32
Llawlyfr Modiwl 5a Ymyrraeth Gynnar Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen Foundation Phase National Training Pack

Llawlyfr Modiwl 5a - Mudiad Meithrin · 2017. 4. 21. · Mynegi teimladau, anghenion, syniadau ac ati Egluro syniadau Esbonio syniadau Gofyn cwestiynau Ateb Sgwrsio Ymateb Cyfathrebu

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • Llawlyfr Modiwl 5a

    Ymyrraeth Gynnar

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen

    Foundation Phase National Training Pack

    cover module 5A(w).indd 1 16/12/08 13:29:503 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • Cangen Polisi’r Cyfnod Sylfaen Yr Is-adran Cwricwlwm ac AsesuYr Adran Plant, Addysg, Dysgu Gydol Oes a SgiliauLlywodraeth Cynulliad CymruParc CathaysCaerdyddCF10 3NQFfôn: 029 2082 6075Ffacs: 029 2080 1044

    © Hawlfraint y Goron Rhagfyr 2008

    CMK-22-07-324

    D3250809

    cover module 5A(w).indd 2 16/12/08 13:29:513 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • Modiwl 5a: Ymyrraeth Gynnar

    Cyflwyniad:

    Mae’r modiwl hwn wedi’i ddatblygu i’w ddefnyddio gyda Modiwl 5 Anghenion Dysgu Ychwanegol Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen. Mae wedi’i seilio ar yr egwyddor bod y Cyfnod Sylfaen yn ymwneud â datblygu dyheadau plant, eu cymhelliant, eu sgiliau cymdeithasol, eu hunan-barch a’u meistrolaeth ar ddysgu. Mae’n cefnogi dull gweithredu cynhwysol trwy gydnabod a deall bod angen i’r profiadau rydym yn eu cynnig i’n plant gyd-fynd â lefel datblygiad y plentyn unigol.

    Caiff y modiwl hwn ei gyflwyno trwy gyfuniad o gyflwyniadau sleid, gweithgareddau pâr a grŵp, clipiau DVD ac astudiaethau achos. Mae’r hyfforddiant wedi’i rannu’n bum prif sesiwn sy’n cynnwys:

    Cyflwyniad a Chynhwysiant;•

    Datblygu Sgiliau Cymdeithasol;•

    Datblygu Sgiliau Siarad, Iaith a Chyfathrebu;•

    Datblygu Sgiliau Echddygol; •

    Casgliad.•

    Yn ystod yr hyfforddiant, bydd y cynrychiolwyr yn cael cyfle i:

    Rannu profiadau ar y gwahanol strategaethau y gellir eu defnyddio i gynnwys pob •plentyn gan ganolbwyntio ar gyfnod eu datblygiad;

    Archwilio’r amgylchedd y maen nhw’n ei gynnig i’r plant sydd yn eu gofal; •

    Cyfeirio at Fodiwlau 3, 4 a 5 y Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol;•

    Cymryd rhan mewn gweithgareddau sy’n gwella eu gwybodaeth am y modd •y gall oedolion ymyrryd yng ngwaith dysgu’r plant a hynny ar sail gwaith arsylwi cadarn mewn perthynas â’r ddarpariaeth Barhaus, Cyfoethogi’r ddarpariaeth a’r ddarpariaeth â Ffocws yn y lleoliad/ysgol.

    Mae’r llyfryn hwn yn cynnwys yr holl daflenni, clipiau DVD ac astudiaethau achos sydd eu hangen i roi’r hyfforddiant. Darperir yr eitemau hyn i gyd ar ddisg hefyd fel y gellir eu hargraffu yn ôl yr angen. Mae’r “Canllaw Dilyniant Sleidiau” canlynol yn rhoi manylion gwahanol elfennau’r hyfforddiant ac yn nodi lle dylid defnyddio’r taflenni, clipiau DVD ac astudiaethau achos.

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen

    Foundation Phase National Training Pack

    1

    module5a welsh.indd 1 17/12/08 11:49:013 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • Canllaw Dilyniant Sleidiau

    Croeso, Cyflwyniad a Throsolwg 1-2

    Nod y Diwrnod 3

    Sesiwn 1 Cyflwyniad a Chynhwysiant Cyflwyniad 4-9 (Gweithgaredd) gwneud iddo weithio 10-11 Rôl yr oedolyn 12-15

    Sesiwn 2 Datblygu Sgiliau Cymdeithasol 16 Sgiliau cymdeithasol Taflenni 5a1-5a3 3-5 17-19 (gwaithgareddau) Agweddau ar ddysgu 22 Defnyddio’r amgylchedd Taflen 5a4 6-7 23 Hyblygrwydd a dysgu 24-26 Tasg Taflen 5a5 8 Taflen 5a6 9 Taflen 5a7 10 Taflen 5a8 11

    Sesiwn 3 Sgiliau Siarad, Iaith a Chyfathrebu 27 Sgiliau cyfathrebu 28-30 Talu sylw a gwrando Taflen 5a9 12 31-33 Chwarae a rhyngweithio 34-35 Datblygu sgiliau siarad Taflen 5a10 13 36-37 Iaith mynegiant Taflenni 5a11 - 5a12 14-15 38-40

    Sesiwn 4 Sgiliau Echddygol 41 Sgiliau echddygol fel blociau adeiladu 42-43 Sgiliau echddygol bras - Beth sydd ei angen arnom? 44 Sgiliau echddygol manwl - Beth sydd ei angen arnom? 45-46 Taflenni 5a13 i 5a14 16-20 Enghreifftiau o Weithgareddau Sgiliau Echddygol bras a manwl Deunydd y Modiwl 5a 21-27

    Sesiwn 5 Casgliad 47-52Rhestr ddarllen 28-29

    Tystysgrif y Cwrs 30

    Tudalen Sleid

    2

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar

    module5a welsh.indd 2 17/12/08 11:49:013 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 5a1Cyflwyno’ch Hun

    Ewch at bobl eraill yn y grŵp, yn enwedig y rheini nad ydych yn eu hadnabod.Gofynnwch eu henw a gofynnwch gwestiwn o’r siart.

    Ysgrifennwch yr enwau a’r atebion yn y blychau.

    3

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Bet

    h s

    y’n

    g

    wn

    eud

    i ch

    i d

    eim

    lo’n

    gra

    c?

    Pa e

    mo

    siw

    n

    ydyc

    h c

    hi’n

    ei

    ch

    ael h

    i’n

    ano

    dd

    ei

    fyn

    egi?

    Dis

    gri

    fiw

    ch

    ryw

    bet

    h y

    r o

    edd

    arn

    och

    ei

    ofn

    yn

    ble

    nty

    n.

    Dis

    gri

    fiw

    ch

    un

    ffo

    rdd

    ry

    dyc

    h y

    n h

    off

    i ym

    laci

    o.

    Oes

    yn

    a u

    n p

    eth

    ry

    dyc

    h y

    n f

    alch

    o

    ho

    no

    ?

    A f

    ydd

    ai’n

    wel

    l g

    enn

    ych

    fo

    d y

    n

    dd

    olf

    fin

    neu

    ’n

    tsim

    pan

    sî?

    Bet

    h y

    w e

    ich

    h

    off

    ffi

    lm?

    Bet

    h s

    y’n

    g

    wn

    eud

    i ch

    i ch

    wer

    thin

    ?

    Bet

    h o

    edd

    eic

    h

    ho

    ff d

    egan

    yn

    b

    len

    tyn

    ?

    Bet

    h h

    off

    ech

    ch

    i ei

    wn

    eud

    cyn

    i ch

    i far

    w?

    Pwy

    fyd

    dec

    h

    chi’n

    eu

    g

    wah

    od

    d i

    gin

    io?

    (po

    bl o

    ’r g

    orf

    fen

    no

    l, y

    pre

    sen

    no

    l, p

    ob

    l g

    o ia

    wn

    , po

    bl

    dd

    ych

    myg

    ol)

    Sut

    gw

    nae

    tho

    ch

    chi d

    eith

    io y

    ma

    hed

    diw

    ?

    Bet

    h y

    dyc

    h

    chi’n

    tei

    mlo

    ’n

    ang

    erd

    do

    l yn

    ei

    gyl

    ch?

    Bet

    h f

    ydd

    ai

    eich

    pŵ

    er

    arb

    enn

    ig p

    e b

    ai

    gen

    nyc

    h u

    n?

    Pa d

    ri g

    air

    sy

    ’n e

    ich

    d

    isg

    rifi

    o c

    hi?

    module5a welsh.indd 3 17/12/08 11:49:013 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • Nodiadau’r Hyfforddwr i Ddilyn y Gweithgaredd Torri’r Garw

    Trafodwch a rhannwch syniadau â’r ymarferwyr ynghylch y sgiliau y gallen nhw fod wedi’u defnyddio yn ystod y gweithgaredd torri’r garw.

    Gallai’r ymarferwyr gynnig unrhyw un o’r sgiliau canlynol.

    Sgiliau Personol a ChymdeithasolRhyngweithio a chydweithredu â phobl eraillCymryd eu troGwylio MyfyrioCanolbwyntioAmyneddYstumiau a symudiadauRhannu syniadau, emosiynau a theimladauLleisio barnMagu hyder a hunan-barchEmpathiMeithrin perthynas â phobl eraillDeall pobl eraillMwynhau

    Sgiliau Iaith a ChyfathrebuSiarad Sgiliau gwrando / clywedolCyfleu syniadauMynegi teimladau, anghenion, syniadau ac atiEgluro syniadauEsbonio syniadauGofyn cwestiynauAteb SgwrsioYmatebCyfathrebu di-eiriauYmresymu Defnyddio iaith briodolMynegi hoffter

    4

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar

    H

    A

    N

    D

    O

    U

    T

    5a2

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    module5a welsh.indd 4 17/12/08 11:49:013 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 5

    H

    A

    N

    D

    O

    U

    T

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    5a3Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar

    Agweddau ar ddysgu Ymddygiad oedolion

    Hunanymwybyddiaeth

    Empathi

    Rheoli teimladau

    Cymell ein hunain

    Sgiliau cymdeithasol

    module5a welsh.indd 5 17/12/08 11:49:023 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • Blychau Adnoddau

    6

    H

    A

    N

    D

    O

    U

    T

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a4

    Dysgu yn yr Awyr Agored

    Adnoddau adeiladu cuddfan - Hen gynfasau, blancedi, sachau cysgu, blychau, blancedi i’w rhoi ar lawr, pebyll a thwnelau sy’n neidio i’w lle, rhaffau a llinynnau, pegiau, cesys dillad, basgedi picnic, prennau ffa/coesau brwsh, morthwyl gwersylla rwber.

    Teganau y mae modd eistedd arnynt - I’w defnyddio ar gyfer chwarae llawn dychymyg â blychau, pebyll, cuddfannau, siopau neu leoedd golchi ceir. Bwcedi, sbyngau a chadachau i olchi ceir. Sialc i dynnu llun ffyrdd ar y llawr. Goleuadau traffig ac arwyddion ewch/arhoswch yr ydych wedi’u gwneud eich hunan.

    Dŵr - Pibell ddŵr wedi’i chysylltu i dap y tu allan neu fwcedi o ddŵr os nad oes tap ar gael, padell ddŵr, pibellau dŵr a chafnau, pry cop plastig, deunyddiau sy’n arnofio a suddo. Cregyn, cerrig, creaduriaid llyn a môr plastig.

    Caniau dŵr, tiwbiau hir, twndisau a jygiau.

    Deunyddiau naturiol - Moch coed, mes, concyrs, cerrig, brigau, dail a chregyn. Boncyffion ar gyfer cynefin creaduriaid bach. Bydd gwrachod y coed yn dod yn eu degau os yw’r boncyffion yn cael eu rhoi mewn cornel tawel ac yn cael eu cadw’n wlyb ac yn llonydd am gyfnod. Neu ar gyfer chwarae llawn dychymyg a byd bach, gallan nhw ddyblu i fod yn gadeiriau neu’n fyrddau ac er mwyn hybu datblygiad corfforol, gall plant sefyll arnyn nhw a neidio oddi arnyn nhw os ydyn nhw’n ddigon mawr a gwastad.

    Gwneud marciau - Sialc, bwcedi o ddŵr, ystod o frwshys, plu a brigau, deunyddiau naturiol i wneud marciau arnyn nhw, paent, papur, peniau, creonau, pensiliau, slatiau a sialc, tywod a mwd.

    Adnoddau tyfu - Potiau blodau, bagiau o gompost, hadau a phlanhigion. (Bydd rhai Canolfannau Garddio’n rhoi potiau ac ati - byddan nhw’n aml yn rhoi gostyngiad ar hambyrddau bach o flodau neu’n rhoi eu hen stoc i ysgolion a lleoliadau). Rhawiau, rhacanau, hofiau, menyg garddio, tryweli a bwcedi.

    Llyfrau, storïau a rhigymau - Ystod o lyfrau y gellir mynd â nhw i’r awyr agored. Arwyddion, cerddi a rhigymau wedi’u lamineiddio, basgedi ar gyfer llyfrau, blancedi i’w rhoi ar lawr, sgwariau carped, samplau llawr meddal, blancedi picnic.

    Corfforol - Cratiau bara a llefrith plastig i adeiladu â nhw, dringo arnyn nhw a neidio oddi arnyn nhw. Sialc i dynnu llinellau i gerdded/cydbwyso arnyn nhw. Boncyffion coed i neidio oddi arnyn nhw, hen goed a theiars.

  • Blychau Adnoddau (parhad)

    7

    H

    A

    N

    D

    O

    U

    T

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    5a4Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar

    Dysgu yn yr Awyr Agored

    Chwarae rôl a Chwarae byd bach - Tuff spot o siop DIY. Gall hwn gael ei lenwi â thywod, compost, dŵr, iâ, jeli, neu reis, ac anifeiliaid a/neu bobl a cherbydau. Brwshys ysgubo, padelli llwch, basgedi picnic, cesys dillad, dillad gwisgo i fyny, coets baban a doliau.

    Blychau tywydd - Mae’r rhain yn ffordd arbennig o effeithiol a rhad o ddefnyddio’r awyr agored trwy gydol y flwyddyn waeth beth fo’r tywydd.

    module5a welsh.indd 7 17/12/08 11:49:023 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 8

    H

    A

    N

    D

    O

    U

    T

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Defnyddio’r amgylchedd dysgu i hybu newid cadarnhaol yn sgiliau cymdeithasol plant

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a5

    Byddwch eisoes wedi nodi plentyn neu grŵp o blant yn eich lleoliad/ ysgol sy’n peri pryder i chi am nad yw ei/eu sgiliau cymdeithasol wedi datblygu’n ddigonol

    Tasg:

    Meddyliwch am weithgaredd rydych wedi’i gynllunio ar gyfer yr wythnos •nesaf sydd wedi’i fwriadu i ddatblygu sgìl, cysyniad neu ddarn o wybodaeth benodol.

    Meddyliwch sut y gallech ddod â grŵp o blant ynghyd i gyflawni’r dasg hon, •gan gynnwys plentyn/plant sydd â sgiliau cymdeithasol gwan.

    Ystyriwch pa broblemau posibl a allai godi o ganlyniad i’w sgiliau cymdeithasol •gwan, hynny yw, beth allai rwystro’r gwaith dysgu? Pa effaith allai’r problemau hyn ei chael ar ddeinameg y grŵp?

    Sut gallech chi wneud pethau’n wahanol er mwyn • osgoi unrhyw broblemau, hynny yw yn y modd y byddech yn mynd ati i wneud / datblygu’r gweithgaredd neu ble byddech yn ei leoli?

    BYDDWCH YN GREADIGOL!•

    Ystyriwch…

    Ym mha ffordd gallai’r amgylchedd dysgu fod yn wahanol? Er enghraifft, •cyflawni’r dasg dan do neu yn yr awyr agored, defnyddio adnodd gwahanol ar gyfer y grŵp hwn ac ati.

    Ym mha ffordd gallech chi newid • natur y gweithgaredd ond gan gyflawni’r un nod â’r plant eraill.

    Beth allai’r oedolion ei wneud yn wahanol gyda’r grŵp penodol hwn?•

    Sut byddwch yn dathlu llwyddiant y plant.•

    Meini Prawf Llwyddiant

    Gan ystyried y gweithgaredd hwn sydd wedi’i gynllunio, disgrifiwch mewn •modd cadarnhaol beth rydych yn dymuno i’r plant allu ei wneud o ran eu sgiliau cymdeithasol.

    “Bydd y plant yn gallu...”

    Adolygu

    Dathlwch unrhyw gyflawniad gyda’r plant, y staff a’r rhieni/gofalwyr waeth pa mor fach ydyw!!!!

    - Sut gallech chi gymhwyso’r strategaeth hon i feysydd eraill y mae angen sylw arnynt?

    - Os nad oedd y newid/strategaeth mor llwyddiannus ag yr oeddech yn gobeithio, beth allech chi ei wneud yn wahanol y tro nesaf?

    module5a welsh.indd 8 17/12/08 11:49:023 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • Strategaethau i Gefnogi Rhyngweithio Cymdeithasol yn y Lleoliad/Ysgol

    Anogwch y plant i wrando mewn modd gweithredol•

    - Gwylio da (edrych ar y siaradwr);- Eistedd da;- Meddwl am y geiriau.

    Anogwch y plant i ofyn am gymorth pan nad ydyn nhw’n deall - Mr ‘dwi ddim •yn gwybod’.

    Anogwch y plant i ddefnyddio cyfarchion cymdeithasol yn rhan o drefn y dydd, •er enghraifft helo, hwyl fawr - rhowch enghreifftiau o eiriau y gellir eu defnyddio, er enghraifft helo, bore da.

    Anogwch y plant i gymryd eu tro ym mhob gweithgaredd (gweler y rheolau •ynghylch cymryd tro).

    Ceisiwch osgoi gwneud newidiadau neu geisiadau sydyn. Os yw’n bosibl, •paratowch y plant am newidiadau i drefn arferol y diwrnod ysgol (er enghraifft amser gwasanaeth gwahanol). Defnyddiwch linell amser weledol i gynrychioli’r diwrnod ysgol.

    Byddwch yn ymwybodol o iaith lythrennol (er enghraifft mynd dros ben llestri).•

    Anogwch y plant i ofyn am eitemau a gofyn cwestiynau lle bynnag y bo •hynny’n bosibl.

    Trefnwch amser newyddion, lle mae’r plant yn cael eu hannog i rannu’u profiadau.•

    Defnyddiwch iaith gadarnhaol i geisio newid ymddygiad amhriodol, er enghraifft •dwi’n hoffi lleisiau tawel yn y dosbarth, yn lle peidiwch â gweiddi.

    Anogwch y plant i wybod enwau ei gilydd ac adnabod pethau sy’n eu gwneud •yn debyg ac yn wahanol i’w gilydd.

    Ceisiwch arddangos sgiliau cymdeithasol priodol yn ystod pob •gweithgaredd dosbarth.

    Eglurwch beth sy’n digwydd mewn sgyrsiau pan nad yw plentyn yn llwyddo, •er enghraifft dyw Siôn ddim yn hoffi gwneud hwn - edrychwch, mae ganddo wyneb trist. Dewch i ni gael gwneud rhywbeth arall.

    Sicrhewch fod gennych derfynau clir a chyson a defnyddiwch systemau rhybuddio •i ddangos pan nad yw plentyn yn ymddwyn yn briodol.

    9

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a6

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    module5a welsh.indd 9 17/12/08 11:49:023 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 10

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a7Strategaethau i Gefnogi Rhyngweithio Cymdeithasol mewn Grwpiau Bach

    Defnyddiwch ymarferion rôl (siaradwch am yr hyn y byddech yn ei wneud mewn • sefyllfaoedd penodol, er enghraifft sut i ofyn i oedolyn am gymorth os nad ydych yn siŵr o rywbeth?).

    Defnyddiwch senarios chwarae rôl (sut i ofyn i ffrind ddod allan i chwarae?).•

    Defnyddiwch sgriptiau chwarae rôl i roi enghreifftiau i blant o beth i’w ddweud • mewn gwahanol sefyllfaoedd. Nid oes gan rai plant y sgiliau iaith i greu eu brawddegau a’u cwestiynau eu hunain.

    Defnyddiwch ddoliau mawr a bach i fodelu sefyllfaoedd cymdeithasol.•

    Rhaglen SULP - Rhaglen sgiliau cymdeithasol, er enghraifft mae ganddi gymeriadau • sy’n cyflwyno sgiliau trwy storïau a gemau (er enghraifft Looking Luke a Listening Lizzie).

    Defnyddiwch gemau i ddatblygu sgiliau cymryd tro•

    Dechreuwch â phâr, ac yna ychwanegwch blant eraill yn raddol i wneud grŵp bach.

    - Rholio pêl- Adeiladu tŵr- Chwythu swigod.

    Defnyddiwch gemau i ddatblygu dealltwriaeth o emosiynau.•

    Byddwch yn ymwybodol bod yr iaith sy’n gysylltiedig ag emosiynau ac adnabod emosiynau yn haniaethol (er enghraifft pam wyt ti’n crio?). Dechreuwch trwy labelu emosiwn mewn termau syml wrth i’r plentyn ei brofi (er enghraifft ‘rwyt ti’n crio - mae rhywbeth wedi gwneud i ti grio ac mae hynny’n dy wneud di’n drist’).

    - Defnyddiwch ddrychau i edrych ar eich wynebau wrth i chi actio gwahanol emosiynau.

    - Tynnwch luniau o wynebau trist a hapus. Trafodwch beth sy’n gwneud i chi deimlo’n hapus ac yn drist.

    Defnyddiwch bypedau i arddangos sgiliau priodol. Gofynnwch i’r plant fonitro • ymddygiad a chynorthwyo’r pyped os yw’n anghywir.

    Gall storïau cymdeithasol gynorthwyo plant i ddelio â sefyllfaoedd anodd • trwy ysgrifennu stori gymdeithasol i helpu i esbonio beth sy’n digwydd mewn sefyllfaoedd penodol.

    T

    A

    F

    L

    E

    N

  • 11

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a8

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Strategaethau i Ddatblygu Rhyngweithio Cymdeithasol yn yr Ardal Tu Allan

    System gyfeillio - rhowch y plant mewn parau i chwarae gyda’i gilydd. Rhowch blant •sydd â sgiliau rhyngweithio cryf a phlant sydd â sgiliau rhyngweithio gwan gyda’i gilydd.

    Trefnwch fod gennych oedolyn sydd wedi’i enwebu y mae plentyn yn gallu •mynd ato os yw’n teimlo’n ofidus neu os oes angen cymorth arno. Gallai fod yn ddefnyddiol cael llun o’r unigolyn hwnnw er mwyn i’r plentyn wybod pwy yn union ydyw.

    Mae’n bosibl y bydd rhai plant yn gweld rheolau gêm yn anodd iawn. Efallai y bydd •yn rhaid symleiddio’r rheolau a’u hesbonio nifer o weithiau.

    Os yw’r plentyn yn gweld chwarae yn yr awyr agored yn rhy anodd, rhowch dasgau •bach iddo’u gwneud/anfonwch ef ar neges o gwmpas yr ysgol.

    O bryd i’w gilydd, mae plant yn ei chael hi’n anodd gwahaniaethu rhwng chwarae •‘go iawn’ a chwarae ‘esgus’. Efallai y bydd yn rhaid i staff esbonio’r gwahaniaeth (er enghraifft, ‘dyw coed ffa ddim yn tyfu mor uchel â’r awyr go iawn - dychymyg yw hynny’).

    Weithiau, mae sefyllfaoedd ar yr iard chwarae’n anodd gan nad oes strwythur iddyn •nhw. Mae’n gallu bod yn beth da i’r plant gael bocs gweithgareddau sy’n cynnwys peli, rhaffau sgipio ac ati.

    Peidiwch â gorfodi plant i gymdeithasu. Gall amser chwarae fod yn amser tawel •y mae ei angen ar blentyn lle mae’n cael cyfle i fod ar ei ben ei hun.

    module5a welsh.indd 11 17/12/08 11:49:033 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 12

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a9

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Talu sylw a gwrando

    Am ba hyd fyddech chi’n dweud y mae plant o’r oedrannau canlynol yn gallu canolbwyntio?

    2 oed ……………munud

    3 oed ……………munud

    4 oed ……………munud

    5 oed ……………munud

    module5a welsh.indd 12 17/12/08 11:49:033 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • Strategaethau i’w Defnyddio i Gefnogi’r Gwaith o Ddatblygu Sgiliau Siarad, Iaith a Chyfathrebu

    Gwnewch gyswllt llygad trwy ddweud enw’r plentyn.•

    Gwnewch arwydd at y clustiau gan ddweud “gwrando da”.•

    Torrwch gyfarwyddiadau’n flociau llai.•

    Rhowch giwiau gweledol, er enghraifft, arwyddion, lluniau a phethau.•

    Gofynnwch i’r plentyn ailadrodd cyfarwyddiadau yn ôl i chi.•

    Byddwch yn ailadroddus, atgyfnerthwch gysyniadau / geirfa newydd.•

    Cynigiwch enghraifft, rhowch ddewisiadau. •

    Gofynnwch gwestiynau. • Nid pob plentyn sy’n gallu ateb y cwestiynau canlynol, mae dysgu’n broses o ddatblygu:

    Beth? Hawdd - Beth sydd yn y bocs?

    Pwy? Eithaf hawdd - Pwy gafodd barti pen-blwydd?

    Ble? Eithaf hawdd - Ble’r oedd y parti?

    Pryd? Anoddach - ddoe, cyn ac ati.

    Pam? Anoddach eto - ‘oherwydd’.

    Cofiwch:

    13

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a10

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Defnyddiwch frawddegau syml, byr - iaith glir, syml.

    Cymerwch saib rhwng cymalau sy’n cyflwyno gwybodaeth.

    Geiriwch yn glir.

    Byddwch yn frwdfrydig wrth gyfathrebu - defnyddiwch ystumiau.

    Gwnewch yn siŵr eu bod yn deall.

    module5a welsh.indd 13 17/12/08 11:49:033 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 14

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a11

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Tasgau â Ffocws

    Cyfoethogi’r Ddarpariaeth

    Darpariaeth Barhaus

    module5a welsh.indd 14 17/12/08 11:49:033 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 15

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a12

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Dyma enghraifft o sut i ddefnyddio camau bach iawn i helpu plentyn i fagu hyder wrth siarad â chyfoedion ac oedolion.

    Darpariaeth Barhaus•

    Gan ddefnyddio teganau byd bach, er enghraifft injan dân, dynion tân, walkie-talkie, megaffon - mae’r oedolyn yn dangos sut mae’r dynion tân yn mynd ar/oddi ar yr injan, i fyny/i lawr yr ysgol, chwistrellu dŵr â’r biben ddŵr. Defnyddiwch iaith syml a sŵn yr injan wrth i chi chwarae.

    Mae’r plentyn yn chwarae ochr yn ochr â chi ac yn defnyddio’r un offer.

    Cyfoethogi’r Ddarpariaeth•

    Trwy ychwanegu llyfr â sŵn, jig-sos, teganau y gellir eu rhaglennu ac ati. Gellid trefnu ymweliad gan injan dân/y gwasanaeth tân.

    Tasg â Ffocws•

    Gofynnwch i’r plentyn wneud y sŵn neu gopïo’r hyn rydych chi’n ei wneud, cyflwynwch gân actol am injan dân. Rhannwch stori ryngweithiol â’r plentyn gan roi digon o gyfleoedd i’r plentyn gael siarad.

    module5a welsh.indd 15 17/12/08 11:49:033 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 16

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a13

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Beth yw sgiliau echddygol manwl?

    Oed Sgiliau

    1 mis Mae’i ddwylo ar gau fel rheol, ond bydd yn dal bys pan fydd •yn cyffwrdd â chledr ei law

    3 mis Mae’n gwylio ei ddwylo ei hun yn symud o flaen ei wyneb •ac yn chwarae â’i fysedd, er enghraifft mae’n dechrau cau ac agor ei ddwylo

    Mae’n dal tegan ond nid yw’n gallu cael ei lygaid a’i ddwylo •i weithio gyda’i gilydd eto

    6 mis Mae’n defnyddio’i law gyfan i ddal pethau, ac mae’n pasio •tegan o un llaw i’r llall

    Mae ei ddwylo’n medru ymestyn am deganau bach a’u dal•Mae’n rhoi popeth yn ei geg•

    9 mis Mae’n trin pethau â diddordeb byw•Mae’n procio pethau â’i fynegfys ac yn dechrau pwyntio •at bethau yn y pellter

    Mae’n dal llinyn rhwng ei fys a’i fawd fel siswrn•

    Mae’n codi pethau bach rhwng ei fysedd gan ddefnyddio •blaenau ei fysedd

    Mae’n dal bisged ac yn gallu rhoi ei ddwylo o amgylch potel •neu gwpan

    Mae’n gallu rhyddhau tegan trwy ei ollwng neu trwy’i bwyso •yn erbyn arwyneb cadarn - nid yw’n gallu gollwng rhywbeth yn fwriadol eto

    12 mis Mae’n codi pethau bach â gafael fel gefail•Mae’n taflu pethau’n fwriadol•

    Mae’n defnyddio’i ddwy law yn rhydd ond efallai y bydd •yn well ganddo ddefnyddio un yn fwy na’r llall

    Mae’n codi pentwr o gylchau ac yn gollwng pethau i focs, •mae’n rholio pêl

    Mae’n dal llwy ond nid yw’n gallu bwydo’i hun•

    Mae’n chwarae ‘patter cake’ ac yn codi llaw i ddweud •‘hwyl fawr’

    module5a welsh.indd 16 17/12/08 11:49:033 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 17

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a13

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Oed Sgiliau

    15 mis Mae’n tynnu pegiau oddi ar fwrdd pegiau ac mae’n gallu •rhoi 1 neu 2 yn ôl

    Mae’n chwarae â phêl sy’n rholio•

    Mae’n defnyddio ciwbiau - mae’n adeiladu tŵr o 2 ar ôl •i rywun ddangos iddo

    Mae’n dal creonau gan ddefnyddio’i law gyfan - •mae’n gwneud symudiadau yn ôl ac ymlaen

    Mae’n dal llwy ac yn dod â hi i’w geg ond nid yw’n gallu’i •hatal rhag troi drosodd

    18 mis Mae’n gafael yn dyner mewn pethau bach•Mae’n dal pensil yn ei law gyfan neu â blaenau’i fysedd •â gafael fel treipod

    Mae’n troi tudalennau llyfr•

    Mae’n tynnu’i esgidiau a’i sanau•

    Nid yw’n rhoi pethau yn ei geg mwyach•

    24 mis Mae’n codi pethau bach ac yn eu gosod â sgìl cynyddol•Mae’n tynnu papur oddi ar losin yn effeithiol•

    Mae’n dal pensil yn y llaw sydd orau ganddo (fel rheol) •gan ddefnyddio tri bys - sgribl cylchog ac yn ôl ac ymlaen

    Mae’n gwisgo’i het a’i esgidiau•

    Mae’n troi dolenni drysau•

    36 mis Mae’n defnyddio’i ddwy law gyda’i gilydd, er enghraifft •adeiladu â blociau

    Mae’n rhoi gleiniau mawr ar linyn•

    Mae’n defnyddio pensil â rheolaeth gynyddol - •mae’n mwynhau peintio â brwsh bras

    Mae’n torri pethau â siswrn•

    Mae’n mwynhau chwarae â briciau, blychau, trenau, •doliau a phramiau ar y llawr

    module5a welsh.indd 17 17/12/08 11:49:033 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 18

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a13

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Oed Sgiliau

    48 mis Mae’n rhoi gleiniau bach ar linyn i wneud mwclis•Mae’n dal pensil â rheolaeth dda yn yr un modd ag oedolyn•

    Mae’n tynnu llun person â phen, coesau, corff a breichiau •a bysedd fel rheol

    Mae’n copïo VHTO•

    Mae’n gallu defnyddio grym a thynnu•

    Mae’n dangos sgìl cynyddol mewn gemau pêl•

    60 mis Mae’n gafael yn gryf â’r naill law neu’r llall•Mae’n rhoi edau mewn nodwyddau mawr ac yn gwnïo •pwythau go iawn

    Mae’n copïo sgwâr a thriongl a’r llythrennau VTHOXLACUY•

    Mae’n tynnu lluniau’n ddigymell sy’n cynnwys nifer o eitemau•

    Mae’n defnyddio cyllell a fforc yn fedrus•

    Mae’n adeiladu mewn modd adeiladol yn yr ystafell ddosbarth •ac yn awyr agored

    Mae’n defnyddio offer i wneud pethau•

    Mae’n creu pethau sy’n hawdd eu hadnabod wrth adeiladu•

    module5a welsh.indd 18 17/12/08 11:49:043 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 19

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a14

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Cerrig Milltir

    Oed Sgiliau

    12 mis Mae’n gallu tynnu’i hun i’w draed ac eistedd i lawr eto tra’i •fod yn dal darn o ddodrefn

    Mae’n gallu cropian ar ei bedwar•

    Mae’n gallu cerdded ymlaen ac i’r ochr os oes rhywun yn dal •ei law

    Efallai y bydd yn gallu sefyll neu gerdded ar ei ben ei hun am •rai eiliadau

    15 mis Efallai y bydd yn gallu cerdded ar ei ben ei hun (ei draed ar led)•Mae’n gallu cripian i fyny’r grisiau’n ddiogel (weithiau mae’n •dod i lawr wysg ei gefn)

    Mae’n penlinio heb gymorth•

    18 mis Mae’n cerdded yn dda gyda’i draed ychydig ar led. •Mae’n dechrau ac yn stopio’n ddiogel

    Mae’n gallu rhedeg yn ofalus, ond mae’n cael anhawster •ymdopi â rhwystrau

    Mae’n gwthio ac yn tynnu teganau mawr a blychau ar y llawr•

    Mae’n mwynhau dringo. Mae’n gallu dringo i gadair fawr, troi •ac eistedd arni

    Mae’n cerdded i fyny grisiau os oes rhywun yn dal ei law•

    48 mis Mae’n gallu rhedeg yn ddiogel, gan ddechrau, stopio ac •osgoi rhwystrau

    Mae’n gallu mynd ar ei gwrcwd heb siglo na symud•

    Mae’n gallu gwthio a thynnu teganau ag olwynion ac mae’n •gallu cerdded am yn ôl gan dynnu’r ddolen, ond efallai y bydd yn cael anhawster eu llywio o gwmpas rhwystrau

    Mae ganddo ddealltwriaeth gynyddol o faint mewn perthynas •â maint a lleoliad pethau o’i amgylch

    Mae’n cerdded i fyny ac i lawr grisiau gan ddal y canllaw •(dwy droed i bob gris)

    Mae’n mwynhau chwarae â pheli - mae’n gallu taflu dros •yr ysgwydd. Mae’n cerdded at bêl fawr gan geisio’i chicio

    Mae’n eistedd ar feic bach â thair olwyn, ond nid yw’n gallu •defnyddio’r pedalau. Mae’n ei symud ymlaen â’i draed

    Erbyn ei fod yn 2 ½ oed mae’n gallu neidio oddi ar ris isel •â’i ddwy droed gyda’i gilydd. Mae’n gallu sefyll ar flaenau ei draed os oes rhywun yn dangos iddo

    module5a welsh.indd 19 17/12/08 11:49:043 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 20

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5a14

    T

    A

    F

    L

    E

    N

    Oed Sgiliau

    60 mis Mae’n cerdded i fyny grisiau ar yn ail droed a gall gario tegan •yr un pryd

    Mae’n gallu dringo offer meithrin yn ystwyth•

    Mae’n gallu mynd ar feic tair olwyn gan ddefnyddio’r pedalau •a llywio o amgylch corneli llydan

    Mae’n gallu sefyll a cherdded ar flaenau ei draed. Mae’n gallu •sefyll ar un droed (yr un sydd orau ganddo) am eiliad os oes rhywun yn dangos iddo

    Mae’n gallu eistedd gan groesi’i goesau wrth y migyrnau•

    Erbyn ei fod yn 3 ½ oed mae’n gallu neidio â’r ddwy droed •yn gadael y llawr

    Mae’n gallu taflu pêl dros yr ysgwydd a dal pêl fawr ar ddwy •fraich estynedig neu rhyngddynt. Mae’n gallu cicio pêl â grym

    72 mis Mae’n curo’i ddwylo gan gadw amser â cherddoriaeth•Mae’n cerdded neu’n rhedeg i fyny grisiau ar ei ben ei hun •un droed i bob gris

    Mae’n llywio’i symudiadau ei hun yn fedrus•

    Mae’n gallu sefyll, cerdded a rhedeg ar flaenau’i draed•

    Mae’n gallu sefyll ar un droed am 3-5 eiliad ac mae’n gallu •hopian ar y droed sydd orau ganddo

    Mae ganddo sgìl cynyddol mewn gemau pêl - taflu, dal, •bownsio, cicio a defnyddio bat

    84 mis Mae’n cerdded ar hyd llinell gul yn hawdd•Mae’n fywiog ac yn fedrus wrth ddringo, llithro, siglo, •palu a gwneud ‘campau’ amrywiol

    Mae’n gallu sgipio bob yn ail droed•

    Mae’n gallu sefyll ar y droed sydd orau ganddo am 8-10 eiliad•

    Mae’n gallu hopian ymlaen ar y droed sydd orau ganddo •am 2-3 metr

    Mae’n gallu symud yn rhythmig i gerddoriaeth•

    module5a welsh.indd 20 17/12/08 11:49:043 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 21

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5aDirwyn Potel i Mewn

    Y Gweithgaredd

    Torrwch ddarn hir o gortyn a chlymwch un pen i’r botel a’r llall i’r tiwb. Estynnwch y cortyn a gwahoddwch y plant i ddal y ‘dirwynwr’ (tiwb) â’u dwy law. Gan ddefnyddio’r ddwy law â’i gilydd dirwynwch y botel i mewn. Po fwyaf o dywod sydd yn y botel mwya’n y byd y bydd y cyhyrau’n gweithio.

    Bydd arnoch angen:

    Potel laeth blastig, pethau i’w haddurno os ydych yn dymuno• Tiwb cardbord cryf, darn o linyn neu gortyn• Peth tywod neu bridd i wneud y botel yn drymach•

    Rhigymau â’r Bysedd

    Y Gweithgaredd

    Mae’r plant yn dynwared y symudiadau i gyd-fynd â geiriau’r rhigwm

    Un law, dwy law yn cuddio (Dwy law tu ôl)Un law, dwy law yn clapio (tynnu dwylo ymlaen a chlapio)Un law dwy law yn rholio a gwthioUn law dwy law yn rhedeg nôl i guddio

    Bydd arnoch angen:

    Dim •

    Chwarae â Bwyd

    Creu Menyn

    Bydd arnoch angen:

    ½ peint o hufen chwipio• Cynhwysydd plastig â chlawr diogel• 1 farblen•

    Beth i’w wneud:

    Rhowch yr hufen mewn cynhwysydd â chlawr. Ychwanegwch y farblen ac ysgwydwch y cynhwysydd. Ar ôl tua 10 munud dylai’r hufen fod wedi troi’n fenyn. Cymharwch ei flas â blas mathau eraill o fenyn/margarîn.

    DEUNYDD

    Y

    MODI

    WL

  • 22

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5aCawl Potsh

    Bydd arnoch angen:

    Bag plastig, rholbren, bowlen, cwpan, llwy fwrdd, resins, powdwr coco, •llaeth cyddwysedig wedi’i felysu

    Beth i’w wneud:

    Rhowch baced o fisgedi plaen neu rai tebyg mewn bag plastig gan eu malu â rholbren. Rhowch y bisgedi wedi’u malu mewn bowlen. Ychwanegwch resins, 2 lwy fwrdd o goco a thin o laeth cyddwysedig wedi’i felysu a’u cymysgu’n dda - gadewch i sefyll mewn man lled oer am awr.

    Paent a Glud

    Paentiau Bys

    Bydd arnoch angen:

    2 gwpan o flawd gwyn•2 gwpan o ddŵr oer ac ychydig o liw bwyd •

    Beth i’w wneud:

    Rhowch y dŵr mewn bowlen fawr. Ychwanegwch y blawd yn raddol tra bod y plant yn troi’r gymysgedd. Unwaith y mae’r cyfan wedi’i gymysgu rhannwch y gymysgedd mewn bowlenni llai ac ychwanegwch liw bwyd. Rhowch gynnig ar hyn hefyd:

    Paent Sebon

    Cymerwch botel pwmp o sebon llaw a gwagiwch draean ohono allan. Ychwanegwch baent celf plant ac ysgwyd y cyfan yn dda. Gwnewch sawl cymysgedd o wahanol liwiau. Pwmpiwch y paent ar wyneb y gallwch ei lanhau a pheintiwch gyda bysedd neu frwsh. Glanhewch yr wyneb ar ôl gorffen. Gallwch hefyd roi darnau mawr o bapur dros yr wyneb a phwyso i lawr yn ofalus. Codwch y papur i ddatgelu darn o waith celf unigryw iawn.

    Ar Eich Marciau

    Dawnsio â Phensiliau

    Bydd arnoch angen:

    Darnau mawr o bapur er mwyn gorchuddio’r bwrdd•Dewis o wahanol greonau a phensiliau•Cerddoriaeth - gwahanol dempo a churiadau - clasurol, pop, roc•

    DEUNYDD

    Y

    MODI

    WL

    module5a welsh.indd 22 17/12/08 11:49:043 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 23

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5aBeth i’w wneud:

    Chwaraewch ddetholiad o wahanol fathau o gerddoriaeth - defnyddiwch sawl gwahanol dempo. Anogwch y plant i wneud marciau ar y papur er mwyn cynrychioli’r gwahanol fathau o gerddoriaeth. Newidiwch liw bob tro y bydd y gerddoriaeth yn newid.

    Peintio â Phethau’r Gegin

    Y Gweithgaredd

    Gwahoddwch y plant i greu gwaith celf gan ddefnyddio’r gwahanol gyfarpar a geir yn y gegin.

    Bydd arnoch angen:

    Papur, paent, sgwryddion potiau, brwshys golchi llestri, papur a phaent, •pethau ar gyfer addurno

    Agor a Chau

    Y Gweithgaredd

    Gwahoddwch y plant i agor bocsys a chynhwysyddion er mwyn dod o hyd i’r hyn sydd y tu mewn iddynt.

    Bydd arnoch angen:

    Gwahanol focsys neu gynhwysyddion â gwahanol agorwyr neu fachau, •cloeon a chlicediRhai ‘trysorau’ i’w rhoi y tu mewn iddynt•

    Gefeiliau Gwahanol

    Y Gweithgaredd

    Gan ddefnyddio gefeiliau gwahanol gwahoddwch y plant i godi a gosod gwahanol wrthrychau a’u rhoi mewn trefn.

    Bydd arnoch angen:

    Gefeiliau gwahanol•Pethau i’w rhoi mewn trefn a’u codi sydd o wahanol siâp, maint a phwysau •e.e. peli gwlân cotwm, blociau bach, ceir tegan

    DEUNYDD

    Y

    MODI

    WL

    module5a welsh.indd 23 17/12/08 11:49:043 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 24

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5aEdafu

    Y Gweithgaredd

    Yn hytrach nag edafu gleiniau ar les, archwiliwch wahanol ddulliau o edafu eitemau.

    Gwnewch fwclis gan ddefnyddio pasta• Edafwch gylchoedd grawnfwyd ar lasys licoris • Edafwch gylchoedd llenni ar bolion llenni• Edafwch fandiau gwallt neu riliau cotwm ar hoelbrennau•

    Bydd arnoch angen:

    Pethau i’w hedafu - tiwbiau cardbord, botymau• Rhywbeth i edafu eitemau arno e.e. llinyn, glanhawyr pibell, hoelbrennau pren, • rhaff, ffyn pys ar gyfer yr ardd

    Swigod 1

    Y Gweithgaredd

    Mae’r oedolion yn chwythu swigod (gall y plant eu gwneud hefyd). Wrth i’r swigod godi gall y plant un ai achosi iddynt fynd ‘pop’ drwy eu cyffwrdd â’u bysedd, ‘eu dal’ drwy glapio’r swigod rhwng eu dwylo neu sefyll/neidio arnynt pan fyddant yn cyrraedd y llawr.

    Swigod 2

    Swigod sy’n Sboncio

    Hwyl gyda chymysgedd sy’n sboncio oddi ar eich dillad.

    Bydd arnoch angen:

    2 baced o gelatin powdwr di-flas• 1L o ddŵr poeth (newydd ei ferwi)• 50 - 70 ml o glyserin• 2 lwy de o siwgr mân• 50 ml o hylif golchi llestri•

    Toddwch y gelatin yn y dŵr poeth ac yna ychwanegwch yr hylif golchi llestri a’r glyserin.

    Noder: Bydd angen i chi ailgynhesu’r cymysgedd hwn pryd bynnag y byddwch yn ei ddefnyddio, gan y bydd yn glynu at ei gilydd. Dylai dwy neu dair munud mewn microdon fod yn ddigonol, ond cadwch olwg ar y cymysgedd y tro cyntaf y byddwch yn ei gynhesu.

    DEUNYDD

    Y

    MODI

    WL

  • 25

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5aCeir Bymper

    Y Gweithgaredd

    Mae’r plant yn camu i mewn i gylch a’i ddal o amgylch eu gwasg. Eglurwch mai hwn yw eu ‘car’ ac na ddylent fynd i mewn i ‘gar’ unrhyw un arall. Rhowch gyfarwyddiadau iddynt e.e. aros a mynd, sefyll i fyny ac eistedd i lawr.

    Rhowch rai cyfarwyddiadau arbennig i gyd-fynd â symudiadau e.e. Traffordd - rhedeg, rhedeg allan o betrol- neidio, olwyn fflat - sefyll ar un goes, bacio yn ôl - ewch tuag yn ôl.

    Bydd arnoch angen:

    Cylchoedd•Lle gwag•

    Bili’r Broga

    Y Gweithgaredd

    Mae gan bob plentyn fag ffa. Rhoddir y blwch neu’r cylch yng nghanol y plant sy’n eistedd/sefyll mewn cylch. Mae pawb yn canu:

    Neidiodd Bili’r Broga ar foncyffA, SBLASH, syrthiodd i mewn i’r pwll

    Ar y gair ‘SBLASH’ mae un plentyn yn taflu’r bag ffa i mewn i’r blwch. Gwnewch hyn sawl gwaith hyd nes y mae pawb yn cael eu tro. Newidiwch y gêm drwy gynyddu sawl gwaith y dywedir y gair ‘sblash’ a thaflwch fagiau ffa i gyd-fynd â’r rhif hwnnw.

    Bydd arnoch angen:

    Bocs neu gylch•Bagiau ffa neu wrthrychau meddal eraill i’w taflu•Lle gwag•

    Ysgrifennu â Rhubanau

    Y Gweithgaredd

    Torrwch stribedi hir o bapur crêp a thapiwch sawl un ynghyd er mwyn creu stribynnau. Bydd arnoch angen dau yr un (un ym mhob llaw). Gan ddefnyddio cerddoriaeth â gwahanol dempo, gwahoddwch y plant i wneud patrymau a siapiau yn yr awyr â’u stribynnau.

    Bydd arnoch angen:

    Papur crêp, cerddoriaeth•

    DEUNYDD

    Y

    MODI

    WL

    module5a welsh.indd 25 17/12/08 11:49:053 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • Rholio a Rholio

    Y Gweithgaredd

    Mae’r plant yn gorwedd mewn rhes ar y flanced ac yn canu: Roedd na bump yn y gwely ac meddai’r un lleiaf - roliwch roliwch,Rholiodd pawb a syrthiodd un,Roedd na bedwar yn y gwely ac meddai’r un lleiaf - roliwch roliwch,Rholiodd pawb a syrthiodd un …

    Cariwch ymlaen nes bod pawb wedi syrthio o’r gwely.

    Bydd arnoch angen:

    Blanced fawr•Digon o le•

    Cerdded y Llinell

    Y Gweithgaredd

    Gosodwch sawl hyd o raff neu lein ddillad ar hyd y llawr, gan eu croesi dros ei gilydd, a rhowch drysor ar y diwedd. Anogwch y plant i gerdded ar hyd y rhaff gan ddilyn y llwybr i gyrraedd y ‘trysor’. Efallai y bydd rhai plant yn gallu cerdded am yn ôl neu’n wysg eu hochr.

    Gwelwch os gall y plant hefyd wneud ‘triciau’ ar hyd y llwybr e.e. sefyll ar un goes, neidio ymlaen, troi mewn cylch.

    Bydd arnoch angen:

    Sawl hyd o raff sgipio neu lein ddillad•‘Trysorau’•

    Yn y Sŵ

    Y Gweithgaredd

    Gwahoddwch y plant i symud o gwmpas fel gwahanol anifeiliaid. Defnyddiwch luniau i helpu’r plant os oes angen.

    Neidr - ymlusgo ar y stumogCangarŵ - neidioFflamingo - sefyll ar un goesCrocodeil - agor/cau breichiau yn llydan i ddynwared ei gegEliffant - cerdded yn araf, fel creadur trwmPili-Pala - chwifio’r breichiau a symud o amgylch yr ystafellMorlew - gorwedd ar y stumog a gwthio i fyny gan ddefnyddio’r breichiauLlew - ymlusgo ar eich pedwarCeisiwch feddwl am anifeiliaid eraill

    26

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5aDE

    UNYDD

    Y

    MODI

    WL

    module5a welsh.indd 26 17/12/08 11:49:053 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 27

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar 5aBydd arnoch angen:

    Lle gwag•

    Rhigymau Symud

    Mor Dal â Choeden

    Bydd arnoch angen:

    Lle gwag•

    Beth i’w wneud:

    Mae’r plant yn symud i gyd-fynd â geiriau’r rhigwm.

    Mor dal â choeden (estyn i fyny)Mor llydan â thŷ (estyn y breichiau a’r coesau yn llydan)Mor denau â phin (sefyll yn llonydd â’r breichiau i lawr)Mor fach â llygoden (mynd yn belen ar y llawr)

    Gemau Parasiwt

    Gweithgaredd

    (Tôn: If you’re happy and you know it)Wrth i’r blanced fynd i fyny cura’r llawrWrth i’r blanced fynd i fyny cura’r llawrWrth i’r blanced fynd i fyny cura’r llawr a dal i ganuWrth i’r blanced fynd i fyny cura’r llawr.

    Defnyddiwch symudiadau eraill (clapio’r dwylo, taro braich, plygu glin ac ati)

    Bydd arnoch angen:

    Blanced•

    DEUNYDD

    Y

    MODI

    WL

    module5a welsh.indd 27 17/12/08 11:49:053 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 28

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar

    Rhestr ddarllen

    Education in the Early Years: A Series of books published by QEd on a variety of topics, which are listed below:

    The Observation and Assessment of Children in the Early Years: Dr Hannah Mortimer, QEd Publications, 2001

    Behaviour Management in the Early Years: Dr Hannah Mortimer, QEd Publications, 2006

    Supporting the Literacy Needs of Children in the Early Years: Dorothy Smith, QEd Publications, 2001

    Working with Children with Specific Learning Difficulties in the Early Years: Dorothy Smith, QEd Publications, 2001

    Developing an Inclusion Policy in your Early Years Setting: Dr Hannah Mortimer, QEd Publications, 2006

    Personal, Social and Emotional Development of Children in the Early Years: Dr Hannah Mortimer, QEd Publications, 2001

    Little Books with BIG ideas: A Series of books published by Featherstone Education, some of which are listed below:

    The Little Book of Listening: Clare Beswick, Featherstone Education Ltd, published 2003

    The Little Book of Language Fun: Clare Beswick, Featherstone Education Ltd, published 2004

    The Little Book of Writing: Helen Campbell & Sally Featherstone, Featherstone Education Ltd, published 2007

    The Little Book of Circle Time: Dawn Roper, Featherstone Education Ltd, published 2004

    Smooth Transitions: Ros Bayley and Sally Featherstone, Featherstone Education Ltd, published 2003

    module5a welsh.indd 28 17/12/08 11:49:053 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 29

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar

    Books

    Of Frogs and Snails (action rhymes and finger rhymes) Yvone Winter, Belair Publications

    This Little Puffin

    Action rhymes/finger rhymes and poems. Elizabeth Matterson, Puffin Books

    What Will We Play Today

    Veronica Larkin and Louie Suthers. Brilliant Publications www.brilliantpublications.co.uk

    Bright Ideas for Early Years

    Action Rhymes and Games. Max De Boo www.scholastic.co.uk

    Mark Making/Early Writing

    Write Dance

    Paul Chapman Publishing www.paulchapmanpublishing.co.uk

    Writing without Pencils

    Brenda Whittle, Scholastic www.scholastic.co.uk

    Cutting Skills

    Mark & Katy Hill, LDA Tel: 0845 1204776 www.ldalearning.com

    module5a welsh.indd 29 17/12/08 11:49:053 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001

  • 30

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen:Modiwl 5a - Ymyrraeth Gynnar

    Hyn sydd i dystio bod

    This is to certify that

    .......................................................................................................

    wedi cwblhau / has completed

    Modiwl / Module 5a

    Ymyrraeth Gynnar fel rhan o Becyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen

    Early Intervention as part of theFoundation Phase National Training Pack

    ar / on

    ............................................................................

    Pecyn Hyfforddi Cenedlaethol y Cyfnod Sylfaen

    Foundation Phase National Training Pack

    module5a welsh.indd 30 17/12/08 11:49:123 CertifiedPDF® Welsh Assembly GovernmentISO-15930 PDF/X-1a:2001