Lekarz pierwszego kontaktu

© Consulting Group 2027. All rights reserved

Lekarz pierwszego kontaktu w polskim systemie ochrony zdrowia


Lekarz pierwszego kontaktu

Lekarz rodzinny (lekarz pierwszego kontaktu) - specjalista medycyny rodzinnej, kluczowy element podstawowej opieki zdrowotnej.

Lekarze specjaliści medycyny ogólnej, specjalizacji, która rozpoczęła w latach 70. i 80. kształcenie lekarzy specjalistów do pracy w POZ, jest równorzędną ze specjalizacją z medycyny rodzinnej zgodnie z przepisem paragrafu 20 odnośnikiem 14 zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 01.02.1983 r. wraz z jego nowelizacją z dnia 19 sierpnia 1994 r. /DZ. U. Min. Zdr. nr 11 poz. 23/. Zatem w chwili obecnej lekarze rodzinni to lekarze ze specjalizacją z medycyny rodzinnej i specjaliści II stopnia medycyny ogólnej.


Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)

Lekarz rodzinny a lekarz POZ

W praktyce często stosuje się zamiennie określenia "lekarz rodzinny" z "lekarz POZ" mimo dużej między nimi różnicy - pierwsze jest określeniem wykształcenia, drugie jest określeniem funkcji. Lekarzem rodzinnym jest wyłącznie lekarz specjalista medycyny rodzinnej podczas gdy lekarzem POZ nazywany jest każdy lekarz pracujący w Podstawowej Opiece Zdrowotnej a więc często także internista, pediatra, chirurg, ginekolog i każdy inny lekarz z lub bez specjalizacji, który z różnego powodu nabył uprawnienia do pracy w POZ.

Lekarz rodzinny a lekarz pierwszego kontaktu

Określenie "lekarz pierwszego kontaktu" jest częstym określeniem stosowanym zamiennie z "lekarz POZ" choć z definicji "lekarz pierwszego kontaktu" to każdy lekarz, który jako pierwszy ma kontakt z pacjentem, np. lekarz pogotowia ratunkowego.



Jednostka podstawowej opieki zdrowotnej to podmiot leczniczy sprawujący kompleksową opiekę nad osobami, które zadeklarowały chęć korzystania z usług pracującego w niej lekarza rodzinnego lub innego lekarza z uprawnieniami do tworzenia aktywnej listy pacjentów.



Zadania POZ

zapewnić ciągłość opieki pacjentom, ich rodzinom i społecznościom lokalnym ukierunkowywać wykorzystanie zasobów ochrony zdrowia, stosownie do rzeczywistych potrzeb zdrowotnych pacjentów stwarzać warunki dla zachowania zdrowia poprzez promocję zdrowego stylu życia oraz prewencję schorzeń o udowodnionej skuteczności



Pod względem organizacyjnym POZ może działać jako:

niepubliczny zakład opieki zdrowotnej (NZOZ) – firma prywatna samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ) – jednostka państwowa lub podległa samorządowi indywidualna praktyka lekarska – prywatna praktyka lekarska lub pielęgniarska grupowa praktyka lekarska – grupa prywatnych praktyk lekarskich lub pielęgniarskich.


Lekarz rodzinny – lider i wizytówka POZ

pierwszy punkt styku pomiędzy pacjentem, a systemem opieki zdrowotnej uprawniony do bezpłatnego udzielania świadczeń medycznych figurujących na liście świadczeń gwarantowanych POZ* samodzielnie diagnozuje i leczy choroby, które wedle aktualnej wiedzy medycznej mogą być zdiagnozowane za pomocą badania lekarskiego i badań dodatkowych z listy badań gwarantowanych POZ. Lekarz rodzinny kieruje pacjenta do lekarza AOS lub do szpitala wtedy gdy wyczerpał możliwości terapeutyczne i/lub diagnostyczne dostępne w POZ albo/i stan kliniczny pacjenta wymaga leczenia w warunkach szpitalnych.

* Listę świadczeń gwarantowanych POZ określa Minister Zdrowia w formie rozporządzenia


Modele finansowania POZ

Opłata za usługę Wynagradzanie za liczbę jednostkowych świadczeń na rzecz pacjentów. Ustala się cenę poszczególnych świadczeń (koszty+marża), a o wysokości wynagrodzenia decyduje ilość dokonanych świadczeń

Kapitacja Lekarz otrzymuje na każdego pacjenta stałą kwotę, aby w uzgodnionym okresie czasu zapewnić mu zdefiniowany pakiet świadczeń medycznych. Warunkiem funkcjonowania jest stworzenie imiennych list pacjentów. Wynagrodzenie może obejmować, poza konsultacją lekarza, także inne elementy, koszty personelu, koszty lokalu, koszt badań diagnostycznych

Wynagrodzenie stałe (pensja)

Występuje w strukturach o charakterze publicznym, gdzie zwyczajowo zatrudnia się na umowę o pracę. Lekarze otrzymują comiesięczną pensję uzależnioną od ich stażu pracy, kwalifikacji etc.

Opłata za przypadek

Wynagrodzenie otrzymywane za kompleksowe i zwyczajowe postępowanie w wypadku wystąpienia określonego schorzenia. Wynagrodzenie ustalane na podstawie cen poszczególnych procedur medycznych zrealizowanych w danym przypadku.


Opłata za usługę – wady i zalety

Perspektywa Zalety Wady

Płatnika - Opłata wyłącznie za świadczenia faktycznie zrealizowane-Szczegółowa dokumentacja liczby o rodzaju świadczeń- łatwa analiza rzeczywistych kosztów opieki medycznej

-Nieuzasadniony wzrost ilości świadczonych usług- ryzyko niekontrolowanego wzrostu wydatków na opiekę-wysokie koszty administracyjne

Pacjenta -Łatwy dostęp nawet do kosztochłonnych i długotrwałych świadczeń medycznych- łatwa zmiana lekarza

- Ryzyko niepotrzebnych procedur i związanych z nimi powikłań- wysokie koszty około medyczne (dojazdy, absencja w pracy)

Świadczeniodawcy (lekarza)

- Duża możliwość zwiększania dochody-silna motywacja do zwiększenia liczby świadczeń i podnoszenia jakości świadczeń

-Konflikt etyczny zwi ązany z presją na generowanie dodatkowych świadczeń- ryzyko związane z wykonywaniem niepotrzebnych świadczeń


Kapitacja – wady i zalety


Płatnika -Nie wymaga złożonej administracji- przewidywalność wydatków-Kontrola koszytów-Preferencja dla profilaktyki, aby redukować koszty leczenia

- lekarze mogą tworzyć listy pacjent-ów wymagających tańszego leczenia-- unikanie kosztownych procedur medycznych-- nadmierne kierowanie pacjentów do AOS

Pacjenta - stała opieka jednego lekarza-- brak ryzyka niepotrzebnych interwencji medycznych

- osoby starsze mogą mieć kłopot z uzyskaniem wpisu na listę-- niższa jakość opieki z uwagi na konieczność utrzymywania niskich koszt ow świadczeń


- względnie stabilny poziom dochodu-- bezpieczeństwo ekonomiczne- wzmocnienie relacji z pacjentem pozytywnie wpływające na jakość opieki i efekty leczenia

- konfrontacja z oczekiwaniami pacjentów przerastającymi możliwości systemu-Zwiększony nakład pracy bez dodatkowej kompensacji finansowej


Stałe wynagrodzenie – wady i zalety


Płatnika - brak motywacji do selekcji negatywnej pacjentów-brak nieuzasadnionych świadczeń-niski koszt administracji-kontrola kosztów

-- brak motywacji do wykonywania świadczeń poza niezbędne minimum-- brak motywacji do dbania o jakość usług i satysfakcję pacjenta-- brak motywacji do ograniczania kosztów leczenia

Pacjenta - brak selekcji pacjentów-Udzielanie tylko uzasadnionych usług i świadczeń

-- brak wpływu na ilość i jakość usług- możliwe ograniczenia w dostępie do POZ-- niska satysfakcja z otrzymywanych świadczeń wynikająca z ograniczonej motywacji personelu medycznego


-- stabilny dochód-- poczucie bezpieczeństwa

-- brak możliwości istotnego zwiększenia dochodu-- brak motywacji do rozwoju zawodowego- konieczność poszukiwania dodatkowych źródeł dochodu


Finansowanie POZ w Europie

System Uwagi

Opłata za usługę

Stosowana w Niemczech, Francji, Belgii, gdzie wskazywana jest za główną przyczynę eskalacji kosztów POZ.

Kapitacja Zdecydowanie najpopularniejsza w Europie (wdrożona m. in. W Polsce), występuje w postaci czystej lub mieszanej z opłatą za usługę (Dania, Norwegia, Austria, Holandia.

Stałe wynagrodzenie

Z uwagi na liczne wady (brak motywacji do dbałości o jakość, niskie koszty czy dostępność usług medycznych) stosowany obecnie w Portugalii


Finansowanie POZ w Polsce

Gwarantowane przez państwo świadczenia POZ, finansowane ze środków publicznych obejmują:

świadczenia lekarza POZ świadczenia pielęgniarki POZ świadczenia położnej POZ świadczenia pielęgniarki lub higienistki szkolnej udzielane w środowisku nauczania lub wychowania świadczenia transportu sanitarnego w POZ



Większość usług POZ w Polsce finansowana jest przy zastosowaniu metody kapitacyjnej, polegającej na przekazywaniu podmiotom sprawującym w różnym zakresie opiekę nad pacjentem budżetu wynikającego z iloczynu rocznej stawki kapitacyjnej i liczby osób objętych opieką.



Roczna stawka kapitacyjna może zostać zmodyfikowana, jeśli wystąpią określone okoliczności:

wiek pacjenta (osoby powyżej 65 roku życia – modyfikator 2,00) określone schorzenia (np. cukrzyca - modyfikator 3,00) miejsce zamieszkania pacjenta (np. 2,5 dla mieszkańców domów pomocy społecznej)



Aktywna lista pacjentów - lista pacjentów, którzy dokonali wyboru określonego lekarza POZ poprzez złożenie stosownej deklaracji.

Liczba pacjentów na liście nie może przekraczać 2750 osób


Finansowanie POZ w Polsce – krytyka systemu

przestarzały - system działa bez zasadniczych modyfikacji od lat 90. XX wieku tylko 11–13% budżetu ochrony zdrowia przeznaczone na finansowanie POZ – niskie stawki demotywują lekarzy do zwiększania jakości usług i wykorzystywania droższych świadczeń w procesie leczenia stawki kapitacyjne narzucane arbitralnie przez płatnika (NFZ) – brak wyliczeń dla stosowanych modyfikatorów stawki podstawowej oraz coroczny spór NFZ z organizacjami zawodowymi POZ o poziom jej finansowania


Finansowanie POZ – wady i zalety systemu

Zalety

powszechna dostępność świadczeń POZ wolny wybór świadczeniodawcy wydzielone środki na POZ w budżecie publicznego płatnika wysoki odsetek wykonywania obowiązkowych szczepień komputeryzacja struktur (dla celów administracyjnych) i dygitalizacja informacji o pacjentach (eWUŚ), dobry standard wyposażenia rozwinięty system edukacji w systemie medycyny rodzinnej silne organizacje reprezentujące interesy lekarzy rodzinnych


Finansowanie POZ – wady i zalety systemu

Wady

brak aktualnych dokumentów strategicznych, opisujących rozwój POZ brak struktur MZ dedykowanych POZ zróżnicowane kompetencje (specjalności) lekarzy POZ niedobór i opóźnienia w kształceniu lekarzy rodzinnychbrak zachęt do poszerzania zakresu świadczeń w ramach POZ zawężony dostęp do badań dodatkowych brak zachęt do systematycznej poprawy jakości świadczeń łatwy dostęp do świadczeń specjalistycznych bez skierowania


Dziękuję za uwagę!

Documents

Lekarz pierwszego kontaktu