishing the objectives cited above, while being sensitive to the peculiarities of the barrio folks. Demonstrate how Filipino researchers would approach their respondents in an interview, according to the cultural norms of the Philippines. Keep in mind that this is a sensitive topic for rural folks and care should be taken not to scare them off in the way you ask your questions.
Barrio Folks: Your task is to capture the attitude of rural folks about sensitive issues. Take into consideration your being conservative and religious in nature, and that the topic of sex is a very private matter in the Philippine context. At the same time, prod the researchers into explaining why there is a need for you to participate in the study, and why you should share the privacy of your lives as couples.
Foreign Researchers: You wish to conduct a study on how Filipinos perceive family planning, how receptive they are about the idea, what they know about it (benefits, methods, etc...), and whether they would be willing to have it in their community. The objective of the study is to educate the people about the benefits (in terms of health, population control, economics, etc...) of having a sound family planning scheme incorporated within the community. Demonstrate how westerners would approach their respondents in trying to conduct the study. Try to assimilate the character of westerners being direct, cunning, and their attitude towards discussing sex related issues with other people.
Pag-aantas ng mga Konsepto sa SP
1. Katutubong Konsepto
● maraming KATUTUBONG KONSEPTO ang HINDI man lamang NABIBIGYAN ng PANSIN sa larangan ng PANANALIKSIK, kung mayroon man, HINDI pa rin ito SAPAT – mas gustong pag-aralan ang mga konseptong Kanluranin atsaka ILALAPAT sa KONTEKSTO ng PILIPINAS
○ Clinical psychology = neurosis, psychosis, schizophrenia, ADHD vs paghuhurementado, sapi, taong grasa
EX: saling pusa, pagkapikon, balik-bayan
○ magkasing-halaga ang dayuhang konsepto sa klinikal psychology at ang
mga katutubo
○ hindi rin sinasabing tayo lang ang may ganitong konsepto
■ MAHALAGA na pag-aralan kung PAANO TINITINGNAN NG MGA PILIPINO ang iba't ibang KONSEPTO, lokal man o banyaga
EX: hindi nawawalan ng DANGAL ang biktima ng RAPE kahit NAWALAN siya ng PURI
EX: KRITISISMO bilang POSITIBO sa mga taga-kanluran vs PERSONAL ATTACK para sa karamihan ng mga PILIPINO
● mga KONSEPTONG kasama sa karanasan ng mga Pilipino
2. Pagtatakda ng Kahulugan
● PAGHAHANAP ng ANGKOP na KAHULUGAN base sa konteksto ng kulturang kinabibilangan; TRANSLATE; mayroong direktang TTRANSLATION - DIFFERENTIATE
○ “yung konsepto niyo, similar sa konsepto namin”
PAG-IIBA ng mga KONSEPTONG INAAKALANG MAGKASINGKAHULUGAN; paglilinaw sa mga PINAG-KAIBA ng mga KAHULUGAN at ang KAAKIBAT na PAGGAMIT base rito
Illustration 3: Pag-aantas ng Konsepto sa SP
Katutubong Konseptoex: salimpusa
Pagtatakda ng Kahuluganex: gunita
Pag-aandukhaex: paniniyansing
Pagbibinyagex: hiya, utang na loob
Paimbabaw na Asimilasyonex: reimporsment
Banyagang Konseptoex: home for the aged, prejudice
Karanasang PilipinoK
Kultura
Partikular Unibersal
Henetika
Inter-aktibong AsimilasyonImpluwensiyang Ligaw
B
EX: pagkatao (panloob)vs personalidad (panlabas); ala-ala vs gunita
3. Pag-aandukha
● BINIBIGYAN ng katutubong KAHULUGAN ang mga IDEYA at SALITANG HIRAM
○ asimilasyon ng mga konsepto
○ mas mayroong katutubong konsepto na mas parehas kaysa sa Pagbibinyag
○ NAIIBA ang IBIG SABIHIN; naka-base sa kung PAANO GAMITIN ang mga konsepto sa KONTEKSTO ng kultura
EX: seizing one's opportunity = kagarapalan; paniyaniyansing = touchy (lumitaw ang salitang ito sa kontekstong Pilipino dahil sa TABOO na mayroon tungkol sa paghawak-hawak sa mga kababaihan) – kung sa dayuhan pagiging “touchy” lang iyon, dito hindi
EX: salvage = to save vs pinatay; traffic = flow vs stop
● dahil sa walang exact translation ng konsepto, “magbibigay kami ng sariling kahulugan para sa konsepto niyo” - dahil naiintindihan namin ang ibig sabihin
○ sinasabi na: “dito, ganito ang ibig sabihin niyan”
4. Pagbibinyag
● pagsaSANG-AYON ng mga KONSEPTONG banyaga at unibersal sa KONTEKSTO ng katutubong pakahulugan
○ pagbibigay ng katutubong kahulugan ng mga banyaga sa kanilang mga salita at konsepto
EX: hiya (shame): iba ang kahulugan dipende sa panlaping ginagamit (nakakahiya, ikinahihiya, napahiya, walang-hiya)
5. Paimbabaw ng Asimilasyon
● paggamit ng mga BANYAGANG KONSEPTO at pagsasalin NITO, datapwat HINDI nito gaanong NAHUHULI ang KATUTUBONG PAG-UUGALI at PAG-IISIP
○ HINDI PRECISE ang paggamit; REMOTELY RELATED
○ nakaugat din ang KAHIRAPAN NG PAGSASALIN o PAGHAHANAP NG KATUMBAS dahil sa di pagiging pamilyar sa konsepto
EX: reinforcement = pagsasaayos ng mga pangyayari para tumaas ang probabilidad ng pag-uulit ng isang organismo vs napala = katalagahan o katarungang likas
EX: individuality[?]
6. Banyagang Konsepto
● LIGAW at mga banyagang KONSEPTO na WALA TIYAK na LUGAR sa konteksto ng KULTURANG PILIPINO
○ mga hindi talaga maabot ng kamalayan ng mga Pilipino dahil wala silang ganoong konsepto
EX: oedipus complex, castration anxiety
Filipinization of Personality Theory● Bakit kailangang magkaroon ng sariling teorya ang SP tungkol sa pagkataong Pilipino?
○ Ang PAGKAKAKILALA ng mga Pilipino sa kanyang SARILI ay base lamang sa ORYENTASYON ng mga DAYUHAN
■ pinaghalong SPANISH at US na mga salita ang ginagamit para i-DESCRIBE ang KATAUHAN ng Pilipino
EX: Mañana Habit; delikadesa, amor propio, Filipino Time;
○ LIMITADO ang paggamit ng katutubong pananaw o wika sa TAGALOG REGION
EX: Bahala na, Ningas Kugon, balato
■ hindi napapag-aralan, o naisasama sa pagbuo ng “National Character” ang konsepto at tingin ng IBANG REGIONS – bakit?
● Concentrated sa Maynila ang mga pag-aaral at unibersidad
saan nanggagaling ang ganitong uri ng pananaw?
○ Dahil ang oryentasyon mismo ng mga taong gumagawa ng pag-aaral ay base sa oryentasyon ng mga dayuhan
EX: MRP!
○ Ang HINDI PAGGAMIT NG WIKA sa pagsasagawa ng mga pag-aaral
■ NILALAPAT lamang ang mga katutubong konsepto sa mga PRE-EXISTING WESTERN CONCEPTS o definitions
■ MAKIKITA ang KAKULANGAN ng SAKOP ng dayuhang wika sa pag-INTINDI o PAGLALARAWAN ng katauhan ng mga Pilipino
■ “The token use of indigenous vocabulary should not be confused with the forming of appropriate theory” for Filipino personality
Pagkatao vs Personality
● Ginagawan ng mga PAG-AARAL ang PAGKATAO ng mga PILIPINO mula sa PANANAW ng isang taong MULA SA LABAS – VIEW from the OUTSIDE;
● ang tingin sa personality ay PANLABAS na ASPETO lamang
○ personality as defined by outward traits: mañana habit, tamad, ningas kugon, etc...
■ persona - mask na sinusuot at ma-oobserbahan o makikita mula sa labas
● the western orientation can be seen in the attempt to define personality itself
■ pagkatao – personhood; essence
● makikita ang panloob na aspeto at pagtingin sa konsepto
In Search of Core Meanings: The Role of Language
● Only through the use of indigenous language and perspective in research can the underlying
principles and concepts of Filipino personality be brought up
○ para maintindihan talaga ang katauhan ng mga kalahok
Core Filipino Values (KAPWA)
● Dito nakita na ang PAGGAMIT ng KATUTUBONG WIKA ay makapagbibigay LINAW sa mga konseptong inaakalang characteristics lamang
● na-identify gamit ang wikang Pilipino
● ito ang sentro, pundasyon ng katauhan ng mga Pilipino
Pakiramdam: Pakikipagkapwa sa Pagkatao[Shared Inner Peception, Self, and Identity in Kapwa Psycholoy]
CORE VALUE KAPWA(shared inner self)
Pivotal Interperonal Value
Pakiramdam [pakikipagkapwa-tao](shared inner perception)
Colonial / Accommodative
Surface Value
Hiya(propriety/dignity)
Utang na Loob(gratitude/solidarity)
Pakikisama(companionship /
esteem)
Associated Behavior Pattern
Biro(joke)
Lambing(sweetness)
Tampo(affective
disappointment)
Confrontative Surface Value
Bahala na(determination)
Sama/Lakas ng Loob
(resentment/guts)
Pakikibaka(resistance)
Surface values
● readily apparent attributes appreciated and exhibited by many Filipinos
accommodative vs confrontative Surface Values● ASV's function to maintain or keep the status quo between individuals and/or groups● CSV's surface when Filipinos take active participation in a situation
● these three (accommodative) are recognized as a triad, which emanates from the single trunk (CORE VALUE)
○ they are not free-standing values one can easily learn
○ you'd have to be INGRAINED with the CORE value for the SURFACE values to MANIFEST itself
● studying the surface values led to the identification of an underlying pre-condition: PAKIKIRAMDAM - PROCESSOR of surface values which come from the CORE EX: a person without PAKIKIRAMDAM, cannot have PAKIKISAMA and UTANG NA LOOB or HIYA
○ kailangan para gumana ang SV's ng isang tao
● ang taong hindi nakikitaan ng mga SURFACE values ay tinatawag na MASAMANG TAO
○ importance of language and it's use in the Philippine context
■ ang attribution ay directed towrads the inside of the person
EX: ang masamang tao ay WALANG HIYA, WALANG UTANG NA LOOB, WALANG PAKIKISAMA
○ “WALA” denotes the absence of SURFACE VALUES
■ hindi napapakita ang surface; hindi nag-surface!
○ mas masaklap ang WALANG PAKIRAMDAM – MANHID
■ mas inner ang kakulangan; walang pivotal value
○ mas malala ang taong WALANG PAKIKIPAGKAPWA
1. walang pakisama – matututo din
2. walang hiya – hindi naturuan ng mabuti ng magulang
3. walang utang na loob – iiwasan
4. walang kapwa tao – napakasama na niya
■ surface values may differ from sub-culture to sub-culture, but the core value remains the same for all Filipinos
■ ang konsepto din ng ABNORMALITY ay iba ang turing para sa mga Pilipino
● hindi tinitingnan bilang sakit ang abnormality
EX: sira ang ulo, may sayad, na-baliw vs you have schizophrenia, I am depressed
Pakikiramdam: The Pivotal Aspect of Kapwa
● Pivotal value of SHARED INNER PERCEPTIONS
○ SIP – heightened awareness and sensitivity
○ Mataragnon (1987): “feeling for another”
● DEFINITION: an active process involving great care and deliberation manifested in:
○ “hesitation to react, inattention to subtle cues, and non-verbal behavior in mental role-playing” (if I were in the other's position, how would I feel?) (Mataragnon, 1987).
● the PROCESS of “FEELING” to clarify an ambiguous situation to arrive at an appropriate response.
● Necessarily tied to the operation of all Filipino surface values
○ kaya tayo nakakaramdam ng HIYA ay dahil sa may PAKIRAMDAM tayo tungkol sa maaaring iniisip ng ibang tao
○ it gorverns our actions
■ NAKIKIRADAM din tayo para hindi makapagbibigay ng KAHIHIYAN sa ibang tao
○ ang UTANG NA LOOB ay nakatali din sa PIVOTAL VALUE ng PAKIKIRAMDAM
■ may emotional component sa pagkakaroon ng interaction
■ kung walang sense ng UTANG NA LOOB, maaaring bayaran na lamang ng katumbas ang UTANG at pagkatapos ay putol na ang ties
■ KAYA mahalaga ang VOLUNTARY INITIATION dahil nakatali ito sa pakiramdam ng kahihiyan ng isang tao – PAGKUKUSANG-LOOB
○ BAHALA NA has a relationship with PAKIKIRAMDAM
■ BAHALA NA: reckless, fatalistic
■ PAKIKIRAMDAM: careful and humanistic
● “IMPROVISATORY PERSONALITY” of Filipinos allow him to be comfortable with unstructured, indefinite, and unpredictable situtation
● same “IMPROVISATORY PERSONALITY” working in PAKIKIRAMDAM
● PAKIKIRAMDAM – Mataragnon (1987): “a person who knows how to get along well with others is one who is “magaling makiramdam”
The Centrality of Pakikiramdam in Behavioral and Interpersonal Domains
● Parallelism between accommodative surface values and behavioral-phenomenological domain of biro-lambing-tampo; the FORMER being pivoted by PAKIKIRAMDAM
● Biro
○ RELEVANT to the surface value of HIYA
○ INITIAL TENSION is attributable to hiya when the levels of interaction are below pakikipagpalagayang-loob
■ can be NEUTRALIZED by BIRO ■ teasing considered as a form of socialization or even a strategy for establishing
rapport
EX: “kabiruan ko na siya”
● Lambing
○ nakikita kung saan mayroong mabuong PAKIKISAMA/PAGSASAMAHAN
○ is NOT OVERTLY MANIFESTED in male BARKADAS but it is argued that LAMBING is simply MANIFESTED in DIFFERENT WAYS depending on sex, status, age, nature of relationship, etc
● Tampo
○ associated sa di pag-tanaw sa UTANG NA LOOB
The Internality-Externality Dimension
Pakikiramdam
● Prefix = “paki” indicates a request or plea
● Ramdam o Damdam = to feel
○ DAMDAM vs DAMA
○ napapakita muli ang hindi angkop na pagbibinyag sa salita o inadequacy ng English translation
○ di sapat ang English translation para mahuli ang “meaning” sa Philippine context
■ dama = external; damdam = internal
■ dahil may dalawang dimension ang pagkataong Pilipino: LOOB at LABAS
The Accommodative Filipino
Hiya
● Importance of affixation in Philippine culture
○ internal (loob)
■ related to INTERNAL QUALITIES or STATES
● mahiyain, kahiya-hiya, hiyang-hiya, napahiya
○ external (labas)
■ OBSERVABLE manifestation of HIYA
● hiyain, ikahiya, pinahiya, manghiya
○ kaya iba ang ibig sabihin ng “nahiya sa tao” at “nakakahiya” sa tao
Utang na Loob
● Reduced to being an equivalent of reciprocity (kaliwaan) by western researchers; misunderstood
○ distorted the image of Filipinos about themselves, and about the concept
○ why – because they took the concept as it is, without understanding and paying much attention to the concept of LOOB
● it entails inner states – a shared humanity (loob) that binds people together (utang)
○ occurs before any material possession is exchanged or given
○ different from western concepts of gratitude, which is too materialistic
■ it would be insensitive and inhuman to assume that a rape victim crying: “utang na loob! Wag mong gawin yan!” only refers to materialistic aspects about the interaction or situation
Pakikisama
● Misunderstood by western social scientists as being a core value for Filipino people
● erroneously translated as Smooth Interperonal Relations (SIR)
○ taking PAKIKISAMA as a VALUE, REDUCES the core value of KAPWA into mere
standards for SOCIAL RELATIONS, from it's being a concept of a SHARED INNER SELF
■ parang sinasabing panlabas na pakikipagtunguhan lamang ang importante sa Pilipino
● pakikisama is just a surface value for Filipinos; ang importante ay ang PAKIKIPAGKAPWA-TAO
● involves adjusting one's individuality (i.e. beliefs, principles, convictions, etc..)
The Confrontative Filipino
Bahala na
● Hinahalintulad sa FATALISM – escapist value
● Lagmay (1976)
“BAHALA NA operates in a situation of uncertainty and lack of information... despite this uncertainty, very few would avoid or run away from the predicament”
● an indication of the acceptance of the nature of things● acceptance of the inherent limitations of one's self, which is not passive
1. stimulates action not inaction2. it is not used in order to avoid problems3. inplies perseverance and hardwork4. gives a person LAKAS NG LOOB to see himself through hard times5. stimulates creativity
Lakas ng Loob
● Inner resource for change
● ranked as among the seven highly-valued characteristics of the Filipinos in a nationwide psychometric study in 1983
● enables one to face difficulty, even death
● a key ingredient in the realization of PAGBABAGONG-DANGAL
Pakikibaka
● Level of fusion in a common struggle (usually against oppression and exploitation)
○ a motivation for people
● different from pakikisama
○ involves strength of will and determination (inner states) as compared to pakikisama (preference for SIR)
Pagkatao at Kamalayan
● Ipinapakita ang PARALLELISM sa mga konseptong inaakalang walang kaugnayan
● paglilinaw sa PANLOOB at PANLABAS na ASPETO ng PAGKATAONG Pilipino
● pagbibigay ng DAAN sa mga maaring gawing mga PANANALIKSIK tungkol sa PAGKATAONG PILIPINO at mga KATUTUBONG KONSEPTO
Kaluluwa – Diwa
● Ang diwa ay KAPAREHAS ng GAMIT ng SALITANG KALULUWA ng mga Kristiyano
○ ESSENCE, buod (summary) ng pagkatao; SAYSAY ng PAGKATAo
■ nasa kaloob-loban ng isang tao ang kanyang buod; kaibuturan [?]
● magkatambal na konsepto ang kaluluwa at diwa dahil tinitingnan ang kaluluwa na dahilan ng “PAGIGING” o EXISTENCE ng isang tao
EX: ang taong walang kaluluwa ay nawawalan ng silbi; wala ang “essence”
Mga Kahulugan ng Diwa
Buod-Haka● ang essence ng KATAUHAN ay BINUBUO ng kanyang mga KARANASAN na NAGMUMULA
sa kung PAPAANO niya TINATANGGAP ang mga NANGYAYARI sa kanyang BUHAY; how they MAKE SENSE of the WORLD
○ Buod (summary o conclusion)
■ tiyak
■ observations, KONKLUSYON tungkol sa KAPALIGIRAN
■ mga LOHIKAL na EKSPLANASYON o konklusyon
○ haka [?]
■ di tiyak
■ ideya, haka-haka; hula; assumptions; hypothesis
Bait-Malay
● ang diwa ng isang tao ay binubuo rin ng KALAGAYAN ng kanyang PAG-IISIP at ang kanyang PERSEPSYON sa mga NANGYAYARI
○ bait
■ sintido, isip, sintido komon
● mga panloob na katangian ng diwa
○ malay (malay-tao)
■ nakatuon sa panlabas sa realidad
■ nasasabing “may malay” ang isang tao kapag nagagawa niyang MARANASAN ang panlabas na realidad o EXTERNAL STIMULI
● kamalayan ng isang taong nagmamasid
EX: ang isang taong nawalan ng malay ay hindi nawalan ng bait, vice versa [so?]
Budhi● Sumasakop sa naunang mga kaugnayan ng diwa
● may dalawang aspeto
1. isang nakatuon sa MORAL, tiyak at LOOB - KONSENSIYA
2. isang nakatuon sa di-tiyak, INTELLECT, OBJECTIVE, LABAS o realidad - UNAWA
● sinasabing ang isang bagay ay “nabubudhian” kapag ito ay nawawari o natatanto (NAUUNAWAAN)
○ Unawa (discernment)
■ tungo sa LABAS
■ nakakabit sa budhi ang paggamit ng unawa, samakatuwid, nakakabit din ang diwa o kaluluwa ng isang tao sa kung paano niya nauunawaan ang kanyang karanasan
● buod-haka
■ intelektwal na pagtatantiya at pag-unawa
○ Konsensiya (conscience)
■ moral na aspeto ng budhi; nakatuon sa loob
● HINDI LAMANG ang panlabas na aspeto at ang OBHEKTIBO ang MAHALAGA
■ moral na pagtatantiya at pag-unawa
Ulirat (sanity[?])
● MAS MALAWAK kaysa sa MALAY-TAO
○ malay-tao = tinutukoy lamang ang PARTIKULAR sa isang tao
○ kamalayan = mas KOLEKTIBO; bahagi lamang nito ang malay-tao
EX: parang conscious at collective unconscious ni Jung
● ang ulirat ang NAGDURUGTONG sa BAIT, DAMDAM, PAKIRADAM, at PANDAMA
EX: “ang mawalan ng ulirat ay hindi lamang “hinihimatay” (unconscious o nawawalan ng malay-tao), maaaring sabihin na NAGUGULO ANG PERSEPSYON NIYA MISMO
● napuputol ang pakikipag-ugnayan ng isang tao sa panlabas na realidad; split in one's psycheGinhawa-Damdam
● nakatali din sa diwa dahil ito ang NAGDIDIKTA sa kung anong NARARAMDAMAN ng isang TAO tungkol sa KANYANG KALAGAYAN
● Ginhawa (peace, calmness)
○ Batayan ng KAAYUSANG PANDAMDAMIN at PANDAMA ng tao
EX: magaan ang pakiramdam; maginhawa; kaginhawahan
● Damdam (feelings)
○ NAG-UUGNAY SA NARARAMDAMANG GINAHAWA dahil ito ang PERSEPSYON sa
LAHAT ng NANGYAYARI sa loob at labas ng tao
○ nahahati pa mula sa loob; ang ANDAM at DAMA
Andam-Dama● Andam (AWARENESS of one's INTERNAL STATES and the GUT-FEELINGS ASSOCIATED
with external STIMULI)
○ tumutukoy sa persepsyon ng mga bagay na mula sa labas patungo sa loob
○ pagkabahala sa maaring maging epekto ng panlabas na pangyayari sa panloob na kalagayan (damdam)
Damdamin-Pakiramdam● Damdamin
○ patungo din sa loob
○ refers to the internal state or emotions, NOT CONCERNED about EXTERNAL STIMULI
● Pakiramdam
○ PANLOOB na KALAGAYANG NAKATUON sa PANLABAS na mga PANGYAYARI at mga bagay na papatungo sa loob
○ refers to the internal state or emotions, BUT IS CONCERNED about external stimuli
● Loob (sumasaklaw sa lahat ng internal states ng isang tao [?])
○ kaiba ito sa budhi (may aspetong moral)
■ ang budhi ay tungo sa unawa
■ ang LOOB ay TUNGO SA GAWA(actions)
EX: malakas at buo ang loob = dipende sa kinalabasang gawa o kilos
○ tinutukoy ang emosyonal na aspeto ng isang tao
EX: mabigat ang loob; magaan ang loob
○ kalagayan ng damdamin; aspeto ng damdamin na isang panloob na reaksyon sa panlabas na karanasan
EX: sama ng loob 1. Nasa anong antas ang mga konseptong hindi abot ng kamalayan ng mga pilipino, tulad ng Oedipus Complex, castration anxiety, o home
for the aged. - banyagang konsepto 2. kapag ang isang konsepto ay binibigyan ng katutubong kahulugan subalit naiiba ang orihinal na ibig sabihin nito, ito ay nasa ___ na antas
ng konsepto sa SP. Isang halimbawa dito ang salitang salvage kung saan naiba na ang ibig sabihin para sa mga Pilipino - pag-aandukha3. Ito ang mga konseptong malapit sa kamalayan at karanasan ng mga Pilipino. Madalas ay mali o hindi eksakto ang pagkakaintindi ng mga
dayuhan na nagdudulot ng maling pag-unawa at pagtingin sa mga Pilipino. - katutubong konsepto4. ano ang core value ng mga Pilipino? Loosely translated, ito ay tinatawag na “shared inner self”. - kapwa5. ang pakiramdam, loosely translated as “shared inner perception”, ay tinatawag na ___ interpersonal value. Ito ang nagsisilbing leverage
point o processor upang mag-manifest ang core value ng mga Pilipino. - pivotal6.7. ano ang dalawang klase ng surface values na mayroon ang mga Pilipino?
T o F8. ang hiya ay kayang ma-neutralize ng biro? - T9. hindi makikita ang lambing sa barkada ng mga kalalakihan dahil naiilang silang ipakita ang pagmamalasakit sa kapwa lalaki. - F10. ang pinaka mahalagang konsepto sa pagkatao ng mga Pilipino ay ang kanyang pakiramdam sa kanyang kapwa. - F
Kapwa Bilang Batayang Konsepto ng Pagkataong Pilipino
● Core value – KAPWA - PAKIKIPAGKAPWA
○ HINDI nangangahulugan o TUMUTUKOY sa IBANG TAO lamang
■ tinutukukoy sa PAGKAKAISA NG SARILI AT NG IBANG TAO
○ naaayon sa konsepto ng INTERDEPENDENT SELF
■ ang SARILI ay HINDI HIWALAY sa ibang tao
● PAGPAPAHALAGA SA sasabihin, niloloob at ipinapakita ng IBANG TAO sa atin
● ayon kay Enriquez, ang paggawa ng masama sa ibang tao ay katumbas ng paggawa ng masama sa ating sarili – INTERDEPENDENT
○ makikita sa pagkakaroon nating ng RELATIONAL SELF
■ mahigpit nating RELASYON sa ating PAMILYA'T KAMAG-ANAK at sa malaking PAGPAPAHALAGA sa ating KAPWA
○ ang IBANG TAO at DI IBANG TAO ay parehas tinitingnan bilang KAPWA
■ nagkakaiba lang sa mga BEHAVIORAL PATTERN na ating ipinapakita
● iba ang trato sa mga di iba at ibang tao
Bahala Na at Hiya
● Hiya
○ INTERNAL at EXTERNAL na aspeto
● Bahala na
○ DETERMINISM at hindi FATALISM
Utang na Loob at Sama/Lakas ng Loob
● ASV: Utang na Loob at Sama ng Loob
● Utang na Loob
○ hindi katumbas ng NORM OF RECIPROCITY
■ N.O.R – ibinibigay lamang ang katumbas ng utang
■ UTANG NA LOOB – walang kasiguraduhan kung san nagtatapos ang pagkakautang
■ HINDI maaring TANGGIHAN o PUMILI kung KAILAN ka TATANGGAP ng utang na loob
○ MALALIM ang pinag-uugatan ng konsepto
EX: babaeing gagahasain: “utang na loob! Wag ninyong gawin iyan
■ PLEA FOR COMMON HUMANITY :: pagrespeto sa dignidad at karangalan ng bawat tao
Pakikisama at Pakikibaka
● Pakikisama
○ hindi gaanong accurate ang pagsasalin bilang SIR
■ dahil MAS PINAKIKISAMAHAN pa nga ang mga IBANG-TAO
■ hindi masyadong ramdam o ginagawa ang pakikisama sa mga DI IBANG-TAO
○ may mga nagsabing ito daw ang core value ng mga Pilipino – Lynch (1961, 1973)
■ paanong masasabi ito kung tinatawag na walang pakikisama ang mga taong ayaw sa korupsyon?
● implication?
■ Ito ay mababang na uri ng tunguhan lamang
Behavioral Patterns and Value Structure: Surface, Core, and Societal Values
Associated Societal Values Karangalan Katarungan Kalayaan
Linking Socio-personal Value Kagandahang loob (pagkamakatao)
CORE VALUE KAPWA(shared inner self)
Pivotal Interperonal Value
Pakiramdam [pakikipagkapwa-tao](shared inner perception)
Colonial / Accommodative
Surface Value
Hiya(propriety/dignity)
Utang na Loob(gratitude/solidarity)
Pakikisama(companionship /
esteem)
Associated Behavior Pattern
Biro(joke)
Lambing(sweetness)
Tampo(affective
disappointment)
Confrontative Surface Value
Bahala na(determination)
Sama/Lakas ng Loob
(resentment/guts)
Pakikibaka(resistance)
● Ang LIPUNAN ang PINAGMUMULAN ng mga ASAL, KAUGALIAN, at PAG-UUGALI ng mga Pilipino○ nakatali din sa pagiging KOLEKTIBO ng ating oryentasyon○ pagbibigay halaga sa INTERDEPENDENCE kaysa INDEPENDENCE
Associated Societal Values
● Karangalan○ loosely translated as DIGNITY
■ internal – dangal● parangal
■ external – puri● papuri
● Katarungan○ loosely translated as JUSTICE
■ where laws reflect “CULTURALLY ROOTED VALUES of the people that EVOLVED in
the very fabric of SOCIAL LIFE in the course of their HISTORY” (Enriquez)○ the recognition of certain basic rights or KARAPATAN
■ EQUITY in giving rewards to a person■ pagtanggap ng nararapat – root word: DAPAT
○ baranggay system■ similar sa amicable settlement■ dito kadalasan naaayos ang mga kaso
● pinipiling maayos na kaagad – to PRESERVE and AVOID DISTURBANCE in the CORE VALUE, KAPWA
● Kalayaan○ often interpreted as FREEDOM or the license to do as one pleases○ DIFFERENT from WESTERN concepts of individual RIGHTS
■ CLASHES with pakikisama or pakikibagay (conformity)● hindi magawa ang gusto dahil kailangang makisama o makibagay
○ NOT parameters afforded to the person BY LAW, but those by NATURE
■ ang KAKAYAHANG MAGAWA ang KINAKAILANGAN ayon sa mga pangangailanganEX: kaingin ng mga Aetas
Linking Socio-Personal Value
● NAGDURUGTONG sa ating CORE VALUE o sarili at sa mga itinuturo sa atin ng LIPUNAN● Kagandahang-Loob
○ shared inner nobility
Kapwa and the Struggle for Justice, Freedom and Dignity (Enriquez)
Pamamaraan ng Pakikipagkapwa
● level of interaction with other people
○ ranging from the RELATIVELY UNINVOLVED CIVILITY up to the TOTAL SENSE OF IDENTIFICATION
● hindi lamang ito nag-iiba CONCEPTUALLY, kundi pati BEHAVIORALLY
○ IBA ang PINAPAKITANG pag-UUGALI at PAGKILOS o pagtrato dipende sa antas ng pakikipag-ugnayan
● KAILANGAN GUMAGANA ang pivotal value ng PAKIKIRAMDAM
3. Ibang tao (outsider)○ pakikitungo
■ level of amenities / civility
○ pakikisalamuha
■ level of “mixing”
○ pakikilahok
■ level of joining /participating
○ pakikibagay
■ level of conforming
○ pakikisama
■ level of adjusting
4. Di Ibang tao (one-of-us)
○ pakikipagpalagayang loob
■ level of MUTUAL TRUST / rapport
■ IDEAL STAGE that should be reached with participants when CONDUCTING RESEARCH
○ pakikisangkot
■ level of getting involved
○ pakikiisa
■ level of fusion, oneness and full trust
● EX: bisita
○ kabilang sa ibang tao
○ paghahanda ng MASASARAP ng mga PAGKAIN sa magagandang pinggan
○ malalaman kung ang antas ng pakikipag-ugnayan ay umabot na sa antas ng di-ibang tao, kung hindi na nagdudulot na pagkataranta ang iyong pagdating, may pasabi man o wala (Fernandez, 1986)
■ kapag komportable na makisawsaw ka sa sawsawan ng may sawsawan, di ka na ibang tao!
○ traceable to the superordinate core value of KAPWA
Activity: paramihan ng maisusulat na salitang nagsisimula sa “KA-”
The Shared Inner Self [concept] (SIS) – Kapwa [value]
● often ERRONEOUSLY TRANSLATED as “others”
○ in English, the word “OTHERS” is used in OPPOSITION to the “SELF”
○ IMPLIES A SEPARATION from one’s “SELF”; recognition of “self” as a SEPARATE IDENTITY
● KAPWA as the UNITY of the SELF and OTHERS
○ recognition of a SHARED IDENTITY; an INNER SELF, shared with others
● pakikisama mistakenly translated into SIR
○ reductionism
● maaaring gamitin ang PAGTUTUNGUHAN para TUKUYIN ang lahat ng ANTAS ng PAKIKIPAG-UGNAYAN, subalit ang PAGKIKIPAGKAPWA ay nagagawa ito, kasabay ng PAGPAPAHIWATIG ng VALUES at CONVICTION ng mga Pilipino
● comes from the AWARENESS of a SHARED IDENTITY
○ ang “SELF” o “AKO” (EGO) at ang “IBA-SA-AKIN” (others) ay IISA sa KAPWA PSYCHOLOGY (how they refer to the theoretical and conceptual framework of kapwa within SP)
○ kapag ang SARILI ay INIISIP na HIWALAY na siya SA kanyang KAPWA, siya ay nagiging INDIVIDUATED (parehas ng Kanluraning konsepto nito)
■ also DENIES the STATUS of KAPWA to the OTHER – and therefore DENIES the status of KAPWA TO the “SELF”
● makikita ang pagpapahalaga sa KAPWA sa mga konseptong mayroon ang mga Pilipino
EX: SALING-PUSA
○ pagbibigay halaga sa mga IBANG TAO
○ BINIBIGYAN ng PAGKAKATAON na MAKASALI ang mga TAGA-LABAS o di kasapi ng grupo
■ nabibigyan pa nga kadalasan ng PRIBILEHIYONG WALA ANG MGA KASAPI
○ other cultures might have a strong preference for in-groups
■ can result in discrimination
■ Filipinos are able to WELCOME THOSE FROM THE OUTSIDE; can ACCOMMODATE them the SAME WAY as their in-groups
● THREE pronouns for the English word “WE”○ evidence that FILIPINOS are still able to DISTINGUISH between INSIDERS and
OUTSIDERS■ kita – inclusive; focuses on the listener
■ tayo – inclusive; includes the listener
■ kami – exclusive; excludes the listener; referent
Loob as a Psycho-Moral Reality
Sarili: Man as SELF
● Sarili
1. as a reflex concept at the center of human experience
■ TAGA-SALO ng karanasan; TUMATANGGAP ng STIMULI mula sa labas
■ ang KARANASAN ay NANGYAYARI sa “SARILI” - the object of experience
2. it is NOT MERELY AN OBJECT, but the SUBJECT of EXPERIENCE
■ it is the core/center that is NOT MERELY A RECEIVER of the EXPERIENCE, but is actually the GENERATOR OF IT
● THERE IS EXPERIENCE because there is an AWARENESS OF IT, an AWARENESS OF THE EXPERIENCE HAPPENING TO SELF
● “it is an AKO WHICH IS CONSCIOUS of the thing happening sa akin”
■ that is why we are able to experience a SEPARATION OF EXPERIENCE FROM SELF
EX: nawala sa sarili
3. it is the locus of freedom
■ it AFFIRMS ITSELF AS AN INDIVIDUAL through kasarinlan
● as a SEPARATE identity from the EXTERNAL
■ it is MALAYA in the sense that it can STAND ALONE: makapag-iisa
● it AFFIRMS ITSELF as AUTONOMOUS and CAPABLE of SELF-GENERATED and SELF-CONSTRUCTIVE ACTIONS in the sense of pagsasarili: sariling gawa; sariling sikap
■ sarili is man as individual
● loob is the zone that surrounds it; from where sarili emanates from; CONTAINER
● sarili grows outward; as it does, so does loobEX: turtle
● sarili becomes not like the outside, but the loob
● Supporting Structures act as the bridge to link LOOB to SARILI
EX: perception; emotions; initiative
Two Dimensions of Sarili (self)
1. Psychological Personality
○ outer, objective aspect of self
○ aking sarili = personality
■ defines the actual self
EX: how others see me, how i behave in front of them, dispositions
○ personality is a function of sarili insofar as it constitutes the subjective self as distinct and identifiable individual
■ the seat of a person's concrete individuality
○ sarili as personality = katauhan
■ that which defines one's human being [?]
2. Moral Character
○ set of values and attitudes , principles, norms and ideal that lend a person his moral form
○ how a person functions as determined by an internal state of deciding whether something is right or wrong
■ inner perception of reality
○ character as a function of sarili is the value-laden part of the person
○ character = pagkatao; existential self
■ that which defines one's being human [?]
Sarili
● at the core of both personality and character is the ego or self (sarili)
○ sarili manifests itself either as personality or character
● pinaka-loob/kaloob-looban
○ not loob itself, but the actual self
Assignment: bring art materials next week
Illustration 4: wheel as representation of the relationship between loob and sarili
LOOB SARILI
Supporting structures
Tungo sa Maka-Pilipinong Paraan ng Pananaliksik● Nakita mula sa ibang diskusyon:
○ justification para sa pagiging DISIPLINA NG SP sa loob ng sikolohiya
○ justification para sa pagkakaroon ng KATUTUBONG PANANAW SA SIKOLOHIYA
■ ang tunay na KROS-KULTURAL na sikolohiya
○ pagbibigay ng ALTERNATIBONG PALIWANAG sa mga historikal na kaganapan
■ six phases of cultural domination
○ pagkakaroon ng KATUTUBONG PANANAW at ITERPRETASYON tungkol sa mga KAUGALIAN ng mga Pilipino o pagkakaroon ng alternatibo, katutubo, at maka-bayang pagtingin sa KALAGAYAN ng LIPUNAN
■ MRP
■ ningas kugon, manaña habit, bahala na, utang na loob, etc...
○ pagbibigay ng KATUTUBONG PANANAW tungkol sa PAGKATAO ng mga Pilipino
■ paglalahad ng KATUTUBONG TEORYA sa pagkatong pilipino
■ paglalahad ng iba't ibang KATUTUBONG KONSEPTO
● loob at labas
● utang na loob
● kapwa
● antas ng pakikipag-ugnayan
● pag-aantas ng mga konsepto
● nakita mula sa mga ito na HINDI ANGKOP ang mga KONSEPTO at PARAAN ng mga DAYUHAN lalo na sa larangan ng sikolohiya at agham panlipunan
ang pagiging objective ba ng sikolohiya bilang siyensiya ay sinasabing walang pagkiling ang mga sikolohista?
Mga isyu sa pagpili pa lamang ng paksa ng mga mananaliksik
○ MAYROONG NATURAL na PAGKILING sa PAGPILI ng mga PAKSA ang mga mananaliksik
■ intrinsic bias
○ PAG-UULIT NG MGA PAG-AARAL ng mga dayuhan sa konteksto ng Pilipinas
○ PAGDIDIKTA NG MGA TAGA-TUSTOS ng mga pag-aaral sa mga paksang dapat mapag-aralan
Ano ngayon ang mga problema dito?
● Ang mga PAKSA AY HINDI HANGO SA TAONG PINAG-AARALAN
○ hindi sila ang paksa; INILALAPAT sa kanila ang paksang gustong pag-aralan
● WALANG KAUGNAYAN o KABULUHAN sa kanilang BUHAY AT SULIRANIN ang mga sinasagawang mga pag-aaral
● hindi nakakatulong upang MABAWASAN ang KAMANG-MANGAN ng mga tao
○ hindi nakakatulong sa PAG-UNAWA ng mga PAGKATAO, sa PAGLUTAS ng mga SULIRANIN, at PAGBIBIGAY ng mga REKOMENDASYON para sa PAGPAPAUNLAD
● higit sa lahat, ito ay reresulta sa PAGBABAGO at PAGLIHIS ng PAG-IISIP mula sa katutubo at makatotohanan ayon sa karanasan ng mga Pilipino, patungo sa oryentasyon ng mga dayuhan
○ nakikita na ito ngayon:
■ pananaw na ang gawa ng DAYUHAN AY mas MAHUSAY
■ MATAAS ang PINAG-ARALAN kapag magaling magsalita ng INGLES
■ MABABANG PAGTINGIN sa mga elementong KATUTUBONG (kagandahan, pananamit, wika, musika, pelikula, etc...)
Saan nagmumula ang ganitong uri ng problema
● Di makapamiling pagtanggap sa mga inihahain sa akademiya at lipunan
paano ngayon mararating ang ganitong uri ng pagsasakatutubo ng panlipunang agham sa Pilipinas?
● Pagbuo ng KATUTUBONG TEORYA at mga KONSEPTO
● PAGSASAKATUTUBO NG PARAAN NG PANANALIKSIK
○ disiplina ng SP bilang isang SIYENSIYA
Mga Mungkahi para sa maka-Pilipinong Pananaliksik
3. IBATAY sa INTERES ng mga KALAHOK ang pagpili ng PAKSANG sasaliksikin○ dapat kilalanin muna ang mga kalahok at HANGUIN MULA SA KANILA ANG PAKSA
■ may KAUGNAYAN sa kanilang sariling KARANASAN ang pag-aaral
4. Wag magpapadala sa mga sinasabing ekspertong paraan ng pananaliksik, lalo na sa konteksto ng sikolohiya at agham panlipunan○ PAGKILING SA EKSPERIMENTAL na paraan sa sikolohiya
■ ang kalahok ay mga tao
○ mas maraming o MAKABULUHAN ang DATOS na mapupulot sa pag-aaral ng tunay na buhay at karanasan (field methods)
■ qualitative research vs quantitative research (experimental)
5. Hindi ang PAGSANG-AYON ng mga RESULTA sa HAKA-HAKA NG MANANALIKSIK ang mahalaga
○ importante ay ang PAGLALAHAD NG KATOTOHANAN AYON sa mungkahi ng mga KALAHOK
6. Pagbibigay ng halaga sa sariling karanasan, palagay at haka-haka
○ ang katotohanan tungkol sa sikolohiya at agham panlipunan ay nagmumula sa karanasan ng mga tao, at hindi sa mga eksperto
■ mahirap kapag masyadong naka-dipende sa sinasabi ng mga DAYUHANG LITERATURA
● kahalagahan ng pagkakaroon ng KOLEKSYON NG KATUTUBONG MGA PANANALIKSIK
7. Gumamit ng MODELO NG PANANALIKSIK na batay sa KARANASAN ng mga PILIPINO
○ dapat magkaroon ng sariling modelo na hango rin sa karanasan at angkop sa konteksto at kultura ng mga Pilipino, ang paraan ng pananaliksik sa agham panlipunan
Iskala ng Mananaliksik at Kalahok
● Ang approach ng mananaliksik sa lugar na pagsasagawaan ng pag-aaral o sa mga kalahok● mga metodong maaaring gamitin para makalikom ng datos
1. Pagmamasid
2. Pakikiramdam
3. Pagtatanong-tanong
4. Pagsubok
5. Pagdalaw-dalaw
6. Pagmamatyag
7. Pagsusubaybay
8. Pakikialam
9. Pakikilahok
10. Pakikisangkot
● pamana ng lahi at abot ito ng kamalayan ng mga Pilipino
● SUBOK ang mga ito sa karanasan, kultura, at konteksto ng Pilipinas bilang mga metodo upang MAKALIKOM ng IMPORMASYON
○ kailangan mai-angat ang antas nito bilang isang sistematikong paraan ng paglilikom ng datos upang maging siyentipiko, at pormal na maitura sa mga pamantasan
● ANGKOP sa pag-uugali at pang-araw-araw na pamumuhay sa KONTEKSTO ng mga PILIPINO
● nakaayos mula sa pinaka-simple hanggang sa pinakamasalimuot
Iskala ng Pagtutunguhan ng Mananaliksik at Kalahok/Antas ng Pakikipag-ugnayan
● Variation ng AnP pero sa konteksto ng pagsasagawa ng pananaliksik
1. Pakikitungo
○ ang pagsunod sa atas ng mabuting asal ayon sa kaugalian ng pakikipagkapwa
2. Pakikisalamuha
○ tumutukoy sa pakikitungo sa maraming tao
○ mas malapit sa pakikiisa kaysa pakikitungo
3. Pakikilahok
○ pagsali o pagsubok
4. Pakikibagay
○ PAG-AYON ng mga KILOS, LOOBIN at SALITA ng isang tao sa kanyang kapwa
○ hindi kailangang taos sa kalooban
Maaaring Layunin:
■ atas ng mabuting asal
■ atas ng pagnanais makinabang
■ atas ng hangaring ilapit ang loob sa iba
5. Pakikisama
○ paglahok at pagsama sa gawain ng ibang tao dahil sa pakikipagkaibigan o dahil sa maaaring ipakinabang sa hinaharap o siyang hinihingi ng pagkakataon
6. Pakikipagpalagayang-loob
○ mga kilos, loobin at salita ng isang tao na nagpapahiwatig na panatag ang kanyang kalooban sa kanyang kapwa
○ wala nang nararamdamang hiya dahil sa ganap na pagtitiwala
7. Pakikisangkot
○ mas malalim o mas immersed ang mananaliksik kaysa sa pakikilahok○ participate vs involved
8. Pakikiisa
○ kilos, loobin at salita na nagpapahiwatig ng ganap at lubos na pagmamahal, pagkakaunawa at pagtanggap sa minimithii bilang sariling mathiin din
● batay sa makapilipinong pananaw na ang RELASYON NG MANANALIKSIK at KALAHOK ay PANTAY, at nagdaraan sa iba't ibang antas
○ ang kalahok ay hindi guinea pig
■ siya ang EKSPERTO at ang PINAGMUMULAN ng DATOS; ang MANANALIKSIK ay TAGAPAG-BALITA lamang ng mga ito
■ siya ang TUNAY NA NAKAKAALAM ng mga bagay-bagay tungkol sa paksa
○ Nakadipende ang uri, KALIDAD AT KATOTOHANAN ng mga DATOS na makukuha sA ANTAS NG PAG-UUGNAYAN ng mananaliksik at kalahok
■ BATAY SA ANTAS NA NAABOT sa iskala ng mananaliksik
■ ang PAGKAKALAPIT NG KALOOBAN ng mananaliksik at kalahok
○ sa antas ng PAKIKIPAGPALAGAYANG-LOOB nakukuha at MAPAPASOK ang TUNAY na KALOOBAN ng kalahok
■ ang habol sa datos ng mga sikolohista ay yaong BUKAL sa KALOOBAN
■ dito nakukuha ang TAOS-PUSO at MALALIM na SAGOT
■ mahalaga ang PAGPAPAKITA ng KATUMBAS NA KILOS AT DAMDAMIN ng mananaliksik sa kanyang kalahok (reciprocity)
● pananatili ng tiwala
● BUMABALIK SA MAS MABABAW NA ANTAS kapag naramdaman ng kalahok na hindi nasusuklian ang kanyang pakikitungo
○ nawawala ang taos-pusong datos = sayang ang pananaliksik
Pakapa-kapa: Paglilinaw ng Isang Konsepto sa Nayon (Carmen E. Santiago)● 1975, naging interesado si Carmen Santiago na pag-aralan ang konsepto ng pagkalalaki
○ walang kaugnayan ang mga nakasulat na materyales sa konteksto ng Pilipinas
● nagpasya siyang magtungo sa isang nayon sa Bulakan
○ walang istriktong disenyo ang kanyang pananaliksik, walang review ng literature
○ nagpunta siya doon na dala-dala ang nag-iisang tanong: Ano ang kahulugan ng pagkalalaki?
● Dito natuklasan ang katutubong lapit ng PAKAPA-KAPA
○ isang paraan o METODO NG PANANALIKSIK NA WALANG BAHID NG ANUMANG PAG-AAKALA o suppositions – suppositionless approach
Paraan ng Pagkuha ng Datos
● Ginamit ang pakikisangkot sa kalahok bilang metodo
○ hiram mula sa antropolohiya; subok na sa kakayahang lumikom ng datos mula sa field■ nakakakuha ng datos na hindi maaaring makuha mula sa mga questionnaires o
interview
EX: BEHAVIORAL OBSERVATIONS sa actual environment, problem with SELF-REPORT SCALES
● kadalasan nakikita ang mga ito bilang superyor sa ibang metodo dahil sa laganap ang paggamit nito sa pananaliksik , partikular sa mga dayuhan
○ ORYENTASYON ng mga SIYENTIPIKO sa pagiging OBJECTIVE
EX: qualitative vs quantitative
■ mahalaga ang triangulation
Ang Proseso
● nakitira sa baryo ng ilang buwan
● nakihalubilo at nakisama sa mga gawain, paniniwala, tradisyon, at ibang pang-araw-araw na gawain
● sinubukang magbigay ng PTAT sa mga taga-baryo
○ hindi itinuloy dahil sa hindi sanay ang mga taga-baryo na sumagot ng mga psychological tests
● walang guide questions, questionnaires o kung ano pa
○ ang mga kalahok ang nagdidikta ng pagkakasunod-sunod ng talakayan
1. hindi nabibigyan ng laya ng mga kalahok na sabihin ang sinsaloob kapag may guide questions; at hindi sila sanay sa ganitong paraan ng pakikiusap sa mga tao
2. hindi maiiwasan ang leakage ng mga tanong sa ibang mga kalahok
3. madalas nararamdaman ng mga kalahok na isang pagsusulit ang nagaganap at sinusukat ang kanilang katalinuhan
Activity: blind fold volunteer; huhulaan kung sino ang kinakapa
Pakapa-kapa as an approach in Philippine Psychology
● Kadalasang nangyayari kapag HINDI PAMILYAR SA LUGAR O GAWAIN O ISANG BAGAY
○ pumapasok o sumusubok ng walang alam at PINAKIKIRAMDAMAN kung PAPAANO DAPAT KUMILOS at kung SAANG DIREKSYON TUTUNGO
● EXPLORATION into cultural, social or psychological data without the chains of overriding theoretical frameworks
○ ORYENTASYON sa pagsasagawa at pagpasok ng mananaliksik sa lugar ng pag-aaral
○ iba sa nakasanayang kanluraning ortyentasyon ng pagsasagawa ng mga pag-aaral
EX:
■ PUNO ang isip ng mananaliksik ng mga HAKA-HAKA tungkol sa penomenang pag-aaralan
■ HINDI TINITINGNAN ANG MGA KALAHOK BILANG MGA EKSPERTO; ang mananaliksik ang maraming alam
■ mayroon ng AGENDA o GUSTONG MAKITA ang mananaliksik bago pa man makakuha ng datos mula sa mga kalahok o sa setting● confirmation bias
● unobtrusive
● qualitative o field method ng pananaliksik
○ mas NAHUHULI ANG DAMDAMIN AT SALOOBIN ng mga kalahok
■ hindi nabababa ang antas ng mga kalahok sa mga numero
EX: EXPERIMENTAL, STATISTICAL PROBABILITIES
○ kaakibat din ang ilang kritisismo ng ibinabato sa iba pang metodo ng pananaliksik
EX: bias, observer effect, and data contamination
■ maraming kritisismo tungkol sa qualitative research subalit ito ang mas akma para sa agham panlipunan
Problem of Reliability and Validity
Reliability = repeatability of observations under same/similar situatinal conditions
Validity = “truth” or accuracy of observations or measurements
● pagmamasid (non-participant observation)
○ maaaring ULITIN ang OBSERVATIONS ng ilang ulit para makita kung PAREHAS ang mga KONKLUSYON na mga makukuha
■ parehas ng test-retest na paraan ng paniniguro
● pagtatanong-tanong
○ maaaring magbigay ng DALAWANG MAGKATULAD NA PROBING QUESTIONS para makita kung parehas ang mungkahi ng mga kalahok
EX: madalas ka bang magsinungaling vs madalas ka bang magsabi ng totoo
● sa isyu ng validity maaaring kumuha ng IBA'T IBANG SAMPLE para masiguro ang katiyakan ng mga resultang nakukuha
● maaaring hindi tumugma ang PAKAPA-KAPA sa ibang paninigurong pang-agham
○ kakulangan sa STATISTIKAL NA IMPORMASYON o pruweba
■ maaaring gumamit ng mga NON-STATISTICAL na paraan para mapatunayan ang reliability at validity nito bilang metodo sa pananaliksik
Observer/Investigator Effect
● problema sa PAGLILINAW kung ALIN ang INTERPRETASYON ng MANANALIKSIK at ano ang FACTUAL
● maaaring magkaroon ng PAGKAKAIBA sa MUNGKAHI o responses ng mga kalahok DIPENDE kung sino ang MANANALIKSIK
○ apektado ng gender, physical attractiveness, etc...
○ maaring kumuha ng IBA'T IBANG mga MANANALIKSIK para makita kung parehas ang mga mungkahing nakukuha
Disovery and Identification of concepts vs Hypothesis-Testing
Pakapa-kapa:
● sets aside “universal” concepts of psychology
○ leads to DISCOVERING CULTURAL PARTICULARITIES
● is LIBERATING for FILIPINO PSYCHOLOGISTS
○ not tied-down or restricted to experimental research techniques
○ not hampered by locally irrelevant methods
● works along traditionally/culturally accepted probing procedures
Ang Sikolohiya sa Pilipinas:
● STERILE AT IRRELEVANT dahil sa kagustuhang i-pattern sa kanluraning modelo
● huwag ang HYPOTHESIS TESTING ang maging POKUS
○ hindi natin hypothesis ang mga iyon
● mag-GENERATE muna ng SARILING mga TEORYA at HYPOTHESIS; map-out relevant concepts or aspects of Filipino behavior
○ tsaka i-test ang mga ito
○ kaya kailanganng gumawa din ng mga KATUTUBONG PARAAN NG PANANALIKSIK
1. Anong ang tawag sa dapat na maging approach ng isang mananaliksik sa SP sa kanyang paksa? Ito ay nabibilang sa mga metodo ng SP kung saan sinasabing dapat walang dalang anumang pag-aakala o suppositions sa pagsasagawa ng pag-aaral – PAKAPA-KAPA
2. 2 – 6: ibigay ang lima sa sampung iskala ng mananaliksik at kalahok.3. Tama o Mali
7. sa pagsasagawa ng pag-aaral, ang mananaliksik ang eksperto dahil siya ang may mataas na pinag-aralan. - F8. nakadipende sa antas ng pakikipag-ugnayan ang klase ng metodo na maaaring gamitin ng isang mananaliksik. Dito rin nakadipende
ang kalidad ng mga datos na maaaring makuha, at ang kabuuan ng pag-aaral. - T9. sa disiplina ng agham panlipunan, likas ang pagkakaroon ng pagkiling. Makikita ito sa pagpili pa lamang ng paksang nais pag-aralan.
- T10. hindi kinakailangang ipaalam muli sa mga naging kalahok ang kinalabasan ng pag-aaral dahil hindi kadalasan, hindi naman nila
naiintindihan ang mga ito. - F
Ang Pagtatanong-tanong: Dahilan at KatangianSubukang himayin ang mga prosesong pinagdadaanan kapag nagtatanong sa mga tao
● PINAKIKIRAMDAMAN at NAGMAMASID muna ang mga tao, bago magsimulang magtanong
○ TINATANTIYA kung nasa lugar ba ang pagtatanong
○ tinitingnan kung may POTENSYAL bang MASAGOT ng mga pagtatanungan ang tanong
● ang pagtatanong ay naglalayong:
1. MALAMAN o MAKATUKLAS ng mga bagay-bagay tungkol sa EKSTERNAL na mga PANGYAYARI
2. MASIYASAT ang mga SALOOBIN
● maaaring makapagtaguyod ng isang MABISA at TAMANG PAG-AARAL sa pamamagitan ng pagtatanong-tanong lamang
Layunin
Bakit nagtatanong ang isang tao?
8. Hindi IISANG TAO LAMANG ang NAGTATAGLAY ng KAALAMANG kailangan sa paksang pinag-aaralan
9. walang katiyakan kung sinu-sino ang mga taong nagtataglay ng impormasyong gustong makuha
○ nagtatanong ang tao para MAKATIYAK sa mga bagay na gusto niyang malaman
EX: totoo bang may nagsuntukan na mga taga-KC
10. maaaring ang taong nasasangkot ay DI TUWIRANG MAISASALAYSAY o MAIBIBIGAY ang mga detalyeng o IMPORMASYONG gustong makuha
EX: biktima ng mga karahasan
11. kapag GUSTONG MAKASIGURO sa, o pagtibayin ang impormasyong nakuha mula sa IBANG TAO
● ipinapalagay na ang mananaliksik ay walang nalalaman tungkol sa isang paksang nais bigyan ng masusing pansin
● mas madaling magkaunawaan kapag “impormal” na wika ang gagamitin
EX: possessions: altered state of consciousness vs kakaibang pakiramdam
Sumatotal ng layunin:
“hindi upang makakuha lamang ng impormasyon, kundi upang MALINAWAN,
MATIYAK at MAPAGTIBAY ang mga NAKUHANG IMPORMASYON, upang maging tama at mabisa ang bunga ng pananaliksik”
Mga Katangian ng Nagtatanong-tanong
● KINIKILATIS MABUTI ng mga pinagtatanungan ang nagtatanong bago sila sumagot sa mga tanong
○ kapag HINDI NATIPUHAN, maaaring TANGGIHAN o TALIKURAN ng kalahok ang nagtatanong-tanong
● dapat PAGHANDAAN ng mananaliksik ang pagtatanong-tanong
○ DAPAT ISAGAWA ng mananaliksik ang mga INAASAHAN sa kanya ng mga kalahok
EX: pagbibigay galang, pag-aalay (kung ito'y sa tradisyon), pananamit, nararapat na paraan ng pananalita, atbp.
○ Dapat alisto at sensitibo ang mananaliksik sa:
1. lugar
2. wika
3. populasyon
4. kasaysayan
5. paniniwala
6. tradisyon
● mga IDEYAL na dapat gawin upang makasiguro sa KALIDAD ng mga DATOS, pag-aaral, at higit sa lahat, sa pagkakaroon ng MAGANDANG PAKIKIPAGTUNGUHAN sa mga kalahok
EX: paano kung mga BADJAO ang gustong pag-aralan, hindi inalam ang mga ito, at inayawan ka dahil na-violate sila sa kung anumang paraan? - sa ka ngayon kukuha ng kalahok mo?
● Mas madaling “MAGING BAHAGI” ng pamayanang tinatalakay kung NAUUNAWAAN ang KAISIPAN, KAALAMAN at AMBISYON ng mga taong
hinaharap
● dapat alamin ang WIKA dahil mas maipapaliwanag ng tinatanong ang kanyang sarili sa wikang kanyang alam
Pisikal na katangian ng nagtatanong-tanong
● ang mga ito ay dipende sa:
1. kasarian
2. edad
3. pananamit
4. kagandahan o kakisigan
5. lagi
6. pagdala ng mga kasangkapan/instrumentong pampananaliksik
7. institusyong kinabibilangan
● Kasarian○ Mahalagang elemento para sa PAKSANG PANGKALAHATAN o HINDI gaanong
MASELAN sa aspetong pang-kasarian
EX: edukasyon, kalagayan ng mga magsasaka, transportasyon vs pagkalalaki, kalagayan ng mga kababaihang nagahasa o biktima ng pambubugbog ng asawa o domestic violence, sex life■ para sa mga maselang paksa, nararapat na ang nagtatanong ay ang kapwa babae o
lalaki
● Edad○ Pagkakaroon ng mga GENERATION GAP
○ ang kadalasang pagiging KONSERBATIBO ng mga MATATANDA
EX: sa paksang premarital sex
○ ang pananaw na “WALA GAANONG NALALAMAN” ang mga nakababata
EX: sa paksang marital satisfaction; o paraan ng pagpapalaki ng mga bata (child rearing practices)
● Pananamit○ PAG-AANGKOP NG PANANAMIT dipende sa kung sino ang magiging kalahok
EX: pormal na kasuotan para sa mga doktor, managers, atbp vs mga magsasaka, taga-baryo
● Kagandahan o Kakisigan
○ maaaring maging balakid sa pagsasakatuparan ng layunin at ng kabuuang pananaliksik
● Lahi
○ pangunahing balakid ang WIKA
■ baka mas maganda pa nga ang kalalabasan ng pakikipag-usap sa isang dayuhang magaling mag-tagalog
● Kasangkapan o instrumentong pampananaliksik (recording materials)
○ maaaring magdulot ng PAGKA-HIYA ng mga kalahok
○ KAMANG-MANGAN; maaaring hindi pa nakakakita ng mga modernong kagamitan ang ilan at MABIGHANI sa kung papaano nakukuha ang kanilang mga boses at mukha
○ maging LABIS ANG KAGALAKAN ng mga kalahok sa pagnanais na ma-rekord ang kanilang mga sasabihin – pagiging BIBO
● Institusyong kinabibilangan
○ dipende sa konotasyon o mga pag-aakala tungkol sa institusyong kinabibilangan, MAAARING MAKATULONG ito o MAKASAMA sa kalalabasan ng pag-aaral
EX: pagkakaugnay sa UP vs isang contractor
Pook
● Ang mananaliksik ang DAPAT MAGTUNGO sa lugar ng mga pagtatanungan
● dapat MATAO ang lugar at hindi iilan lamang ang mga maaaring mapagtanungan
○ mas maraming pwedeng pagtanungan
● nasa ANGKOP na LUGAR para sa paksa
EX: kung ang PAKSA ay tungkol sa PAMILYA, marapat na idaos ang pagtatanong sa BAHAY; kung tungkol sa MEDISINA, marapat din na sa KLINIK o OSPITAL isagawa ang pagtatanong
● malaki ang epekto ng kapaligiran sa uri ng mga datos na maaaring makuha
EX: kung SENSITIBO ang PAKSA (hiwalayan) dapat sa mas TAHIMIK at MAPAYAPANG LUGAR isagawa ang pagtatanong
Pagkakataon
● KAKAYAHAN NA MAG-DIREKTA ng patutunguhan ng pakikipag-usap ng mananaliksik
● kailangan ang sapat na kakayahan ng nagtatanong upang maramdaman ang kailangang pagbabago na hinihingi ng pagkakataon = ADJUSTMENT NG FLOW ng pagtatanungan
EX: kung kailan kailangang i-restate ang tanong, kailan dapat linawin ipaulit ang sagot, kailan dapat tumigil at pagpahingahin ang kalahok
Panahon
● kailangang sa mga NATURAL na kondisyong hindi nangangailangan ng matinding KONSENTRASYON ng kalahok
○ hindi masasagot ng maayos ang mga tanong
EX: oras ng PAGLULUTO ng tanghalian vs PAGLALABA ng mga kababaihan
● nasa MABUTING kalagayan ang PAG-IISIP
○ walang mabigat na problemang dinadala
○ hindi lasing o bagong gising
Mga taong pagtatanungan
1. mga taong may MATAAS NA POSISYON o kalagayan sa lugar (i.e. pari, pulis, mga propesyonal, etc...
2. mga BATA
3. mga NIREKOMENDA NG IBANG TAO bilang mga taong nararapat na pagtanungan tungkol sa mga nais malaman
4. mga taong KINASASALAMINAN NG KAALAMAN sa paksang tinatalakay
5. mga taong NAGPAPAKITA NG INTERES sa paksang tinatalakay
6. sinumang mukhang may nalalaman
Pamamaraan
● mahalagang ALAMIN MUNA ang mga mahahalagang DETALYE tungkol sa POOK na pagsasagawaan ng pag-aaral
EX: anong oras nagta-trabaho ang mga tao, atbp...
● “go-between” o gate keeper○ magpapakilala sayo sa mga tao
● pagsisimula ng pagtatanong
1. pagkatok/PAGBATI
2. PAGPAPAKILALA ng sarili at pagsasabi ng NILALAYON
○ gumamit ng SIMPLENG PANANALITA sa PAGPAPALIWANAG ng LAYUNIN at ng paksa ng pag-aaral
■ MALINAW dapat sa kalahok o sa pagtatanungan kung ano ANG IYONG PAKAY
○ dapat ding ipaalam kung GAANO KATAGAL aabutin ang pagtatanong
○ IPAALAM kung magkakaroon ng mga SENSITIBONG TANONG upang MAIHANDA ng kalahok ang kanilang sarili at maiwasan ang pagkabigla
○ isyu ng PANLILINLANG (deception)
■ etikal na isyu ng mga mananaliksik sa kanyang kalahok
■ kahalagahan at pangangailangan sa pananaliksik na isinasagawa
3. PAGTATANTIYA sa PAGTANGGAP ng pagtatanungan
○ PAKIKIRAMDAM sa INIISIP at NARARAMDAMAN ng mga kalahok
EX: maaaring iniisip na wala silang maibibigay na dagdag kaalaman dahil sila ay magsasaka lamang
○ maaaring nagkaroon ng hindi magandang karanasan sa mga nagdaan na mga nagtanong-tanong
4. pinakaproseso ng pagtatanong-tanong
○ dapat may AYOS o progression ang PAGKAKASUNOD-SUNOD ng mga tanong
■ DEMOGRAPHIC INFORMATION papuntang mga SENSITIBONG tanong
○ maaaring mayroong simpleng gabay para sa mga tanong
■ dapat magkakaroon ng kakayahang DALHIN SA DIREKSYONG inaasam ang mga sagot
● probing questions
○ iwasan ang mga LEADING QUESTIONS
5. pagbubuod
○ pagtatanong sa kalahok kung mayroon pa itong NAIS SABIHIN O IDAGDAG
■ hindi dapat BASTA NA LAMANG TAPUSIN kapag nakuha na ang mga datos na kailangan
○ hangga't maaari, dapat ay IPAALAM MULI, O DALAWIN ang mga kalahok kapag natapos na ang pag-aaral
■ ipaalam, ipaliwanag, at ipakita ang naging resulta ng pag-aaral
■ ang pag-aaral ay DAPAT MAPAGPALAYA sa mga kalahok
Pagmamasid Bilang Katutubong Pamamaraan ng Pananaliksik sa Sikolohiya
● paraan ng PAGDANAS ng KAPALIGIRAN at KALOOBAN
○ paggamit ng iba't ibang mga senses sa pagdanas ng kapaligiran
EX: pagkakita/nakita (walang target) vs pagmamasid (mayroong target)
○ ang pagmamasid ay LAGING SINASADYA
EX: pagkakita vs pagmamasid
● uri ng paglikom sa pagmamasid batay sa konteksto ng pangyayari
1. naghahagilap o naghahanap
■ walang target2. nag-aabang
■ alam ang target, subalit di alam kung kailan ito darating o mangyayari
3. panonood
■ may target; lantaran
4. pagsilip/pagmamanman/pagmamatyag
■ may target; di lantaran
5. pag-aninag
■ mga pagkakataong di malinaw ang nais pagmasdan
■ di malinaw ang target
6. pagkilatis
■ maliwanag ang nais pagmasdan; gustong malaman ang mga IBA PANG DETALYE
● uri batay sa layo ng minamasid
1. pagtanaw
2. pagdungaw
3. pagtingala
● uri batay sa tagal ng pagtingin
1. pagsulyap
■ mabilis lang
2. pagtitig
■ may katagalan
● WALANG AKTIBONG PAPEL na ginagampanan ang nagmamasid
○ unobtrusive
○ maging pisikal o sikolohikal, HIWALAY ang NAGMAMASID sa PINAGMAMASDAN
■ nag-iiba sa pagmamasid sa ibang metodo
■ naiiwasan ang pagkakaroon ng observer/researcher effect
1. pagmamasid tungo sa PAGBUO ng mga PROBLEMA at HAKA-HAKA
○ nagbibigay ng simulang liwanag sa DIREKSYON NG PAG-AARAL
■ nabibigyan ng ISTRUKTURA ang PAGSISIMULA ng pag-aaral
■ magsisimulang MABUO ang mga HAKA-HAKA na magpapalago sa pag-andar ng pag-aaral
2. pagmamasid bilang pamamaraan ng paglikom ng mga impormasyon
1. pagbibilang
■ makikita na kaagad ang dami o frequency ng gustong pag-aralan
2. pagtatanong
■ maaaring magtanong sa IBANG TAONG HINDI KASAMA SA PINAGMAMASDAN para makakuha ng datos
3. korelasyonal o correlational■ magagawan ng koneksyon ang dalawang bagay base sa pagmamasid
EX: dami ng tao sa isa lugar at ang dami ng basura
● hindi nagsasabi ng tunay na dahilan kung bakit madaming basura
○ walang causal relationship3. pagmamasid tungo sa pagbibigay ng paliwanag sa pangyayari
○ maaaring makabuo ng PANIMULANG PALIWANAG para sa penomena
■ MAY HANGGANAN ang antas na kayang ipaliwanag NG LAHAT NG METODO
■ pagkuha ng maliliit na datos at paliwanag para MAKABUO NG MAS MALAWAK NA EKSPLANASYON
4. pagmamasid bilang pagpapatunay ng mga proposisyon
○ paulit-ulit na obserbasyon tungkol sa isang penomena para mapatunayan ang pagiging tama ng mga ito
EX: autonomy vs shame and doubt ni erik erikson
Pakikisama as a Method: A Study of Subculture
● Pinag-aralan ang mundo ng mga “CALL BOY”
● ginamit ang PAKIKISAMA AT PAKAPA-KAPA bilang mga metodo
● maraming mga isyung bumalot sa pag-aaral = PANSARILI at METHOD-WISE
○ pakikisama vs participant observation
■ participant observation
● madaming nakukuhang datos, subalit MABABAW
○ tinitingnan ang mga mananaliksik bilang mga “clients”
■ may bahid ng pagmamayabang at pagpapanggap
■ pagiging superficial ang mga call boy
● mahirap panindigan ang pagpapanggap
○ UMAALIS ang mga call boy kapag napansing WALANG PATUTUNGUHAN ang kanilang pag-entertain sa mga mananaliksik – WALANG KITA
■ pakikisama
● magastos
○ kailangan imbitahin ang mga respondents sa bahay
■ pakain
■ inuman
■ pamasahe
● pansariling mga isyu
○ pagdududa ng mga di nakakaalam sa pananaliksik
● mas MAHABANG PANAHON ang gugugulin para marating ang tamang ANTAS ng PAKIKIPAG-UGNAYAN
Assignment: pumili ng isang paksa na pag-aaralan gamit ang pagtatanong o kaya'y pagmamasid. Written report + presentasyon ng resulta. Introduksyon sa paksa, paglalarawan ng lugar at mga kalahok, ang paraan ng pagpasok sa setting o pagpapakilala sa mga kalahok, paano ang pagtanggap ng mga kalahok sa inyo at sa inyong paksa, pano sinimulan ang pagkuha ng datos, ano ang pakiramdam habang ginagawa ang pagkuha ng datos, pano natapos, resulta.
1. 2. magbigay ng dalawang layunin o mga dahilan kung bakit nagtatanong ang isang tao.3. Magbigay ng isa sa anim na aspetong dapat maging sensitibo o alisto ang isang mananaliksik.4. 5. 6. anu-ano ang mga uri ng pagmamasid na batay sa layo ng nagmamasid sa pinagmamasdan?7. Ito ang uri ng pagmamasid kung saan alam ng mananaliksik ang kanyang target ngunit hindi niya alam kung kailan ito darating o
mangyayari – NAG-AABANG
8. ito ang uri ng pagmamasid kung saan maliwanag ang nais pagmasdan at mayroong ispesipikong target. Ito ang ginagawa kapag gustong malaman ang mga iba pang detalye tungkol sa isang paksa - PAGKILATIS
T or M9. ang pagmamasid ay maaaring maging paraan upang makabuo ng mga haka-haka tungkol sa isang paksa. Maaari nitong mabigyan ng
direksyon ang isang pag-aaral na hindi pa gaanong malinaw ang istruktura – T10. sa pagmamasid, nababawasan ang epekto ng mananaliksik sa o observer effect dahil walang aktibong papel ang isang nagmamasid maging
pisikal o sikolohikal man – T
Pangpamamaraang Kaangkinan ng Pakikipagkuwentuhan
● isang penomenong LIKAS NA NAGAGANAP
● proseso ng PAGBABAHAGINAN at PAGSASALAYSAY
● pagpapalitan ng KAALAMAN, KAISIPAN, INIISIP at indibidwal na KARANASAN
○ dito NABUBUO ang kuwento
● KALIDAD ng kuwento at kuwentuhan ay DIPENDE rin sa ANTAS ng PAKIKIPAG-UGNAYAN
○ iba-iba ang antas, dipende sa paksa ng kuwentuhan
○ anu-anong mga paksa ang madaling ikuwento sa partikular na tao?
EX: kuwentuhan tungkol sa:
■ basketball
■ relasyon
Ang mga Adhikain at Simulain ng Pakikipagkuwentuhan
● bunga ng PAGNANAIS na MAKAKALAP ng KAALAMAN sa PARAANG malapit sa karanasan ng mga PILIPINO
● Gracia de Vera (1976) at Grace Orteza (1997) – NAGPASIMULA ng batayan para sa pakikipagkuwentuhan
Mga kuwento ng pakikipagkuwentuhan
● Margallo (1981): binatikos ang paraan ni de Vera (1976) ng pakikipagkuwentuhan
○ DI PAGIGING MAKATOTOHANAN ng pakikipag-ugnayan ni de Vera sa kanyang mga kalahok
■ GINAMIT ang PAKIKIPAGKAIBIGAN para makakuha ng datos – ISYUNG PANG-ETIKA
○ ang pakikipagkuwentuhan at pagtatanong-tanong ay IISANG METODO LAMANG
● Orteza (1997): binatikos ang PAGGAMIT ng KUWENTO BILANG ESTIMULO o stimuli sa pakikipagkuwentuhan ni de Vera
○ baliktad dahil MAYROON na siyang DALA-DALANG KUWENTO
■ ang KUWENTO ay DAPAT maging BUNGA ng pakikipagkuwentuhan
Pakikipagkuwentuhan: Paano kaya di pag-aaralan ang pakikiapid?● Metodo: pakikipagkuwentuhan
bakit kaya kailangan o naging epektibo ang ganitong paraan/metodo ng pananaliksik?
● HINDI MADALI para sa mga tao ang ISIWALAT ang sariling karanasan sa PAKIKIAPID
○ pagiging TAMA ng METODO sa PAKSA
marami kaya silang makukuhang datos at kalahok kung iba ng kanyang metodo?
○ NABABAGAY na LAPIT at pamamaraan DIPENDE sa KALAHOK
EX: taga-baryo (tradisyunal) vs taga-Maynila (moderno)
● GINAMIT na ESTIMULO ang KUWENTO para PASIMULAN ang pagkukuwentuhan
○ mga PELIKULA na pakikiapid ang tema
■ nagsisilbing PANIMULA sa PAGKAKAROON ng DISKUSYON tungkol sa pakikiapid
○ mas madali dahil HINDI PERSONAL ANG LAPIT sa kalahok upang makakuha ng datos
■ HIWALAY ANG PAGKATAO sa ikinukuwento ng kalahok
● hindi hinihingi na manggaling sa SARILING KARANASAN ang ikukuwento
○ HINDI TINATANONG NG DIRETSO ang kalahok tungkol sa sarili niyang karanasan o kaalaman tungkol sa pakikiapid (taboo)
○ BOLUNTARYO ang pagbibigay ng impormasyon
● may ANONYMITY
Ang Paghahagilap ng Salalayan sa Kultura at sa Karanasan ng Kuwentuhan
● Ang pakikipagkuwentuhan ay BAHAGI NG KABUUAN NG MGA METODO sa Sikolohiyang Pilipino
○ katutubong lapit upang MAKIPAG-USAP SA KAPWA
○ NATURAL NA BAHAGI ng kultura
● nakabatay sa ANTAS NG PAKIKIPAG-UGNAYAN ang KALIDAD ng DATOS na makukuha
Ang Pag-aaral sa Pamamaraang Pakikipagkuwentuhan
Ang Kuwentuhan, LIKAS sa UMPUKAN
● NAGSISIMULA ang kuwentuhan kapag mayroong isang nag-alok ng paanyaya
EX: “upo ka muna”, “ano balita”
● kadalasan ay DI TUWIRANG NATATAPOS ang pakikipagkuwentuhan
○ WALANG PINAG-UUSAPANG KATAPUSAN sa paksa o diskusyon
○ NAITUTULOY ito sa iba pang panahon
○ kung nagtatapos ay lantarang nagpapaalam ang isa't isa
■ ang PAGPAPAALAM ang SENYALES ng nalalapit na PAGTATAPOS ng kuwentuhan
● inaabot ng hanggang ISA'T KALAHATING ORAS ang pakikipagkuwentuhan o higit pa
EX: “napasarap ang kuwentuhan”
● KUNG GAANO KABILIS MABUO ang isang umpukan ng nagkukuwentuhan, GANOON DIN ito KABILIS TUMIGIL
EX: biglang may kailangang gawin, umulan, SIMULA NA NG KLASE, atbp
Ang gaan at ginhawa sa kuwentuhan
● NANGYAYARI ang kuwentuhan sa KAHIT ANONG LUGAR na maaaring makapagpahinga at maupo ng komportable
EX: ilalim ng puno, tindahan, bangko, balkonahe, kubo, atbp
○ WALA GAANONG kinakailangang mga materyales at iba pang PANGANGAILANGAN
● HINIHIWALAY ng UMPOK ang kanilang sarili sa KARAMIHAN ng mga TAO
○ PAHIWATIG ng seryosong kagustuhang makapag-usap
○ BUMUBUO ng sariling GRUPONG HIWALAY sa labas
■ KAILANGANG “PASUKIN” upang maging bahagi ng “loob ng grupo”
● HINDI EKSKLUSIBO, subalit HIWALAY sa grupo ng karamihan
● MALAYANG MAKAPASOK ang sinumang kakilala, subalit DAHAN-DAHAN ANG PAGSALI SA KUWENTUHAN
● ang PAGPAPAALAM ay SENYALES na maaari nang TAPUSIN ang kuwentuhan
○ di pormal na nanghihingi ng pahintulot
Ang proseso ng kuwentuhan: pagdaloy, pag-uusap, at palitan
● NAGSISIMULA ang kuwentuhan oras na mayroong NAGTANONG tungkol sa kung ANUMAN
● MAGPAPALITAN NG MGA SARILING KAISIPAN tungkol sa paksa, HAKA-HAKA, REAKSYON o KOMENTO, at pagbabahaginan ng kanya-kanyang karanasan
● kung may ginagawa, kadalasan HINDI NATITIGIL ang talagang PINAGKAKAABALAHAN
EX: pagbabantay sa tindahan, paglalaba, atbp
● PANTAY-PANTAY ang KATAYUAN ng mga kalahok sa kuwentuhan
○ WALANG TAGAPANGASIWA o TAGAPAMAHALA sa magiging DALOY, TAKBO O DIREKSYON ng kuwentuhan
■ kahit sino ay maaaring maging tagapangasiwa, maaaring magpadaloy, maging tagasaway, at tagapag-ugnay ng grupo
■ MAAARING MAPALITAN NG KAHIT SINO ang paksa at direksyon ng kuwentuhan
Ang pagbibigayan sa kuwentuhan
● NAGBIBIGAYAN ng oras sa PAGBABAHAGINAN sa PAGSASALAYSAY ng kuwento
○ PAKIRAMDAMAN ang PARAAN para malamang kung KAILAN MAGPAPALITAN ng magsasalita
● AKTIBO at PASIBO (tahimik) na kasama sa kuwentuhan
○ mga SENYALES ng AKTIBONG pakikilahok o “kasali” sa kuwentuhan:
■ ang PAGSASALAYSAY ng kuwento, PAKIKINIG, PAG-UUSAP tungkol sa paksa, at PAGBUBUKAS ng loob
○ kung MALAKI ang GRUPO, ang mga PASIBO o tahimik ay kadalasang NAKIKINIG LAMANG ngunit NAKIKITAAN ng mga PAHIWATIG ng pagsang-ayon o di pagsang-ayon
■ kadalasang NASA LABAS ng “BILOG” o SENTRO ng pagkukuwentuhan
○ ang mga AKTIBO ay kadalasang PINAKIKINGGAN ng lahat kapag nagsasalsay
■ nasa SENTRO ng pagkukuwentuhan
Pagbubukas-loob at pag-uugnay ng kalooban sa kuwentuhan
● Sa kuwentuhan, ISINASALAYSAY ang KARANASAN sa BUHAY
○ PAGBUBUKAS-LOOB
■ nangyayari pa na SA KUWENTUHAN NABUBUO ang mga DESISYON, PAGPA-PLANO at PROYEKTO; nakakakuha ng IDEYA sa maaaring maging DISKARTE
■ PAG-ALALA sa mga nakaraang relasyon atbp.
■ Nagkakaroon ng PAGKAKATAON PARA MAKAPAG-ISIP
● NAGBUBUNYAG NG LIHIM dipende sa lalim ng pag-uugnayan
● nagiging DAAN para mabuo o MAPAGTIBAY ANG PAGKAKAIBIGAN
Ang kalikasan ng kuwentuhan: pagbubukas at pagsasara
● Kapuna-puna ang BIRO, LAMBING, PIKON, AT TAMPO sa kuwentuhan
● NAGIGING MALAPIT ANG GRUPO dahil sa proseso ng PAGPAPALAGAYANG-LOOB
Mula pagkuksang-loob hanggang sa pakikiisang-loob sa kapwa
● NAGSISIMULA ang proseso ng kuwentuhan sa PAGKUKUSANG-LOOB NA MAGSALAYSAY ng karanasan
● NATUTULOY ito HANGGANG sa PAGBUBUKAS-LOOB ng mga kasali at umaabot pa sa malalim na pakikiisang-loob dipende sa daloy, paksa, at pagtutunguhan sa kuwentuhan
○ antas ng PAKIKPAG-UGNAYAN NG MGA KASAMA SA KUWENTUHAN
Ang pagbubuo ng kuwentuhan: mula pakapa-kapa hanggang pagsasanga ng paksa
● Nagsisimula ang PAKSA sa KUNG ANUMANG KAPANSIN-PANSIN
○ ang NAGDADALA ay ang mga AKTIBONG kasali
○ kapag nagtuloy-tuloy ay NAUUWI NA SA KUWENTUHAN
● NAGSISIMULA sa PAKAPA-KAPA sa kung ano ang mapag-uusapan
○ PINAKIKIRAMDAMAN kung ALING mga PAKSA ang KINAGIGILIWAN ng lahat o nakararami
■ dahan-dahan itong PINAGYAYAMAN NG MGA AKTIBO at NAGIGING PAKSA ng kuwentuhan
○ ang PAGPAPALIT ng PAKSA ay PINAPAHIWATIG ng SANDALING KATAHIMIKAN
○ madalas MULA PANGKALAHATAN PATUNGONG ISPESIPIKO ang daloy ng mga paksa
● DAHAN-DAHANG NABUBUO ANG KUWENTUHAN habang NAGIGING MALAPIT ang mga pangkat sa isa't isa
● ang kuwentuhan kung ganon ay:
1. bunga ng isang dinamiko sa loob ng grupo
1. may kamustahan
2. kilalanan
3. pakapa-kapa sa paksa
4. pakikiramdam sa kapwa
5. pagpapalitan ng kuro-kuro at kaalaman
2. ang pagpapalitan sa kuwentuhan ay may mga proseso ng:
1. pasa-pasa
● pagpapamahagi ng impormasyon sa grupo
2. pagsasalin
● pagkalap ng impormasyon mula sa pasa-pasa upang mailapat sa sariling karanasan, at maipamahagi ito sa grupo o kuwentuhan
3. pagsasanga
● iba sa paglihis
● pagkakataon para magkaroon ng ibang sanga o dumami mula sa isang paksa
● magkaroon ng maraming maliliit na paksa
4. pagbubuo ng kuwento
● ang resulta ng pakikibahagi ng mga kasapi sa grupo
○ kaalamang nabubuo ng grupo
■ pangkomunidad dahil ang bawat kasapi ay may pag-aari sa ibinahaging
kuwento
Ilan pang Katibayan at Katunayan mula sa Karanasan at Kultura
● kaangkupan at pagka-nababagay ng pamamaraang SP
○ tulad din ng ibang metodo (i.e. pagtatanong-tanong) ang pakikipagkuwentuhan ay HANGO SA SARILING KARANASAN AT KULTURA ng mga Pilipino
● pakikipagkuwentuhan sa pananaliksik sa SP
○ inilahad ni Enriquez (1988) na IBA ANG KANYANG NAKUHANG DATOS sa kanyang pakikipagkuwentuhan dahil HINDI NIYA LUBUSANG INASAM NA MAKAPASOK SA ANTAS NG DI IBANG TAO sa kanyang pananaliksik gamit ang paglublob (immersion) na metodo
■ maaaring may “MIX AND MATCH” sa antas ng pakikipag-ugnayan at antas ng mga metodo sa SP
EX:
● pakikipagpalagayang-loob at pakikipagkuwentuhan
● pagmamasid at pakikisangkot
● ang lapit ng pakikpanuluyan
○ sinasabi bilang IDEYAL NA LAPIT SA METODO NG PAKIKIPAGKUWENTUHAN
○ pansamantalang PANINIRAHAN/NAKIKIPAMUHAY sa isang komunidad o bahay
■ kadalasang GINAGAWA sa isang PAMILYA
○ iba sa hangaring makibagay lamang
■ MAY INTENSIYONG PALALIMIN ang pakikipag-ugnayan
○ kinakailangan ang “GATE KEEPER” o tulay
EX: mga ginagalang sa komunidad
■ ang TULAY ang NAGBIBIGAY DAAN patungo sa KOMUNIDAD
■ ang PAKIKISAMA ang NAGBIBIGAY DAAN patungo sa KALOOBAN ng mga kasambahay
○ mahalagang elemento ang HABA NG PANAHON NA NANUNULUYAN
■ nagsasabi ng ANTAS NA MAAARING MAABOT ng isang mananaliksik
■ sinasabi kung GAANO NAGKAKAKILANLAN ang mananaliksik at mga kalahok
○ kadalasang GINAGAMITAN NG PAGDALAW-DALAW sa simula
■ MAGING PAMILYAR sa LUGAR at mga TAO ang mananaliksik
■ MAGING PAMILYAR ang mga TAO SA MANANALIKSIK
● nakikitang KASAMA LAGI NG TULAY – nakikilala na din
○ maaaring ang PAKIKIPAGKUWENTUHAN ang maging DAAN tungo sa PAKIKIPANULUYAN
■ GINAGAMIT KASABAY ang PAGDALAW-DALAW, PAKIKISAMA, PAKIKIBAGAY, atbp
■ PAKIKIPAGKUWENTUHAN bilang PARAAN ng PAG-AKYAT sa antas ng PAKIKIPAG-UGNAYAN
○ PINADADALI ng PAKIKIPANULUYAN ang PAGPAPALOOB ng mananaliksik sa KOMUNIDAD
○ PINABIBILIS ng PAKIKIPAGKUWENTUHAN ang PAGTUTUNGUHAN sa lipunan at PINASISIGLA ang UGNAYAN ng mga tao
○ likas ang pagiging PANTAY NG KATAYUAN sa mga metodong ito
■ BASE SA PAKIKIPAGKAPWA
Ang Ginabayang Talakayan: katutubong pamamaraan ng sama-samang pananaliksik
● Talakayin: PAG-USAPAN NANG MALALIM
○ hindi sapat ang pag-uusap ukol sa mga paimbabaw na katangian ng bagay, pangyayari o penomena
■ para MAINTINDIHAN NG HUSTO ang isang penomena o paksa
○ sinasagot kung sino, saan, kailan, bakit at paano
● talakayan: HINDI LAMANG ISANG TAO ang kasangkot
○ may KATALAKAY
○ nagkakaroon ng PALITAN ng palagay at kuro-kuro
● gabay: isang patnubay, isang taga-akay tungo sa isang layunin
○ walang dominante o mapang-aping relasyon sa kanyang ginagabayan
■ sa INTERVIEW, LIMITADO ang maaaring mapag-usapan sa kung ano ang itinatanong[?]
● HINDI NAGKAKAROON NG PAGPAPALITAN ng kuro-kuro
○ nais tumulong ng gabay
● ginagabayang talakayan: isang palitan ng karanasan, kuro-kuro o paliwanag na may IISANG TUNGUHIN
○ ginagamit kapag NAIS NG MANANALIKSIK NA MAGKAROON NG PANG-UNAWA sa isang konsepto, karanasan o pangyayari ayon sa pananaw ng mga kalahok
○ mas NAPAPALALIM NG HUSTO ANG TALAKAYAN kaysa kung tatanungin ang mga kalahok ng isa-isa
○ IBA SA FGD dahil nakapaloob ang oryentasyon ng SAMA-SAMANG PANANALIKSIK sa pagitan ng mananaliksik at kalahok
■ ang KALAHOK ay nananaliksik rin tungkol sa paksa at NAGHAHANAP NG KASAGUTAN AT PAGLILINAW
● hindi iba ang talakayan sa konteksto ng pilipinas
EX: mga kuwentuhan sa barberya, mga hotel, sa tv, atbp
● talakayan: isang KATUTUBONG PAMAMARAAN ng pagsisikap na MAUNAWAAN ang isang pangyayari o isyu
○ pinagkaiba sa FGD: may papel ang kalahok sa pagpili ng paksa, at walang pumipigil sa taga-gabay na makipagtalakayan rin
Pormat ng istruktura ng ginabayang talakayan
● Talakayan: sinasagawa ng isang pangkat o grupo
○ 5 – 7 kalahok
○ tatlong mananaliksik
1. taga-gabay
● tumitiyak na MAAYOS ang magiging DALOY ng talakayan
● sinisikap PANATILIHIN ang talakayan sa LOOB ng NAPAGKAISAHANG PAKSANG tatalakayin
● tumitiyak na SISTEMATIKO ang PAG-USAD ng talakayan
● sinisigurong ang LAHAT ng KALAHOK ay nasa lugar
● sinisigurong ang mga kalahok ay HINDI NAHIHIYANG MAGSALITA dahil sa takot na magkamali
● NAGLILINAW ang mga nakalagay sa gabay na PALATANUNGAN at SINASAGOT ang mga iba pang TANONG tungkol dito
● gumagamit ng SISTEMATIKONG PARAAN para gawan ng diagram o I-VISUALIZE ang talakayan gamit ang visual aids (e.g. Manila paper, whiteboard, etc...)
2. taga-tala
● nagtatala ng mga MAHAHALAGA o PANGUNAHING IDEYANG manggagaling mula sa mga KALAHOK
● ITINATALA rin ang mga KATANUNGANG lumalabas mula sa mga kalahok
● NAGBIBIGAY ng PAGLALAGOM (recap) sa mga natalakay matapos ang talakayin ang bawat pangkalahatang paksa sa gabay sa talakayan
○ siya na ring GUMAGAWA ng PINAKABUOD ng talakayan
○ nabibigay rin ng pangunahing ulat tungkol sa naging proseso ng talakayan
3. tagamasid
● nagsasabi sa taga-gabay kung:
○ NALALAYO NA ANG USAPAN sa paksang dapat talakayin
○ kung MASYADONG NAGTATAGAL sa isang paksa
○ kung may mga kalahok na HINDI masyadong NAGSASALITA o NAKAKAPAGMONOPOLISA ng talakayan
○ maaaring ding pagmasdan ang mga BEHAVIORAL GESTURES ng mga kalahok at ilapat ito sa kanilang mga mungkahi
ang gabay sa talakayan
● Ang gabay ay ang LISTAHAN ng mga TANONG na PAGSISIKAPANG SAGUTIN o talakayin ng mga kalahok
● ang dami ng tanong:
○ mula LIMANG MALALAWAK na tanong (general questions) hanggang TATLUMPUNG medyo PARTIKULAR na mga tanong
● HINDI LAYUNIN NG GABAY NA ITALI ANG TALAKAYAN sa mga tanong na nakalista lamang
○ maaaring humiling na MAGDAGDAG ANG MGA KALAHOK NG MGA KATANUNGANG sa palagay nila ay makabuluhan
■ dapat IBIGAY SA SIMULA PA LAMANG o bago magsimula ang bawat sesyon o parte ng talakayan
● inihahanda ang gabay ng mga kinatawan ng mananaliksik at mga kalahok
● kung ang mga KALAHOK ang humiling na talakayin ang paksa, maaaring silang MAGBIGAY NG MGA SARILING TANONG
○ ang mga MANANALIKSIK lamang ang MAGSASAAYOS ng mga tanong
● kung ang mga tanong ay galing sa mananaliksik:
○ maaaring BAWASAN ng kinatawan ng mga kalahok ang mga ito,
○ humingi ng DAGDAG na paliwanag kung bakit kasama ang mga ibang tanong o
○ hilinging BAGUHIN ang balangkas ng mga tanong (e.g. Di wastong haka-haka o palagay)
Ang proseso ng ginabayang talakayan
5. pagpili ng kalahok
○ homogenous
EX: isang grupo ng mga manggagawa; mag-aaral sa KC; isang basketball team
■ maaaring pagsabay-sabayin
■ kailangan lang magkaroon ng kontak sa grupo
○ heterogenous
EX: halu-halong estudyante sa kalayaan college o iba't ibang unibersidad sa maynila; lahat ng kasapi sa SABAK
■ kailangan hatiin upang magsama-sama ang mga magkakamiyembro
EX: 10 lalaki/20 babae
● mahalaga upang hindi magsama-sama ang mga magkakaiba ang paniniwala o opinyon
○ reresulta lamang sa pagtatalo o debate kung hindi ito gagawin
■ hindi makakarating sa isang konsensus ang talakayan ng grupo at mauuwi lamang sa pagtatalo
○ pangingilag kapag mayroong hirarkiya
EX: kung magkasama sa isang grupo ang boss at mga empleyado; talakayan sa KC tungkol sa mga isyu (kasama ang faculty at admin)
○ maaaring tipunin muli/pagsamahin ang buong grupo upang magkaroon ng pangkalahatang talakayan
■ pagpapahayag o paglalahad ng mga naging resulta ng talakayan sa bawat sub-group■ paghahanap ng pagkakatulad at pagkakaiba sa mga pananaw
6. pagpili ng panahon
○ mahalagang pumili rin ng oras kung kailan isasagawa ang talakayan
■ MAGINHAWA o MAGAAN para sa mga kalahok
EX: sa labas ng oras ng pagtatrabaho
○ ibatay ang KAKAILANGANING ORAS para sa talakayan sa DAMI ng mga KALAHOK at haba ng pag-uusapan
■ pagtantiya kung gaano katagal inaabot ang pagsagot sa palatanungan (guide)
kasama rin ang:
● pagpapaliwanag sa sagot
● karagdagang katanungan ng mga mananaliksik, atbp
7. pagpili ng lugar
○ madaling puntahan ng mga kalahok
○ kasya at hindi magiging masikip o di komportable para sa mga kalahok
■ habang dumadami ang kalahok, mas malaki ang kailangang lugar
○ kung sabay-sabay ang iba't ibang grupo, dapat may hati sa kanilang mga pagitan
8. posisyon ng mga kalahok
○ paikot
■ mas nahihikayat na magsalita at magtanong ang mga kalahok
■ nababawasan ang impresyon sa pagkakaroon ng hirarkiya
Pagsulong ng Talakayan
1. Pagsisimula○ pagkakaroon ng isang ICE BREAKER
■ pagbibigay ng pagkakataon para MAKAPAGPALAGAYANG-LOOB ANG MGA KALAHOK sa isa't isa
○ LINAWIN sa mga kalahok ang LAYUNIN ng pananaliksik
■ KAILANGAN MAINTINDIHAN ng kalahok ang mga ito at maging layunin din nila upang MAGING MAKABULUHAN ang talakayan at resultang makukuha
○ ipaliwanag ang prosesong pagdadaanan sa pananaliksik
EX: ano muna ang unang tatalakayin, papaano mahahati ang grupo, atbp
■ NABIBIGYAN NG SAPAT NA PANAHON ang mga kalahok upang ihanda ang kanilang mga sagot at pag-iisip
○ ibigay ang gabay sa talakayan at tanungin kung mayroong gustong linawin
2. Pagpapatuloy○ paggamit ng mga visual aids upang malinaw ang mga tinatalakay
■ pagbibigay ng KONKRETONG ISTRUKTURA sa talakayan○ maya't mayang pagtatanong kung mayroon bang karagdagang katanungan o gustong
linawin3. Pagtatapos
○ kailangan LAGUMIN ng tagatala ang mga natalakay○ tingnan kung mayroon pang GUSTONG LINAWIN ang mga kalahok
■ dapat maglaan rin ng oras para dito○ maaaring KUNIN ANG PAHAYAG NG MGA KALAHOK tungkol sa naging proseso ng
talakayan■ makita ang mga KAHINAAN AT KALAKASAN ng nangyaring talakayan■ mailabas ang KASIYAHAN O HINDI, ng mga kalahok tungkol sa talakayan
● hindi lamang PINAGMUMULAN NG DATOS ang kalahok - ISA RIN SA MANANALIKSIK
○ pagsusuri at paglalahad ng resulta■ kung nag-iisa lamang ang pangkat, maaaring na ring ibigay ang rough result ng
talakayan■ kung marami ang mga pangkat na nagtalakay, dapat kumuha ng isang kinatawan
para sa bawat grupo upang tumulong sa paglalagom ng resulta● malilinaw kung mayroon bang maling pagkakaintindi o naitala ang taga-tala
Antas ng Pagsusuri at Interpretasyon
1. Kasangkot ang kalahok
○ KASAMA ang mga KALAHOK sa PAGSUSURI at INTERPRETASYON ng mga datos
■ dahil sa pagiging SAMA-SAMA NG KALIKASAN sa ginabayang talakayan
○ layunin:
■ MAIPAMAHAGI sa mga KALAHOK ang kaalaman ng mga mananaliksik
● sa mga naunang pag-aaral
● sa proseso ng pagsusuri
○ NATITIYAK ang PAGIGING TAMA ng pagsusuri at interpretasyon
■ hindi lihis sa totoong sinasabi at sinasaloob o gustong ipahayag ng mga kalahok
○ mahalaga dahil:
■ NAKIKITA o NAUUNAWAAN ng mga KALAHOK ang kanilang sariling KARANASAN mula sa pananaw ng isang mas malawak na TEORYANG SILA RIN ANG NAGPATIBAY
● mula sa isang mas malawak na TEORETIKAL NA FRAMEWORK
2. paggamit ng mga visual aids○ nakatutulong sa pagpapakita at pag-uulat sa mga datos
3. tungo sa kritikal na pag-iisip
○ paglalahad ng mga katanungan upang maistimulo ang kritikal na pag-iisip
EX: maaaring ILAHAD ang mga HYPOTHESIS sa SIMULA upang maging basehan sa pag-iisip ng mga kalahok
■ makikita ang MAAARING PAGSIMULAN o MAGING GABAY sa PAG-IISIP tungkol sa paksa
4. pagbubuo ng konsensus
○ mahalagang magkaroon ng KONSENSUS sa talakayan
■ dapat LINAWIN at PAGTUUNAN ng PANSIN ang mga puntong di masyadong pinagsasang-ayunan
● piliting makahanap ng MIDDLE-GROUND
○ nakakapanghikayat ang makita ng mga kalahok ang kanilang pananaw at palapalagay bilang buod sa pag-uulat
5. pag-iwas sa pagkakaroon ng antagonismo
○ maaaring ang paglalahad ng interpretasyon ay maging sanhi ng antagonistikong relasyon sa pagitan ng mga kasapi sa talakayan (mananaliksik at kalahok)
antas ng pagmumungkahi ng mga hakbang sa pagkilos
● dahil sa KASAMA ang mga KALAHOK sa ginabayang talakayan, nakakasigurong MAKIKINABANG ang KOMUNIDAD sa ISINAGAWANG PANANALIKSIK
○ tumataas ang posibilidad na MAKIKIISA sila sa mga PAGKILOS na isasagawa bunga ng nagawang pag-aaral
■ sila mismo ang naghanap ng solusyon sa kanilang problema
■ bunga ito ng sarili nilang talakayan tungkol sa sarili nilang mga problema
■ binibigyan sila ng kapangyarihang makagawa ng sariling desisyong makabubuti para sa kanila
Activity: simyulasyon ng ginabayang talakayan: 3 volunteers (taga-gabay; taga-tala; tagamasid) pipili ng topic ang mga mananaliksik at magsasagawa ng GB sa mga natira sa klase
