I / —H :

s . a

A I 0 O B O A I A N ,C U J U S

INHISTORIA SACRANOVI FEDERIS

FACTA EST MENTIO,DISSERTATIONE

LEVITER EXCUSSAM ,V E N IA AMPLISS. FACULT. PHILOS. UPSAL.MODERATOREV IR O A M P L ISS IM O atque C E L E B E R R IM O ,M ag. JOHANNE J.A M N E L I 9G r æ c . L i t . PROFESSORE R eg. e t O r d ., P R O G R A D U P H I L O S O P H I C O ,PLAC1DÆ DISQUISITIONIJOHANNES ERICUS T E L IN ,STOCKHOLMENS IS, V. DIV. MIN.* HO R. r o s r M F R I D .DIEI XIV. DECEMBR. A. MDCCLVII.IN ÆDE G USTAVIANA.V P S A L 1Æ,Excud. L.M. HÔJEH, Reg. Acad. Typogr

S:æ R:æ M :tisSUMMÆ FIDEI VIRO,

R E G I S R E G N I que

S E N A T O R I , -ILLUSTRISSIM O

EXCE

BARONI a c DOMINO,

D» C A R O L OGUSTAVO

LOWTNHIELMO O. R R. EQIL ET COMME

NDATORI

LONGE SPLENDIDISSIMO,

MÆCENATI MAXIMO.

Quemadmodum eo, quo exfplendefcis,

fafli-

g io , Excellentiïîime Domine BARO, di-

gnißhnum cenfes, amare liter as, barum-

que cultores, pro incomparabili, qua esy

. indui-

S:æ R:æ M :tisMAXIMÆ FIDEl V1RO ,

E C C L E S I Æ S V I O G O T H [ C ÆARCHIEPISCOPO,

REG. A CAD . UPSAL.

PROC ANCELLARIOE M IN E N TISSIM O R E V

D» HENRICO BENZELIO,

S S. TH EO L. DOCTORI CONSUM M ATISSIM O,

MÆCENATI OPTIMO.

çre ne feras, Reverendifîimc PAT E R , exile hoc minus que lucubratum fchediafma Eminentitfïmo Nomini TUO confidentius a medicari.

indulgentia, juvare ac tu eri; ita nec mirum v id e bitur, f i Camenarwn alumni certatim ad T E co>- lendum confluunt, i f vel ex Illuftriffimo N om inis TUI fplendore quantulis cunque lucubrationibus fu is perennaturum decus conciliare difcupiunt. Pii v i delicet ac lacti commeminimus omnes, at que in v icem flos admonemus maxima illa ac creberrima mirae gratiae rar i que favoris pignora, qu

dicari. . Snnt quidem, fateor, ha paginula TU IS 7ieutiqua?n fa tis digna oculis, utpote eo prorfus d eß itu ta nitore, qui TIBI, Tanto orbis literati Lu- 7nini, f e probaret. Verum tamen, quum noflra hujus differt ationis materies ex eo f it genere, quod vel maxime ad TUA S pertinere delicias, non fine exoptatißimo literarum facratiorum emolumento prafidioque, voluifti, devota fpei plenus fubblandior m ih i, fo re , ut non omnino TIBI difpliceat, proferri a me illud argumenti, cujus quidem arbitrium ju re omnium maximo TIBI debeatur. Mi- tijjimum ig itu r , uti fo le s , obtefior humillimus, cenforem agas juvenilium conatmim, quibus, vel e x tent at a re ardua,' favor aliquantulus ejfe poffit. M ihi vero quotidianis in votis erit: quam vegetis* finiam prafle t DEUS T . O. M.feneäutem TÜAM , curis gravijjïm is at que immonalium mole meritorum pridem onuftam ; ut diu poft hac itidem Sacra Reip., ac noflra inprimis Ecclefia Archidioece- f a n a , qua de propiori cura ac moderamine TU O fibi mirifice gratulatur, firmijjimo fis columini au que ornamento longe defideratijjimo•

REVERENDISSIMÆ DIGNITATIS TUÆ.

tuitor âevotiffimus, JOHANNES ERICUS TELIN.

V I R O

ADMODUM REVERENDO atque PRÆCLAR1SSIMO,

Domino O L A V O J O If. T E L I N ,

Ecclefiæ in Håfwerö & Singô PASTORI Meritiflimo,

PARENTI IN D U L G E N T 1SSIMO.

Ho c , quantufumcunque eft, a me nunc edendi fpeclriai-

nis literarii T IB I, In te r Optime, ut facrum faciam »

innumera funt, quæ fvadent atque imperant. Largis*

fima loquor], quibus, a tenerrima inde ætate’, rre huc us

que cumulafti, beneficia; certiffima illa, poft Divinam

gratiam, falucis meæ Palladia. N on eo progrediar terne*

rltatis, ut tot T U I exuberantis in me amoris pignora ru

diori adumbrare ftilo coner , quibus ne politlflimus quidem

par effet futurus. Ceterum patiare, Paretis D ilecti (pane,

ut, ad lares T U O S reli&a propediem Academia rediturus,

in perennis obfequii mei tefferam , levidenfe præmittam

munufculum, non dignitate quidem fua, fed adfe&u certe

offerentis, luturum, uti fpero, TIBI commendabile. Ita

que accipe, Parens Carijpime, qua fuevifti, indulgentia te

nuem Mufam, gratifiimi peéloris mei interpretem^ accipe,

inquam, & Paterno linu fove eam atque ample&ere , quae,

Ii quid habet cultus, amori T U O TUÆque curæ id omne

refert acceptum. Quod reliquum eft, nunquam defiturus

fum fupplicibus compellare votis DEUM O. M. fit Ille TIBI

pariter & Diletti/limte MAT'RI meæ nullo non tempore

propitius, & VESTRAM utriusque leneåam , inconcuffo

cœleftis gratiæ fuæ fulcro fuftentatam, omnigenis cumu

let bonis.Dileftijpmi Nominis P A T E R N I

cultor odedietitffitHus

JOHANNES ER IC U STELIN .

A £1,§. I.

uum propter fecuritatem publicam neceffe fuerit imperantibus, perditorum hominum mores coérce* re, graffantique libidini, fupplicia etiam capitalia infligendo, modum facere ; nemo facile mirabitur, pœîias admodum antiquas effe , & primis hominum focietatibus æquæ- vas, fiquidem mali effe fatis mature didicerunt. Itaque populi varias excogitarunt pcenas; in quibus \âc(èc\lcc f. lapidatio plurimis gentibus olim ufirata deprehenditur* Ex Germanis, in v ita Ludgeri ap. LEIBNIT. Rer.Brunftr. T. I. p. adducitor quidam, qui, quod caballos W itte* kindi, Ducis Saxonum , furto abftuliffet, huic morti adjudicatus ftt, ut, tn campo ad flipitem ligatus, ja fta tis in eum (udibus acutis & lapidibus, necaretur. De aliis gentibus, nominatlm Græcit, res notior eft, eaque abunde expofita a JO» MEURSIO Comment, in Lycophrona p« 178 ad voc. JVĵ eoArusos, ») aliisque longe plurimis. InA or>gi-*) C fr. CHRIST. BFNEDÏCT. MICHAEII T D i f - fert, de ¥tid. l ’œnisque capital» in S, S» commemoratis s litoreorum inprimis.

Originem vero & primam ætatem admifFæ XiScßoXlxs- tam

quam generis fupplicii, quoin facinorofos fit animadver-

fum, noftrum jam non eft inquirere ; utpote qui, levi

hac opella, exempla X^oßoXlccs, in S. codice N. Fede-

ris obvia, percurrere, & quodammodo illuftrare confti-

tuimus, vifuri potifïimum, quo jure Judaei pcsnam hanc

ea tempeftate exercuerint, & quousque ioca illa hiftoriæ

facræ N. F . , ubi mentio fit X&oßoXlug, poteftatem in

fligendi (upplicia capitalia Judaeis, Romanorum jam do

minationem reverentibus, adferant. Habebit hic cona

tus, fi modo votis refponderit, eum ufum, ut conditio

nem reip. Judaicas iflorum temporum melius nofcamus,

locaque S:æ S:æ non pauca redlius intelligamus; quapro

pter confidimus fore, ut benigniorLedoris Candidi cen-

fura nobis contingat*§. rr.

Exflitit X&oßoXiet f. lapidatio muFto vetufliflTmum &

maxime proprium fupplicii genus populis orientalibus, ac

præfertim Judæis, utpote a prima generis origine N o

madibus, quibus non alienum erat lapidibus obruere,

quem morti dandum cenfuerant. Ex legibus Divinis Lev.

XX: 17* XXIV: 14. ExocL XIX: i j . &c., hancce fta-

tuentibus pcenam, ejus tum antiquitas,, tum gravitas fa

tis colligitur. Non qui em excutere vacat in præfens

Talmudiftarumfententiam, qua hoc pcenæ genus omnium

efle graviflimum perhibetur; verum tamen, quum idem

Illud blafphemiæ aliisque maxime horrendis nefandisque

criminibus a Deo ftatutum fit, facile patet, hoc fuppli-

clum capitale, ex intentione legiflatoris,. gravioris fuifle

momenti* Quando autem quis apud veteres Judaeos ad

fubeundam lapidationem damnatus erat, publice lapidibus

petebatur, primum a teflibus, dein a concione, usque

dum mortuus effet; poll mortem vero, interdum cor

pus crematum obruebatur lapidibus & contumulabatur,

ut fic

ut fie perenne quoddam infami« monumentum exftaret: priorem illam lapidationem, n O 'J l Hebræis didam , ia vivis habuiffe locum; pofteriorem n ^ p D nominatam, in mortuis demum & horum offibus cineribusque fuperin- jedorum Iapidum ffrue tumulandis fitam fuiffe, colligimus ex JOS. VII: 2 f. ubi utrumque verbum C n & 'T p D occurrit: quæ indifferenter quidem per to lapidare reddi plerumque folent , fed diverfos ad us lapidationis hic aperte defignant. C.fr. fq. verf« 2(5, ubi mentio erecti Ju- per Acbunem acervi lapidum pofteriorem lapidationis actum amplius illulirat. Geminæ hujus lapidationis certiora veftigia, quantum nobis quidem conitat, non ad- parent in exemplis hiftorlæ facræ N. Fed.: quæ vero multo minus probant modum lapidationis, quem tradunt, vel potius fingunt reccntiores Judæorum dodores; quo fcilicet lapidandus dicitur ftatui in alto loco ( intelligitur ■Catafta, EJcbajaut, ) atque iliinc ab uno teftiumdetrufus, mox a toto Ifraéle lapidibus cædi S). Quod quidem commentum nititur erionea , quam Talmudiftæ admiferunt, interpretatione veîborum Exod. XIX: 13., edidum lapidationis proxime (equentium : fT V ' HT quæ reddere illi adfolent: aut deturbando deturbabitur, quum longe convenientius huic loco fint vertenda : aut telis conficietur e). Id vero ex facra illa hiftoria haurimus, non omnem lapidationem in gente Judæorum fuiffe capitalem, feu mortem lapidatis intuliffe; uti confiat exemplis CHRISTI Joh. VIII: 59. X : 31. & Pauli II. Cor. XI; 15 {)■

Quam certi autem novim us, Aßcßctictv Judæis abA i ætate

J) C fr . Sanbedr. cnn. VI. § .4 . Majmonid'• m H iUebotb Sanhédrin , cap« À' V. § . I. tjfc.

s) Vtd. cit. dfffen, CHR. BENED. MICHAELIS, p. S >feqq.

Ù t f r - JA G GUSSETII Comment. £ . Ebr. p* 777*

ætate remotiflima fuiffe familiarem, tam evidens inflmul e ft, eamdem adhuc fub inltiis epochæ N. F. in Judeea ufurpatam effe. Et quum a patrum inde ævo confvetum iis fuiffet, immo veroper leges reip. fuse injunétum, ut blafphemiam in Deum , perverfaque de rebus divinis dogmata, graviori hac pœna adficerent, non facile mirum videbitur, crebra fatis ejusce rei exempla occurrere In Hlft. N. F . , ubi præceptorum inftitutorumque Meffiae, quem non agnorant, fellatores, quos nova quadam & fallaci religione in Deum injurios effe, fibi falfiffime per- fuaferunt, reprimere eum in modum ac peffumdare ad- nitebantur. Ceterum geminus circa x&cßoXlccg exercitium error ab iis hoc tempore admiffus nobis videtur: primurn in legis adplicatione peccabant, lapidando eo s , qui nihil tale commeriti fuerant ; tum peccabant, fu. mendæ hujus pœnæ jus fibi arrogando, quod ipfis, ea quidem tempeftate, vix competebat. Alter hic error nobis in prcefens pro virili erit excutiendus.

§. III.Qui fecum animo volutaverit, Judaeos illo tempore,

quo facri N» F. pandeélæ, in quibus nupera X&cßoXlns occurrunt exempla, confignati funt, Romano imperatori hujusque ablegatis in provinciam præfidibus fuiffe fub» jedlos, facile adducetur, ut eat inficias, tribunalibus & jynedriis Judaicis fuperfuiffe tum jus fupplicia capitalia , atque in his A&cßchlccv^ infligendi. Contra vero , ubi exempla ejusmodi poenarum in hiftoria N. F.offendimus, videbuntur primo obtutu Judæi, illo etiamnum tempore , id genus pcenas inconfultis judicibus Romanis exercere potuiffej quorfum accedit,ex Talmude aliquot citari loca , quæ jus ejusmodi Judæis adferere videntur. Unde lis haut exigua eruditos inter orta fuit de Juckeorum jur e , feculo nati Chrifti, pcenas capitales flatuendi ; aliis isdem id tribuentibus > derogantibus aliis, Vindicat iliis

Jïoc

hoc jus L lG H TFO O TU S y) una cum aliis bene m ultis, qui videri poliunt apud WOLFIUM in Curis Pbtloi, paflim. HUBERUS vero &) & omnium maxime N A T H AN AEL LaRDNER, /) per fingula eundo exempla in N. F.obvia, profanamque conferendo hifloriam, (atis luculenter ivere demonflratum, jus in capitalibus eo temp o re , quo geftæ lunt res, in hifloria Evangelica com- m em ornæ , magiflratibus Judaeorum ademtum fuilTe, & om nia, quæ fcrupulum cuiqurm injicere poiTint, Tub examen revocarunt. Hos audores fequuti, non nili paucula adferemus, quæ hanc rem conficere nobis v identur; properaturi inde ad exempla aliquot A/£c/3cA/«r, Cententiam noltram haut leviter corroborantia.§. IV.

Judæos, temporibus Chrifli & Apoflolorum, paruiflfe imperio Romanorum, qui per præfides fuos & procuratores , vel per obnoxios fibi Reges, remp. illam admini- flrarint, loquitur omnis facra & profana hifloria. N emini vero etiam non conflare arbitramur, præfides Romanos fummam in provinciis, quibus praeerant, potefla- tem , adeoque vel maxime jus pcenarum capitalium, fe- nuifie. N e de re ifta dubitetur, ULPIANUM audiamus , initio feculi III ita fcribentem : Congruit bonoA i g ravi

>?) ln Horts Hebr. & 'lalmudic. ad Mattb. X X V I ; 3 , Job. X V I I I : 31.h ) Vtd, SACH. HUBERI dijjertationum libri tres , Atnfl. 1721. diff. I. qua offenditur, fjfudator, Magi ß r at u s , tempore Chrifli % non habmße i us gladii.t) In tra d a tu y quem JO. CHRISTOPH. WOLF1US Latine redditum edidit Eremae ij??. /ub bac injcriptione; Fides Hifloriæ Evangelicæ, five fada, quæ ex occafione in N. Tefl. commemorantur, veterum fcriptorum, qui vel Salvatoris noflri & Apoflolorum ætate, vel illi proxime vixerunt, teflimoniii confirmata.

gr ,vi Præ/idi curare , ut pacata at que quiet a provincia

J i t , quam re g it : - N am & fa cri legos, latrones, plagia-

n o s , fu res conquirere debet i & , prout quisque delique

r it , in eum animadvertere x). Q ui univerfas provincias

regunt > jus gladii habent, metallum dandi iis pote-

fla s per m iff a eß A). Quidnam vero hic auftor per jus gla

dii intelligat, alio aperit loco. Im perium , inquit,

merum efl. aut m ixtum . M erum efl im perium , habere

poteßatem gladii ad animadvertendos facinorojos homines,

et ja m poteflas appellatur. M ix tum eß imperium ,

cv/r et jam juris di Hio ineft, quod in danda bonorum poffes-

conßttit y.). Sic jus glad i , f. poteftas tacinorofos

& delinquentes puniendi, præhdi provinciae, fecundum

U LPIAN U M , competebat y ). Non ergo habuerunt Ju*

dæorum rragifiratus & fynedria, tempore Chrifti & Apo-

ftolorum, jus gladii ac fuppiieiorum capitalium: nifi cre

dimus, Romanos, præter morem fuurn atque extra or

dinem, Judæis privilegii quid hic indulfifie; quod tamen

temere creditur, nlfi adftruatur iftud ex hiftoria, quæ

vero peculiarem ejusmodi .Judaeorum praerogativam hac

tenus ignorat. Quin immo facra hiftoria profanae hic

adprime confona efl j id quod vel necis iplius Chrifti cir-

cumftantiæ produnt. Nimirum videre eft, Judaeos, ini

tio non aperta vi Chriftum adortos, varias circumfpe-

xiffe infidlas, & artes excogitafte, quibus ipfum , tam

quam reum capitis, apud Praefidem Romanum deferrent.

Huc pertinent captiofæ quæftiones ac technæ multipli

ces aliae, queis Servatorem circumvenire conati funt £).

_______________________________________________ Qui

k ) ULP. L /q. pr. Jf. de offiç. Prœfid.

A ) L. VI. f . t ,y ) L . I IL ff- de Ifurisd.y) C fr. modo land. LARDNER L J. cap. Î f

, qui plurimis

adlatis jeriptorum locis hanece rem (ludiofe perfequitur.

' I ) Cfr. Job. V I I I : 2 - 6 . M atth. X X II : Jp-zo. tfc .

Qui quidem lirategematum adparatus haut omnis neces- farius exRitifiet, fi jus vitæ necisque pencs ipfos fuiflet. Certe infefti Judæi ifi egerunt, ut ne fpecies fibi deforet gravioris criminis , cujus ipfum coram præ- fide Romano, jultitiæ haut plane negligent^ infimularent. LUCAS fophiftico erotemati Judœorum : E£sstv rjfjuvKui- uaçi (pcçov cfèvxi, rj eu; hanc praemittit obfervationem v. 70. U u ^ u T ^ a u vres ccwfaetXcw éyx u S h u s , vncKÇivofxévüc êavràr Sixcctas eku/, wcc iwtKußoovTUt oivrë Àcy&, hc ro ?tu - QDtSisvcct ccvrcv rtj ccç%rj nu} ty\ e^aalu rcv ny&fjtoves 0). Ubi neutiquam obfcure ïignificàtur , Judæos anxie cauflam quæfiiiïe, ob quam ChriRum reum peragendum Romano traderent præfidi, penes quem & cognofcendi criminis, &, lata fententia, puniendi potefias erat. Et quum eo denique perventum effet, ut ira præceps odiumque Judæor» extrema fata ChriRo pararer, captum quidem Riterunt eum Calaphæ pontifici Synedrioque, fed non inconfulto, ut v idetur, Pilato. Namque interferunt EvangeliRæ:

O Icvdus KußcioV Tfjv , H&j FJC TUV uç^ieçsoOf ngt} #-çicuiûûv v7TrfçtTuç, X, t . Â. 7t). Hæc G7iiiçu quid aliud fuit, quam e Legione Romana, quæ tunc temporis in Judæa erat, militum eohor.«, Hierofolymis præfidiaria, qua fibi ferente opem Judas ChriRum effet capturus? Nec vero aliter Judæi poRmodum milites, futuros fepulcri cuRo- des, petunt a præfide & impetrant ^). Videri quidem poflint Judæi alias etiam poteRatem comprehendendi reos ftabuiffej utcunque vero hæc res erit, liquido patet Vitæ necisque in ChriRum jus non habuiffe Judæos, Quum enim illum examinaient in concilio, & propter blafphe- miam obnoxium morti pronuntia ffent, Matth. XXVI : 6y. 66. non audebant tamen ipfi tale exfequi fupplicium,

fede) Luc. X X . 10- 26.71) Vid. $oh. X V I I I . 3. 12% /7.i ) Confr. LARDNER L. 1. i\ II. p . 6$.

fed dnr\yctyc\> ctvrcv x&f 7ruçliïixxctv TIovtIm ThÅccru t £ r,y

fjLcvu c. XXVII. 2. multaque collocata opera id tandein

ab ipfo obtinebant, ut de condemnando Chrifto fibi a

J Ü D Æ O R U M . 9Inprimis ipfis eonceffum erat (acrorum exercitium 5 atque infuper in cauflGs conjugii, divortii, idque genus aliis, ex fuis legibus & inttltutis agere poterant. Romani quipp e , prudentes & æqui, ea moderatione in devi&os utebantur, ut liber iis maneret priftinæ religionis ufus ; cujus re i, ex innumeris, unum e LIVIO exemplum adieram , qui teftatur, Anagninis omnia propemodurn ab ira Romani vi&oris fuifte ademta, prœter ufum religionis fuæ: A nagninis , inquit, qnique arma Romanis intulera n t , concilia comiubiaque ademta ; & nwqiflratibus, praeterquam facrorum curatione , interdictum r ). In omni facra N. F. hiftoria nusquam fere legimus, Judæos In externo Numinis cultu a Romanis fuifle impeditos, quin fynagogas haberent , f. publicorum conventuum loca, praelegendis prophetarum libris precibusque peragendis inlervientia, itemque facra facerent, fynedria co* gerent, ubi vellent, quseque funt id genus alia. Cum hac religionis fuæ cura & cuftodia, permilTa quoque videntur iis minora quædam fupplicia, flagellatio videlicet 3P i&ibus peragi folita v ) , & ejeétio ex fynagogis, cum reliquis, quae huc referri folent, uti funt exfllium talio, career (p). Et harum quarumdam pcenarum frequentia in S. CoH. Gr. exempla arguunt, exigendarum earumdem jus remanfi/Te judeeis. Vide Matth. X: 17. XXIII: 54. Joh* IX: 11. Aét. XXII: 19. II Cor. XI: 24* CMeque haec tamen fummam Judaeis adferunt poteliatem, priltinamveB au&o-

r ) Lib, IX . c• 43*») V id.ILC or X I : 24 . J O S E P H I ^ . frtd. IV. S* Qudi)io,s lata lex Deut. X X V . 3 . 40 plagas im peret, Judœi tamen una minuendum cenjuerunt numerum , ne qua per errorem ultra% quam praeceptum erat, infligeretur reo. Vide tamen aliter Jentientcm R. JUDaM in Maccoth. III. /0.

auéforitatem reddunt magno eorum Synedrlo, quippe quod

oiim de rebus maioris momenti, tam politicis, quam (acris,

p r iv a tis , quam publicis, u ti de integra tr ib u , qerendê

bello, j ac er dotibus, decernebat. E t Jaccrdotes non tantum

cc pfeudopropbetas, fed ipfos Reges in eo judicatos juis

autem, quod haec 7rocçoc@oAr; non tangat Judæos horumque fada eo folum tempore , quo Chriltus apud eos degebat, verum antegreflis etiam temporibus» quibus fummainforo poteflateufi erant; (quomodo jam olim , fub V. T . , rovs 7Tço(pYtTocs AtSctv&tjvcet, audor efl Epiflolographus ad Hebr. c . XI: 3 2 ,3 7 .) notiflimum eft, adfcribi hominibus fole- r e , non tantum quæ faciunt ipfi, fed & quae heri curant,ad committendum quidquam impullis iis,quorum inter- eft. Ira dicuntur Judaei LUC. XXIV: 20. çocvçacrcciIifo-Sv. Et PETRUS A d . II: 12, 13. AvĴ es-, inquit, Jô co/ATrac/, r&Tov (lri

Eadem eft ratio exprobrationis CH RISTI ad Judæos

dlreélœ, Matth. XXIII : j 7- 'le ç a v c tX r jfx , ‘U ç a c c tAj f x , r d v to -

y.rsl\ü(jCC r è s 7rçc(pyTocs , x& f Ä iS c ß o X a a u r è s cc7i85ctXfjL£\as

7ïç c £ à v r r jv , 77caocy,is y\§ .IX y)

bant Rprnani» ut audaciam & faftum A nani, ademto fa- cerdotio, punirent w). Unde EUSEBIUS, idem hoc commemorans, diferte notat, Bitdaas ryv dv&fvletv captajfe uti xcciçcï h s ifcucrlctv, quam ( i£ a r ittv ) non habebant»). Sic etiam C. Fadus docet Judæos, Præfidum Romanorum efie de injuriis, quas forte illatas fibi putabant, judicium ferre, non vero iplorum efie , per tumultum ac v im , fuopte arbitrio, jura fua exigere, quemadmodum in Philadelphenfes nuper fecerant ß)> Taurae ifv&q- juevov rcv «Jcv rtUfidoPvvev, c n urj rrjv kpItiv ccvtmTSotçuXel'noisv, enreç v7io tu v (piAccdeA(pr}Vooy evofxigw ocomtémcS c c t , ajàà’ cc^eoos o7iAm %oo r̂t(Tsiuy. Sed & in facris pafTim hiftoriis fatta occurrunt, eumdem Judæorum fpi- ritum redolentia. Ita Luc. IV : 2 8 , 1 9 . h rX iirS tp u v n x v* Tes Svfxx iv rr\ avvccycoyv » ctKücvres ra u ra . v&j ctvctsccvres e£eßoc\ov ocvrcv ( r c v Irçcreüv ) t£co rrjs 7rcAe

etiam poterunt ad reliqua lapidationis exempla» Joh. VIII: fp. X: j i , *2, 3J. XI: g. A d. V : 26, XIV; j , ip . II Cor. XI: 25. Adparet quidem ex hlfce locis, tum cauflam K&cßoKlois Invenifie fibi vlfos fuifle Ju- dæos» ßÄcKrcptifxlotv puta & , quem cenfebant illi, per- verfum de Deo rebusque Div. fenfum ; tum pcenæ genus,Iegl conlentaneum Mofaicæ, eosdem delegiffe : fed jure tamen & poteftate haec talia agendi hoc ævoipfos polluifle, non illinc magis confequitur, quam quidem ex rebellione de. inceps adverfum Romanos fufcepta, etiam id rei jure ab ifta gente adum colligeretur.

§. VII.Præ ceteris autem memorabile efl exemplum A

dinarii rerum a aut certe meticulofos , aliove animi vitio languentes, auram populi Judaici hujusque procerum ftudiofius aliquando captafife : quo quidem pa- iffo Judaeorum fynedrio fatis proclive fu it, vel plus fibi adrogare juris, quam quod revera fej penes erat, vel faltim, quae per turbas peffime quidem, fed ex voto fuo, fuoque plerumque impulfu, admiffa fuerant, excufare apud Romanum procuratorem , inque populum , codirce- ri nefcium , omnem culpam conferre. Exemplo fit ipfe Filatus, qui, cum initio crudelitate fua Judaeorum animos a fefe alienafiTet, fibi metuens deinde, ne Judaei querelas deferrent ad Cæfarem, hujusque iram fufcita- rent* connivendo multa videtur iis indulfilTe, quae jure neutiquam ipfis debebantur : etiamfi ne fic quidem fatis gratificari potuit Judaeis, quo minus efficerent demumy u t , remotus a munere, e provincia Romam wcefleretur» cauflam fuam difturuf, Poft haec Vitellius

A I 0 ÖB O A I A ' _

lius, Syriæ Prades, Judæam timul admioiitrandàm fu- fcepit. Is autem , quum procul Hierofolymis Antiochiae commoraretur, negotiis Parthorum aliarumque remotarum gentium im plicitus» Judaeorum res non nili e longinquo fpedlare potuit. Erat hic Vitellius ingenio admodum obfequiofo & ad adulationem compofito £ ) ; Judæisque præfertiin adeo favebat, ut eorum in gratiam nihil non faceret, ficuri ex JOSEPHO abunde conflat. Sub iplo hoc Vitellio & hiScßoÄicc Stephani, & plures aliæ primorum Chrilfianorum vexationes, quas memorant Â

y t??} 7Taio-iv è%ov7 ) quo judice, toepta lapidatio adverfus Cbrißum ffoh. V III. t f perfe

ct a adverfus Stephanum ASl. VJI. & c. furoris priv a ti e ra n t , non publica poteftatis ; fiquidem

gladii jus non erat amplius in manu Juditorum.

0 . A.

£ ) Antiqu . Libr. X V I I I. r. /y. r) In Auffariis, f . teßt mentis notis que, ad H ift. 2sV-

eleßaJL f OH. P A P P I j Jen œ , /^ 2 . pag. 7 , Jeqq. ubi & exemplis rem illu flra t, cw/tf bifloria Qsotmvçu , f »/» f* jfojepbo depromtis.

CLARISSIMO

Dn. A U C T O R I .

C r ran di a dum repetis dile&a templa M in erva ,

Promis Ü1 ingenii pignera pulcra T U I:

Pectus ut exfultat! qua gaudia mente revolvo!-

Ouam voveo y m ejjis la ta fequatur opus!

Florida confurgat laudis TIBI palma recentis,

Vertice in Aonio larga que dona fera s!

Quid ? Jimul ac Salicis redeunt follemnia M u ßs,

Tempora Phcebea fronde revinctus eris.

Nec mea, que is moveor, pro TE pia vota remittent >

Dum fragiles artus fpiritus hic ce reget.

P. A.