• ostirala • 1999ko martxoaren 19a

LekunberrU Karlos Baldaren lehen erakusketa bere herrian. Goio Monreal ««RIEV aldizkari orokor bihurtu nahi dugu».

Nafarroako Gobernuak herrialdeko euskalki eta azpi-euskalkiak jasoko lituzkeen fonoteka proiektua gauzatu nahi du. Hizkuntz Politikako Zuzendaritzak aginduta, Unibertsitate Publikoak mintzo horien inguruan bilduta dagoena jaso, eta nola kudea daitekeen esaten duen txostena egin du. Hemendik aurrera, proiektua mamituz joanen da. Aurreneko pausoa dauden grabaketa guztiak digitalizatzea

izanen da.

Lekunberri •

Herritar baten lehen erakusketa Karlos Baldareri lariak jarriko dituzte lVlitxauserieari datorreri ostiraletik aurrera

Klrol teknikaria izan

da Karlos Balda

gaztea, eta oso

estimatua da

herritarren artean.

Horregatik, orain

arteko bere

artelanak bilduko

dituen erakusketa

arrakastatsua izango

dela uste dute.

BEDERATZI likTE. ZITUELARIK

h a s i zen Karlos Ba lda margotzen. Egun, 28 ditu, eta arte mundura itzuli-da berriro azken u r t e e t a n , garai ba tez gehiegi jor ra tu gabe izan on-doren . «Artearen m u n d u a k be t i l i l u r a t u izan n a u . Ga-raian garaiko alor bat izan dut gustuko, baina beti artea izan dut buruan», esan digu Karlo-sek. Baina kirola ere oso gus-tukoa izan du beti, eta urtee-tan m u n d u horri eskaini diz-k io B a l d a k b e r e i n d a r r i k gehienak. Araitz-Betelu, La-r r aun eta Lekunberriko uda-letako kirol teknikaria izan da duela bi urte arte. Postua utzi zuenean ikasketei heldu zien berriro. Debara jo zuen, egu-r ra lantzen ikas teko asmoz. Oraingo ikas tu r tean , berriz, I ruñean has i da Industr i Di-s e i n u a i k a s t e n . «Has i e r an margotzea nuen lanik gustu-

Karlos Baldak erakusketan jarriko duen zurezko artelan bat.

: ; : i i i i i l i i i i i l i ) D A

koena . Geroxeago, ta i la e ta eskulturarekin probatzen ibili n intzen. Orduan , d i se inuak eta arkitekturak kuriositatea sorrarazi zidaten. E ta orain, argi dut diseinua dela nire ar-loa. Diseinuaren alderdi artis-t ikoa g a r a t u n a h i dut», dio Karlosek.

Miresten dituen artisten ar-tean , e u s k a l d u n i k mit ikoe-n a k di ra : Oteiza, Txil l ida. . . Baina, bereziki, hain ezaguna ez d e n g izon b a t m i r e s t e n omen du: Jo se Ramon Anda bakaikuarra . Egurra lantzen duen artista horren berri izan

zuenetik goraipatu du h a r e n lana. Berarengana ere jo zuen zuzenean, eta ongi konpondu omen ziren. «Hala ere, neure estiloa landu nahi dut, beste-en eragineta t ik a t . Bes teen-gandik ikasi ikas daiteke, bai-n a o n d o r e n b a k o i t z a k be re ikuspuntut ik garatu behar du bere eskuekin egindako lana».

Ez omen du filosofia zeha-tz ik . «Nahi d u d a n a d a n i r e sentsibilitatea gauza materia-letan agertu».

Gaur zortzi zabalduko duen e r a k u s k e t a dela-eta ez dago u r d u r i . «Lan a s k o d a u k a t

oraindik egiteko, eta urdur i -t a sunak ez du tarterik eguno-tan». Izan ere, Karlos Baldak a n t o l a t z e n d u e n l ehen e ra -kusketaz ari gara. Eta, gaine-ra, non para tuko bere lanak, e ta bere h e r r i a n be r t an , Le-kunberr in . «Ez dak i t j endeak ze r h a r r e r a eg ingo d i d a n . Oraindik ere ez dakite zehazki ze r -no lako l a n a k izango di-r e n , e t a i k u s m i r a badago», dio.

Hogeita bi lan Lekunberriar baten artelanak Mitxausenean ikus daitezke-

en lehen aldia izanen da hau . Lehen Etxarrin bizi den beste lagun ba ten lanak izan ziren ikusgai.

Apirilaren 11 bitartean, ho-geita bi artelan izangodira Mi-t x a u s e n e a n ikusgai . Denak ere Karlos Baldarenak: mar-goak, eskul turak , tailak, eta altzariak. Esaterako, bedera-tzi u r te rek in egindako lehen marrazkiak ikusteko p a r a d a izango da . E r r e t r a t u a k di ra lan horiek, arkatzez eginda-koak. Baina marrazkiarekin nekatu eta eskul turak egiten hasi zeneko lanak ere eraku-tsiko ditu. Brontzez eta buzti-nez eginikoak dira, eta irudi ezberdinak is la tzen di tuzte . Horien ondoan, Karlosek egu-rrean egindako tailen adieraz-garri diren hainbat lan izango di ra . E t a egur rezkoak dira , halaber, be r t an pa ra tuko di-tuen altzariak. Izan ere, disei-n u a n murgilduta dabil azken bo l ada h o n e t a n , e ta a l tzar i eta t resneriak sortzen dihar-du, buru-belarr i . «Nire lehen erakusketa izanik, ez dut uste egokia denik esatea atzera be-girako ba t dela, baina nik uste d u t M i t x a u s e n e r a e to r t z en denak ikusiko uela azken ur-teotan izan dudan bilakaera». Lekunber r iko a r t i s t a h o n e n iragana laburra baina eman-korra izan da. Geroa, ordea, luzea e ta are emankor ragoa i z a n g o da . E t o r k i z u n e k o arrakaste tan lehena izan dai-teke datorren ostiralekoa.

—O Urko Ar is t i

metropoli forala

FELIPE RIUS

lraganaz barre eginez

EDirk Bogarde Jane Birkinekin hizketan ari da Bertrand Tavernierren Daddy Nostalgie til-man, eta kontatu dio egun batean galdetu ziola gaixorik eta elbarriturik zegoen lagun

zahar bati ea nola pasatzen zuen bizitza, geratzen zitzaion denbora tarte eskasa. «Iraganean pentsatzen dut eta barrez lehertzen naiz», erantzun zion agureak. Nik ere antzeko zerbait egiten dut depresioaren atza-parrak gainean ditudanean, eta azkenean ondorio berberera iristen naiz. «Patua, patu anker eta orojale hori, kabroi bat haiz, baina sinpatikoa, har ezak zerbe-za bat nire kontura», oihukatzen diot horrelakoetan. Ondoren, neronen eta adiskideen bizimoduen errepa-soa egiten dut eta dena duela urte batzuk uste eta amets egiten genuenaren alderantziz atera dela egiaztatzen dut hamaikagarren aldiz. Ez dira ia inoren desioak bete, aspaldian egindako promesa guztiak

bidean gelditu dira, hil arte maite behar genituenez ez gara gogoratu ere egiten, egin nahi genuenak ez du antzik ere egungo lanbidearekin eta inoiz hurbil ikusi genituen utopiak beste galaxia batzuetakoak zirela ohartu gara. Barrez lehertzeko rnodukoa. Mundua aldatzera zihoazen ezagunak administrazio kontsei-luetan esertzen dira gaur egun; dirua baino nahi ez zutenak, berriz, hamabi ordu sartu behar dituzte kez beteriko tabema batean soldata miserable baten truke. Betidanik egonkortasuna bilatu zutenak norae-zean dabiltza zeri eutsi aurkitu gabe; bitartean, bizitza abentura eder bat zela ziotenak egunerokotasunik arruntenean murgilduta daude aspalditik eta gehienez ere Joseph Conraden libururen bat irakurtzen dute urtean behin,

Agian adineko jendeak bakarrik egin dezake barre iraganaren aurrean. Ray Loriga bezalako gazte

batzuk, ordea, oroitzapenak suntsitu beharra aldarri-katzen ari dira. Enki Bilal-en komiki batean, Emakume tranpa izenekoan hain zuzen, protagonistak koloreta-ko pilulak hartzen zituen gauzak ahazteko, baina bere azken lanean jaio zen momentutik dena gogoratzeko gai den bosniar bat aurkezten digu komikilariak.

Ideologiak ez omen gaitu gehiago bereiztuko, batzuek diotenaren arabera behintzat; hemendik aurrera bi gizaki mota baino ez dira egonen: beharba-da gainontzeko guztia galdu dutelako iraganari begi-ratuz umorea eta barregurea berreskuratzen dituzte-nak, alde batetik, eta, mingarria delakoan, memoria suntsitu nahiko luketenak, etorkizunak zerbait hobea ekarriko diela uste dutenak, bestetik. Memoriaren aldekoak eta kontrakoak. Bizitzeko erak, gogoratzeko eta ahazteko moduak, balizko zoriontasuna erdieste-ko diseinatutako estrategiak.

ostirala. 1999ko martxoaren 19a

Lizarra •

Jakin-minaren lekuko Udaleko Gazte Bulegora gero eta jende gehiago joaten da informazio eske

Orotara, 1.940

kontsutta jaso

zituzten joan den

urtean. Haietatik

1.080 informazio

orokorraren

ingurukoak izan

ziren; 411 kontsultak

soldadutza izan

zuten ardatz, eta

449k lanaren

inguruko

informazioa.

R T E T I K U R T E R A H A N D I T U Z

doa e t e n g a b e Uda leko Gazte Bulegora jotzen duten g a z t e e n k o p u r u a . B e r t a n eman berri di tuzten da tuen arabera, 1998 ur tean 1.940 kontsulta jaso zituzten orota-ra. 1991 urtean martxan jarri zenetik, ematen duen infor-mazioaren arabera hiru atale-tan dago sailkatua zerbitzua. Horrela, zerbi tzu nagus i ak informazio orokorra eta haln-bat gairen ingurukoa ematea du helburu: ikastaroak, kul-tur lehiaketak, atzerrian ego-teko a u k e r a , a i s i a l d i a r e n inguruko da tuak , elkarteen ingurukoa eta abar. Arestian e r r a n beza l a , a t a l h o r r e k 1.080 kontsu l ta jaso zituen l ragar i u r t e a n . K o n t s u l t a horiek egin zituztenetik % 63

Lizarrerriko herrixketako biztanleek ere erabiltzen dituzte Lizarrako Gazte Bulegoak eskaini zerbitzuak. • S D M A S A L S A M E N D J

emakumezkoak izan ziren, eta % 37 gizonezkoak; % 79,9 ber tako gazteen kontsu l tak izan ziren, Lizarrakoenak ale-gia, eta % 20,3 kanpoko gaz-teenak, gehienbat Lizarrerri-ko h e r r i x k e t a k o

biztanleenak. Gaiei dagokie-nez , k u l t u r a r e n i n g u r u k o gaiek sor tu du te j ak in -min handiena: kontsulten % 36,7. Bigarren lekuan, aisialdiare-kin eta udako oporrekin zeri-kusia duten galderak daude; hots, bidaiak, auzolandegiak, kanpamentuak, bertze gazte taldeekiko t rukea eta abar . Hirugarrenik, gizarte bizitzari lotutako gaiak daude: % 17,4

dira, ha in zuzen. Sail horre-t a n , e l k a r t e e n i n g u r u k o d a t u a k j a k i n n a h i d i t u z t e gazteek batez ere, ha la nola administrazioak eskaintzen d i t u e n a u k e r e n i n g u r u k o da tuak . Azkenik, hezkuntza eta lanari buruzko galderak daude: % 11 dira hezkuntzarl l o t u t a k o ga lde rak , e ta % 8 lanari lotutakoak.

So ldadu tza ren bulegoak, berriz, orotara 411 kontsulta jaso zituen joan den ur tean. H a i e t a t i k 2 4 3 k z e r i k u s i a zuten kontzientzia eragozpen eta insumisioarekin. Bertze galdera guztiek armadan ize-na emateko zerrendak, luza-

p e n a k e t a b e s t e z i t u z t e n ardatz.

Azkenik, Infolan zerbitzuak - lanaren inguruko informa-zioa e m a t e a d u x e d e - 4 4 9 kontsulta jaso zituen, eta gal-detzaileetatik 127k lana aur-kitu zuten. Infolanera jotzen dutenen % 63 emakumezko-ak dira, eta batez ere 21 urte-tik 29 urte bitarteko gazteak joa ten dira bulegora. Zerbi-tzua , ordea , gaz teen tza t ez ezik, jende helduarentzat ere bada. Esaterako, 1998 urte-an 30 urtetik gorako 18 per-tsonak erabili zuten.

—t* Xristina Berasain

herri aidizkariak Asier Legarda

Goizuetako lasterkalari txapeldun trikitizalea Iragan asteko Ttipi-ttapa herri aldizkariak Amaia Lujanbio goizuetar lasterkalari gazteari buruzko artikulu bat argitaratu zuen. 17 urteko lasterkalari gazte horrek Nafarroako, Euskal Herriko eta Espainia-ko txapelketak irabazi zituen otsailean.

«Amaia Lujanbio Goizueta lasterkala-riaren aurtengo otsaila ikaragarria izan da. Iruñeko Pamplona Atletico kluba or-dezkatzen duen neska honek Gipuzkoako Ezkion jokatutako Euskal Herriko kross txapelketa irabazi zuen jubenilen mailan otsailaren 7an. Astebete lehenago berriz,

junior eta jubenil guzien aurretik sartu zen Nafarroakoan. Otsailaren 21ean, Anoetako belodromoko pistan korritu zuen Amaiak, eta han ere bera izan zen Euskal Herriko hoberena 3.000 metroe-tan. Beraz, urrezko domina eskuratu zuen, proba horren Nafarroako marka hautsiz gainera. Garaipen hauek aipaga-rriak eta meritu haundikoak izan arren, otsailaren 27an Torremolinosen lortuta-koak eman dio Lujanbiori ospe gehien. Andaluziako hiri horretan, Espainiako kluben arteko txapelak zeuden jokoan,

eta bertan goizuetarra izan zen helmugan lehena. Bigarrenari minutu erditik gora kendu omen zion».

Atletismoko adituek diotenez, marka horiek laster ahaztuko ditu Amaiak, bere bilakaera ikusirik Amaiak «beste hainbat titulu eskuratuko omen dituelako, orain artekoak ia deus ezean utziz».

XXI. mendean munduko txapelduna izan dezakegu, beraz, Goizueta aldean, «zortzi urte zituenetik Nafarroako kantu eta trikitixa txapelketetan askotan parte hartutako» munduko txapelduna alegia.

u r d a i a r e n

mintzoa Xabier Lar raburu

Ametsen bilera !

foroan Ni erromatarra nintzen. Ez : nolanahikoa. Senatorea. Partia • aldeko gerrarekin kezkatua : nenbilen. Ez asko; Erromako • nagusitasunean irmoki sines- :

: ten bainuen. Esan dezagun | : beraz «pittin bat kezkatua» eta : : kitto. Kapitolioaren eskailere- i : tan eserita nengoela gizon eze- j : zagun bat hurbildu zitzaidan. 1 : Bagindoazela esan zidan. : : Nora?, erantzun nion nik. : : Eskua luzatu eta nire amaren • : itxura hartu zuen. Gero bele : : bihurtu eta hegan egin zuen • ; tenpluko teiiatuaren gainetik. j i «Ametsetan ari naiz», pentsatu •

• nuen, «ama-beie bilakatze j j honek esanahi bat izango ote j

• du?». Seguru baietz. Bat-bate- j j an haize haundi bat sortu zen • : hegoaldetik hiriko harresiak j j baino haratago. Etxeak eraiki- • : tzeko erabiltzen diren garabi j j iuze eta horia zebilen zeruan • j (letrero eta guzti: IMENASA), j j foroaren erdian erori zena. Nire : : andregaia agertu zen geroxea- j j go. «Hau nire ametsa da», esan • : zidan. Mutil batekin etorri zen. j

• Ederra tipoa. Kamisetarik gabe : : zetorren eta nik faltan ditudan :

• giharguztiakaireanzituen j j berak. Eskalatzaile gazte horie- •

• tako bat.

j «Etatipohau?Hauerezure • • ametsa al da?», galdetu nion. j j Berak, lotsagabeki, baietz esan •

• zldan. «Zer egingo diogu, j j Xabi... desio inkonszienteak •

• horrelakoak dira!». Eskaiatzai- j j leak Kapitolioaren zutabe bate- • : tik gora egin zuen bere dohain j j fisikomadarikatuakerakutsiz. • : Orduan ulertu nuen eskailere- j j tatik ikusi ahal zen guztia gure • : etxean lotan zeuden gizakien j j amets bilduak zirela. Gantza • : eta zikinkeria arraro haiek esa- j j te baterako, sukaldeen armai- : j ruen azpian galdutako haragi j

• puxketak eta beste, seguraski i j labezomorroen amets gozoak ; i izango zirela ohartu ginen. Bat- j j batean hiriko ate nagusitik

i berrehun bat morroik zerama- i i ten york urdaiazpiko xerra i erraldoi bat agertu zen. Hura ez ; j zen eulien edo labezomorroen ; ; amets txiki bat, ez. Hura gure j katuaren amets potoloa zen. i Xaxa-ren ametsa. York urdaiaz- : j piko xerra! Andregaiari, teila-i tuan garaipenaren keinua egi- : j ten zion eskalatzailea i seinalatuz, umilagoak izan i behar dugula esan nion. i «Amets txikiak izan behar ditu-i gu, maitea!». i «Hoa pikutara», erantzun i zidan berak gihardunari txalo-i ak zuzentzen zizkiolarik.

ostirala, 1999ko martxoaren 12a Egunkaria

Uafarkaria 4

Herrialdeko euskalkien fonoteka bat egiteko asmoa du

Mafarroako Gobernuak

Nafarroako Gobernuak herrialdeko euskalki eta

azpi-euskalkiak jasoko lituzkeen fonoteka bat

egin nahi du. Hlzkuntza Politikarako

Zuzendaritzak aginduta, Unibertsitate Publikoak

mintzo horien inguruan bilduta dagoena jaso du

txosten batean. Hemendik aurrera, proiektua

mamitzen joanen da. Aurreneko pausoa dauden

grabaketa guztiak digitalizatzea Izanen da.

NAFARROAKO G O B E R N U K O HIZKUNTZA P O L I -

t ika rako Zuzendar i t zak i radoki ta , Unibertsitate Publikoak printzipioz herrial-deko euskalkiak eta azpi-euskalkiak bildu-ko d i tuen fonoteka proiektu ba t egin du. Lau hilabetez (iragan ekainetik urrira bitar-tean) lanean aritu eta gero, Orreaga Ibarra Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) Filologia eta Hizkuntzaren Di-dakt ikako i rakas learen zuzendari-tzapean zegoen taldeak proiektu bat egin du.

«Gure lana izan da ikustea zer da-goen bilduta eta zer gelditzen den bil-tzeko», dio Orreagak. «Azpieuskalki asko galtzen ari dira eta horiek laster biltzen ez bad i ra betiko desager tu eginen dira. Bestalde, beste asko bil-duak daude ba ina oso material eta modu txar re tan . Kaset a r r u n t e t a n dena hondatuz doa eta horiek euska-rri digitalera pasatu behar dira», az-p i m a r r a t u du NUPeko i rakas leak . Beraz, helburua fonoteka denez, az-tertu da zer dagoen eta zein aukera dauden helburu hori lortzeko.

Txostenak ikuska tu ditu ha inbat ikertzailek (Iñaki Camino, Patxi Sa-laberri, Iñaki Gaminde, edo Orreaga bera) hainbat herritan bildutako tes-tigantzak, eta hainbat komunikabi-dek jasotakoak ere bai (Euskalerria Irrat ia , Xorroxin, E u s k a d i Irrat ia , Karrape Irratia, EuskalTelebista...).

Txostenak garapen plangintza bat egin du eta dauden lanen sailkape-na , kokapena eta zerb i tzuaren j a -rraipena eta kudeaketa nola eginen liratekeen aztertu du.

«Ondare hori denondako

jarri beharko litzateke. NUP

proposatzen dugu eta sare

publiko batean publiko

guztiarentzako. Oso

interesgarria litzateke

Nafarroan horrelako zerbait

jartzea, beste hirietan ez

baitago».

«Materialaren %10 e n t z u n ondoren , pentsatzen dugu dagoen gehiena kalitate honetakoa izanen dela. Mota guztletako zintak daude, kalitate gutxikoak ere bai, ba ina horiek ere hobe tu daitezke orain dagoen teknologiarekin», gaineratu du.

Gobernuaren baliabideekin egin

NUPen txostena oinarritzat har tuz, aur-ten bertan hasiko da Gobernua plana ga-ratzen.

Jose Manuel Urroz Hizkuntza Politika-rako Programazio eta Ikerketa zuzenda-riak dioenez, euren asmoa lan osoa Nafa-rroako Gobernuko baliabideekin egitea li-tzateke. «Principe de Vianarekin hitz egi-ten ari gara. Bestalde, Nafarroa osoa har tu behar denez, Iparraldeko Euskal Kultur Erakundear i eskaintza luzatu diogu eta

baietz esan digute. Oso interesga-rria izan daiteke, Nafarroa Garaia 1 lahiz Nafarroa Beherea hartuko ge-ni tuzke eta», dio pozik. Bestalde, Urrozek ga ine ra tu du Nafa r roan euska ra r en euskalk ien lekuko ia guz t l ak d a u d e l a , b i zka ie ra izan ezik, eta dauden grabazioetan hori ageri dela. Era berean, grabaketen behar bezalako digitalizazioa lortze- § ko, Nafarroako Tracasa enpresare-kin ha r remane tan daude bere ba-liabide teknikoak eta azpiegitura apro-be txa tzeko . Urrozen us tez , p r emia gehien d u e n l ana d a u d e n grabaz io guztiak bildu eta digitalizatzea da. «Le-hen premia -eta aurten egin nahiko ge-nuke- dagoen informazioa euskarri di-gitalean jartzea da, ROM memoriadun diskoetan, alegia», azaldu du. Digitali-zazioaren ondotik eginen litzateke az-terketa eta sailkapena. Proiektua gau-zatzeko aurreikusi duten aurrekontua 40 milioi pezetakoa da (1,6 milioi libe-ra). Europako Batzordean diru-lagun-tza e ska tuko dute , eta a u r r e k o n t u a osatuko balitz, «hiru ur te tan gauzatu daitekeen lana da», Urrozek dioenez. «Aurten bost milioi pezeta ditugu eta urteko 10 milioi pezeta izatea nahi ge-nuke, eta gero ikusiko dira jar ra ipen lanak», gaineratu du.

Egunkaria ostirala, 1999ko martxoaren 19a

Hainbat laiesku pribatuetan Fidela Bernar'd -erronkarieraz mintzatzen zen UztarroJEKen hiztuna- gaizki jarri zenean, galtzen ari zenaren garra turik, hainbat grabaketa baliotsu egin zitzaizkion. Fidelna adi-bide bat besterik ez da, beste hiztun anonimo askorentkbil-du baitituzte, beta handik eta hemendik ateraz, hainbflfeai-lek.

Orreaga Ibarrak dioenez, fonotekakjasoko duena oscbtsua da eta antzinatasunaren arabera sailka daiteke. «N.afan > ekialdetik hasita baliotsuena erronkariera, zaraitzueraJfer-ko euskara, Erroibarkoa eta aezkera lirateke. Oso interfhiak dira Ultzamakoak, Garesekoak eta Olloibarkoak ere, Ns*®k duen aberastasun dialektologikoa bildu behar da.

Grabazio asko ezin da jakin noizkoak diren, ikertzail kok ez dietelako utzi beren liburutegian begiratzen. Denai&rre-agak dio material baliotsuenen artean sar daitekeela l® Arto-larena. Artola berez donostiarra bada ere, gaztetatik fi &lde-

ra joan izan da asteburuetan eta udan. Berea ofizioa baino gehiago afizioa da, ez baita ikertzaile profesionala. Nolanahi ere, testigantza oso baliotsuak bildu ditu, Fidelaren hainbat, esate baterako. 1971n hasi zen grabaketak egiten. Udan Erronkariko eta Zaraitzuko bailaretan ibiltzen zen herriz herriz euskaldunik bazegoen galdezka. Gehienak 80 urtetik gorakoak ziren eta egun hilik daude, baina hor dago haien testigantza. «Hegoaldeko goi nafarreraren testigantzak baditut. Euskara hiltzear zegoen tokia zen eta informazio dexente bildu nuen», dio. Hangoa arakatu on-doren, gehiagorako gogoa ere izan zuen. Biziagoa dagoen eus-kalki baten inguruan lekukotasun gutxi zeudela sumaturik, oreka bat lortu nahirik Iparraldeko goi nafarreraren mintzoak ere bildu zituen. Gipuzkera eta Bizkaiera apenas har tu dituen eta beti Donostiatik ekialdera mugitu dela dio. Orain, behin erretiroa hartuta, bildu duenari nolabaiteko forma eman nahi dio Artolak.

Zaraitzu bailarako

Otsagiko aiton bat.

• F E R N A N D O

H U A L D E R E N

ARTXIBOA

Dirua ez ezik, besteen eskue tan dagoen materiala nola lortu ere pentsa tu behar du Hizkuntz Politikako Zuzendaritzak.

Ha inba t e r a k u n d e r e k i n ez du t e inola-ko arazor ik izanen, h i t z a r m e n i r aunko -r r a k eg inak d i tuz te lako . Ildo h o r r e t a n , E u s k a l t z a i n d i a e t a NUPeko i r a k a s l e -ak pres t daude d u t e n a uzteko. «Euskal-tzaindiak gutxienez 500 ordu ditu digita-lizatuak eta fondo handia du. Eusko J a u r -l a r i t z a r e k i n h i t z a r m e n i r a u n k o r r a d u -gu eta ez da arazorik izanen. Unibertsita-teko i r a k a s l e e k ez d u t e oz topor ik j a r r i eta mailegu gisa utziko dizkigute», azaldu

du. Digitalizatu ondoren, gainera, irakas-leokin zer erabilera eman adostuko litzate-ke, betiere egilearen e skub ideak b e r m a -tuz.

Egin den azterketa aintzat har tuz, 3.000 g rabaz io o rdu izan da i t e zkee l a e s a n d u Urrozek, Tracasak berak 1.000 baibait i tu. N o l a n a h i e re , d ig i ta l i za tu ta - | | 3 t koa orraztu on- ^ A

d o r e n f o n d o a a H ^ -1.000 o r d u t a n # ' ge ra d a i t e k e , e t a p r o i e k t u a i r e k i a denez , grabazio berrie-kin handitu.

NUPeko liburutegia da fonotekaren

kokaleku posibleetako

bat. •

M I K E L

S A I Z

Kokaiekua erabakitzeke Lehen pausoa digitalizatzea eta sailkatzea bada ere, kokapenaz ere hitz egiten da txos-tenean. NUPek egindako lanak unibertsita-tea bera kokagune aproposa litzatekeela dio. Jasoko dena ahoz transmiti tzen den onda-rea dela aintzat har tuz, Orreaga Ibarraren irudiko, ikertzaileen esku jarr i beharko li-tzateke: soziologoak, historiagileak, dialek-tologoak, etnografoak... «Mota aunitzetako jendea joan daiteke dokumentu horien bila. Askotan bizimoduari buruz aritzen dira, ge-r rako pasa r t eez , h i z k u n t z a r e n i n g u r u k o esanak egiten dira, eta ikertzaile bakoitzak azter ditzake komeni zaion ikuspuntutik». Baina ikertzaileentzat ez ezik, ikasleen eta interesa duen edonoren eskura behar omen luke fonotekak. «Ondare hori denondako ja-rr ibeharko litzateke. NUP proposatzen dugu eta sare publiko ba tean publiko guztiaren-tzako. Oso interesgarria litzateke Nafarroan

horrelako zerbait jartzea, beste hirie-tan ez baitago», gaineratu du. Dena den, Gobernuak ez du kokapena oraindik erabaki eta dauden aukerak aztetuko dituela dio: NUP bera, Artxi-bategi Orokorra edo Liburutegi Oro-korra, nahiz eta azken bi eraikin ho-rien lekua oraindik erabakitzeke da-goen. Dena dela.jez dira horiek aurrei-kus ten diren lekutze bakarrak. «Ku-d e a k e t a l a n a egoi tza b a t e a n egin daiteke eta Internet bidez lotu hainbat bigarren mailako egoitzekin: Iparral-dean bertan, gurean, erabiltzaile mo-taren arabera izanen litzateke», azal-du du Gobernuko teknikariak. Euskal Herrian gisa honetako lehen fonoteka izanen da aurten Nafarroako Gobernuak mar txan jarr iko duena . Printzipioz proiektua Nafarroako fo-noteka hutsean geratuko litzatekeela dio Urrozek, baina ez dela baztertzen Euskal Herriko fonoteka bat egitea. «Eusko Jaur la r i t za rek in a ipa tu ge-nuen eta interesa badute. Dena den, lehen fase batean Nafarroako euskal-kien grabazio guztiak ongi gorde nahi ditugu, etaJbigarren fase batean eus-kal fonotekaren ildoari eutsiko genio-ke», bukatu du.

—fi» lrene Arrizurieta Erronkariko neska taldea.

• F E R N A N D O H U A L D E R E N ARTXIBOA

Mafarkaria 5

ostirala, 1999ko martxoaren 19a Egunkaria

K l a s i k o b i t x i • a r r o n t k l a s i k o Joxemiel Bidador

Zuberoako bedatse loraduna Gauza jakina da ttipiena dela Xiberua, eta guztiarekin ere,

zeinen ugariak euskal letren unibertsoan zuberotarrek haizatu loreak! Udaberriko koloreak eta usainak

gustagarri jada hasiak diren honetan, udan ez neguan lilia galtzen ez duten loreak bilduz hona hemen

sorta pollita

LEHIALAKOAN TXOMIN P E I -

LLEnek eskeini zigun Zuberoako itzal-argiak lanean XVIII. mende bitarteko hango euskal idazleen izendegi lla-burra badatorkigu: Oihenar-te, Tartas, Maitie, Belatarren aikokoak, Maister...; eta gero-agokoen artean, nork ez du ezagutzen Xaho, Abadia, Etxahun-Barkoxe, Intxauspe, Lhande, Jauregiberritarrak, Mirande, Peillen bera edota Davant? Zutabe honetan orain arte ageri zuberotarrak ez dira gutxi izan: aipatuez gainera izkiriabide ere Ville-h61io, Althabe, Urruthi edota Constantindarrak izan baiti-ra, alabaina, gaurkoan izen apalagoz osaturiko zerrenda ekarri nahi dugu honetara, zelaian loreak bezain usu, zeruan izarrak bezain goren...

Alexis MERCY «praticien-na»-k Andere Dona Marta Sca-pularicouaren Confrartaco bulla decreta statutac eta maniac edo chediac Esquiuta-co Parropia Eliaan haren Con-ceptionnecouan ezaria izenbu-ruko liburua eman zuen argitara Paben J.P. Vignan-courbaitan 1780.ean, «fran-ceseti uscarala utçuliac Jaun Directorraren eta beste Offl-cieren manuz». Honako Mercy hau ere, dirudienez, «Benoit hamalaurden goure Ayta Saintiaren Bullareky eta Ole-ronco Jaun Aphezcupiaren manu eta baymentieki» atera Sacramentu Saintiaren Aurhi-degouaco Maniac eta Chediac Esquiulaco Parropia Eliçan Andre Donamariaren Concep-tionecouan eçaria lanaren itzultzailea zatekeen.

XVIII. mende bukaeran ere Uscara libria, confessioniaz, comunioniaz eta meçaco sacri-Jicio saintiaz izenburuko libu-rua eman zen axgitara, hurrengo urteetan ere behin baino gehiagotan berrargita-ratuzena: 1814.ean, 1824.ean, 1828.ean...

1834.ean egin zen edizio berria Mauleko erretore zego en ETXEGOIENek orraztu zuen, zubereragotzeaz eze-zik, zenbait zati berri ezarri zuen, «bicitceco erreglamentu bat, çougni juntaturic beita Jesu-Kristen passionia uscaralat utçulia».

Jean Baptista ARXU Altziiru-kun sortu zitzai-gun 181 l.eko irailaren 1 ln, sendi ez oso aberats baten altzoan -aita zurgina bai-tzuen-; 1834.eanBordeleko ikastetxe batean iharduten zuen irakasle, baina 1836.erako, ordea, La R6oleko Arrondizamentuko eskola ikuskatzaile izendatu zuten. Giza mailan goraki, 1851-1870 urte bitartean hango zinegotzia izan zen, errepubli-kazalea eta erradikala; La Reolen bertan hil zen 1881.eko ekainaren 9an. Arxuk euskalgintzan burutu lehenbiziko lanak Francisque Michelek eta Gustave Brune-tek apailatu Oihenarteren eta Etxepareren, hurrenez hurren, bi edizio berrietan ageri ziren. Lehenbizikorako beharreko zuzenketak nahiz oharrak ondu zituen, alabai-na, Arxuren lanari Van Eysek kritika latza egin zion bere 1873. eko Dictionnaire Basque Français-ean. Etxepareren testuari berariazko frantsese-rako itzulpena egin zion. Itzul-tzaile moduan ere, 1848.ean La Fontaineren Aleghia-berhe-ziak neurthitzezfranzesetik uskarara atera zuen La Reole-ko Pasquierren etxean. Ber urtean, Baionako Fore eta Lasserrerenean baina, Kantu patriotikak karrikaratu zuen bi sosetan: Phartitzeko kantua, Marseillaise, Uskal-dun kantua eta Kantu republi-kanoa. Edozein modutan ere, Arxuri ospe gehien ekarri zion

lana Euskal Herrietako hau rrentzat ondu zuen Uskara etafrartzes gramatika dugu;

urte gutxitan hiru edi-zio atera ziren, Baio-nako Fore eta Las-

serrerenean 1852. eta 1853. urteetan izen-buru beraren azpian, eta

1868.eanzer-txobait aldatu-

xea, Bi mihiren gramatika uskara eta Jranzesa. Lan

guzti hauek fama-tuko zuketen Arxu, eta

hortik iritsi zitzaion, nonbait, Bonaparteren laguntzaile iza-teko eskeintza, printzeak Intxausperen ezetza jaso oste-an; Arxuk printzearentzako egin zituen itzulpenak honako hauek izan ziren: Daviden gorantzak edo psalmiak -1862.ean argitaratua-, Moisa-sen lehen Ubria Jenesa deithia -Nafarroako artxiboan oraino argitaragabe datzana-, eta Ruthen libria Salomounen kan-tiken kantika eta Jonasen libria -Baionan 1888.eanLon-dresko Elkarte Biblikoak agertarazia-.

Arront ezaguna ere Jean Dominique Julien SALABERRI abokatu eta euskaltzale mau-letarra (1837-1903). Kantu biltzailea, Chants populaires du Pays Basque. paroles et musique originales atera zuen Baionako Lamaignereren alar-gunarenean 1870. ean. Folklo-rearen arloan ere, 1899.eko La tradition du Pays Basque ho-rretarako maskaraden gaine-ko ikerketa ondu zuen. Eus-karaz, Mauleko Arrondiza-mentuko Kontseiluaren lehen-dakaria zela, Berdoly hautagai errepublikarraren aldeko Us-kalduner! Bethiaitzina, chu-chen-chuchena dabila uskal-duna 23 orrialdeko kaierra atera zuen Pabeko Garet etxe-an 1889.ean.

P a t z l k u P e r u r e n a

Epikuroren ezbeharrak

GU R E M U N D U K O

GRlnak hiru gisa-takoak zirela esan zuen Epikurok:

naturalak eta beharrak; natu-ralak eta ezbeharrak; eznatura-lak eta ezbeharrak.

Grina naturalak eta beha-rrak dira, funtsean, gure biziari zutik eusten diotenak: jana, edana, loa, arropa... Baina, jakina: gosea kentzeko aski den jana, egarria atsetzeko aski den edana, ur tragoska bat konpa-raziora, edo gure gorputza hotzetik estaltzeko aski den arropa, beste gabe.

Grina natural baina ezbeha-rrak, nolabait esan, axaleko itxurak sortzen dituenak lirate-ke, nahiz gure zentzuetara atse-ginak izan, gure biziari funtse-an eusteko beharrezko ez direnak. Esate bateko: angulak jatea, edari aukerakoak dasda-tzea, eta abar. Platerka bat baberna jatea grina naturala da, baina, prestatzekoan eta serbitzekoan itxurari begira hasi ezkero, beharrezko ez diren mila ergelkeritan galtzen da jen-dea. Barka, horretan galdurik bizi gara aspaldian.

Grina eznaturalak eta ezbe-harrak, berriz, geure izatez kan-poko konbentzio bidez sortzen dira beti. Konparazio batera, urrezko erloju bat, ez da beha-rrezko, baina, halakorik izateak atsegin ematen badigu, gizarte osoak balore haundikotzat joa daukalako ematen digu, ez geu-re barrengo grina ezkuturen bategatik.

Hiru sail horiei erreparatuz, bistan da, milaka grina eznatu-ral eta ezbehar alferrik sortuz endekatuko eta hondatuko duela bere burua jendaje modernoak. Ikusi besterik ez, jana, edana eta arropa ezin eskuratuz hazitako gure gura-soengandik gure ilobetara istanpatean eman den ganbio ikaragarria. Hauxe da gizarte modernoen tragedia: grina eznaturalak eta ezbeharrak ugaltzeko sistima absurdo huts bihurtu dela.

Laburtuz, Epikurok hauxe esan nahi zizun: zeure mun-

dualdia erosotu eta gozatu nahi baduzu, ez itzazula hazi zeure ondasun ustezkoak, zeure grina antzuak murriztu baizik. Emaiozu berea urritasun zuhu-rrari, ez mixerian bizitzeko, bai-zik eta alferrikako mila kezka material eta izpiritual burutik uxatzeko. Zertako hainbeste alferlan, zertako hainbeste ira-bazi alfer, gero berriz alferrik hainbeste gastatzen aritzeko?

Ez ahaztu egunero oharkabe-an ukarazten dizkizuten atsegin puska eder debaldeko horietaz, inoiz eskura izanen ez dituzun garesti haien atzetik itsuturik zabiltzala. Sofrimentu hori giza-jo fanatikoek baizik ez dizute asmatzen eta hazitzen egunero, orduero, segunduero zuk kon-tsumitzeko, egunkariotan, tele-bistan, irratian, eskolan, fabri-kan, kartzelan, kalean...

Gorputza ez mintzearekin eta arima ez larritzearekin aski du gizonak. Beste asmazio guziak sobran ditu, edo eskas. Begira egiezu erreka horiei, harri isil horiei, lur errukabe honi. Zer-gatik izan bildurra heriotzari? Zu hemen zauden arte, hura ez da etorriko, eta hura etortzen denean, zu ez zara hemen iza-nen. Zergatik bildurtu inoiz harrapatuko ez zaltuen sorkari imajinario horretaz? Ez da grina naturala ez eta beharrezkoa ere.

Eta zure damurako, mundu-ko lau aldeetan jainkoetan sinestu izan bada, zer nahi duzu nik esatea, izan egin beharko dute beti nolazpaiteko jainkoak; edozein modutan, hobeko duzu jendaila xixtrin horrek irudikatu dituen bezain haundiak ez irudikatzea, baez-pare; ez duzu bestela, zeure pla-zer partikularrik ezagutuko sekulan. Ez zaitez alferrik neka zeure bihotza baino haundiago-ko jainkoak asmatzen.

Mirande erromantikoak esa-ten zuen, aberastasuna ez dela izatez txarra, baina (diru, ohore, plazer) gose antzuak aberetzen duela jenderik gehiena. Gizarte modernoa, izatez, gizakia bera krudelkiro aberetzeko asmatu den makineria gero eta itsuagoa besterik ez baita.

Motxorrosolo

Kritika

GOIKOAREN MIRESLEAK ANDANA GARA, HORI BEZALAKO LUMA ZO-

RROtzik ez duzue erraz topatuko. Dakienaz hitz egitea bere do-hainetako bat. Garai bateko engage moldea, inoiz, gisa horre-

takoen pleguetan kausitzen da egun. Imitatzaileak ere ez dira falta, maiz askotan arrandioski ezagutzen ez duten errealitateaz mintzo direnak, kritikarako joera patologikoa dutenak, blaitu beharrik ez duten horiek, erosotasunaren erresuman ezin hobeki bizi baitira.

Egunkariaj ostirala, 1999ko martxoaren 19a

t)yjy ijJ L>JIJT J RIEV-eko zuzendaria

Nazioarteko Eusko Ikaskuntzen Aldizkaria

erakundeak (RIEV) kaleratzen duen

seihilabetekariaren zuzendaritza hartu zuen

iragan urtean Goio Monreal nafarrak, eta

duela gutxi kaleratu da azken alea.

Monrealek ukltu ezberdina eman nahi dio

aldizkariari, euskal gai orokorretarako

ballagarri bilakatu.

AFARROAKO UNIBERTSITATE

Pub l ikoko b u l e g o a n , zuzenbidearen historiako kla-sera sar tu aurretik mintzatu da Goio. Apal eta lasai aritu da, esaten duena ongi haus-nartuz.

• Iruñetik RIBV-eko ardura hartu zenuen duela urte bat. Berandutu bada ere, zenbaki berria kaleratu berri duzue asmo berri-tuekin. Aldizkari h a u oso garran-

tzitsua izan da Euskal Herri-ko historia kulturalean. Eus-kal kulturaren aldizkaria izan zen sortu zenetik 1936a arte. Gerra ondot ik egoera asko aldatu zen. Ordu arte eskue-tako behatzekin konta zitez-keen euskal gaietako ikerle-ak . Ba ina o r d u t i k a u r r e r a iragan ginen ehunka uniber-tsitatetan euskal gaiak azter-tzen zituzten lagun mordoa izatera. Horrek eragina izan zuen aldizkarien zenbakie-tan. Orain arazoa da RIEV ez dela aldizkari bakarra. Egun hainbat erakundek aldizkari u g a r i a r g i t a r a t z e n d i tuz t e e u s k a l i k e r k e t a k b i lduz . Beraz, h o r r e k a ld izkar ia r i orientazio berr i ba t ematea agintzen du.

• Zertan o i n a r r i t u k o da bide berri hori? Zorionez , egun ez dago

aldizkari bakarra , baizik eta asko. Bigarrenik, euskal kul-

t u r a z a b a l t z e k o a ld i zka r i gehiago izateak onura baino gehiago oztopoak ekar ditza-ke.

Unibertsitate edo liburute-gi bateko zuzendaria bazara, e ta e rabak iak h a r t u beha r b a d i t u z u e ros i b e h a r r e k o aldizkariez, Euskal Herritik asko iristen bazaizkizu, azke-nean ez duzu deus erosten, ez dakizulako behar duzuna n o r k e m a t e n d i z u n . RIEV euskal kul turaren alor guz-tiak lantzen dituen aldizkaria b i l a k a t u k o da , a r t i k u l u monografikoak baino euskal kulturaren inguruko ikuspe-gi o r o k o r r a k a r g i t a r a t u z . Gaiak orokorrean l anduko dira. Euskal Herriko kultura-r e n e ta i z a n a r e n m a r t x a hemen eta hemendik kanpo j a k i n n a h i d u e n p e r t s o n a jantzi batek beharrezkoa du aldizkari ba t , eta ez hogei. Hori eman behar dio aldizka-r i ak , t r i b u n a n i d a t z i t a k o l aburpen ar t iku luen bidez. Bestalde, jakin behar du zein d i r e n a r g i t a r a t z e n d i r en oinarrizko liburuak. Euskal H e r r i a n a r g i t a r a t u d e n a ga ra i h o n e t a n a u k e r a t u behar du aldizkariak. • Tesi bilduma bat ere egin

duzue. Zer dakar horrek komunitate zientiñkora? Bost uniber ts i ta te ditugu

egun B a s k o n i a n , e ta 300-500 tesi inguru argitaratzen

« Hauek izango dira RIEV-en hiru zutabeak: euskal

kulturaren sintesi lanak egin, produkzio bibliografikoa

aukeratu eta komentatu eta bost unibertsitateetan

egiten diren tesiak ezagutarazi».

dira urtero. Datu zoragarria da. Baina tesi horiek gehie-nak ez dira publikatuko, eta zaila da Euskal Herriko iker-keten jarraipena egitea batek ez badaki zer ari den ikertzen unibertsitateetan. Komunita-te z i e n t i f i k o a r i E u s k a l Herr ian 300 tesi a rg i ta ra tu direla esanen diogu eta horie-tatik guk arreta jarriko dugu euska l gaiez ari d i r ene t an . Hori oso g a r r a n t z i t s u a da , ikus daitezkeelako agertzen diren balio eta ikerketa lerro berr iak eta lor tu tako emai-tzak.

• Tesi bilduma hori egiteak onura handia ekarriko dio komunitate zientiñkoari? RIEV-eko h i r u z u t a b e a k

hauek dira: euskal kul tura-ren s intesi l anak egin, pro-dukzio bibliografikoa aukera-tu eta k o m e n t a t u , e ta bos t unibertsitateetan egiten diren tesiak jaki tera eman. Bene-t a n h e l b u r u hor iek be teko bagenitu onura handia litza-teke, baina beteko diren ala ez k o m u n i t a t e z ient i f ikoak esan beharko du.

• Zer biltzen du azken ale-ak? A m e r i k a r i e s k a i n i t a k o

monografiko bat egin dugu. Euskaldunok asko dugu esa-t eko A m e r i k a n . Ez dago Argentinatik edo Venezuela-tik pasa tu besterik ikusteko noraino izan dugun Amerika horizonte moduan, eta prota-gonis ta oso g a r r a n t z i t s u a k izan gara Ameriketan gerta-tutakoaz. Euskaldunak kolo-nizazioan egon ziren, Karlis-t a l d i e n o n d o t i k , G e r r a Zibilaren ondoren, eta, orain-dik ere hor gaude. Horretaz gain, tesiak eta liburuen hau-ta tuakjaso dira.

• Beste aldaketa batzuk ere eg i teko asmoa baduzue, ezta? Aldizkari orokor b i h u r t u

nah i dugu, eta, era berean, nazioartekotu, egun lau hiz-kuntzatan kaleratzen delako: euskara, gaztelania, fratsesa eta ingelesa. Aldizkaria mun-duko uniberts i ta te nagusie-n e t a n koka tu nah i genuke, eta unibertsite horietan eus-kal gaiak aztertzen dituzten

ikertzaile e s angu ra t suenek jak in dezatela beren lanen-t z a k o tok i n a t u r a l a RIEV dela. Pen t s a tu dugu ur te ro kaleratzen diren bi aleen arti-k u l u h o b e r e n a k h a u t a t z e a eta ingelesez argitaratzea ere. Arazo larriena da gutaz mun-d u a n dagoen e z j a k i n t a s u n eta irudiaren galera handia . Oso i rud i ona izan g e n u e n 60ko h a m a r k a d a a r t e , e ta irudi hori hondoratu egin da. Hori berreskuratu egin behar da, irudi on bat izateak onura ikaragarriak dituelako herri batean.

• Gaur egungo berrikuntza mediatikoen aurrean zein a l d a k e t a i z a n e n d i t u RIEV-ek? RIEV-en lan guzt ia ROM

memoriaz hornitutako disko konpaktuan argitaratuko da, eta informazio horren t rata-m e n d u a oso zaba la i zanen ~da. Etorkizunean Interneten ere sartuko dugu.

—e> lrene Arrizurieta

s o s I a i a

Nazioarteko Eusko Ikaskuntzen

Aldizkaria (RIEV) Julio Urkijok

sortu zuen, 1907an, eta euskal

kulturaren eta aldizkariaren

sorreraren zerbitzuan jarri zueri

bere ondarea. Euskal kultura

beste esparru batean kokatu

zuen, eta erromantizismo kutsua

zuen zerbaiti maila zientifikoa

eman zion, munduko euskal

gaietarako ikertzaile sarea eratuz.

Eusko Ikaskuntza sortu zenean,

burua Eusko Ikaskuntzara pasatu

zen. 1922tik aurrera, aldizkaria

Eusko Ikaskuntzarena izan zen,

baina 1936a arte zuzendu zuen

Urkijok. •

Julio Urkijoren azken lekukoa

Goio Monrealek hartu du.

Nafarroako Unibertsitate

Publikoko Zuzenbidearen

Historiako irakaslea, Etaiun jaioa

da (Lizarrerria). Eusko

Ikaskuntzako presidente izana,

kargu berria «asko ondratzen

duen pisu bat» dela dio. Denboraz

larri omen dabil, eta, sobera

hartzen duenak gaizki tinkatzen

• omen duenez, horixe gerta

dakiokeela dio. Dena den,

denbora balu, pentsamendu

politikb tradizionalaren historian

edo Euskal Herriko erakundeen

historian sakondu nahi luke. •

Bere hainbat betebeharrez gain,

deus gutxi egiten du; Erreniega

ondoan dagoen Arlegi herriko

xendetan bama paseatzea ez

bada, behintzat. Herri txiki batean

jaioa, Arlegin bizi da.

Ikertzailearen irudiko, Iruñerriko

herriak dira Euskal Herriko tokirik

onenetakoak bizitzeko.

ostirala, 1999ko martxoaren 12a Egunkaria

Mafarkaria Egunkaria

• ostirala • 1999ko martxoaren 19a

Gontzal Agote

lldaberri zaharra

Gai ugari dago kronika navarrensis hau osatzeko. Mintza g^itczke az-

ken aldi honetan horrenbeste sufritzen dudan bertsogintzaz. Alde bateko trego-az. Markotegiz, ikastola berri batendako lehen harria jarriz. Berdeen egoitza politi-ko baten miaketaz. Gaur hasiko den eus-kararen aldeko barraskilo lasterketaz. Telepamplonaz. Moderatuen arteko hau-teskunde itunaz. Edota kazetariekin fija-zio berezia duen epaileaz.

Gai ugari egonagatik. udaberriaz hitz egitea nahiago. Etzi hasiko zaigu hormo-nak eta garunak bihurritzen dituen aroa. Topikoen gainetik udaberria ez da izaten urtaro lasaia, aldaketak ekarri ohi ditu maiz. Lehenengo eguzki printzekin bat, txoriak habiatik ateratzen dira eta txori-buruak garenok ez dugu jakiten burua non pausatu, betiko kaosean murgilduta.

Morborik bada udaberrian, neguan honen ukazioa ematen delako izango da, egun hotzetan berotzeko txokorik ez baita erraz aurkitzen. Horregatik, edozein ai-tzakia ona daiteke zirri egiteko. horreta-rako aukerarik egonez gero. Bestela, ur-taroen mudantzaren gainetik dagoen mundu ilunhorretanjarraituko dugu, ta-bernaz taberna, garagardoz garagardo, udaberria alaituko digun topaketaren bi-la, zain.

Izan ere, barne indarra ezin da menpe-ratu, benetan hau udaberriaren bila abiatu nahi denean. Negua tristura eta iiuntasunarekin erlazionatu ohi dugu eta martxoak bizipoza eskatzen du. Arazoa hor hasten da, ez dakigula nola ekin urta-roari, nondik hasi aldatzen eta zertarako ari garen. Urte osoa udaberria izango ba-litz aise asmatuko genuke nola goberna-tu hormonen matxinada, baina, zorionez ala zoritxarrez, bizitzaren norabidea zikli-koa denez, hurrengo negua ez da oso urruti.

Dena den, gaitzago izango litzateke orain ioratzen diren sentsazioak gorderik uztea, konformismoa edota errutinaren pean estaltzea. Gero gerokoak baina ez egindakoaz gehiago damutu ohi gara egindako okerrez baino. Orduan aurrera, ia udaberriak zer dakargigun. Hurrengo artikuloak normaiagoak balira, seinaie ona.

l/flHIT7CDTI 1A U

I Iruñea: San Frantzisko plazan, dantzaldia izango da gaur, 19:00etatik 23:30ak arte, Ko-rrikako ekitaldien barnean.

I Iruñea: Donegal tabernan, Red Nose eta B.B.Y.P.K taldeak izango dira gaur, 21:30etatik aurrera. Datorren asteazke-nean, berriz, hip-hop musika-rekin dantza saioa izanen da 19:00etatik aurrera.

> Zangoza: Juan Frances Iriba-rren zangozar musikagilea-ren lanakjoko dituzte Zango-zako Santiago elizan datorren asteazkenean, 20:00etan. Os-tegunean NUPen izango da kontzertu hau ikusteko para-da, 19:30etan.

ZINEMA

I Talalla: Tafallako Udalak anto-latutako Gaur Egungo Zine-ma Europarraren zikloaren barnean, martxoaren 23an eta 25ean El sudor de los rui-señores filma emanen dute 20:00etan eta 22.30etan.

I Talalla: Umeentzako zinema zi-kloa ere antolatu du Tafallako Udaleko Kultur Patronatuak, eta larunbatean eta igandean Mulan marrazki bizidunetako filma izamgo dute ikusgai txi-kienek. La runba tean 18:00etan izanen da, eta igandean 17:30etan.

ANTZERKIA

I Iruñea: Gus Marionetas antzer-ki taldeak umeentzako El traje nuevo del emperador antzez-lana eskainiko du gaur, 18:30etan, Iruñeko Donibane Kirol Elkartearen Erabilera Anitzeko gelan.

i Iruñea: Gaiarre antzokian, El Vestidor antzezlana eskainiko dute as te lehenean , 20:00etan. Federico Luppi eta Julio Chavezek antzeztuko dute, eta sarrerak 1.500 peze-tabaliokodu.

I Lesaka: 1999ko Nafarroako Bertsolari Txapelketako fina-la izango da jokoan igande honetan. Pilotalekuan izanen da, 16:30etanhasita.

I Burlata: Aste honetan hasi eta martxoaren 31 arte, Arturo Navazen pintura erakusketa izango da Burlatako kultur a re toan . 19:00etat ik 21:00etara egonen da zabalik

astegunetan, eta 12:00etatik 14:00etara igande eta jaiegu-netan.

I Talalla: Tafallako Gabalzeka Pub-ak bere lehen maketa lehiaketa antolatu du aurten. Bi abesti izan behar ditu ma-ketak gutxienez, minutu eta erdi eta zazpi minutu bitarte-ko iraupenekoak. Argazki bat eta dosier bat aurkeztuko be-harko dira maketekin bat . Izena emateko epea apirila-

ren 16an bukatuko da. Infor-mazioa, telefono honetan: 630-069280

Narrentreppe antzerki taldeak klown ikastaro trinkoa antola-tu du, eta apirilaren letik 4ra arte iraunen du. Informazio gehiago nahi duenak ondoko telefonora edo helbidera zu-zendu behar du: 948-241461; e-mail: narrentreppe@jet.es. Izena emateko epea martxoa-ren 27an bukatuko da.

Castelao nos

Dous velios iunigus; o» foro» e as oblatats.

Bi adiskide zahar: zergak eta olatak.