&artarchitecture

nghệ thuật

46KD5 - 30009NGUYỄN TRẦN HIẾU

Đề tài : trình bày những ghi nhận về nghệ thuật tổng thể trong các mối quan hệ giữa Kiến trúc với các nghệ thuật tạo hình khác ( trong kiến trúc đương đại thế giới hoặc Việt Nam)

GVHD : KTS. ĐOÀN KHẮC TÌNH

SVTH : NGUYỄN TRẦN HIẾU 46KD5 - 30009

1. Hình thái ý thức xã hội đặc biệt, dùng hình tượng sinh động, cụ thể và gợi cảm để phản ánh hiện thực và truyền đạt tư tưởng, tình cảm. 2 Phương pháp, phương thức giàu tính sáng tạo.

( Kiến: xây dựng; trúc: xây đắp) Nghệ thuật xây dựng nhà cửa, thành lũy:

Nghệ thuật ( danh từ ) :

Kiến trúc (danh từ) :

Mở đầu

&Đ ôi khi, làm nghề kiến trúc chúng ta thường đứng trước vô số

các câu hỏi khác nhau về nghề nghiệp và bản thân. Kiến trúc là gì ,

chúng ta các kiến trúc sư phải chăng là một nghệ sĩ ? hay một kỹ

sư và ở danh giới nào thì một kiến trúc sư hoá thân thành một

nghệ sỹ?

Phải chăng kiến trúc là "một lãnh vực sản xuất vật chất đặc trưng?

Hay là một nghệ thuật kiến tạo không gian sống? Kiến trúc và xây

dựng , khác nhau ở chố nào ? Ở ranh giới nào thì xây dựng hoá thân

thành kiến trúc ? " *

Theo ghi nhận của bản thân tôi , Kiến trúc, từ khi ra đời đã là một

dạng hình của nghệ thuật, một kiến trúc sư phải đồng thời là một

nghệ sỹ. Bởi đứng trước mỗi công tr ình, ngoài các yếu tố công

năng, kỹ thuật thì người k iến trúc sư đã quan tâm rất nhiều đến tỷ

lệ, mầu sắc , sự hài hoà bố cục của công tr ình.. . Hay nói cách khác

lúc đó người nghệ sỹ đang đ i t ìm cái đẹp cho tác phẩm, cho đứa

con t inh thần của anh ta. Theo quan điểm r iêng của tôi , khi cái đẹp

đã xuất hiện, đó chính là nghệ thuật.

Vậy, ở lằn ranh giớ i mong manh nào xây dựng hoá thân thành kiến

trúc và ở đâu thì k iến trúc chính là nghệ thuật.

Và trong mối quan hệ của kiến trúc vớicác bộ môn nghệ thuật tạo

hình khác, thì nghệ thuẩt tổng thể như thế nào ?

Trong khuôn khổ ngắn ngủi của bài luận, SV mong muốn phân t ích

những ranh giới trong mối quan hệ chung của các nghệ thuật tạo

hình với k iến trúc.

(*) KTS. HOÀNG ĐẠO KÍNH

artarchitecture

Lằn ranh giới mong manh

T r o n g n g h ệ t h u ậ t m à đ ặ c b i ệ t l à t r o n g k i ế n

t r ú c , q u y h o ạ c h t h ì m ố i q u a n h ệ g i ữ a K i ế n t r ú c

m à c ụ t h ể l à c á c c ô n g t r ì n h k i ế n t r ú c v à c á c đ ố i

t ư ợ n g k i ế n t r ú c k h á c v ớ i c á c m ô n n g h ệ t h u ậ t

t ạ o h ì n h k h á c l à v ô c ù n g c h ặ t c h ẽ v à đ ã c ó t ừ

l â u , c á c t á c p h ẩ m n g h ệ t h u ậ t t ạ o h ì n h l u ô n

đ ó n g v a i t r ò q u a n t r ọ n g t r o n g b ố c ụ c v à t r a n g

t r í k i ế n t r ú c . c ô n g t r ì n h k i ế n t r ú c c ụ t h ể v à c á c

t á c p h ẩ m t ạ o h ì n h l u ô n b ổ x u n g c h o n h a u t ô n

t h ê m c á c g i á t r ị c ủ a n h a u l ê n . Đ ô i k h i c h ú n g l à

c ả m h ứ n g n g h ệ t h u ậ t đ ể t ạ o r a n h a u , c h ú n g l à

h a i n h ư n g k h ô n g t h ể t á c h r ờ i . N h ư n g ở đ ó t a

v ẫ n t h ấ y r õ r à n g s ự p h â n b i ệ t g i ữ a c á c n g h ệ

t h u ậ t t ạ o h ì n h v à k i ế n t r ú c , t u y k h ô n g t h ể t á c h

r ờ i n h ư n g v ẫ n c ó t h ể p h â n b i ệ t c h ú n g v ớ i n h a u .

N g à y n a y, k h o a h ọ c k ỹ t h u ậ t c ó n hữ n g bướ c p h á t t r i ể n

n h a n h c h ó n g ( K h o a h ọ c k ỹ t h u ậ t l u ô n l à đ ộ n g lự c h ậ u

t h u ẫ n c h o sự p h á t t r i ể n v à đ ổ i m ớ i c ủ a x ã h ộ i , v à n g h ệ

t h u ậ t c ũ n g v ậ y. ) K h o a h ọ c l à m c h o k i ế n t r ú c c ũ n g n hư

c á c n g h à n h n g h ệ t h u ậ t t h a y đ ổ i h o à n t o à n , n hữ n g h ì n h

t hứ c t h ể h i ệ n t rướ c đ â y l à k h ô n g t h ể t h ì n a y đ ã c ó t h ể

t hự c h i ệ n đượ c d ễ d à n g , m ộ t c á c h g i á n t i ế p h o ặ c t rự c

t i ế p k h o a h ọ c k ỹ t h u ậ t l à m t h a y đ ổ i c á c l o ạ i h ì n h n g h ệ

t h u ậ t v à t ạ o h ì n h . Trự c t i ế p đ ó l à t h a y đ ổ i c á c h t h ể h i ệ n ,

c á c c ô n g n g h ệ c h ế t ạ o . . . đ ó c h í n h l à n ề n t ả n g đ ể t hự c

h i ệ n c á c h ì n h t hứ c m ớ i t r o n g k i ế n t r ú c , n g h ệ t h u ậ t . ( đ ó

c h í n h l à c á c c ô n g n g h ệ g i ú p c h o k i ế n t r ú c c ó h ì n h t hứ c

t h ể h i ệ n tự d o h ơ n k h ô n g p h ụ t h u ộ c n h i ề u v à o c ấ u t r ú c ,

k ế t c ấ u c ủ a c ô n g t r ì n h h a y đ ó c h í n h l à c á c c á c h t h ể h i ệ n

m ớ i t r o n g n g h ệ t h u ậ t k h i ế n c h o n g h ệ t h u ậ t c ó t h ê m c á c

c h ấ t l i ệ u s á n g t á c m ớ i - m u l t i m e d i a , . . . ) N hư n g q u a n

t r ọ n g h ơ n l à t á c đ ộ n g g i á n t i ế p c ủ a sự t h a y đ ổ i v ề c ô n g

n g h ệ n ó l à m c h o c á c k h á i n i ệ m t r ở n ê n k h ô n g g i ớ i h ạ n ,

c á c q u a n n i ệ m t h a y đ ổ i h o à n t o à n v à l à m c á c h ì n h t hứ c

n g h ệ t h u ậ t m ớ i c hư a từ n g c ó x u ấ t h i ệ n . t r o n g n g h ệ

t h u ậ t đ ó l à n g h ệ t h u ậ t s ắ p đ ặ t , n g h ệ t h u ậ t t r ì n h d i ễ n

, v i d e o a r t . . . . t r o n g k i ế n t r ú c c á c k h á i n i ệ m m ớ i n hư

v i s u a l a r c h i t e c t u r e h a y v i t u r a l a r c h i t e c t u r e . V à c á c r a n h

g i ớ i p h â n b i ệ t g iữ a k i ế n t r ú c v à c á c n g h ệ t h u ậ t t ạ o h ì n h

k h á c đ a n g m ờ n h ạ t d ầ n đ ô i k h i v ô c ù n g k h ó p h â n b i ệ t . V à

l ằ n r a n h g i ớ i m o n g m a n h đ ó dườ n g n hư đ a n g k h ô n g c ò n

. . . k h i k h ô n g c ò n r a n h g i ớ i c ó n g h ĩ a l à k h á i n i ệ m v ề sự

k h á c b i ệ t , sự c ầ n t h i ế t p h ả i p h â n b i ệ t g iư a c c á c b ộ m ô n

n g h ệ t h u ậ t l à k h ô n g c ò n , m ộ t t á c p h ẩ m h ộ i h o ạ đ ô i k h i

c ũ n g l à m ộ t t á c p h ẩ m v i d e o a r t , m ộ t t á c p h ẩ m k i ế n t r ú c

h a y l à m ộ t t á c p h ẩ m đ i ê u k h ắ c . n g a y t r o n g b ả n t h â n k i ế n

t r ú c , đ i ề u g ì k h á c b i ệ t g iữ a m ộ t m á i n h à , tườ n g n h à v à

t r ầ n n h à . . . n g ô i n h à ở l i ệ u k h á c g ì v ớ i m ộ t b ả o t à n g , m ộ t

n g ô i n h à h a y m ộ t c á i ô t ô c ó t h ể d i c h u y ể n . v à t h ậ m c h í

m ộ t t h â n c â y. N g h ệ t h u ậ t đ a n g l e n d ầ n v à o c ả n hữ n g n ơ i

k h á i n i ệ m t rừ u tượ n g í t đượ c c h ấ p n h ậ n n h ấ t . . .

&artarchitecture

Sự liên hệ giữa kiến trúc và các nghệ thuật tạo hình được thể hiện ngay

trên bản thân các công trình kiến trúc, trong mối quan hệ giữa tổng thể

và các chi tiết kiến trúc

Ngay từ khi ra đời, kiến trúc và các nghệ thuật tạo hình đã có mối quan

hệ đặc biệt, Mối quan hệ này có được là do nhu cầu làm đẹp nhu cầu

nâng cao giá trị nghệ thuật của công trình kiến trúc. Theo cách này hay

cách khác, kiến trúc và các nghệ thuật tạo hình đã hình thành mối quan

hệ với nhau. Hữu cơ và khăng khít. Ngày nay kiến trúc và

nghệ thuật tạo hình nhiều lúc nhiều nơi đã hoà làm một.

&Kiến trúc nghệ thuật tạo hình +

N g a y t ừ t h ờ i x a x ư a , t r o n g d i

t à n g k i ế n t r ú c m à n h â n l o ạ i c ò n

c h i ê m n g h i ễ m đ ư ợ c đ ế n n g à y n a y

c á c t á c p h ẩ m t ạ o h ì n h đ ã h i ệ n

d i ệ n v à l à m ộ t p h ầ n k h ô n g t h ể

t h i ế u t r o n g c á c c ô n g t r ì n h k i ế n

t r ú c t ừ Đ ô n g s a n g T â y , T ừ Á s a n g

 u . . . t á c p h ẩ m t ạ o h ì n h t r o n g

m ọ i t h ể l o ạ i , t ừ m ộ t t h à n h p h ầ n

r ờ i r ạ c k h ô n g c ố đ ị n h c ó t h ể t á c h

r ờ i v ớ i p h ầ n c ô n g t r ì n h c h í n h

n h ư t r a n h , t ư ợ n g , p h ù đ i ê u . . .

đ ế n c á c t á c p h ẩ m đ i ê u k h ắ c ,

c h ạ m l ộ n g , t r a n h t ư ờ n g . . . m à

c h í n h c á c t á c p h ẩ m ấ y đ ã t r ở

t h à n h m ộ t p h ầ n c ủ a c ô n g t r ì n h

k i ế n t r ú c , t i ê u b i ể u t r o n g s ố c á c

c ô n g t r ì n h n à y c h í n h l à n h ữ n g d i

s ả n k i ế n t r ú c c ủ a n g ư ờ i H y l ạ p ,

L a m ã t r o n g c á c t h ờ i k ỳ c ổ đ ạ i v à

p h ụ c h ư n g h a y n h ư c á c c ô n g

t r ì n h ở p h ư ơ n g Đ ô n g n h ư A n g k o r

W a t , M ỹ S ơ n . . . h a y g ầ n g ũ i h ơ n

N gày nay, h ì nh t hức c húng t a hay bắ t gặp

nhấ t l à c á c t á c phẩm t ạo h ì nh đóng va i t r ò

t rang t r í t rực t i ế p hay g i án t i ế p c ho c ông t r ì n h ,

c ó t h ể đó l à t r ong mộ t không g i an c ông c ộng

c á c c ông t r ì n h , được đ i ểm t ô bằng c á c t á c

phẩm đ i ê u khắ c c á c t ấm phù đ i ê u , những bức

t r anh cỡ lớn . . . h ay t r ong c á c t o à nhà c á c c h i

t i ế t hoạ t i ế t được t r ang t r í bằng mộ t t á c phẩm

đ i ê u khắ c , h ay t rang t r í . . . t a h ay bắ t g ạp

t r ong t hực t ế đó l à c á c nhóm tượng đà i , c á c

phù đ i ê u t rang t r í c ho mặ t t r ong hoặ c mặ t

n goà i c ông t r ì n h , những t á c phẩm này được

c hú ý t h i ế t k ế đặc b i ệ t để kh i c húng đứng c ạnh

nhau t u y l à h a i v ậ t t h ể hoàn t o àn khá c nhau

nhưng l ạ i k hông t hể t á ch rờ i nhau . . . để kh i

t h i ế u nhau t h ì g i á t r ị c ủa chúng s ẽ g i ảm hẳn .

i trú K ến c

tạ

nghệ thuậto hình

=====

C ũ n g n h ư t ấ t c ả c á c b ộ m ô n

n g h ệ t h u ậ t k h á c , L ị c h s ử k i ế n

t r ú c v à c á c b ộ m ô n n g h ệ t h u ậ t

k h á c n h ư đ i ê u k h ắ c , h ộ i h o ạ , â m

n h ạ c đ ề u c ó c o n đ ư ờ n g p h á t t r i ể n

g i ố n g n h a u t r ê n c ù n g m ộ t k h o ả n g

đ ư ờ n g l ị c h s ử n h ư n h a u . D o p h á t

t r i ể n c ù n g n h a u t r ê n c ù n g m ộ t

q u ã n g đ ư ờ n g l ị c h s ử n ê n n h ữ n g

q u a n n i ệ m , n h ữ n g t i ế n t r ì n h p h á t

t r i ể n , s ự t ư d u y l à g i ố n g n h a u . V à

c h ú n g c h ị u ả n h h ư ở n g s â u s ắ c

c ủ a n h a u .

Ch ịu ch i phố i và ảnh hưởng sâu sắc của nhau nên nghệ thuậ t tạo h ình và k iến t rúc đương

đạ i đô i kh i hoà l ẫn vào nhau và có h ình thức thể h iện g iống nhau , đặc b iệ t ngày nay kh i

khoa học và kỹ thuậ t phá t t r i ển vượt t rộ i t ạo động lực và khả năng thực t i ễn cho những

h ình thức thể ngh iệm mớ i th ì đ i ều đó càng được thể h iện rõ ràng hơn.

Kiến rúc tn

hthuậ

tạhìn

gệ

t o

h

=

N h ữ n g m ặ t đ ứ n g n g ô i n h à h i ệ n

đ ạ i v à đ ư ơ n g đ ạ i c ó k h ả n ă n g

g i ố n g n h ư b ứ c t r a n h c ủ a P i e t

M o n d r i a n , n h ữ n g n é t c ắ t t á o b ạ o

c ủ a c á c b ứ c t r a n h t h e o p h o n g c á c h

l ậ p t h ể . K i ế n t r ú c đ ô i k h i k h ô n g

c ò n l à n h ữ n g g ì c ầ m n ắ m đ ư ợ c s ờ

t h ấ y đ ư ợ c m à c h ỉ c ò n l à n h ữ n g b ứ c

t ư ờ n g ả o , n h ũ n g h ì n h c h i ế u v i d e o

t ạ o n ê n m ộ t n g ô i n h à . . . v à n g ô i

n h à h i ệ n đ ạ i v à đ ư ơ n g đ ạ i s a u k h i

đ ã n h à n c h á n v ớ i c á c đ ư ờ n g t h ẳ n g

v à x i ê n v ớ i c á c k h ố i c ơ b ả n t h ì n a y

đ ã m ô p h ỏ n g n h ư n h ữ n g t h â n c â y ,

n h ữ n g c á c h c h i m , h a y n h ữ n g c o n

c á k h ổ n g l ồ . N h ư m ộ t t á c p h ẩ m c ủ a

t h i ê n n h i ê n v à h ơ n t h ế n ữ a n ó đ ã

t r ở t h à n h n h ữ n g h ì n h k h ố i c h ỉ c ó

t r o n g đ i ê u k h ắ c , n h ữ n g đ ư ờ n g

z i g z a c n h ữ n g k h ố i d ị h ì n h , n h ữ n g

đ ư ờ n g c o n g k h ô n g t ư ở n g , n h ữ n g

n é t c ắ t k h ô n g c ơ b ả n , n h ữ n g t á c

p h ẩ m đ i ê u k h ắ c đ ể ở . . .

N h ữ n g b ả o t à n g k h ô n g c ó v ậ t c ầ n

t r ư n g b à y b ở i b ả n t h â n n ó c ũ n g l à

m ộ t t á c p h ẩ m d ù n g đ ể t r ư n g b ầ y , ở

đ â y c ô n g t r ì n h k i ế n t r ú c đ ã b i ế n

t ừ c h ứ c n ă n g l à k h ô n g g i a n t r ư n g

b à y t h à n h c h í n h v ậ t t h ể t r ư n g

b à y . K i ế n t r ú c c ũ n g đ ã c ó p h ầ n

h ồ n , đ ã p h ả n á n h , đ ã g ợ i đ ư ợ c c h o

n g ư ờ i x e m n h ữ n g x ú c c ả m c ầ n

t h i ế t n h ư k h i x e m m ộ t t á c p h ẩ m

n g h ệ t h u ậ t .

i r K ến t úc

ì

nghệ thuật tạo h nh

=

Như vậy, trong nền kiến trúc đương đại thì nghệ thuật tạo hình và kiến trúc

có những mối liên hệ hữu cơ vô cùng đặc biệt, trong nghệ thuật tổng thể, nhiều lúc chúng bổ trợ cho nhau, là yếu tố không thể thiếu của nhau, hơn thế nữa chúng đã xoá đi lằn ranh giới mong manh giữa các môn nghệ thuật để nói cùng một ngôn ngữ, một ngôn ngữ mới đầy súc cảm của sáng tạo của cái đẹp, và như thế kiến trúc thực sự là nghệ thuật