Upload
joaquin-bustos-baptista
View
230
Download
12
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Compendio de la lengua guarani,hablada en Paraguay
Citation preview
Kuatia moñe’êrâ guaraníme
1
HAI, ÑEMOÑE’Ê HA MBOSA’Y HAGUÂ
Jorge Román Gómez (El Kunumi)
Apohára
Ituzaingó – Corrientes
Argentina
Kuatia moñe’êrâ
KO’ÊJUHAI, ÑEMOÑE’Ê HA MBOSA’Y HAGUÂ
Para escribir, leer y pintar
1
Jorge Román Gómez – El kunumiOhai ha omoha’angaha
Hova tembiapo: Jorge Román Gómez
25 jasypo 2006Ituzaingo – Corrientes
Aníke ñande resaráiñande rapógui
amo oiko ñande ypykueava sapukái
ombopu ñande py’akaruguápe ha ka’aguýpe
oikóva gueteripe guarani mbarete
oñembohéra karaieteyvyra ha yvytu
oñangareko ñe’êreokañy’ÿ hagûa ára pukuévo
aníke pepytu’u tapicha memby kuéra oikuaava’erâ
itaju guaícha ñane ñe’êovera ñande jurúpe
máramo mba’e vairâtapia mba’e iporâvarâ
Jorge Román Gómez El kunumi
1 peteî
Jajokuaa haguâPara conocernos
che réra: mi nombre esmba’éichapa nde réra: como te llamas?
Che ru héra: mi papá se llama
2 mokõi
Amoñe’ê ha amoimbaLeo y completo
Ñemongeta
- Mba’éichapa nde réra- Che réra ……………-Mba’éichapa héra nde sy- Che sy héra .................
3 mbohapy
Maitei
Maitei nde sýpe
Che maitei nde rúpe
Ambue maitei
Mba’éichapa ne ko’ê ____________ che ko’ê porâComo amamneciste ? ama-neci bien
Mba’éichapa nde pyhareve _______ porâ ha nde
Como estas esta mañana ? bien y tu
Mba’éichapa nde asaje __________ che asaje porâ
Mba’éichapa nde ka’aru _________ che ka’aru porâ
Como esta tu tarde mi tarde es buena
Mba’éichapa nde pyhare ________ che py-hare porâ
Como esta tu noche mi noche es buena
4 irundy
AmbojoajuUno
5 po
Aipapa po peve (cuento hasta 5)
6 poteî
Aipapa ha ahai
Cuento y escribo
7 pokõi
Sa’y kuéra - colores
Morotî Hû
Pytâ Hovy Sa’yju
Ambosa’y - pinto
8 poapy
Mba’éichapa ja’e yo tengo, tu tie-nes, el tiene guaraníme
9 porundy
Amoñe’ê ko’â ñe’êjoajuLeo estas oraciones
1. Nde ru oguereko mokõi jagua hû Tu papá tiene dos perros negros
2. Che areko irundy kure Tengo cuatros chanchos
3. Ha’e oguereko peteî yvoty pytâ El tiene una flor roja
4. Nde reguereko mbohapy ovecha morotî Tu tienes tres ovejas blancas
Amoimba - completo
Juan ogue-reko
…………………… 1
Che rú ogue-reko …………………….
2
Luis ogue-reko …………………….
5 Nde regue-
reko …………………….3
Che areko……………………. 4
10 pa
Japurahéi
Che areko (apohára Jorge Román Gómez)
Che areko peteî jaguache areko peteî jagua
nde reguereko mokõi yvotyche sy ndoguerekói mba’eve
Che areko po mbarakaja Che areko po mbarakaja
che ru oguereko irundy guyraNde ndereguerekói mba’eve
Nde reguereko mbohapy ovechande reguereko mbohapy ovecha
che sy oguereko hetaite kureha che ndaguerekói mba’éve
Che areko peteî jaguande reguereko mbohapy ovecha
ha’e oguereko mokõi yvotyche ru ndoguerekói mba’eve
11 pateî
Japurahéi
12 pakõi
Che rete – mi cuerpo
( tete – hete )
13 paapy
Amoimba ha ambosa’y
Completo y pinto
juru: boca; tî: nariz; nambi: oreja; tesa: ojo; Tâi: diente; akârague: pelo; ajúra: cuello
14 parundy
Ambojoajuuno
Aheka pokõi ñe’ê oîva cheretépe busco 7 palabras que estan en mi cuerpo
a k â v t j ne m g s n p as o ñ h i y m
mb j u r u s by u ñ â nd h ik nt p m ê e nõ m y j p s kp o r s t a mt e o k r p vm v a j u r a
15 papo
akânambi pyhâi
Ku’a tî
juru
jyva
syva akâra-gue
Che rogayguaMi familia
Che sy héra Ramona ha che ru héra AntonioMi mamá se llama Ramona y mi papá AntonioChe jarýi ha che taita oikóva YtusaingópeMi abuela y mi abuelo viven en ItuzaingoTaita omba’apo ñúme ha che jarýi ojapo chipa oñemu haguâMi abuelo trabaja en el campo y mi abuela hace chipa para venderChe avy’aite che rogaygua ndiveSoy feliz con mi familia
16 papoteî
Aporandu ha ambohováiPregunto y respondo
Mba’éichapa héra nde jarýi
…………………………………..
Mba’éichapa héra nde taita
………………………………….
Mamópa omba’apo nde ru
…………………………………..
Mba’éichapa héra nde sy
………………………………….
Amoimba - completo
17 papokõi
Che róga Mi casa
( óga – hóga )
Che róga oguereko mokõi ovetâMi casa tiene dos ventanas
Nde róga oguereko peteî okêTu casa tiene una puerta
Ko óga oguereko ogyke hovyEsta casa tiene pared azul
Che róga oguereko ogahoja pytâMi casa tiene techo rojo
18 papoapy
Ambojoajuuno
Ahai mba’éicha che róga – escribo como es mi casa……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
19 paporundy
ko: este; pe: ese; amo: aquel
20 mokõipa
Amoñe’ê ha amoha’anga – leo y dibujoKo kure ipiru – este chancho es flaco
Pe apyka chemba’e – esa silla es mia
Amo mitâ oñembosarái – aquel niño juega
21 mokõipa peteî
Pu’ae jurugua – vocales orales
a Angujaratón
e Eiruabeja
i Itapucampana
o Ógacasa
u urutau
y Yvotyflor
22 mokõipa mokõi
Aheka che rógape mba’e oñepy-rûva ko’â pu’ae ndive – busco en mi ca-sa cosas que comiencen con estos sonidos
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
a
e
i
o
u
23 mokõipa mbohapy
Aheka ko’â ne’êBusco estas palabras
Kuatia – hû – óga – mitâ – arai – kuarahy – kururu –
py – puka – tî
h û mb h ñ a t p l kt nd r p v r n y v um r t î m a g h r ah p j u mb i nt t k tm i t â s nd j m u ir ñ k u r u r u a ant o ñ ê t h r ñ r hh p u k a v ó h a gv k y v nt m g j h np u k a h r a n y j
Ama’ê ko ta’anga ha ahai – miro este dibujo y escribo
………………………………………………………………………………………………………………………………………………y
1 – Mboy po ahecha: …….Cuantas manos veo2 – Mboy tî ahecha: ………cuantas nariz veo3 – Mboy hesa ahecha:……cuantos ojos veo4 – Mboy juru ahecha:……cuantas bocas veo5 – Mboy syva ahecha:……cuantas frentes veo6 – Mboy jyva ahecha:……cuantos brazos veo7 – Mboy nambi ahecha:….Cuantas orejas veo
24 mokõipa irundy
Ambosa’y ha ha’e mba’e sa’y osê
Pinto y digo que color se forma
Ajapo ko Katia ñe’ê guaraníme 1. Corrientes he’í Ley 5598pe guarani ha’eha, ko tetâ ñe’êtee caste-llano ndive.2. Oipytyvô haguâ Ituzaingógui Ñe’êkôi Tekombo’épe.3. Oipytyvô haguâ umi moñe’êhára guarani ñe’êmegua, mbo’ehára, te-mimbo’e, ha ambuéva ndoguerekóiva peteî kuatia ko ñe’ême omoñe’ê haguâ térâ oñemoaranduve.4. Umi avápe guarâ oguahêva Corrientespe oporandúva oîpa kuatia guaraníme.Jajojuhu ambue kuatiápe KO’ÊJU.
Jorge Román Gómez El Kunumi apohára
25 mokõipa po
Ko’êju 1
kuatia moñe’êrâ guaraníme. Hai, ñemoñe’ê ha mbosa’y haguâ
ambue tembiapoLengua Guarani. Introducción a la lectura, escritura y pronunciaciónLas aventuras de Súper mandi’o (Declarado de Interés Municipal en la Ciudad de Ituzaingó – Corrientes)Arrimando los esteros. Poesías con rimasJeruti saite. Kuatia ñe’êpoty guarníme ha castellano-peRevista de divulgación cultural “Ko’ê porâ”Ko’êju – kuatia moñe’êrâ guaraníme. Ñemoñe’ê ha mbosa’y haguâKo’êju 1 - kuatia moñe’êrâ guaraníme. Hai, ñemo-ñe’ê ha mbosa’y haguâKo’êju 2 - kuatia moñe’êrâ guaraníme. Hai, ñemo-ñe’ê ha mbosa’y haguâKo’êju 3 - kuatia moñe’êrâ guaraníme. Hai, ñemo-ñe’ê ha mbosa’y haguâComposiciones musicales para niños.Carpincho Tincho. Che mandu’a porâite. La fiesta de San Juan. Ejumína chamigo taraguípe. La taza de leche. El esquercero. Kururu kyra. América Latina. Río Paraná. Mitâ’i correntino. Mundo Feliz. CD: Con Alma de niño
Página web acerca de la lengua guarani en el sitio www.educar.org/kunumi (Declarado de Interés Municipal en la
Ciudad de Ituzaingó – Corrientes)