LỜI MỞ ĐẦUi.vietnamdoc.net/data/file/2015/Thang02/25/hoan-thien... · Web viewThuế TNCN có diện thu thuế rất rộng, tất cả các cá nhân có thu nhập bao gồm:

Luận văn tốt nghiệp - Giải pháp hoàn thiện công tác quản lí thuế thu nhập cá nhân

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bất kì một chế độ xã hội nào, thuế luôn luôn là một công cụ thể hiện quyền lực của Nhà nước và là nguồn tài chính chủ yếu. Với xu thế nhất thể hóa các khu vực và toàn cầu hóa nhằm khai thác tối đa lợi thế so sánh của mỗi quốc gia nói riêng và khu vực nói chung, đã đặt các nhà hoạch định chính sách kinh tế, tài chính trước những thách thức lớn lao đòi hỏi phải cải cách toàn diện. Nghị Quyết Đại hội Đảng IX và X đã xác định “Áp dụng thuế thu nhập cá nhân thống nhất và thuận lợi cho mọi đối tượng chịu thuế, bảo đảm công bằng xã hội và tạo động lực phát triển” và “Hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế theo nguyên tắc công bằng, thống nhất và đồng bộ… Điều chỉnh chính sách thuế theo hướng giảm và ổn định thuế suất, mở rộng đối tượng thu, điều tiết hợp lý thu nhập”. Cụ thể hoá Nghị quyết đại hội Đảng, Bộ Chính trị đã thông qua Chiến lược cải cách thuế đến năm 2010, trong đó đặt ra yêu cầu: “Cần sớm xác định các bước đi thích hợp để tăng tỷ trọng các nguồn thu trong nuớc cho phù hợp với tiến trình hội nhập. Mở rộng diện thuế trực thu và tăng tỷ lệ thu từ thuế trực thu”. Việc ban hành kịp thời Luật này là góp phần thể chế hoá chính sách thuế của Đảng. Để đạt được mục tiêu gia nhập vào WTO, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tất cả các chính sách thuế hiện hành đều đã được thay đổi theo hướng giảm nghĩa vụ thuế. Chẳng hạn từ năm 2000 đến nay, thuế chuyển quyền sử dụng đất được giảm tới 25 lần, thuế trước bạ giảm 50%. Hiện nay ngành thuế cũng đã xóa bỏ trên 300 loại phí không cần thiết, một số loại như phí đường bộ, hàng hải.. giảm tới 30%-40%. Theo tính toán ban đầu, khi cắt giảm các loại thuế và chi phí này, Nhà nước bị thất thu trên 1.000 tỷ đồng. Hiện ngân sách Nhà nước phụ thuộc vào 3 khoản thu chủ yếu gồm xuất nhập khẩu chiếm 25% ngân sách, tương đương khoảng 60.000 tỷ đồng mỗi năm. Số thu từ xuất khẩu dầu thô cũng vào khoảng 25%. Như vậy còn khoảng 50% ngân sách Nhà nước là các khoản thu nội địa, nhưng khoản thu nội địa này cũng đang một ngày giảm do chính sách thuế liên tục được thay đổi để thực hiện theo cam kết. Tính đến thời điểm này đã có tới trên 1.000 dòng thuế được cắt giảm. Chính vì thế để bù đắp cho sự giảm sút này Chính phủ cần quan tâm hơn đến thuế trực thu. Tuy nhiên, thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp cũng nên giảm dần tới mức tương ứng với các nước trong khu vực nhằm khuyến khích hoạt động sản xuất kinh doanh. Vì vậy, chính

GVHD: Ts. Lê Nguyệt Châu Trang 1 SVTH: Thạch Huỳnh Liêm


phủ đã có những biện pháp đối với thuế TNCN nhằm tạo thêm nguồn thu cho ngân sách từ loại thuế này. Ở nước ta hiện nay, quản lý thuế nói chung và quản lý thuế TNCN nói riêng còn nhiều hạn chế kể từ việc ban hành pháp luật thuế đến tổ chức thực hiện cũng như thanh tra thuế. Nếu như chúng ta không sớm khắc phục những hạn chế này thì mục tiêu đặt ra khi ban hành luật sẽ gặp phải rất nhiều bất lợi. Chính vì thế, công tác quản lý TNCN ở Việt Nam cần phải được hoàn thiện để đáp ứng những yêu cầu trong xu thế hội nhập và phát triển nhanh chóng hiện nay. Xuất phát từ thực tế trên của Việt Nam, trên giác độ quản lý để góp phần đẩy mạnh công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân, nhằm chống lại nạn thất thu thuế thu nhập cá nhân và tăng ngân sách nhà nước, đó cũng chính lá lí do mà em chọn làm nghiên cứu đề tài: “Giải pháp hoàn thiện công tác quản lí thuế thu nhập cá nhân” để viết luận văn tốt nghiệp cuối khóa của mình.2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài Với mục tiêu khái quát lại các vấn đề liên quan đến thuế TNCN mà em đã được học, cũng như tìm thêm công tác quản lí thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam trong những năm qua, những khó khăn, tồn tại chủ quan lẫn khách quan mà các cơ quan quản lí thuế gặp phải, qua đó có một số đề xuất nhằm tìm ra những tồn tại và nguyên nhân trong công tác quản lí hiện nay đồng thời đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lí. Hy vọng qua bài viết này, giúp người đọc hiểu thêm về thuế TNCN cũng như công tác quản lí thuế TNCN ở Việt Nam hiện nay.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài Đầu tiên người viết sẽ nên lên khái quát chung về thuế thu nhập cá nhân, từ đó đi sâu nghiên cứu vào thực trạng trong công tác quản lí thuế thu nhập cá nhân từ khi luật thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực đến nay.4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài Để thực hiện đề tài này, người viết sử dụng chủ yếu là phương pháp phân tích và tổng hợp, các phương pháp định tính, định lượng, các công cụ thống kê, và sưu tầm các tài liệu liên quan.5. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục đề tài tham khảo, và phụ lục, những nội dung chính của đề tài được trình bài trong ba chương: * Chương I: Những vấn đề chung về thuế thu nhập cá nhân và công tác quản lý về thuế thu nhập cá nhân.



* Chương II: Nội dung công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân. * Chương III: Thực trạng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở nước ta. Để hoàn thành được luận văn này, em đã nhận được sự giúp đỡ hết sức tận tình của cô Ts.Lê Nguyệt Châu. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Cô, đã hướng dẫn em trong thời gian qua. Do thời gian và vốn kiến thức còn nhiều hạn hẹp nên chắc chắn không thể tránh được những thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp ý kiến từ quý thầy cô để bài viết được hoàn thiện hơn!



CHƯƠNG 1NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN VÀ

CÔNG TÁC QUẢN LÍ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN1.1. Khái quát chung về thuế thu nhập cá nhân 1.1.1. Khái niệm thuế thu nhập cá nhân Thuế thu nhập cá nhân phát sinh, tồn tại và phát triển cùng với sự ra đời, tồn tại và phát triển của Nhà nước. Thuế xuất hiện khi trong xã hội xuất hiện sản phẩm thặng dư cùng với sự phân chia giai cấp, Thuế được giai cấp thống trị dùng như một công cụ để tạo ra nguồn thu chủ yếu cho mọi nhu cầu chi tiêu của bộ máy nhà nước nói chung hay của giai cấp thống trị nói riêng. Vì thế, Thuế được xem như một phạm trù vừa có tính lịch sử vừa là một tất yếu khách quan đáp ứng nhu cầu của Nhà nước trong quá trình tồn tại và phát triển của mình. Giai cấp thống trị- vua chúa sử dụng thuế như một công cụ kinh tế quan trọng nhằm huy động nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, qua tiến trình tiến triển của lịch sử, hiện nay thuế vẫn được sử dụng với đúng mụch đích của nó nhưng bản chất của Thuế ở các nước lại không giống nhau, nó tùy thộc vào bản chất Nhà nước và cách thức sử dụng nguồn thu từ thuế. Do đó, cũng tồn tại nhiều khái niệm khác nhau về thuế do quan điểm về Thuế ở các nước khác nhau như:Thuế là một khoản thu của nhà nước đối với các tổ chức và mọi thành viên trong xã hội, Thuế là khoản thu có tính bắt buộc và không hoàn trả trực tiếp theo luật định. Marx viết(1) “Thuế là cở sở kinh tế của bộ máy Nhà nước, là thủ đoạn đơn giản để kho bạc thu được tiền hay tài sản của người dân để dùng vào việc chi tiêu của nhà nước".Các nhà nguyên cứu kinh tế khác cho rằng(2) “Thuế là hình thức phân phối thu nhập tài chính của Nhà nước để thực hiện chức năng của mình, dựa vào quyền lực chính trị, tiến hành phân phối sản phẩm thặng dư của xã hội một cách cưỡng chế và không hoàn lại”.Mặc dù có nhiều cách định nghĩa về Thuế khác nhau nhưng chúng ta cũng nhận thấy những điểm tương đồng sau: Thuế là khoản thu mang tính bắt buộc mà các tổ chức, cá nhân phải nộp cho Nhà nước khi có những điều kiện nhất định. Thuế mang tính bắt buộc và không mang tính hoàn trả trực tiếp, ngang giá. Một phần thuế nộp vào ngân sách Nhà nước được trả về với người dân một cách gián tiếp dưới nhiều hình thức khác nhau như trợ cấp xã hội, phúc lợi xã hội và quỹ tiêu dùng khác.

(1) Nguồn: Hệ thống chính sách thuế Việt Nam hiện hành, Tác giả- Pts Nguyễn Thị Kim Tuyển, Pts Phan Mỹ Hạnh, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, năm 1998.( từ trang 267-305).(2) Nguồn: Phát biểu của chủ tịch ủy ban Thuế của chính phủ Nhật bản, trên www.vibonline.com.vn



Trên cơ sở nhưng khái niệm về Thuế, chúng ta có thể rút ra khái niệm về thuế TNCN theo pháp luật hiện hành như sau: “Thuế thu TNCN là loại thuế chủ yếu đánh vào thu nhập của cá nhân nhằm thực hiện công bằng xã hội, động viên một phần thu nhập của cá nhân vào ngân sách nhà nước và có thể được sử dụng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua việc khuyến khích làm việc hay nghỉ ngơi, thông qua việc thu hay không thu thuế đối với các khoảng thu nhập từ kinh doanh, đầu tư,…(3). Thuế này được coi là loại thuế đặc biệt vì có lưu ý đến hoàn cảnh của các cá nhân có thu nhập phải nộp thuế thông qua việc xác định miễn, giảm thuế hoặc khoản miễn trừ đặc biệt. Thuế TNCN đầu tiên được áp dụng tại Hà Lan vào năm 1797, sau đó là Anh Quốc vào năm 1799. Lúc đầu Anh Quốc đưa vào thực hiện như một hình thức thu tạm thời nhằm mục đích trang trải cho cuộc chiến tranh chống Pháp và được chính thức áp dụng vào năm 1942, một số nước tư bản phát triển khác cũng áp dụng thuế này như Ðức (1899), Hoa Kỳ (1903), Pháp (1916). Các nước Châu Á như: Thái Lan áp dụng năm 1939, Philipin năm 1945, Hàn Quốc năm 1948, In-đô-nê-xia năm 1949, Trung quốc năm 1984; Những nước Đông Âu thuộc các nền kinh tế chuyển đổi như Rumani năm 1990, Nga năm 1991, Ba Lan năm 1992... Hiện nay trên thế giới đã có khoảng 180 nước áp dụng thuế TNCN. Ưu điểm của cách này là đơn giản, dễ thực hiện, đảm bảo thu kịp thời vào ngân sách Nhà nước. Nhưng có nhược điểm là chưa đảm bảo yêu cầu phân phối lại thu nhập quốc dân qua thuế sao cho có hiệu quả, đáp ứng được sự công bằng xã hội và nhất là đối với những cá nhân có nhiều người phụ thuộc. 1.1.2. Đặc điểm thuế thu nhập cá nhân - Thuế TNCN là thuế trực thu, đánh vào thu nhập chính đáng của từng cá nhân. Do là thuế trực thu nên nó phản ánh sự đồng nhất giữa đối tượng nộp thuế theo luật và đối tượng chịu thuế theo ý nghĩa kinh tế. Người nộp thuế cũng là người chịu thuế, người chịu thuế TNCN không có khả năng chuyển giao gánh nặng thuế sang cho các đối tượng khác tại thời điểm đánh thuế. - Thuế TNCN có diện đánh thuế rất rộng, thể hiện trên hai khía cạnh: Thứ nhất, đối tượng đánh thuế TNCN là toàn bộ các khoản thu nhập của cá nhân thuộc diện đánh thuế, không phân biệt thu nhập đó có nguồn gốc phát sinh trong nước hay ở nước ngoài. Thứ hai, đối tượng phải kê khai nộp thuế TNCN là toàn bộ những người có thu nhập, bao gồm tất cả công dân của nước sở tại và những người nước ngoài cư trú

(3) Giáo trình luật tài chính 2, Ts Lê Nguyệt châu, tr. 22



thường xuyên hay không thường xuyên nhưng có số ngày có mặt, làm việc, có thu nhập theo mức độ quy định của pháp luật thuế TNCN. - Thuế TNCN là một hình thức động viên mang tính bắt buộc trên nguyên tắc theo luật định. Phân phối khoản thu nhập qua thuế TNCN gắn với quyền lực, sức mạnh của Nhà nước. - Thuế thu nhập cá nhân là khoản đóng góp không hoàn trả trực tiếp cho người nộp. Nó vận động một chiều, không phải là khoản thù lao mà người nộp thuế phải trả cho Nhà nước do được hưởng các dịch vụ Nhà nước cung cấp. - Thuế TNCN luôn gắn với chính sách xã hội của mỗi quốc gia. Hầu hết các quốc gia đều gắn chính sách thuế TNCN với một số chính sách xã hội khác (như phúc lợi công cộng, chăm sóc sức khỏe…). Thuế TNCN có diện thu thuế rất rộng, tất cả các cá nhân có thu nhập bao gồm: công dân nước sở tại và người nước ngoài cư trú thường xuyên hay không thường xuyên tại nước đó và hầu như tất cả số thu nhập có được của các cá nhân đều phải tính thuế không kể nguồn thu nhập phát sinh trong nước hay ngoài nước. Chính vì vậy, khả năng tạo nguồn thu cho ngân sách của thuế TNCN rất cao. Việc đánh thuế TNCN thường áp dụng theo nguyên tắc thuế suất lũy tiến từng phần. Đặc điểm này xuất phát từ vai trò chủ yếu của thuế TNCN là điều tiết mạnh người có thu nhập cao, góp phần thực hiện công bằng xã hội. Do vậy, việc sử dụng thuế suất lũy tiến từng phần sẽ đáp ứng được nhu cầu đó vì phần thu nhập tăng thêm càng cao thì sẽ phải tính thuế suất càng cao. Xét về góc độ kinh tế, thuế TNCN có tính trung lập cao hơn so với các loại thuế khác vì việc tăng hay giảm thuế TNCN hầu như không kéo theo những biến đổi về cơ cấu kinh tế. 1.1.3. Vai trò của thuế thu nhập cá nhân Trước bối cảnh đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế và những sự biến đổi lớn của điều kiện kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay, việc ban hành Luật thuế TNCN ở nước ta là hết sức cần thiết và có vai trò quan trọng về nhiều mặt. Là một bộ phận của hệ thống thuế nên thuế TNCN vừa mang vai trò chủ yếu của thuế nói chung, vừa có các vai trò riêng mà các loại thuế khác không có được. 1.1.3.1 Đối với nền kinh tế- xã hội * Tạo lập nguồn tài chính cho ngân sách nhà nước Thuế TNCN là một trong những bộ phận quan trọng cấu thành thuế nói chung nên cũng góp một phần quan trọng để tạo nguồn tài chính cho nhà nước. Thuế TNCN



được tính với diện rộng, khả năng tạo nguồn thu cho ngân sách rất lớn. Bên cạnh đó, thuế TNCN tác động trực tiếp vào thu nhập của dân cư mà người dân của bất kỳ quốc gia nào cũng đều mong muốn và cố gắng có thu nhập ngày càng cao để nâng cao đời sống vật chất tinh thần. Thuế TNCN luôn có sự gia tăng nhanh chóng cùng với sự tăng lên của thu nhập bình quân đầu người. * Góp phần thực hiện công bằng xã hội Trong mỗi quốc gia, thu nhập của mỗi cá nhân phụ thuộc chủ yếu vào các yếu tố như khả năng và trình độ lao động, vị trí công tác, quyền sở hữu về tài sản của cá nhân đó. Tuy nhiên, các yếu tố nói trên của mỗi cá nhân thường không giống nhau nên đã tạo ra sự khác nhau về thu nhập của mỗi người. Chính sự khác nhau ấy là nguồn gốc tạo ra sự phân cực giàu nghèo, là sự bất bình đẳng trong xã hội. Để giải quyết vấn đề này, các nước đã dùng nhiều hình thức và biện pháp khác nhau trong đó thuế TNCN được xem như một công cụ hữu hiệu để điều tiết bớt thu nhập của những người có thu nhập cao, đảm bảo công bằng xã hội. * Điều tiết thu nhập, tiêu dùng và tiết kiệm Thuế TNCN là một công cụ rất cần thiết để thực hiện việc kiểm soát thu nhập của các tầng lớp dân cư, thực hiện công bằng xã hội và quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Để kiểm soát thu nhập dân cư, nhà nước phải sử dụng đồng thời cả hai cơ chế quản lý quỹ tiền lương, tiền công, chế độ báo cáo quyết toán kinh doanh…và cơ chế kê khai nộp thuế TNCN, tuy ban đầu có thể chưa chính xác, nhưng sẽ là căn cứ để thống kê thu nhập dân cư phục vụ chương trình mục tiêu nghiên cứu quốc gia, hoạch định chính sách phát triển phù hợp khi tính tuân thủ pháp luật, pháp chế xã hội được nâng lên. Thông qua các cơ chế và công cụ quản lý đó mà nhà nước sẽ có giải pháp tăng cường hoặc giảm bớt điều tiết thu nhập của các tầng lớp dân cư làm cho tổng cầu xã hội giảm hoặc tăng, từ đó có tác dụng co hẹp hay kích thích kinh tế phát triển. Đó chính là vai trò quản lý điều tiết vĩ mô nền kinh tế mà chính sách thuế thu nhập cá nhân góp phần tác dụng đáng kể. * Góp phần phát hiện thu nhập bất hợp pháp Thực tế đã chứng minh nhiều khoản thu nhập của một số cá nhân nhận được từ việc thực hiện các hành vi bất hợp pháp hoặc bằng cách lợi dụng những kẽ hở của pháp luật mà nhà nước không kiểm soát được như tham ô, nhận hối lộ, buôn bán hàng quốc cấm, trốn tránh thuế, lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhà nước và công dân... Những hành vi này ảnh hưởng rất xấu đến đời sống kinh tế – xã hội của mỗi quốc gia.



Phải kết hợp hữu hiệu nhiều biện pháp để ngăn chặn và chống lại những hành vi trên, một trong số các biện pháp ngăn chặn đó thì phải kể đến vai trò của thuế TNCN. 1.1.3.2 Đối với hệ thống thuế * Góp phần khắc phục nhược điểm của một số loại thuế khác Một số thuế gián thu như thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt đều có nhược điểm là có tính luỹ thoái và ảnh hưởng đến người nghèo nhiều hơn người giàu vì khi tiêu thụ cùng một lượng hàng hoá mọi người không phân biệt giàu nghèo và đều phải chịu thuế như nhau. Nếu tính thuế thu nhập cá nhân theo phương pháp luỹ tiến từng phần sẽ góp phần khắc phục được nhược điểm này * Góp phần hạn chế sự thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp Trong doanh nghiệp thường tồn tại cả thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế TNCN Giữa hai loại thuế này luôn luôn tồn tại mối quan hệ gắn bó với nhau. Thuế TNCN còn góp phần khắc phục sự thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp khi có sự thông đồng giữa các doanh nghiệp hay giữa doanh nghiệp với cá nhân. Trong trường hợp doanh nghiệp kê khai cao hơn thực tế những chi phí phải trả cho các cá nhân để làm giảm thu nhập tính thuế của doanh nghiệp hòng trốn thuế thu nhập doanh nghiệp thì các cá nhân nhận được những khoản trả nói trên sẽ phải nộp thêm thuế thu nhập cá nhân đối với phần thu nhập nhận được kê khai tăng thêm đó. Thu nhập của doanh nghiệp tăng thường kéo theo sự tăng lên của thuế TNCN và thuế thu nhập doanh nghiệp. * Góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách thuế Xây dựng và phát triển, hoàn thiện chính sách thuế TNCN là góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách thuế, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập với kinh tế thế giới. Việc ban hành Luật thuế TNCN là bước thể chế hoá đường lối chính sách của Đảng về lĩnh vực tài chính tiền tệ đồng thời là bước đi phù hợp lộ trình cải cách thuế theo mục tiêu chiến lược Chính phủ đã hoạch định. Nhận thức đúng vai trò vị trí hiện tại cũng như hướng phát triển hoàn chỉnh của chính sách thuế TNCN, quán triệt đầy đủ nội dung yêu cầu của Luật thuế thu nhập cá nhân mới ban hành để tuyên truyền, giáo dục pháp luật thuế, vận động toàn dân hiểu biết, chấp hành là nghĩa vụ và trách nhiệm của các tổ chức, cơ quan, đơn vị và cán bộ, công chức, công dân theo quy định của Luật Quản lý thuế, ban hành ngày 29/11/2006. Tóm lại, Thuế TNCN đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của mỗi quốc gia, ngày càng trở thành nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nước. Dù không phải là mục tiêu chủ yếu, song thực hiện phát triển chính sách thuế trực thu nói chung, thuế TNCN nói riêng chính là là việc tạo lập và phát triển nguồn thu vững chắc



cho ngân sách nhà nước. Cùng với xu hướng tăng trưởng kinh tế ngày càng cao, hội nhập và phát triển, thu nhập quốc dân đầu người ngày càng lớn thì khả năng huy động nguồn thu cho ngân sách nhà nước thông qua thuế thu nhập cá nhân sẽ ngày càng tăng và sẽ ngày một dồi dào. Tuy nhiên, vì công tác quản lý thuế TNCN còn nhiều hạn chế nên những vai trò này vẫn chưa thực sự được phát huy ở những nước chậm phát triển. 1.1.4. Giới thiệu khái quát về Luật thuế thu nhập cá nhân Ngày 27/12/1990, Chủ tịch nước đã ký lệnh công bố Pháp lệnh Thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao (Income Tax on high - Income earner) và đã được ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua. Ðể cho phù hợp với tình hình thực tế của từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, từ đó đến nay đã có 05 lần sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao: lần thứ nhất vào ngày 10/3/1992, lần thứ hai vào ngày 1/6/1994, lần thứ ba vào ngày 6/2/1997, lần thứ 4 vào ngày 30/6/1999 và lần thứ năm vào ngày 13/6/2001 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2001). Sau hơn ba năm chuẩn bị kỹ lưỡng với hàng trăm cuộc hội thảo và sau gần một năm công bố rộng rãi để lấy ý kiến đóng góp của nhân dân, ngày 20/11/2007, tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội nước Cộng hoà XHCH Việt nam khoá XII đã thông qua Luật thuế TNCN. Luật này sẽ có hiệu lực thi hành từ 1/1/2009, gồm 35 điều 4 chương, là một văn bản luật được soạn thảo “công phu” nhất từ trước đến nay, phản ánh khá đầy đủ ý chí, nguyện vọng của nhân dân với nhiều điểm mới so với Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao (gồm 34 điều 8 chương) và phù hợp hơn với điều kiện kinh tế - xã hội nước ta hiện nay như: Quy định cụ thể về đối tượng nộp thuế là cá nhân kinh doanh đang nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, cá nhân có thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất, cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công và một số thu nhập theo Pháp lệnh Thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao hiện hành sẽ được điều chỉnh theo Luật thuế thu nhập cá nhân. Ngoài ra, có bổ sung thêm với đối tượng nộp thuế là cá nhân có thu nhập chịu thuế từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng tài sản, thu nhập từ thừa kế, quà tặng. Sự thay đổi này, trước hết đảm bảo tính công bằng trong điều tiết thu nhập bởi đã là cá nhân có thu nhập chịu thuế thì dù thu nhập từ bất kì nguồn nào cũng đều được đối xử như nhau, tức là đều chịu thuế TNCN. Thêm vào đó, việc điều tiết thu nhập của cá nhân kinh doanh theo Luật thuế TNCN thực hiện theo phương pháp luỹ tiến sẽ đảm bảo điều tiết hợp lý thu nhập dân cư. Điều này rất có ý nghĩa đối với các hộ kinh doanh nhỏ ở Việt Nam vì theo quy định trước đây họ phải nộp thuế thu nhập



doanh nghiệp với thuế suất chung bằng với các doanh nghiệp (thông thường là những đơn vị kinh doanh có quy mô lớn). Về đối tượng nộp thuế, còn một điểm mới nữa là việc định nghĩa rõ hơn đối tượng cư trú (đối tượng phải nộp thuế TNCN cho Việt Nam đối với toàn bộ thu nhập, kể cả thu nhập phát sinh ở Việt Nam và nước ngoài). Nếu như trước đây, đối tượng cư trú chỉ là cá nhân có mặt ở Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong năm dương lịch hoặc tính theo 12 tháng liên tục kể từ khi đến Việt Nam thì Luật thuế TNCN đã bổ sung thêm một điều kiện nữa được coi là cư trú ở Việt Nam, đó là “cá nhân có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam, bao gồm có nơi ở đăng ký thường trú hoặc có nhà thuê để ở lại Việt Nam theo hợp đồng thuê có thời hạn”(4). Quy định như vậy làm cho việc xác định đối tượng nộp thuế được thuận lợi hơn, bao quát hết các đối tượng nộp thuế và mở rộng đối tượng nộp thuế một cách hợp lý. Theo Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, thu nhập được phân chia thành thu nhập thường xuyên và thu nhập không thường xuyên. Tuy nhiên, Pháp lệnh không định nghĩa rõ thế nào là thu nhập thường xuyên, thế nào là thu nhập không thường xuyên. Do vậy, trong thực tế, việc tính thuế gặp khá nhiều khó khăn. Đồng thời, việc tính thuế đối với từng loại thu nhập không hợp lý, không phù hợp với thông lệ quốc tế. Luật thuế thu nhập cá nhân đã khắc phục được hạn chế này với việc phân loại thu nhập chịu thuế theo nguồn phát sinh thu nhập. Theo đó, thu nhập chịu thuế bao gồm thu nhập từ kinh doanh; thu nhập từ tiền lương, tiền công; thu nhập từ đầu tư vốn; thu nhập từ chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng bất động sản; thu nhập khác (bao gồm: thu nhập từ trúng thưởng, thu nhập từ bản quyền, thu nhập từ thừa kế, quà tặng, thu nhập từ chuyển nhượng quyền thương mại). Đây là cơ sở để tính thuế phù hợp với từng loại thu nhập. Từ cách phân loại này, việc áp dụng thuế suất được quy định theo hai hướng: đối với thu nhập từ kinh doanh và tiền lương, tiền công thì áp dụng biểu thuế suất luỹ tiến từng phần; đối với các khoản thu nhập còn lại thì áp dụng biểu thuế luỹ tiến toàn phần. Một số khoản thu nhập trước đây không quy định (mặc nhiên được coi là thu nhập không chịu thuế) được quy định trong Luật thuế TNCN gồm: thu nhập từ chuyển nhượng quyền thương mại, thu nhập từ quà tặng là chứng khoán, phần vốn trong các cơ sở kinh doanh, bất động sản hoặc tài sản khác phải đăng ký sở hữu hoặc sử dụng (tuy nhiên, thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản của cá nhận chỉ có nhà ở, đất ở duy nhất được miễn thuế), thu nhập từ casino, thu nhập từ trúng thưởng các

(4) Luật thuế thu nhập cá nhân,ngày 01 tháng 01 năm 2009, điều 2 điểm b



cuộc thi có thưởng và các hình thức trúng thưởng khác (trước đây chỉ tính đối với trúng thưởng xổ số và khuyến mại). Tất nhiên, những khoản thu nhập này chỉ bị đánh thuế khi thu nhập phát sinh lớn (từ trên 10 triệu đồng cho một hợp đồng hoặc một lần phát sinh). Liên quan đến thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng, kế thừa, quà tặng, có một quy định đáng chú ý là Luật thuế thu nhập cá nhân quy định miễn thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng, thừa kế, quà tặng giữa vợ với chồng; cha mẹ đẻ; cha mẹ nuôi; mẹ nuôi với con đẻ, con nuôi; cha chồng mẹ chồng với con dâu; cha vợ mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại với cháu nội, cháu ngoại; anh chị em ruột với nhau. Một số khoản thu nhập trước đây tạm thời chưa thu thuế như thu nhập từ đầu tư vốn (gồm lãi cho vay, lợi tức cổ phần và thu nhập từ đầu tư vốn dưới các hình thức khác); thu nhập từ chuyển nhượng vốn bao gồm cả chuyển nhượng chứng khoán. Tuy nhiên, phần thu nhập từ lãi tiền gửi tại các tổ chức tín dụng (ngân hàng, các quỹ tín dụng và các tổ chức tín dụng khác) và lãi từ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ được miễn thuế thu nhập cá nhân. Việc miễn thuế này nhằm mục đích thu hút khoản tiền nhàn rỗi nhỏ lẻ trong dân cư vào các kênh tín dụng, để từ đó sử dụng vốn của nền kinh tế vào hoạt động sản xuất kinh doanh, khuyến khích sử dụng có hiệu quả mọi đồn vốn của xã hội. Trên cơ sở kế thừa các khoản thu nhập không thuộc diện chịu thuế của Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, Luật thuế TNCN đã bổ sung các khoản thu nhập sau vào diện miễn thuế từ thu nhập như thu nhập từ tiền lương làm việc ban đêm, làm thêm giờ được trả cao hơn lương làm việc ban ngày, làm việc trong giờ; lương hưu; tiền thưởng cho cá nhân về việc phát hiện, khai báo cơ quan nhà nước có thẩm quyền về hành vi vi phạm pháp luật; học bổng nhận từ ngân sách Nhà nước và từ các tổ chức trong và ngoài nước theo quy định của Chính phủ; thu nhập từ viện trợ, từ thiện với điều kiện các quỹ từ thiện này phải được Nhà nước cho phép thành lập hoặc công nhận hoạt động vì mục đích nhân đạo không nhằm mục đích thu lợi nhuận; thu nhập từ lãi trái phiếu chính phủ. Đối với khoản đóng góp từ thiện nhân đạo được trừ vào thu nhập trước khi tính thuế nhưng chỉ áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công và thu nhập từ kinh doanh; không áp dụng đối với cá khoản thu nhập khác. Với quy định này, Luật đã khuyến khích mọi công dân trong xã hội tham gia các hoạt động từ thiện, nhân đạo. Đồng thời, đây cũng chính là một khoản "chi tiêu qua thuế" của nhà nước, thể hiện ở chỗ một khoản thu lẽ ra được nộp về ngân sách Nhà nước bây giờ được chuyển sang cho đối tượng thụ hưởng khoản đóng góp từ thiện. Chẳng hạn như, một người có thu nhập từ kinh doanh trước thuế của một năm 360 triệu đồng



(thu nhập bình quân tháng 30 triệu đồng) thực hiện góp quỹ ủng hộ đồng bào lụt 10 triệu đồng. Khi đó, 10 triệu đồng này được giảm trừ vào thu nhập chịu thuế. Với biểu thuế như sẽ được trình bày dưới đây, số thuế nhà nước giảm thu khi cho cá nhân này giảm trừ vào thu nhập tính thuế là 2 triệu đồng. Có thể hiểu trong trường hợp này, coi như Nhà nước đã sử dụng ngân sách góp vào quỹ ủng hộ đồng bào bão lụt 2 triệu đồng, còn cá nhân này thực ra chỉ ủng hộ 8 triệu đồng. Việc bổ sung một số khoản thu nhập miễn thuế nêu trên thể hiện sự ưu đãi của nhà nước đối với một số đối tượng được hưởng thu nhập trong những trường hợp gặp khó khăn và thể hiện chính sách khuyến khích của nhà nước đối với một số hoạt động có lợi cho phát triển kinh tế - xã hội nhằm tăng cường lao động sản xuất… Áp dụng giảm trừ gia cảnh cho bản thân đối tượng nộp thuế là 4 triệu đồng/tháng, cho mỗi người phụ thuộc mà đối tượng nộp thuế có nghĩa vụ nuôi dưỡng là 1.6 triệu đồng/tháng và mở rộng áp dụng đối với cá nhân có thu nhập từ kinh doanh trước khi xác định nghĩa vụ thuế. Việc giảm trừ cho người phụ thuộc được thực hiện theo nguyên tắc mỗi người phụ thuộc được tính giảm trừ một lần vào một đối tượng nộp thuế. Những người phụ thuộc được giảm trừ khá rộng, bao gồm: con chưa thành niên, con đang học đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, con tàn tật không có khả năng lao động; các cá nhân khác không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức quy định của Chính phủ hoặc không có nơi nương tựa mà người nộp thuế phải trực tiếp nuôi dưỡng (gồm cha, mẹ, vợ chồng, cô, dì, chú, bác, cháu…). Đây chính là vấn đề được ủng hộ của đông đảo nhân dân nhiều nhất, xuất phát từ cơ sở là, thay vì áp dụng mức khởi điểm chịu thuế chung cho mọi đối tượng nộp thuế (có tính riêng đối với người Việt Nam và người nước ngoài cư trú tại Việt Nam) thì chuyển sang áp dụng giảm trừ gia cảnh, tức là có tính đến hoàn cảnh cá nhân của đối tượng nộp thuế. Điều này làm cho việc xác định nghĩa vụ thuế của mỗi đối tượng nộp thuế được công bằng hơn. Theo Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, áp dụng chịu thuế theo thu nhập thường xuyên, tính thuế theo biểu thuế luỹ tiến từng phần với bốn mức thuế suất, thấp nhất là 10% và cao nhất là 40%. Đối với Luật thuế thu nhập cá nhân thì áp dụng biểu thuế luỹ tiến từng phần áp dụng cho thu nhập từ kinh doanh và từ tiền lương, tiền công, mức thuế suất thấp nhất còn 5% và mức thuế suất cao nhất là 35%, với số lượng bậc thuế nâng lên thành bảy bậc áp dụng chung cho cả người Việt Nam và người nước ngoài (cụ thể như bảng 1)



Bậc thuế

Thu nhập tính thuế/năm (triệu đồng)

Thu nhập tính thuế/tháng (triệu đồng)

Thuế suất (%)

1 Đến 60 Đến 5 5

2 Trên 60 đến 120 Trên 5 đến 10 10

3 Trên 120 đến 240 Trên 10 đến 20 15

4 Trên 240 đến 420 Trên 20 đến 35 20

5 Trên 420 đến 660 Trên 35 đến 55 25

6 Trên 660 đến 960 Trên 55 đến 80 30

7 Trên 960 Trên 80 35

Bảng 1 : Biểu thuế lũy tiến từng phần. Với biểu thuế mới này, tuy việc tính toán có phức tạp hơn (do tăng số lượng bậc thuế) nhưng lại đảm bảo công bằng hơn trong điều tiết thu nhập do chênh lệch về thuế suất giữa các bậc thuế giảm đi. Việc hạ thuế suất cao nhất và thấp nhất xuống thể hiện tinh thần mở rộng diện đánh thuế nhưng mức độ điều tiết cũng giảm đi, huy động sự đóng góp của nhiều người nhưng với mức độ vừa phải. Mặc khác, việc giảm mức thuế suất cao nhất sẽ góp phần khuyến khích người lao động tích cực lao động và sản xuất, kinh doanh; khuyến khích người dân làm giầu chính đáng. Đối với các khoản thu nhập còn lại. Luật thuế thu nhập cá nhân quy định biểu thuế luỹ tiến toàn phần (như bảng 2):

Loại thu nhập tính thuế Thuế suất (%)

1 Thu nhập từ đầu tư vốn 5

2 Thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại 5

3 Thu nhập từ trúng thưởng 10

4 Thu nhập từ thừa kế, quà tặng 10

5 Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản Trường hợp không xác định được thu nhập tính thuế thì áp dụng thuế suất tính trên gía bán

252

6 Thu nhập từ chuyển nhượng vốn Đối với chuyển nhượng chứng khoán áp dụng thu thuế theo từng phần

200.1

Bảng 2: Biểu thuế lũy tiến toàn phần.



Ngoài ra, Luật còn quy định thuế suất cụ thể cho từng loại thu nhập áp dụng đối với cá nhân không cư trú với các mức thuế suất từ 0.1% đến 20% tính trên toàn bộ thu nhập phát sinh ở Việt Nam (không được trừ chi phí). Có thể nói, Luật thuế TNCN có rất nhiều điểm đổi mới phù hợp với thực tiễn và khoa học so với Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao.1.2 Khái quát về công tác quản lý thuế 1.2.1 Khái niệm về quản lý thuế thu nhập cá nhân Trước hết ta tìm hiều về quản lý thì quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý một cách có tổ chức, có hướng đích nhằm đạt mục tiêu đã đề ra. Về phương thức tác động và hiệu lực thì quản lý dựa vào pháp luật và các thể chế, quy chế, nguyên tắc, mô hình đã định trước. Về nội dung chức năng, quản lý bao gồm các việc như xây dụng kế hoạch xắp xếp tổ chức, chỉ đạo điều hành và kiểm soát tiến trình hoạt động. Về phạm vi tác động và hình thức thể hiện: quản lý là một phạm trù rộng, để tiến hành quản lý, chủ thể quản lý phải tiến hành đồng bộ rất nhiều chức năng, trong đó có chức năng lãnh đạo. Như vậy quản lý thuế TNCN là sự tác động có chủ đích của các cơ quan chức năng trong bộ máy nhà nước đối với quá trình tính và thu thuế thu nhập cá nhân, để thay đổi quá trình này nhằm tạo nguồn thu cho ngân sách và đạt được các mục tiêu nhà nước đặt ra. 1.2.2 Nội dung công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân Công tác quản lý thuế TNCN là một phần quan trọng của quản lý tài chính Nhà nước, Công tác này cần được nhìn nhận ở tầm vĩ mô và phải bao gồm toàn bộ các công việc thuộc các lĩnh vực lập pháp và hành pháp, tư pháp về thuế TNCN. Nội dung của công tác quản lý thuế TNCN bao gồm : 1.2.2.1. Quản lý các đối tượng nộp thuế, tính thuế và các khoản được khấu trừ theo quy định a. Xác định đối tượng nộp thuế Thuế TNCN thuộc loại thuế trực thu nên đối tượng chịu thuế cũng đồng thời là đối tượng nộp thuế. Xác định đối tượng nộp thuế là một trong những nội dung quan trọng của thuế TNCN, từ đó mới có thể vận dụng cách tính thuế cho phù hợp. Khi tiến hành xác định đối tượng nộp thuế, người ta thường dựa vào hai tiêu thức là “nơi cư trú” và “nguồn phát sinh thu nhập”.



Theo tiêu thức “nơi cư trú", một cá nhân được xác định là cư trú ở một nước phải nộp thuế tại đó đối với mọi khoản thu nhập phát sinh từ khắp nơi trên thế giới, còn một cá nhân được xác định là không cư trú ở một nước chỉ phải nộp thuế cho phần thu nhập phát sinh tại nước đó. Theo tiêu thức “nguồn phát sinh thu nhập” lại quy định: một cá nhân phải nộp thuế thu nhập cá nhân ở một nước đối với mọi khoản thu nhập của cá nhân phát sinh tại nước đó. Hiện nay, đa số các nước tính thuế TNCN theo tiêu thức “nơi cư trú”. Tuy nhiên, khái niệm thế nào là một cá nhân cư trú tại một nước lại được định nghĩa khác nhau trong luật thuế TNCN của các nước. Rất có nhiều nước quy định cá nhân cư trú là người định cư tại nước đó hoặc những người đến nước đó không thường xuyên nhưng tổng số ngày ở tại nước đó vượt quá 183 ngày trong một năm (năm dương lịch hay năm tài chính). Tuy nhiên, một số nước lại đưa ra những định nghĩa về cá nhân cư trú cụ thể hơn và có điểm khác với định nghĩa nêu trên. Chẳng hạn như Nhật Bản đưa ra một định nghĩa tương đối phức tạp, trong đó có 3 khái niệm khác nhau là cá nhân cư trú thường xuyên, cá nhân cư trú không thường xuyên và cá nhân không cư trú. Cụ thể là : + Cá nhân cư trú thường xuyên là cá nhân định cư thường xuyên ở Nhật Bản liên tục từ 1 đến 5 năm trở lên . + Cá nhân cư trú không thường xuyên là cá nhân không có ý định cư trú thường xuyên tại Nhật nhưng có nơi thường trú ở Nhật từ 1 năm trở lên và không được quá 5 năm . + Cá nhân không cư trú là cá nhân không có nơi định cư tại Nhật Bản và sống tại Nhật Bản ít hơn 1 năm . Các cá nhân nước ngoài đến Nhật Bản sẽ được coi là có nơi cư trú tại Nhật Bản trừ khi các hợp đồng lao động hoặc các giấy tờ khác chỉ rõ rằng họ sẽ ở lại Nhật Bản ít hơn một năm. Các cá nhân cư trú thường xuyên bị tính thuế trên thu nhập từ mọi nguồn; các cá nhân cư trú không thường xuyên bị tính thuế trên thu nhập có nguồn gốc từ nước ngoài nhưng được trả tại Nhât Bản hoặc chuyển đến Nhật Bản. Các cá nhân không cư trú chỉ phải nộp thuế đối với thu nhập có nguồn gốc từ Nhật Bản.(5)

Ở Trung Quốc quy định, một cá nhân đang cư trú trong biên giới của Trung Quốc hoặc những người không cư trú, nhưng cuộc sống bên trong biên giới của Trung Quốc cho không ít hơn một năm phải nộp thuế thu nhập cá nhân trên bấc kỳ thu nhập thu

(5) http://www2.gol.com/users/jpc/Japan/taxes.htm



được từ bên trong hay bên ngoài biên giới Trung Quốc. Một cá nhân không phải là người cư trú cũng như cuộc sống bên trong biên giới của Trung Quốc hoặc những người không cư trú và sống bên trong biên giới ít hơn một năm phải nộp thuế thu nhập cá nhân trên bất kỳ thu nhập thu được từ bên trong biên giới Trung Quốc.(6)

Luật thuế TNCN ở Việt Nam quy định, cá nhân bao gồm cá nhân cư trú và không cư trú. Đối với cá nhân cư trú thì phải có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên tính trong một năm dương lịch hoặc tính theo 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam hoặc có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam, bao gồm có nơi ở đăng ký thường trú hoặc có nhà thuê để ở tại Việt Nam theo hợp đồng thuê có thời hạn, có thu nhập chịu thuế phát sinh bấc cứ trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam điều phải nộp thuế còn cá nhân không cư trú thì không đáp ứng về điều kiện nêu trên nhưng có thu nhập chịu thuế phát sinh trong lãnh thổ Việt Nam cũng phải nộp thuế. Sự phân biệt cư trú hay không cư trú của một đối tượng nộp thuế là rất quan trọng, để xác định đối tượng nộp thuế đó phải nộp thuế ở mức độ nào. Như vậy, có thể thấy tùy vào chính sách và trình độ quản lý của từng nước mà mỗi nước sẽ đưa ra các định nghĩa đối tượng nộp thuế sao cho phù hợp với tình hình của mình. b. Xác định đối tượng tính thuế Việc xác định đối tượng tính thuế là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu được đề cập đến trong chính sách thuế thu nhập cá nhân tại Việt Nam cũng như các nước trên thế giới. Căn cứ vào đó, người ta có thể thấy rằng loại thuế thu nhập cá nhân áp dụng có công bằng không, thuế này tạo được nguồn thu như thế nào cho ngân sách nước đó. Để tính được thuế TNCN phải nộp, trước tiên phải xác định được những khoản thu nhập nào là đối tượng chịu thuế, khoản thu nhập nào là đối tượng không chịu thuế và tính toán thu nhập đó như thế nào. Sau đó, căn cứ vào một số quy định khác trong chính sách thuế như các khoản miễn giảm, khấu trừ… cơ quan thuế xác định được thu nhập tính thuế. Từ thu nhập tính thuế và thuế suất sẽ xác định được thuế phải nộp, sao cho người nộp thuế chấp nhận và để luật thuế có tính khả thi cao. Có như vậy mới đảm bảo được mục tiêu kinh tế, xã hội trong việc thu thuế TNCN. Theo pháp luật thuế TNCN, để xác định đối tượng tính thuế đối với người có thu nhập trước hết, chúng ta cần xác định một khái niệm cho thuật ngữ “thu nhập”. Cho đến nay, hầu hết các đạo luật về thuế TNCN ở các nước thường chỉ quy định những

(6)http://translate.google.com.vn/translate?hl=vi&langpair=en%7Cvi&u=http://www.novexcn.com/ personal_icm_tax_99.html



khoản thu nhập nào phải tính thuế. Tuy nhiên, trên thực tế cũng tồn tại một số quan niệm về thu nhập như sau: “Thu nhập là giá trị nhận được của một pháp nhân hay thể nhân nào đó trong một khoảng thời gian nhất định không phân biệt nguồn gốc phát sinh. Giá trị đó có thể được biểu hiện dưới hình thức tiền tệ hay các giá trị vật chất, phi vật chất nhưng có thước đo chung là tiền tệ”.(7)

Từ những quan niệm trên, có thể nói rằng TNCN là giá trị một cá nhân kiếm được trong một khoảng thời gian (thường là một năm) sau khi đã khấu trừ đi các chi phí để tạo ra thu nhập đó. Mặc dù luật thuế TNCN quy định 10 nhóm thu nhập chịu thuế ta có thể chia thành hai nhóm: Thu nhập thường xuyên và thu nhập không thường xuyên. Thu nhập thường xuyên: Được hiểu là các khoản thu nhập phát sinh thường xuyên, có tính chất đều đặn và ổn định trong tháng, trong năm và có thể dự tính được, bao gồm: - Thu nhập từ kinh doanh: Thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ; Thu nhập từ hoạt động hành nghề độc lập của cá nhân có giấy phép hoặc chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật. - Thu nhập từ tiền lương, tiền công: Tiền lương, tiền công và các khoản có tính chất tiền lương, tiền công; Các khoản phụ cấp, trợ cấp, trừ các khoản phụ cấp, trợ cấp theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công, phụ cấp quốc phòng, an ninh, phụ cấp độc hại, nguy hiểm đối với những ngành, nghề hoặc công việc ở nơi làm việc có yếu tố độc hại, nguy hiểm, phụ cấp thu hút, phụ cấp khu vực theo quy định của pháp luật, trợ cấp khó khăn đột xuất, trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, trợ cấp một lần khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi, trợ cấp do suy giảm khả năng lao động, trợ cấp hưu trí một lần, tiền tuất hàng tháng, trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm theo quy định của Bộ luật lao động, các khoản trợ cấp khác do Bảo hiểm xã hội chi trả, trợ cấp giải quyết tệ nạn xã hội; Tiền thù lao dưới các hình thức; Tiền nhận được từ tham gia hiệp hội kinh doanh, hội đồng quản trị, ban kiểm soát, hội đồng quản lý và các tổ chức; Các khoản lợi ích khác mà đối tượng nộp thuế nhận được bằng tiền hoặc không bằng tiền; Tiền thưởng, trừ các khoản tiền thưởng kèm theo các danh hiệu được Nhà nước phong tặng, tiền thưởng kèm theo giải thưởng quốc gia, giải thưởng quốc tế, tiền thưởng về cải tiến kỹ thuật, sáng chế, phát minh được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận, tiền thưởng về việc phát hiện, khai báo hành vi vi phạm pháp luật với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.(7) Theo bách khoa từ điển.



Trong đó thu nhập thường xuyên chịu thuế là tổng thu nhập của từng cá nhân, bình quân tháng trong năm nằm trong giới hạn phải nộp thuế do biểu thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao quy định. Thu nhập không thường xuyên: Là các khoản thu nhập phát sinh theo từng lần, từng đợt riêng lẻ, không có tính chất đều đặn, nằm trong mức giới hạn phải nộp thuế thu nhập, được tính theo biểu thuế toàn phần bao gồm: Thu nhập từ đầu tư vốn, bao gồm: Tiền lãi cho vay; Lợi tức cổ phần; Thu nhập từ đầu tư vốn dưới các hình thức khác, trừ thu nhập từ lãi trái phiếu Chính phủ. - Thu nhập từ chuyển nhượng vốn, bao gồm: Thu nhập từ chuyển nhượng phần vốn trong các tổ chức kinh tế; Thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán; Thu nhập từ chuyển nhượng vốn dưới các hình thức khác. - Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, bao gồm: Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất; Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sở hữu hoặc sử dụng nhà ở; Thu nhập từ chuyển nhượng quyền thuê đất, thuê mặt nước; Các khoản thu nhập khác nhận được từ chuyển nhượng bất động sản. - Thu nhập từ trúng thưởng, bao gồm: Trúng thưởng xổ số; Trúng thưởng trong các hình thức khuyến mại; Trúng thưởng trong các hình thức cá cược, casino; Trúng thưởng trong các trò chơi, cuộc thi có thưởng và các hình thức trúng thưởng khác. - Thu nhập từ bản quyền, bao gồm: Thu nhập từ chuyển giao, chuyển quyền sử dụng các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ; Thu nhập từ chuyển giao công nghệ; - Thu nhập từ nhượng quyền thương mại; - Thu nhập từ nhận thừa kế là chứng khoán, phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh, bất động sản và tài sản khác phải đăng ký sở hữu hoặc đăng ký sử dụng; - Thu nhập từ nhận quà tặng là chứng khoán, phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh, bất động sản và tài sản khác phải đăng ký sở hữu hoặc đăng ký sử dụng. Từ những quan niệm trên, có thể nói rằng TNCN là giá trị một cá nhân kiếm được trong một khoảng thời gian (thường là một năm) sau khi đã khấu trừ đi các chi phí để tạo ra thu nhập đó. Tuy nhiên không phải nước nào cũng đưa tất cả các nguồn thu nhập ở trên vào diện thu nhậo tính thuế. c. Xác định các khoản khấu trừ để tính thuế Một trong những nguyên tắc cơ bản khi tính thuế TNCN là đối tượng tính thuế phải là thu nhập do người đóng thuế toàn quyền sử dụng theo quy định của pháp luật.



Điều đó cũng có nghĩa là đối tượng tính thuế là thu nhập đã khấu trừ đi các khoản chi phí cần thiết để tạo ra thu nhập đó với một số giới hạn nhất định. Tùy theo đặc điểm kinh tế – xã hội của mỗi quốc gia mà người ta quy định những khoản khấu trừ phù hợp. Tuy nhiên, về cơ bản có một nguyên tắc chung: Tất cả các chi phí trực tiếp liên quan đến việc tạo ra thu nhập cá nhân đều được khấu trừ để xác định thu nhập thực nhận được, sau đó trừ tiếp một số khoản mang tính chất xã - hội trước khi tính thuế. Chẳn hạn như: Thu nhập từ các hoạt động thương mại, công nghiệp, dịch vụ của các hộ kinh doanh cá thể không thuộc diện tính thuế thu nhập doanh nghiệp (các chi phí cần thiết và liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ để tạo ra thu nhập mà người nộp thuế đã thực hiện); Thu nhập từ tiền lương, tiền công, hưu trí, trợ cấp xã hội và các khoản tương tự (cho phép trừ ra khỏi thu nhập một mức nào đó gọi là chi phí nghề nghiệp như: ca sĩ, nhà báo, nhạc công…); Thu nhập từ lãi cổ phần, lãi cho vay, lãi tiền gửi (chi phí mua các chứng khoán có giá); Thu nhập từ thừa kế (theo quan hệ thừa kế là trực hệ, quan hệ vợ chồng hay quan hệ khác); Các khoản trả có tính chất lương như trợ cấp ốm đau, lương hưu, trợ cấp tai nạn lao động, trợ cấp thất nghiệp… được chi trả từ quỹ bảo hiểm xã hội do chúng là đối tượng của chính sách xã hội nên nhiêu nước không thu thuế đối với các khoản thu nhập này. Các khoản phúc lợi xã hội như sử chữa nhà cửa, thiên tai,chữa bệnh, dịch họa hoặc chi phí của người tàn tật…Thu nhập được sử dụng cho các khoản chi phí này thường được miễn thuế thu nhập. Sở dĩ như vậy là để bảo đảm bảo có sự bình đẳng với những người không phải chi những khoản chi phí này. Các khoản chi phí nuôi người phụ thuộc mang tính chất gánh nặng gia đình cũng được quy định thành một khoản khấu trừ tùy theo quy đđịnh của Nhà nước. Tất cả các khoản chi phí trên thường được các nước quy định một giới hạn khấu trừ cụ thể gọi là suất miễn thu. Các khoản chi phí cá nhân khác nhằm tái tạo sức lao động, chi phí đảm bảo điều kiện sống tối thiểu của cá nhân.



Đây là một trong những đặc điểm của thuế TNCN là có quan tâm đến sinh hoạt của đối tượng nộp thuế và tính thuế theo khả năng. Điều này cũng cho thấy thu nhập cá nhân luôn gắn với các chính sách xã hội. 1.2.2.2. Tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế Ngoài những quy định trong văn bản pháp quy có được hoàn hảo hay không thì sự thành công trong việc thực hiện các chính sách thuế, còn phụ thuộc rất lớn vào sự hiểu biết sâu sắc và ý thức chấp hành nghiêm túc của cán bộ thuế, cũng như người nộp thuế. Để nội dung của chính sách thuế đến với mọi người dân trong xã hội, cơ quan thuế cần phải tiến hành công tác tuyên truyền, phổ biến về chính sách thuế.. Công tác tập huấn về tuyên truyền thuế TNCN sẽ được tổ chức theo từng cấp. Công tác này cần phải được thực hiện trước hết từ cán bộ thuế, theo đó mỗi địa phương sẽ cử một đại diện lãnh đạo Cục Thuế, một lãnh đạo phòng thuế thu nhập cá nhân hoặc một lãnh đạo phòng có kiến thức am hiểu sâu về thuế thu nhập cá nhân, có kỹ năng thuyết trình tốt. Sau tập huấn sẽ là các giáo viên để phổ biến, hướng dẫn lại cho cán bộ thuế ở địa phương; các đại biểu quốc hội trên địa bàn; các cơ quan hành chính sự nghiệp; các hiệp hội; đoàn thể; các doanh nghiệp và nhân dân…, đảm bảo cho mọi người điều nắm bắt được những nội dung cơ bản nhất của luật. Nội dung của đợi tập huấn chia làm hai phần: đầu tiên sẽ hệ thống, đánh giá lại tình hình thực hiện chính sách điều tiết về thuế TNCN. Tiếp theo là phổ biến nội dung Luật thuế TNCN với những giải thích rõ ràng, chi tiết về một số điểm cần lưu ý. Để thành công trong công tác tuyên truyền, phổ biến thuế, các cơ quan thuế cần phải phối hợp với nhau như: Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức tốt việc tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa, các nội dung cơ bản của Luật, các văn bản hướng dẫn và thủ tục hành chính về thuế thu nhập cá nhân đến tất cả các cơ quan, doanh nghiệp và mọi người dân hiểu, thực hiện và giám sát việc thực hiện. Chủ động triển khai hệ thống hỗ trợ, hướng dẫn về thuế; Bộ trưởng các Bộ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm chỉ đạo công tác tuyên truyền, phổ biến về Luật Thuế thu nhập cá nhân trong phạm vi Bộ, ngành, địa phương mình; Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, các đài phát thanh và truyền hình ở địa phương dành thời lượng thoả đáng để tuyên truyền, phổ biến về Luật Thuế thu nhập cá nhân. Các báo của Trung ương và địa phương dành chuyên mục để phổ biến, đăng tải các ấn phẩm tuyên truyền về thuế thu nhập cá nhân, phát hành các ấn phẩm, tờ rơi, áp phích, tổ chức các cuộc



thi tìm hiểu về thuế TNCN(8) …để nhân dân nắm bắt các quy định về đối tượng thuộc diện nộp thuế, quyền và nghĩa vụ của các đối tượng đồng thời tạo trong cán bộ và các tầng lớp nhân dân, tổ chức ý thức tự giác chấp hành quy định của Luật, ủng hộ, tự giác và đồng tình trong việc chi trả thu nhập… qua đó kịp thời biểu dương các cá nhân tự giác thực hiện và chấp hành nghiêm túc các quy định về nộp thuế; phát hiện, phê phán kịp thời những hiện tượng, hành vi vi phạm quy định của Luật thuế thu nhập cá nhân cũng như bảo đảm sự công bằng, bình đẳng về quyền và nghĩa vụ thực hiện Luật thuế thu nhập cá nhân trong cộng đồng xã hội. 1.2.2.3. Công tác đào tạo cán bộ công chức trong quản lý thuế(9) Từ khi mới thành lập ngành thuế đã xác định công tác đào, tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho công chức thuế là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Hơn 16 năm qua cơ quan thuế từ Trung ương đến địa phương đã đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nhiều hình thức: vừa đào tạo chính quy vừa tăng cường tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý thuế và học hỏi các nước trên thế giới và tiến hành như sau: Thực hiện được mục tiêu trên, đội ngũ cán bộ công chức ngành thuế sẽ được đào tạo, bồi dưỡng tập trung theo ba nội dung cơ bản: Một là giáo dục đạo đức, tác phong nghề nghiệp, trách nhiệm pháp luật và phương pháp giao tiếp, ứng xử. Hai là đào tạo, bồi dưỡng các kiến thức kinh tế, pháp luật liên quan nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ quản lý. Ba là đào tạo, bồi dưỡng các kiến thức và kỹ năng quản lý thuế theo cấp độ từ cơ bản đến chuyên sâu và nâng cao từng loại công chức thực hiện các chức năng và lĩnh vực quản lý thuế khác nhau, trước mắt tập trung vào các kỹ năng tuyên truyền pháp luật thuế và hỗ trợ người nộp thuế; thanh tra kiểm tra, kiểm tra; quản lý kê khai và kế toán thuế; quản lý nợ thuế và cưỡng chế thu nợ thuế; dự báo thu ngân sách nhà nước về thuế, quản lý thuế thu nhập cá nhân… Theo Tổng cục thuế, tổng nhu cầu đào tạo về nghiệp vụ quản lý thuế hiện nay là khoảng 264.000 (năm 2010) lượt người bình quân 66.000 lượt người/năm. Trong đó nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng cho công chức lãnh đạo cấp Ban, cấp Cục Thuế khoảng 1.700 lượt người, bình quân 430 lượt người/năm. 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế TNCN. Mỗi nhân tố đều có thể ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực tới công tác này tùy theo tính chất và trạng thái của nhân tố đó. Nhiệm vụ của các cơ quan chức năng trong bộ máy nhà nước là phải (8) Chỉ thị số 22/2008/CT-TTg(9) Tập chí thuế nhà nuốc số 22 (140) tháng 6-2007



tìm cách hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực cũng như phát huy những ảnh hưởng tích cực nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân. 1.2.3.1. Chính sách chung của Nhà nước Thuế TNCN là sắc thuế nhạy cảm và phức tạp vào bậc nhất trong các sắc thuế ở nước ta. Thuế này trực tiếp tác động đến túi tiền của người dân trong điều kiện mức sống của đa số dân còn thấp, lại không am tường pháp luật và thủ tục thuế, cũng chưa có đủ ý thức công dân để thật thà khai báo thu nhập. Khả năng kiểm soát và chứng minh thu nhập cá nhân rất hạn chế, đặc biệt đối với khu vực hành nghề tự do và kinh doanh nhỏ. Đối tượng nộp thuế đa dạng, thu nhập tính thuế không đồng nhất, bao gồm từ tiền công, tiền lương của người lao động đến lãi của những nhà kinh doanh, nhà đầu tư... Tính nhạy cảm và phức tạp như vậy đòi hỏi phải rất thận trọng để tránh những sai sót không đáng có trong chính sách và biện pháp, có thể tạo ra những phản ứng xã hội. Một chính sách thuế được cho là công bằng, nếu không có biện pháp quản lý khả thi tất yếu sẽ dẫn tới bất công trong thực tế. Thực tế thu thuế thu nhập cá nhân hiện hành đối với những người hành nghề tự do cho thấy rõ như vậy. Để bảo đảm sự thống nhất giữa chính sách và biện pháp ngay từ đầu, đòi hỏi các nhà soạn thảo luật giải trình biện pháp và Quốc hội chỉ thông qua từng chính sách khi biện pháp được giải trình có tính khả thi, trả lời được rõ ràng, cụ thể và có sức thuyết phục những câu hỏi còn vướng mắt khi áp dụng chính sách thuế Tính thuế thế nào? Chẵng hạn như: - Theo luật thuế TNCN, thu nhập chịu thuế từ kinh doanh của hộ nhỏ được xác định bằng cách lấy doanh thu trừ đi chi phí. Như vậy đối với các hộ nhỏ trước nay vẫn thu Thuế Giá trị gia tăng và Thuế Thu nhập doanh nghiệp bằng cách khoán thì cách tính doanh thu và chi phí những hộ này thế nào? - Đối với thu nhập từ lao động của những người thu nộp tại nguồn, cách thu đối với những người có thu nhập ở nhiều nơi, cách quyết toán và hoàn thuế như thế nào để bảo đảm đơn giản về thủ tục mà lại không thất thu, giải quyết nhanh gọn, không phiền hà cho người nộp thuế. Cách thu đối với những người hành nghề tự do làm sao đơn giản thủ tục nhưng đặt được thu nhập của họ vào tầm kiểm soát của cơ quan thuế. Đây là hai vấn đề về mặt biện pháp cần được giải quyết ổn thỏa. - Biện pháp thu thuế trong những trường hợp chuyển nhượng chứng khoán. Đối với những chứng khoán giao dịch qua thị trường chứng khoán, dự luật quy định thu tại nguồn, tức là qua các công ty chứng khoán. Vậy các công ty này vừa phải thường



xuyên thu thuế khi phát sinh mỗi chuyển nhượng, vừa phải quyết toán thuế cả năm cho từng khách hàng của mình hay sao? Giải quyết ra sao khi một nhà đầu tư lại mua bán thông qua nhiều công ty chứng khoán? Những chuyển nhượng ngoài thị trường chứng khoán có thu thuế hay không và nếu thu thì dùng biện pháp nào? Có chính sách phân biệt và cách phân biệt nhà đầu tư dài hạn và nhà đầu tư ngắn hạn? - Luật quy định thu nhập chịu thuế chuyển nhượng bất động sản tính bằng cách lấy giá bán trừ giá mua hay chi phí tạo lập. Cách tính giá bán và giá mua hay chi phí tạo lập như thế nào, đặc biệt là đối với những bất động sản tạo lập đã lâu đời? - Thuế TNCN lần này có chính sách giảm trừ gia cảnh được dư luận hoan nghênh. Song về mặt biện pháp thực hiện lại không hề đơn giản. Không đòi hỏi người nộp thuế chứng minh về người phụ thuộc được giảm trừ, khó loại trừ khả năng man khai. Nếu đòi hỏi chứng minh thì vấn đề trở nên rắc rối. Trong thực tế, chứng minh quan hệ ruột thịt không khó, vì đã có nhiều giấy tờ ghi nhận hoặc có thể dựa vào xác nhận của chính quyền địa phương. Song chứng minh về quan hệ nuôi dưỡng là vấn đề tế nhị, riêng tư của từng gia đình và có rất nhiều kịch bản có thể xảy ra. Chính quyền địa phương không thể xác nhận. Vậy thủ tục cụ thể thế nào cho vừa đơn giản, không gây phiền hà, vừa chống man khai hoặc tạo được lòng tin rằng không có khai man. Đó là những câu hỏi trong nhiều câu hỏi của cuộc sống cần phải giải đáp bằng những biện pháp khả thi với những lý lẽ thuyết phục. Có vậy chính sách mới có tính khả thi. Và để trả lời được, các biện pháp cần được nghiên cứu sâu hơn, cụ thể hơn nữa. Do đó thời gian nghiên cứu của các các cơ quan soạn thảo luật và cả của Quốc hội cần phải kéo dài hơn. 1.2.3.2 Cơ sở vật chất của ngành thuế Nhân tố này có ảnh hưởng mạnh mẽ tới công tác quản lý thuế TNCN. Những quy định trong chính sách về diện thu thuế, phương thức kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế… phụ thuộc rất nhiều vào khả năng đáp ứng của ngành thuế. Khả năng này lại phụ thuộc rất lớn vào cơ sở vật chất của ngành thuế. Cũng như vậy, sự phát triển của hệ thống ngân hàng và ứng dụng các tiến bộ khoa học về tin học và mạng sẽ là một nhân tố rất hữu ích cho cơ quan thuế trong việc quản lý thu thuế hiệu quả, chính xác, kịp thời và tiết kiệm chi phí. Nếu như các khoản thu nhập được thanh toán qua hệ thống ngân hàng dưới hình thức tài khoản séc hoặc bằng thẻ ATM cá nhân thì sẽ rất thuận tiện cho cơ quan thuế trong việc giám sát. Phương pháp thu thuế TNCN thông qua hệ thống ngân hàng, điều này vừa giúp giảm bớt công việc và chi phí cho cơ quan thuế, vừa kiểm soát chặt chẽ hơn thu nhập của đối tượng nộp thuế. Chính vì vậy, sự



phát triển của hệ thống ngân hàng đi kèm với việc phát triển hình thức thanh toán qua tài khoản sẽ là một điều kiện tất yếu để có thể thực hiện tốt công tác quản lý thuế TNCN và xây dựng mạng thông tin nội bộ và phần mềm ứng dụng để quản lý cơ sở dữ liệu sẽ đòi hỏi những chi phí bước đầu tương đối lớn, nhưng xét về dài hạn thì điều này sẽ tiết kiệm chi phí hơn rất nhiều so với việc quản lý dữ liệu theo kiểu thủ công. 1.2.3.3 Trình độ và phẩm chất đạo đức của đội ngũ lãnh đạo cán bộ thuế Trình độ đội ngũ cán bộ thuế đóng vai trò rất quan trọng trong công tác quản lý thuế, đặc biệt là thuế TNCN. Nhân tố này tác động vào tất cả các nội dung của công tác quản lý thuế TNCN, từ ban hành chính sách, tổ chức thực hiện chính sách tới thanh tra thuế, tổ chức bộ máy quản lý thuế. Để có thể ban hành những chính sách thuế đúng đắn, đáp ứng được yêu cầu của những thay đổi kinh tế xã hội và đảm bảo được những mục tiêu của công tác quản lý thuế TNCN thì đội ngũ cán bộ thuế cấp cao, ở tầm hoạch định chính sách cần phải có trình độ cao về vấn đề thực tế cũng như cơ bản liên quan đến ngành thuế. 1.2.3.4. Phương thức thanh toán chủ yếu trong dân cư Phương thức thanh toán chủ yếu trong dân cư ảnh hưởng lớn tới khâu quản lý thu thuế và thanh tra thuế. Quản lý thuế TNCN khó khăn và phức tạp chủ yếu ở khâu quản lý thu nhập của các đối tượng. Nếu như các khoản thu nhập được thanh toán qua hệ thống ngân hàng dưới hình thức tài khoản séc cá nhân thì sẽ rất thuận tiện cho cơ quan thuế trong việc giám sát. Bên cạnh đó, nếu phương thức thanh toán trong dân cư chủ yếu thông qua ngân hàng thì nhà nước có thể áp dụng phương pháp thu thuế TNCN thông qua hệ thống ngân hàng. Điều này vừa giúp giảm bớt công việc và chi phí cho cơ quan thuế, vừa kiểm soát chặt chẽ hơn thu nhập của đối tượng nộp thuế. Chính vì vậy, sự phát triển của hệ thống ngân hàng đi kèm với việc phát triển hình thức thanh toán qua tài khoản sẽ là một điều kiện tất yếu để có thể thực hiện tốt công tác quản lý thuế TNCN. 1.2.3.5 Tính nghiêm minh của luật pháp Cơ quan luật pháp làm việc có hiệu quả, luật pháp được thực hiện nghiêm minh sẽ đảm bảo việc vi phạm luật giảm đi. Các đối tượng nộp thuế cũng như cơ quan thu thuế cũng sẽ thực hiện nghiêm túc hơn các quy định trong luật thuế bởi họ biết rằng khi vi phạm họ sẽ không tránh khỏi những hình phạt nếu bị phát hiện. Như vậy, công tác quản lý thuế TNCN sẽ đạt được hiệu quả. 1.2.3.6. Tình hình kinh tế, mức sống của người dân và trình độ dân trí của đối tượng nộp thuế



Hiệu quả của công tác quản lý thu thuế TNCN phụ thuộc không nhỏ vào mức độ phát triển kinh tế và đời sống của dân cư. Cùng một đơn vị thu thuế trên một khu vực, số đối tượng nộp thuế thu nhập nhiều sẽ giảm bớt chi phí trên một đồng thuế thu được, ngược lại có ít đối tượng nộp thuế và số thuế thu được ít thì chi phí cho một đồng thuế thu được sẽ cao. Sự phát triển kinh tế sẽ đồng hành với sự phát triển của cơ sở hạ tầng phục vụ cho công tác quản lý nói chung và công tác quản lý thuế nói riêng, khi cơ sở hạ tầng tốt thì khả năng quản lý thuế cũng sẽ được đơn giản và hiệu quả hơn. Trình độ của người dân tác động mạnh mẽ đến ý thức chấp hành pháp luật nói chung và pháp luật thuế nói riêng, tỉ lệ thuận với ý thức và trách nhiệm nộp thuế. Khi người dân có ý thức chấp hành luật thuế tốt, họ sẽ tự giác trong kê khai, nộp thuế. Hành vi trốn thuế sẽ ít xảy ra. Chính vì vậy, công tác quản lý thu thuế và thanh tra thuế sẽ gặp nhiều thuận lợi và đạt kết quả tốt hơn. Tóm lại, trình độ dân trí của người dân càng cao thì ý thức chấp hành pháp luật thuế của đối tượng nộp thuế càng lớn, đồng thời nó cũng ảnh hưởng một phần tới công tác quản lý thuế TNCN. 1.2.4. Tổ chức bộ máy quản lý thuế Nhà nước xây dựng bộ máy quản lý thuế để quản lý thuế TNCN cũng như các sắc thuế khác. Tùy thuộc vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng nước, bộ máy quản lý thuế cũng được xây dựng một cách tương ứng. Ngày 7/8/1990, hội đồng Bộ trưởng đã ban hành nghị định số 218-HĐBT về việc thành lập ngành thuế nhà nước, hợp nhất ba hệ thống tổ chức: Thu quốc danh, thuế công thương nghiệp, thuế nông nghiệp. Ngành Thuế nhà nước được tổ chức qua ba cấp từ tổng cục thuế, cục thuế đến chi cục thuế, được xác định rõ quyền hạn, trách nhiệm và sự phân công cụ thể hợp lý giữa cơ quan thuế ngành dọc cấp trên và chính quyền từng cấp trong tổ chức lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm chỉnh chính sách chế độ thuế chung cả nước và trên địa bàn lãnh thổ theo nguyên tắc “song hành lãnh đạo”. Sau một thời gian hoạt động, do nhận thấy những hạn chế trong hệ thống thuế nhà nước và để phù hợp với tình hình mới, nên Thủ tướng chính phủ ban hành Quyết định số 115/2009/QĐ-TTg, quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Thuế trực thuộc Bộ Tài chính như sau:

* Về vị trí và chức năng:



Tổng cục Thuế là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về các khoản thu nội địa trong phạm vi cả nước, bao gồm: thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác của ngân sách nhà nước; tổ chức quản lý thuế theo quy định của pháp luật. Tổng cục Thuế có tư cách pháp nhân, con dấu có hình Quốc huy, tài khoản riêng tại Kho bạc Nhà nước và trụ sở tại thành phố Hà Nội. * Về nhiệm vụ và quyền hạn: Tổng cục Thuế thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn sau: - Trình Bộ trưởng Bộ Tài chính để trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định như: Các dự án luật, dự thảo nghị quyết của Quốc hội; dự án pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội; dự thảo nghị định của Chính phủ, dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về quản lý thuế; Chiến lược, quy hoạch, chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình hành động, đề án, dự án quan trọng về quản lý thuế; Dự toán thu thuế hàng năm theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. - Trình Bộ trưởng Bộ Tài chính xem xét, quyết định các Dự thảo thông tư và các văn bản khác về quản lý thuế; Kế hoạch hoạt động hàng năm của ngành thuế. - Ban hành văn bản hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ, văn bản quy phạm nội bộ, văn bản cá biệt thuộc phạm vi quản lý của Tổng cục Thuế. - Tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án, đề án về quản lý thuế sau khi được cấp có thẩm quyền ban hành hoặc phê duyệt. - Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về thuế. - Tổ chức hướng dẫn, giải thích chính sách thuế của Nhà nước; tổ chức công tác hỗ trợ người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của pháp luật. - Hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát và tổ chức thực hiện quy trình nghiệp vụ về đăng ký thuế, cấp mã số thuế, kê khai thuế, tính thuế, nộp thuế, hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế, xoá nợ tiền thuế, tiền phạt; quy trình nghiệp vụ về kế toán thuế và các nghiệp vụ khác có liên quan. - Quyết định hoặc trình cấp có thẩm quyền quyết định việc miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế, gia hạn thời hạn nộp hồ sơ khai thuế, gia hạn thời hạn nộp thuế, xoá tiền nợ thuế, tiền phạt thuế.



- Bồi thường thiệt hại cho người nộp thuế; giữ bí mật thông tin của người nộp thuế; xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ thuế của người nộp thuế khi có đề nghị theo quy định của pháp luật. - Giám định để xác định số thuế phải nộp của người nộp thuế theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. - Yêu cầu người nộp thuế cung cấp sổ kế toán, hoá đơn, chứng từ và hồ sơ tài liệu khác có liên quan đến việc tính thuế, nộp thuế; yêu cầu tổ chức tín dụng, các tổ chức và cá nhân khác có liên quan cung cấp tài liệu và phối hợp với cơ quan thuế trong công tác quản lý thuế. - Ủy nhiệm cho các cơ quan, tổ chức trực tiếp thu một số khoản thuế theo quy định của pháp luật. - Ấn định thuế, truy thu thuế; thực hiện các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế để thu tiền thuế nợ, tiền phạt vi phạm hành chính thuế. - Lập hồ sơ kiến nghị khởi tố các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về thuế; thông báo công khai trên phương tiện thông tin đại chúng các trường hợp vi phạm pháp luật thuế. - Thực hiện hợp tác quốc tế về lĩnh vực thuế theo phân công, phân cấp của Bộ trưởng Bộ Tài chính và quy định của pháp luật. - Tổ chức quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của ngành thuế; hiện đại hoá cơ sở vật chất kỹ thuật của ngành thuế. - Tổ chức quản lý thông tin về người nộp thuế; xây dựng hệ thống dữ liệu thông tin về người nộp thuế; thực hiện công tác thống kê thuế và chế độ báo cáo tài chính theo quy định. - Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo; xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật đối với hành vi vi phạm pháp luật thuế; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong việc sử dụng tài sản, kinh phí được giao theo quy định của pháp luật. - Quản lý tổ chức bộ máy, biên chế; thực hiện chế độ tiền lương và các chế độ, chính sách đãi ngộ, thi đua khen thưởng, kỷ luật, đào tạo, bồi dưỡng đối với cán bộ, công chức, viên chức thuộc phạm vi quản lý của Tổng cục Thuế theo phân cấp của Bộ trưởng Bộ Tài chính và quy định của pháp luật. - Thực hiện cải cách hành chính theo mục tiêu và nội dung chương trình cải cách hành chính được Bộ trưởng Bộ Tài chính phê duyệt.



- Tổ chức và quản lý công tác thi đua - khen thưởng của ngành thuế đối với cơ quan thuế, người nộp thuế, các tổ chức, cá nhân khác có thành tích xuất sắc trong công tác quản lý thuế và chấp hành nghĩa vụ thuế với ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật. - Quản lý, lưu giữ hồ sơ, tài liệu, ấn chỉ thuế và kinh phí, tài sản được giao; thực hiện cơ chế quản lý tài chính và biên chế theo quy định của cơ quan có thẩm quyền. - Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác do Bộ trưởng Bộ Tài chính giao và theo quy định của pháp luật. * Về cơ cấu tổ chức:

Sơ đồ 1: cơ cấu tổ chức của ngành thuế Tổng cục Thuế được tổ chức thành hệ thống dọc từ Trung ương đến địa phương theo đơn vị hành chính, bảo đảm nguyên tắc tập trung thống nhất. - Cơ quan Tổng cục Thuế ở Trung ương: + Các tổ chức hành chính giúp Tổng cục trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước gồm: Vụ Chính sách; Vụ Pháp chế; Vụ Dự toán thu thuế; Vụ Kê khai và Kế toán thuế; Vụ Quản lý nợ và Cưỡng chế nợ thuế; Vụ Quản lý thuế thu nhập cá nhân; Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn; Vụ Tuyên truyền - Hỗ trợ người nộp thuế; Vụ Hợp tác quốc tế; Vụ Kiểm tra nội bộ; Vụ Tổ chức cán bộ; Vụ Tài vụ - Quản trị; Văn phòng; Thanh tra; Cục Công nghệ thông tin. + Các tổ chức sự nghiệp gồm: Trường Nghiệp vụ thuế; Tạp chí Thuế.


Chính phủ

Bộ tài chính

Cục thuế

Tổng cục thuế

Chi cục thuế

Các tổ chức hành chính: Gồm 12 Vụ; Thanh tra và công nghệ thông tin Trung ương

Cấp tỉnh

Cấp huyện

Các tổ chức sự nghiệp gồm: Trường Nghiệp vụ thuế; Tạp chí Thuế


- Cơ quan Thuế ở địa phương: + Cục Thuế ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là Cục Thuế cấp tỉnh) trực thuộc Tổng cục Thuế; + Chi cục Thuế ở các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là Chi cục Thuế cấp huyện) trực thuộc Cục Thuế cấp tỉnh.Cục Thuế cấp tỉnh, Chi cục Thuế cấp huyện có tư cách pháp nhân, con dấu riêng, được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước theo quy định của pháp luật. Ngoài ra còn có đội thuế, hội đồng tư vấn thuế được tổ chức ở cấp xã, phường, thị trấn. * Về chức năng lãnh đạo: Tổng cục Thuế có Tổng cục trưởng và không quá 03 Phó Tổng cục trưởng. Tổng cục trưởng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế do Bộ trưởng Bộ Tài chính bổ nhiệm, miễn nhiệm và cách chức theo quy định của pháp luật. Tổng cục trưởng là người đứng đầu Tổng cục Thuế, chịu trách nhiệm trước Bộ trưởng Bộ Tài chính và trước pháp luật về toàn bộ hoạt động của Tổng cục Thuế. Các Phó Tổng cục trưởng chịu trách nhiệm trước Tổng cục trưởng và trước pháp luật về lĩnh vực công tác được phân công phụ trách. Tóm lại: Luật thuế thu nhập cá nhân được Quốc hội thông qua có nhiều điểm mới, phù hợp với tiến trình đổi mới quản lý kinh tế, quá trình hội nhập kinh tế và phù hợp với trình độ phát triển kinh tế xã hội của nước ta hiện nay. Việc ban hành Luật một cách cẩn trọng, hệ thống thuế ở Việt Nam đang tìm đến sự phù hợp với hệ thống thuế các nước và dần đến một hệ thống thuế mang tính công bằng trong điều tiết và hiện đại trong hành thu. Tuy nhiên để hoàn thiện tốt luật thuế TNCN, nhằm áp dụng một cách khả thi, được người dân hưởng ứng thì hệ thống trong công tác quản lý thuế là hết sức cần thiết, nhằm mang lại hiệu quả nguồn thu cho ngân sách nhà nước.



CHƯƠNG 2NỘI DUNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN

2.1. Ban hành chính sách Thuế Đây là công việc thuộc lĩnh vực lập pháp. Việc ban hành chính sách thuế TNCN sẽ tạo ra những quy định pháp luật làm cơ sở để tính và thu thuế TNCN. Đồng thời, ban hành chính sách cũng đưa ra những căn cứ để kiểm tra, thanh tra, và áp dụng các chế tài đối với quá trình tính và thu này. Để mỗi công dân sống và làm việc theo pháp luật thì chính sách thuế TNCN cần được xây dựng dựa trên các nguyên tắc cơ bản như sau: Thứ nhất, việc xây dựng các văn bản pháp luật và chính sách thuế cần đảm bảo tính đơn giản, minh bạch rõ ràng và chặt chẽ.Vì loại thuế TNCN khá phức tạp nên nguyên tắc này cần được đảm bảo để hạn chế hành vi trốn thuế của các đối tượng nộp thuế. Thứ hai, quy định trong chính sách thuế TNCN phải đảm bảo được yêu cầu đặt ra trong việc huy động nguồn thu cho ngân sách nhà nước, đồng thời phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và đảm bảo tính công bằng đối với cả người nộp thuế và xã hội. Thứ ba, quy định trong chính sách thuế TNCN cũng cần đảm bảo tính công bằng đối với người nộp thuế và xã hội. Thuế TNCN đóng vai trò phân phối lại thu nhập trong xã hội, giảm bớt sự cách biệt quá lớn về mức sống giữa các cá nhân trong xã hội nhưng cũng cần động viên sự phấn đấu làm việc của người lao động. Các quy định phải đảm bảo cho thu nhập thực tế sau khi nộp thuế của các đối tượng nộp thuế tương xứng với công sức lao động và sự đóng góp của họ. Ngoài yêu cầu cơ bản trên, để đảm bảo chính sách thuế TNCN phát huy hiệu quả cần chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho quá trình triển khai thực hiện như: cải tiến và hoàn thiện chế độ kế toán, thống kê, thông tin, báo cáo để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý thuế TNCN, đặc biệt đối với cá nhân, hộ gia đình tự doanh.2.2. Tổ chức thực hiện chính sách thuế thu nhập cá nhân Luật thuế TNCN đã được áp dụng hàng trăm năm nay ở các nước phát triển trên thế giới. Ở Việt Nam, thuế TNCN lần đầu tiên được ban hành vào năm 1990 dưới hình thức Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao. Hiện nay theo quy định hiện hành, Luật thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực ngày 01/01/2009, được chính thức áp dụng vào đời sống nhân dân ban hành kèm theo Nghị định 100/2008/NĐ-CP ngày 08/9/2008 của Chính phủ và Thông tư 84/2008/TT-BTC của Bộ tài chính hướng dẫn thi hành Luật thuế TNCN. Với quy định này, việc kê khai nộp thuế thu



nhập được thực hiện theo nguyên tắc khấu trừ tại nguồn, đối với trường hợp xác định được cơ quan chi trả thu nhập, người hành nghề tự do và có thu nhập từ nhiều nguồn khác nhau, cơ quan thuế có thể áp dụng phương pháp tự kê khai. Đây là khâu đóng vai trò quan trọng nhất, quyết định hiệu quả của việc sử dụng công cụ thuế. Nhờ việc tổ chức thực hiện chính sách thuế và quá trình tính, thu thuế mới diễn ra trong thực tế, đồng thời các quy định về quá trình này mới đến được với mọi người dân thông qua tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế. Đó chính là nội dung mà các cơ quan quản lý thuế tiến hành thực hiện dưới đây. 2.2.1. Trình tự thủ tục về đăng ký thuế, quản lý kê khai và nộp thuế 2.2.1.1. Đăng ký thuế và cấp mã số thuế Trong quá trình thực hiện Luật thuế thu nhập cá nhân, với số lượng cá nhân đăng ký thuế để được cấp mã số thuế ngày càng rất lớn. Do đó, khối lượng công việc và dữ liệu cơ quan Thuế phải xử lý sẽ phức tạp hơn và tăng gấp nhiều lần. Với tình hình khẩn trương đó Bộ Tài chính đã phê duyệt dự án ứng dụng công nghệ thông tin, đáp ứng yêu cầu quản lý thuế thu nhập cá nhân. Hệ thống được xây dựng dựa trên cơ sở sử dụng giải pháp phần mềm chuẩn có sẵn theo mô hình xử lý tập trung, đã được triển khai ứng dụng vào đầu năm 2009. Ứng dụng đăng ký Thuế chỉ đáp ứng được việc nhập, xử lý tờ khai đăng ký thuế và cấp mã số thuế cho những đối tượng nộp thuế theo quy định tại Thông tư 84/2008/TT-BTC của Bộ tài chính hướng dẫn thi hành Luật thuế thu nhập cá nhân thu nhập cá nhân như sau: * Thủ tục đăng ký thuế - Đăng ký thuế cho đơn vị chi trả thu nhập: + Đơn vị, tổ chức chi trả thu nhập đã được cấp mã số thuế: các đơn vị này được sử dụng mã số thuế đã được cấp để thực hiện kê khai, nộp thuế TNCN. Trường hợp các thông tin đăng ký thuế trước đây đã kê khai với cơ quan Thuế có thay đổi thì đơn vị khấu trừ thực hiện kê khai điều chỉnh thông tin theo mẫu số 08-ĐKT ban hành kèm theo Thông tư số 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành về việc đăng ký thuế để nộp cho cơ quan Thuế. + Đơn vị, tổ chức chi trả thu nhập chưa được cấp mã số thuế: Đối với đơn vị có hoạt động sản xuất, kinh doanh: thực hiện đăng ký thuế và được cấp mã số thuế theo quy định tại Thông tư 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 của Bộ Tài chính hoặc theo thông tư liên tịch 05/2008/TT-KHĐT-BTC-BCA. Các đơn vị này



sau khi được cấp mã số thuế sẽ sử dụng mã số thuế cho việc kê khai nộp thuế cho các loại thuế, trong đó có thuế TNCN. Đối với đơn vị không hoạt động sản xuất, kinh doanh: thực hiện đăng ký thuế theo mẫu đăng ký thuế tại Thông tư số 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 của Bộ Tài chính. Hiện nay có khoảng 80.000 đơn vị hành chính hưởng ngân sách nhà nước như: các đơn vị Quản lý Nhà nước thuộc các Bộ, Sở, Ban, Ngành và các đơn vị chính quyền như Ủy ban nhân dân các cấp tỉnh, huyện, xã, phường v.v… phần lớn chưa có mã số thuế. Do vậy, các Cục Thuế khẩn trương đôn đốc các đơn vị này thực hiện đăng ký thuế để được cấp mã số thuế. - Đăng ký thuế cho cá nhân nộp thuế thu nhập: + Đối với cá nhân kinh doanh (kể cả cá nhân hành nghề độc lập, cá nhân có thu nhập từ sản xuất nông nghiệp nhưng không thuộc diện được miễn thuế TNCN) việc đăng ký thuế, cấp mã số thuế như sau: Cá nhân đã có mã số thuế: được sử dụng mã số thuế đã được cấp để kê khai nộp thuế TNCN. Khi có thông tin thay đổi thì thực hiện kê khai bổ sung theo Thông tư số 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 của Bộ Tài chính. Cá nhân chưa có mã số thuế: thực hiện đăng ký thuế theo hướng dẫn tại Thông tư số 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 của Bộ Tài chính để được cấp mã số thuế. Mã số thuế được sử dụng chung cho việc kê khai tất cả các loại thuế (kể cả thuế TNCN). Sau đó cơ quan Thuế nhập xử lý cấp mã số thuế cho tất cả cá nhân thuộc đối tượng này để đáp ứng nhu cầu kê khai nộp thuế. Cục Thuế, Chi cục Thuế sử dụng ứng dụng, nhập tờ khai đăng ký thuế theo mẫu 03/ĐKT-TCT (Thông tư 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 của Bộ Tài chính) để cấp mã số thuế và Giấy chứng nhận đăng ký thuế cho nhóm cá nhân kinh doanh này. Đối với cá nhân chưa đăng ký thuế: Cơ quan Thuế sẽ tập trung cấp mã số thuế cho các cá nhân đã nộp thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao. Các cá nhân khác có thu nhập từ tiền lương, tiền công khác sẽ cấp mã số thuế vào năm 2009. + Đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập chịu thuế khác (trừ cá nhân kinh doanh nêu trên): cá nhân chỉ đăng ký thuế một lần. Mã số thuế được sử dụng chung để khai thuế đối với tất cả các khoản thu nhập. - Mẫu tờ khai đăng ký thuế và hồ sơ đăng ký thuế thu nhập cá nhân: Thực hiện theo Thông tư 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 của Bộ Tài chính. Nhưng để tạo điều kiện thuận lợi và tiết kiệm chi phí cho người nộp thuế, cá nhân



đang nộp thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao áp dụng ngay mẫu tờ khai và hồ sơ đăng ký thuế mới theo hướng dẫn tại Thông tư 84 khi thực hiện đăng ký thuế bao gồm 13 mẫu tờ khai: 02/KK-TNCN; 03/KK-TNCN; 04/KK-TNCN; 01/KK-BH; 01/KK-XS; 07/KK-TNCN; 08/KK-TNCN; 11/KK-TNCN; 08A/KK-TNCN; 12/KK-TNCN; 14/KK-TNCN; 19/KK-TNCN; 24/KK-TNCN + Quản lý thuế cấp Cục thuế: Mẫu 02/KK-TNCN, Mẫu 03/KK-TNCN, Mẫu 04/KK-TNCN, Mẫu 07/KK-TNCN, Mẫu 15/KK-TNCN. + Quản lý thuế cấp Chi cục: Mẫu 02/KK-TNCN, Mẫu 03/KK-TNCN, Mẫu 04/KK-TNCN, Mẫu 07/KK-TNCN,Mẫu 08/KK-TNCN (Tờ khai tạm tính thuế TNCN dành cho cá nhân kinh doanh thực hiện nộp thuế theo kê khai), Mẫu 08A/KK-TNCN, Mẫu 10/KK-TNCN, Mẫu 10A/KK-TNCN. Riêng Mẫu10-1/TB-TNCN thông báo nộp thuế TNCN theo thông tư 84 sẽ được thay thế bằng mẫu thông báo thuế hiện hành đang sử dụng cho hộ cá thể tại các Chi cục Thuế (mẫu in sẵn, trên giấy liền, rập lỗ và có cuống). + Quản lý thuế hộ cá thể cho các Chi cục thuế lớn: Mẫu 07/KK-TNCN, 08/KK-TNCN, 08A/KK-TNCN, 10/KK-TNCN, 10A/KK-TNCN. + Các mẫu tờ khai còn lại gồm: Đối với trường hợp khấu trừ tại nguồn, thực hiện theo Thông tư số 60/2007/TT-BTC ngày 14/6/2007 của Bộ Tài chính. Hồ sơ gồm tờ khai thuế TNCN khấu trừ theo biểu thuế luỹ tiến từng phần mẫu số 01/TNCN; Tờ khai khấu trừ 10% trên thu nhập khi chi trả theo mẫu số 02/TNCN; Tờ khai khấu trừ của cá nhân nước ngoài không cư trú tại Việt Nam theo mẫu số 03/TNCN; Nhóm cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán thuế áp dụng mẫu 10A/KK-TNCN; Tờ khai dành cho cá nhân có thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, nhận thừa kế và nhận quà tặng là bất động sản Mẫu 11/KK-TNCN; Tờ khai thuế TNCN dành cho cá nhân có thu nhập từ chuyển nhượng vốn Mẫu 12/KK-TNCN; Tờ khai thuế TNCN dành cho cá nhân nhận thừa kế, quà tặng Mẫu 14/KK-TNCN; Tờ khai dành cho cá nhân cư trú có thu nhập từ đầu tư vốn, bản quyền, nhượng quyền thương mại, trúng thưởng từ nước ngoài Mẫu 19/KK-TNCN; cá nhân nhận cổ tức bằng cổ phiếu, nhận cổ phiếu thưởng, nhận cổ tức ghi tăng vốn góp áp dụng Mẫu hồ sơ số 24/KK-TNCN. Tổng cục sẽ xây dựng 1 mẫu tờ khai chung trong ứng dụng để nhập cho các tờ khai còn lại nêu trên, gọi là “Tờ khai thuế TNCN khác” và chỉ nhập hai chỉ tiêu Thu nhập tính thuế và Thuế phải nộp. Việc lập báo cáo thống kê theo loại thu nhập sẽ được căn cứ vào mã loại tờ khai thuế TNCN.


http://www.haugiang.gov.vn/Portal/Data/Sites/1/GalleryImages/thu%20tuc%20hanh%20chinh%20(31/THUE/TNCN/02%20TNCN%20To%20khai%20khau%20tru%2010%25.xls

http://www.haugiang.gov.vn/Portal/Data/Sites/1/GalleryImages/thu%20tuc%20hanh%20chinh%20(31/THUE/TNCN/01%20TNCN%20To%20khai%20khau%20tru%20tai%20nguon.xls


- Thủ tục đăng ký: Các tổ chức, cá nhân truy cập vào website tncnonline.com.vn (ảnh 1) và tải về phần

mềm (gồm các tài liệu, phần mềm và hướng dẫn quy trình kê khai thuế) đăng ký mã số thuế cá nhân, cập nhật các thông tin đăng ký thuế vào phần mềm theo hướng dẫn sử dụng của chương trình rồi gửi lại cho cơ quan thuế cũng tại website này. Sau đó, cơ quan thuế sẽ gửi phản hồi cho doanh nghiệp trong thời gian sớm nhất.

Ảnh 1: website tncnonline.com.vn Với trang web này, những người làm công ăn lương qua tổ chức chi trả thu nhập không phải trực tiếp đến cơ quan thuế để đăng ký thuế mà sẽ được hướng dẫn, cung cấp ứng dụng nhập tờ khai. Tổ chức chi trả thu nhập thực hiện nhập tờ khai đăng ký thuế vào ứng dụng và kết xuất ra file dữ liệu tải lên web hoặc qua đĩa mềm, đĩa CD, thẻ nhớ USB gửi cho cơ quan thuế, sau đó in bảng kê đăng ký thuế từ dữ liệu đã được nhập vào ứng dụng, đóng dấu và ký xác nhận gửi cho cơ quan thuế qua đường bưu điện. Tiếp đó, cục thuế các địa phương tập trung toàn bộ file dữ liệu của các cơ quan thuế trên địa bàn rồi gửi về Tổng cục Thuế. Sau khi nhận, xử lý và cấp mã số thuế tập trung theo từng địa bàn tỉnh, thành phố, Tổng cục Thuế sẽ gửi trả lại dữ liệu mã số thuế cho các cục thuế, trên cơ sở đó, mỗi chi cục thuế trực thuộc sẽ nhận lại dữ liệu mã số thuế để truyền về cho các tổ chức chi trả thu nhập trên địa bàn, kịp thời thông báo cho các cá nhân đăng ký. Việc đăng ký thuế thu nhập cá nhân trực tuyến này dự kiến kết thúc vào tháng 10-2009. Hạn chót nộp bảng kê hồ sơ đăng ký thuế và file dữ liệu được chuyển đến cơ quan thuế chậm nhất là ngày 31-8-2009. * Thủ tục cấp mã số Thuế Khái niệm mã số thuế: Mã số thuế là một dãy số, chữ cái hoặc ký tự khác do cơ quan quản lý thuế cấp cho người nộp thuế dùng để quản lý thuế.(10)

Việc cấp mã số thuế cho người nộp thuế có ý nghĩa hết sức quan trọng để thực hiện thành công Luật thuế TNCN. Cũng chính vì hiểu rõ tầm quan trọng của mã số thuế đối với công tác quản lý thuế TNCN mà ngay sau khi Luật thuế TNCN được thông qua, Tổng cục Thuế đã ban hành Công văn số 2188/TCT-CNTT ngày 3/6/2009, gửi Cục Thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hướng dẫn cụ thể việc triển khai đăng ký thuế cho cá nhân làm công ăn lương qua tổ chức trả thu nhập trong năm 2009. Công văn nêu rõ: đối tượng được cấp mã số thuế cá nhân là người (10) Luật quản lý thuế ngày 01 tháng 7 năm 2007 điều 5 khoảng 3.


http://www.vatgia.com/hoidap/quicksearch.php?keyword=%C4%91%E1%BB%8Ba+ph%C6%B0%C6%A1ng

http://www.vatgia.com/s/usb

http://vatgia.com/417/the-nho.html

http://vatgia.com/1033/bat-dia.html

http://tncnonline.com.vn/

http://tncnonline.com.vn/


lao động có thu nhập từ tiền lương, tiền công kê khai đăng ký Thuế thu nhập cá nhân thông qua tổ chức trả thu nhập. Căn cứ công văn Tổng cục Thuế chỉ đạo Cục Thuế các tỉnh, thành phố cấp mã số thuế cho các đơn vị, cơ quan chi trả thu nhập và các cá nhân hiện nay đang thuộc diện nộp thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao. Đối với các tổ chức, cá nhân khác sẽ thực hiện kê khai, cấp dần mã số thuế trong năm 2009. - Phạm vi áp dụng: Những cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công không phân biệt mức thu nhập trên hay dưới bốn triệu đồng trên tháng, mà tổ chức trả thu nhập chưa nộp hồ sơ đăng ký thuế cho cơ quan thuế (tổ chức trả thu nhập đã nộp bảng kê khai tổng hợp và hồ sơ đăng ký thuế bằng giấy hoặc file dữ liệu (Excel) đến cơ quan thuế trước đây thì không phải làm lại) thì mới phải đăng ký và nộp hồ sơ chứng minh người phụ thuộc. - Thủ tục đăng ký mã số thuế

Sơ đồ: Thủ tục đăng ký mã số thuế + Đối với toàn bộ nhân viên hiện có của tổ chức trả thu nhập Thủ tục và quy trình đăng ký mã số thuế cá nhân trở nên rất đơn giản, thuận tiện, người nộp thuế chỉ phải khai rất ngắn gọn các thông tin cá nhân như họ tên, địa chỉ thường trú, số chứng minh nhân dân... nhờ những ưu thế của dịch vụ internet và bưu


Thủ tục đăng ký mã số thuế

Cơ quan chi trả thu nhập Cá nhân làm việc tại cơ quan chi trả thu nhập

Mẫu 01/ĐK-TCT

Bảng liệt kê hồ sơĐăng ký thuế

Giấy phép thành lập(sao y)

Mẫu 01/ĐK-TTNCN

CMND hay Passport


điện; theo đó cá nhân làm công ăn lương không phải trực tiếp đến cơ quan thuế để đăng ký thuế mà sẽ được hướng dẫn, cung cấp ứng dụng nhập tờ khai đăng ký thuế cho các tổ chức trả thu nhập. Tổ chức trả thu nhập thực hiện nhập tờ khai đăng ký thuế vào ứng dụng và kết xuất ra file dữ liệu tải lên website www.tncnonline.com.vn hoặc qua đĩa mềm, CDROM, USB gửi cho cơ quan thuế, sau đó in bảng kê đăng ký thuế từ dữ liệu đã được nhập vào ứng dụng, đóng dấu và ký xác nhận gửi cho cơ quan thuế qua đường bưu điện. Trong khi tổ chức chi trả thu nhập thực hiện lưu hồ sơ đăng ký thuế bằng giấy của các cá nhân để cung cấp cho cơ quan thuế khi có yêu cầu thì Cục Thuế tập trung toàn bộ file dữ liệu của các cơ quan thuế trên địa bàn rồi gửi về Tổng cục Thuế. Sau khi nhận, xử lý và cấp mã số thuế tập trung theo từng địa bàn tỉnh, thành phố, Tổng cục Thuế sẽ gửi trả lại dữ liệu mã số thuế cho các Cục Thuế, trên cơ sở đó, mỗi Chi cục Thuế trực thuộc sẽ nhận lại dữ liệu mã số thuế để truyền về cho các tổ chức chi trả thu nhập trên địa bàn, kịp thời thông báo cho các cá nhân làm công ăn lương. Tổ chức trả thu nhập hướng dẫn người lao động lập hồ sơ đăng ký thuế và khai thông tin trên mẫu 01/ĐK-TNCN kèm theo Thông tư 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008 của Bộ Tài chính tại trang điện tử http://www.gdt.gov.vn. Trường hợp có vướng mắc trong việc cài đặt, sử dụng ứng dụng, tổ chức trả thu nhập liên hệ với bộ phận Tuyên truyền - Hỗ trợ của cơ quan thuế quản lý trực tiếp để được hướng dẫn cụ thể. Nếu chứng minh thư nhân dân của người lao động chỉ có năm sinh nhưng không có ngày, tháng thì tổ chức trả thu nhập lấy ngày 01 tháng 01 nhập vào chỉ tiêu ngày, tháng của ứng dụng.Bảng kê hồ sơ đăng ký thuế và file dữ liệu được chuyển đến cơ quan thuế chậm nhất là ngày 31/8/2009. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế sẽ gửi trả kết quả cấp mã số thuế cho tổ chức trả thu nhập dưới dạng bảng kê hồ sơ đăng ký thuế đã có mã số thuế; đồng thời thông báo cụ thể những trường hợp không đủ điều kiện cấp mã số thuế theo thời hạn quy định tại Thông tư số 85/2007/TT-BTC ngày 18/7/2007 của Bộ Tài chính. + Đối với những cá nhân bổ sung vào làm việc sau đợt đăng ký Người nộp thuế chỉ cần nộp bản sao chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu (đối với người nước ngoài) để đăng ký mã số thuế. Nếu thu nhập từ tiền công, tiền lương thì người khai thuế lấy tờ khai đăng ký mã số thuế tại cơ quan chi trả thu nhập. Sau khi điền đầy đủ thông tin vào mẫu đăng ký, người khai thuế sẽ nộp tờ đăng ký đó cho cơ quan mình. Theo quy định, cơ quan chi trả thu nhập sẽ có trách nhiệm tổng hợp tờ khai đăng ký thuế của các cá nhân và nộp cho cơ quan thuế để cấp mã số thuế.



Đối với cá nhân kinh doanh, để được cấp mã số thuế thì người nộp thuế có thể lấy mẫu đăng ký tại chi cục thuế nơi quản lý hoạt động kinh doanh hoặc cơ quan thuế gần nhất. Riêng cá nhân có các khoản thu nhập khác thì có thể tới chi cục thuế nơi mình đang thường trú, tạm trú để lấy tờ khai và nộp để được cấp mã số thuế. Cơ quan Thuế sẽ cấp mã số thuế thu nhập cá nhân cho cá nhân làm công, hưởng lương dần theo từng đợt trong năm 2009, việc này sẽ không ảnh hưởng đến việc kê khai giảm trừ cho bản thân và người phụ thuộc. - Về thẻ mã số thuế: Sử dụng mẫu thẻ mã số thuế cá nhân hiện hành để cấp cho cả người nộp thuế đăng ký thuế theo Thông tư 84. Tuy nhiên, do hồ sơ đăng ký thuế ban hành kèm theo Thông tư 84 không yêu cầu cá nhân phải nộp ảnh nên Thẻ mã số thuế để trống ô dán ảnh. Khi in mới Tổng cục sẽ không in khung dán ảnh trên mẫu thẻ in sẵn. - Cấp lại Thẻ mã số thuế cá nhân: Cá nhân mất Thẻ mã số thuế cá nhân hoặc thẻ bị rách, nát, hỏng, làm đơn đề nghị cơ quan Thuế cấp lại Thẻ mã số thuế cá nhân. Trong đơn phải ghi rõ: mã số thuế, họ tên, số chứng minh thư hoặc số hộ chiếu (nếu là người nước ngoài), nơi đăng ký cấp thẻ trước đây. Trường hợp đổi thẻ phải nộp lại thẻ cũ cho cơ quan Thuế. Hiện nay, việc quy định mã số thuế cho từng đối tượng nộp thuế vẫn chưa được thực hiện đầy đủ, do vậy công tác quản lý thu nhập của đối tượng nộp thuế gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều người có thu nhập trên mức khởi điểm tính thuế, có nộp thuế cho cơ quan thuế nhưng không có mã số thuế, do đó cơ quan thuế sau này khó có thể xác định được các thông tin cụ thể về đối tượng nộp thuế. 2.2.1.2. Quản lý kê khai, nộp thuế * Chức năng quản lý kê khai, nộp thuế Quy trình quản lý nghĩa vụ kê khai thuế thu nhập cá nhân được thiết kế xây dựng, nhằm hỗ trợ cơ quan thuế theo dõi, giám sát người nộp thuế, thực hiện các thủ tục hành chính về khai thuế thu nhập cá nhân đầy đủ, đúng thời hạn. Nghĩa vụ kê khai thuế được xác định (hệ thống có hỗ trợ tự động) sau khi người nộp thuế đăng ký và được cấp mã số thuế. Quy trình này cũng cung cấp danh sách người nộp thuế phải nộp hồ sơ khai thuế để theo dõi đôn đốc tình trạng kê khai của người nộp thuế. - Quy trình quản lý nghĩa vụ kê khai bao gồm 4 chức năng chính: + Xác định và cập nhật các nghĩa vụ khai thuế của người nộp thuế sau khi đăng ký thuế, đồng thời hỗ trợ xác định tự động nghĩa vụ khai quyết toán thuế của cá nhân.



+ Cập nhật, điều chỉnh, gia hạn nghĩa vụ khai thuế khi có các thông tin thay đổi đăng ký thuế hoặc đề nghị gia hạn, yêu cầu thay đổi kỳ kê khai của người nộp thuế. + Định kỳ hàng tháng, tự động lên danh sách người nộp thuế có nghĩa vụ phải khai thuế. + Cung cấp các thông tin báo cáo phục vụ công tác quản lý, theo dõi tình trạng chấp hành nghĩa vụ thuế. - Quy trình này áp dụng cho cơ quan thuế các cấp để hỗ trợ cập nhật, xử lý thông tin về nghĩa vụ khai thuế của người nộp thuế. Các nghĩa vụ kê khai thuế TNCN được xác định và quản lý trên các tiêu chí sau: Nghĩa vụ khai thuế của từng người nộp thuế được xác định cho từng loại tờ khai (mẫu tờ khai chính) theo từng kỳ tính thuế đối với các tờ khai phải kê khai theo định kỳ tháng, quý hoặc năm. Các mẫu phụ lục, bảng kê kèm theo các tờ khai chính sẽ được coi là phần bắt buộc của hồ sơ khai thuế (có đủ phụ lục, bảng kê mới được coi là hồ sơ khai thuế hợp lệ) và không quản lý như là nghĩa vụ khai thuế riêng. Các loại tờ khai thuế TNCN theo lần phát sinh không được quản lý như nghĩa vụ khai thuế của người nộp thuế. Các tờ khai này không được đưa vào danh sách phải đôn đốc nộp. Khi nào người nộp thuế phát sinh thu nhập sẽ tự khai và tự nộp thuế cho cơ quan thuế. Một người nộp thuế có thể có quyết toán nhiều hơn một lần trong năm tính thuế. Trường hợp nhóm cá nhân kinh doanh chia tách hoặc ngừng hoạt động giữa năm và người đại diện của nhóm này trở thành người đại diện cho một nhóm khác hoặc cho các cá nhân có số ngày cư trú 183 ngày trong 12 tháng liên tục qua 2 năm. Các tờ khai quyết toán phát sinh nộp giữa năm là tờ khai phát sinh không quản lý được như là nghĩa vụ kê khai. * Trình tự quản lý kê khai Cơ quan thuế quản lý thuế thu nhập cá nhân thông qua cơ quan chi trả thu nhập, nhưng đầu 2009 cơ quan này sẽ quản lý trực tiếp đến từng người nộp thuế. Điều này sẽ giải quyết hai vấn đề: Thứ nhất, người nộp thuế sẽ chứng minh gia cảnh trực tiếp với cơ quan thuế, chịu trách nhiệm về thông tin kê khai và khắc phục nhược điểm một người có nhiều khoản thu nhập từ các địa bàn khác nhau nhưng chỉ nộp thuế tại một nơi. Thứ hai, Việc quản lý thu nhập của mỗi cá nhân, sẽ dựa trên dữ liệu của nhiều cơ quan trả thu nhập tập trung vào dữ liệu của cơ quan thuế.



Theo Thông tư 84/2008/TT-BTC của Bộ tài chính, hệ thống tờ khai thuế thu nhập cá nhân có hai dạng: Hệ thống tờ khai dùng cho các cơ quan chi trả thu nhập và hệ thống tờ khai dành cho cá nhân nộp thuế (áp dụng cho thu nhập thường xuyên). - Đối với hệ thống tờ khai dùng cho các cơ quan chi trả thu nhập, việc kê khai, tạm nộp thuế hàng tháng được thực hiện như sau: Thông qua cơ quan ủy nhiệm thu hay cơ quan chi trả thu nhập, tính thuế cho các đối tượng nộp thuế làm việc trong đơn vị mình và có thu nhập do đơn vị mình chi trả. Sau khi tính thuế và khấu trừ thuế của đối tượng nộp thuế, cơ quan chi trả thu nhập, sẽ tiến hành khấu trừ phần thuế phải nộp ra khỏi thu nhập trước thuế của đối tượng nộp thuế để đem nộp cho cơ quan thuế. Cơ quan chi trả thu nhập sẽ được hưởng một khoản tiền theo tỉ lệ trên số thuế thu được và nộp cho cơ quan thuế. Đối tượng nộp thuế sẽ trực tiếp kê khai thu nhập của mình và tự tính mức thuế mình phải nộp. Sau đó, các đối tượng nộp thuế sẽ đến nộp tờ khai cho cơ quan thuế và tiến hành nộp khoản thuế cho cơ quan thuế hay cơ quan có chức năng thu thuế. Cơ quan thuế sẽ có nhiệm vụ ghi lại tất cả các khoản thuế mà các đối tượng nộp thuế phải nộp, để từ đó có thể giám sát và kiểm tra khi cần thiết. Đồng thời đó cũng là cơ sở để đảm bảo sự minh bạch trong công tác thu nộp thuế, cả cho đối tượng nộp thuế và cơ quan thuế cũng như cơ quan ủy nhiệm thu. Đối với cá nhân có thu nhập không thường xuyên, nộp cho từng lần phát sinh thu nhập. Cơ quan chi trả thu nhập thực hiện khấu trừ tiền thuế và cấp biên lai thuế khi chi trả cho người có thu nhập. Tuy nhiên hiện nay, do chưa có các hình thức quản lý thu nhập có hiệu quả nên các khoản thu từ thu nhập không thường xuyên chủ yếu là các lần trúng thưởng xổ số, và một số trường hợp gửi quà từ nước ngoài về. - Đối với hệ thống tờ khai dành cho cá nhân nộp thuế: Cá nhân phải nộp tờ khai thuế thu nhập cá nhân cho cơ quan thuế. Trường hợp cá nhân xác định thu nhập ổn định hàng tháng trong tờ khai thuế đầu năm thì tháng đầu tiên nộp tờ khai, các tháng tiếp sau không cần nộp tờ khai này mà nộp thuế hàng tháng theo thời hạn quy định, trừ trường hợp có sự thay đổi về thu nhập. Số đối tượng nộp thuế chủ yếu là các đơn vị do Cục thuế quản lý. Các đơn vị này thường là các doanh nghiệp liên doanh hay doanh nghiệp nước ngoài hoặc các doanh nghiệp Nhà nước có quy mô lớn. Tuy nhiên, hiện nay số đối tượng lao động ở doanh nghiệp này chưa được quản lý một cách đầy đủ, do các đơn vị khi tuyển thêm nhân viên thì không thông báo cho cơ quan thuế nên cơ quan thuế đã không thu đủ đối với tất cả đối tượng có mức thu nhập đến mức tính thuế.



* Địa điểm kê khai nộp thuế - Đối với các doanh nghiệp được thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh bao gồm cả cá nhân hành nghề độc lập: địa điểm nộp hồ sơ đăng ký thuế thực hiện theo quy định tại Thông tư số 85/2007/TT-BTC. Cá nhân đến cơ quan thuế quận, huyện nơi người đó làm việc hoặc sinh sống, mang theo bản sao chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu và điền vào tờ khai đăng ký thuế. - Cá nhân có thu nhập từ nhiều nguồn: từ kinh doanh, tiền lương...được chọn nơi nộp hồ sơ đăng ký thuế tại cơ quan, đơn vị chi trả thu nhập hoặc tại chi cục thuế nơi kinh doanh. Hồ sơ khai thuế sẽ khác nhau tùy theo cá nhân có thực hiện đầy đủ chế độ sổ sách kế toán hay không sẽ có hồ sơ khai thuế hay không. - Cá nhân làm việc cố định tại các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức: sẽ nhận tờ khai từ đơn vị chi trả thu nhập để khai và cơ quan này có trách nhiệm tập hợp xử lý. Tuy nhiên về cơ bản, trách nhiệm khai thuế thuộc về đơn vị chi trả thu nhập. Đối với cơ quan chi trả thu nhập có hoạt động sản xuất kinh doanh thuộc cơ quan thuế cấp nào quản lý thì kê khai nộp thuế TNCN tại cơ quan thuế đó. Cơ quan chi trả thu nhập không có hoạt động sản xuất kinh doanh thì thực hiện kê khai, nộp thuế tại Cục thuế tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Trường hợp cơ quan chi trả thu nhập đóng tại địa bàn cấp huyện, thị xã thì kê khai nộp thuế tại Chi cục thuế nơi đóng trụ sở. Người đã được cấp mã số thuế trước đây sẽ được dùng lại mã số đó, người mới vào sẽ được đăng ký bổ sung. -. Đối với các cơ quan quản lý hành chính, đơn vị sự nghiệp, các đoàn thể, các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp, địa điểm nộp hồ sơ như sau: + Cơ quan Trung ương, cơ quan thuộc, trực thuộc Bộ, ngành, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cơ quan cấp tỉnh nộp hồ sơ đăng ký thuế tại Cục thuế. + Cơ quan thuộc, trực thuộc Uỷ ban nhân dân cấp huyện, cơ quan cấp huyện nộp hồ sơ đăng ký thuế tại Chi cục Thuế. + Cơ quan ngoại giao, tổ chức quốc tế, Văn phòng đại diện của các tổ chức nước ngoài,... nộp hồ sơ đăng ký thuế tại Cục thuế nơi cơ quan đóng trụ sở chính. * Thời hạn nộp tờ khai và nộp tiền vào ngân sách nhà nước Chậm nhất là ngày 10 phải nộp tờ khai và nộp thuế vào ngân sách nhà nước chậm nhất vào ngày 25 của tháng tiếp theo tháng phát sinh thu nhập. + Đối với trường hợp nộp thuế bằng chuyển khoản qua ngân hàng thì ngày nộp thuế là ngày Ngân hàng, tổ chức tín dụng ký xác nhận trên giấy nộp tiền.



+ Trường hợp nộp thuế bằng tiền mặt thì ngày nộp thuế là ngày kho bạc Nhà Nhà nước nhận tiền thuế hoặc ngày cơ quan thuế cấp biên lai. * Xử lý tờ khai thu nhập cá nhân do người nộp thuế tự khai Các bộ phận tại các cơ quan thuế gồm bộ phận hỗ trợ người nộp thuế và bộ phận xử lý tờ khai. Trong hệ thống quản lý thuế thu nhập cá nhân, luồng công việc trong nghiệp vụ xử lý tờ khai người nộp thuế do người nộp thuế tự kê khai được lược hóa. Theo đó tổ chức, cá nhân phát sinh nghĩa vụ thuế hoặc có nghĩa vụ kê khai sẽ nộp hồ sơ khai thuế cho cơ quan thuế. Bộ phận hỗ trợ người nộp thuế tiếp nhận và thực hiện phân loại, kiểm tra hồ sơ, tiến hành cập nhật ngày nhận đối với các hồ sơ đã hợp lệ. Việc cập nhật ngày nhận tờ khai của người nộp thuế sẽ được ghi nhận là ngày người nộp thuế đã hoàn thành nghĩa vụ kê khai. Bộ phận xử lý tờ khai nhận hồ sơ khai thuế và cập nhật vào hệ thống. Tại đây, hệ thống sẽ tự động tính thuế và tạo nghĩa vụ thuế phải nộp của người nộp thuế theo các chỉ tiêu trên tờ khai của người nộp thuế. Dữ liệu tờ khai được kiểm tra theo các quy tắc nghiệp vụ, công thức tính thuế đã được định nghĩa trước. Bộ xử lý các quy tắc kiểm tra dữ liệu tờ khai sẽ xác định cho các trường hợp: Các tờ khai cần kế toán để hạch toán nghĩa vụ thuế phải nộp cho người nộp thuế; Các tờ khai có lỗi đưa vào danh sách xử lý để cán bộ thuế phân tích xử lý. Các tờ khai nộp chậm sau ấn định nếu chưa có quyết định bãi bỏ ấn định sẽ chưa được hạch toán và tự động hạch toán sau khi có quyết định bãi bỏ ấn định. Dữ liệu thuế được ghi nhận cho người nộp thuế theo từng tờ khai, kỳ tính thuế, loại thu nhập nộp thuế khác nhau. Các tờ khai lỗi được tự động phân công cho cán bộ xử lý. Các chức năng xử lý lỗi hỗ trợ cán bộ thuế trong việc kiểm tra, xem xét thông tin, tự động tính thuế, hạch toán và ghi nhận các quá trình chỉnh sửa điều chỉnh thông tin, dữ liệu tờ khai. Hệ thống tự động tạo thông báo thuế đối với các loại tờ khai cần phải in thông báo thuế cho người nộp thuế. Đối với các tờ khai điều chỉnh (tăng thuế), sẽ tự động tính phạt nộp chậm và tạo thông báo theo đúng quy định của Luật Quản lý thuế. Các tính năng hỗ trợ tự động này của hệ thống cho phép xử lý theo lô cho số lượng lớn các tờ khai, giúp cán bộ thuế dễ dàng thực hiện nhiệm vụ kịp thời và đúng quyền hạn. Số tiền thuế là căn cứ để hạch toán vào tài khoản thuế của người nộp thuế trên hệ thống. Các thông tin trên sổ thu nộp thể hiện số thuế phải nộp của từng người nộp



thuế, kỳ tính thuế, hạn nộp và theo từng loại thu nhập. Hệ thống cũng sẽ tự động chuyển dữ liệu sang kế toán để hạch toán số theo dõi thu nộp và tài khoản kế toán. Nghiệp vụ xử lý tờ khai thu nhập cá nhân do cá nhân tự kê khai là nguồn chủ yếu tạo dữ liệu hạch toán nghĩa vụ thuế phải nộp của người nộp thuế cho nghiệp vụ kế toán thu ngân sách nhà nước và kế toán người nộp thuế. Nghiệp vụ được hỗ trợ tích hợp tự động với nghiệp vụ quản lý đôn đốc tuân thủ trong quy trình xử lý tờ khai nộp chậm và tương tác với với nghiệp vụ quản lý nghĩa vụ kê khai khi cập nhật nghĩa vụ khai thuế đã hoàn thành từ hồ sơ khai thuế của người nộp thuế. Như vậy, với sự hỗ trợ của các tính năng tự động trong hệ thống, nghiệp vụ xử lý tờ khai thu nhập cá nhân do người nộp thuế tự kê khai có chức năng giúp cơ quan thuế cập nhật và xử lý tờ khai kịp thời, đáp ứng công tác quản lý thuế và theo dõi số thu nộp của các tổ chức, cá nhân. 2.2.2. Quản lý quá trình quyết toán 2.2.2.1. Khai quyết toán thuế a. Khái niệm khai quyết toán thuế Khai quyết toán thuế là việc xác định số thuế phải nộp của năm tính thuế hoặc thời gian từ đầu năm tính thuế đến khi chấm dứt hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế hoặc thời gian tính từ khi phát sinh đến khi chấm dứt hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật.(11)

Theo nguyên tắc quyết toán thuế đối với thu nhập cá nhân được thực hiện theo năm dương lịch. Cuối năm hoặc sau khi hết hạn hợp đồng, cơ quan chi trả thu nhập. Cá nhân tổng hợp tất cả các nguồn thu nhập, thu nhập chịu thuế trong năm thực hiện kê khai thuế thu nhập và nộp tờ khai quyết toán. Trong đó, thu nhập tính thuế của cá nhân là thu nhập bình quân tháng trong năm hoặc tổng thu nhập trong cả năm, bất kể tháng có hay không có thu nhập sau đó chia đều cho 12 tháng. Tuy nhiên, với năm 2009 là năm có đặc thù, thuế thu nhập cá nhân được miễn trong sáu tháng đầu năm và nộp trong sáu tháng cuối năm. Vì thế việc quyết toán thuế theo cả năm (12 tháng) hay chỉ sáu tháng cuối năm sẽ quyết định số thuế năm 2009 mà cá nhân phải nộp. Giả sử nếu quyết toán theo hướng chỉ tính trên thu nhập bình quân tháng của sáu tháng cuối năm thì có thể cơ quan chi trả thu nhập sẽ tranh thủ trả dồn thu nhập cho cá nhân trước thời điểm kết thúc sáu tháng miễn thuế (trước 30-6). Khi đó bình quân thu nhập tháng trong sáu tháng cuối năm của cá nhân sẽ giảm xuống, nhờ đó số thuế phải

(11) Luật quản lý thuế ngày 01 tháng 7 năm 2007 điều 5 khoảng 7.



nộp khi quyết toán thuế năm 2009 sẽ giảm. Còn trường hợp tính theo bình quân thu nhập tháng trong cả năm sau đó trừ đi sáu tháng rồi mới tính thuế thì mọi việc sẽ đơn giản hơn, nhưng cũng sẽ gây tranh cãi vì thu nhập của thời gian này theo nghị quyết của Quốc hội là đã được miễn thuế... Theo một số chuyên gia về ngành thuế, phương án quyết toán thuế theo hướng nào cũng cần công bố sớm, việc công bố sớm sẽ giúp doanh nghiệp và cá nhân chủ động tính toán được các khoản thuế và thu nhập còn lại của mình. Tránh rơi vào tình trạng như đã xảy ra với chủ trương giãn, sau đó là miễn thuế thu nhập cá nhân trong những tháng đầu năm. b. Đối tượng thực hiện khai quyết toán (12)

Theo hướng dẫn tại Thông tư số 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008 của Bộ Tài chính thì các đối tượng phải quyết toán thuế TNCN bao gồm: Tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập; Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công, thu nhập từ kinh doanh có số thuế phải nộp lớn hơn số thuế đã khấu trừ, tạm nộp; hoặc cá nhân có yêu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ số thuế nộp thừa vào kỳ sau; Cơ quan thuế trực tiếp quản lý các đơn vị chi trả thu nhập, cá nhân nộp thuế phải chủ động thông báo sớm nghĩa vụ quyết toán thuế để các đối tượng phải quyết toán thuế được biết; đồng thời phổ biến, hướng dẫn cho các đơn vị chi trả thu nhập và cá nhân thực hiện kê khai, nộp hồ sơ quyết toán thuế theo đúng quy định. c. Về kê khai quyết toán thuế của tổ chức chi trả thu nhập: Theo hướng dẫn tại Thông tư số 160/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính thì đơn vị chi trả thu nhập chỉ phải kê khai quyết toán thuế đối với các khoản thu nhập chi trả không thuộc diện được miễn thuế TNCN, các khoản thu nhập thuộc diện được miễn thuế không phải kê khai. * Các khoản thu nhập phải kê khai quyết toán: - Đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công: Nếu chi trả cho cá nhân cư trú (đối tượng được miễn thuế 6 tháng đầu năm 2009 theo hướng dẫn tại Thông tư số 160/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính); đơn vị chi trả thu nhập không phải kê khai quyết toán đối với phần thu nhập thuộc diện được miễn thuế trong 6 tháng đầu năm 2009, chỉ phải kê khai quyết toán đối với thu nhập chịu thuế và số thuế đã khấu trừ phát sinh từ ngày 01/7/2009 đến hết ngày 31/12/2009. Cụ thể các khoản thu nhập thuộc diện được miễn thuế, không phải kê khai quyết toán xác định như sau:

(12) Công văn 451/TCT-TNCN- ngày 08 tháng 02 năm 2010



+ Đối với tiền lương, tiền công theo hợp đồng lao động, thoả ước lao động tập thể hoặc theo quyết định lương thì thu nhập được miễn thuế TNCN được xác định căn cứ vào Bảng thanh toán tiền lương, tiền công chi trả từ tháng 01/2009 đến hết tháng 06/2009 mà không phụ thuộc vào tháng hạch toán khoản tiền lương đó vào chi phí của doanh nghiệp. Ví dụ: Công ty A hạch toán 100 triệu chi phí tiền lương vào chi phí kinh doanh tháng 12/2008 nhưng chi trả cho người lao động theo bảng lương của tháng 01/2009 thì khoản tiền lương này được xác định là tháng lương đầu tiên của năm 2009 được miễn thuế. Tháng 6/2009, Công ty A hạch toán 100 triệu chi phí tiền lương vào chi phí kinh doanh nhưng thực tế khoản tiền lương này được chi trả cho người lao động theo bảng lương của tháng 7/2009 thì khoản tiền lương này không thuộc diện được miễn thuế TNCN vì tính theo bảng lương từ tháng 01 đến hết tháng 6/2009 người lao động đã được miễn thuế TNCN đủ 06 tháng. Trường hợp đơn vị chi trả thu nhập áp dụng trả lương theo kết quả công việc, hàng tháng chỉ tạm thanh toán tiền lương, kết thúc công việc hoặc cuối năm mới quyết toán thì thu nhập được miễn thuế của 6 tháng đầu năm sẽ được xác định theo số thực quyết toán. Trường hợp vì lý do khách quan người lao động nhận được tiền lương của các tháng từ tháng 01 đến hết tháng 06/2009 trong khoảng thời gian từ ngày 01/7/2009 đến ngày 31/12/2009 thì khoản thu nhập này vẫn thuộc diện được miễn thuế TNCN. + Đối với tiền lương, tiền công của năm 2008 trở về trước nhưng chi trả trong 6 tháng đầu năm 2009 thì vẫn thuộc thu nhập được miễn thuế, đơn vị chi trả thu nhập cũng không phải kê khai quyết toán thuế; nếu chi trả vào 6 tháng cuối năm 2009 thì phải kê khai vào thu nhập chịu thuế để quyết toán thuế năm 2009. + Đối với các khoản tiền thưởng: ▪ Trường hợp đơn vị chi trả thu nhập chi tiền thưởng tháng (của các tháng từ tháng 01 đến hết tháng 06/2009) hoặc chi tiền thưởng quý I, quý II/2009 trong năm 2009 thì không phải kê khai quyết toán đối với khoản thu nhập này. Nếu đơn vị chi trả các khoản tiền thưởng này sau ngày 31/12/2009 thì không thuộc diện được miễn thuế thu nhập cá nhân, đơn vị chi trả không phải kê khai quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm 2009 đối với khoản thu nhập này mà sẽ tính vào thu nhập của người lao động trong năm 2010. ▪ Trường hợp đơn vị chi trả thu nhập chi tiền thưởng của cả năm 2009 một lần thì: đối với người lao động làm việc đủ 12 tháng trong năm thì 1/2 số tiền thưởng cả



năm sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân (đơn vị chi trả không phải kê khai quyết toán thuế), 1/2 số tiền thưởng cả năm không được miễn thuế thu nhập cá nhân, đơn vị chi trả phải kê khai quyết toán năm 2009; đối với người lao động làm việc không đủ 12 tháng trong năm thì khoản tiền thưởng sẽ được phân chia tương ứng với số tháng làm việc để áp dụng miễn thuế. Ví dụ: Trong năm 2009, ông A làm việc tại công ty X tổng cộng là 8 tháng (từ 01/5/2009 đến 31/12/2009), Cuối năm ông A được Công ty thưởng cho 6 triệu đồng cho thành tích công tác của cả năm. Số tiền thưởng năm thuộc diện miễn thuế thu nhập cá nhân của ông A được xác định như sau: Trong 6 tháng đầu năm ông A làm việc được 02 tháng, tương đương 1/4 thời gian làm việc của ông A trong năm 2009 (2 tháng/8 tháng). Như vậy số tiền thưởng được miễn thuế TNCN là: 1,5 triệu đồng (1/4 x 6 triệu đồng). Trường hợp khoản tiền thưởng năm 2009 được chi trả vào quý I năm 2010 thì đơn vị chi trả không phải kê khai quyết toán thuế năm 2010 đối với phần tiền thưởng thuộc diện được miễn thuế; phần tiền thưởng không thuộc diện được miễn thuế đơn vị chi trả phải khấu trừ thuế và kê khai quyết toán thuế năm 2010. Cách thức xác định số tiền thưởng thuộc diện được miễn thuế và không thuộc diện được miễn thuế thực hiện tương tự như trường hợp chi trả trong năm 2009. ▪ Tương tự như tiền lương, đối với tiền thưởng của năm 2008 trở về trước nếu chi trả trong 6 tháng đầu năm 2009 thì vẫn thuộc thu nhập được miễn thuế, nếu chi trả trong 6 tháng cuối năm 2009 thì phải kê khai vào thu nhập chịu thuế để quyết toán thuế năm 2009. + Đối với các khoản lợi ích khác (bằng tiền hoặc không bằng tiền): nếu chi trả trong 6 tháng đầu năm 2009 thì không phải kê khai quyết toán, nếu chi vào 6 tháng cuối năm 2009 thì phải kê khai quyết toán thuế năm 2009. ▪ Đối với cá nhân được đơn vị chi trả thu nhập bố trí phương tiện đưa đón từ nhà đến nơi làm việc và ngược lại hàng ngày (trừ các đối tượng được hưởng theo chế độ quy định) thì phải tính vào thu nhập chịu thuế của cá nhân thụ hưởng khoản lợi ích này. Đơn vị chi trả thu nhập căn cứ vào thời gian sử dụng phương tiện, chi phí nhiên liệu phục vụ đưa đón cá nhân tự xác định TNCN thụ hưởng trong 6 tháng cuối năm 2009 để kê khai vào thu nhập chịu thuế của cá nhân đó, đồng thời thông báo cho cá nhân thụ hưởng biết để cá nhân đó kê khai vào thu nhập của mình khi quyết toán thuế.



▪ Đối với cá nhân được đơn vị chi trả thu nhập bố trí ở tại nơi làm việc trong 6 tháng cuối năm 2009 thì phải tính vào thu nhập của cá nhân thụ hưởng khoản lợi ích này. Thu nhập này được xác định căn cứ vào chi phí khấu hao tính theo tỷ lệ giữa diện tích cá nhân đó sử dụng với diện tích sử dụng của cả căn nhà đó. Mức thu nhập tính vào thu nhập chịu thuế của cá nhân không vượt quá 15% tổng thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công (chưa bao gồm thu nhập được hưởng từ việc ở tại nơi làm việc). ▪ Đối với các khoản khoán chi (như văn phòng phẩm, điện thoại, trang phục, ăn ca,...) nếu đã có văn bản hướng dẫn của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về đối tượng được hưởng, về chế độ chi thì thực hiện theo hướng dẫn của văn bản đó và không tính vào thu nhập của cá nhân nhận khoản khoán thu nhập này. Đối với các đơn vị chi trả thu nhập là doanh nghiệp, mức khoản chi được thực hiện theo quy định của Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp và các văn bản hướng dẫn của Luật thuế thu nhập doanh nghiệp. Trường hợp Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp và các văn bản hướng dẫn Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp không có hướng dẫn cụ thể về mức khoán chi thì mức khoán chi được thực hiện theo quyết định của Hội đồng quản trị hoặc giám đốc hoặc Hội đồng thành viên (đối với doanh nghiệp); Các trường hợp chi cao hơn mức khoán quy định thì phần khoán chi cao hơn quy định phải tính vào thu nhập chịu thuế. - Đối với thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, chứng khoán, từ bản quyền, nhượng quyền thương mại: nếu chi trả các khoản thu nhập từ đầu tư vốn, từ chuyển nhượng vốn, từ bản quyền, từ nhượng quyền thương mại của năm 2009 trước ngày 01/7/2010 thì các khoản thu nhập này thuộc thu nhập được miễn thuế, đơn vị chi trả không phải kê khai quyết toán thuế; nếu chi trả sau ngày 30/6/2010 thì phải tính thuế đối với khoản thu nhập này. Trường hợp ứng trước các khoản thu nhập này có nguồn gốc của năm 2010 và những năm tiếp theo trong năm 2009 thì phải tính thuế và kê khai quyết toán thuế năm 2009 đối với phần thu nhập chi trả ứng trước. Đối với các khoản thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng chứng khoán của các năm từ năm 2008 trở về trước, năm 2009 mới được chi trả thì cũng thuộc thu nhập được miễn thuế TNCN; đơn vị chi trả không phải kê khai quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm 2009 đối với các khoản này. - Đối với thu nhập từ trúng thưởng: thu nhập từ trúng thưởng không thuộc diện được miễn thuế TNCN theo hướng dẫn tại Thông tư số 160/2009/TT-BTC của Bộ Tài



chính; vì vậy đơn vị chi trả các khoản tiền thưởng này phải khấu trừ thuế và kê khai quyết toán theo quy định. * Hồ sơ khai quyết toán thuế bao gồm: - Tờ khai quyết toán thuế TNCN theo mẫu số 05/KK-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC ngày 05/02/2010 của Bộ Tài chính và các bảng kê chi tiết ban hành kèm theo Thông tư này, cụ thể như sau: + Bảng kê thu nhập từ tiền lương, tiền công trả cho cá nhân có ký hợp đồng lao động theo mẫu số 05A/BK-TNCN, không phân biệt thu nhập đã đến mức phải nộp thuế hay chưa phải nộp thuế. Trường hợp đơn vị chi trả thu nhập thực hiện quyết toán thay cho người lao động theo hướng dẫn tại Thông tư số 02/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính thì trong Bảng kê, đơn vị phản ánh thêm nội dung tổng số thuế TNCN thực tế phải nộp năm 2009, số thuế còn phải khấu trừ thêm, số đã nộp thừa. + Bảng kê thu nhập từ tiền lương, tiền công trả cho cá nhân không ký hợp đồng lao động theo mẫu số 05B/BK-TNCN. Trong đó theo hướng dẫn tại Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính thì các tờ khai liên quan đến thu nhập chi trả cho cá nhân làm việc tại Khu kinh tế đã ghép chung vào tờ khai theo mẫu số 05/KK-TNCN và các bảng kê kèm theo. Do đó, đơn vị chi trả thu nhập không phải lập các tờ khai theo mẫu số 01/KKQT-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 176/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính. - Trường hợp đơn vị có chi trả các khoản thu nhập từ đầu tư vốn, từ chuyển nhượng chứng khoán, từ bản quyền, nhượng quyền thương mại, từ trúng thưởng cho cá nhân, trả thu nhập từ kinh doanh cho cá nhân không cư trú; đơn vị phải lập tờ khai theo mẫu số 06/KK-TNCN, bảng kê theo mẫu số 06B/BK-TNCN (nếu có chi trả thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán). - Đối với các Công ty bảo hiểm, Công ty xổ số có chi trả tiền hoa hồng cho các đại lý phải thực hiện lập bảng kê quyết toán số thuế thu nhập cá nhân đã khấu trừ của các đại lý theo mẫu số 02/KK-XS, Bảng kê theo mẫu số 02A/BK-XS ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính (nếu là Công ty xổ số), mẫu số 02/KK-BH ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính (nếu là Công ty bảo hiểm). Trong đó, nếu chi trả hoa hồng theo từng tháng thì không phải khai hoa hồng chi trả từ tháng 01/2009 đến hết tháng 6/2009; trường hợp thanh toán tiền hoa hồng không theo tháng thì phải căn cứ vào hợp đồng, tỷ lệ hoa hồng trên doanh thu để xác định số tiền hoa hồng được miễn thuế trong 6 tháng đầu năm 2009,



số tiền hoa hồng phải tính vào thu nhập chịu thuế để kê khai quyết toán thuế thu nhập cá nhân. * Nơi nộp hồ sơ quyết toán thuế: - Đối với đơn vị trả thu nhập là tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh: nộp hồ sơ khai quyết toán thuế tại cơ quan thuế trực tiếp quản lý tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh. Trường hợp cơ quan thuế có thực hiện uỷ nhiệm thu thì đơn vị chi trả thu nhập nộp hồ sơ cho đơn vị được uỷ nhiệm. - Đối với các trường hợp khác: + Cơ quan Trung ương, cơ quan thuộc, trực thuộc Bộ, ngành, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cơ quan cấp tỉnh nộp hồ sơ khai thuế tại Cục Thuế. + Cơ quan thuộc, trực thuộc Uỷ ban nhân dân cấp huyện, cơ quan cấp huyện nộp hồ sơ khai thuế tại Chi cục Thuế. + Cơ quan ngoại giao, tổ chức quốc tế, Văn phòng đại diện của các tổ chức nước ngoài,... nộp hồ sơ khai thuế tại Cục Thuế nơi cơ quan đóng trụ sở chính. * Phương thức nộp hồ sơ quyết toán: Thực hiện cải cách hành chính, tạo thuận lợi cho đối tượng nộp thuế; đơn vị chi trả thu nhập có thể nộp hồ sơ quyết toán thuế theo một trong các phương thức sau: Nộp hồ sơ trực tiếp tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ của cơ quan thuế quản lý trực tiếp; Truyền các dữ liệu liên quan đến quyết toán thuế về cơ quan thuế quản lý trực tiếp thông qua internet. Cơ quan thuế thông báo để các đơn vị chi trả biết địa chỉ nhận dữ liệu về quyết toán thuế thu nhập cá nhân. Gửi hồ sơ quyết toán thuế đến cơ quan thuế quản lý trực tiếp qua đường bưu điện. Trường hợp người lao động ký hợp đồng với đơn vị chi trả thu nhập nhận lương không có thuế thu nhập cá nhân, tiền thuế thu nhập cá nhân được tính riêng và do cơ quan chi trả thu nhập nộp thay, nay quyết toán thuế nếu đơn vị chi trả thu nhập không hoàn trả tiền thuế được miễn cho người lao động thì cũng không đuợc tính khoản thuế được miễn này vào chi phí tiền lương, tiền công trong tổng chi phí khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Theo hướng dẫn tại Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính thì đơn vị chi trả thu nhập phải cấp chứng từ khấu trừ cho các cá nhân phải khấu trừ thuế. Tuy nhiên để giảm bớt số lượng chứng từ cần cấp, các đơn vị chi trả chỉ phải cấp chứng từ khấu trừ cho các cá nhân thuộc diện phải quyết toán thuế trực tiếp với cơ quan thuế hoặc có yêu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ số thuế nộp thừa sang kỳ sau. Các trường hợp khác không phải cấp chứng từ khấu trừ.



d. Kê khai quyết toán thuế đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công, thu nhập từ kinh doanh: * Các trường hợp phải kê khai quyết toán thuế: Cá nhân có số thuế phải nộp trong 6 tháng cuối năm 2009 lớn hơn số thuế đã khấu trừ hoặc tạm nộp. Cá nhân có yêu cầu được hoàn thuế hoặc bù trừ số thuế nộp thừa vào kỳ sau. Cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công, từ kinh doanh tự tính số thuế phải nộp và số thuế đã khấu trừ (hoặc tạm nộp) trong năm để xác định mình có thuộc đối tượng phải quyết toán thuế thu nhập cá nhân hay không. * Hồ sơ quyết toán thuế: - Cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công: + Khai theo các chỉ tiêu tương ứng trong Tờ khai quyết toán thuế theo mẫu số 09/KK-TNCN, phụ lục theo mẫu số 09A/PL-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính, phụ lục theo mẫu số 09C/PL-TNCN (nếu có đăng ký giảm trừ gia cảnh) ban hành kèm theo Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính. + Các chứng từ chứng minh số thuế đã khấu trừ, đã tạm nộp trong kỳ, việc kê khai căn cứ các chứng từ khấu trừ thuế do đơn vị chi trả cấp. + Trường hợp nhận thu nhập từ các tổ chức quốc tế, Đại sứ quán, Lãnh sự quán và nhận thu nhập từ nước ngoài phải có tài liệu chứng minh hoặc xác nhận về số tiền đã trả của đơn vị, tổ chức trả thu nhập ở nước ngoài và kèm theo thư xác nhận thu nhập năm theo mẫu số 20/TXN-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính. + Nơi nộp hồ sơ quyết toán thuế là cơ quan thuế trực tiếp quản lý đơn vị trả thu nhập. Trường hợp cá nhân khai thuế trực tiếp với cơ quan thuế thì nộp hồ sơ quyết toán thuế tại cơ quan thuế cá nhân khai thuế trực tiếp. Đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công từ 02 nơi trở lên thì nộp hồ sơ quyết toán tại một cơ quan thuế nơi cá nhân đăng ký giảm trừ gia cảnh hoặc tại cơ quan thuế cá nhân đăng ký quản lý. + Thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế chậm nhất là 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm 2009. - Đối với cá nhân kinh doanh: + Hồ sơ khai quyết toán thuế bao gồm: Tờ khai quyết toán thuế theo mẫu số 09/KK-TNCN, phụ lục theo mẫu số 09B/PL-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số



20/2010/TT-BTC, mẫu số 09C/PL-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 84/2008/TT-BTC (nếu có đăng ký giảm trừ gia cảnh) và các chứng từ chứng minh số thuế đã tạm nộp trong kỳ (nếu kê khai quyết toán để hoàn thuế). + Nơi nộp hồ sơ quyết toán thuế là Chi cục Thuế trực tiếp quản lý; + Thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế chậm nhất là 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm 2009. - Đối với nhóm cá nhân kinh doanh: cá nhân đứng tên đại diện cho nhóm cá nhân kinh doanh lập hồ sơ khai quyết toán theo mẫu số 08B/KK-TNCN (ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính) để xác định thu nhập chịu thuế chung của cả nhóm và thu nhập chịu thuế riêng của từng cá nhân trong nhóm kinh doanh. + Mỗi cá nhân trong nhóm kinh doanh được nhận 01 bản chính của tờ khai quyết toán của nhóm và thực hiện khai quyết toán thuế của cá nhân. Hồ sơ khai quyết toán thuế đối với từng cá nhân trong nhóm kinh doanh gồm: Tờ khai quyết toán thuế của nhóm cá nhân kinh doanh (theo mẫu số 08B/KK-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính). Tờ khai thuế theo mẫu số 09/KK-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính, phụ lục theo mẫu số 09C/PL-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 84/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính (nếu có đăng ký giảm trừ gia cảnh). Các chứng từ đã tạm nộp thuế thu nhập cá nhân trong kỳ. + Nơi nộp hồ sơ khai quyết toán thuế là Chi cục Thuế nơi nhóm cá nhân kinh doanh thực hiện hoạt động kinh doanh. + Đối với cá nhân, nhóm cá nhân kinh doanh có từ 02 địa điểm kinh doanh trở lên thì thực hiện nộp hồ sơ quyết toán thuế là một Chi cục Thuế nơi cá nhân đăng ký giảm trừ gia cảnh. + Đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công: chỉ kê khai thu nhập tính thuế tương ứng với kỳ tính thuế từ ngày 01/7/2009 đến 31/12/2009. Việc xác định thu nhập từ tiền lương, tiền công được miễn thuế (để loại trừ không phải khai quyết toán) thực hiện theo Thông tư số 160/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính và lưu ý ở phần quyết toán của đơn vị chi trả thu nhập nêu trên. Để đảm bảo quyền lợi của đối tượng nộp thuế, trường hợp khi quyết toán thuế cá nhân mới nộp hồ sơ chứng minh người phụ thuộc thì vẫn được tính giảm trừ.



+ Khai theo các chỉ tiêu tương ứng trong tờ khai quyết toán thuế theo mẫu số 09/KK-TNCN, phụ lục theo mẫu số 09A/PL-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính, phụ lục theo mẫu số 09C/PL-TNCN (nếu có đăng ký giảm trừ gia cảnh) ban hành kèm theo Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính. Các chứng từ chứng minh số thuế đã khấu trừ, đã tạm nộp trong kỳ, việc kê khai căn cứ các chứng từ khấu trừ thuế do đơn vị chi trả cấp. + Trường hợp nhận thu nhập từ các tổ chức quốc tế, Đại sứ quán, Lãnh sự quán và nhận thu nhập từ nước ngoài phải có tài liệu chứng minh hoặc xác nhận về số tiền đã trả của đơn vị, tổ chức trả thu nhập ở nước ngoài và kèm theo thư xác nhận thu nhập năm theo mẫu số 20/TXN-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính. Nơi nộp hồ sơ quyết toán thuế là cơ quan thuế trực tiếp quản lý đơn vị trả thu nhập. Trường hợp cá nhân khai thuế trực tiếp với cơ quan thuế thì nộp hồ sơ quyết toán thuế tại cơ quan thuế cá nhân khai thuế trực tiếp. - Đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công từ 02 nơi trở lên thì nộp hồ sơ quyết toán tại một cơ quan thuế nơi cá nhân đăng ký giảm trừ gia cảnh hoặc tại cơ quan thuế cá nhân đăng ký quản lý. Thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế chậm nhất là 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm 2009. - Cá nhân vừa có thu nhập từ tiền lương, tiền công, vừa có thu nhập từ kinh doanh: + Khai đầy đủ các chỉ tiêu trong Tờ khai quyết toán thuế theo mẫu số 09/KK-TNCN; Phụ lục theo mẫu số 09A/PL-TNCN; 09B/PL-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính, 09C/PL-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính (nếu có đăng ký giảm trừ gia cảnh). + Nơi nộp hồ sơ quyết toán thuế là Chi cục Thuế nới cá nhân hoạt động sản xuất kinh doanh. + Thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế chậm nhất là 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm 2009. Theo hướng dẫn tại Thông tư số 20/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính thì các tờ khai liên quan đến thu nhập của cá nhân nhận được do làm việc tại Khu kinh tế đã ghép chung vào tờ khai theo mẫu số 09/KK-TNCN và các bảng kê kèm theo. Do đó, cá nhân không phải lập các tờ khai theo mẫu số 02/KKQT-TNCN, 03/KKQT-TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 176/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính.



Cá nhân thuộc đối tượng được giảm thuế có thu nhập từ kinh doanh quyết toán trực tiếp với Chi cục Thuế nơi có khu kinh tế. Trường hợp cá nhân vừa có địa điểm kinh doanh tại khu kinh tế, vừa có địa điểm kinh doanh ngoài khu kinh tế thì thực hiện quyết toán thuế tại nơi có địa điểm kinh doanh mà cá nhân đăng ký giảm trừ gia cảnh. Cá nhân phải có thêm bản sao giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh làm căn cứ xác nhận cá nhân có sản xuất kinh doanh tại khu kinh tế * Các khoản giảm trừ được tính khi quyết toán thuế: Cá nhân có thu nhập từ kinh doanh, từ tiền lương, tiền công (trong 6 tháng đầu năm) được miễn thuế TNCN nên chỉ phải khai quyết toán phần thu nhập và số thuế phải nộp của 6 tháng cuối năm 2009 và các khoản giảm trừ tương ứng với thu nhập phải nộp thuế của 6 tháng cuối năm 2009. - Đối với giảm trừ các khoản đóng góp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm trách nhiệm bắt buộc: các khoản bảo hiểm đã đóng một lần cho cả năm thì kê khai giảm trừ bằng 50% tổng số tiền đã đóng; đối với khoản bảo hiểm đóng theo tháng thì kê khai giảm trừ theo số thực đóng của 6 tháng cuối năm 2009. - Đối với giảm trừ gia cảnh: số tiền giảm trừ được tính theo thực tế giảm trừ gia cảnh của 6 tháng cuối năm 2009; cụ thể như sau: + Về giảm trừ cho bản thân người có thu nhập: Mức được giảm trừ là 24 triệu đồng (6 tháng x 4 triệu đồng/tháng). + Về giảm trừ cho người phụ thuộc: Mức giảm trừ được tính theo số người phụ thuộc, số tháng được tính giảm trừ và mức tiền được trừ cho một người một tháng (1,6 triệu đồng/người/tháng).Cá nhân khai giảm trừ gia cảnh phải có chứng từ chứng minh kèm theo (nếu trước đó chưa nộp cho cơ quan thuế). - Đối với giảm trừ đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học: Mức giảm trừ tính theo số chi thực tế trong 6 tháng cuối năm 2009. Căn cứ kê khai giảm trừ là chứng từ đóng tiền hoặc xác nhận của đơn vị chi trả về số tiền đóng qua đơn vị chi trả hộ. * Về việc xác định số thuế phải nộp: Theo quy định của Luật thuế TNCN thì việc xác định số thuế phải nộp của cá nhân có thu nhập từ kinh doanh, từ tiền lương tiền công được căn cứ vào thu nhập tính thuế và thuế suất (theo biểu luỹ tiến từng phần); biểu thuế luỹ tiến từng phần có thể tính theo thu nhập tính thuế bình quân tháng hoặc thu nhập tính thuế cả năm. - Thực hiện miễn thuế TNCN 6 tháng đầu năm 2009 theo Nghị quyết của Quốc hội nên khi xác định số thuế phải nộp của 6 tháng cuối năm 2009, thực hiện như sau:



+ Lấy tổng thu nhập tính thuế của 6 tháng cuối năm chia (:) cho 6 để xác định thu nhập tính thuế bình quân tháng; + Căn cứ thu nhập tính thuế bình quân tháng và mức thuế suất thuế TNCN tương ứng theo biểu luỹ tiến từng phần để xác định số thuế TNCN phải nộp của tháng. + Lấy số thuế TNCN phải nộp của tháng nhân (x) với 6 để xác định được số thuế phải nộp của cả 6 tháng cuối năm. - Đối với cá nhân vừa có thu nhập thuộc diện được giảm 50% số thuế phải nộp do làm việc tại khu kinh tế, vừa có thu nhập phải nộp thuế thì việc xác định số thuế TNCN được giảm do làm việc trong khu kinh tế được xác định theo công thức:

Ví dụ: Ông X là người độc thân không có người phụ thuộc phải nuôi dưỡng, hiện đang làm công nhân tại Khu kinh tế Lao Bảo với mức thu nhập 7 triệu đồng/tháng, ngoài ra hàng tháng ông có thu nhập chịu thuế (doanh thu – chi phí) từ tiền cho thuê nhà tại Huế mới mức 5 triệu đồng/tháng. Năm 2009, Ông X quyết toán thuế như sau: - Tổng thu nhập 6 tháng cuối năm là: 72 triệu đồngTrong đó: + Thu nhập trong khu kinh tế: 7 triệu x 6 tháng = 42 triệu đồng + Thu nhập từ cho thuê nhà: 5 triệu x 6 tháng = 30 triệu đồng - Thu nhập tính thuế sau khi giảm trừ gia cảnh: 72 triệu – 24 triệu = 48 triệu đồng. - Thu nhập bình quân 1 tháng: 48 triệu / 6 tháng = 8 triệu đồng - Thuế TNCN phải nộp của 1 tháng:(8 triệu – 5 triệu) x 10% + 5 triệu x 5% = 550.000 đồng - Thuế TNCN phải nộp của 6 tháng cuối năm 2009: 550.000 đồng/tháng x 6 tháng = 3.300.000 đồng - Phần thuế TNCN được giảm tương ứng với thu nhập phát sinh trong khu kinh tế Lao Bảo là: Áp dụng công thức ta có: 50% x 3,3 triệu đồng x (42 triệu / 72 triệu) = 962.500 đồng - Thuế TNCN còn phải nộp là: 3.300.000 đồng - 962.500 đồng = 2.337.500 đồng


Số thuế TNCN được giảm 50%

= 50% xTổng số thuế phải nộp (chưa được giảm thuế)

x

Thu nhập phát sinh trong khu kinh tế được giảm thuếTổng thu nhập của 6 tháng cuối năm


* Xác định thu nhập chịu thuế đối với một số trường hợp cụ thể: - Đối với cá nhân vừa có thời gian làm việc tại Việt Nam vừa có thời gian làm việc tại nước ngoài, khi nghỉ hưu được công ty mẹ ở nước ngoài chi trả tiền trợ cấp hưu trí thì khoản trợ cấp này là thu nhập chịu thuế TNCN nhưng chi tính cho phần thu nhập tương ứng với thời gian công tác tại Việt Nam, cách tính cụ thể như sau:

- Đối với người nước ngoài đồng thời làm việc ở Việt Nam và ở nước ngoài có thu nhập được xác định là thu nhập toàn cầu (không tách riêng được phần thu nhập trả cho công việc làm tại Việt Nam) thì tổng thu nhập phát sinh tại Việt Nam được xác định theo một trong hai cách sau:

(*) Tổng số ngày làm việc trong năm tính theo chế độ quy định tại Bộ Luật Lao động của Việt nam.Hoặc:

Ví dụ: Ông A quốc tịch Nhật bản công tác tại Công ty Mitsubishi Nhật bản. Từ 01/01/2009 ông được chuyển sang Công ty Mitsubishi Việt Nam để làm việc bán thời gian, tiền lương do Công ty Mitsubishi Nhật bản thanh toán trực tiếp với mức lương hàng tháng là 10.000 USD (120.000 USD/năm). Tổng số thời gian ông có mặt tại Việt Nam trong năm 2009 là 150 ngày do đó ông thuộc đối tượng không cư trú tại Việt Nam, trong đó thời gian làm việc thực tế là 105 ngày. Tổng số ngày lao động theo quy định của Công ty trong năm 2009 là 260 ngày. Đối với khoản thu nhập phát sinh tại


Thu nhập chịu thuế TNCN

=Khoản trợ cấp hưu

trí được hưởng x

Thời gian công tác tại Việt Nam

Tổng thời gian công tác ở Việt Nam và nước ngoài được hưởng trợ cấp

Tổng thu nhập phát sinh tại Việt Nam

=

Số ngày làm việc tại Việt Nam

x

Thu nhập từ tiền lương, tiền công toàn cầu (trước thuế)

+

Thu nhập chịu thuế khác (trước thuế) phát sinh tại Việt Nam

Tổng số ngày làm việc trong năm (*)

Tổng thu nhập phát sinh tại Việt Nam

=

Số ngày có mặt ở Việt Nam

x

Thu nhập từ tiền lương, tiền công toàn cầu (trước thuế)

+

Thu nhập chịu thuế khác (trước thuế) phát sinh tại Việt Nam

365 ngày


Việt Nam (tương ứng với thời gian làm việc tại Việt Nam) của ông A được xác định theo một trong 2 cách sau: + Cách thứ nhất:

Thuế TNCN phải nộp: 48.462 USD x 20% = 9.692,4 USD + Hoặc xác định TNCN theo cách thứ hai:

Thuế TNCN phải nộp: 49.315 USD x 25% = 9.863 USD e. Quyết toán thuế TNCN thông qua đơn vị chi trả thu nhập: * Đối tượng được uỷ quyền thực hiện quyết toán: Để đơn giản thủ tục quyết toán thuế TNCN đối với người có thu nhập từ tiền lương, tiền công tại một nơi duy nhất mà thuộc đối tượng phải quyết toán thuế TNCN theo Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính; tại điểm 4.2, Điều 7 của Thông tư số 02/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính có hướng dẫn: “Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công nếu chỉ nhận thu nhập từ một đơn vị chi trả duy nhất có số thuế phải nộp lớn hơn số thuế phải khấu trừ có thể thực hiện quyết toán qua đơn vị chi trả thu nhập”. Trên thực tế số cá nhân nhận thu nhập ở một nơi nhưng có số thuế đã khấu trừ lớn hơn số thuế phải nộp là tương đối nhiều. Để giảm số lượng cá nhân phải quyết toán thuế trực tiếp với cơ quan thuế, thì đối với trường hợp cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công nếu chỉ nhận thu nhập từ một đơn vị chi trả duy nhất và có số thuế phải nộp nhỏ hơn số thuế đã khấu trừ vẫn có thể thực hiện quyết toán qua đơn vị chi trả thu nhập. * Hồ sơ, thủ tục quyết toán thuế TNCN thông qua đơn vị chi trả: Cá nhân uỷ quyền quyết toán thông qua đơn vị chi trả phải nộp cho cơ quan chi trả các loại giấy tờ sau: - Giấy uỷ quyền quyết toán thuế TNCN theo mẫu số 04-2/TNCN ban hành kèm theo Thông tư số 60/2007/TT-BTC ngày 14/6/2007 của Bộ Tài chính; - Các hoá đơn, chứng từ chứng minh các khoản được tính giảm trừ như: chứng từ thu tiền đóng từ thiện, nhân đạo, khuyến học; chứng từ thu tiền đóng các khoản bảo


Tổng TN phát sinh tại Việt Nam

=105 ngày

x 120.000 USD = 48.462 USD260 ngày

Tổng TN phát sinh tại Việt Nam

=150 ngày

x 120.000 USD = 49.315 USD365 ngày


hiểm bắt buộc theo quy định (nếu cá nhân tự đóng); hồ sơ chứng minh người phụ thuộc (nếu chưa nộp cho cơ quan thuế);... Cá nhân đã được đơn vị chi trả quyết toán thay thì không phải thực hiện các thủ tục quyết toán thuế TNCN theo hướng dẫn tại Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính. Đơn vị chi trả thu nhập căn cứ vào giấy uỷ quyền của cá nhân có thu nhập, tổng thu nhập chịu thuế đã chi trả, bản đăng ký giảm trừ gia cảnh (hoặc hồ sơ chứng minh người phụ thuộc) và các chứng từ chứng minh số tiền đóng bảo hiểm, các chứng từ đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học của cá nhân có thu nhập để thực hiện tính giảm trừ cho người nộp thuế và xác định số thuế phải nộp cho cá nhân có thu nhập. Đơn vị chi trả thu nhập thực hiện khấu trừ ngay số thuế còn thiếu của những cá nhân còn phải nộp vào ngân sách nhà nước. * Về cách thức lập tờ khai quyết toán: Việc lập tờ khai quyết toán thuế TNCN được thực hiện theo hướng dẫn tại công văn số 450/TCT-TNCN ngày 08/02/2010 của Tổng cục Thuế về việc hướng dẫn tờ khai thuế TNCN. * Vê cấp chứng từ khấu trừ thuế TNCN: Đơn vị chi trả thu nhập chỉ cấp chứng từ khấu trừ thuế cho những cá nhân mà khi quyết toán thay có phát sinh số thuế nộp thừa cần phải hoàn thuế hoặc những cá nhân có yêu cầu giảm thuế do gặp thiên tai, hoả hoạn, bệnh hiểm nghèo. Những trường hợp cá nhân đã yêu cầu đơn vị chi trả thu nhập cấp chứng từ khấu trừ để chứng minh số thuế đã khấu trừ trong kỳ thì không thuộc đối tượng được uỷ quyền cho đơn vị chi trả quyết toán thay. 2.2.2.2. Quy định về miễn thuế giảm thuế thu nhập cá nhân * Miễn thuế thu nhập cá nhân trong 6 tháng đầu năm 2009 Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XII đã thông qua Nghị quyết về điều chỉnh mục tiêu tổng quát, một số chỉ tiêu kinh tế, ngân sách nhà nước, phát hành bổ sung trái phiếu chính phủ năm 2009 và miễn, giảm thuế thu nhập các nhân, trong đó tại điều 4 của Nghị quyết qui định: “Miễn toàn bộ số thuế thu nhập các nhân từ tháng 01/2009 đến hết tháng 6/2009 đã giãn cho các đối tượng; Tiếp tục miễn số thuế thu nhập các nhân từ ngày 01/7/2009 đến hết năm 2009 đối với thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, từ bản quyền, nhượng quyền thương mại”.



Như vậy, 6 tháng đầu năm 2009, toàn bộ số thuế thu nhập cá nhân đã xử lý giãn thuộc diện sẽ được miễn nộp. Tuy nhiên, việc kê khai số thuế thu nhập cá nhân được miễn như thế nào cho khoa học, hợp lý và hiệu quả là vấn đề cần xem xét. Theo thông tư số 27/2009/TT-BTC, ngày 06/2/2009 của Bộ Tài chính, đối tượng được giãn nộp thuế TNCN bao gồm: - Cá nhân cư trú có thu nhập chịu thuế từ kinh doanh; thu nhập từ tiền lương, tiền công; thu nhập từ đầu tư vốn; thu nhập từ chuyển nhượng vốn (bao gồm cả chuyển nhượng chứng khoán); thu nhập từ bản quyền; thu nhập từ nhượng quyền thương mại; thu nhập từ nhận thừa kế; thu nhập từ nhận quà tặng; - Cá nhân không cư trú có thu nhập chịu thuế từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn (bao gồm cả chuyển nhượng chứng khoán); thu nhập từ bản quyền; thu nhập từ nhượng quyền thương mại. Trong các loại thu nhập được miễn trên, chỉ có thu nhập từ kinh doanh, thu nhập từ tiền lương là hai khoản thu nhập tính thuế theo năm, áp dụng biểu thuế luỹ tiến từng phần và được tính giảm trừ gia cảnh. Còn đối với khoản thu nhập từ kinh doanh, cá nhân trong năm tạm kê khai nộp thuế theo quí, đối với khoản thu nhập từ tiền lương, trong năm cơ quan trả thu nhập kê khai khấu trừ (nộp thay). Cuối năm cá nhân tổng hợp các khoản thu nhập chịu thuế, xác định chính xác người phụ thuộc, các khoản chi từ thiện (nếu có) để xác định thu nhập tính thuế, từ đó tính được số thuế thu nhập các nhân phải nộp. Theo đó tổ chức, cá nhân trả các khoản thu nhập hàng tháng vẫn phải lập tờ khai số thuế đã khấu trừ theo quy định hiện hành và nộp tờ khai để cơ quan thuế nắm số thuế phát sinh nhưng được giãn nộp. Căn cứ vào đó, trong 6 tháng đầu năm dựa trên số thu nhập thực trả, số đăng ký về người phụ thuộc, cơ quan trả thu nhập hay cá nhân kinh doanh đã nộp tờ khai cho cơ quan thuế. Như vậy, việc miễn thuế thu nhập các nhân trong 6 tháng đầu năm sẽ dẫn đến 2 cách tính số thuế được miễn: Thứ nhất: Căn cứ số thu nhập thực trả của 6 tháng đầu năm, các tờ khai giảm trừ gia cảnh của từng cá nhân mà cơ quan chi trả đã khấu trừ, số thuế cơ quan trả thu nhập kê khai hoặc cá nhân khai thuộc diện được miễn thuế.Cách tính này đơn giản, nhưng chưa chính xác vì loại thu nhập từ tiền lương, tiền công được tính theo năm. Cơ quan trả thu nhập dễ lợi dụng tránh thuế bằng cách tập trung trả thu nhập trước vào 6 tháng đầu năm. Thứ hai: Tổng hợp thu nhập năm 2009, cá nhân quyết toán về người phụ thuộc, chứng từ đóng góp từ thiện (nếu có) xác định thu nhập tính thuế. Căn cứ biểu thuế luỹ



tiến từng phần tính số thuế phải nộp của năm 2009. Miễn thuế 6 tháng đầu năm, tức là giảm 50% số thuế phải nộp của năm 2009. Cách tính này đảm bảo đúng theo Luật Thuế thu nhập các nhân hiện hành vì thu nhập tính theo năm, số nhận trong năm chỉ là tạm nộp. Cách tính thứ 2 cũng hợp lý cả đối với những người đầu năm không có thu nhập, nhưng cuối năm có thu nhập hoặc trong năm có một số tháng có thu nhập, một số tháng lại không có, vừa hạn chế được sự gian lận trong kê khai thu nhập, vừa đảm bảo sự minh bạch khi xử lý miễn thuế thu nhập các nhân. * Các bước về giảm trừ gia cảnh: Đối tượng thuộc diện nộp thuế từ 01/01/2009 mở rộng hơn, bao gồm cả người có thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng bất động sản, nhượng quyền thương mại, thu nhập thừa kế, quà tặng trước đây chưa có chính sách động viên hoặc được miễn thuế. Cá nhân, hộ kinh doanh, người hành nghề độc lập hoặc người có thu nhập từ chuyển nhượng vốn đang nộp thuế thu nhập doanh nghiệp sang nộp thuế thu nhập cá nhân khi luật thuế thu nhập cá nhân chính thức có hiệu lực. - Theo quy định, mọi người đều phải đăng ký mã số thuế. Khác với pháp lệnh thuế thu nhập cá nhân, Luật thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực từ 01/01/2009 quy định mọi người có thu nhập đều phải chịu thuế. Tuy nhiên, mỗi cá nhân được trừ ra một khoản

4 triệu đồng/tháng gọi là chiết giảm gia cảnh và 1,6 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc và không hạn chế số người phụ thuộc (ảnh 2). Người phụ thuộc được giảm trừ theo quy định là: con bao gồm con đẻ, con nuôi, con ngoài giá thú, dưới 18 tuổi (được tính đủ theo tháng).

Ảnh 2: Giảm trừ gia cảnh. Ví dụ: Con anh Nguyễn Văn A sinh tháng 7 năm 1992. Trường hợp này con anh Nguyễn Văn A được tính là người phụ thuộc đến hết tháng 6 năm 2010. Con trên 18 tuổi bị tàn tật, không có khả năng lao động. hoặc đang con theo học cao đẳng, đại học; vợ, chồng hoặc cha mẹ không có khả năng hoặc quá tuổi lao động; những người không nơi nương tựa mà người nộp thuế phải trực tiếp nuôi dưỡng theo quy định Thông tư 84/2008/TT-BTC. - Cùng với việc khai thuế, người có thu nhập chịu thuế sẽ khai luôn người phụ thuộc để hưởng giảm trừ gia cảnh. Đồng thời phải nộp các giấy tờ chứng minh về người phụ thuộc như giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn, giấy xác nhận về tình trạng



sức khỏe, khả năng lao động... trong thời hạn ba tháng kể từ đăng ký giảm trừ. Nếu thay đổi người phụ thuộc thì phải điều chỉnh chậm nhất là sau 30 ngày kể từ ngày có thay đổi. Điều cần lưu ý là người vợ ở nhà làm nội trợ không được tính là giảm trừ của người chồng ngoại trừ trên 55 tuổi, bị tàn tật, không có khả năng lao động hoặc có thu nhập hằng tháng dưới 500.000 đồng. Cơ quan thuế không hạn chế số người phụ thuộc nhưng người có thu nhập từ nhiều nguồn được lựa chọn giảm trừ cho một loại thu nhập và đăng ký tại một nơi duy nhất. Các trường hợp đã đăng ký kinh doanh hoặc đã có thu nhập từ tiền lương, tiền công trước năm 2009 thì thời hạn cuối cùng nộp hồ sơ là ngày 30/6/2009. Thu nhập tính thuế là số còn lại sau khi đã trừ các khoản bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội và chiết giảm gia cảnh cho bản thân, những người phụ thuộc mà người chịu thuế phải trực tiếp cấp dưỡng. Trường hợp các khoản giảm trừ gia cảnh cộng lại vượt quá tổng thu nhập thì cá nhân đó không phải chịu thuế. 2.2.2.3. Hoàn thuế thu nhập cá nhân Việc trả lại tiền thuế thu nhập cá nhân thuộc diện được miễn cho người nộp thuế được yêu cầu là phải được trả ngay lại cho người nộp. Đối với những người đã bị khấu trừ thuế tại các cơ quan chi trả thu nhập thì khá dễ dàng vì tiền thuế chưa nộp vào ngân sách. Tuy nhiên, đối với những đối tượng nộp thuế trực tiếp tại cơ quan thuế thì áp dụng như sau: * Cá nhân được hoàn thuế trong các trường hợp sau: Số tiền thuế thu nhập cá nhân đã nộp lớn hơn số thuế phải nộp trong kỳ tính thuế. Cá nhân đã nộp thuế thu nhập cá nhân nhưng có thu nhập tính thuế chưa đến mức phải nộp thuế và các trường hợp khác theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc hoàn thuế thu nhập cá nhân chỉ áp dụng đối với những cá nhân đã đăng ký thuế và có mã số thuế. * Hồ sơ hoàn thuế gồm có: Văn bản đề nghị hoàn thuế theo mẫu số 01/HTBT ban hành kèm theo Thông tư số 60/2007/TT-BTC ngày 14/6/2007 của Bộ Tài chính; Bản sao chứng minh thư nhân dân hoặc hộ chiếu; Tờ khai quyết toán thuế thu nhập cá nhân theo mẫu 06A/TNCN; Chứng từ khấu trừ thuế, biên lai thu thuế thu nhập cá nhân; Chứng từ xác định tình trạng kết thúc thời gian làm việc như quyết định nghỉ hưu, quyết định thôi việc, bản thanh lý hợp đồng lao động, bảng kê xác định ngày cư trú,...(nếu có). Tất cả được lập thành một bộ; Giấy uỷ quyền trong trường hợp uỷ quyền khai hoàn thuế (nếu có).


http://www.haugiang.gov.vn/Portal/Data/Sites/1/GalleryImages/thu%20tuc%20hanh%20chinh%20(31/THUE/TNCN/06A-TNCN%20Quyet%20toan%20truc%20tiep%20voi%20co%20quan%20thue.xls


* Nơi nộp hồ sơ hoàn thuế: Đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công, từ chuyển nhượng chứng khoán, hồ sơ hoàn thuế nộp tại cơ quan thuế quản lý trực tiếp đơn vị trả thu nhập. Đối với cá nhân có thu nhập từ kinh doanh, hồ sơ hoàn thuế nộp tại Chi cục Thuế nơi cá nhân thực hiện hoạt động kinh doanh. Đối với cá nhân vừa có thu nhập từ tiền lương, tiền công vừa có thu nhập từ kinh doanh, hồ sơ hoàn thuế nộp tại Chi cục Thuế nơi cá nhân thực hiện hoạt động kinh doanh. * Giải quyết hồ sơ hoàn thuế: Việc tiếp nhận hồ sơ hoàn thuế, trách nhiệm giải quyết hồ sơ hoàn thuế thực hiện theo hướng dẫn tại mục II phần G Thông tư số 60/2007/TT-BTC ngày 14/6/2007 của Bộ Tài chính. * Thời hạn giải quyết: Trường hợp hồ sơ hoàn thuế chưa đầy đủ, trong thời hạn 3 ngày làm việc, kể từ ngày tiếp nhận hồ sơ, cơ quan quản lý thuế phải thông báo cho NNT để hoàn chỉnh hồ sơ. Hồ sơ thuộc diện hoàn trước, kiểm tra sau thời hạn giải quyết là 15 ngày làm việc, kể từ ngày cơ quan thuế nhận được đủ hồ sơ hoàn thuế * Thủ tục hoàn thuế: Sau khi xác định hồ sơ hoàn thuế là hợp lệ, cơ quan thuế ra quyết định hoàn thuế và gửi quyết định hoàn thuế cho Kho bạc nhà nước đồng cấp và gửi cho cá nhân được hoàn thuế. Kho bạc nhà nước đồng cấp nhận được quyết định hoàn thuế của cơ quan thuế có trách nhiệm hoàn trả lại tiền thuế cho cá nhân được hoàn thuế.2.3. Thanh tra, xử lý các trường hợp vi phạm về kê khai và nộp thuế 2.3.1. Thanh tra Thuế thu nhập cá nhân Thanh tra là việc thực hiện chính sách, pháp luật tại Tổng cục Thuế bao gồm các nội dung: Thu thuế và các chính sách liên quan đến thuế; kinh phí của ngành thuế; đầu tư xây dựng, mua sắm trang thiết bị cho ngành thuế. Qua thanh tra để đánh giá thực trạng chấp hành pháp luật trong ngành thuế, biểu dương những việc làm tốt, chấn chỉnh, khắc phục những mặt chưa tốt, đồng thời kiến nghị, đề xuất với Chính phủ điều chỉnh, sửa đổi cơ chế, chính sách về thuế chưa phù hợp...



Đây là một nội dung quan trọng trong công tác quản lý thuế nói chung và thuế thu nhập cá nhân nói riêng. Thanh tra thuế được thực hiện bởi cơ quan thanh tra chuyên ngành thuế. Đối tượng thanh tra thuế là các tổ chức kinh tế và cá nhân có nghĩa vụ nộp thuế thu nhập cá nhân cho Nhà nước và bao gồm cả các đơn vị thuộc ngành thuế. Mục tiêu thanh tra thuế là phát hiện và xử lý các trường hợp sai trái nhằm giảm bớt những tổn thất cho Nhà nước và đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật. Đồng thời cũng qua quá trình thanh tra, có thể đánh giá thực trạng chấp hành pháp luật trong ngành thuế, biểu dương những việc làm tốt, chấn chỉnh, khắc phục những mặt chưa tốt, đồng thời phát hiện những thiếu sót, bất cập trong văn bản pháp luật thuế và quá trình tổ chức thực hiện, từ đó tìm ra những hướng giải quyết, đồng thời kiến nghị, đề xuất với Chính phủ điều chỉnh, sửa đổi cơ chế, chính sách về thuế chưa phù hợp... nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân. Thanh tra thuế được thực hiện dưới cá hình thức và phương pháp khác nhau. * Về hình thức thanh tra : - Xét theo thời gian tiến hành thanh tra: Hình thức thanh tra thường xuyên được thực hiện mang tính định kỳ, không phụ thuộc vào việc có xảy ra vụ việc hay không trong các đối tượng nộp thuế và các cơ quan quản lý thuế. Thanh tra đột xuất là hình thức thanh tra mang tính bất thường và đối tượng thanh tra không được biết trước. Hình thức này được tiến hành khi có những vụ việc xảy ra từ phía các đối tượng nộp thuế hoặc trong các cơ quan thuế để có biện pháp xử lý. - Xét theo phạm vi và nội dung : Thanh tra toàn diện : Được tiến hành với tất cả các nội dung thanh tra thuế, hoặc với tất cả đối tượng thanh tra. Hình thức này thường được áp dụng để phục vụ cho những nghiên cứu cải tiến lớn về hệ thống thuế. Thanh tra có trọng điểm : Được tiến hành chỉ với một số nội dung, một số đối tượng. Người ta thường chọn ra các đối tượng điển hình và tổ chức thanh tra , từ đó rút ra các kết luận chung cho toàn hệ thống. * Về phương pháp thanh tra thuế Tùy theo mục đích, yêu cầu và đối tượng thanh tra mà người ta áp dụng phương pháp thanh tra thuế thích hợp. Một số phương pháp sau thường được áp dụng: Phương pháp kiểm tra, đối chiếu và phương pháp phân tổ, thu nhập các thông tin về sự việc.



Trên thực tế, người ta cũng có thể kết hợp cả hai phương pháp này trong trường hợp cần thiết. 2.3.2. Xử lý vi phạm về kê khai và nộp thuế Căn cứ vào các trường hợp vi phạm và xử lý vi phạm được quy định tại Thông tư số 61/2007/TT-BTC ngày 14/6/2007 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế, có thể chia thành hai nhóm vi phạm chính: - Trường hợp không có gian lận: Cung cấp thông tin và hồ sơ thuế không chính xác, không đầy đủ, kịp thời: phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 5 triệu đồng; Chậm nộp thuế, phạt 0,05% số tiền thuế chậm nộp tính trên mỗi ngày nộp chậm; Khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn: phạt 10% tính trên số tiền thuế khai thiếu hoặc số tiền thuế được hoàn, số thuế được miễn, giảm cao hơn so với mức quy định của pháp luật về thuế. - Trường hợp có gian lận: Gian lận thuế như cố tình khai thiếu thu nhập hoặc khai tăng chi phí; cố tình trốn thuế sẽ bị phạt từ 1-3 lần số thuế chênh lệch do khai sai (số thuế trốn, số thuế gian lận). Chính phủ vừa ban hành Nghị định 13/2009/NĐ-CP ngày 13/2/2009 sửa đổi, bổ sung một số quy định về xử lý vi phạm pháp luật về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế theo hướng tăng thẩm quyền phạt tiền của cơ quan thuế đối với các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này. Cụ thể, đối với các hành vi vi phạm về thủ tục thuế, nhân viên đang thi hành công vụ có quyền phạt tiền đến 200.000 đồng và đội trưởng Đội Thuế có quyền phạt tiền đến 5.000.000 đồng thay vì quy định cũ chỉ là 100.000 đồng và 2.000.000 đồng. Chi cục trưởng Chi cục Thuế, trong phạm vi địa bàn quản lý của mình, có quyền phạt tiền đến 20 triệu đồng, tăng gấp đôi mức phạt cũ đối với hành vi chậm nộp hồ sơ đăng ký thuế, vi phạm chế độ cung cấp thông tin liên quan đến nghĩa vụ thuế hoặc không chấp hành quyết định hành chính thuế,... Quy định mới cũng bổ sung mức phạt tiền từ 500.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi nộp hồ sơ khai thuế quá thời hạn quy định trên 90 ngày nhưng không phát sinh số thuế phải nộp. Tuy nhiên, với việc xem xét giảm trừ mức phạt tiền đối với người nộp thuế vi phạm vừa có tình tiết tăng nặng, vừa có tình tiết giảm nhẹ. Nghị định mới quy định, nếu có một tình tiết giảm nhẹ thì được giảm trừ một tình tiết tăng nặng. Trong khi đó, Nghị định cũ quy định có hai tình tiết giảm nhẹ mới được giảm trừ một tình tiết tăng nặng.



Quyết định cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế có hiệu lực trong thời hạn một năm, kể từ ngày ban hành quyết định. Riêng quyết định cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thì thời hạn này là 30 ngày. Hiện nay do mức xử lý vi phạt còn tương đối cao nên trong thực tế rất khó xử phạt. Hơn nữa, do công tác kiểm tra của cơ quan thuế đối với việc kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân chưa được thường xuyên và chặt chẽ, do vậy việc phát hiện ra các trường hợp vi phạm còn ít. Nhìn chung, việc triển khai văn bản quy phạm pháp luật và quy trình quản lý thu nộp đối với thuế TNCN ngày một được hoàn thiện. Tổ chức thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến về thuế TNCN, để cho mọi tổ chức, cá nhân hiểu và nghiêm túc thực hiện. Công tác trao đổi thông tin với Cục Thuế về xác định thu nhập, số thuế tạm khấu trừ, số thuế đã nộp để phục vụ cho công tác kiểm tra xác định số thuế phải nộp, số đã nộp, số được khấu trừ và hoàn thuế ngày càng chặt chẽ. Hiện đại hoá quản lý thu thuế thu nhập cá nhân: cấp mã số thuế cho tất cả các đối tượng và thực hiện quản lý thu thuế trên hệ thống máy tính tạo đều kiện thuận lợi cho người nộp thuế đăng ký kê khai thuế. Do thuế TNCN mới có hiệu lực và được áp dụng nên không tránh khỏi những vướng mắt cho người nộp thuế cũng như những thiếu xót trong văn bản tạo nên kẻ hở cho việc lách thuế, từ đó người viết xin đề xuất một số vấn đề nhằm góp phần được hoàn thiện luật thuế TNCN. Đề xuất sẽ được đưa ra trong chương 3 như sau:



CHƯƠNG 3THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ

THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN Ở TA3.1. Đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt nam hiện nay 3.1.1. Những thành tựu đạt được Thuế TNCN đã trải qua 6 lần sửa đổi, bổ sung và từng bước khẳng định được vai trò của mình. Công tác quản lý thuế TNCN đã từng bước được cải thiện cho phù hợp với tình hình đất nước trong từng giai đoạn và đã đạt được một số thành tựu đáng kể. Các chính sách thuế đối với thu nhập cá nhân nhìn chung phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội đất nước, góp phần quan trọng trong việc đảm bảo nguồn thu cho ngân sách, kiểm soát thu nhập của cá nhân, phân phối lại thu nhập, thực hiện công bằng xã hội cũng như bước đầu tạo thói quen và góp phần nâng cao nhận thức của các đối tượng nộp thuế về trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho ngân sách nhà nước, góp phần đẩy mạnh trong công tác quản lý thuế nói chung và thuế TNCN nói riêng giúp tăng nguồn thu cho ngân sách, cụ thể đạt được một số thành tựu đáng kể như sau: * Huy động ngày càng nhiều thu nhập của cá nhân có thu nhập cao cho nhà nước: Ngành thuế Việt Nam sau triễn khai tiến hành tổ chức, thực hiện pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, giai đoạn đầu từ năm 1991 đến năm 2005 thực hiện đã đem lại những kết quả bước đầu như sau (bảng 1):

Năm Số thu thuế TNCN Tổng thu thuế, phí % thuế TNCN trên tổng thu thuế, phí1991 62 9844 0.631992 153 18815 0.811993 184 29232 0.631994 326 37585 0.861995 510 48090 1.061996 1100 57050 1.931997 1300 67120 1.941998 1780 68461 2.601999 1540 70063 2.22000 1975 76190 2.12001 2105 78475 2.62002 2338 80208 2.92003 2951 124101 2.372004 3253 104935 3.12005 4400 102326 4.3


0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006


Bảng 1: Kết quả thu thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao ở Việt Nam từ năm 1991- 2005 (13)

Như vậy, số thu thuế thu nhập cá nhân có xu hướng chung là tăng đều qua các năm. Riêng năm 1999, số thu thuế thu nhập cá nhân giảm đi do một số nguyên nhân như: tăng mức khởi điểm tính thuế đối với thu nhập tính thuế của người nước ngoài cư trú tại Việt Nam và công dân Việt Nam đi học tập, công tác ở nước ngoài. Năm 1991, khi pháp lệnh mới ra đời và đi vào thực hiện thì số thu mới chỉ là 62 tỷ đồng chiếm 0,63% tổng thu thuế, phí, con số này vẫn ở mức thấp. Tuy nhiên, qua các năm số thu tăng dần, trong đó có năm 1996 tăng đột biến về số thu từ thuế thu nhập cá nhân, tăng từ 510 tỷ đồng năm 1995 lên 1100 tỷ đồng năm 1996, điều này thể hiện tính hiệu quả của công tác quản lý thu thuế thu nhập cá nhân dần được cải thiện hay cũng thể hiện ý thức chấp hành của người dân đã có tiến bộ hơn so với trước. Đến năm 2000, số thu này đã là 1975 tỷ đồng. Năm 2002 số thu thuế là 2338 tỷ đồng, năm 2003 tăng lên 3253 tỷ đồng, năm 2004 dự toán là 3253 tỷ đồng, năm 2005 là 4400 tỷ đồng vượt 6,8% so với dự toán là là 4100 tỷ đồng và đạt mức độ tăng trưởng 25% so với năm 2004 và số thu mà sắc thuế này đem lại mới chỉ bằng 4,3% tổng số thu do ngành thuế quản lý, tiến tới năm 2006 được dự toán là số thu thuế thu nhập cá nhân tăng lên 5100 tỷ đồng. Có thể minh họa bằng biểu đồ như sau (Biểu đồ 1):

Tỷ VNĐ

Năm Biểu đồ 1. Kết quả thu thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam từ năm 1991-2006 (đơn vị tỷ VNĐ). Theo thống kê của Tổng cục thuế thì vào năm 1999, số đối tượng nộp thuế vào khoảng 200.000 người, đến năm 2005 thì đã có khoảng 300.000 người nộp thuế thu

(13) Nguồn: Bộ Tài Chính.



nhập cá nhân. Số đối tượng nộp thuế này tập trung chủ yếu ở các doanh nghiệp nước ngoài, các văn phòng đại diện nước ngoài và một số tổ chức quốc tế, các đối tượng lao động trong các ngành dầu khí và bưu chính viễn thông. Đây là những khu vực mà người lao động có mức thu nhập tương đối cao so với mặt bằng chung của xã hội. Số đối tượng là người nước ngoài có thu nhập thuộc diện tính thuế ở Việt Nam khoảng xấp xỉ 90.000 người, hoạt động chủ yếu trong các tổ chức quốc tế và là các đại diện của nước ngoài tại Việt Nam. Số đối tượng này cũng đóng góp một phần không nhỏ vào tổng thu thuế thu nhập cá nhân của cả nước. Nguồn thu thuế thu nhập cá nhân được đóng góp chủ yếu từ hai trung tâm lớn của cả nước là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh; Năm 2003 Thành Phố Hồ Chí Minh tăng thu thuế TNCN lên 27,5% so với năm trước, chiếm tỷ trọng 5,74% so tổng thu thuế và phí và tăng 68% so với năm 2000; số lượng cơ quan chi trả thu nhập được quản lý thuế thuế thu nhập cá nhân tăng 54% và cá nhân thuộc đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân tăng 95,7% so với năm 2000. Năm 2004 ước thu sắc thuế này đạt 1,6 tỷ đồng, tăng 6,67% so với kế hoạch năm và tăng 21,27% so với cùng kỳ năm 2003. Hiện nay, thuế TNCN mới có hiệu lực áp dụng (01/01/2009), tuy nhiên mặc dù văn bản thuế có hiệu lực nhưng người nộp thuế được giãn thuế trong 6 tháng đầu năm nên Bộ Tài chính chưa thống kê được số liệu cụ thể cũng như nguồn thu thực tế, bởi chủ yếu cơ quan thuế thực hiện cấp mã số thuế trước để người dân nộp thuế. * Phương pháp khấu trừ tại nguồn giúp cho công tác thu thuế thuận lợi Phương pháp quản lý thu thuế theo cách khấu trừ tại nguồn đã giúp giảm bớt được số lượng cá nhân đăng ký nộp thuế tại các cục thuế, công tác quản lý thu thuế cũng thận lợi hơn. Biện pháp thu thuế theo cách ủy nhiệm thu đã được cơ quan thuế thực hiện tốt hơn do việc phối kết hợp với các cơ quan, các ban ngành khác chặt chẽ hơn, người nộp thuế đã có ý thức cao hơn trong vấn đề nộp thuế thu nhập. Việc quản lý thu thuế thông qua kho bạc nhà nước đã tập trung nguồn thu cho ngân sách nhà nước một cách nhanh chóng, giảm dần tình trạng cán bộ thuế chiếm dụng, xâm phạm tiền thuế, giảm bớt thời gian và chi phí đi lại, kê khai nộp thuế của từng cá nhân, ổn định về mặt tổ chức, giúp cán bộ thuế dễ dàng, thuận lợi trong công việc. * Hoàn thiện hệ thống đăng ký thuế qua mạng: Nhằm tạo điều kiện dễ dàng cho các tổ chức chi trả thu nhập, trong việc đăng ký mã số thuế thu nhập cá nhân cho các đối tượng chịu thuế, Tổng cục thuế vừa công bố website tncnonline.com.vn được TCT(14) phát hành phần mềm đăng ký mã số thuế cá

(14) Phần mềm hộ trợ khai thuế



nhân nhằm hỗ trợ đăng ký thuế thu nhập cá nhân do. Phần mềm này có ứng dụng công nghệ truyền dữ liệu online nên sẽ giảm bớt việc Cơ quan chi trả thu nhập phải đi lại, liên hệ nhiều lần với Cơ quan thuế khi tiến hành đăng ký thuế đồng thời giảm bớt sự quá tải của các cơ quan thuế trong việc tiếp nhận hồ sơ đăng ký thuế như đã xảy ra trong thời gian vừa qua. * Cấp mã số thuế cá nhân nhanh chóng Trước kia, việc cấp mã số thuế cá nhân chủ yếu thực hiện đối với người nước ngoài. Hiện nay, cơ quan thuế đã tiến hành cấp mã số thuế cá nhân trong vòng một giờ cho cá nhân có thu nhập nộp thuế. Các cá nhân có thu nhập ở nhiều nơi có thể liên hệ với phòng thuế để được cấp mã số thuế cá nhân. Để hoàn thành thủ tục để được cấp mã số thuế, các cá nhân chỉ cần có bản sao chứng minh nhân dân, điền một số thông tin vào mẫu đơn có sẵn tại cơ quan thuế. Sau khoảng 1 giờ, cơ quan thuế sẽ cấp mã số thuế cho cá nhân. Theo thống kê của tổng Cục thuế, hơn nửa năm 2008 chỉ cấp được 2,5 triệu mã số thuế. Nhưng từ 1/7/2009 đến nay, nhờ ứng dụng công nghệ thống tin như kê khai qua internet, năm 2009 tổng số mã số thuế đã cấp hơn 9,3 triệu mã số thuế trong nước. Trong đó hơn 2,7 triệu mã số thuế được cấp cho cá nhân kinh doanh, hơn 6,1 triệu mã số thuế cho người làm công ăn lương, hơn 440 nghìn mã số thuế cho các tổ chức chi trả và hơn 17 nghìn mã số thuế cho các đối tượng khác.(15) Để hoàn thành nhiệm vụ quản lý thu thuế bên cạnh việc sớm triển khai các biện pháp đẩy mạnh công tác rà soát, đánh giá, phân tích, dự báo những tác động ảnh hưởng đến công tác thu, kiến nghị với Chính quyền chỉ đạo các ngành cùng tháo gỡ những khó khăn; rà soát giảm thủ tục trong việc cấp phép hoạt động, đăng ký kinh doanh, tạo điều kiện cho người nộp thuế phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; Tăng cường các biện pháp chống buôn lậu và gian lận thương mại, trốn lậu thuế… tiếp tục đẩy mạnh công tác cải cách hành chính thuế, đặc biệt là triển khai nộp hồ sơ khai thuế qua mạng Internet, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. * Thực hiện thuế thu nhập cá nhân đã góp phần phân phối lại thu nhập Thuế thu nhập cá nhân với chức năng điều tiết và phân phối lại thu nhập trong xã hội đã góp phần nâng cao được tính công bằng trong phân phối. Một phần thu nhập của những người có thu nhập cao đã được chuyển vào ngân sách, thông qua đó, Nhà nước có thể sử dụng vào các mục đích phát triển chung của xã hội.

(15) http://www.ktdt.com.vn/newsdetail.asp?NewsId=185110&CatId=112



* Công tác tuyên truyền, phổ biến thuế thu nhập cá nhân đã được thực hiện Công tác tuyên truyền, phổ biến thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam đã bước đầu tạo cho những người dân có thu nhập hiểu biết, làm quen với việc kê khai thu nhập, từ đó có ý thức hơn về nghĩa vụ, trách nhiệm của mình đối với nhà nước. Số người nộp thuế qua các năm tăng dần thể hiện người dân đã dần nhận thấy trách nhiệm đóng thuế thu nhập của mình với Nhà nước * Công tác thanh tra thuế thu nhập cá nhân đã bắt đầu phát huy hiệu quả Công tác thanh tra được tăng cường kiểm tra các hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế đối với các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh có bán các mặc hàng ôtô, xe máy, diện tử, dịch vụ ăn uống… đây là những ngành hàng, dịch vụ mà người bán hàng hay lợi dụng việc khách hàng thường không có nhu cầu lấy hóa đơn, để không xuất hóa đơn, hoặc thực tế bán hàng thu tiền nhiều hơn giá ghi trên hóa đơn, nhằm dấu doanh thu, trốn thuế. Chủ động phối hợp chặc chẽ với các cơ quan chúc năng như Công an, Quản lý thị trường, hải quan,… tiến hành kiểm tra đột suất tại doanh nghiệp, cửa hàng, siêu thị,… Xử lý nghiêm các trường hợp bán hàng không xuất hóa đơn, kê khai không đúng với thực tế doanh thu. Trong tháng 2/2008, thanh tra chính phủ đã kết luận và báo cáo Thủ tướng bảy cuộc Thanh tra, qua đó phát hiện tổng giá trị sai phạm 257,6 tỷ đồng, 1.770 ha đất. Thanh tra chính phủ đã kiến nghị thu hồi về ngân sách Nhà nước 194,6 tỷ đồng, 280 ha đất và xuất toán 9,5 tỷ đồng. Thanh tra chính phủ cũng kiến nghị xử lý hành chính nhiều cá nhân và đã chuyển cơ quan điều tra xử lý vụ việc. 3.1.2. Những hạn chế và nguyên nhân 3.1.2.1. Những hạn chế Thứ nhất, là sự khuyết thiếu các hướng dẫn thực hiện quyết toán thuế đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công của người nước ngoài là đối tượng cư trú, vào làm việc tại Việt Nam từ sau 31/12/2008. Theo quy định của Pháp lệnh thuế đối với người có thu nhập cao trước đây và Luật Thuế thu nhập cá nhân mới, đối tượng này phải thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm thứ nhất cho thời gian 12 tháng liên tục kể từ ngày đến Việt Nam. Như vậy, trong năm tính thuế đầu tiên, các đối tượng này bị điều chỉnh bởi hai văn bản luật cho hai khoảng thời gian khác nhau (năm 2009 tính theo Pháp lệnh thuế thu nhập cao và năm 2008 theo Luật Thuế TNCN). Vì hai văn bản pháp luật này có phương pháp tính thuế và mức thuế huy động khác nhau nên khi quyết toán thuế phải tách quyết toán làm hai khoảng thời gian riêng cho từng năm.


http://www.vatgia.com/701/sach.html


Trường hợp người nộp thuế có thu nhập ổn định cho cả 12 tháng thì không có vấn đề gì, nhưng nếu thu nhập khác nhau, sẽ nảy sinh vấn đề mới là xác định thu nhập bình quân tháng để tính thuế thu nhập cho từng năm. Thứ hai, việc trừ tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đối với thu nhập nhận tại nước ngoài của người nước ngoài thuộc đối tượng cư trú theo Luật bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế của nước ngoài. Nếu các mức này khác với quy định của Việt Nam thì xử lý như thế nào cũng cần quy định rõ. Thứ ba, việc miễn thuế đối với chuyển nhượng nhà đất, trong trường hợp đối tượng chuyển nhượng có một nhà đất duy nhất. Thực tế xác định được điều này là rất khó khăn. Chẳng hạn một số trường hợp như: - Tự khai là tài sản duy nhất. Bởi luật Thuế thu nhập cá nhân quy định: Thu nhập từ chuyển nhượng nhà ở, quyền sử dụng đất ở và tài sản gắn liền với đất ở của cá nhân trong trường hợp cá nhân chỉ có một nhà ở, đất ở duy nhất thì được miễn thuế; đồng thời người chuyển nhượng bất động sản tự khai và chịu trách nhiệm về tính trung thực về kê khai của mình. Tuy nhiên, trong bối cảnh hệ thống thông tin quản lý cá nhân của cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có ngành thuế còn chưa đáp ứng; công tác kiểm tra, đối chiếu cần rất nhiều thời gian thì ít nhất trong vài năm đầu, cơ quan chức năng không thể kiểm soát được từng cá nhân có bao nhiêu nhà ở, đất ở. Đây chính là kẽ hở để không ít người có nhiều nhà ở, đất ở khi chuyển nhượng sẵn sàng kê khai là tài sản duy nhất để không phải nộp thuế. Thực tế này đang diễn ra hàng ngày và khá phổ biến, gây thất thu lớn cho ngân sách. - Hạ giá chuyển nhượng. Hệ thống văn bản pháp luật thuế thu nhập cá nhân quy định giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất là giá thực tế ghi trên hợp đồng, tại thời điểm chuyển nhượng nhưng không thấp hơn giá đất do UBND tỉnh, Thành phố quy định. Thực tế trên thị trường bất động sản, giá đất mua bán thường cao hơn giá đất do UBND tỉnh, Thành phố quy định. Nhưng vì lợi ích của cả người mua và người bán (bên bán được nộp thuế thu nhập cá nhân ít hơn, bên mua nộp lệ phí trước bạ thấp hơn), nên họ thường thoả thuận ghi giá trên hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn thực tế. Và để được cơ quan nhà nước chấp nhận hồ sơ, họ chỉ ghi trên hợp đồng mức giá ngang bằng hoặc cao hơn chút đỉnh so với giá UBND tỉnh, Thành phố quy định. Như thế sẽ được nộp thuế thấp hơn số thực tế phải nộp. Kết quả là, cả đôi bên mua bán đất cùng có lợi, chỉ riêng Nhà nước chịu thất thu thuế. - Chuyển nhượng bắc cầu. Theo Khoản 1 Điều 4 Luật Thuế thu nhập cá nhân quy định: “thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa vợ với chồng, cha đẻ, mẹ đẻ với



con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội với cháu nội; ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; anh chị em ruột với nhau” thì được miễn thuế TNCN. Lợi dụng quy định này, nhiều trường hợp đã sử dụng mối quan hệ bắc cầu để trốn thuế. Cụ thể, hai chị em dâu chuyển nhượng bất động sản cho nhau là đối tượng phải nộp thuế. Nhưng để lách luật, người chị dâu làm thủ tục chuyển nhượng cho bố chồng, sau đó bố chồng lại chuyển nhượng tiếp cho người em dâu. Cả hai lần chuyển nhượng này đều thuộc đối tượng được miễn thuế. Thế là từ việc phải nộp thuế, hai chị em dâu chịu khó đi vòng, chuyển nhượng bắc cầu để tránh phải nộp thuế. Thứ tư, vướng mắc xung quanh quy định yêu cầu cá nhân khi thực hiện chuyển nhượng cổ tức bằng cổ phiếu phải có trách nhiệm kê khai lại với cơ quan thuế nơi cư trú để được tính thuế. Quy định này rất khó thực hiện vì cổ phiếu do cá nhân quản lý và thực hiện giao dịch, họ bán vào thời gian nào, cơ quan thuế không thể theo dõi và kiểm soát được. Thứ năm, một số mẫu tờ khai các chỉ tiêu kê khai còn thiếu hoặc chưa phù hợp, do đó cơ quan thuế khó có thể phân tích, đánh giá việc chấp hành chính sách thuế của tổ chức chi trả thu nhập và cá nhân thuộc đối tượng chịu thuế. Phạm vi điều chỉnh chưa bao quát và áp dụng chưa đồng bộ, thống nhất đối với các nguồn thu nhập. Hiện nay, thu nhập của cá nhân được hình thành chủ yếu từ lao động, kinh doanh, đầu tư gián tiếp, chuyển nhượng bất động sản và các loại thu nhập khác (quà biếu, quà tặng, thừa kế, bản quyền, phát minh, sáng chế…). Trong đó, các loại thu nhập từ lao động, kinh doanh và chuyển nhượng bất động sản được áp dụng các chính sách thuế khác nhau. Các khoản thu nhập của cá nhân từ đầu tư gián tiếp như lãi tiền gửi tiết kiệm, trái phiếu, kỳ phiếu, cổ tức, lãi vốn tạm thời chưa thu thuế; trong khi đó một trường hợp các khoản thu nhập khác như thu nhập từ chuyển nhượng tài sản (các loại chứng khoán, bất động sản), quà tặng, thừa kế… quản lý thu kém hiệu quả; Các hoạt động giao dịch thanh toán bằng tiền mặt mỗi khi mua bán hàng hoá và cung ứng dịch vụ trên thị trường hiện nay khá phổ biến và phức tạp. Việc giao dịch bằng tiền mặt nhiều dẫn đến khó kiểm soát được thu nhập, nhất là thu nhập của cá nhân kinh doanh sẽ dẫn tới việc xác định thuế. Điều này không đảm bảo tính công bằng, hiệu quả của thuế và không phù hợp với thông lệ quốc tế về thuế thuế TNCN. Đấy là một trong những nguyên nhân dẫn đến mức động viên từ thuế, thuế TNCN ở nước ta còn khá thấp so với các nước đang phát triển khác.



Chính vì những hạn chế trong quy định về thu nhập tính thuế, tầm bao quát của thuế TNCN ở Việt Nam đã bị thu hẹp rất nhiều về số thu cũng như số người nộp thuế. Cho đến nay thuế TNCN vẫn chưa thể phát huy được hết những vai trò và chức năng của mình. Mặc dù thu nhập bình quân đầu người ở Việt Nam hiện nay khoảng 450 USD nên tỷ lệ người nộp thuế nhỏ nhưng nguyên nhân quan trọng là tầm bao quát của chính sách thuế còn hẹp.

* Về cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin hạn chế Việc thiếu thốn về cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin hạn chế cũng là nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc của bộ phận "một cửa" nơi có hàng ngàn hộ kinh doanh cá thể, việc cấp mã số thuế TNCN cũng bị ách tắc do phần mềm kê khai tự động thường xuyên bị nghẽn, mà phần mềm kê khai kế toán thuế, quản lý hộ kinh doanh cá thể cũng chưa ứng dụng được hoặc bị lỗi. Để khắc phục, cán bộ thuế phải giải quyết theo cách thủ công. Tuy nhiên việc ghi chép thủ công này sẽ dẫn đến nhiều rủi ro. Việc ách tắc cũng thường xảy ra tại bộ phận "một cửa liên thông". * Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật thuế chưa thực sự phát huy được hiệu quả. Ngành thuế Việt Nam hiện nay cũng đã xác định được tầm quan trọng của công tác tuyên truyền, giáo dục thuế sâu rộng. Tuy nhiên, việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến vẫn chưa thực hiện thường xuyên mà vẫn chỉ mang tính chất phong trào. * Về công tác thực hiện chính sách thuế thu nhập cá nhân + Những khó khăn phải đối mặt khi triển khai Luật Thuế TNCN đối với các cá nhân kinh doanh không phải là nhỏ. Như một đặc điểm mang tính cố hữu, đại bộ phận những cá nhân kinh doanh đều không thực hiện chế độ kế toán hoá đơn chứng từ, mà nếu có thực hiện cũng không đúng quy định, mặc dù thực tế có quy định quyền và nghĩa vụ của cơ quan thuế, người nộp thuế và các tổ chức, cá nhân có liên quan, nhưng trên thực tế phát sinh nhiều vấn đề vượt khỏi tầm kiểm soát của cơ quan thuế, đặc biệt là vấn đề xác định thu nhập, quyền định đoạt tài sản, thu hồi giấy phép kinh doanh trong trường hợp có hành vi vi phạm pháp luật về thuế, các quy định về khiếu nại, tố cáo. Hơn nữa, trong điều kiện thanh toán tiền mặt vẫn là phương thức giao dịch kinh tế chủ yếu ở nước ta, đối với hộ kinh doanh càng phổ biến hơn, thì việc kiểm soát các khoản thu phát sinh chẳng mấy dễ dàng. Hiện tượng trốn thuế, lậu thuế còn



khá phổ biến đối với các cá nhân có nhiều nguồn thu nhập, cá nhân hành nghề tự do (ca sĩ, nghệ sĩ, như ca sĩ, giáo viên dạy ngoại ngữ, luật sư, người nước ngoài, người cung cấp các dịch vụ tư vấn độc lập…) Bên cạnh đó, việc quản lý gia cảnh đối với cá nhân kinh doanh cũng phức tạp hơn so với người làm công ăn lương. Bởi trong khi quyền lợi về chính trị và kinh tế của người làm công ăn lương gắn tương đối chặt với đơn vị sử dụng lao động thì với cá nhân kinh doanh, mọi quyền lợi có khả năng phát sinh đều không gắn với tổ chức nào, nếu có gắn kết thì cũng rất lỏng lẻo, nên những trường hợp khai gia cảnh và người phụ thuộc không trung thực có thể sẽ không ít. Ngoài ra, trên thực tế có một bộ phận không nhỏ các hộ kinh doanh không có đăng ký kinh doanh nên các căn cứ pháp lý để xác định đối tượng và quản lý thuế cũng rất khó mà tìm được. + Quá trình đăng ký thuế TNCN còn nhiều rắc rối khiến người nộp thuế luôn bức xúc. Trên thực tế, các đối tượng đang đăng ký thuế theo Thông tư 85 /2007/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn đăng ký thuế theo Luật Quản lý thuế. Theo thông tư này, các cá nhân thu nhập từ tiền lương, tiền công có thu nhập cao sẽ đăng ký theo Thông tư 85/2007/TT-BTC, còn từ ngày 1/1/2009, cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công sẽ chuyển sang kê khai theo quy định tại Thông tư 84/2008/TT-BTC bởi Luật thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực từ ngày 1/1/2009, Thông tư 84/2008/TT-BTC hướng dẫn thi hành cũng có hiệu lực thi hành tại thời điểm trên. Về nguyên tắc, việc đăng ký thuế theo Luật thuế TNCN chỉ thực hiện từ ngày 1/1/2009. Đây đang là giai đoạn giao thời nên về phía cơ quan thuế đã chỉ đạo cơ quan thuế các cấp cho phép vận dụng theo mẫu và thủ tục hồ sơ theo Thông tư 84/2008/TT-BTC để đơn giản, tiết kiệm thời gian và tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, do chỉ đạo chưa sát sao nên vẫn còn cách làm mỗi nơi mỗi khác, gây bức xúc cho người dân. Có thể cơ quan thuế cấp trên muốn linh động, tạo điều kiện thông thoáng, nhưng cán bộ thuế cấp dưới chỉ biết làm đúng theo quy trình, quy định. * Công tác thanh tra thuế thu nhập cá nhân Ở Việt Nam hiện nay, công tác thanh tra thuế nói chung và thuế thu nhập cá nhân nói riêng vẫn chưa được thực hiện thường xuyên và hiệu quả còn thấp. Trình độ cán bộ thanh tra còn hạn chế không kịp thời với những hành vi trốn thuế tinh vi như hiện nay. 3.1.2.2. Nguyên nhân Những hạn chế trên xuất phát từ những nguyên nhân chủ yếu sau đây:



Thứ nhất, là do hệ thống pháp lệnh và các văn bản hướng dẫn còn chưa hoàn thiện, có những nội dung còn chưa sát với thực tế quản lý thu thuế tại Việt Nam, nên còn gây ra những hạn chế trong việc tận thu vào ngân sách nhà nước. Chẳng hạn như theo các thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính bao gồm Thông tư 84/2008, Thông tư 62/2009 và Thông tư 161/2009 và Công văn 3929 ngày 24-9-2009 của Tổng cục Thuế về thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản đều không quy định quyền được lựa chọn thuế suất mà phải theo nguyên tắc: Nếu đủ điều kiện xác định được thu nhập chịu thuế (thu nhập thuế bằng giá chuyển nhượng trừ đi giá vốn và các chi phí hợp lệ) thì áp dụng thuế suất 25% trên thu nhập chịu thuế, nếu không xác định được giá vốn hoặc xác định không đúng giá vốn tại thời điểm mua thì áp dụng thuế suất 2% trên giá chuyển nhượng. Tuy nhiên, tùy mỗi nơi lại áp dụng một kiểu thu khác nhau. Nếu như ở Hà Nội, người nộp thuế được lựa chọn áp dụng thuế suất theo mức 2% hoặc 25%, thì ở Thành phố Hồ Chí Minh lại phụ thuộc vào cơ quan thuế. Thậm chí mỗi một cơ quan thuế lại áp dụng một mức thuế khác nhau, có cơ quan tính 25% trên giá chênh lệch mua và bán, nhưng có cơ quan lại áp dụng mức thuế 2% trên giá chuyển nhượng hoặc áp đặt sẵn mức thu thuế. Điều đó tạo ra sự không công bằng cho người nộp thuế.(16)

Thứ hai, do trình độ đội ngũ cán bộ thuế thấp sẽ dẫn tới sự yếu kém trong công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế đến mọi người dân. Lâu nay Nhà nước buộc người dân phải thực hiện nghĩa vụ thuế nhưng chưa chỉ ra cho họ thấy quyền lợi được hưởng, rằng mỗi con đường, mỗi ngôi trường, bệnh viện, sự an ninh của khu phố… đều từ tiền thuế của dân mà ra. Trình độ đội ngũ cán bộ thuế thấp cũng dẫn đến những sai phạm trong quá trình quản lý thu thuế: tính thuế, quyết toán thuế… Đặc biệt trong công tác thanh tra thuế, điều này càng thể hiện rõ ràng hơn. Thủ đoạn trốn thuế hiện nay ngày càng tinh vi, phức tạp. Trình độ cán bộ thuế còn nhiều hạn chế thì không thể phát hiện ra những sai phạm của đối tượng bị thanh tra. Trong những năm gần đây ngành thuế đã tập trung đào tạo kiến thức cơ bản cho cán bộ của ngành nhưng mới chỉ dừng lại ở việc gửi cán bộ đi học tại các trường đại học và trung học chứ chưa chuyên sâu về nghiệp vụ thuế và các kiến thức theo tiêu chuẩn ngạch công chức nhà nước quy định. Ngành thuế đã tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ nhưng mới chỉ tập trung vào một số cán bộ chủ chốt, chưa làm được nhiều và thường xuyên đối với đội ngũ đông đảo cán bộ trực tiếp quản lý ở các

(16) http://nhadat.thanhnien.com.vn/tinchitiet/1/1046/trao-quyen-lua-chon-cho-nguoi-nop/



địa phương. Đối với thuế thu nhập cá nhân thì luôn có chỉnh sửa thì việc đào tạo nghiệp vụ cho cán bộ thuế lại càng trở nên quan trọng. Vì vậy, trình độ chuyên môn của cán bộ thuế ở cấp cơ sở còn thấp. Nhiều cán bộ chưa nắm được kiến thức cơ bản về luật thuế ngay trong lĩnh vực chuyên môn mình đảm nhận. Thứ ba, ở Việt Nam hiện nay, quá trình thanh toán tiền bằng tiền mặt vẫn là chủ yếu nên đã gây khó khăn cho cán bộ thuế trong công tác kiểm tra thu nhập của đối tượng lao động. Cơ quan thuế khó có thể xác minh và thẩm tra những kê khai về thu nhâp của đối tượng nộp thuế một khi thu nhập người lao động dưới hình thức tiền mặt, không có một chứng từ nào xác nhận việc thanh toán. Trong khi đó các khoản thu nhập lại rất không ổn định. Thứ tư, do những bất cập trong chế độ kê khai thuế và cấp mã số thuế hiện nay đối với những đối tượng hành nghề tự do như ca sĩ, nghệ sĩ, cầu thủ bóng đá…Các hình thức kê khai vẫn còn hạn chế chưa đa dạng nên gây ra tình trạng nhiều loại thu nhập chưa được tính đến và làm giảm hiệu quả quản lý thu thuế TNCN. Thứ năm, do ý thức người dân về thuế TNCN còn thấp. Rất nhiều người dân chưa hiểu biết đầy đủ về thuế thu nhập cá nhân, sự tự giác còn chưa cao, chưa có sự hiểu biết cặn kẽ về quyền lợi và nghĩa vụ của người nộp thuế nên còn có những biểu hiện trốn tránh, thoái thác việc thực hiện Pháp luật thuế. Bản thân những người hiểu biết cũng cố tình làm sai và không thực hiện nghĩa vụ nộp thuế. Ngay cả các cơ quan chi trả thu nhập, vì lợi ích của bản thân các đơn vị đó nên đã không tiến hành khấu trừ thu nhập.Nhà nước vẫn chưa thực sự chú trọng vào thuế thu nhập cá nhân, những chương trình tuyên truyền và giáo dục về thuế thu nhập cá nhân gần như không không được phổ biến rộng rãi . Điều này đã khiến cho thuế thu nhập cá nhân vẫn còn là một sắc thuế xa lạ đối với rất nhiều người. Tóm lại, để hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân, huy động nhiều hơn và hợp lý hơn nữa thu nhập của cá nhân cho nhà nước, góp phần thực hiện công bằng xã hội, ngành thuế và các cơ quan liên quan phải tìm các giải pháp thích hợp để giải quyết những hạn chế.3.2. Định hướng hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam hiện nay - Các quy định của Luật đã phản ánh sự chuyển đổi tích cực trong tư duy những người làm công tác quản lý. Cũng như các Luật thuế khác, Luật thuế TNCN khẳng định một trong những đặc điểm của nhà nước là: Ban hành chính sách thuế để đa dạng



hoá các loại hình thu thuế và sử dụng thuế vào mục đích phục vụ các tầng lớp nhân dân. Nếu nói quản lý nhà nước là sự tác động có hướng, có mục đích của chủ thể vào khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu nhất định, thì việc ra đời một đạo luật điều chỉnh các quan hệ xã hội với các đối tượng chịu thuế từ hoạt động kinh doanh, đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn bất động sản và các hoạt động chịu thuế khác (trúng thưởng xổ số; trúng thưởng trong các hình thức khuyến mại, trò chơi có thưởng, thu nhập từ quyền thừa kế, quà tặng) là một đòi hỏi cần thiết. Với các quy định của Luật thuế thu nhập cá nhân, Nhà nước đã hướng sự tác động của mình (thông qua các quy phạm) vào các quan hệ xã hội mà nhân dân đang mong đợi, đặc biệt là phù hợp với xu thế hội nhập khu vực và quốc tế. - Mục đích quản lý nhà nước thông qua Luật này là nhằm hướng tới các bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân một cách bình đẳng (theo các quy định của Hiến pháp). Nếu nói xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa cần phải có hệ thống pháp luật hoàn chỉnh thì chưa đầy đủ (bởi các nhà nước trước kia cũng có thể có hệ thống pháp luật hoàn chỉnh). Bởi lẽ, có những nhà nước ban hành và sử dụng pháp luật không bảo vệ quyền con người và sự bình đẳng giữa con người với con người trong xã hội. Ở đây cần nhấn mạnh đến quyền của con người, trong đó có quyền tự do kinh doanh, quyền được lao động... và trong triết lý pháp quyền, quyền bao giờ cũng gắn với nghĩa vụ. Không có quyền thì không có nghĩa vụ và ngược lại. Nếu các yếu tố của quyền không bao hàm sự lựa chọn làm gì, làm cho ai, lợi ích gì? thì không thể nói đến nghĩa vụ của các chủ thể tham gia thực hiện quyền đó. Nghĩa vụ ở đây cũng có 2 mặt: Nghĩa vụ của người đóng thuế và nghĩa vụ của Nhà nước (đồng thời cũng là quyền của Nhà nước) đứng ra thu thuế. Do đó, nếu nói rằng, Luật này hướng tới yêu cầu các công dân trong các hoạt động chịu thuế phải đóng thuế thì chưa đủ, mà phải gắn với quyền của họ được lựa chọn thuế để đóng. Đó chính là sự phản ánh chính sách thuế thông qua pháp luật của một nhà nước hiện đại. - Bảo đảm tính ổn định của các quy định trong Luật và hiệu quả thực tế của các quy định đó. Đây là nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước việc soạn thảo Luật thuế. Chúng ta đều biết, khi chuyển đổi nền kinh tế từ tập trung sang cơ chế kinh tế thị trường, đòi hỏi các yêu cầu xây dựng pháp luật phải năng động hơn. Pháp luật không chỉ là ý chí của giai cấp thống trị mà còn đòi hỏi sự điều hoà các lợi ích của các giai tầng trong xã hội, bảo đảm sự công bằng trong việc thực hiện quyền của công dân. Người dân sẽ đòi hỏi ở Nhà nước ban hành và thực thi các quy định của pháp luật một cách bình đẳng (ai có thu nhập thì phải chịu thuế, khắc phục cho được sự trốn tránh,



lách thuế, không muốn đóng thuế). Hiệu quả thực tế của các quy định của Luật đòi hỏi khi xây dựng, cần có cách nhìn thực tiễn, tránh chủ quan, áp đặt, mà phải xuất từ thực tiễn đời sống xã hội để quy định (đây là lý thuyết xây dựng pháp luật 2 chiều ở một số quốc gia tiên tiến). Chẳng hạn, để tạo ra những khuyến khích và sự tăng trưởng của năng suất và đầu tư, cần lựa chọn các đối tượng chịu thuế theo hướng mở rộng, cân nhắc các lĩnh vực không phải nộp thuế như tiền gửi tiết kiệm, ngoại hối... Sau một thời gian, do sự phát triển của thị trường, ta có thể điều chỉnh tiếp. Mặt khác, các quy định của Luật cũng cần hướng tới tính giản đơn, dễ thực hiện, ít có các trường hợp miễn giảm thì sẽ hạn chế được chi phí cho việc thu, nộp thuế. Điều này cũng phù hợp với định hướng của Đảng ta là "điều chỉnh chính sách thuế theo hướng giảm và ổn định thuế suất, mở rộng đối tượng thu, điều tiết hợp lý thu nhập"(17)

- Bảo đảm bình đẳng giữa các nhóm lợi ích khác nhau. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X nhấn mạnh cần "hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế theo nguyên tắc công bằng, thống nhất và đồng bộ”.(18) Nội dung này, Luật đã đề cập tương đối cụ thể. Tuy nhiên, để phân phối thu nhập và điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội, không nên hạn chế các đối tượng (hưởng lương, thu nhập từ các khoản ngoài lương hay các đối tượng không có khả năng nộp thế...) mà cần phải bảo đảm sự bình đẳng theo nguyên tắc: Ai có thu nhập, người đó phải chịu sự điều chỉnh của quy định thuế. Tác động này tạo ra cho người dân một nhận thức pháp lý về đóng thuế vì lợi ích chung của đất nước (tạo và nuôi dưỡng nguồn thu), đương nhiên nguồn thu này phải công khai và sử dụng có hiệu quả. Ai cũng phải nộp thuế nhưng thuế suất cho từng loại cần có nhiều bậc khác nhau (tối thiểu, trung bình thấp, trung bình cao, thu nhập cao), còn việc hoàn thuế đối với các trường hợp này nên để tính toán vào cuối năm.(19) Việc làm này sẽ tạo ra không chỉ tính công bằng trong các đối tượng mà có thể là một biện pháp ngăn chặn được tính không minh bạch, tham nhũng của các quan chức nhà nước và viên chức khác trong các doanh nghiệp. Về quy định căn cứ tính thuế đối với cá nhân không cư trú. Đây cũng là bài toán khó nếu chúng ta chưa có cơ chế thực hiện quản lý đối tượng này. Được biết, việc quản lý trật tự hành chính của Bộ Công an về vấn đề hộ khẩu, hộ tịch cũng chỉ đưa ra con số được kiểm soát bởi sự khai báo, còn thực tiễn trên các địa bàn hiện nay là rất khó (ví dụ, hiện nay có một số người từ các địa phương khác nhau đang buôn bán bất động sản, có cả người nước ngoài, nhưng con số là bao nhiêu, hình thức buôn bán rất (17) Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2006, tr.169(18) Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2006, tr.245(19) Vấn đề này, xem “Thử tìm một cách tiếp cận khác đối với Dự thảo Thuế thu nhập cá nhân”. Thời báo kinh tế Sài Gòn. Số 26/2007, tr.18-19.



tinh vi mà hiện tại chúng ta chưa nắm được). Đây cũng là lời giải tiếp theo cho việc phải có một cơ chế pháp lý thật rõ ràng, minh bạch và tạo điều kiện cho việc thực thi các quy định về Thuế TNCN. - Về triển khai thực hiện, cần tăng cường các thiết chế phối, kết hợp giữa công cụ quản lý của ngành ngân hàng (xoá bỏ việc thanh toán tiền mặt, chuyển sang dùng tài khoản), quy định chặt chẽ hơn việc nhận quà có giá trị; các quy tắc ứng xử theo tiêu chuẩn đạo đức của các cán bộ, công chức, viên chức nhà nước. Bên cạnh đó, việc phát triển thị trường chứng khoán theo hướng minh bạch, dễ quản lý, áp dụng công nghệ thông tin cho việc đăng ký và áp dụng thu thuế thông qua chứng từ điện tử cần triển khai sớm và đồng bộ. Đây là việc làm hay, có tác dụng giảm bớt tham nhũng, tiêu cực trong chi tiêu và giảm chi phí cho việc thu thuế; thuận lợi cho các đối tượng thu và nộp thuế. Triển khai ngay các dịch vụ công nghệ thông tin trên mạng nhằm phục vụ tốt nhu cầu thu và quản lý thuế thu nhập cá nhân. Theo chương trình cải cách hệ thống thuế đến năm 2010 được Chính phủ phê duyệt, Luật Thuế thu nhập cá nhân sẽ được trình Quốc hội và ban hành vào năm 20/11/2007 và có hiệu lực ngày 01/01/2009. Các quy định mới sẽ được áp dụng thống nhất đối với mọi cá nhân có thu nhập chịu thuế, kể cả người cư trú, người không cư trú và hộ kinh doanh cá thể. Bên cạnh định hướng về luật thuế thu nhập cá nhân thì ngành Thuế cần tăng cường các biện pháp quản lý thuế thu nhập cá nhân và chống thất thu ngân sách nhà nước. Để làm được điều đó, các cơ quan quản lý thuế cần phải: + Hướng dẫn các cơ quan chi trả thu nhập, các cá nhân kê khai nộp thuế, khấu trừ thuế theo đúng quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân. Đôn đốc, thực hiện kiểm tra quyết toán thuế và thoái trả thuế theo đúng quy trình đã ban hành. Xử lý kịp thời các vướng mắc, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân nộp thuế đúng quy định; Tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền thực hiện nghiêm chỉnh Pháp lệnh thuế thu nhập cá nhân; xây dựng quy chế phối hợp với cán bộ, ngành có liên quan trong việc triển khai thực hiện nghiêm chỉnh pháp lệnh thuế thu nhập cá nhân như: Bộ Văn hóa thông tin, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Giáo dục đào tạo, Bộ y tế…; Xây dựng chương trình kiểm tra về thuế thu nhập cá nhân, tập trung kiểm tra ở các lĩnh vực có tình trạng thất thu như: giáo dục đào tạo (giáo viên), cá nhân hành nghề độc lập (bác sĩ, luật sư, kiến trúc sư…), văn phòng đại diện, tổ chức nước ngoài tại Việt Nam và các dự án.



+ Tạo điều kiện để người dân hiểu, thích ứng và ủng hộ thuế thu nhập cá nhân: Để người dân ủng hộ sắc thuế thu nhập cá nhân này, cần phải làm cho họ thấy được cái hay, cái tiến bộ, cái lợi ích của họ khi nộp thuế. Thậm chí từ lúc nhỏ đã phải để họ được làm quen với “văn hoá” nộp thuế. Cần phải thừa nhận là, trình độ dân trí của ta còn thấp, bản thân thuế thu nhập cá nhân cũng là sắc thuế khá phức tạp. Trong khi đó, cách thức tuyên truyền về Luật thuế TNCN lại chưa phù hợp. Điều này thể hiện ở chỗ sử dụng quá nhiều những thuật ngữ chuyên môn sâu mà đa số dân chúng không hiểu được. Ví dụ như“Chiết trừ gia cảnh”, “Biểu thuế luỹ tiến từng phần”, “khấu trừ tại nguồn”... Bởi vậy trước mắt, cần nói sao cho dân hiểu. Chẳng hạn như: thay vì nói “áp dụng chiết trừ gia cảnh” thì cần nói “chỉ đánh thuế vào phần thu nhập của người lao động sau khi trừ đi một mức nhất định của thu nhập dành để nuôi sống người lao động và những người phụ thuộc như cha mẹ, con cái". Chẳng hạn, một người phải nuôi một con nhỏ có thu nhập 8 triệu đồng/tháng thì mức thu nhập để dành nuôi sống người lao động và nuôi con theo Luật là 5 triệu + 40% x 5 triệu = 7 triệu đồng. Tức là mỗi tháng người này chỉ phải nộp (8 – 7) x 5% = 50.000 đồng tiền thuế TNCN. Một ví dụ khác, thay vì nói “Đưa lãi tiền gửi vào thu nhập chịu thuế” thì nên nói “ Đánh thuế vào những người có lãi tiền gửi cao trên 5 triệu đồng/tháng”. Tức là, nếu một người có thu nhập từ lãi tiền gửi 7 triệu đồng/tháng, sẽ chỉ phải nộp (7 – 5) x 10% = 200.000 đồng. Rõ ràng, có hiểu được các nội dung trong luật mà nhà nước quy định thì dân chúng mới sẵn lòng đóng thuế. Nhận thức của người dân về thuế nói chung và thuế thu nhập cá nhân còn khá mơ hồ mà lý do dẫn đến quan niệm về thuế của đại bộ phận dân chúng hiện nay là do chúng ta chưa quan tâm đưa nội dung giáo dục pháp luật về thuế vào trong chương trình giáo dục phổ thông. Mặt khác, khi tuyên bố về mục tiêu của sắc thuế này, không nên nói là “Chuyển từ điều tiết thu nhập của người có thu nhập cao sang điều tiết thu nhập của đại bộ phận dân cư” mà nên nói “Đảm bảo điều tiết công bằng thu nhập của các tầng lớp dân cư, theo hướng những người có thu nhập thấp thì không thu thuế, những người có thu nhập càng cao càng phải nộp thuế nhiều hơn nhưng tỷ lệ thu không quá cao”. Với mức sống chưa cao, khi mục tiêu áp dụng được diễn đạt như trên, chắc chắn sẽ nhận được sự ủng hộ của nhân dân. Để người dân ủng hộ sắc thuế này, cần phải làm cho họ thấy được cái hay, cái tiến bộ của sắc thuế, thấy được lợi ích của họ khi áp dụng thuế thu nhập cá nhân. Về lâu dài, cần đưa nội dung giáo dục pháp luật thuế vào chương trình giáo dục phổ thông.



Để mỗi công dân, ngay từ lúc nhỏ, đều được làm quen với “văn hoá” nộp thuế (trong đó có thuế thu nhập cá nhân) như là một nghĩa vụ hiển nhiên. Thêm vào đó, để người dân ủng hộ thuế thu nhập cá nhân cũng như các sắc thuế khác của Nhà nước, cần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng Ngân sách nhà nước. Đồng thời, công khai, minh bạch hoá Ngân sách nhà nước để người dân thấy được đồng tiền thuế của họ đã được sử dụng hữu ích như thế nào cho xã hội. Từ đó, họ sẽ sẵn lòng nộp thuế cho Nhà nước. Tóm lại, Luật thuế thu nhập cá nhân ra đời sẽ khắc phục những hạn chế của pháp lệnh thuế thu nhập đối với thu nhập cao nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam hiện nay.3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam 3.3.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức thuế Cơ quan thuế các cấp cần quan tâm đến việc đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ thuế, về kỹ thuật tuyên truyền đến cán bộ thuế, nhất là cán bộ cơ sở có thể nắm chắc mọi chính sách, chế độ, từ mục đích, ý nghĩa đến nội dung cụ thể, đủ khả năng làm tròn nhiệm vụ một tuyên truyền viên giỏi về thuế.Những “bản tin thuế” do Tổng cục hoặc một số Cục thuế phát hành, kịp thời cung cấp những thông tin phong phú, hướng dẫn công tác “bắt đúng mạch” nhu cầu, thiết thực góp phần nâng cao hiểu biết toàn diện cho cán bộ thuế về hoạt động của toàn ngành, của địa phương, của một số nước để vận dụng, tháo gỡ vướng mắc, khó khăn hàng ngày. Với đội ngũ ban biên tập và cộng tác viên trong và ngoài ngành cần phải đông đảo, các bản tin thuế phải sinh động về nội dung, phong phú về hình thức, giàu về lý luận và thực tiễn. Đây là diễn đàn để cán bộ trong ngành trao đổi kinh nghiệm công tác, phong trào thu đua của địa phương, hiến kế, đề xuất những giải pháp cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả của từng loại thuế; phản ánh được những ý kiến khác nhau trên nhiều góc độ và tiến tới trở thành người bạn thân thiết; gần gũi của cán bộ toàn ngành thuế, của địa phương. Tích cực đào tạo cán bộ thuế có trình độ, hăng say với công tác tuyên truyền pháp luật thuế ngày càng nhiều và liên tục được bồi dưỡng để công tác tuyên truyền ngày càng đem lại hiệu quả khả quan, thiết thực: tác động tốt với đối tượng tuyên truyền không chỉ thể hiện qua nội dung giải thích mang tính thuyết phục, có lý, có tình mà còn gắn với nhân cách, uy tín của cán bộ thuế, đủ khả năng tranh luận, trao đổi sâu kỹ về từng vấn đề, từ lý luận gắn với thực tiễn và lời nói đi đôi với việc làm cụ thể hàng



ngày. Mặt khác những kiến nghị, góp ý của nhân dân cần được tiếp thu, tổng hợp, phản ánh lên trên xem xét, đề suất sửa đổi, bổ sung để chính sách, chế độ thuế mang tính khả thi, phù hợp với biên động về kinh tế- xã hội và ngày càng hoàn thiện. Tổng cục thuế, các Cục và chi cục thuế phải không ngừng phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, quản lý báo chí, thông tin tuyên truyền đại chúng (báo hình, báo viết, báo nói…) từ Trung ương đến địa phương, khai thác được thế mạnh của các phương tiện này để truyền bá kịp thời, sâu rộng những thông tin về chính sách, chế độ thuế đều khắp, từ thành thị đến nông thôn để mọi tầng lớp dân cư có điều kiện tiếp cận, hiểu biết rõ hơn vai trò, vị trí của thuế trong cơ chế thị trường, về nghĩa vụ và quyền lợi công dân qua công tác thuế, từng bước biến thuế thành một công tác quần chúng cụ thể của toàn Đảng, toàn dân. Các chủ trương chính sách thuế hàng ngày phải đến với dân để không ngừng góp phần nâng cao tinh thần giác ngộ kiến thức để “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” việc thực hiện, cả với cán bộ thuế và đối tượng nộp thuế một cách thuận lợi. Tổng cục thuế cần phối hợp chặt chẽ với các Bộ: Tư pháp, Giáo dục - đào tạo, Văn hóa - thông tin, Ban Văn hóa - Tư tưởng Trung ương xây dựng và cung cấp các đề cương tuyên truyền cho hệ thống mạng lưới báo cáo viên, tuyên truyền viên và biên soạn nhiều bài học về thuế cơ bản, nhẹ nhàng đưa vào môn giáo dục công dân cho học sinh các cấp II, III. Thường xuyên tổ chức các cuộc thi “Tìm hiểu về thuế TNCN” Triển khai nhanh chóng hình thức tuyên truyền và lắng nghe ý kiến của dân theo phương châm “mưa lâu thấm dần” thông qua nhiều buổi tọa đàm, tiếp xúc, trao đổi, đối thoại, góp ý, gây được không khí cởi mở, gần gũi giữa người nộp thuế và cán bộ thuế, giữa các doanh nghiệp và các vị lãnh đạo cấp cao của Chính phủ, của cán các Bộ, cùng tìm ra giải pháp phát huy tác dụng toàn diện thuế có thể góp phần quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế; bảo đảm nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước; từng bước thực hiện công bằng, bình đẳng xã hội, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tăng được tích lũy, nộp thuế thuận lợi, dễ dàng. Cơ quan thuế các cấp tổ chức nhiều “đường dây nóng” bố trí cán bộ thường trực có đủ trình độ, kịp thời tư vấn, giới thiệu, giải đáp thắc mắc về thuế phát sinh trong suốt quá trình triển khai cac luật thuế mới. 3.3.2. Công tác quản lý thu nhập dân cư Có thể khẳng định rằng, đây là yếu tố tiền đề quyết định chất lượng, hiệu quả việc thực thi Luật thuế thu nhập cá nhân nhằm mang lại hiệu quả cho ngân sách nhà nước.



Ở các nước phát triển, mọi giao dịch kinh tế phát sinh trong xã hội đều thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt thì vấn đề kiểm soát thu nhập dân cư khá thuận lợi và dễ dàng, nhưng đối với Việt Nam, khi giao dịch tiền mặt còn phổ biến thì đây là một thách thức rất lớn. Vậy với thách thức này, ngành thuế đã có biện pháp gì để giảm thiểu những rủi ro, thất thoát trong quản lý thuế, đảm bảo động viên đúng mức thu nhập, tạo sự công bằng và bình đẳng về nghĩa vụ nộp thuế giữa mọi cá nhân trong xã hội? Còn trong giai đoạn hiện nay, khi cơ sở nền tảng cho việc quản lý thu nhập còn chưa đầy đủ thì trong nỗ lực của riêng mình, ngành thuế cũng đã chủ động đề ra những giải pháp để hạn chế thấp nhất những rủi ro, thất thoát có thể xảy ra. Về nguyên tắc, để kiểm soát được thu nhập dân cư: + Trước hết cơ quan thuế sẽ căn cứ vào những thông tin, dữ liệu được cung cấp bởi các cơ quan chi trả thu nhập. Trách nhiệm cung cấp thông tin cho cơ quan thuế của các đơn vị chi trả thu nhập đã được Luật thuế thu nhập cá nhân và các văn bản hướng dẫn quy định rất rõ, nên ngành thuế hoàn toàn có thể yên tâm về các nguồn thông tin này. + Thứ hai là, ngành thuế sẽ căn cứ vào thông tin từ các tổ chức, đơn vị có quan hệ kinh tế với các cá nhân để khai thác các nguồn thu nhập. + Thứ ba là, cơ quan thuế sẽ dựa vào hệ thống chính trị ở cơ sở bao gồm chính quyền và hội đồng tư vấn thuế phường, xã để có được những thông tin về thu nhập của cá nhân, nhất là các cá nhân kinh doanh. Cũng để kiểm soát được thu nhập thì một trong những giải pháp mà ngành thuế coi trọng nhất đó chính là nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, giải thích, động viên, hướng dẫn nhằm khuyến khích, khơi dậy tinh thần tự nguyện, tự giác của mọi công dân trong việc thực hiện tốt nghĩa vụ khai, nộp thuế thu nhập cá nhân. Đối với trường hợp một cá nhân có nhiều khoản thu nhập, trong đó có những khoản thu nhập “chính ngạch” (tức là thông qua cơ quan chi trả thu nhập), nhưng cũng có những khoản thu nhập từ “tiểu ngạch”(tức là những khoản thu nhập nhỏ lẻ nhận được từ các đơn vị khác), ngành thuế sẽ xử lý theo hướng: đối với những cá nhân đã có mã số thuế thì áp dụng mức khấu trừ thu nhập 10%; cá nhân không có mã số thuế sẽ áp dụng mức khấu trừ 20%. Việc áp dụng mức khấu trừ cao gấp hai lần sẽ bắt buộc cá nhân phải cân nhắc về việc đăng ký sử dụng mã số thuế, tạo cơ sở khoa học cho việc quản lý thuế TNCN.



3.3.3. Đẩy mạnh quản lý thu nhập của cá nhân kinh doanh Biện pháp tối ưu hàng đầu của ngành thuế là tận dụng triệt để và phát huy những kinh nghiệm tốt mà quá trình quản lý hộ kinh doanh thời gian qua đã đúc kết; đồng thời nâng cao hơn nữa trách nhiệm của cơ quan thuế nói chung và cán bộ ở các đội thuế phường xã trực tiếp quản lý hộ kinh doanh nói riêng. Để đảm bảo quản lý sát doanh số, chi phí và thu nhập của cá nhân kinh doanh, ngành thuế đã chỉ đạo cơ quan thuế các cấp phối hợp chặt chẽ hơn với các cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương và địa phương, các đơn vị kinh tế có quan hệ với các hộ kinh doanh, đặc biệt là phối hợp chặt chẽ hơn nữa với hội đồng tư vấn thuế phường, xã, bởi đây là tổ chức gần dân và sát dân nhất nên sẽ hỗ trợ tích cực cho ngành thuế trong việc quản lý đối tượng này. Thông qua hệ thống dịch vụ hỗ trợ, cơ quan thuế sẽ cung cấp đầy đủ thông tin, kịp thời hướng dẫn các thủ tục cũng như giải đáp nhanh gọn những khó khăn vướng mắc, tạo những điều kiện thuận lợi nhất để người nộp thuế thu nhập cá nhân thực hiện tốt nghĩa vụ với ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, cơ quan thuế sẽ tăng cường kiểm tra kiểm soát, nhằm phát hiện kịp thời những trường hợp cố tình vi phạm về khai thuế thu nhập cá nhân để xử lý nghiêm theo luật định. Triển khai Luật thuế thu nhập cá nhân có khiến nguồn thu từ các hộ kinh doanh giảm nhiều so với khi thực hiện khoán thuế thu nhập doanh nghiệp, bởi đây là vấn đề chính sách nên phải đánh giá một cách toàn diện, không thể nhìn nhận đơn thuần về mặt số học mặc dù rõ ràng, với cùng một mức thu nhập, nếu áp dụng mức thuế suất thuế TNDN 25% như hiện hành, một tháng cá nhân kinh doanh sẽ phải nộp một khoản thuế xác định, nhưng khi thực hiện Luật thuế thu nhập cá nhân, do được giảm trừ gia cảnh (mỗi cá nhân có thu nhập từ kinh doanh sẽ được trừ cho bản thân mình 4 triệu đồng/tháng, được trừ cho mỗi người phụ thuộc phải nuôi dưỡng là 1,6 triệu đồng/tháng), cá nhân này sẽ không phải nộp thuế hoặc nộp thuế ít hơn nhiều. Đây là một biện pháp động viên, khuyến khích để các hộ kinh doanh nhỏ vươn lên thành những doanh nghiệp lớn, từ đó sẽ có đóng góp nhiều hơn, ổn định và vững chắc hơn cho NSNN. Đây chính là một trong những đạo lý thể hiện quan điểm khoan sức dân của Đảng và Nhà nước, được cụ thể hoá trong chính sách động viên thuế thu nhập cá nhân. Hơn nữa, việc chuyển các cá nhân kinh doanh sang nộp thuế thu nhập cá nhân cũng hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế khi Việt Nam đã trở thành thành viên của Tổ chức thương mại thế giới WTO. Tuy nhiên, để hoá giải được vấn đề này cần một hệ thống các giải pháp đồng bộ, đòi hỏi không chỉ sự cố gắng của riêng ngành thuế mà phải có sự đồng tâm hợp lực,



sự chia sẻ của các cấp chính quyền, các cơ quan quản lý nhà nước và toàn thể xã hội để thúc đẩy các cá nhân kinh doanh thực hiện đúng, đủ, kịp thời nghĩa vụ thuế với nhà nước. Kinh nghiệm của một số nước đã giải quyết thành công vấn đề này cho thấy, phải giành rất nhiều ưu đãi để khuyến khích các cá nhân minh bạch hoá hoạt động kinh doanh. Thậm chí ở nhiều nước, Chính phủ còn cấp không máy tính tiền cho các cá nhân kinh doanh; nếu cá nhân nào tự trang bị máy tính tiền thì cơ quan thuế sẽ cho phép tính giảm trừ chi phí mua máy theo một tỷ lệ nhất định ngay trên mỗi hoá đơn tính tiền trong suốt 1 đến 2 năm đầu, hoặc có thể áp dụng biện pháp giảm thuế từng phần để tạo điều kiện cho cá nhân thu hồi vốn và khuyến khích họ sử dụng máy tính tiền. Với biện pháp này, cơ quan thuế sẽ có điều kiện kiểm soát được doanh số, từ đó có cơ sở để quản lý thuế công bằng và hợp lý hơn. Đây cũng chính là một gợi ý hữu hiệu mà Việt Nam có thể áp dụng ngay để triển khai thuế thu nhập cá nhân hiệu quả. 3.3.4. Ngăn chặn hiện tượng gian lận trong kê khai thuế * Đối với kê khai người phụ thuộc Cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công trong đầu năm 2009 mà mức thu nhập bình quân đạt trên 4 triệu đồng/tháng và có nuôi người phụ thuộc, phải lập hai bản tờ khai đăng ký giảm trừ cho người phụ thuộc và nộp cho cơ quan chi trả thu nhập; trong đó một bản cơ quan chi trả thu nhập giữ để làm căn cứ tạm khấu trừ thu nhập hàng tháng còn một bản cơ quan chi trả thu nhập chuyển cho cơ quan thuế để cơ quan thuế kiểm soát. Hàng tháng, căn cứ vào thu nhập và bản đăng ký người phụ thuộc của từng cá nhân, đơn vị chi trả sẽ thực hiện tạm giảm trừ cho bản thân người có thu nhập và người phụ thuộc, sau đó sẽ tính số thuế phải nộp để khấu trừ. Đơn vị chi trả không phải chịu trách nhiệm gì về việc kiểm tra kê khai người phụ thuộc của người làm công ăn lương mà việc kiểm tra sẽ hoàn toàn do cơ quan thuế chịu trách nhiệm. Căn cứ vào bản kê khai của cá nhân đã nộp cho cơ quan thuế và hồ sơ chứng minh người phụ thuộc cơ quan thuế sẽ kiểm tra đối chiếu. Trường hợp phát hiện hồ sơ chứng minh người phụ thuộc không đúng, không đủ hoặc không phù hợp với tờ khai đăng ký người phụ thuộc, cơ quan thuế sẽ thông báo cho người nộp thuế điều chỉnh hoặc bổ sung. Trường hợp không điều chỉnh hoặc bổ sung sẽ thông báo lại cho đơn vị chi trả thu nhập để đơn vị chi trả thu nhập điều chỉnh lại số người phụ thuộc được giảm trừ. Như vậy, việc kê khai người phụ thuộc hoàn toàn phụ thuộc vào ý thức tự giác của mỗi người. Tuy nhiên, để đảm bảo phát hiện kịp thời các trường hợp cá nhân nộp



thuế cố tình khai gian, khai trùng, khai không đúng về người phụ thuộc, cơ quan thuế sẽ phối hợp với đơn vị chi trả thu nhập và hội đồng tư vấn thuế phường, xã để kiểm soát và quản lý. Bên cạnh đó, toàn bộ hồ sơ chứng minh về người phụ thuộc gửi tới cơ quan thuế sẽ được nhập vào hệ thống cơ sở dữ liệu. Trên cơ sở đó, hệ thống công nghệ thông tin tại cơ quan thuế sẽ xác lập mã nhận diện về người phụ thuộc và chính mã nhận diện này sẽ cho phép cơ quan thuế loại trừ những trường hợp gian lận nhằm mục đích tránh thuế, lách thuế. * Đối với hành vi lách thuế Trên cơ sở nhận diện các hành vi lách thuế, tránh thuế phát sinh khi triển khai thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân, thiết nghĩ, các cấp quản lý cần khẩn trương có những giải pháp hữu hiệu, theo đó tập trung vào các biện pháp sau: Về phía Nhà nước, phải xây dựng và quản lý hệ thống thông tin cá nhân đầy đủ toàn diện, trên cơ sở đó giữa ngành thuế và ngành tài nguyên và môi trường kết nối mạng thông tin thống nhất trên phạm vi toàn quốc để quản lý được việc sở hữu BĐS chi tiết của từng cá nhân. Từ đó, chống được sự man khai là tài sản duy nhất trong chuyển nhượng bất động sản để được miễn thuế. Đối với UBND các tỉnh, Thành phố để chống việc lách thuế qua việc ghi thấp giá trên hợp đồng chuyển nhượng thì việc xây dựng và ban hành giá nhà, đất hàng năm phải phù hợp và sát giá thực tế chuyển nhượng trên thị trường tự do. Riêng ngành thuế, với vị trí, vai trò của cơ quan chịu trách nhiện chính, phải tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến đạo lý của Luật Thuế thu nhập cá nhân đến mọi tầng lớp dân cư để giúp họ nắm và hiểu về các quy định, đồng thời bằng kinh nghiệm và kỹ năng quản lý chuyên sâu, phải chủ động đề xuất ngay các giải pháp ứng phó trong mọi tình huống, đảm bảo quản lý sát nguồn thu. 3.3.5. Thu thuế thu nhập cá nhân thông qua hệ thống ngân hàng Để thực hiện tốt quản lý thuế thu nhập cá nhân thì ngành thuế Việt Nam cũng cần hoàn thiện rất nhiều điều trong quản lý thu thuế. Bên cạnh thiết lập cơ chế giám sát đồng bộ thì cải tiến phương pháp thu đóng một vai trò quan trọng trong hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân. Hiện nay, thuế thu nhập cá nhân được thu vào ngân sách tức nộp cho kho bạc. Tuy nhiên, nếu thu qua ngân hàng thì sẽ có nhiều ưu điểm hơn. Nếu dùng phương pháp thu tại nguồn thì chỉ thực hiện được khi người lao động là lao động thường xuyên của doanh nghiệp. Còn đối với những lao động tự do hoặc thu nhập không thường xuyên thì khó khăn hơn vì phòng thuế không thể chuyển trả về



cho nguồn được mà chính người lao động phải đến lập bảng quyết toán, làm giấy cam đoan trình cho phòng thuế các biên nhận, sau khi có xác nhận của phòng thuế, họ mới đến kho bạc để kiểm tra nhị trùng và lĩnh tiền. Giải pháp cho việc thu thuế với những lao động tự do thông qua hệ thống ngân hàng như sau: Mỗi lao động tự do đều có bổn phận mở tài khoản cá nhân tại một ngân hàng nào mà có cung cấp dịch vụ thanh toán qua hệ thống ngân hàng. Trong đó, ngân hàng sẽ phát hành cho họ 2 số tài khoản chính: Tiền Việt Nam; Tiền ngoại tệ và hai mã tài khoản phụ là Tiền Việt Nam - Thuế TNCN; Tiền ngoại tệ -Thuế TNCN. + Tài khoản chính: là tài khoản mà cá nhân đó có thể dùng để bỏ tiền tiết kiệm. Tài khoản này thì cá nhân có thể đưa tiền vào và rút tiền ra tùy ý. + Tài khoản phụ: là tài khoản tạm ứng thuế thu nhập cá nhân. Tiền tạm ứng thuế thu nhập cá nhân sẽ do một đơn vị nào đó trả cho người lao động được trích ra 10% sẽ được nộp cuối tháng vào tài khoản tạm ứng thuế thu nhập cá nhân. Đơn vị này sẽ phát hành biên nhận do bộ tài chính ban hành cho người lao động và khi báo thuế sẽ chứng minh số tiền này đã được thanh toán qua ngân hàng. Người lao động có thể kiểm tra tài khoản của mình và nếu có sai sót có thể khiếu nại đơn vị phải thanh toán cho ngân hàng đúng thời gian. Ngoài ra, có thể sử dụng thanh toán qua ngân hàng đối với lao động trong đoàn thể như công nhân, giáo viên, các nhân viên làm trong các doanh nghiệp, sở ban ngành… Ngân hàng sẽ xây dựng bảng kê khai phát cho các doanh nghiệp, ban ngành… Bảng kê lương, tên họ, tiền thuế thu nhập phải nộp có thể chuyển đổi thành mã vạch. Cuối tháng, các đơn vị sẽ đem danh sách và số tiền tương ứng nộp cho ngân hàng. Có thể nhập số liệu thông qua trang web. Tiền này sẽ bị khóa tại cá tài khoản riêng của từng nhân viên trong ngân hàng đó và được hưởng lãi theo định kỳ theo quy định của ngân hàng. Ngân hàng sẽ cấp biên nhận cho các đơn vị, các đơn vị sẽ báo thuế hàng tháng kèm theo tường trình này. Nếu hàng tháng doanh nghiệp không báo phần này thì sẽ bị phạt hành chính, phạt lãi ngân hàng… Như vậy, việc thanh toán qua hệ thống ngân hàng đã tiết kiệm được thời gian của người nộp thuế cũng như giúp cho cán bộ quản lý thuế giảm tải được một số việc vào cuối năm như: xem hồ sơ hoàn thuế của các cá nhân, thu thập các biên lai, xác nhận không phải đóng thuế thu nhập cá nhân hoặc tính toán phải đóng thêm… Sau đó, cán bộ thuế còn phải chuyển hồ sơ đến kho bạc mới lĩnh được tiền và với số lượng người xin lĩnh ra cũng như người đóng thêm vào cũng rất lớn.



Việc thu thuế qua hệ thống ngân hàng là rất cần thiết, bởi Luật thuế TNCN có nhiều đối tượng nộp thuế nếu vẫn dùng cách thu cũ chúng ta sẽ phải tăng thêm cán bộ thuế rất nhiều mà ngay lập tức tăng thêm cán bộ thuế sẽ dẫn đến tình trạng sẽ có những cán bộ thiếu kinh nghiệm trong chuyên môn và nhất định sẽ dẫn tới hậu quả quá tải trong công tác quản lý thu thuế TNCN đây cũng chính là mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. Ngoài ra, việc sử dụng tài khoản ngân hàng để giao dịch sẽ còn mang lại những ưu điểm như hạn chế được lạm phát, hạn chế tiền giả, kích thích phát triển hệ thống ngân hàng hiện đại… Nếu như nhà nước muốn khuyến khích người lao động dùng tài khoản ngân hàng để giao dịch như một thói quen thì đây là thời điểm đã chín muồi và thích hợp nhất. 3.3.6. Thực hiện quyết toán thuế cho từng đối tượng nộp thuế Việc quyết toán thuế cho từng đối tượng nộp thuế là cần thiết. Việc này sẽ giúp cơ quan thuế biết được tình hình thu nhập và nộp thuế của từng đối tượng, qua đó có thể cung cấp cho các cơ quan khác, các nhà lập chính sách hoặc chính cơ quan thuế cũng có thể sử dụng trong việc phân tích và đánh giá về chính sách thuế khả năng nộp thuế của dân cư. Quyết toán thuế hàng năm cũng sé giúp cơ quan thuế có thể phát hiện ra các trường hợp sai phạm thông qua việc so sánh mức thuế thu nhập nộp giữa các năm với nhau. 3.3.7. Đào tạo năng lực và phẩm chất cho đội ngũ cán bộ thuế Nâng cao năng lực và phẩm chất đội ngũ cán bộ thuế sẽ có tác động tích cực tới toàn bộ công tác quản lý thuế nói chung và thuế thu nhập cá nhân nói riêng. Công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ thuế trong thời gian tới phải đạt được những mục tiêu: - Tạo ra một đội ngũ cán bộ thuế có năng lực nghiên cứu hoạch định chính sánh, ngiên cứu hoạch định chính sách, nghiên cứu các biện pháp nghiệp vụ thu để hướng dẫn, chỉ đạo kiểm tra thực hiện trong toàn ngành. - Tạo ra một đội ngũ cán bộ thuế thực hành quản lý thuế giỏi, theo hướng chuyên môn hóa sâu theo từng chức năng công việc, đáp ứng yêu cầu quản lý thuế hiện đại. Để đạt được các mục tiêu trên, công tác đào tạo trong thời gian tới cần được định hướng như sau: - Tiếp tục lựa chọn một số công chức là cán bộ lãnh đạo chưa có trình độ đại học hoặc cán bộ thuộc diện quy hoạch lãnh đạo đã có trình độ trung cấp để đưa đi đào tạo đại học, đồng thời, nâng tỉ lệ tuyển dụng các ngạch công chức có trình độ đào tạo đại học để đẩy mạnh việc đáp ứng đúng số công chức đã được bộ duyệt.



Việc đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ thuế các cấp được đặt ra như sau: Với cấp tổng cục: cần đào tạo để phát triển được đội ngũ cán bộ nghiên cứu, hoạch định chính sách thuế, có khả năng hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra cơ quan thuế cả về cơ chế chính sách và nghiệp vụ quản lý thuế, thanh tra, kiểm tra đối tượng nộp thuế. Vì vậy, đối với cán bộ cấp này cần trang bị kiến thức toàn diện về mặt lý thuyết và thực tiễn kinh nghiệm quản lý thuế trong nước và nước ngoài, bảo đảm cán bộ có đủ năng lực trong việc phân tích, đánh giá thành thạo nghiệp vụ quản lý thuế hiện đại, nghiên cứu, hoạch định chính sách thuế, đề xuất các biện pháp quản lý thu. Đó là đội ngũ cán bộ đầu ngành, đảm đương công việc mũi nhọn của ngành và các lĩnh vực quản lý thuế phức tạp. Đồng thời, đáp ứng yêu cầu đào tạo cán bộ thuế đủ sức triển khai các chương trình hội nhập về thuế trong khu vực và quốc tế. Số cán bộ này sẽ được đào tạo trong nước và ở nước ngoài. Với cấp cục thuế và chi cục thuế: Đào tạo theo hướng chuyên môn hóa từng chức năng công việc: xử lý tính thuế, đôn đốc cưỡng chế thu, thanh tra, kiểm tra và một số chức năng quản lý nội bộ ngành… Ngoài ra, nội dung đào tạo và bồi dưỡng phải đảm bảo trang bị đầy đủ kiến thức chủ yếu như các chính sách kinh tế, tài chính và luật pháp liên quan đến thuế, phân tích dự báo thuế, yều cầu và lộ trình hội nhập thuế quốc tế, kế toán doanh nghiệp, kiến thức quản lý thuế bằng máy tính, kiến thức quản lý nhà nước,ngoại ngữ, phương pháp thanh tra, kiểm tra thuế….. Công tác đào tạo bồi dưỡng cũng không phải là việc đơn giản vì vậy ngành thuế cần phải tiến hành các bước như sau: + Xác định đối tượng và xây dựng nội dung, chương trình và giáo trình theo từng khóa đào tạo, bồi dưỡng thống nhất. + Thành lập tổ chức làm nhiệm vụ thao mưu, đề xuất về mục tiêu, đối tượng, nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngành thuế, quản lý và kiểm tra việc thực hiện công tác đào tạo và bồi dưỡng trong toàn ngành. + Lựa chọn và xây dựng đội ngũ giáo viên kiêm chức tại các Cục Thuế, đủ trình độ, kinh nghiệm và năng lực để đảm đương công tác giảng dạy cho các cán bộ ở địa phương. Hiện nay, trung tâm bồi dưỡng cán bộ vẫn chưa đủ đáp ứng cho nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng của toàn ngành nên Cục thuế vẫn phải tiến hành bồi dưỡng cho số cán bộ cấp dưới ở chi Cục thuế. Vì vậy, cần lựa chọn đội ngũ giáo viên kiêm chức tại các



cục thuế: là những người giỏi chuyên môn, nghiệp vụ thuế, được đào tạo thêm về phương pháp sư phạm làm nòng cốt cho công tác đào tạo cán bộ địa phương. + Xây dựng quy chế kiểm tra, đánh giá trình độ công chức hàng năm để đánh giá hiệu quả công tác đào tạo, thường xuyên cải tiến và lựa chọn hình thức, nội dung đào tạo thích hợp. + Tăng dần nguồn kinh phí dành cho đào tạo và bồi dưỡng cán bộ. 3.3.8. Thiết lập hệ thống tính thuế thu nhập cá nhân tự động Ngành thuế cần sớm có một hệ thống quản lý thuế bằng mạng vi tính nội bộ. Đó là tin học hóa nhằm kết nối thông tin trong hệ thống thuế; giữa thuế và kho bạc; xây dựng hệ thống “tự tính, tự khai và tự nộp thuế” theo dự án IMF; xây dựng chương trình đối chiếu hóa đơn; đăng ký thuế thu nhập và xây dựng hệ thống xử lý tính thuế TNCN… Xét tại thời điểm ban đầu điều này có thể đòi hỏi chi phí cao, nhưng xét về lâu dài thì sẽ tiết kiệm về thời gian và chi phí rất nhiều. Hệ thống này sẽ không chỉ phục vụ riêng cho công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân mà còn cho tất cả các sắc thuế khác. Đối với hải quan, các ưu tiên sẽ là: tự động hóa thông quan và quảnlý hàng hóa xuất nhập khẩu; hệ thống khai báo hải quan điện tử; thuế điện tử; hệ thống thông tin phcụ vụ dự báo, phân tích và đánh giá nguồn thu nhằm tuân thủ các chuẩn mực của một tổ chức hải quan hiện đại, thực hiện các cam kết quốc tế liên quan đến lĩnh vực hải quan như: Công ước Kyoto, Hiệp định GATT/WTO, Công ước quốc tế HS (hệ thống hài hòa về mô tả và mã hóa hàng hóa…) 3.3.9. Xây dựng hành lang pháp lý cho dịch vụ tư vấn thuế Một loạt dịch vụ như hướng dẫn luật thuế trong nước, tư vấn về luật thuế quốc tế, hoạch định kế hoạch tiết kiệm thuế, giải đáp thắc mắc về thuế, đặc biệt là thuế thu nhập cá nhân đang có hiệu lực thi hành... đang được doanh nghiệp rất quan tâm. Hiện nay, trên thị trường Việt Nam mới chỉ có vài doanh nghiệp kiểm toán như công ty kiểm toán Quốc tế, Công ty kiểm toán Việt Nam, công ty Dịch vụ tư vấn tài chính kế toán và kiểm toán thực hiện dịch vụ tư vấn thuế nhưng mới hoạt động như một dịch vụ phụ trợ. Dịch vụ tư vấn thuế thu nhập cá nhân ra đời sẽ hỗ trợ người nộp thuế hiểu biết, thành thạo hơn về thuế, tiết kiệm được chi phí và thời gian. Vì vậy, Tổng cục Thuế cần nghiên cứu để trình Bộ Tài chính và Chính phủ ban hành Nghị định quy định hoạt động dịch vụ tư vấn thuế, tạo điều kiện khuyến khích và phát triển hoạt động này một cách rông rãi, độc lập và khách quan.



3.3.10. Tăng kiểm tra thuế thu nhập với người nước ngoài Cơ quan thuế cần tổ chức nhiều cuộc gặp tuyên truyền giải thích về chính sách thuế để người nước ngoài tại Việt Nam tự giác kê khai, nộp thuế thu nhập. Tổng cục thuế nên mời các nhà đầu tư, doanh nhân nước ngoài tại các tỉnh đến họp để tuyên truyền phổ biến chính sách thuế thu nhập của Việt Nam, nhằm tránh thất thu thuế đối với người nước ngoài tại Việt Nam, do Tổng cục thuế ban hành quy định rõ: với người nước ngoài được coi là không cư trú tại Việt Nam, thu nhập chiu thuế là tổng thu nhập phát sinh tại Việt Nam, không phân biệt nơi nhận thu nhập tại Việt Nam hay nước ngoài. Tổng cục thuế cần chỉ đạo các cơ quan thuế triển khai tích cực công tác vận động, tuyên truyền người nước ngoài ở Việt Nam về Thuế thu nhập cá nhân để họ tự giác kê khai, nộp thuế thu nhập. Nếu như họ không tự giác kê khai thì cơ quan thuế cần kiểm tra và có biện pháp xử lý vi phạm. 3.3.11. Tăng cường kiểm tra thuế thu nhập với giới ca sĩ và họa sĩ * Đối với thu nhập của ca sĩ Việc đánh thuế thu nhập của các ca sĩ là rất khó. Họ là những người hoạt động tự do, khó kiểm soát, trừ trường hợp ca sĩ có đăng ký với đơn vị tổ chức chương trình. Hiện Cục thuế không thể quản lý được việc thu nhập của giới ca sĩ nên chủ yếu dựa vào các công ty tổ chức biểu diễn để khấu trừ thuế thu nhập. Ngoài ra, các Cục thuế thành phố cần phải thường xuyên kiểm tra nghiêm ngặt các hoạt động, thu nhập của ca sĩ bằng cách phối hợp với Sở Văn hóa Thông tin để nắm rõ giấy phép biểu diễn, từ đó mới có thể tính mẫu thuế thu nhập của họ. Một số ca sĩ biểu diễn tại các phòng trà, quán bar, ca sĩ thường không có giấy phép biểu diễn nên không thể biết được thu nhập của họ. Do đó, Cục thuế cần phải kiểm tra chặt chẽ các phòng trà bằng cách nâng thuế phòng trà, quán bar lên, buộc họ phải chứng minh chi phí của mình một cách rõ ràng (như buộc ca sĩ khi nhận tiền cát xê phải có ký nhận). Như thế việc tính biểu mẫu thuế thu nhập đối với ca sĩ sẽ được thực hiện nhanh chóng dễ dàng hơn. Các ca sĩ chịu sự quản lý của đơn vị tổ chức mà không kê khai nộp thuế sẽ bị buộc cấm biểu diễn. * Đồi với thu nhập của họa sĩ Từ trước đến nay, chúng ta chỉ bàn về thuế thu nhập của ca sĩ, vận động viên thể thao, đặc biệt là cầu thủ bóng đá. Cát- xê của ca sĩ có khi tới 10 triệu trong một đêm diễn nhưng tuyệt nhiên họ không phải đóng thuế. Song không chỉ có ca sĩ, từ khi đổi mới có họa sĩ bán tranh và thu được tiền tỉ thậm chí cả triệu đôla mà họ cũng chẳng phải đóng thuế. Bởi với họa sĩ thì việc thu thuế không hề dễ dàng vì họ hoạt động độc



lập và không phải họa sĩ nào cũng có tranh bán với giá cao, cũng có những họa sĩ cả đời sáng tác nhưng vẫn không thể bán được tranh nhưng có những họa sĩ họ tạo ra những bức tranh có giá trị cao. Do vậy ngành thuế cũng nên lưu ý đến việc thu thuế thu nhập cá nhân của giới họa sĩ mà nhất là họa sĩ mà tranh của họ bán luôn với giá rất cao. Ngành thuế nên huy động tính tự giác của các họa sĩ. 3.3.12. Tam ngưng đánh thuế thu nhập cá nhân từ chứng khoán Việt Nam là một nước đang phát triển với thị trường chứng khoán còn non trẻ, vốn hóa thị trường còn thấp, khoảng 20% GDP so với bình quân 50% GDP của các nước trong khu vực. Việc đánh thuế thu nhập cá nhân chứng khoán sẽ không khuyến khích được các nhà đầu tư tham gia thị trường, điều này sẽ làm trở ngại đến tiến trình cổ phần hóa (vốn đã đang bị đình trệ) và đặc biệt là hoạt động huy động vốn của các doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán, vì vậy, Chính phủ chưa nên đánh thuế, ít nhất là cho đến khi thị trường đã tương đối phát triển, vốn hóa thị trường đạt khoảng 50% GDP với lý do: Thứ nhất, vì thuế này kìm hãm sự phát triển kinh tế như đề cập ở trên. Hơn nữa mục tiêu của Chính phủ không phải là để thu được nhiều ngân sách nhất mà là thu được một lượng ngân sách vừa đủ trong khi vẫn khuyến khích nền kinh tế tăng trưởng cao nhất. Một nghiên cứu gần đây cho thấy, cứ 1 USD tăng thêm từ tăng thuế thu nhập cá nhân từ chứng khoán thì 10 USD GDP bị mất đi. Thứ hai, thuế thu nhập cá nhân lãi vốn (trong đó có chứng khoán) chiếm một tỷ lệ rất nhỏ so với nguồn thu ngân sách (thường chỉ khoảng 7%), trong khi nếu bỏ thuế này thì nền kinh tế tăng trưởng nhanh hơn và nguồn thu ngân sách cũng tăng mạnh hơn, thậm chí lớn hơn nhiều so với khoản thu từ thuế thu nhập cá nhân từ chứng khoán. Thứ ba, bản thân thuế thu nhập cá nhân chứng khoán là một loại thuế kép, không công bằng vì Chính phủ đã đánh thuế thu nhập doanh nghiệp. Việc đánh thuế trên thu nhập chứng khoán và cổ tức về bản chất là sự đánh thuế hai lần trên thu nhập đầu tư, do đó cần bị loại bỏ. Chính vì những nguyên nhân trên mà hiện nay nhiều nhà kinh tế học trên thế giới đang thuyết phục Chính phủ của họ giảm hoặc xóa loại thuế này. Mặt khác, chính sách thuế thu nhập chứng khoán của Việt Nam (Thông tư số 84/2008/TT-BTC) chưa được hoàn thiện, còn nhiều bất cập, và đặc biệt là chưa khuyến khích được nhà đầu tư.



3.3.13. Tăng cường thanh tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm thuế thu nhập cá nhân * Tăng cường thanh tra thuế thu nhập cá nhân: Từ thực tế hiện nay, ngành thuế vẫn luôn thất thu thuế thu nhập cá nhân ở những con số vẫn còn quá cao, đó là do hiện tương trốn thuế, hiện tượng này ảnh hưởng tiêu cực đến mục tiêu tạo nguồn thu cho ngân sách và đảm bảo tính công bằng của thuế. Thanh tra thuế sẽ làm nhiệm vụ là phát hiện những đối tượng có hành vi trốn thuế, những sai phạm chính cơ quan thuế, của các cán bộ thuế. Đồng thời thanh tra thuế cũng giúp cơ quan thuế tìm ra những sơ hở, hạn chế trong chính sách thuế. Những sơ hở đó sẽ tạo điều kiện cho đối tượng nộp thuế trốn thuế. Việc thanh tra thường xuyên sẽ làm giảm bớt ý định trốn thuế của đối tượng nộp thuế, tăng tính nghiêm túc của cơ quan chi trả thu nhập trong việc khấu trừ thu nhập trước khi chi trả và cũng tránh được các trường hợp thông đồng, cấu kết giữa cán bộ thuế với người nộp thuế. Thanh tra thuế sẽ góp phần đảm bảo việc thu đúng và đủ thuế cho nguồn thu ngân sách quốc gia. Trong thời gian qua, công tác thanh tra thuế ở ta chưa được coi trọng. Vì vậy, trong thời gian tới cơ quan thanh tra thuế cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thuế để phát hiện ra các trường hợp, cố tình khai man, trốn thuế. * Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm thuế thu nhập cá nhân: Việc xử lý các trường hợp vi phạm cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc và dứt khoát. Cơ quan thuế nếu như phát hiện ra các trường hợp vi phạm và có những bằng chứng cụ thể chứng minh hành vi trốn thuế thì sẽ phải có trách nhiệm nộp phạt đúng thời hạn và đúng số tiền bị phạt. Nếu như có những hành vi chống đối thì cần có sự can thiệp ngay lập tức của cơ quan công an. Việc xử phạt thật nghiêm minh sẽ là điều kiện quan trọng để giảm bớt các trường hợp vi phạm. Nếu các đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân không đóng thuế thì sẽ bị truy tố hình sự. Tóm lại, luật thuế TNCN là một ngành luật còn rất mới mẽ, thực hiện tốt công tác quản lý sẽ đem lại hiệu quản cho nguồn thu ngân sách nhà nước, góp phần xây dựng đất nước ngày càng phát triễn, xứng tầm với các nước trên thế giới.



KẾT LUẬN

Cùng với sự phát triễn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Việt Nam đã trở thành thành viên của tổ chức WTO. Điều đó chính là động lực để đưa nước ta ngày càng phát triễn sánh ngang với các nước trên thế giới. Để làm được điều đó thì sự đóng góp của người dân cũng như việc đóng thuế là điều quan trọng nhất. Với việc thực hiện đề tài “Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế TNCN”. Đề tài đã thực hiện được nhiệm vụ: - Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về công tác quản lý thuế TNCN. - Nêu và phân tích thực trạng về công tác quản lý thuế thu nhập ở Việt Nam từ khi luật thuế TNCN được ban hành đến nay. - Nêu lên các quan điểm và giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện công tác quản lý thuế TNCN ở Việt Nam từ khi luật thuế TNCN có hiệu lực (01/01/2009). Cùng với công tác quản lý, ngành Thuế đã xây dựng quy chế phối hợp với các ngành liên quan; xây dựng tỷ lệ thu nhập chịu thuế TNCN, đối với cá nhân kinh doanh nộp thuế khoán trên cơ sở quy định của Tổng Cục thuế. Xây dựng đơn giá nhà ở liên quan đến thu nhập từ chuyển quyền sở hữu nhà ở. Tổ chức tập huấn Luật Thuế Thu nhập cá nhân và các văn bản hướng dẫn cho cán bộ thuế và các cơ quan chi trả thu nhập. Tăng cường các biện pháp quản lý, hỗ trợ triển khai Luật Thuế TNCN. Phối hợp với các cơ quan chi trả thu nhập, tổ chức đăng ký thuế và cấp mã số thuế cho các cơ quan chi trả thu nhập, cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công và thu nhập khác chưa có mã số thuế. Hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời các cơ quan chi trả thu nhập khai quyết toán thuế TNCN trên phần mềm đã được Tổng Cục thuế cung cấp. Hướng dẫn các cơ quan chỉ trả thu nhập nộp hồ sơ khai thuế đúng thời gian và mẫu biểu quy định. Tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn những văn bản mới về Luật Thuế TNCN từng bước thực hiện hiệu quả luật thuế này, góp phần tăng thu cho ngân sách địa phương. Công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân là một vấn đề rất phức tạp và nhạy cảm nó có ảnh hưởng và chịu chi phối của hàng loạt các quan điểm, chính sách kinh tế - xã hội và sự phát triển của nền kinh tế- xã hội. Việc hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân nhằm khơi tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước và thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh xã hội công bằng, dân chủ văn minh.



DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

* Văn bản luật: 1. Luật thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực ngày 01 tháng 01 năm 2009. 2. Luật quản lý thuế có hiệu lực ngày 01 tháng 07 năm 2007. 3. Quyết định số 115/2009/QĐ-TTg, quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Thuế trực thuộc Bộ Tài chính. 4. Nghị định số 100/2008/NĐ-CP ngày 08/9/2008 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân. 5. Nghị định 13/2009/NĐ-CP ngày 13/2/2009 sửa đổi, bổ sung một số quy định về xử lý vi phạm pháp luật về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế theo hướng tăng thẩm quyền phạt tiền của cơ quan thuế đối với các hành vi vi phạm pháp luật 6. Thông tư 84/2008/TT-BTC ngày 30 tháng 9 năm 2008, Hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân và hướng dẫn thi hành Nghị định số 100/2008/NĐ-CP ngày 08/9/2008 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân. 7. Thông tư 85/2007/TT-BTC ngày 18 tháng 7 năm 2007, Hướng dẫn thi hành Luật quản lý thuế về việc đăng ký thuế. 8. Thông tư 161/2009/TT-BTC ngày 12 tháng 08 năm 2009, Hướng dẫn về thuế thu nhập cá nhân đối với một số trường hợp chuyễn nhượng, nhận thừa thừa kế, nhận quà tặng là bất động sản. 9. Thông tư 164/2009/TT-BTC ngày 13 tháng 08 năm 2009, Hướng dẫn về thuế thu nhập cá nhân đối với người trúng thưởng trong các trò chơi tại điểm vui chơi giải trí có thưởng. 10. Thông tư 160/2009/TT-BTC ngày 12 tháng 8 năm 2009, Hướng dẫn miễn thuế thu nhập cá nhân năm 2009 theo Nghị quyết số 32/2009/QH12 ngày 19/6/2009 của Quốc hội. 11. Thông tư 42/2009/TT-BTC ngày 9 tháng 3 năm 2009, Hướng dẫn khấu trừ thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân làm đại lý xổ số và khấu trừ thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân có thu nhập từ trúng thưởng xổ số. 12. Thông tư 60 /2007/TT-BTC ngày 14 tháng 6 năm 2007, Hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế và hướng dẫn thi hành Nghị định số 85/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế.



13. Thông tư 62/2009/TT-BTC ngày 27 tháng 3 năm 2009, hướng dẫn sửa đổi, bổ sung Thông tư số 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008 hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân và hướng dẫn thi hành Nghị định số 100/2008/NĐ-CP ngày 08/9/2008 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân. 14. Thông tư số 176/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính 15. Thông tư 20/2010/TT-BTC ngày 05 tháng 02 năm 2010, Hướng dẫn sửa đổi, bổ sung một số thủ tục hành chính về Thuế thu nhập cá nhân. 16. Thông tư 02/2010/TT-BTC ngày 11 tháng 01 năm 2010 hướng dẫn bổ sung thông tư số 84/2008/ TT-BTC ngày 30/9/2008, hướng dẫn thi hành một số điều của luật thuế thu nhập cá nhân và hướng dẫn thi hành nghị định số 100/2008/NĐ-CP ngày 8/9/208 của chính phủ quy đỊnh chi tiết một số điều của luật thuế thu nhập cá nhân. 17. Chỉ thị số 22/2008/CT-TTg 18. Chỉ thị số 22/2008/CT-TTg 19. Công văn 3929 ngày 24/9/2009 của Tổng cục Thuế về thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản 20. Công văn số 2188/TCT-CNTT ngày 3/6/2009, gửi Cục Thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hướng dẫn cụ thể việc triển khai đăng ký thuế cho cá nhân làm công ăn lương qua tổ chức trả thu nhập trong năm 2009. 22. Công văn 5231/TCT-TNCN ngày 24 tháng12 năm 2009, về khấu trừ thuế TNCN đối với khoản thu nhập từ tiền lương, tiền công 23. Công văn số 450/TCT-TNCN ngày 08/02/2010 của Tổng cục Thuế về việc hướng dẫn tờ khai thuế TNCN. 24. Công văn 451/TCT-TNCN ngày 08 tháng 02 năm 2010,hướng dẫn Quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm 2009. * Giáo trình, sách tham khảo và tập chí: 1. Giáo trình luật tài chính 2, Ts Lê Nguyệt châu, tr. 22 2. Bách khoa từ điển. 3. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2006, tr.169 4. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2006, tr.245



5. Vấn đề này, xem “Thử tìm một cách tiếp cận khác đối với Dự thảo Thuế thu nhập cá nhân”. Thời báo kinh tế Sài Gòn. Số 26/2007, tr.18-19. 6. Hệ thống chính sách thuế Việt Nam hiện hành, Tác giả- Pts Nguyễn Thị Kim Tuyển, Pts Phan Mỹ Hạnh, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, năm 1998.( từ trang 267-305). 7. Tập chí thuế nhà nuốc số 22 (140) tháng 6-2007 * Webside 1. Phát biểu của chủ tịch ủy ban Thuế của chính phủ Nhật bản, trên www.vibonline.com.vn 2. www.tncnonline.com.vn 3. http://www.gdt.gov.vn 4. http://www2.gol.com/users/jpc/Japan/taxes.htm 5. http://www.novexcn.com/ personal_icm_tax_99.html 6. http://www.ktdt.com.vn/newsdetail.asp?NewsId=185110&CatId=112 7. http://nhadat.thanhnien.com.vn/tinchitiet/1/1046/trao-quyen-lua-chon-cho-nguoi-nop/ 8.http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=358156&ChannelI D=11


http://www.vibonline.com.vn/


MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU.......................................................................................................11. Tính cấp thiết của đề tài...................................................................................12. Mục tiêu nghiên cứu đề tài...............................................................................23. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài.........................................................24. Phương pháp nghiên cứu của đề tài................................................................25. Kết cấu của đề tài.............................................................................................2CHƯƠNG 1...........................................................................................................4NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN VÀ CÔNG TÁC QUẢN LÍ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN................................................41.1. Khái quát chung về thuế thu nhập cá nhân................................................4

1.1.1. Khái niệm thuế thu nhập cá nhân..............................................................41.1.2. Đặc điểm thuế thu nhập cá nhân...............................................................51.1.3. Vai trò của thuế thu nhập cá nhân.............................................................6

1.1.3.1 Đối với nền kinh tế- xã hội..................................................................61.1.3.2 Đối với hệ thống thuế..........................................................................8

1.1.4. Giới thiệu khái quát về Luật thuế thu nhập cá nhân.................................91.2 Khái quát về công tác quản lý thuế.............................................................14

1.2.1 Khái niệm về quản lý thuế thu nhập cá nhân...........................................141.2.2 Nội dung công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân...................................14

1.2.2.1. Quản lý các đối tượng nộp thuế, tính thuế và các khoản được khấu trừ theo quy định...........................................................................................141.2.2.2. Tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế...........................................201.2.2.3. Công tác đào tạo cán bộ công chức trong quản lý thuế....................21

1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân.....211.2.3.1. Chính sách chung của Nhà nước......................................................221.2.3.2 Cơ sở vật chất của ngành thuế...........................................................231.2.3.3 Trình độ và phẩm chất đạo đức của đội ngũ lãnh đạo cán bộ thuế...241.2.3.4. Phương thức thanh toán chủ yếu trong dân cư.................................241.2.3.5 Tính nghiêm minh của luật pháp.......................................................241.2.3.6. Tình hình kinh tế, mức sống của người dân và trình độ dân trí của đối tượng nộp thuế........................................................................................25

1.2.4. Tổ chức bộ máy quản lý thuế..................................................................25CHƯƠNG 2.........................................................................................................30NỘI DUNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN..........302.1. Ban hành chính sách Thuế..........................................................................302.2. Tổ chức thực hiện chính sách thuế thu nhập cá nhân..............................30

2.2.1. Trình tự thủ tục về đăng ký thuế, quản lý kê khai và nộp thuế...............31



2.2.1.1. Đăng ký thuế và cấp mã số thuế.......................................................312.2.1.2. Quản lý kê khai, nộp thuế................................................................37

2.2.2. Quản lý quá trình quyết toán...................................................................422.2.2.1. Khai quyết toán thuế........................................................................422.2.2.2. Quy định về miễn thuế giảm thuế thu nhập cá nhân........................56

2.2.2.3. Hoàn thuế thu nhập cá nhân.............................................................592.3. Thanh tra, xử lý các trường hợp vi phạm về kê khai và nộp thuế..........60

2.3.1. Thanh tra Thuế thu nhập cá nhân............................................................602.3.2. Xử lý vi phạm về kê khai và nộp thuế...................................................62

CHƯƠNG 3.........................................................................................................64THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN Ở TA...............................................................643.1. Đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt nam hiện nay................................................................................................................64

3.1.1. Những thành tựu đạt được......................................................................643.1.2. Những hạn chế và nguyên nhân..............................................................68

3.1.2.1. Những hạn chế.................................................................................683.1.2.2. Nguyên nhân....................................................................................72

3.2. Định hướng hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam hiện nay......................................................................................................743.3. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam......................................................................................................................79

3.3.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức thuế.....................793.3.2. Công tác quản lý thu nhập dân cư...........................................................803.3.3. Đẩy mạnh quản lý thu nhập của cá nhân kinh doanh.............................813.3.4. Ngăn chặn hiện tượng gian lận trong kê khai thuế.................................833.3.5. Thu thuế thu nhập cá nhân thông qua hệ thống ngân hàng.....................843.3.6. Thực hiện quyết toán thuế cho từng đối tượng nộp thuế........................863.3.7. Đào tạo năng lực và phẩm chất cho đội ngũ cán bộ thuế.......................863.3.8. Thiết lập hệ thống tính thuế thu nhập cá nhân tự động..........................883.3.9. Xây dựng hành lang pháp lý cho dịch vụ tư vấn thuế...........................883.3.10. Tăng kiểm tra thuế thu nhập với người nước ngoài..............................883.3.11. Tăng cường kiểm tra thuế thu nhập với giới ca sĩ và họa sĩ.................893.3.12. Tam ngưng đánh thuế thu nhập cá nhân từ chứng khoán.....................903.3.13. Tăng cường thanh tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm thuế thu nhập cá nhân.....................................................................................................90

KẾT LUẬN.........................................................................................................92DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................93Phụ lục 1



Phụ lục 2

Phụ lục 1

Quản lý thuế điện tử tại Việt Nam Năm 2010 là giai đoạn hết sức quan trọng đối với ngành thuế Việt Nam trong việc thực hiện chiến lược cải cách hướng tới một mô hình thuế hiện đại, chuyên nghiệp theo các chuẩn mực quốc tế. Quản lý công tác thuế theo mô hình thuế điện tử đã được ngành Thuế xác định là một trong những điểm cốt yếu nhất trong việc thực hiện chiến lược cải cách của mình. Vậy mô hình thuế điện tử sẽ như thế nào? Ngành Thuế sẽ quản lý đối tượng nộp thuế thông qua phương tiện điện tử ra sao? Thuế điện tử không chỉ là kê khai và nộp thuế qua mạngTheo bà Trương Hải Đường, Giám đốc Trung tâm Tin học Tổng Cục Thuế, thời gian qua ngành Thuế đã bắt đầu chuyển dần từ cơ chế quản lý một – một: sử dụng cán bộ thuế để quản lý đến từng đối tượng nộp thuế (ĐTNT) sang cơ chế quản lý mới – cơ chế tự khai tự nộp thuế. Mô hình quản lý một – một đã rất phù hợp với nền kinh tế nước ta khi số lượng ĐTNT còn nhỏ. Khoảng 5 năm trở lại đây, số lượng ĐTNT đã tăng đột biến lên đến 2 triệu (chẳng hạn riêng năm 2005 đã tăng 200.000) và dự kiến sẽ “bùng nổ” lên vài chục triệu ĐTNT sau khi Luật thuế thu nhập cá nhân được ban hành (năm 2008). Nếu cơ quan thuế vẫn duy trì cơ chế một – một truyền thống thì khả năng quản lý nguồn thu là không thể và cơ chế tự khai tự nộp thuế là cơ chế quản lý tất yếu: Ngành Thuế sẽ cung cấp đầy đủ thông tin, dịch vụ phục vụ ĐTNT để họ tự giác tuân thủ pháp luật và tự chịu trách nhiệm về hành vi khai nộp thuế của mình. Cơ quan thuế sẽ quản lý thông qua việc thu thập đầy đủ các nguồn thông tin từ ĐTNT và các cơ quan thứ 3 để phân tích, đánh giá rủi ro và lựa chọn ra những ĐTNT có nghi ngờ để thanh kiểm tra thuế. Mô hình quản lý thuế hiện đại theo cơ chế tự khai nộp thuế chính là mục tiêu chính của chương trình cải cách, hiện đại mà ngành Thuế đang hướng tới trong giai đoạn từ nay đến 2010 và trong cơ chế này, vai trò của thông tin là cốt lõi. Để thực hiện chiến lược hiện đại hóa này, một mô hình quản lý thuế điện tử đang được ngành thuế tập trung hướng đến. Mô hình náy không chỉ bao gồm việc xây dựng các dịch vụ điện tử cung cấp cho ĐTNT mà còn là xây dựng các qui trình quản lý thu nội bộ của cơ quan thuế trên cơ sở điện tử hóa nhằm giảm bớt các thao tác thủ



công, giảm lượng giao dịch giấy tờ, tự động hóa các khâu xử lý thông tin theo dõi số thu, nộp thuế…Cũng theo bà Trương Hải Đường, mô hình thuế điện tử cho 5 năm tới và giai đoạn tiếp theo sẽ bao gồm 3 cấu phần chính. Phần thứ nhất là Hỗ trợ ĐTNT, cơ quan thuế sẽ cung cấp nhiều dịch vụ điện tử hơn cho ĐTNT như kết nối cổng điện tử với ĐTNT, cung cấp các dịch vụ kê khai thuế qua mạng, tiến tới nộp thuế qua mạng, cung cấp đầy đủ văn bản, chính sách, thủ tục về thuế trên mạng Internet. Ngành Thuế cũng sẽ xây dựng Trung tâm Hỗ trợ ĐTNT (với hệ thống trả lời điện thoại tự động, tư vấn và trả lời trực tiếp) và Trung tâm xử lý dữ liệu (hệ thống thư điện tử, fax…)Cấu phần thư hai của mô hình thuế điện tử là Kiểm soát thu thuế bao gồm tất cả các chức năng mà cơ quan thuế phải thực hiện: xác định ĐTNT, xử lý tờ khai, chứng từ nộp thuế; kế toán tài khoản ĐTNT, dự báo số thu và xác định các khoản phải thu; quản lý sự tuân thủ và các trường hợp vi phạm…Cấu phần thứ ba là Thanh tra thuế, toàn bộ dữ liệu từ các bộ phận tác nghiệp cũng như từ các cơ quan thứ ba sẽ được đưa vào các kho cơ sở dữ liệu điện tử để phục vụ công tác phân tích, đánh giá trong quá trình thanh kiểm tra ĐTNT. Trong mô hình quản lý thuế điện tử này, các tính năng điện tử sẽ được xây dựng như tự động hóa theo từng chức năng, tính năng tích hợp giữa các chức năng nghiệp vụ và dữ liệu lưu giữ trong hệ thống. Bên cạnh đó, các chức năng và quy trình xử lý chuẩn sẽ được sử dụng chung đối với tất cả các loại thuế, đồng thời mô hình cũng có khả năng dễ dàng bổ sung các loại thuế mới, hỗ trợ những thay đổi về mặt pháp lý và chính sách. ĐTNT sẽ là đối tượng được tập trung phục vụ chủ yếu của ngành Thuế thông qua việc vừa hỗ trợ ĐTNT tích hợp đa kênh (nộp hồ sơ qua mạng, trả lời tự động…) vừa tăng tính tuân thủ và quản lý chặt chẽ các trường hợp vi phạm. Cuối cùng là mô hình này sẵn sàng giao diện điện tử với các cơ quan chính phủ và các tổ chức tư nhân như ngân hàng, công ty tư vấn thuế… trong một chính phủ điện tử, xã hội điện tử tương lai. Thông qua mô hình quản lý này, đối với ĐTNT, hệ thống thuế điện tử sẽ làm cho họ hài lòng hơn với việc giải quyết triệt để thủ tục “một cửa”, tính thuế nhanh chóng, chính xác. Ngoài ra, ĐTNT có thể được hoàn thuế ngay, chi phí thực hiện nghĩa vụ thuế cũng giảm và họ có thể truy cập hệ thống dịch vụ thuế dễ dàng cả 24 giờ / 7 ngày. Với cơ quan thuế, hệ thống thuế điện tử sẽ góp phần giảm chi phí quản lý , hạn chế tối đa công việc giấy tờ. Hoạt động xử lý thuế cũng sẽ được tự động hóa với mức độ cao cùng với tính hiệu quả, tính chính xác của công tác quản lý thuế. Ý thức tuân thủ pháp luật thuế của ĐTNT cũng sẽ được nâng lên và tình trạng nợ thuế cũng sẽ được giảm nhiều.



Xuất phát điểm hiện tại và lộ trình thực hiện mô hình thuế điện tửSo sánh với mô hình thuế điện tử đã trình bày ở trên, mức độ điện tử hóa trong ngành Thuế hiện nay vẫn còn khá “mờ nhạt” và ngành Thuế sẽ phải nỗ lực rất nhiều trong giai đoạn tới để hoàn thiện những cấu phần cơ bản trong mô hình thuế hiện đại. Hiện tại, ngành Thuế mới đưa ứng dụng CNTT vào công tác đăng ký mã số thuế, xử lý tờ khai và chứng từ nộp thuế, kế toán sổ thuế, kế toán ngân sách, lập báo cáo thống kê, quản lý công việc nội bộ. Mô hình thuế hiện tại mới tự động hóa một số khâu tính thuế và chưa thống nhất qui trình xử lý thông tin các loại thuế. Cấu phần hỗ trợ ĐTNT mới dừng lại ở việc cung cấp văn bản, thủ tục thuế trên mạng Internet, còn các dịch cụ điện tử khác chưa được triển khai (công tác phục vụ ĐTNT chủ yếu qua tuyên truyền và phục vụ thủ công đơn lẻ). Bên cạnh đó, công tác thanh tra vẫn chưa liên kết thông tin chặt chẽ với hệ thống quản lý thu thuế, các chức năng nghiệp vụ trong hệ thống cũng chưa được tích hợp thông tin (quản lý dữ liệu còn phân tán). Mô hình hiện nay cũng vẫn chưa chuẩn hóa chế độ hạch toán số thuế phải nộp, đã nộp giữa cơ quan thuế và ĐTNT và gặp rất nhiều khó khăn khi phải bổ sung các loại thuế mới do quy định hành thu khác nhau. Việc kết nối trao đổi thông tin với các cơ quan bên ngoài vẫn còn rất sơ khai (hiện ngành Thuế mới kết nối ban đầu với Hải quan, Thống kê).Theo bà Trương Hải Đường, khối lượng công việc để tiến tới mô hình thuế điện tử còn “rất rất” nhiều. Những cấu phần mới cần xây dựng là Hệ thống phân tích thông tin để quản lý sự tuân thủ và các trường hợp vi phạm, xây dựng lại kế toán tài khoản ĐTNT, xây dựng kho cơ sở dữ liệu tập trung phục vụ công tác thanh tra thuế (hiện đang ở mức sơ khai) và xây dựng các dịch vụ điện tử phục vụ ĐTNT…Dự kiến, ngành Thuế sẽ triển khai mô hình thuế điện tử theo lộ trình từng năm. Theo đó, từ nay đến cuối năm 2005, ngành Thuế chủ yếu tập trung phân tích yêu cầu nghiệp vụ cải cách, đặc biệt sẽ bắt đầu xây dựng đề án tin học hóa ngành Thuế đến 2010 và xây dựng một số chương trình ứng dụng thí điểm cơ chế tự khai tự nộp thuế (cơ chế này đã triển khai thí điểm tại Thành phố Hồ Chí Minh và Quảng Ninh từ 2004, triển khai mở rộng tại Hà Nội, Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu…. năm 2005). Việc xây dựng đề án tin học hóa ngành Thuế đến 2010 được xem như xương sống, là cơ sở nền tảng để từ đó hoạch định các dự án cụ thể thực hiện mô hình thuế điện tử.Năm 2006, ngành Thuế sẽ triển khai các chương trình ứng dụng thí điểm theo cơ chế tự khai tự nộp thuế, xây dựng các ứng dụng nghiệp vụ thuế chủ yếu và bắt đầu xây dựng chương trình kê khai thế điện tử. Ngoài ra, việc xây dựng kho cơ sở dữ liệu doanh nghiệp và phát triển hạ tầng truyền thông rộng khắp toàn ngành (tất cả các



huyện) cũng sẽ được triển khai. Năm 2007, ngành Thuế bắt đầu triển khai toàn quốc các ứng dụng nghiệp vụ chủ yếu phục vụ chiến lược cải cách, thiết lập trung tâm dữ liệu tập trung tại Tổng Cục Thuế và xây dựng các chương trình ứng dụng hỗ trợ công tác thanh tra, kiểm tra thuế. Năm 2008, hệ thống quản lý thuế thu nhập cá nhân sẽ được xây dựng, cấu phần kê khai thuế điện tử và hỏi đáp thuế qua mạng Internet sẽ được mở rộng. Bên cạnh đó, hệ thống lựa chọn ĐTNT để thanh tra, kiểm tra, xây dựng trung tâm hỗ trợ ĐTNT và việc thiết lập trung tâm dữ liệu vùng cũng sẽ được triển khai. Trong các năm 2009 và 2010, ngành Thuế sẽ tiếp tục tập trung triển khai hệ thống thuế thu nhập cá nhân, nâng cao các ứng dụng theo cơ chế tự khai tự nộp thuế cũng như thiết lập trung tâm dữ liệu thuế quốc gia và kết nối mạng Chính phủ điện tử.Trong lộ trình triển khai này, công tác ứng dụng CNTT và mục tiêu xây dựng mô hình quản lý thuế điện tử trong ngành Thuế sẽ phải phục vụ các chương trình cải cách quản lý thuế như các ứng dụng hợp nhất phục vụ công tác quản lý thuế mới theo cải cách như đăng ký thuế, xử lý tờ khai, chứng từ thuế, tính thuế, theo dõi đôn đốc thu nợ, phân tích thông tin theo mức độ đánh giá rủi ro để lựa chọn đối tượng thanh tra, đối tượng cần thanh tra và tăng cường cung cấp thông tin dịch vụ phục vụ ĐTNT. Hệ thống ứng dụng CNTT của ngành Thuế cũng phải tích hợp với hệ thống ứng dụng thống nhất toàn ngành tài chính. Điểm chú ý thứ hai là cấu phần xây dựng trung tâm xử lý phân tích thông tin tại Tổng Cục Thuế, phục vụ công tác chỉ đạo thu, cung cấp dịch vụ về thuế cho đối tượng nộp thuế và xử lý tập trung dữ liệu về thuế thu nhập cá nhân (ban hành 2008) sẽ là một giải pháp mang tính đột phá trong xử lý dữ liệu thông tin. Bên cạnh đó, Hệ thống tin học cấp cục thuế, chi cục thuế sẽ là các hệ thống thực hiện xử lý thông tin trực tiếp các nghiệp vụ quản lý thuế. Giải pháp CNTT trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất toàn ngành Thuế, tại từng cấp có một hệ thống cơ sở dữ liệu tác nghiệp riêng và tại Tổng cục sẽ hình thành kho dữ liệu trung tâm của toàn ngành sẽ giúp ngành Thuế giải được bài toán về tình trạng phân tán dữ liệu hiện nay. Ngoài ra, việc tăng cường tự động hóa việc trao đổi thông tin giữa các cấp trong ngành, giữa ngành Thuế với Kho bạc, hải quan, cơ quan Tài chính vá các ngành liên quan, hướng dần đến phương thức xử lý dữ liệu tập trung theo vùng, miền để tăng khả năng xử lý thông tin, đảm bảo an toàn dữ liệu… cũng sẽ hỗ trợ ngành Thuế trong việc quản lý ĐTNT một cách hiện đại thông qua việc thanh tra thuế dựa trên giải pháp phân tích rủi ro thông tin. Tuy nhiên, ngành Thuế cũng đang gặp nhiều trở ngại trên con đường hướng đến một mô hình quản lý thuế điện tử hiện đại, trong đó, nhận thức về định hướng ứng dụng CNTT phục vụ chiến lược cải cách thuế đang là yêu cầu cấp



bách và đó chính là một trong những yếu tố đảm bảo tiến trình cải cách thuế đi tới thành công. Một khó khăn lớn khác là vấn đề phát triển và đào tạo nguồn lực, trước hết là trong chính ngành Thuế, để thích ứng với mục tiêu, yêu cầu cải cách. Xét về công nghệ, mô hình thuế điện tử còn khá xa lạ với Việt Nam, ngành Thuế cũng chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng một hệ thống ứng dụng CNTT lớn trong lĩnh vực thuế. Bên cạnh đó, tại Việt Nam còn thiếu những đối tác, công ty CNTT có kinh nghiệm, khả năng trong việc xây dựng một hệ thống thuế điện tử quy mô theo yêu cầu cải cách, hiện đại hóa ngành Thuế. Cho đến nay, ngành Thuế đã tạo dựng được một nền tảng hệ thống ứng dụng CNTT khá thống nhất và quy mô toàn ngành cùng với một nguồn nhân lực CNTT từ trung ương đến địa phương và kỹ năng làm việc trên mạng máy tính của đội ngũ cán bộ thuế (ngành Thuế hiện được xem là đơn vị có “chỉ số sẵn sàng cho ứng dụng và phát triển CNTT-TT” cao nhất cả nước, đoạt giải nhì giải thưởng quốc tế về ứng dụng CNTT đạt hiệu quả cao trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương – giải thưởng ADOC), hy vọng ngành Thuế có thể vững vàng tiến bước trên con đường xây dựng một mô hình quản lý thuế điện tử hiện đại trong tương lai.

Hà Kim Tuấn

(Nguồn: Tạp chí Tin học Tài chính số 29 tháng 11/2009)



Phụ Lục 2

Mẫu số 01a/TNTXTỔNG CỤC THUẾ

CỤC THUẾ ...--- oOo ---

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨAVIỆT NAMĐộc lập - Tự do - Hạnh phúc

-------- *** -------

BẢN GHI NHỚV/v: Hướng dẫn thuế thu nhập cá nhân

(dùng cho đối tượng nộp thuế là người Việt Nam)

Hôm nay, vào lúc .... giờ .... ngày .... tháng .... năm.....................................................................Tại Phòng .................. Cục Thuế ....................................., chúng tôi gồm có:1. Ông (Bà) .......................................... là viên chức thuộc Phòng ..............................................Đã tiếp xúc làm việc với:1. Ông (Bà) ........................................................2. Ông (Bà) ........................................................ là người đại diện được ủy quyền.Nghề nghiệp: ................................................................................................................................Làm việc tại:..................................................................................................................................Địa chỉ: .........................................................................................................................................

NỘI DUNG HƯỚNG DẪN:

Căn cứ vào đề nghị/ thư mời của Cục thuế, Ông (Bà).........................................................................đã đến Cục thuế ......................... để được hướng dẫn việc kê khai, nộp thuế thu nhập cá nhân. Nội dung hướng dẫn chi tiết như sau: I. Trách nhiệm của người nộp thuế.1. Cá nhân có thu nhập chịu thuế phải tự giác đăng ký, kê khai thu nhập chịu thuế, nộp thuế theo quy định của pháp luật. Cá nhân nộp thuế chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực của các số liệu đã kê khai.2. Tháng đầu tiên khi có thu nhập, cá nhân phải nộp tờ khai thuế theo Mẫu 04/TNTX. Trên cơ sở số liệu kê khai của cá nhân, Cục thuế .................................................. ra thông báo nộp thuế của tháng đầu tiên. - Trường hợp thu nhập của cá nhân ổn định trong các tháng tiếp sau thì không phải kê khai thêm tờ khai hàng tháng, nhưng có trách nhiệm chủ động nộp thuế thu nhập phát sinh trước ngày 25 của tháng tiếp theo tháng phát sinh thu nhập.- Trường hợp có sự thay đổi về thu nhập hoặc các chỉ tiêu trên tờ khai đăng ký thuế. ông (Bà) có trách nhiệm thông báo ngay với cơ quan thuế bằng văn bản, chậm nhất ngày 15 hàng tháng để cập nhật và điều chỉnh kịp thời.



3. Cuối năm hoặc sau khi hết hạn hợp đồng, cá nhân tổng hợp toàn bộ thu nhập các tháng trong năm (kể cả tháng không có thu nhập), chia cho 12 tháng để tính thu nhập bình quân tháng làm căn cứ xác định số thuế phải nộp cả năm .Thời hạn hoàn tất kê khai quyết toán hàng năm chậm nhất không quá ngày 28/02 năm sau hoặc chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày kết thúc hợp đồng (đối với những cá nhân có hoạt động kết thúc trước ngày 31/12 và không còn các khoản thu nhập phát sinh trong năm).Trên cơ sở tờ khai quyết toán thuế, cá nhân phải nộp số thuế còn thiếu trước ngày 10 tháng 3 năm sau hoặc chậm nhất là 80 ngày, kể từ ngày kết thúc hợp đồng. Trường hợp có số thuế nộp thừa thì sẽ được thoái trả.II. Các chứng từ, tài liệu liên quan hồ sơ đăng ký thuế, nộp thuế:1. 01 Tờ khai đăng ký nộp thuế (Mẫu số 2a/TNTX)2. 01 Tờ khai đăng ký thuế để được cấp mã số thuế cá nhân (Mẫu số 05 - ĐK-TCT)3. 01 Tờ khai nộp thuế thu nhập thường xuyên (Mẫu số 04/TNTX)4. 02 bản sao Chứng minh nhân dân5. 01 Bản sao Thỏa ước lao động/hợp đồng lao động6. 01 Bản sao hộ khẩu hoặc giấy xác nhận tạm trú của công an.III. Các chứng từ, tài liệu liên quan hồ sơ quyết toán thuế:1. Tờ khai quyết toán thuế năm (Mẫu số 08/TNTX) thu nhập thường xuyên.2. Bảng kê chi tiết số thuế đã nộp hàng tháng và số thuế cơ quan chi trả đã khấu trừ (kèm bản sao y chứng từ nộp thuế và chứng từ khấu trừ thuế).3. Chứng từ khác:..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................IV. Các chứng từ liên quan hồ sơ đề nghị thoái trả tiền thuế:1. Đơn đề nghị thoái trả (Mẫu số 15/TNCN)2. Bản sao Chứng minh nhân dân3. Tờ khai quyết toán thuế (Mẫu số 08/TNTX)4. Bản chính Biên lai thuế thu nhập, Chứng từ khấu trừ thuế thu nhậpV. Ý kiến của Ông (Bà):Tôi xác nhận đã được Cục thuế hướng dẫn đầy đủ thủ tục về việc kê khai nộp thuế, quyết toán thuế. Tôi đã hiểu rõ và cam kết thực hiện đầy đủ, đúng theo Pháp lệnh Thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao. Bản ghi nhớ kết thúc vào lúc .... giờ .... cùng ngày, đã được đọc lại cho các bên nghe rõ, xác nhận những điều ghi trong Bản ghi nhớ là đúng sự thật, đồng ý ký tên.Bản ghi nhớ được lập thành 01 bản có giá trị như nhau, mỗi bên giữ 01 bản./.

CÁ NHÂN(Ký, ghi rõ họ tên)

.......................

CÔNG CHỨC THUẾ(Ký, ghi rõ họ tên)

.......................


Documents

LỜI MỞ ĐẦUi.vietnamdoc.net/data/file/2015/Thang02/25/hoan-thien... · Web viewThuế TNCN có diện thu thuế rất rộng, tất cả các cá nhân có thu nhập bao gồm: