Lich Su Thien Tong Truong Quoc - Nguyen Nam Tran

8/3/2019 Lich Su Thien Tong Truong Quoc - Nguyen Nam Tran

1/186

LCH S THIN TNG TRUNG QUCBin Dch: Nguyn Nam Trn

---o0o---Ngun

http://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 5-8-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcDn Nhp Ca Ngi Bin DchChng I - Giai on Thin hnh thnh

Tit 1: Giai on trc t MaTit 2: t Ma v Hu Kh

Tit 3: Php mn ng Sn hnh thnhChng 2 - Giai on Thin pht trin v phn chia tng phi

Tit 1: Php mn ng Sn khai trinTit 2: H Trch Thn Hi xut hin:Tit 3: nh hng ca H Trch Thn Hi

Chng 3 - T tng Thin hon thnh Trm nh ua tingTit 1: M T o Nht xut hin. Cc mn phi b o thiTit 2: Thin pht trin v thm thu vo x hi.

Chng 4 - Thin ph cp v bin dngTit 1: Thin u i TngTit 2: Pht trin ca Thin vo giai on na sau i Tng.

Chng 5 - Thin c k tha v duy trTit 1: Pht trin ca Thin di thi Nam Tng.Tit 2: Pht trin ca Thin di cc triu Kim v Nguyn

Chng 6 - S suy vong ca Thin Trung QucTit 1: Tnh trng Thin i Minh.Tit 2: Thin k t i Thanh

---o0o---

C nhn hnh t th,Tm hu o, thnh c.Kim nhn din t nhn,

Th tm an kh trc!(Li ngi xa)
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thien%20Tong/Hoc%20Thien/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thien%20Tong/Hoc%20Thien/


2/186

Dn Nhp Ca Ngi Bin Dch

Trong ting Phn (Sanskrit), t "Thin" c ng nguyn l dhyna. Ngi

Trung Hoa dch theo m thnh "Thin na". ngha "trm t mc tng"ca n t xa trong sch v Pht gio li c biu m bng hai ch yoga(du gi).

Nguyn lai, o B La Mn vn dng ch ny ch trng thi "thng nhttinh thn", ri sau ny Pht gio cng tip thu v biu m bng samdhi(tam mui) by t ci "tm khng dao ng". Nhng ch ni trn thngc dng khng phn bit, hu nh u xem l ng ngha. Nu dch , tac th dng nhng t Hn Vit nh "nh" hoc "thin nh".

Nu vy, "thin" hoc "thin nh" u c ngun gc pht xut t n ,nh mt ch dng ch th nghim trm t mc tng [1] v th nghimy ng mt vai tr cc k quan trng ngay t khi Pht gio va mihnh thnh. V d r rng nht l vic c Pht C m nh phng phpthin nh m khai ng. Sau ngy Pht nhp dit, cc tn phi Pht gio Tiutha[2] xem n l mt trong ba mn hc (tam hc: gii sila, nh samdhi,hu prajn)[3] . Cn bn i tha, h li coi n nh mt trong su l tngtn gio (lc ba-la-mt hay pramit: b th dana, tr gii sila, nhn nhcksnti, tinh tin virya, thin nh dhyana, tr hu prajn), m ngi tu hnh

phi t ra nh mc tiu.

Th nhng "Thin" m chng ta s cng nhau tm hiu trong nhng trang tikhng hn l ch Thin ch dng n . D nhin khng phi n khngdnh dng g vi nc n nhng tuy pht xut t bn , khi pht trin nTrung Quc th n chu nh hng ca dn tc tnh rt c th ca ncny. Ngi Trung Quc mnh dn du nhp Thin t n ri t chcli, sau bnh trng h thng t tng y qua cc nc ln cn trong tonci ng . Rt cuc, ta nn xem Thin nh mt cuc vn ng, mt trolu t tng mi phi.

Trong ngha , Thin l Thin tng, v y ng l ch dng gi cchot ng c th ca cc hc tr n con n chu ca B t Ma t thi

Nam Bc Triu, khi ng n Trung Quc. T bui u, h dng t Thin i lp vi Pht gio truyn thng, xem s ng o cng nh qui phmsinh hot hm cha trong t nh biu tng cho ton th h thng tu hcca mnh.


3/186

Khi ngha ca t Thin thay i t n sang Trung Quc nh th thtrong bi cnh , s c s bin ha, pht trin v mt t tng. l iuchng ta c th lng trc c. Trn thc t, trong Thin Tng bt uxut hin nhng yu t m trc y ta khng thy n , th d nhng

phng php tu hnh c th, thin vn p, t tng n ng...chng hn.Chnh nhng yu t mi chnh l ngun gc sc hp dn ca Thin, vchng vn tn ti cho n ngy nay.

Trung Hoa, n i ng, Thin c mt khun mt r rng. Ngi tathng xem vic hon thnh h thng t tng Thin Tng nh s khai sinhra mt hnh thc tn gio c th nht ca Trung Quc. ng thi, Thincng bt u bit thch ng vi Pht gio, tuy khng c ngha l lch sThin Trung Quc b sp nhp vo lch s Pht gio v ngng li . Vsau, Thin cn kinh qua nhiu thay i ty theo nhng bin chuyn x hi,

ngay c c nh hng n x hi na. n khi Thin truyn b n VitNam, Ty Tng, Triu Tin, Nht Bn...th mi nc, Thin li c nhngbn sc khc nhau.

Mt khc, Thin khng phi l vt s hu ca cc thin tng. Thin c khnng giao tip vi x hi rt nng ng cho nn phm vi ca n vt hn rangoi gio on. C xem ni cc trit l nh Chu T Hc, Dng MinhHc Trung Quc, cc hnh thc vn hc nh Hn Thi, Renga, Haiku, mthut nh vin ngh, tranh thy mc, cc hin tng vn ha nh tr o,hoa o, kim o, cung o, v s o, tung N Nht,...u m chng

thy cnh tay ca Thin vn ti. n thi cn i, nh nhng hot ngbn b v c tm vc ca trit gia Suzuki Daisetsu, Thin c gii thiurng ri khp th gii v i vo nhng lnh vc nh trit hc, thn hc, tngio hc, tm l hc, tm l y hc, tm phn hc [4] , sinh l hc...Cho dcng c khc nhau, khng t thi nhiu, Thin c mt trong nhiukhoa hc.

Trong qu trnh tm hiu nh hng ca Thin i vi vn ha Nht Bn,chng ti bt buc m mm li ngc dng lch s truy nguyn ngun

mch ca n Trung Quc. May mn nm c trong tay cun Zen noRekishi ( Lch s Thin, 2001) ca gio s ngi Nht IbukiAtsushi (). ng sinh nm 1959, tt nghip khoa vn (1982) v hontt ban tin s (1993) i hc Waseda ri tr thnh gio s ph t ngnhvn chng i hc Ty. Tuy tui cn tng i tr nhng gio s vit rt nhiu tc phm. Ngoi Zen no Rekishi, ng cn c nhng cng trnhnghin cu v kinh vn nh Tm Vng Kinh, Nit Bn Lun, v cc danh


4/186

tng nh Hu Kh, Saich (Ti Trng). c im ca Ibuki Atsushi l vit li lch s Thin Tng khng theo li thu thp, chp ni truyn k vng lc cc danh tng nhng theo quan im hc thut Ty phng, xemThin Tng nh mt "sinh vt" x hi c sng, c cht, do chu mi schi phi ca cc yu t nh chnh tr, kinh t, vn ha v khng ngng bindng trong dng lin tc ca lch s. Ci nhn ca gio s Ibuki l ci nhnnht nguyn, vt ln trn mi d bit tng phi (Nam Tng, Bc Tng) vtn gio (Pht gio, o gio, Nho gio), khi ng chng minh rng gia cctng phi v tn gio y lc no cng c s giao lu v nh hng h tng.Ci nhn ca ng cng l ci nhn ph phn tnh cch cng li ca cc tng

phi khi ngy son nhng kinh sch hay h cu nn nhng h ph. Ngoi ra,khc vi nhiu tc gi khc, ng c bit lu n nhng nh t tng thyu nhng l ng c thc s thc y bc tin ca Thin Tng. Do ,ng ch ch i nhng tn tui ln nh t Ma, Hu Kh, Thn T, Hu

Nng, Hong Nhn, M T, Thch u, Lm T, Vn Mn, PhpNhn...Chnh H Trch Thn Hi, Hu Mc Trn Dim, Khu Phong TngMt, t Quan m Dnh, Vnh Minh Din Th, Pht Nht Kh Tung, GicPhm Hu Hng, Trung Phong Minh Bn, u T Ngha Thanh, Ph nThng Dung...nhng ngi n nay t c ting tm, mi c gio s Ibukit vo v tr trung tm.

Bi vit ny hu nh hon ton da vo phn u trong 3 phn chnh ca tcphm nhc n bn trn. Tuy nhin, ngi bin dch mn php thm btv chua ph ch mt i ch. Vy xin gi n qu c gi bn dch thvng ny nh mt chia s hc vn cng vi li cm t chn thnh n gios Ibuki Atsushi cng nh cc tc gi khc c tn trong th mc tham kho.

[1]- Dch thot ch Nht Meis (Minh tng, meditation). Minh=nhmmt, tng: suy ngh. Minh tng l trng thi nhm mt, qun i nhngcnh tng din ra chung quanh mnh lng l suy ngh vi tr tngtng.[2] - Nguyn vn Buha-bukky "b phi Pht gio" gm phi bo th

truyn gio pha Nam v thng ta b. ng trn quan im i chngtin b (i Tha) th h b ph phn l Tiu Tha.

[3] - Phin m th prajn l bt nh, tc dng tinh thn hiu r chn l.Tr tu c theo m Pht gio (Ng m) l hu.


5/186

[4] - Psycho-analysis, thng c dch l Phn tm hc nhng e khngng ng php.

Bin dch: Nguyn Nam Trn21/06/2009

Ngi gi: C S Li Nh Bng

---o0o---

Chng I - Giai on Thin hnh thnh

Tit 1: Giai on trc t Ma

Pht gio truyn n Trung Quc v s gn b vi tp qun tu thin:

Pht gio c truyn vo Trung Quc lc no th khng ai bit ch xcnhng c l nhm thi im trc sau Cng Nguyn. D khc l vi hthng t tng truyn thng c ti ch, nu Pht gio c chp nhnrng ri Trung Quc l v n c gii thch mt cch thch hp vihon cnh bn x. Ni khc i, ng thi, d t tng Hong Lo tc ttng c tnh thn b mi l t tng c giai cp thng lu Trung Hoacoi nh trung tm v cho php ph bin, ngi Trung Hoa bit ng haPht vi Lo T, cho php Pht c xem nh mt v thn bn a. Quanim ny gip cho Pht gio t c u cu trn t Trung Quc. Nhngngi Trung Quc trc tin theo Pht gio l cc hong , vng hu vqu tc nn c th ni t bui u, Pht gio c mi quan h tt p vigii lnh o.

Dn dn, qua n thi Hu Hn (25-220), ngi ta ra cng phin dchkinh vn. Hai dch gi ni ting nht c l l An Th Cao (sng gia th kth 2) v Chi Lu Ca Sm (sng gia th k th 2). Nh , mi quan tmn kin thc Pht gio mi dn dn c t r. c bit, trng tm ca mis ch l thin nh, phng php tu hnh c s ca ngi n. Nhn An

Th Cao l mt ngi truyn b gio l tiu tha cho nn ng dch cckinh in nh A Hm v Abhidharma (A T t Ma). Mt khc, Chi Lu CaSm, v l ngi truyn b Pht gio i tha, cho nn dch phm ca ng lcc kinh in bt nh nh o Hnh Bt Nh Kinh.ng thi, c hai udch loi sch v ni v thin nh m ta c th suy ra rng cc kinh inu tin do hai ng dch y nh hng rt ln n cc th h sau. Mt bnl An Bn Th Kinh do An Th Cao, mt bn l Bn Chu Tam Mui


6/186

Kinh do Chi Lu Ca Sm dch. Nh c cng lao ca h An m sau , vothi Ng (229-280) mi c cc ngi nh Trn Hu (nm sinh nm mtkhng r) v Khang Tng Hi (?-280) nghin cu v An Bn Th Y Kinh.n giai on Ng H Thp Lc Quc (316-439), di triu i Tin Tn(351-394) li c o An (312-385) m nhng li ch v s tc qun v ty qun chp trong kinh c ng em ra gii thch. Ngi i sau nhThin Thai Tr Khuy (538-597) p dng chng nh phng php tu hnh,nhng phng php y tr thnh c s ca Thin Tng mi n ngynay. Ngoi ra, t ca o An l Hu Vin (334-416), ngi thi ngTn (317-419), hot ng vng L Sn, da trn gio l trong Ban ChuTam Mui Kinh thnh lp mt on th (kt x) tn gio L Sn lytn l Bch Lin X v ng tr thnh t ca Lin Tng.

Vo thi im phng php thin nh n bt u gy c ch , ta

cng khng nn qun nhc n nh hng ca t tng c i Trung Hoaln trn n. Sch Bo Phc T (317) [1] cho bit t xa Trung Quc ctruyn thng iu kh php. Sch Trang T cng c trnh by v php tavong [2] , chng t rng t thi Tin Tn (221TCN), ngi ta c phng

php tu dng tinh thn vi mc ch t n nhng th nghim thn b.

Sau , s quan tm n thin nh cng ngy cng cao. Cu Ma La Thp(344-413) thi Hu Tn (384-417) dch Thin B Yu Php Kinh v TaThin Tam Mui Kinh. Ngi thi ng Tn l Pht Bt La (tcGic Hin, 350-429) theo li yu cu ca Hu Vin dch b t Ma a

La Thin Kinh. Th ri bc qua thi Nam Bc Triu (420-589), nginc Tng (420-479) [3] ln lt dch cc kinh sch nh Qun Pht TamMui Hi Kinh, Qun Ph Hin B Tt Hnh Php Kinh, Qun H KhngTng B Tt Kinh, Qun Di Lc B Tt Thng Sinh u Sut Thin Kinh,Qun V Lng Th Kinh. V khng xc nhn c nhng "qun Pht kinhin" ny c cc vn bn bng Phn ng hay khng nn thin h ng rngchng l nhng ngy kinh sng tc ti Trung Quc. Tuy nhin, khi kinh inc xem nh vt cn thit cho cuc sng n nh th, c th suy on lngi ng thi hn rt quan tm n thin nh.

Do , ta c th nhn ra rng, thin nh, hnh thc tu hnh c bit cangi n , ngay sau khi vo Trung Quc, c ngi trong nc ch n, ri vi thi gian, bm r y. T truyn thng , s thnh hnhmt tro lu t tng m chng ta gi l Thin Tng.

---o0o---


7/186

ngha lch s ca vic Thin Tng thnh hnh.

Bn ch "t tng Pht gio" c phm vi rt rng ri v hnh thc rt adng nhng phi ni trong , t tng Thin l mt b phn c tnh csng. V d thin vn p qu thc l nhng ti tho lun kh khn khngchi snh bng. D nhin nhng phng php tu tp phc tp nh th ch xuthin v sau ch t tha xa xa, lc mi manh nha, Thin c chp nhnnhanh chng chnh nh s bnh d. Nu t tng Thin tng mang mt musc c o nh by gi l v n tip thu rt nhiu hnh thc t duy cangi Trung Quc. iu ny cng l mt s thc kh chi ci.

Hnh nh Trung Quc, ngi ta bt u chp nhn vic xut gia k t thitin bn th k th 4, s kin c bit bit n l qua li yu cu ca Pht Trng (232-348) c vua nc Hu Triu (319-352) l Thch H (tr v

334-349) chp nhn vo nm 335. Nh , cc gio on Pht gio ch yul ca ngi Trung Quc, mi c thnh lp. Nhng kinh in c phindch sau dn dn nh hng vo t tng cc gio on. C l trongthi gian y, Pht gio Trung Quc, thng qua nhng bin chuyn x hi

bt ngun t s hng vong ca cc vng triu do dn tc k m phngbc lnh o hay s thnh suy ca vic giao dch vi Ty Vc, bit gimt th qun bnh no gia t tng Pht Gio t n truyn sang vt tng truyn thng xa nay ca nc mnh. Chnh th qun bnh ny to ra ci gi l t tng Pht gio Trung Quc. Thin cng i chung mtng nh vy. Vo tin bn th k th 6, di thi Nam Bc Triu, vi

vic B t Ma t n sang, sinh hot Pht gio Trung Quc nhn c mt kch thch ln v nhng ngi c u c suy ngh cch tn,khi n tip ng, bit kt hp hai lung t tng c v mi n, chnhl, t chc li. Nh th, h pht huy c t tng Thin Tng

S th nh th khng ch xy n cho Thin Tng thi u. a Lun Tng,h thng t trng ch o ca gii thng tr di thi Nam Bc Triu cngvy. T tng a Lun Tng l s kt hp t tng Duy Thc ca h phiTh Thn (Vasubandhu) [4]lc y va mi c truyn t n sang, vi

Nit Bn hc v Thnh Thc Hc c sn ti ch. N l mt sn phm ch cth sinh ra t hon cnh ca Pht Gio ng thi. Phi a Lun Tng, thc chng gio ngha duy thc, cng ch trng n thin nh, v trn thct, phng php tu tp ny tr nn rt ph bin. Bui u, Thin Tng

pht trin trong a bn ca a Lun Tng (Bc Triu) cho nn c th xemh t tng a Lun nh mt hnh thc c th ca t tng Thin. Vim ny, ta cn ch n mt s thc l i Tha Khi Tn Lun, tc


8/186

phm c sc xut ln do phi Nam o ca a Lun Tng ch tc, cThin Tng bui ban u nh gi rt cao.

Mt iu cng khng th xem thng l s xut hin sut thi gian t cuii Nam Bc Triu qua n Ty, S ng ca nhng tc phm b nghi ngl ngy kinh (kinh gi mo) nh Tm Vng Kinh, Php Vng Kinh, PhpC Kinh, Lng Gi Kinh, Vin Gic Kinh, trong r rng l nhng iuvit ra da trn th nghim v Thin. Chng cng xng ng c xemnh nhng kinh vn, c iu chng c cu thnh vi mt li suy ngh tdo hn loi kinh in qun Pht trc . Hn na, chng cn khc ch lhm cha rt nhiu nhng t tng c trnh cao nh t tng Nh LaiTng. Chc chng khng ch c ch tc trong vng Thin tng thi u,nhng du sao, vn ng vai tr im ta cho thin gia bui u.

Li na, nh s nhc n trong phn sau, nhng thin gia bui u nhngi trong nhm thuc h phi Tam Lun hay Thin Thai vn thng cphp giao lu vi nhau di nhiu hnh thc, v c l iu cng bt uxy ra t giai on ny. Ta c th ni nhng s trao i y l bng chngTn Pht Gio lc ang mun ng ra lnh trch nhim gii quyt nhngvn ca cng ng Pht Gio .

Tm li, nguyn nhn cn bn ca s thnh lp Thin Tng khng th giithch nh kiu nhiu ngi hiu t trc n nay l l mt hin tng ngu

pht, do cng lao mt mnh B t Ma t khi ngi n Trung Hoa. C l

nn hiu s hnh thnh Thin tng nh mt li gii p cho nhng i hitinh thn ca x hi thi y.

---o0o---

Tit 2: t Ma v Hu Kh

Quan h gia t Ma, Hu Kh v Thin tng i sau:

Thng thng ngi ta cho rng Thin Tng c khai sanh t khi t

Ma n Trung Hoa vo thi Nam Bc Triu v h ph cc t u tin cadng Thin Trung Hoa c sp xp theo th t: S t t Ma, Nh t HuKh, Tam t Tng Xn, T t o Tn, Ng t Hong Nhn. Th nhng,khng c bng c lch s no chng t c iu ny. D nhin s thiu stni trn ch c l do l s hn ch ca t liu dn chng ch khng th vth m quyt on rng rng cch sp xp th t ni trn l vu khot.


9/186

Tuy vy, mt vn v s thc lch s lin quan n h ph ny vn ngc mang ra m x, l s hin hu hay khng ca Tng Xn, v t si th ba, cng l t ca Hu Kh (gia th k th 6). Tc Cao TngTruyn (gia th k th 7) trong phn truyn v Php Trng c ghi li rngHu Kh c mt mn tn Xn thin s. Cng trong sch y, phn ni vBin Ngha (541-606), c nhc n mt Tng Xn thin s, khng hiu c

phi cng mt nhn vt hay chng! Hu ht cc quyn lch s thin tng vsau (gi chung l ng s) nh Lng Gi S T K (khong 715), TruynPhp Bo K (khong 720) u cho rng t th 4 o Tn l ngi tha kXn thin s (hay Tng Xn nu theo Truyn Php Bo K). Tuy nhin, oTuyn (596-667), ngi bin tp Tc Cao Tng Truyn th chp v s tu hcca o Tn (580-651) nh sau:

C hai tng s khng bit t u n, tu thin trn ngn Hon (?) Cng Sn.

o Tn nghe th bn tm ti ni, tu hc 10 nm cnh h.

V sau, ngi ta mi cho rng mt trong hai v tng c ngi tn TngXn nhng phi ni lp lun ny c nhiu kh nng l do nh mun duytr s lin tc ca h ph. c cc ng s bui u th thy truyn k cao Tn v Hong Nhn cng khng ra khi khun kh ca ni dung TcCao Tng Truyn. Ngay c bng chng v tc phm nhan Tn o Minhtng truyn l do Tng Xn li, cng khng chc chn. S truyn thaca n ch c nhc li t thi Bch Trng Hoi Hi (749-814) ch trc khng c cp ti.

D sao n thi t th 5 Hong Nhn, hc tr ca ng u nhn mnh l hctr n chu ca t Ma. i ngc ln Hong Nhn, n o Tn th cnc, mc ni vi t Ma v Hu Kh c hai v tng kia, nhng vic xcnhn nhn vt Xn Thin S hay Tng Xn l mt trong hai ngi y thchng ta cha d kin.

R rng l v mt h ph, gia t Ma, Hu Kh v thin tng i sau clin h hay khng l c mt vn . Th nhng iu khng quan trng

bng vic thin gia i sau u thc rng hai ng l nhng ngi tnhng vin u tin. Do , ta khng nn t tri buc trong vic i tmtnh cch xc thc ca h ph m ch tp trung vo vic nghin cu t tngv hnh trng ca cc thin gia khi nghin cu v lch s Thin Tng.


10/186

Vn gy tr ngi cho chng ta l nhng g t Ma v Hu Kh truyn li b pha ln vo trong nhng yu t ca Thin Tng i sau cho nn muntm hiu v nhng cng hin thun ty ca hai ng khng phi l d.

---o0o---

V hnh nh ca t Ma v Hu Kh

Cho n nay, cha ai tm ra c mi lin h v h ph gia t Ma vThin Tng i sau. D h ph y c thc th "t tng Thin Tng" trongnhn thc ca chng ta hm nay cng khng th c sn t thi t Ma choc. Trn thc t, trc tc ca t Ma, gi chung l t Ma Lun, ctruyn li rt nhiu, trong c tc phm c hn ht v l vt duy nht csuy nh c kh nng do chnh tay ng vit, Nh Nhp T Hnh (Hnh) Lun

c khong cch ln so vi t tng Thin tng i sau. n phtsinh ra khuynh hng ph nhn ngay vic quyn sch ni trn l mt trctc ca t Ma.

---o0o---

V Nh Nhp T Hnh Lun:

Nh Nhp T Hnh (Hnh) Lun c xem nh l nhng li thuyt gio cat Ma do t l m Lm (nm sinh v mt khng r) ghi chp li.

Ngoi bn c o Tuyn dn ra trong Tc Cao Tng Truyn, cn ccc bn n Hong v bn Triu Tin. Ni chung, ni dung gm hai phngi l "nh nhp": "l nhp" ni v l lun v "hnh nhp" ni v ng dngthc tin. Ngi i sau chia "hnh nhp" lm 4 loi gii thch.Trong "lnhp" c trnh by v mt qun php gi l "bch qun" (nhn vch) gtsch nhng bi bm che chn tnh ca con ngi. Mt khc "t hnh" gm

bo on hnh (kin nhn chu au kh v ci kh ngy nay l do nghiptrong qu kh gy ra), ty duyn hnh (s vui sng hm nay l do nhnduyn trong qu kh nn khng cn t vn ), v s cu hnh (on tuytvi chp trc) v xng php hnh (hnh lc ba la mt: b th, tr gii, nhn

nhc, tinh tin, thin nh, tr hu, trong l php thanh tnh). Nhng iu vitra trong Nh Nhp T Hnh Lun ny c ci ging, c ci khc vi t tngThin tng v sau nhng thy trong thy thi nhn nhn v tntrng t tng v thc tin ca Nh Lai Tng. V sau nhng ngi hc theong li ca t Ma c pht biu mt s li v c chp thnh TrngQuyn T. T tng trong li c sao lc trong cc ngy kinh nh KimCng Tam Mui Kinh (gia th k th 7). nh hng ca n rt rng n


11/186

ni sau khi Thin Tng bt r, cn thy iu ni trong thu lc li trongCnh c Truyn ng Lc.

Tm li, d c y nh th m chp nhn gi thuyt B t Ma l ngi khai sng ra Thin Tng, ta vn b buc phi nhn nhn rng trong lch sdi lu ca n, Thin Tng tin bng nhng bc di v bay bng. Nuqun i iu v c tin tng vo tnh cch siu vit ca B t Ma,xem t tng ca ng ng nht vi t tng ca ngi i sau th y lmt quan im kh lng chp nhn.

Vn khng ch gii hn trong lnh vc t tng. S l t xa, trong chnthin mn, ngi ta c khuynh hng xem thin gia c em nguyn ttngca mnh m bc l qua hnh vi cho nn s bin thin ca t tngca h ch c xt qua nhng chi tit c th (thy trong s tch, truyn k

ca cc thin s). Hn na, bi v Thin tng rt trng s truyn tha theoh ph (gi l "t thng") v th nghim gic ng t n bng cch "d tmtruyn tm" cho nn h c khuynh hng khng chp nhn rng gia cc ts cng c s khc bit v t tng. Cng v l , i vi cc t s thi c,ngi i sau vn thng ph nhn nhng g truyn li t xa trong truynk ca cc v y, ri thay vo , em gn nhng thuyt mi hp vi thii ca mnh hn.

Trong bi cnh y, t nhin l do s i hi ca h t tng, s c mt sphn cch gia cc sng tc v s thc lch s. Ring v trng hp ca t

Ma v Hu Kh, nhng iu xa nay ta tin chc hu nh u c hu nhnsng ch ra. Vic ny phn nh c s i thay rt ln lao trong dnglch s t tng Thin Tng. Tuy nhin, cng c mt s t tng ctrc khi Thin Tng t c nn mng d vi s lng c khi khng ngk. Chng hy cn c truyn li v vn nh hng n sinh hat caThin Tng. Do , trong qu trnh tm hiu v s pht trin ca t tngnh Thin, ta bt buc phi nhc ti chng.

---o0o---

Thi i ca t Ma v Hu Kh:

Thin Trung Quc bt u t khi t Ma n nc h, iu tr thnhmt nh thuyt (dogma) trong thin gii. Tht th, s d t Ma o toc nhng ngi hc tr gii nh Hu Kh v o Dc (sng gia th kth 6) l v ngoi kin thc gio l ca mnh, ng cn c mt nhn cch htsc c o v hp dn. Tuy vy, mt s nh nghin cu cng i hi qu xa


12/186

trong vic nh gi ng bi l nu nhn t quan im tng qut ton th Phtgio th nhng hot ng ca ng khng quan trng n nh vy. Ni cchkhc, vo thi im t Ma v Hu Kh truyn gio, t tng ca hai ngkhng c nhn nhn nh mt h ch lu. r thm, ta th nhn tnhhung Pht gio vo thi hai v y nh th no?

t Ma hot ng Bc Ngy (386-534) trong giai on lch s gi l thiNam Bc Triu. Trc tin, Thi V (ti v 423-452) ch trng "phPht" ngha l n p Pht gio nhng sau khi ng ta cht i, n i VnThnh (ti v 452-465) th Pht gio tm cch phc hng. Ri tri quatriu Hiu Vn (ti v 471-499) lc triu nh di t i ng v LcDng, cng nh cc triu Tuyn V (tr v 499-515) v Hiu Minh (515-528), Pht gio may mn gp nhng ng vua sng Pht cho nn trnn ht sc hng thnh. Cha chin c xy dng khp ni, ni ting nht

c Vnh Ninh T th ph Lc Dng. Ngoi ra, vng Long Mn, ngoi ca n, nhng cng trnh c khc nhng t vin trong lng ni (thchqut t vin) c pht trin mnh, chng c xem nh nm trong khunkh k hoch nh nc.

V pha Pht gio , cho n lc , h vn nghin cu cc kinh intruyn thng nh Nit Bn Kinh, Duy Ma Kinh, Hoa Nghim Kinh, Tr Lun, Thnh Thc Lun, A T m Tm Lun. Th nhng, n thi TuynV , nhn B Lu Chi (?-527) v Lc Na Ma (nm sinh v mtkhng r) dch Thp a Kinh Lun, c mt v tng tn l Hu Quang (cn

gi l Quang Thng Lut S, 468-537) tng theo hc vi hai ng, tr thnhmt nhn vt rt ni ting, cho nn gy ra c mt phong tro nghin cukinh ny. Phong tro y mang tn a Lun Tng.

V sau Bc Ngy b tch ra lm ng Ngy (534-550) v Ty Ngy (535-557), ng Nghip v Trng An. Th ri ng Ngy b Bc T (550-577) thn tnh, Ty Ngy b Bc Chu (557-581) chinh phc. Tuy vy, nhnv Bc T cng l mt triu i ht sc sng bi Pht gio cho nn o Phtvn hng thnh. Nghip, th ca h, tr thnh trung tm ca Pht gio

thay th vai tr trc y ca Lc Dng.Hot ng ca cc tng l Bc T rt phong ph, tuy nhin, ng k hn cl cc mn xut thn t ca Hu Quang nh o Bng (488-559), mTun (480-564), An Bm (507-583), Php Thng (495-580). Nh , giongha ca tng a Lun chim u th, c a v quan trng v vng chc Bc triu. Tuy nhin, v vua anh hng ca Bc Chu l V (ti v 560-


13/186

578) git quyn thn V Vn Thi (505-556) nm trn quyn bnh, chtrng n lc ph quc cng binh nhng mong thng nht t nc nnli quay v vi ch trng "ph Pht". Sau khi dit c Bc T ri, V thng tay n p Pht gio ni qu c lm cho Pht gio Hoa Bc ri vocnh tiu iu.

V phn Nam Triu th Pht Gio xa nay vn c giai cp qu tc chpnhn, c bit c nhng v vua sng Pht nh Tng Vn (ti v 424-453),Lng V (ti v 502-549). C th ni, nhn bn ngoi th l thi imPht gio hng thnh cng cc. Cc s nh Php Vn (467-529) cha QuangTrch, Tng Mn (467-527) cha Trang Nghim, Tr Tng (458-522) chaKhai Thin, thng c i xng tng l Lng "tam i php s", c bang vai ch o trong vic nghin cu Nit Bn Kinh v Thnh Thc Lun,mt phong tro thi thng lc y. Tuy vy, nhng nghin cu ch ra

nhiu kt qu v phng din gio l m thi, chng lm cho Pht giong thi nng tnh cch "ging n", ch ngho nn v mt thc hnh.

i nh Trn ca Nam Triu c v tng tn Chn Tam Tng (499-569)theo ng bin n ni, phin dch nhng kinh in thuc h duy thc nh

Nhip i Tha Lun (Nhip Lun). Tuy vy vic lm ca ng, mt phn dotnh hnh phong tro Pht gio ng thi, phn do nn ao binh, khngc s ch nh mong mun. C iu l t khi c nhiu v s v trn cnhn p Pht gio ca ch trng n p Pht Gio (ph Pht) ca Bc Chu

b bc vo nam th nhng sch Chn phin dch c h em ra

nghin cu v s dng. Rt cuc, ta c th ni l qua s kin ny, a LunTng b Nhip Lun Tng ng ha.

Trn y, chng ta tm tt hon cnh ca gii Pht gio Bc Triu trongthi k hot ng ca t Ma v Hu Kh ngha l bui u cho n qunggia th k th 6. Hu Kh lc y gp cnh ph Pht ca Bc Chu v iu cng nh hng n hot ng ca ng khng t.

---o0o---

S thc lch s v t Ma v Hu Kh:

T liu lch s ng tin cy nht nhc n t Ma ln u tin c l l LcDng Gi Lam K (547) ca Trn Huyn Chi, mt ngi sng khong giath k th 6. Tuy vy sch khng a ra nhiu chi tit v ng tr vic cho

bit t Ma gc ngi Ba T, tng ca tng thp cha Vnh Ninh (xy nm516, b chy mt nm 534) v cho bit ng t xng sng c 150 tui.


14/186

Tip theo , s tch v t Ma thy chp trong bi ta ca Nh Nhp THnh Lun, do m Lm son. Qua bi ta y, c bit ng xut thnmin nam n , c hc tr nh o Dc, Hu Kh, c chuyn gio nghaca ng b bi bng v ng cho ghi chp nhng gio ngha y trong Nh

Nhp T Hnh Lun.

Phn "B t Ma Truyn" trong Tc Cao Tng Truyn phn ln cn ctrn Lc Dng Gi Lam K v Nh Nhp T Hnh Lun.Tuy khng chpc iu g mi nhng t nht lin quan n Hu Kh th c ghi li mt siu trong mc Tng Kh Truyn. Theo , Hu Kh (Tng Kh) h C,ngi H Lao, xut gia nm 40 tui, du hnh trung nguyn, gp ct Ma v tr thnh t. ng theo thy sut 6 nm (theo truyn v B t Ma th li l 4, 5 nm), hc c nht tha ( ni hc c gio l iTha, c bit cc li dy trong kinh Php Hoa). Cng trong khong thi

gian y, t Ma truyn cho ng Nh Nhp T Hnh Lun nh mt "chnphp" ly m truyn o, cng nh trao li 4 quyn Lng Gi Kinh (doCu Na Bt La dch). Sau khi t Ma nhp dit, khng thy ni n hnhtung ca ng trong mt thi gian nhng k t khong nin hiu Thin Bnh(534-537), nghe ng c n Nghip, kinh ca Bc T, b gio v thunhn cc t nh Na Thin S (khng r nm sinh nm mt) v Hng CS (khng r nm sinh nm mt). Gp k ganh t gy kh khn v cm thynguy c n tnh mng, ng ri Nghip, gi in c c hi tip tc hnho. Sau khi phong tro "Ph Pht" xy ra , ng cng vi Lm Php S [5]l mt hc gi c ting v Thng Mn Kinh, chung sc duy tr Pht php.Vo lc y, c hai u b gic cht tay v t , khng nghe ni g ti hna. Nm sinh nm mt u khng c bit n r rng [6] .

Nhng truyn k trn cn c vo t liu c trc khi Thin Tng ra i. Thnhng, nh s cp trong nhng trang k tip, lc c nhiu nhmtng s ngng m h nh nhng bc tin bi cho nn c nhiu kh nng lngi i sau li da vo thng tin cc tng s y cung cp thn thnh hat Ma v Hu Kh. Chuyn thn thnh ha hnh tng ca hai v khai tkia, i vi chng ta, c l khng quan trng bng cu hi v c g uy tn ca

hai ng lm cho h c nhiu ngi ngng m n vy. nh hng toln ca t Ma i vi gii tng s mi ng l chng c trung thc nht nh gi tm c ca hai ng.

Truyn k v B t Ma, nh ni, l nhng vn kin c xa v rthim hoi. Tuy vy, cng vi thi gian v qua s pht trin ca t tngThin tng, loi t Ma Truyn, Hu Kh Truyn c thu dt thm ln


15/186

vi nhiu s tch vi bi cnh lc n , lc Trung Quc, vi dng ltng ha cc t s. D rng v mt gi tr s thc lch s, nhng chuynny khng ng tin cy mt cht no nhng ng trn quan im cng ctruyn b t tng Thin Tng th chng mang mt ngha v cng quantrng.

Qu trnh pht trin ca th loi t Ma Truyn din ra i khi nh sau.Trc tin, cc "ng s" thuc h phi Bc Tng nh Lng Gi S T K[7] v Truyn Php Bo K nhn mnh v s lin h ca t Ma vi TungSn Thiu Lm T (H Nam), sau th c H Trch Thn Hi (684-758)v mn h xng cc thuyt Ty Thin Bt T, Ty Thin Nh Thp CuT, Ty Thin Nh Thp Bt T. H sng tc nhng chuyn nh h ph (tthng) cng lc c t bn n , t Ma truyn o c sa (truyn ythuyt), vn p gia t Ma v Lng Hu Vng [8] . Sch Bo Lm

Truyn (801) ca h phi tng Hng Chu li ci bin hu nh hon ton nidung ca thuyt Ty Thin Nh Thp Bt T v hon thnh T ThngThuyt, cng lc, h gia thm nhng s tch v t Ma lc cn n , tim s lin h gia hong tht hai triu Ngy v Lng, sa cha li thiim t Ma t n sang Trung Quc ( lai) cng nh qu trnh b giov ngy cht ca ng (thin ha). Tuy nhng s sng tc vi mc ch nngcao uy tn ca Thin tng nh th hon ton khng da trn s thc nhngsau khi th lc ca phi Hng Chu [9] lan rng th dn dn, ngi ta khngcn nghi ng g v chng na. n khi Cnh c Truyn ng Lc (1004)v Truyn Php Chnh Tng K (1061) ghi chp li th tt c c coi nhnh thuyt. Song song vi s bin hnh ca cc truyn k, loi sch t MaLun dng tn ng nh mo u xut hin nhan nhn. Tiu biu c NgTnh Lun ca h Bc Tng v Huyt Mch Lun ca Nam Tng. Ni dungnhng sch thng phn nh l lun ca h phi mnh nhng s d cnhiu sch mo danh t Ma (t Ma gi thc th) ra i nh vy l v vis pht trin ca t tng, tt nhin c nhng quyn khng cn hp thi bt

buc phi b o thi. n khi nhng ng lc, mt phng tin khc ra ith s sng tc nhng gi thc th cng n hi co chung v ng xongvai tr lch s ca mnh. Ring v Hu Kh, tuy sau cng c nhiu iu

thm tht v truyn k ca ng nhng nhng truyn nh cht tay cu o(Hu Kh on t) hay vic thu nhn Tng Xn lm ngi tha k ch lnhng iu vit ra v cn thit ca s ph php ( gii thch o php c giao ph nh th no) ch n ch lm yu i ngha lch s c bitca nhn vt Hu Kh.

---o0o---


16/186

Nhng nhn vt thuc h phi t Ma Hu Kh v tnh a dng cah:

Cho d nh hng ca t Ma v Hu Kh ln lao n ni mn ca ccng lp ra hn c mt trng phi, chng ta vn khng th qu quyth l nhng ngi khai sng ra ci gi l Thin Tng. Khng nhngchuyn hy cn m h m ngay nhng ngi c chn trong trng phica hai ng vn cng chng ng nht v mt t tng. Nu kim tra nhngg ghi chp trong Tc Cao Tng Truyn (B t Ma Truyn, Tng KhTruyn, Php Trng Truyn), ta bit nhng ngi trong h phi t Ma-HuKh gm c hai nhm v khng c lin quan mt thit vi nhau:

Nhm u tin l nhng ngi c t Ma dy Nh Nhp T HnhLun: Hu Kh, o Dc v ngi chp bt n l m Lm. Ngoi ra, v

nhm ny, phi k thm Hng C S l ngi c ch dy qua th tn.Nhm th hai l nhng ngi truyn b 4 quyn kinh Lng Gi. Theo TngKh Truyn, trong c Lm Php S (c th l m Lm), ngi cngHu Kh hot ng vo thi im Pht gio b n p (thi Ph Pht), hctr Hu Kh tn gi Na Thin S v mn ca Na Thin S tn l HuMn. Trong Php Trng Truyn, khi cp n nhng ngi truyn b LngGi Kinh, cn thy vit:

Thin s t Ma c hai hc tr l Hu Kh v Hu Dc. Hu Dc Thin S

nhn lnh gio l, ch tu hnh trong tm v khng pht biu bng li ni.Cn nhng ngi tha k Hu Kh Thin S nh Xn Thin S, Hu ThinS, Thnh Thin S, Na Lo S, oan Thin S, Trng Tng S, ChnPhp S, Ngc Php S... th dng li ni thuyt v huyn l nhngkhng ghi chp li bng vn t.

Ngoi ra, nhng ngi tha k Hu Kh Thin S cn c Thin Lo S (vit4 quyn sao), Phong Thin S (vit 5 quyn s), Minh Thin S (vit 5quyn s) v H Thin S (vit 5 quyn s).

V nhng ngi chu nh hng gin tip ca Hu Kh th c i Thng S(vit 5 quyn s), o m S (vit 4 quyn sao)Trng Php S (vit 5quyn s), Ngn Php S (vit 5 quyn s), Sng Php S (vit 8 quyn s)v i Minh S (vit 10 quyn s). Nhng ngi ni tip Na Thin S lThc Thin S, Hu Thin S, Khong Php S. Hong Tr S. Tuy tr tr Ty Minh T chn kinh s nhng php tuyt. Mt khc, Minh Thin Sli c nhng l Gia Thin S, Bo Du S, Bo Nghnh S, o Onh


17/186

S, h ni tip c php ng ca h phi v vn tip tc b gio cho nnay.

Theo , ta bit nhng ngi lin quan vi t Ma v Hu Kh qua trunggian ca Lng Gi Kinh thuc rt nhiu h thng d bit. Th nhng truyntrn khng nhc n nhng ngi c lin quan n Nh Nhp T Hnh Lunnh Hng C S v v o Dc (Hu Dc) v m Lm, n cng ch nhcn mt cch ht sc s si.

S d t Ma v Hu Kh c cc tn phi ng thi ngng m nh haibc n anh c l v danh ting ca h rt cao v hnh tng ca h c tnsng.o Tuyn, ngi vit s v thin lm c ting, trong phn "Lun" caTp Thin Bin, Tc Cao Tng Truyn c nhn mnh n tnh tin v, vinkin (i trc thi i, nhn xa) ca t tng t Ma, gy chn ng i

vi ngi ng thi. ng t quan im ny m suy ra th nu nhngngi sng lp Thin Tng v sau c da vo iu to ra uy th chomnh cng khng phi l chuyn ta ng ngc nhin.

---o0o---

Vai tr ca Lng Gi Tng (nhm th hai):

Trong Tc Cao Tng Truyn, phn ni v Hu Kh c cho bit t Ma truyn cho ng bn Lng Gi Kinh gm 4 quyn.Trong cn thy chp

truyn k ca Na Thin S, t ca Hu Kh v hc tr ca Na Thin Sl Hu Mn, hai trong nhng ngi tha k Lng Gi Kinh. Phn ni vPhp Trng cng chp li h ph nhng ngi tha k v nghin cu LngGi Kinh m h nhn t t Ma v Hu Kh. Cc nhn vt ny c gichung l Lng Gi Tng. Tuy h ph ca Lng Gi Tng b b ra ngoi h

ph ca Thin Tng, nhng nhn v cc vn kin th tch Thin Tng buiu ca Thin Bc Tng nhn nhn nhng ghi chp v kinh Lng Gi nnmi c quan im cho l Lng Gi Tng cng c th xem nh thuc ThinTng lc n va thnh lp. D vy, khng th ni cc vn kin Thin Tng

bui u s dng cu chuyn v kinh Lng Gi nh mt thng tin c tnhtuyt i. C th hiu l xc nh v tr chnh thng ca h, cc nhn vtThin Tng thng s dng nhng chi tit ghi chp trong Tc Cao TngTruyn ch v uy tn ca tc phm ny. Do , khi suy lun cn phi phn

bit chuyn ny vi chuyn n. V sau, n thi ca chi lu H Trch ThnHi th ngi ta nhn mnh vo ci Tri (my ng ca tr tu bt nh) v chtrng n Kim Cng Bt Nh Kinh (tc gi l kinh Kim Cng), n ni


18/186

ch trng rng quyn kinh m Hu Kh nhn t t Ma khng phi lkinh Lng Gi m chnh l kinh Kim Cng vy.

---o0o---

Lin h gia Hu Kh v Nit Bn Lun:

Nhng ngi tha k t Ma v Hu Kh trong nhiu h phi khc nhau.Nh ni trn, l h phi Nh Nhp T Hnh Lun v h phi Lng GiKinh. Sau khi Thin tng thnh hnh ri, li c thm nhng nhn vtthuc h phi gi l ng Sn php mn. l cha k n nhng ngic truyn tha Nit Bn Lun na. Trong Tc Cao Tng Truyn, phn

ph truyn ca Php Thi Truyn cng nh trong Tr Ngao Truyn, c nin vic Tr Ngao (?-601), t ca Chn Tam Tng (499-569), trn

cnh ph Pht t Bc vo min nam vi nh Trn (nc do Trn BTin sng lp). ng ta c mt ngi tn Hu Kh (?-582?) [10] ging chonghe v Nit Bn Lun. Sau khi Hu Kh ny mt, ng ra sc truyn b ttng ca thy. Hu Kh ni n y xem ra c s trng hp vi Nh THu Kh m ta vn bit nu cn c trn thi im ng y hot ng cngnh nhng chi tit chung trong truyn k ca hai ngi. l cha ni n

Nit Bn Lun m ng ging ngha li l tc phm c mt ngi tn"t Ma B " nh Bc Ngy phin dch ra. t nht gia hai Hu Kh cqu nhiu chi tit ging nhau c th ph nh kh nng h cng l mtngi. Nu tin vo chuyn , ta cn thy mi lin h thy tr gia t Ma

v Hu Kh cn rng ln hn nhng iu ta tng bit v h. Li na, takhng th no lm ng trc s vic Nit Bn Lun l l lun da trn NitBn Kinh m kinh ny li l trc tc cc k quan trng, c em ra dnglm nn tng t tng ca a Lun tng Nam o phi na.

---o0o---

ngha s gp mt ca Hu Kh v ngun ci Thin tng:

Th nhng, d c nhiu h phi hay nhiu mn n th no, chung qui t

tng ca t Ma truyn n h qua trung gian ca Hu Kh. Phi ni scng hin ln lao ca Hu Kh vn c tnh quyt nh trong qu trnh thnhlp Thin Tng. Theo , vic Hu Kh nhn c mt ngun cm hng,mt c hch t t Ma l vic khng th ph nhn c. Nhng ngi vsau mun i tm ngun ci t tng ca thy tr t Ma -Hu Kh, c l

phi bt buc tm n Hu Kh nhiu hn l i thng ti t Ma.


19/186

Nu mi s xy ra nh vy th vic xem Thin Tng nh sn phm truyntha t n m thi qu l iu nguy him. Trn thc t, Lng Gi Kinh,trc tc m Thin Tng bui u xem trng l kinh im c s ca aLun Tng, mt tng phi chi phi i sng tn gio Bc Triu, ngha la bn hot ng ca Hu Kh. Khng nhng th, nhng Nh Nhp THnh v t tng Nh Li Tng (sau ny s l c s ca Thin Tng) cngl trung tm ca gio l a Lun Tng Nam o Phi na kia. Cn phinhc thm vic ai ny u bit l trong nhng vn kin truyn vo t Nhtdi thi Nara (710-784), c mt Lng Gi Kinh S tng truyn do B t Ma son. Gn y, ngi ta khm ph ra rng r rng l ni dungca n c nhiu im gn b mt thit vi t tng a Lun Tng Namo Phi.

a Lun Tng, gio l c trc tin vo thi Nam Bc Triu, sau mt thi

gian di, chu nhiu thay i, bit tip nhn t tng Pht Gio n t n v h thng ha trong mt t chc do ngi Trung Quc ch tr. T chcny s l mu thai sinh si ra nhng lung t trng khc ca Pht GioTrung Quc nh Thin Thai Tng, Tam Lun Tng, Hoa Nghim Tng,Tnh Tng...E rng h thng t tng ch lu ca nhng ngi t chorng mnh vn l k tha k cc bc tin bi nh t Ma v Hu Kh cngu bt buc phi truy tm chnh ngun ci ny.

Ci ngun trc tip t tng ch lu ca Thin Tng, nh s trnh by trongtit sau, l nhng ngi thuc php mn ng Sn. Lin h gia h v

nhng ngi t xng l k tha di sn ca t Ma v Hu Kh tht ra khngc g r rt. D sao, ta vn phi mt iu: trong Trng Quyn T, tc

phm c xem nh xut pht t Nh Nhp T Hnh Lun, ta thy c chpnhiu t tng sau ny s c Thin Tng chp nhn.

---o0o---

Tit 3: Php mn ng Sn hnh thnh

Php mn ng Sn xut hin:

Nm 581, Tnh ( tr v 579- 581) nh Bc Chu nhng ngi cho Vn (tr v 581-604) nh Ty. Vn sau chinh phc c nh Trn (557-589) v cui cng thng nht Trung Quc. Vn mun dng Pht Gionh nguyn t lnh o mt quc gia thng nht, mi ra sc gip nhng thnh. Bc Triu xa nay vn trng s thin nh t gio l n thctin, nay nh Ty li k tc s nghip cho nn cho lp i Thin nh


20/186

T th i Hng Thnh (tc Trng An), mi nh tu tn tui t cc aphng v. Sau , ngi k nghip Vn l Dng (tr v 604-617)cng knh n cc cao tng nh Tr Khi (538-597) phi Thin Thai hay GiaTng Ct Tng (549-623) ca Tam Lun Tng cho nn Pht Gio nh khng ngng phn thnh.

Tuy Pht Gio i Ty c nhng nhn vt ch o trn tui nh Tn Hnh(540-594) ca Tam Giai Gio, Tr Khi v Ct Tng nhng nhng ngichim gi v tr trung tm ca n vn l Hu Vin (523-592) Tnh ChngT, Ch Nim (535-608) v m Thin (542-607), ngi ca h phi aLun v Nhip Lun, vn c t thi Nam Bc Triu cho n nay. Nu chngta tin vo nhng g chp trong Tc Cao Tng Truyn, phn ni v PhpTrng, th s thy vo thi im , nhng ngi thuc Lng Gi Tng - tch phi i theo t Ma v Hu Kh - l ra phi hot ng rt mnh m

nhng sao khng ai tm ra bng chng r rt no v iu . V hnh nhkhng c k lc no chp v vic cc nh tu hnh thuc h phi ca t Mac mi n i Thin nh T, cho nn ta c th suy on rng nhngngi tu thin bui y u ging nh t Ma v Hu Kh, ngha l phisng mt cuc i du tng chn sn lm, tu luyn ch khng ngi hay

bit.

Th nhng n khi Ty b ng dit (618-626) th s th i thay theo mtchiu hng khc.Lc , thy tr o Tn (580-651) v Hong Nhn (601-674) xut hin. Hai ngi ra sc b gio quanh a bn K Chu thuc tnh

H Bc v pht trin hot ng ca mnh mt cch nhanh chng, li cunc s ch ca gii Pht Gio. Ngi ta thng gi ng li ca h l

php mn ng Sn, v nu nh ta nhn tnh cch lin tc qua cch thcthy truyn php cho tr ca h th thy h ng l nhng ngi trc tipnh hng n s hnh thnh ca Thin Tng v sau.

---o0o---

o Tn v Hong Nhn:

Theo o Tn Truyn chp trong Tc Cao Tng Truyn th o Tn h TM, khng r l ngi xut thn vng no (tuy c sch chp ng ngi H

Ni, Trung Quc). Ln 7 theo hu mt tn s trong 5 nm tri, sau n ngn ni tn Hon (?) Cng Sn tnh An Huy, gp hai v thy khng

bit t u n v hc Thin vi h trong vng 10 nm. Hai v thy ny bi n ni La Ph (Sn ng) nhng khng cho php o Tn i theo. V


21/186

sau, ng xut gia, nhp tng tch mt cha thuc Ct Chu. Khi gic baovy thnh Ct Chu, tng truyn ng dy mi ngi tng kinh Bt Nh nnc v s. ng nh bng xung vng Nam Nhc, gia ng b mingi cm chn nn gh li cha i Lm T ni L Sn v 10 nm.o Tn li n K Chu, vo ni Song Phong huyn Hong Mai (sau c

bit l vo khong nm 624), ch o hc tr sut 30 nm. n nm 651 thmt, th 72 tui. Theo Lng Gi Kinh S T K th o Tn c trc tc

Nhp o An Tm Yu Phng Tin Php Mn, c mt s ngi dn ranhng hu ht khng ni n cho nn chuyn n c tht hay khng cha lyg lm chc.

Mt khc, tn tui Hong Nhn nh ngi hc tr dng thp cho thy c nhc n trong truyn v o Tn ca Tc Cao Tng Truyn. Sau nh nhng ghi chp ca Lng Gi Kinh S T K v Truyn Php Bo K

m ta mi dn dn bit thm v hnh trng ca ng. Theo Truyn Php BoK, Hong Nhn h Chu, xut thn ngay Hong Mai. ng i tu t nh,nm 12 tui (Lng Gi S T K chp l 7 tui) theo hc o Tn, sauc thy ph thc, n ni Bng Mu (Sn ng) m trng b gio, thunhn rt nhiu t, trong c tn tui nht l Php Nh, Thn T v Hu

Nng. ng mt nm 675, th 74 tui. Tuy nhin, theo cc sch nh LngGi S T K th ng mt trc mt nm, tc 674. Tng truyn, ng cvit tc phm nhan Tu Tm Yu Lun, nhng s thc th no th cha aidm quyt.

---o0o---

Php mn ng Sn l g?

ng Sn l tn gi Bng Mu Sn (hay Ng T Sn), ngn ni nm huyn Hong Mai thuc K Chu (tnh H Bc ngy nay), ni Hong Nhntruyn gio. Cng trong vng ny, li c ngn Song Phong Sn, v sau ctn l T T Sn, ni o Tn , cn c gi l Ty Sn. Do cch giTy Sn - ng Sn dng phn bit thy tr o Tn - Hong Nhn.Php mn ng Sn nh th m ch nhng hot ng hong php caHong Nhn v ch t, h to thnh mt h phi t tng hn hoitrong phm vi c nc. Theo Lng Gi Kinh S T K, Tc Thin V Hutng pht biu "Ni v chuyn tu hnh th khng c g vt ni php mnng Sn". Li ni ca b din t y tm quan trng ca mn phiHong Nhn. Tuy nhin, ngy nay, mi ngi thng ngh rng nu xtthm v tnh xc thc trong quan h gia thy tr vi nhau cng nh nhn li


22/186

a bn hot ng rt gn gi ca h, ta c th gp c o Tn vo php mnng Sn vy.

---o0o---

ngha v s xut hin ca php mn ng Sn:

Php mn ng Sn hot ng trong khong ng s (618-713), lc PhtGio nm trong mt thi k ci cch. Mt v tng tn C (632-682) da trn

bn vn Thnh Duy Thc Lun do Huyn Trang (600-664) dch sng lpmt tng phi c t chc l Php Tng Tng. Theo gng , nhn aLun Tng v Nhip Lun Tng u n hi suy vi, nhng ngi thuc haih t tng ny nh Tr Nghim (602-668) v Php Tng (643-712) v muntranh chp vi Php Tng Tng nn lp ra Hoa Nghim Tng. Ngoi ra

cn c o Xc (562-645) v Thin o (613-681) c v cho Tnh Gio, o Tuyn (596-667) hon thnh c s ca Nam Sn Lut Tng. Nutnh c Thin Thai Tng vn ra i sm hn mt cht th ta thy cton cnh ca Pht Gio Trung Quc, tt c tng phi u hin ra vothi im ny.

S d c hin tng ny c l bi v n lc , Pht Gio hon ton trthnh xng tht ca ngi Trung Quc. H t chc v chn chnh oPht theo mt li mi theo phong cch v cm tnh ca ngi trong nc. Tac th ngm hiu c iu ny khi bit rng nhng kinh in dng lm c

s trch dn cho Thin Tng bui u hu nh u l tc phm do ngiTrung Quc son, vi cch gi chung l nhng "ngy kinh" hay kinh gimo. C th k ra y mt s ta nh Pht Thuyt Php C Kinh, PhtThuyt Thin Mn Kinh, Pht Thuyt Php Vng Kinh, Pht V TmVng B Tt Thuyt u Kinh, i Phng Qung Vin Gic Tu aLa Liu Ngha Kinh, i Pht nh Nh Lai Mt Nhn Tu Chng Liu ChB Tt Phng Hnh Th Lng Nghim Kinh vv...Tr hai cun cui, cckinh sch ny u c bit r ton vn l nh cuc khai qut cc vn th thch ng n Hong, th nhng cc kinh sch ca cc tng Tnh vHoa Nghim ng thi cng c php trch dn chng. Do , c tht gi thuyt nhng ngy kinh y chnh l tc phm ca cc nh tu thinnc danh vit ra, v nu t s xut hin ca n vo bi cnh ca Pht Giong thi vn ang trc din vi nhiu vn , th ta thy chng c tip nhn rng ri, vt ln trn c s cch bit v gio l ca cc hc

phi. Tm li, phi chng s xut hin ca Thin l gip gii p nhngnan m Pht Gio thi y ang gp phi?


23/186

Th ri, k t thi ny,Tam Lun Tng, mt gio phi c ch trong voi Ty, cng bt u suy thoi v sau tan bin trong dng Thin Tngang trn ng hng thnh.

---o0o---

V nhng ngy kinh m Thin Tng bui u s dng:

Trong nhng trc tc va nhc n bn trn th trc tin c Pht ThuytPhp C Kinh, ra i vo nm 650. c xem l mt "ngy kinh" vkhng lin quan g n Php C Kinh (Danmapada) vn l mt b nmtrong A Hm Kinh. N gm 14 phm (chng), phm th nht c 24 bi klm theo th ng ngn t c cho nn mi mang tn l Php C. Trong c

bit c nhng cu ni ting nh "Sm (Sum) la cp vn tng, Nht php

chi kh n" vn thng c em ra trch dn.Th n l Pht Thuyt Thin Mn Kinh. Kinh ny hnh nh xut hinkhong cui th k th 7 hay u th k th 8, mo u c li ta ca HuQuang. Ni dung ca n nhn mnh n "n ng", c dn dng trongLch i Php Bo K (hu bn th k th 8) ca Bo ng Tng cngnh n Ng Nhp o Yu Mn Lun ca i Chu Hu Hi (khong thk th 8 hay 9).

Pht Thuyt Php Vng Kinh khng r ra i vo thi no, ch bit ch

yu bn v pht tnh, nhn c Bch Trng Hoi Hi (749-814) dn dngnhiu ln nn c th phng on c t th k th 8. Kinh ny cng c dch ra ting Ty Tng.

Pht V Tm Vng B Tt Thuyt u Kinh cn c gi l TmVng Kinh hay u Kinh, tng c trch dn hay nhc n tn trongcc tc phm nh Tu Tm Yu Lun, o Phm Th Thnh Tm Quyt (chai l bn n Hong, th k th 7), To Kh i S Truyn cng nh Hoa

Nghim Kinh Hnh Nguyn Phm S Sao ca Khu Phong Tng Mt (780-841). Ngoi ra, trong ph lc ca mt bn ch thch n Hong gi l

Ng m Sn Tht T Hu Bin Thin S Ch thy c chp li mt phnca n. Tuy n t nng v hnh u [11] nhng c c im l thchnh li gii thch ging nh "qun tm thch" m sau ny ta thng thytrong cc vn bn ca Bc Tng. Nn rng kinh ny cng c mt bndch ra ting Lt c (Soghd), mt dn tc gc, Iran xa sng chung quanhvng Samarkand v thng xuyn thng thng vi Trung Quc.


24/186

Ring v i Phng Qung Vin Gic Tu a La Liu Ngha Kinh, gi ttl Vin Gic Kinh, c xem ra i gia hai th k 7 v 8, ch yuthuyt v cch lm sao t c ci tm gic ng vin mn (i vin gictm). N c xem nh mt "truyn php bo k", sm c nhc nh ntrong thi k ti s ca lch s Thin Tng v sau li c Khu PhongTng Mt s dng rng ri.

Cn nh i Pht nh Nh Lai Mt Nhn Tu Chng Liu Ch B TtPhng Hnh Th Lng Nghim Kinh th tn c thu gn thnh Lng

Nghim Kinh hay Pht nh Kinh. l mt ngy kinh gm 10 quyn rai vo th k th 8 v hon ton khng dnh lu g n mt chn kinh doCu La Ma Thp dch nhan Th Lng Nghim Tam Mui Kinh. N vaging ngha v ci l "vin thng v ngi", va lit c cc loi "bnh thin"sau li dy cch lm sao thot ra khi chng.

Trong cc ngy kinh va k, nhiu cun ch c tm quan trng i vi buiban u ca Thin Tng m thi. Th nhng ring Lng Nghim Kinh vVin Gic Kinh c xem nh l hai tc phm thuyt v "gio thin nht tr"nn mi v sau, cho n c cc i Tng, Nguyn, Minh, vn hy cn cs dng. Chuyn tng Nht Bn l Dgen (o Nguyn, 1200-1253) ph

phn thuyt "Gio Thin nht tr" v ph nhn gi tr hai cun kinh ni trnl mt giai thoi kh ni ting. Ngy nay, trong cc thin vin, ngi ta vncn tng Lng Nghim Ch, xut x ca n chnh l quyn th 7 trong Lng

Nghim Kinh vy.

---o0o---

Lin quan gia Tam Lun Tng v Thin Tng:

S d Tam Lun Tng gy c s ch l bi v phi ny son rt nhiukinh sch v ngi hon thnh c h t tng ca h, tng Ct Tng, vnc Ty Dng trng vng. Tuy nhin, nguyn lai, Tam Lun l mttng phi ly thc tin lm trung tm v Ct Tng, ngi ch trng lygio ngha lm chnh, l mt ngoi l trong nhm h. Chnh vic coi trngthc tin cho php ngi phi ny giao lu vi cc tng s thuc h phit Ma - Hu Kh. V d Hu B (? - 587) ca phi Tam Lun, ngi tngtheo hc Nam Nhc Hu T, cng n tham vn Hu Kh. Ngi nhPhp Nh (638-689), t ca Hong Nhn, trc th Hu Minh (tcThanh B Minh, nm sinh nm mt khng r) ca Tam Lun Tng lm thy.Li na, i Minh php s (nm sinh nm mt khng r), theo hc Php


25/186

Lng (507-581) ca Tam Lun Tng cng vi Ct Tng, li c t vo hph ca nhng tng s theo Lng Gi Tng (xem Tc Cao Tng Truyn,truyn v Php Trng). Chnh i Minh php s l thy ca Ngu u PhpDung (594-657), ngi v sau s c mt v tr trong lch s Thin Tng. Thnhng, v phn gio l ca Tam Lun t ti nh cao nht vi Ct Tngnn t v sau n khng cn ng no tin na m phi quay tr v vichiu hng ly thc tin lm trung tm. y, Tam Lun Tng khngchng t c c g c o trong phng php tu hnh trong khi php mnng Sn cng ngy cng pht trin. B ln lt, nh mt c tnh, h dndn tn ln ri chng bao lu ha nhp vo dng chy Thin Tng.

---o0o---

nh hng ca php mn ng Sn

o Tuyn, cng thi i vi nhng ngi ni trn, trong Tc Cao TngTruyn sm truyn li truyn k v o Tn, cho bit ng ny t tpc mt nhm t trn 500 ngi, trong c Hong Nhn.Mt khc,cc truyn k lin quan n Php Hin (577-653), Thin Phc (? - 660),Huyn Sng (? -653) chng t cc ng ny u l hc tr o Tn. Do , tac th ni rng t thi o Tn, nhng hot ng ca nhm v sau gi l

php mn ng Sn gy c s ch ca gii Pht Gio.

Ngi k tha v pht trin s nghip ca o Tn l Hong Nhn. Theo

nhng vn bn ca Thin Tng bui u, Hong Nhn c nhiu t v 10ngi c ng ph thc vic truyn gio trong ton ci Trung Quc.Mi ngi c tn l "Hong Nhn thp i t". Thuyt ny c ngtin hay khng l chuyn khc nhng chc chn iu ny c th gip ta ngmhiu Hong Nhn rt c trng vng v nh hng ca ng lan rngtrn bnh din c nc.

Sng cng thi vi o Tn v Hong Nhn c Tr Nghim, ngi xydng c s cho Hoa Nghim Tng. ng ta phn bit 5 nhm trong PhtGio: 1) Tiu tha (A Hm, Abidharma), 2) i tha s gio (t tng Duythc), 3) i tha chung gio (tng Nh Lai tng), 4) n gio, 5) Nhttha (t tng Hoa Nghim) v ra "Ng gio gio phn" . Th nhngngi ta ngh rng khi nim gi l n gio c th dng m ch phpmn ng Sn lc ang dn dn bnh trng. Tr Nghim cng t ra lngi phng khong v mun cch tn khi ng ta nh gi tt Tam GiaiGio, mt tn gio mi hng thnh vo thi . Nhn v ng v o Tuyn


26/186

u sng vng Chung Nam Sn, ngoi nam ca Trng An, ta c thmng tng rng phm vi hot ng ca php mn ng Sn lan xami tn y.

---o0o---

Thp i t ca Hong Nhn:

Trong Lng Gi S T K c chp vic Hong Nhn lc sp nhp dit, chy thc 10 ngi t truyn php li cho hu th. Tng truyn ng c nutn 10 ngi y, c bit Thn T (? -706) v Huyn Sch (?) (th k 7-8).Truyn thuyt "thp i t" c ghi li trong Lch i Php Bo K, b sca Bo ng Tng cng nh trong Vin Gic Kinh i S Sao (khongnm 822) ca Khu Phong Tng Mt nhn chp chuyn bn l v H Trch

Tng. Ring tn tui ca 10 v ny th mi sch chp mt khc. Hoc gitrc tin ngi ta t ra xng hiu "thp i t" ri sau mi in tn cacc v y vo chng? Th nhng tn ca Php Nh (638-689), Thn T, HuAn (hay Lo An, 582-709), Hu Nng (638-713), Tr Sn (539-618) th schno cng nhc n. C th xem nh cc phi u ng rng nhng v nyl t quan trng bc nht ca Hong Nhn. c bit Lng Gi S T Kc ghi chp v nhng hot ng ca Hu Nng vng bin cnh (Lnh

Nam) chng t rng ngi thuc thin Bc Tng cng khng h coi thngs tn ti ca v t s thin Nam Tng ny. l mt bng chng ht scqu gi. Vi s hong php ca Hu Nng Lnh Nam cng nh cc hot

ng ca Tr Sn v Tuyn Thp (nm sinh nm mt khng r) T Xuyn,ta thy php mn ng Sn c qung b rng ri trn t Trung Quc.

---o0o---

Ni dung t tng php mn ng Sn:

Nhng ngi theo Php mn ng Sn c cuc sng hon ton khc vit Ma v Hu Kh. Trong khi hai v t s sng i du hnh ry y mai ,nhm ng sn c cuc sng nh tr. V c y m php mn ng Sn

c iu kin o to cng mt lc rt nhiu t. S d tn tui h cmi ngi bit n, phi ni cng nh l do ny.

Tuy nhin nh hng to ln nht m cuc sng nh tr em n l n khin cho t tng Thin Tng c nhng thay i ln. Theo mt vn bnvit ra sau thi im l Lc T n Kinh th lc Hu Nng n nhp mnHong Nhn, ng c thi ph trch vic gi go (on ni v Tng


27/186

Qung, hu bn th k th 8). Thin sinh phi ng Sn i tm nhng vngni non xa xm lng tu hnh m li t hp ng o cho nn khng cnc th sinh hot kiu cm bt i kht thc nh xa. H phi canh tc (tc v) sinh hot kiu t cp t tc. Do , song song vi vic tu hnh, h cn

phi lm n sinh sng. y l mt c im ca t duy Thin Trung Quc,bit hp nht th nghim thin vi i thng.

Nu mun nhn vo bn trong h t tng ca Php mn ng Sn, ta cth da vo cc sch v ra i sau mt cht, v d tp yu lnh nhan Tu Tm Yu Lun, cc tp k lc nh Lng Gi S T K hay Truyn PhpBo K. Php mn ng Sn r rng l mt t chc c bit c ng li tuhnh ring kiu tp on. Theo ng li , h nhm t ti tm cnh "gicng" m h gi l "th tm" (ch "th tm" ny cng c cc tn giong thi s dng nhng lin h gia hai khi nim ni trn khng my r

rng). Ch bit phng php tu hnh y da trn li thuyt gio tn l"Nht hnh (hnh) tam mui" c trong Vn Th Thuyt Bt Nh Kinh. Cic sc ca phng php ny l lin kt vic nim Pht vi php h hp vs tp trung tinh thn. Tuy nhin, vn cn c theo t liu c c, tuy h nin vic nim Pht nhng khng thy cp g n vic vng sanh ciTy Phng.

Ngoi ra, hy cn mt im lin quan n Thin Tng i sau, l chuynthi y c cc khi nim "nhp tht", "ph php" v "n kh". Nhng aitu hnh t c n mt cnh a no , c quyn mt mnh n gp thy

trnh by, v nu c chp thun, s c trao n kh.

---o0o---

V tc phm Tu Tm Yu Lun:

Tn y ca n l o Phm Th Thnh Ng Gii Thot Tng Tu TmYu Lun, c hai bn: bn n Hong v bn Triu Tin, c hai u ghi ldo Hong Nhn tr tc. Ring bn Triu Tin c truyn li vi ci tn TiThng Tha Lun. Trn thc t, sch ny l mt "cng yu th" c lutruyn trong h phi ca Php Nh , hc tr ng, cng vi o Phm ThThnh Tm Quyt, mt cun sch c tn tng t. Tuy Lng Gi S T Kcho bit Hong Nhn khng c trc tc no nhng vic nhc n sch nymt cch mp m, c th gii thch l v ngi vit c khuynh hng ikhng vi h phi Php Nh. L do l tng Php Nh (638-689) vn l nhnvt truyn Php mn ng Sn sm nht Trung Nguyn, hn na, sch


28/186

ny c xem nh ra i trc khi quyn uy ca Bc Tng Thin (phiThn T) c xc lp, cho nn c th ni Tu Tm Yu Lun l vn kintruyn t t tng ca php mn ng Sn trung thnh hn c. Ni dungca sch ch trng gn gi (th) ci tm bn sinh thanh tnh bt lai bt ditca mnh ca mnh (t tm, sau li c gi l chn tm hay tnh tm).Do , "th tm" (gn gi tm lng) l vic trng yu nht trong tt c mis tu hnh, tn dng n l ngun gc ca Nit Bn (Nit Bn cn bn),cnh ca quan trng vo o (nhp o yu mn), khi im ca 12 bkinh (thp nh b kinh chi tng), t ca ch Pht trong qu kh, hin ti vtng lai (tam th Pht chi t).

---o0o---

V Lng Gi S T K v Truyn Php Bo K:

l hai tp ng s (lch s dng Thin) ca Bc Tng, bit n nh ccc bn n Hong. Lng Gi S T K (khong 715) l do Tnh Gic(683-750?) son, cn Truyn Php Bo K (khong 720) do Ph (nmsinh nm mt khng r) vit. Quyn trc k li lch s Thin Tng t Cu

Na Bt La (394-468), t Ma cho n Thn T, tt c 8 i, quyn sauch ni v 7 i t t Ma n Thn T, Php Nh m thi. Hai quyn schny u coi trng chi phi ca Thn T, xem ng l "thy ca bc vng"( s), c mun xc nh Bc Tng nh mt tng mn ca Thin Tng.

Nhng sch v i sau vit theo quan im l S T Huyt Mch

Truyn, Bo Lm Truyn, Cnh c Truyn ng Lc. Tuy Lng Gi ST K v Truyn Php Bo K ra i vo hai thi im gn gi nhau vcng ni v lch s Thin Bc Tng nhng cch trnh by v Cu Na Bt La, Php Nh, Nh Nhp T Hnh (Hnh ) Lun, cng nh lp trng ivi ngn ng, u c im d bit. K t H Trch Thn Hi v sau, ttng ca nhng ngi nm trong h thng Thin Bc Tng trn thc tcng tr thnh ht sc a dng v l iu v cng th v. c bit LngGi S T K c s b cng i thu thp ti liu v d t Lng Gi NhnPhp Ch ca Huyn Trch cho nn c gi tr t liu rt ln cho nhng ai

mun tm hiu v cuc sng, t tng v phng php tu hnh ca cc thingia bui u.

H ph ca Thin (1)[12]1 t Ma 2 Hu Kh -> 3 Hng C S 2 Hu Dc 3 Tng Xn-> 4 o Tn -> 5 Hong Nhn *2 m Lm 3 Hu Thin S 5 Php Hin


29/186

3 Thnh Thin S 5 Huyn Sng3 Na Thin S * 5 Thin Phc3 oan Thin S3 Trng Tng S3 Chn Php S3 Ngc Php S3 Thin Lo S3 Phong Thin S3 Minh Thin S*3 H Minh S3 i Thng S3 i m S3 Php Trng3 Ngn Php S

3 Sng Php S3 i Minh S

V chi lu ca cc hc tr Hu Kh:3 Na Thin S* -> 4 Hu Mn

4 Thc Thin S4 Hu Thin S4 Khong Thin S4 Hong Tr S

3 Minh Thin S* 4 Gi Php S4 Ngc Du S4 Ngc Nghnh S4 o Onh S

V chi lu ca cc hc tr o Tn:

5 Hong Nhn* 6 To Kh Hu Nng (Nam Tng)6 Ngc Tuyn Thn T (Bc Tng)6 L Chu Php Nh -> 7 Ph6 Thng Chu Huyn Trch -> 7 An Quc Tnh Gic6 Qu Lang Tuyn Thp6 Tung Sn Hu An6 T Chu Tr Sn


30/186

6 Kim Lng Php Tr (Ngu u Tng) [13]6 Ty Chu Huyn Chc6 Vit Chu Ngha Phng6 Vit Chu Tng t6 Lu Ch B6 Hoa Chu Hu Tng6 Dng Chu Tr c6 K Chu Php Hin

---o0o---

Phn b a l hot ng b gio trong giai on ny:

a) Pha bc sng Trng Giang:

Nghip Qun: (Hu Kh du hnh). Lc Dng: (t Ma du hnh). ChungNam Sn: (o Tuyn, Tr Nghim tr). Song Phong Sn (tc Ty Sn, TT Sn): (o Tn tr). Hon (?) Cng Sn: (o Tn du hnh).Bng MuSn: (tc ng Sn, Ng T Sn) (Hong Nhn tr).

b) Pha nam sng Trng Giang:

L Sn : ng Lm T (Hu Vin tr), i Lm T (o Tn tr).

Ta thy r hot ng truyn gio tp trung a bn Giang Bc.[1] - Bo Phc T: tc phm ca o s ngi tnh Giang T tn Ct Hng(283, 343?) i ng Tn v cng l o hiu ca ng. Sch ny c 72 binni ngoi trong 8 quyn. Ni bin ni v cc php tu tin, luyn an, ngoibin tho lun o c, chnh tr.

[2] - Ta vong: ngi im (ta) lng lng li, qun i (vong) th gii hinhu xung quanh.

[3] - Nam Bc Triu (439-589) l thi im nh Bc Ngy (ging ngiTin Ti) thng nht Hoa Bc, i lp vi nh Tng (tc Hn) vng GiangNam sut 150 nm..

[4] - Th Thn (Vasubandhu) hay Thin Thn, tng s sng min Bc n khong th k th 4 v 5. Trc theo tiu tha, sau nh anh l V Trcgio ha, i sang i tha. L ngi i thnh Duy thc lun. Vit Cu x


31/186

lun, Duy thc thp nh lun, Duy thc tam thp tng, Tnh lun. ctn xng l Th Thn B Tt.

[5] - C thuyt cho rng Lm Php S ny khng ai khc hn l m Lm,ngi chp bt ghi chp Nh Nhp T Hnh (Hnh)Lun.

[6] - t Ma my ln b u c, rng ht c rng, Hu Kh v Lm phps b cht tay. Nhng cu chuyn nh th cho ta thy rng bui u, thytr t Ma b ghen ght v gp rt nhiu kh khn trong vic truyn phpti mc nguy him n tnh mng.

[7] - "S t" c ngha l cc bc thy, li cn c ngha l s "tip ni giathy v tr".

[8] - Ngay c chuyn "cu nin din bch" (nhn vch 9 nm) hnh nhcng l mt chuyn ba t. Theo Nguyn Tu Chn (trong TTPG, trang 20)th c sc ca Thin t Ma l php "an tm". "Bch qun" ch ng nitm kin c bt di nh tng vch ch khng phi quay mt vo vch mqun.

[9] - Phi thin ca M T o Nht, s ni n sau. Hng Chu l tnt.

[10] - Hu Kh vit khc vi Hu Kh thng gp.

[11] - u : phng tin tu kh hnh gip gim ti a nhu cu, tngtrin ch v r sch nhng nhim, v d n mc rch ri, kht thcc g n ny, n mt ln trong ngy, ng u cng c...(theo TPHnhm o Uyn)

[12] - Du hoa th l nhng ngi c hc tr ni nghip. Gch di l ccv t hay ngi ng u cc tng phi hay thng c nhc n nhiu.

[13] - Nhiu sch cho l Php Dung, mt hc tr ca o Tn, mi l t

ca Ngu u Tng (theo Nhm o Uyn v Nguyn Tu Chn...). Trongh ph do Ibuki Atsushi son, ch nhc n Php Tr v xem Php Dung tuyhin hu nhng l mt nhn vt ch c trong mt h ph h cu nhm mcni vi o Tn.

---o0o---


32/186

Chng 2 - Giai on Thin pht trin v phn chia tng phi

Tit 1: Php mn ng Sn khai trin

Tin v trung nguyn:

Php mn ng Sn, di s ch o v nh cc hot ng ca o Tn vHong Nhn, gy c s ch ca mi ngi. Sau , vi Php Nh (638-689), n li c pht trin rng ri trung nguyn. c bit di thi TcThin V Hu 624-705, tr v 684-705), ngi li dng thanh th caPht Gio ln ngi hong , php mn ng Sn c s quan tmca hong tht cng nh cp qu tc v s i phu n Thn T (? - 706)v Hu An (tc Lo An, 651-739) c mi vo ni cung cng dng.K t , mn h ca Thn T (tc l Bc Tng, i vi Nam Tng l mnh ca Hu Nng) nh Ph Tch (tc Thin Chiu thin s, 651-739) v

Ngha Phc (i Tr thin s, 658-736) c c hi a tng phi mnh nch hng thnh.

Ht i Tc Thin V Hu, qua cc i hong Trung Tng (tr v 684-710), Du Tng (tr v 710-712) v Huyn Tng (tr v 712-756) ngha lsut giai on Thnh ng (713-770), Bc Tng vn tip tc chim u thn ni c c danh hiu "Lng kinh php ch, tam quc s" xngtng Ph Tch, ngi m sau khi Thn T mt ri, tr thnh mt tiu biuca dng Thin trung nguyn. (Ch dng ny thy chp trong B t Ma

Nam Tng nh Th Phi Lun. Lng kinh m ch Trng An v LcDng, cn tam tc l 3 vua Trung Tng, Du Tng v Huyn Tng).

---o0o---

V Ngc Tuyn Thn T:

ng ngi vng Trn Lu y Th (tnh H Nam), h L. Lc tr theo hcnhiu th nhng sau (nm 625) xut gia v tr thnh t ca Ng tHong Nhn ng Sn. Sau khi thy mt, ng v tr tr cha Ngc Tuyn

thuc Kinh Chu, gio ha nhiu ngi. Danh ting n vang trung nguyn,nm 701, Tc Thin V Hu mi mi ng n Lc Dng t chc cngdng. Sau vi t cch "tam quc s" (bc thy ca ba Hong lV Hu, Du Tng v Trung Tng), ng hot ng b gio hai kinhTrng An v Lc Dng, cui cng mt cha Thin Bo T LcDng vo nm 706, tng truyn lc tui hn trm. Trung Tng banthy hiu i Thng thin s, v tn dng cng c ca ng, vua mi


33/186

sc cho xy Mn T Kinh Chu. C bi vn bia ng Ngc Tuyni Thng Thin S Bi Minh Bnh T do i quan v thi nhn cung nh niting i y l Trng Duyt son. Tuy php mn ng Sn tin c votrung nguyn l do n lc khng ngng ca Php Nh v Hu An nhngvic Thn T c phong lm " s" c nh hng v cng to ln i vis hng thnh ca mn phi. Sau Thn T v mn h s b gio rng rikhp trung nguyn, quyn uy ca h th nhng ngi khc trong nhm"Hong Nhn thp i t" cng phi tha nhn.

---o0o---

V s phn bit Nam Tng Bc Tng:

Hnh nh Nam Tng l ci tn t xa tt c nhng ai tha k t tng ca

t Ma v Hu Kh u t xng. Nguyn lai ca cch xng h ny, nu datheo bi vit v Php Trng trong Tc Cao Tng Truyn th n n t ch"Nam Thin Trc nht tha tng", c ngha l "Mt gio l pha nam n". Do , nh thy chp trong B t Ma Nam Tng nh Th PhiLun, th vic Thn T v mn h l nhng ngi thuc Bc Tng c "timxng" cho mnh l Nam Tng cng khng c g ng lm l. Th nhng nlc H Trch Thn Hi (684-758) xut hin th, ngha ca ch Nam Tng thay i rt nhiu. iu c ngha l trong qu trnh ph phn Thn Tv mn h, Thn Hi dng ch Nam Tng theo ci ngha "Tng phithin pha nam Trung Quc". Pha nam ny tr vng t pha nam Ng

Lnh, n cn l ranh gii ca gio l thu li trong nhng li ch dy ca tns Hu Nng (638-713). Theo ch trng ca Thn Hi, y mi chnh l

Nam Tng v nhm Thn T, hot ng trong vng lng kinh, khng c tcch g chim ot ci tn . Thuyt y sau ny c chp nhn mtcch rng ri t khi n lt h phi thin ca Hu Nng gp hi hng thnh.Rt cuc, li gi thin Hu Nng l Nam Tng, thin Thn T l Bc Tngtr thnh thng dng. Tuy Bc Tng l ch trc kia nhng phi khc mn ch bai Thn T v mn h, nhng ngy nay, v tin li, ngi ta dngn ch hn nhm y m khng c ph phn no. Khng ring cho mt

nhm Thn T, ch Bc Tng y cn bao hm tt c h phi xut pht tca Hong Nhn nhng ng ngoi nhm Hu Nng v sau l nhmNgu u Tng ca Php Tr (635-702). Quyn sch ny cng p dng cchgi y nhng dng ch Bc Tng theo ngha hp, gii hn n trong khungBc Tng ca h phi Thn T-Ph Tch.

---o0o---


34/186

Phn ng i vi Thin Bc Tng:

Mt trong nhng l do lm cho Thin Bc Tng c gii qu tc, s i phutrung nguyn chp nhn c l v v mt mt no , t tng ca tng phih c ch hp lu vi dng chy chnh ca gio l nh Pht. Th nhng, ykhng hn l mt c tnh c hu ca php mn ng Sn, n l mt th ttng ng Sn m Thn T v mn h lm bin cht. Hi , Thn T,lnh t ca nhm, tr tr cha Ngc Tuyn vng Kinh Chu, ni y tngl cn c ca nhm Ngc Tuyn Thin Thai. Tng Thin Thai c phttrin rng ri nh hai v tng Hong Cnh (634-712) v Hu Chn (673-751). Nn bit rng tng Gim Chn (688-763), hc tr ca Hong Cnh c mi n Nht Bn nh mt lut s (tng nhn chuyn mn v gii lutPht gio) v vic nghin cu v gii lut c nhm Ngc Tuyn ThinThai ht sc c v. Ph Tch (hc tr Thn T) tng theo hc Hong

Cnh, li na, hc gi Mt Gio v Thin Thai ng thi nh Nht Hnh(683-727) v Th Chn (700-770) u th Ph Tch lm thy. Nhng iu cho thy mn h ca Hong Cnh v mn h ca Thn T thng xuyngiao lu, cho nn nu c nh tng i vi nhau v mt t tng cng lvic d hiu.

---o0o---

Giao lu gia Bc Tng v cc tng phi khc:

Hai tng Nht Hnh v Th Chn va l hc tr Ph Tch va theo hc giilut v gio l Thin Thai vi Hu Chn, va tm hiu Mt Tng qua ThinV y (637-737). Ring v Hu Chn, tuy l t ca T Mn Tam TngHu Nht nhng li th Tha Vin, mt hc tr Thin hc ca X Tch(665-732), lm thy. Trong cun Thin V y Tam Tng Thin Yu (tin

bn th k th 8) ca Thin V y, c s xut hin ca Knh Hin (660-723), hc tr ca Thn T. Cng vy, o Tuyn (701-760), ngi cmi sang Nht dy gii lut nh Gim Chn, li l t ca Ph Tch. Nhth, ta bit c rng gia Thin Bc Tng, Mt Tng, Thin Thai Tng,Lut Tng, tht kh lng chi ci s quan h mt thit qua giao lu giangi vi ngi. Trong s nhng vn th tm thy n Hong c NamThin Trc Quc B t Ma Thin Ng Qun Mn, mt bn vn phatrn ln t tng Thin v Mt Gio. y cng l mt bng chng c nhngtrc tc ra i nh c s giao lu gia cc lung t tng ni trn. Hnna, v t ca tng Thin Thai Nht Bn, cao tng Ti Trng (767-822) tng t cho mnh l ngi truyn tha Vin - Mt - Thin- Gii - T Chng


35/186

(tc l bn lung t tng Thin Thai, Mt Gio, Thin Bc Tng v Nguu Tng cng nh Vin n Gii). T tng "t chng tng tha" nyca Ti Trng r rng nht tr vi khuynh hng "ch tng dung hp"lc c coi nh l mi m nht Trung Quc. Mt khc, tuy khng linquan g n Bc Tng nhng vic ngi nhn php t ca Lc T Hu Nngl Nam Nhc Hoi Nhng (677-744) v sau xut gia v tu hc caHong Cnh, thy ca Hu Chn, cng l mt s kin ng cho ta ch .

Thin Bc Tng nu c pht trin mnh m cng l do s b gio tch ccca tng l Bc Tng. Vic to ra nghi thc tip nhn B Gii l phngtin gip cho thanh th ca tng phi ngy cng ln. Trong i Tha VSinh Phng Tin Mn, b sch c s truyn b t tng ca nhm Thn T- Ph Tch, phn u trong li ta nhc n "Th B Tt Nghi Thc".y l mt bng chng v vic . Tuy nhin nu c cc trc tc ca

Nam Tng nh Lc T n Kinh (th k th 8) hay Nam Dng HaThng n Gio Gii Thot Thin Mn Trc Liu Tnh n Ng cngnh nhn vo cc hot ng ca H Trch Thn Hi, V Tng (684-762) Tnh Chng T, V Tr (714-774) Bo ng T, th phng php bgio nh th rt ph bin trong thi k u ca Thin Tng. Tht ra, vic

ban b v nhn lnh B Tt Gii khng ch gii hn trong phm vi ThinTng m thi, cho nn c l cn phi gii thch sc li cun ca n bngnhng l do khc na.

Mt trong nhng l do y l tnh c d ca h t tng v phng php tu

hnh ca phi Thn T - Ph Tch. i vi gii vng hu qu tc, n t raht sc mi m v kch thch c h. V cu hi ti sao php mn ngSn bnh trng rng ri v cung nhit vng lng kinh nh vy,chc phi gii thch bng tnh hiu k ca ngi i. Thi y, c rt nhiunhn vt ni ting giao du vi Bc Tng. Trong nhm h, ta c th k rachng hn Trng Duyt (667-730), ngi vit vn bia Thn T, Vng Tn(699-781), hc tr Ph Tch, L Ung (678-747), ngi vit vn bia Ph Tchv Nghim nh Chi (673-742) qui y vi i Tr thin s Ngha Phc vsau cng vit vn bia v ng.

Khng kh si ni y gy ra mt kch thch ln i vi nhng nh truyngio Tnh Tng, lc va mi tr nn hng thnh nh nhng n lcca Thin o (613-681). L do l t khi c php mn ng Sn, nhngngi theo Thin Tng ph nh hon ton gi tr phng php tu hnh mh gi l ca "ngi m au", "k ngu mui", ni cch khc, php tu theo linim Pht c ci tm thanh tnh (tnh tm) v sau ch cho Pht


36/186

vng sanh cc lc. Vic Thin Tng bnh trng c th lc rng ln nhth chc chn khng phi l iu m nhng nh tu Tnh Tng phi Thino mong mi.

V l do trn, phi Tnh bt u bin bc i khng li Thin Tng. hiu iu , ta c th xem trc tc nhan Thch Tnh Qun NghiLun (Gii thch nhng im nghi ng v phi Tnh , khong cui th kth 7) do Hoi Cm (nm sinh nm mt khng r), mt t ca Thin o,vit ra. Tuy nhin quyn sch ng ch nht vn l Tnh T Bi Tp caT Mn Tam Tng Hu Nht (680-748) bi v trong , ngoi vic a ranhng phn bin t pha tng Tnh li cn c nhng lun c su sc vth v nhm ph phn Thin Tng m trc kia cha ai vit c. lnhng thng tin v cng hu ch cho nhng ai mun tm hiu b mt caThin Tng bui u.

---o0o---

Nhn ni v Tnh T Bi Tp ca T Mn Tam Tng Hu Nht:

Hu Nht sinh nm 680 Lai Chu thuc tnh Sn ng, tc danh h Tn.Nm 702, mn m Ngha Tnh Tam Tng (635-713) va i n v, ngtheo du, ly ng bin sang bn tu hc. Sau khi tm thm cc di tchPht gio, ng nh i ng b v nc. Tng truyn, lc ang trnng i, ng nhn thy c Quan m mt hn ni ln pha ng bc

vng thnh nc Kin La. Mi n nm 719, ng mi v ti TrngAn, mang nhng vt thu thp bn dng ln vua Huyn Tng (tr v712-756) v c t hiu T Mn Tam Tng. Sau , ng tp trung tham giahot ng b gio khu vc Trng An v Lc Dng nhng nhn v cTha Vin (712-802), hc tr c ca ng, ang Qung Chu (tnh Qungng) nn Hu Nht tm cch i xung tn . ng mt nm 748, th 69tui. V trc tc, ngoi Lc Ch Kinh Lun Nim Pht Php Mn VngSanh Tnh Tp (lc xng Tnh T Bi Tp), ng cn vit Bn ChuTam Mui Tn, Bn Chu Tn, Ym Th Ta B Nguyn Sinh Tnh Tn,Ty Phng Tn vv.... Tnh T Bi Tp ch cn bn truyn li nhngkhng c ton ho, do Ono Genmy (Tiu D, Huyn Diu) tm c cha ng Hoa, Triu Tin vo nm 1925. T bn ca n l bn ca NguynChiu (1048-1116) i Tng nhng khi n va mi ra i gp s chngi ca i Mai Sn Php Anh thin s (? - 1131) v ni dung nn blnh quan bt phi ph bn. V c , t bn khng c truyn li. Maymn l ngay trc khi y, c mt bn c truyn sang Cao L (thuc


37/186

Hn Quc by gi) vo tay ca Ngha Thin (1055-1101) cho nn mi cbn Triu Tin cho i sau.Theo li ta, n gm 3 quyn, quyn u nu ranhng li ngh sai lm ca ngi ng thi, t vn v chng, quynth hai chng minh qua l lun tnh chnh thng ca li tu bng nim Phttheo Tnh Tng, quyn cui tr li mi nghi vn v gio phi Tnh vni ln s u vit ca vic nim Pht. Tuy c tht thot phn no nhng schy c xem nh mt ghi chp qu gi c mt khng hai lin quan nThin Tng.

---o0o---

T tng ca thin Bc Tng vi h phi Thn T - Ph Tch:

Mun hiu h t tng ch yu ca Thin Bc Tng vi hai i s Thn T

v Ph Tch, phi tm c nhng lun thuyt v cng yu nh Qun TmLun, i Tha V Sinh Phng Tin Mn, i Tha Ng Sinh Bc Tng(u ra i vo tin bn th k th 8), cc minh vn trn bia lin quan ncc nhn vt Bc Tng cng nh cc ng s c nhc n bn trn:Lng Gi S T K (khong nm 715) v Truyn Php Bo K (khong720).

Theo nhng ti liu ny, Bc Tng nhn mnh n gi tr tuyt i ca phptu hnh gi l "qun tm", cho rng cc php tu hnh khc u v hiu khing trc n. H t trng tm vo th nghim ng o ca ngi tu hnh

bng phng php ny, gi n l cnh gii "n siu b ". Do , khcvi li ngh thng thng ca ngi i sau, trong giai on thin BcTng, khng cn nghi ng g na, c t tng "n ng" ri. R rngkhi nim "qun tm" ca Bc Tng tha k t tng "th tm" ca Phpmn ng Sn. Khng nhng th, ch trng"nim Pht" l mt thnh ttrng yu, chng t mt ln na c s lin tc gia hai gio l (tuy rngh khng cp ti kt qu ca vic nim Pht l vng sinh cc lc).

Thin Bc Tng rt lu n li ch thch kinh in rt c th ca mnhm h gi l "qun tm thch", cn c l "tm qun thch". Nhng cu chca kinh in, theo h, phi c hiu sao cho n khp vi nhng hintng ang xy ra trong tm. V d trong i Tha V Sinh Phng TinMn c vit nhng cu in hnh nh sau:

Tuy c cun kinh mang tn Diu Php Lin Hoa, th nhng hi th "diuphp" l g? "Diu php" chnh l ci "tm", cn "lin hoa" l "sc" vy. Nu


38/186

"Tm" l "nh", n cng l "tr" na, cn nu "sc" l "nh", n li l "tu".Tm li, kinh y c ngha l "kinh ca tr tu".

Mt mt, thin Bc Tng coi trng mt cch tuyt i th nghim "ng"bng phng php qun tm, nhng mt khc, v khng th ph nhn quynuy ca kinh in nn h bt buc ng trn lp trng ca kinh in giithch ch "ng" theo mt cch ring, v c gng tm cch ha hp chai li hiu .

Cng vi thi gian, li hiu nh trn ca Bc Tng cng ngy cng cph bin. Khng nhng th, n cn khoc thm phn no tnh cch ni tmv thn b ha. Chnh ra tnh cch ny c sn trong gio l Thin ThaiTng, nh c nhng giao lu gia ngi v ngi m Bc Tng tip nhnnh hng. Ta c th rt ra t mt nhn nh cn bn: s d Thin Tng

v Thin Thai Tng c cng c s l v hai h phi u ra i gii quytnhng vn tm linh chung ca thi i h sng.

Ngoi ra, c mt im ng ch ni thin Bc Tng m Lng Gi S TK cp ti, l phng php gio hun gi l "ch s vn ngha". Vthy thng ch mt vt c th ri t cu hi, gip hc tr hiu vn mtcch cao siu hn mc nhn thc thng thng v nh t n cnhgii ca "ng". Xin n c v d sau y trong chng ni v Thn T. ngthy chim bay qua, mi t mt lot cu hi cho t kiu nh " l ci gy?", hay "Ngi trn ngn cy o l, mt thng bng, ngi c th ta thin

chng?" hoc l "Ngi c i xuyn qua bc tng khng?". V ni dungth nhng cu hi sau ny rt ging "cng n" v sau. C iu l vo thi, chng c s dng nh th no th n by gi vn khng ai r.

Nh th, ta thy dng chnh trong thin Bc Tng l t tng ca nhmThn T - Ph Tch. Th nhng qua cc vn bn ch cht ca thin BcTng trong c i Tha Ng Phng Tin, ta thy h cng chp nhnnhng d bit ca cc h phi chng t t tng ca tng ny c nhiu binth (variations) ch khng phi ng nht. Hn na, ngoi Thn T, Hong

Nhn cn nhiu hc tr khc cho nn tuy tm gn li mt ch Bc TngThin, nn hiu rng bn trong, t tng ca nhm ngi ny cng rt adng.

---o0o---

Vn bn Bc Tng ca h phi Thn T - Ph Tch:


39/186

Qun Tm Lun c bn n Hong, bn Triu Tin v truyn bn ca NhtBn. Truyn bn ny c tn Qun Tm Ph Tng Lun hay Ph TngLun. Tng truyn sch y c son bi t Ma hay Thn T nhng cth hiu y l mt th cng lnh (cng yu th) do mn h ca Thn Ttrc tc. Vic gn n cho t Ma c l mi v sau mi xy ra. Ni dungca n ging gii phng php tu hnh gi l "qun tm" trnh by theo livn p.

Mt khc, i Tha V Sinh Phng Tin Mn v i Tha Ng PhngTin Bc Tng, l hai trong nhng vn bn c gi di tn chung iTha Ng Phng Tin. V c bn, ni dung ca chng ging nhau nhngquyn trc c hnh thc c xa trong khi quyn sau mi m hn. Nhmvn bn ny u vit theo mt mc lc, khi u vi li ta ri n 5chng "Tng Thi Pht Th", "Hin Bt T Ngh Mn", "Minh Ch Php

Chnh Tnh", "T Nhin V Ngi Gii Thuyt o" ri sau trch dn cckinh in nh i Tha Khi Tn Lun, Duy Ma Kinh, T ch Kinh...dngmt th php c d l "qun tm thch" gii thch v khai trin chng,

phn nhiu l khc xa i vi ngha ban u. Tuy i cng t tng trongi Tha Ng Phng Tin hu nh ta bt gp ni Thn T nhng ccm tng chng c chnh l li bi nhng ngi thuc h phi PhTch. Ngoi ra, Tnh Gic, tc gi Lng Gi S T K, vit sch ch thchnhan Ch Bt Nh Ba La Mt a Tm Kinh. Bn cnh , Kim CngTng B Tt Ch, mt cun kinh m ton b c ch thch bng phng

php "qun tm thch" cng vi Kim Cng Bt Nh Kinh Ch, Qun Thm Kinh Tn u l nhng tc phm c lin h mt thit vi dng chnh cathin Bc Tng.

---o0o---

Tnh a dng ca thin Bc Tng

Trong s nhng mn ca Hong Nhn, ngi c t tng cch tn hn cc l l To Kh Hu Nng (v sau s c tn xng l Lc T i GimHu Nng) d nhng li gio hun ca chnh Hu Nng ra sao, n nay vncha ai thc s bit r. Cn nh Hu An, ngi cng c Tc Thin VHu trng vng nh Thn T, v mt t tng cng c im khc vi ThnT. Ngc li, Hu An li c nhiu im chung vi Hu Nng.

Nam Nhc Hoi Nhng, k v sau s ng vai tr quan trng trong lch sThin Tng, trc cng nh Hu An m c c hi n th gio vi Hu


40/186

Nng. Th ri, trc khi Hu An mt, ng cng ch th cho t l TnhTng n tu hc vi Hu Nng. Cng nn nhc n Bo ng T V Tr,trc theo hc mn ca Hu An l c s Trn S Chng (nm sinh nmmt khng r), sau tham hc ca Thi Nguyn T Ti (nm sinhnm mt khng r), mt mn khc ca Hu Nng, ri xut gia sau .

Nhng s kin ni trn chng minh rng thin php ca Hu An v HuNng c nhiu im tng ng v hnh nh gia hai ng c mt s tintng i vi nhau.

Gn y li c ngi nu ra vic Hu Mc Trn Dim (660-714), mt ngic tn trong h ph Bc Tng nhng li c nhiu im ht sc gn gi HTrch Thn Hi. Nhn v ng va theo hc Thn T ln Hu An, c th

phng on rng nh theo hc Hu An nn t tng ca ng mi tin tinnh th.

S xut hin ca Hu Mc Trn Dim v Trn S Chng l nhng c s m t n cnh gii cao c th ch o v thin cho ngi xut gia lmt iu ng ch . N cho ta thy mt iu th v l tuy mi xut hin,Thin li cun c s ch ca mi ngi, ngay c nhng ngi thtc bnh thng.

---o0o---

Hu Mc Trn Dim l ai?

Mt nhn vt xa nay t ai ch nhng k t khi xut hin trc tc ca ngmang tn n Ng Kim Cng Bt Nh Tu Hnh t B Ngn Php MnYu Quyt (nm 712, bn n Hong, c mt i ch c dch sangting Ty Tng) v Hu Mc Trn i S Th Thp Minh (kim thch vn)th t tng v truyn k s lc v ng mi c bit n. Theo , ngngi qu Trng An, b cng tu hnh trn hai mi nm trn ngn TungSn. ng theo hc Hu An v Thn T, rt cuc nhn php t ca Thn Tvi php danh l Tr t. Sau , ng truyn gio cho tng ni v c s chyu cc vng Trng An, Lc Dng, Sn Ty, H Bc. ng l ngisinh ra trc Thn Hi mt th h m nhn mnh v n ng, ch trongkinh Kim Cng v li tc phm vit theo li vn p, t tng li cnhiu ch tng t vi Thn Hi, ngi ta bt u nhn thc tr li vai trca ng trong nhng nm gn y.

Trong s mn ca Hong Nhn, nhng ngi c th so snh vi HuNng v Hu An l hai nhn vt tn Tr Sn (609-702) v Tuyn Thp (nm


41/186

sinh nm mt khng r. Cc ng khai sinh ra T Xuyn mt mn phiring. c bit t ca Tr Sn c X Tch (665-732) v V Tng (684-762)vn c cng ph bin gio ngha a phng ny. Nhn v V Tng ldng di hong tc Tn La h Kim cho nn c gi l Kim Ha Thng.Tn tui ng c ngi Ty Tng cng bit. Mn phi ca hai ng ly TnhChng T Thnh lm c s, do , c tn l Tnh Chng Tng. tca V Tng l Tnh Chng T Thn Hi (720-794) v Hu Ngha TThn Thanh (nm sinh nm mt khng r) l ngi vit Bc Sn Lc(khong nm 806). Sau , h ph ca Tnh Chng T cn c ni tipnh sau: Tnh Chng T Thn Hi truyn cho ch Chu Nam n (DuyTrung, ? - 821?), ng ny c hai l Toi Chu o Vin (? - 807 hay822?), v ng Kinh Thn Chiu (776-838).

Trong s nhng tr tc ca Tnh Chng Tng c Bt Nh Tm Kinh S (bn

n Hong, gia th k th 8) c gn cho Tr Sn. T tng ca ngcng c cp n trong Vin Gic Kinh i S Sao ca Khu PhongTng Mt (780-841) cng nh trong cun ng s ca tng Bo ngnhan Lch i Bo Php K (hu bn th k th 8). Theo cc t liu ,mi nm, ngi trong tng ny thit lp o trng vo mt ngy gi nhtnh, t tp ng o cc nh tu hnh d l ti gia hay l xut gia li thchnh nghi l nim Pht v ta thin. Mc ch l ch o mi ngi tn ch "v c" (khng nh ti), "v nim" (khng ngh ti), "mcvng"(khng trng mong ti), gi l "tam c ng", xem n ng dng vi"tam hc" tc l gii, nh, tu (tuy vy, trung tm ca t tng hnh nhvn ng khung trong mi mt ch "v nim"). Hnh nh t tng "tamc"ny l mt sng to ca tng V Tng v cng c th xem n nh mtnt c th ca tng phi ng lnh o. Theo Tng Mt, phi ca TuynThp cng lm theo mt nghi thc tng t nh vy nhng trong dp ny, hhay dng hng, v c l y l mt trong nhng im khc nhau.

Khi cc gio phi ni trn bnh trng min T Xuyn, c bit l vobui u, nghi thc nim Pht c xem ht sc trng yu. t ca TMn Tam Tng Hu Nht l Nam Nhc Tha Vin (712-802) thi tr cng

n hi o X Tch, v t ca ca ng xut hin Php Chiu (nm sinhnm mt khng r) l ngi ni ting v i thnh c "ng hi nim Pht".Ring mn phi ca Tuyn Thp, khng r c gio l g, nhng h cTng Mt gi l Nam Sn Nim Pht Thin Tng, cng thc hnh nghi ltruyn php c nghi thc nim Pht. Do c th hiu vic nim Pht lc yc ngi i tu xem nh ht sc h trng. Duy c im cn ch l chnhvic nim Pht ny vn l mt phng php tu hnh ch yu ca php mn


42/186

ng Sn, t suy ra, chc nhng ngi thi ny cng c th m tip tctheo du ngi i trc.

Nhng thin gia hong php vng T Xuyn c mi quan h ng ch i vi Tnh Gio nhng ng thi h cng lin quan mt thit vi ccgio phi Pht Gio khc na. V sau s c dp nhc li nhng vic mtngi nh Khu Phong Tng Mt coi nh l k c tham vng gp hai phiHoa Nghim v Thin Tng lm mt, dn dn to lp c mi lin hvi nhng ngi t Nam n tr v sau hon thnh c h t tng camnh, l mt iu rt quan trng. Li na, cng khng nn qun rng thins M T o Nht (709-788) trung nguyn thi tr cng tng th XTch (phi T Xuyn) lm thy.

---o0o---

Bt Nh Tm Kinh S:

Quyn Bt Nh Tm Kinh S tc sch ch thch v kinh Bt Nh, bn nHong, c xem l do Tr Sn (609-702) son, th nhng ni dung ca nht sc ging tc phm ca K Quc T Hu Tnh (578-?). Phi chng c ai ci bin v gn n cho Tr Sn. Hnh thc ca kinh ny c c nh ngynay ta thy l do cng trnh ca nhng ngi thuc Tnh Chng Tng, vntn sng Tr Sn nh gio t.

Tht ra, ngun gc ca cun kinh ni trn l mt cu chuyn ht sc phctp, lch s hnh thnh ca n bt u trc c thi ny ri. Trc ht,ngay c trong bn c truyn vo t Nht ( Hu Tnh S, Tc Tng Bn) cui sch thy in tip theo mt b phn ca Tu Tm Yu Lun (tngtruyn ca Hong Nhn), hnh nh c ngi ca Thin Tng bui ugn gi v truyn li. Nhn v tc phm vn c mt mi lin quan mt thitvi h nn ni dung t t c s i khc, nu ta so vi cc bn nHong c tn nh n Hong Bn Hu Tnh S hay Long Cc i Hc BnBt Nh Tm Kinh S. iu ny chng t rng sch ch s ca tng HuTnh (Hu Tnh S) c chp nhn rng ri. Tc gi Hu Tnh li lngi c ti vn chng nn cn c th gii thch s ph cp ca n phnno cng nh vo c vn th ln ni dung. Mt khc, vic sch y c nhiud bn t th n l mt ti th v, nhng iu ng ch hn c l giacc bn Tc Tng Bn Hu Tnh S v bn ca Long Cc i Hc v TrSn S, ta thy c mt s pht trin v mt t tng. Hn na, qua cc bn, ta thy c du vt nh hng t tng ca nhm Thn T - Ph Tch ln


43/186

nhm Tnh Chng Tng. Ni tm li, s pht trin t Hu Tnh S n TrSn S l v d in hnh v vic mt vn bn nguyn lai c vit ra khngdnh dng g n Thin Tng, c ngi ca Thin Tng gi gn vtruyn li i sau, ri nh m c chnh n t n ch hon chnh.

---o0o---

Tit 2: H Trch Thn Hi xut hin:

H Trch Thn Hi l ngi th no?

Thin Bc Tng n thi Ph Tch coi nh t n ch cc thnh. Thnhng vo ng thi im y, nhn vt s to ra mt cuc bin i ln trongThin Tng xut hin. l H Trch Thn Hi (684-758).

Thn Hi trc tin l t ca Thn T, sau thnh ra mn h ca To Kh(tnh Qung ng) Hu Nng. Sau khi Hu Nng qua i, ng v tr trcha Long Hng Nam Dng (tnh H Nam). T khi bc chn vo trungnguyn, ng tch cc trin khai hot ng truyn gio, ch trng rng ThnT ch l mt nhnh ph (bng h), chnh Hu Nng, ng thy sau ny camnh, mi l ngi chnh thc tip ni gio ngha ca Hong Nhn. Thuytny gy nn mt ting vang rt ln.

chnh thng ha Hu Nng, phng php ca Thn Hi l a ra nhngl thuyt mi nh "Ty thin h ph" v "Truyn y thuyt". ng em nhngiu ra h ho trong nhng cuc hi hp tho lun v tn gio (tng lun) Hot i (tnh H Nam) cng nh nhiu ni khc.ng cn vit B t Ma Nam Tng nh Th Phi Lun (gia th k th 8) phc v chomc ch . C l v ng l mt ngi c nhn cch hp dn nn qui tc ng o tn . Sau , vi s gip tn tnh ca Binh b th langTng nh (nm sinh nm mt khng r), ng di ra Lc Dng l mt ni hi v tr tr H Trch T. Nhn ng c tn H Trch Thn Hi.

Hot ng ca Thn Hi va chm phi h phi Thn T-Ph Tch, lc y xc nh c uy th trung nguyn, lm cho ng lm vo cnh kh khn,c lc b ui i v vn mnh tng nh n ch tiu vong. Th nhng, thadp lon An-S bt pht (755-763), do kho dng ngn n chnh tr, ng litr v a v trung tm, rt cuc khng nhng thnh cng trong vic a tn


44/186

tui Hu Nng ln hng chnh thng (Lc T) m cn lm cho mnh ctha nhn nh l Tht T, t ch truyn ca Hu Nng.

---o0o---

Truyn k v H Trch Thn Hi:

ng h Cao, ngi Tng Dng. Bui u theo hc Thn T cha NgcTuyn Kinh Chu.n khi Thn T c mi vo cung, ng xung vngLnh Nam theo Hu Nng To Kh.Sau , ng tr v min bc t lu, thgii tng ri tr li To Kh, tip tc hc vi Hu Nng. Nm 720, sau khithy mt, ng v tr tr Long Hng T, Nam Dng. Nm 732, Hot ic m V Gi i Hi ni cha i Vn. Trong khi tho lun, ng ln tingcng khai ch trch Thn T v qung b lp trng ca mnh. c s gip

ca Tng nh, nm 745, ng vo cha H Trch Lc Dng. Khngbao lu, ng dng t liu trong ln tho lun Hot i, vit nn tc phmB t Ma Nam Tng nh Th Phi Lun v mt ln na ph bin quanim ch trch Bc Tng. Nm 753,bi L Dch sm bng, ng b bim iDc Dng (Giang Ty) v V ng (tnh H Bc). Th nhng, khi lonAn S bng n, nh quyn gp c nhiu tin th gii ca tn (gi lhng thy tin) gip vo vic qun cho nh vua, ng c hong TcTng (tr v 756-762) lun cng mi vo cung lm l cng dng, li choxy thin v (n thin) cha H Trch tu hnh. Thn Hi mt nm758, th 75 tui, c vua ban thy hiu Chn Tng i s, cng nhn l

Tht T. Cc hc tr n con n chu v ngi i sau ly tn ch ng mnh danh tng phi ca ng l H Trch Tng. ng c nhiu ngi ng htrong c c thi nhn, ha gia v thin gia ni ting Vng Duy (701? -761). V trc tc, ngoi tc phm ni, ng cn li Nam Dng HaThng n Gio Gii Thot Thin Mn Trc Liu Tnh n Ng, NamDng Ha Thng Vn p Tp Trng Ngha, n Ng V Sinh Bt NhTng, S T Huyt Mch Truyn. Trong s vn th tm c thch ngn Hong li c thy cc tc phm vn hc ca tc gii ni v Nam Tngnh Nam Tng Ng Canh Chuyn m ngi ta ng rng c th c lin quan

n Thn Hi v suy nh rng c khi ng dng vn hc th tc lmphng tin truyn gio.

---o0o---

Thuyt mi Thn Hi a ra:


45/186

Nhng ngi theo H Trch Tng xng ra nht nhiu thuyt mi (tnthuyt) nhng trong s khng ai bit thuyt no do chnh Thn Hi,thuyt no do ch t a ra. Thng ngi ta xem cc thuyt Ty ThinBt T, thuyt Truyn Y, thuyt Nam n Bc Tim l ca Thn Hi. Ringv "n ng" th c dnh lu ti mt s vn khc v lp trng nn khngth ni mt cch dt khot ch nhng thuyt khc u l ba t c v iuny chng minh tnh tnh kh c bit ca Thn Hi. c bit l Truyn YThuyt, theo , B t Ma trao o c sa li cho cc v t s i sau vhin thi, n nm trong tay Hu Nng To Kh. R rng l ng by tra ch trng vai tr chnh thng ca mnh v h gi Thin Bc Tng lcy c thanh th mnh m vng lng kinh. Cn nh thuyt Ty ThinBt T th l ln u tin m chuyn cc thy ca t Ma bn Thin Trcc nhng ai c em ra tho lun ch trc no ai ngh ti. Thuyt ny vnc chp trong li ta ca t Ma a La Thin Kinh ni v h ph ca t

Ma a La (l ngi thuc Thuyt Nht Thit Hu B v l mt nhn vtkhng phi l B t Ma). Ngi ta vng v chuyn i n v sdng nh h ph ca B t Ma. y chng ta li thy rng Thn Hi dng ch, c sc p ung chng minh cho c tnh chnh thng camnh (H ph ny chp trong Ph Php Tng Nhn Duyn Truyn kt hpc vi thuyt Ty Thin Nh Thp Cu T Thuyt, chc cng li l mtsng tc ca Thn Hi lc vn nin). Nhng thuyt ny nhm nh vo BcTng, vn khng c cn c g c th m nh nhng hot ng ca Thn Hiv ch t, dn dn c mi ngi tin theo. ng thi hai phi HngChu Tng v Thch u Tng, t xng l tha k Hu Nng cng nhnnhn thuyt ni trn, thm tht mt cht n mc lm cho n thnh mt"nh thuyt", mt "s thc lch s". im ny cng cho ta thy rng vai trca Thn Hi trong lch s Thin Tng qu l v cng to ln.

---o0o---

T tng ca Thn Hi:

Cho d c mun trch H Trch Thn Hi ph phn Bc Tng v t bao

nhiu thuyt mi l tha mn lng ho thng ca mnh i na, ta cngkhng th no ph nh vic gia h phi ca ng v h phi Thn T-PhTch thc s c nhng d bit v mt lp trng t tng. Trong tc phmB t Ma Nam Tng nh Th Phi Lun, Thn Hi trnh by nhsau:


46/186

Gi y, ci m ti mun ci "Khng phi th!" l li pht biu sau y cathin s Thn T ch khng phi iu g khc c: " Hy tp trung tm hn,nhp nh cho nhng my ng ca ci tm ngng li v hy nhn thgii trong sng khng gn. Khi tm my ng th nhn thc c ngoigii, khi tm thu v bn trong s gic ng"....Li gio hun ny ch ng dyk ngu mui thi!...Cho nn, kinh in mi c cu "Ta thin chnh l lmcho bn trong bn ngoi khng thy ci tm u c". Ta thin nh th may ra mi c Pht chp nhn. Cho n nay, su i t s lm g c lymt ngi ch bo rng: "Hy tp trung tm hn v nhp nh, cho nhngmy ng ca ci tm ngng li v hy nhn th gii trong sng khng gn.Khi tm my ng th nhn thc c ngoi gii, khi tm thu v bn trongs gic ng" u no!

Hn na, trong Nam Dng Ha Thng n Ng Gii Thot Mn Trc

Liu Tnh n Ng, ta li thy ch trng sau y ca ng (r rng trongon vn ny, ng ph phn i Tha V Sinh Phng Tin Mn, tc phmc s ca Bc Tng):

Hi cc bn! ng ngh bt c g v iu thin hay iu c c. Ch c tptrung tm hn hay ngng my ng ci tm. Ch c lm nhng chuyn nhem ci tm m nhn chnh ci tm. B tri buc vo ci nhn l sai ri,cn nh ci mt xung khi phng ra mt ci nhn th li b rng bucvo vic nhn hay khng na, nn cng sai nt. Thu ci tm li l khng nnm a mt nhn xa hay nhn gn cng khng nn. Mi s u sai lm c.

Khng thy trong kinh in c dy: "Khng nhn mi l hnh ng ca BTt, bi v n khng sinh ra c v nim" hay sao ch? y mi l con tm

bn thanh tnh.

C l Thn Hi cho rng nhng cng phu m Bc Tng da trn tuhnh u l vng vo phin toi v cm thy bc dc kh chu. Chc chnh vl cho nn mi c li hiu ta thin phi l th no nh nhng iu chptrong B t Ma Nam Tng nh Th Phi Lun:

Vin Php S ni : "Hai v tn s tc l Thin S Ph Tch Tung Nhc vThin S Hng Ma Tng ng Nhc,v no cng khuyn khch ngi tata thin. Ri h cn cho rng: "Hy tp trung tm hn v nhp nh, chonhng my ng ca ci tm ngng li v hy nhn th gii trong sngkhng gn. Khi tm my ng th nhn thc c ngoi gii, khi tm thu v

bn trong s gic ng"v ly lm gio l. Cn nh ng th c sao, mingni Thin m khng bao gi bo phi ta thin g c vy?Nu khng thuyt


47/186

gio bng nhng li l nh trn, th lm cch no gii thch s taThin?"

Ha thng mi tr li: "Nu dy cch ta Thin bng cu ni: ""Hy tptrung tm hn v nhp nh, cho nhng my ng ca ci tm ngng liv hy nhn th gii trong sng khng gn. Khi tm my ng th nhn thcc ngoi gii, khi tm thu v bn trong s gic ng, khc s gy cn trcho vic tm thy b (chn l). Ta Thin ? i vi ti, khi khng mtcht vng nim no khi dy trong tm - y l ta - v khi tm thy c bntnh ca mnh - y l thin. Do , ti khng bao gi gii thch phng phpta thin cng nh khng bao gi ni "phi ngng nhng my ng ca citm v nhp nh"chi chi c. Nu li hai v tn s kia l ng th khi Xlipta(X Li Pht) ta thin, ng khng phi b Vimarakilty (Duy Ma Ct)qu trch bao gi!".

Nhng li trn r rng mun ph nhn ngha ca vic tu hnh bng tathin v din t c tt c ci mi m nht trong t tng ca Thn Hi.

Cho n trc , cho d c thuyt ging v hai ch "n ng" n th no,ni n Thin l thng vn ngm hiu ch c ta thin (ngi thin) mi lng php tu thin. Trong quyn sch truyn li mt cch trung thc ttng php mn ng Sn nh Tu Tm Yu Lun hay nhc n "n ng"trong ta nh cun n Ng Chn Tng Kim Cng Bt Nh Tu Hnht B Ngn Php Mn Yu Quyt, vn thng thy thuyt minh v cng

phu tu hnh cng nh miu t trng thi tm l trong lc ta thin. iu nycho thy rng d trong php mn ng Sn v thin Bc Tng c sn ttng "n ng" nhng ch ch dng biu hin ci cnh a cng cc,kt qu ca s thc tu theo qun php sau mt thi gian di. Ngc li, phaThn Hi th ng ph nhn hon ton ngha ca phng php tu hnh gil ta thin, t nht trn mt t tng. Trong cc trc tc ca ng, khng hc s miu t tm l con ngi lc ta thin v i n mc ph nhn ntnhng cng phu v mt tu hnh theo li .

C th ni y l mt phn (antithesis) m pha Thn Hi to ra khi imt vi cc ch gii kinh sch c c qua th nghim thin nh m mnh ca Thn T v Ph Tch thc hin c. iu c ngha l ThnHi trong qu trnh ph phn tnh cht qu da vo ni tm ca nhm PhTch, c bit nhn mnh vo "n ng" v cui cng ph nhn ngha thccht ca vic tu hnh. Cho n thi im , khi nim v "n ng" chiu bng cch da trn nn tng mt trng thi tm l c thc. C th ni


48/186

nay Thn Hi vt b ci nn tng i, chuyn hn n qua mt vn vnhn thc mi vi li ni "phin no tc b ". iu tt yu m ng ngh l

phi i tm l ci "tri" , c thy chp trong vn bn nhan Nam DngHa Thng n Gio Gii Thot Thin Mn Trc Liu Tnh n Ng."Tri" c ngha l "thc" (hot ng nhn thc thng thng) v "ng"nhng cn phn bit n vi "tr" trng thi tnh. "Tri" phi l hotng nhn thc ca ci "ng" c sinh ra trong cuc sng thc s. Ttng ny c c mn h Thn Hi nhn mnh v sau n tr thnh mtnt c trng ca H Trch Tng, mn phi ca ng. Cng iu v iuny c ngha l mt khi khng nhn nhn phng php tu hnh bng tathin v th nghim thin c c nh tu theo kiu y, nu mun phn bit"m" v "ng" th trc ht phi xc lp, khng nh (Setzen, Setzung) cs tn ti ca chng.

iu y c ngha rng Thn Hi ph nhn khuynh hng ni tm ha thyni mn phi Thn T-Ph Tch v mun hng ra ngoi gii, ch trngem con ngi ca mnh ha nhp hon ton vo vi cuc sng. Chnh t mi sinh ra mt hnh thi biu hin ca t tng Thin gi l "ng lc" mThn Hi l ngi u tin coi nh gip n hon thnh. Nam Dng HaThng Vn p Tp Vi Ngha, tc phm ca ng m nhiu ngi t tn"Thn Hi Ng Lc" l nguyn hnh trc tip ca nhng ng lc v sau.

---o0o---

H Trch Tng t Thn Hi tr i:

Hot ng ca Thn Hi c tip ni bi ch t. H ngy son Pht[1] Thp K ni v nhn duyn khin Hu Nng xut gia cng nh ci

bin Lc T n Kinh v cc truyn k khc v ng. Ngay c vic to hnhnh v Lc T Hu Nng nh ta bit ngy nay cng nh hnh thnh nhngnh thuyt v "Nam n Bc tim", xem Hu Nng, ngi thuyt v thinn ng To Kh phng Nam mi to dng ra h t tng chnh thngca thin v nhm Thn T ch trng phng php tim tu trong vng

lng kinh khng th c xem nh t tha k thc s ca Hong Nhn.Ngoi ra, lin quan n B t Ma, hnh nh chnh h ci bin thuyt"Ty Thin Nh Thp Cu T" xng "Ty Thin Nh Thp Bt T".Thuyt sau ny tr thnh mt nh thuyt, n c thy ln u trongBo Lm Truyn (nm 801) v sau ny mn phi Hng Chu ca M T nhng tay vo sa i thm.


49/186

Truyn k v hnh mu v Hu Nng m bn h to ra v truyn li cnh hng khng nh i vi ngi i sau. Ni khc i, h a rathuyt phi coi kim Kinh Cng (Kim Cng Bt Nh Tm Kinh) nh mt

b kinh tuyt i quan trng (c l y l mt bin hnh ca t tng v "tri"?ni Thn Hi) ri a yu t ny vo trong truyn k v Hu Nng v tiptc ging v iu ht i ny n i khc. Ni dung ca li ging ymt l kim Kinh Cng c ch t truyn t thi t Ma cho n Hu

Nng, hai l nh c chuyn c kinh Kim Cng m Hu Nng mi c chi nhp mn Hong Nhn. Ngoi ra ngi ta cn ngh rng Kim CngKinh Gii Ngha, trc tc c xem l ca Hu Nng vit, cng ch l mtsn phm ca mn phi H Trch vi mc ch b sung v ko di l thuytm h xng.

Tng t vi thuyt v vic truyn th Kim Cng Kinh l thuyt cho rng

Hu Nng l ngi truyn Lc T n Kinh li cho t. Thuyt y xemLc T n Kinh l nhng li chnh Hu Nng ging dy. Trong cc tiliu nh bn n Hong, phn cui quyn kinh li thy chp h ph canhng ngi truyn tr n, cho nn da trn bng chng , cch nghLc T n Kinh l mt quyn sch chn truyn rt ph bin. Tuy nhin,iu y ch l lm cho ra

Documents

Lich Su Thien Tong Truong Quoc - Nguyen Nam Tran