PB 99

Floransa’nin merkezine yakın mahalle-

lerinden birinde mütevazı Vaprio vil-lasının çatı katına çıkan Francesco Melzi, uzun süredirLeonardo da Vinci’nin kendisine söz ettiği notları bulmayı umut ediyordu. Genç adam villanın çatı katına girdiğinde bütün odanın darmadağın olduğunu gördü. Daha önce gelmediği için de kendini suçladı . Birileri kendin-den önce gelmiş ve Leonardo’ya ait tüm belgeleri toplamıştı. Odanın dağınıklı-ğından ve çekmecelerin kurcalanmasın-dan bu açıkça belli oluyordu

Yine de Melzi, bir süre dağınık odada dolaşıp, işe yarar birşeyler bulmayı umdu.

Tarihten DamlalarMümtaz İdil

Leonardo Da Vinci’nin

Sakladığı Notlar

Francesco Melzi

100 101

Bir yığın boş kağıt toz içinde yerlerde sürünüyordu. Birkaç not buldu, temizleyip yanında getirdiği dosyaya yerleştirdi.

Daha fazla notlar olmalıydı Da Vinci gördüğü en zeki adamdı ve mutlaka bazı notlarını kimsenin ulaşamayacağı yerlere yerleştirmişti, bundan emindi.

Kötü durumda görünen bir konsola heyecanla gitti ve tüm çekmecelerini karıştır-

maya başladı. Belli ki kendinden önce gelenler de aynı yere bakmıştı. Orada bir şey bulamayacağını bili-yordu, ama çekmecelerin gizli böl-mesi neden olmasındı?

Uzun aramalardan sonra çekme-celerde veya konsolun herhangi bir yerinde gizli bölme olmadığını anla-dı. Bir anda gözü şömineye takıldı. Heyecanla bu kez şömineye gitti. Kağıt materyallerin saklanacağı en son yer şömine olmalıydı. Anım-sadığı kadarıyla Leonardo asla şömi-ne yakmazdı.

Bacadan içeri elini uzattı. Eline

birşeyler çarptı, ama aynı anda bir is bulutu da aşağı çöktü. Yeniden de-nedi. Bulmuştu. Bu kez is dumanıy-la birlikte birkaç kağıt parçası da düşmüştü. Melzi, kapkara olmuş elleriyle kağıtları şöminenin içinden çıkarıp yanındaki döşemeye bıraktı. Ne olduklarına henüz bakmamıştı. Yeniden elini şöminenin bacasına soktu ve karıştırmaya başladı. Bir-kaç kağıt parçası daha düştü. Sonra bütün vücudunu şöminenin iç kısmı-na soktu ve ne kadar kağıt varsa aşağı döktü. Kağıtlardaki bilgileri bir araya getirdi, ama hiçbir anlamı yoktu.

Da Vinci, ölümüne yakın Melzi’ yi birkaç kez yanına çağırmış ve “Resim Üzerine Tezler” başlıklı bir çalışma yaptığını söylemişti, ama her defasında da bu notların nerede olduğunu söylemeyi ya unutmuştu ya da söylemek istememişti.

Melzi’ye birkaç resim bırakmış-tı, o kadar. Bir de 1419 yılında Fransız askerlerince Milano’da kur-şuna dizilen Francesco Sforza’nın alçıdan bir modeli kalmıştı. Melzi

Leonardo da Vinci’nin not defterlerinden biri

100 101

için iş hiç de kolay değildi. Tüm Floransa mimarisi şu veya bu şekil-de Leonardo’nun etkisinde kalmıştı ve tüm giz onun taslaklarındaydı.

Ama herkes yanlış biliyordu. Bugün sanılıyor ki, Floransa’daki tüm mimari yapı Da Vinci’nin etki-sinde kalınarak inşa edilmiştir. Oysa öyle değil. Hatta çatı katından çalınan bilgiler ışığında yapılan tüm teknik buluşlar da Da Vinci’ye mal edilmedi. Yıllar sonra bunların Leonardo’ya ait olduğu anlaşıldı. Ama şu doğruydu: Leonardo’nun sanayi teknoloji-siyle ilgili hiçbir buluşu o dönemde hayata geçirilmedi, hatta Floransa dışı-na bile çıkamadı.

Melzi’nin tanık olduğu en önem-li şey, Da Vinci’nin el atmadığı tek bir bilim dalı bile olmadığıydı.

Francesco Melzi’ye göre Da Vinci’nin bilim çevrelerinde hak ettiği yeri alama-masında kendi payı da çok büyüktü. Çoğu bilim adamı ve düşünür gibi Da Vinci de tutkularıyla yaşayan bir insandı. Bir şey yapması gerektiğin-de duraksıyor, hemen karar vermi-yor ve yeni başladığı bir işi yarım bırakıp, acımasızca imha ediyordu. Yaptıklarını her zaman az buluyor, daha fazla çalışması gerektiğini düşünüyordu. Araştırmalarının her aşamasında her biri yeni bir araştır-ma dalı ve konusu olabilecek yeni

sorular ortaya atıyordu. Çalışma metotlarının ana prensipleri onun için her zaman belliydi ve kesinlikle onlara bağlı kalırdı.

Leonardo da Vinci hiçbir otoriteyi kabul etmezdi. Yaşadığı çağda bilim üzerine

ağır baskı vardı. İlkçağ dönemiydi ve Engizisyon mahkemeleri din adı-na bilim adamlarını ardı ardına mahkûm ediyor ve ölüme gönderi-yordu. Ama Leonardo’nun din teme-line dayalı bir inancı da yoktu. Ağır

BD ARALIK 2015

din baskılarına karşı bildiğini oku-yor ve göğüs geriyordu.

Leonardo’ nun metodoloji tezine göre, bütün bilimsel gerekler somut deneylerle pekiştirilmeliydi. Onun gözünde deney, bilimsel gerçeklerin yegane kanıtlama yoluydu.

İşte bu nedenle bilim Leonardo’ yu yalnızca büyük bir resim ustası olarak değil, aynı zamanda bilime yeni yöntemler kazandıran bir öncü olarak da kabul etmekteydi. •

mumtazidil@butundunya.com.tr

Floransa