Cáchđâymườitámnăm,tôiđãquyếtlòngrađitìmhạnhphúcchânthật.Dùthờiđiểmấy,ýniệmvềhạnhphúcchânthậttrongtôicòn

rấtmơhồ,nhưngtôivẫntinrằngnócóthậtvàluônhiệnhữutrongthựctại.Đếnmườinămsautôimớitìmthấyđượcconđường.Rồimãiđếnbâygiờtôimớitựtinđặtbútxuốngghilạinhữnggìmình

đãkhámphávàtrảinghiệmđểchiasẻvớimọingười.-MinhNiệm

LỜINÓIĐẦUCỦALẦNTÁIBẢNCÓCHỈNHLÝ

Đểsốngtronghạnhphúcvàthươngyêu"Mỗilầnđọc,chắcchắnsẽcómộtnhậnthứcmới"-tácgiảcủa

HiểuVềTráiTimđãtừngnóinhưthế.Vàsựthậtđúnglànhưvậy.

Nhậnthứcmớinàymộtphầndochúngtađãmởlòngravàtạmbuôngnhữngnhậnthứccũmàchúngtađãtừngbámchặtđểxâydựngnênhiểubiếtcủamình.Mộtphầndomỗilầnđọcchúngtamangmộttâmtrạngkhácnhau,tâmcàngbìnhyênthìsựthấuhiểuvàđộthấmsẽcàngsâu.Mộtphầndotrongtácphẩmcónhữngtừngữhayýtưởngbuộcchúngtaphảisuyngẫmrấtnhiềumớilãnhhộihếtđược.Vàmộtđiềuquantrọngnữalàcónhiềuvấnđềchúngtanghĩmìnhđãhiểurồinhưngkhiđọclạivẫnthấynómớimẻ,hồnhưchưatừngbiếtnóbaogiờ.Đólàvìchúngtachỉmớibiếtquamàchưaứngdụngđểbiếnnóthànhkinhnghiệmthânquencủamình,hoặcchúngtavẫnchưanghiềnngẫmkỹvềnó,hoặcchíítlàchúngtavẫnchưakhắcsâunhữngđiềutâmđắcấytronglòng.Vìvậy,đọcnhiềulầnmộttácphẩm,nhấtlànhữngtácphẩmtâmlýsâusắcnhưHiểuVềTráiTim,làmộtđiềuhếtsứccầnthiết.

Trongđợttáibảnnày,chúngtasẽđónnhậnHiểuVềTráiTimvớinhữngcảmnhậnmớimẻhơnnữa.Vẫnlàtácphẩmđượcđôngđảobạnđọcyêuthíchvà"gốiđầugiường",nhưngnólạiđượcchínhtácgiảlàmmớilạibằngsựchămchúttỉmỉtừngcâutừngý,khiếnchotácphẩmvốnđãdễđivàolòngngườilạicàngdễđivàolòngngười

hơn.Tácgiảđãkiênnhẫnviếtlạikhánhiềuđoạnvăn,thậmchínhiềubàiđểđơngiảnhóaýtưởngvàđểchiasẻthêmnữanhữngkinhnghiệmtiếpcậnvàchuyểnhóaphiềnnão.Sovớibảninđầutiên,riêngtôithíchbảnhiệuđínhsúctíchnàyhơn.Vànếusobảninđầutiênvớibảnnguyênthủyđượclưutruyềnnhiềunămtrướcthìbảninđầutiênlạiđầyđủvàhayhơn.Điềuđóchochúngtathấysựtậntâmcủatácgiả,luônmuốncốnghiếnnhữngđiềutốtđẹpvàhoànhảonhấtđếnmọingười.Vìnhưchúngtađãbiết,diễnđạtnhữngcungbậccảmxúclàmộtviệckhôngđơngiảnchútnào.

TácphẩmHiểuVềTráiTimngàycànghayhơn.Tinhthầncủaquyểnsáchđãthựcsựđivàotâmhồnvàcókhảnăngchuyểnhóađờisốngcủanhữngaiđãtừngtiếpxúcvớinó,đúngnhưcâuphụđềtrongbảnhiệuđínhlầnnày:"HiểuVềTráiTim-Nghệthuậtsốnghạnhphúc".Ướcmongtinhthầnnàysẽtiếptụcsoisángvànângđỡnhữngtâmhồncònkhổđauhaylạchướngvìchưatìmthấyconđườngđiđúngđắntrongcuộcđời.Điềunàycòntùythuộcvàocáchchúngtacảmnhận,ứngdụngvàchiasẻ"cuốncẩmnangsống"này.

Chúccácbạnhiểuvềtráitimđểthựcsựsốngtronghạnhphúcvàthươngyêu.

GiámđốcFirstNews-TríViệtNguyễnVănPhước

LờiGiớiThiệuGiáosưTiếnsĩTrầnVănKhê

Trongcảcuộcđờinghiêncứucủatôi,độngcơthúcđẩycôngviệclàmkhôngphảilàdanhhaylợi,màlàtìnhngười,tìnhthươngdântộcvàđấtnước.Khiđánhgiámộtngườinghệsĩ,tôikhôngđặttrọngtâmvàotàisắcvẹntoàn,màvàotàiđứcvẹntoàn,luônluôntôichútrọngvàocáitâmcủangườinghệsĩhơncáitàicủahọ,vì"chữtâmkiamớibằngbachữtài"(NguyễnDu).Cótráitimđểyêuthương,nhưnglắmlúccũngvìtráitimmàđaukhổ,vàđaukhổvìnộitâmthìkhôngthểdùngnhữngphươngthuốctheoYhọc.

Đốivớitôichữtâmquantrọngnhứttrongcuộcđời.Yêuthươnglàchođitrọnvẹnchứkhôngnhậnlãnhvềmình.Khiyêuthươngthìtậnhưởngtìnhthương,nhưngkhôngđểmìnhsaymêvàkhổlụyvềtìnhthươngđó.Trongđờitôichưabiếtghen,vìkhighentứclàmìnhkhôngtincậylòngchungthủycủangườimìnhthươngvàkhôngtựtinrằngmìnhcóđủkhảnăngđểgiữđượctìnhthươngcủangườibạnđường.Nênkhinhậnđượcquyểnsáchnày,tôisaymê,đọckỹ,nhậnthấycónhữngđiểmtươngđồngtrongquanđiểmsống.Vàtâmđắcvớinhữngtrảinghiệm,nhữngkhámpháthấuđáoquatừngvấnđề,khíacạnhphongphúcủanộitâm,tâmhồnconngười.

CóthểnóiđâylàmộtcuốnsáchđầutiênthuộcchủđềHạtgiốngtâmhồndomộttácgiảViệtNamviết.Tôithấyđâylàcuốnsáchcógiátrị,nộidungvàýtưởngphùhợpvớingườiViệtNam,rấthữuích,dễhiểuvàdễứngdụng.Cuốnsáchsẽgiúpngườiđọchiểuđượccảmxúccủatâmhồn,tráitimcủachínhmìnhvàcủangườikhác-vàtậncùng-làđểloạibỏbớtnỗibuồn,tổnthươngvàtìmđượchạnhphúctrongcuộcsống.

Đểchữalànhnhữngtổnthươngvànỗiđauđó,từtrướcđếngiờ,khôngchỉởViệtNammàtrênthếgiớiđãcórấtnhiềunhàtâmlývàkhoahọcđãnghiêncứunhữngphươngcáchkhácnhauđểchữalànhmộttráitimđangtanvỡ,mộttâmhồnbịtổnthưong.Vàcáchtốtnhứtvàhữuhiệunhứtlàcầnhiểurõđượctráitim,tâmhồncủamình,vàcủangườikhác,cuốnsáchHiểuVềTráiTimchínhlàcuốn

sáchgiúpbạnđọclàmđượcđiềuđó:Hiểurõvàchữalànhtráitim,tâmhồncủamìnhvàcủanhữngngườixungquanh,đểmọingườicùngđượcsốngtronghạnhphúcvàyêuthương.

Vớicuốnsáchnày,chúcbạnđọcsẽluônhạnhphúcvàkhôngbaogiờphảisốngvớimộttráitimtanvỡhaymộttâmhồntổnthương.

ThànhphốHồChíMinhngày2/6/2010

TrầnVănKhê

MỤCLỤCLờinóiđầucủalầntáibảncóchỉnhlý

Lờigiớithiệu

Khổđau

Hạnhphúc

Tìnhyêu

Tìnhthương

Tứcgiận

Chịuđựng

Ghentuông

Thathứ

Sòngphẳng

Nângđỡ

Côđơn

Hiếntặng

Traothân

Tạơn

Nhàmchán

Kínhtrọng

Nghingờ

Lắngnghe

Phánxét

Áingữ

Thànhkiến

Làmmới

Cheđậy

Thànhthật

Nguyêntắc

Tùyduyên

Tuyệtvọng

Niềmtin

Ýchí

Dodự

Thấtbại

Thànhcông

Thamvọng

Biếtđủ

Dựadẫm

Nươngtựa

Yếuđuối

Sámhối

Lườibiếng

Buôngxả

Tưởngtượng

Địnhtâm

Cảmxúc

Bìnhyên

Lolắng

Thảnhthơi

Độctài

Khiêmcung

Íchkỷ

Tráchnhiệm

Lờitácgiả

NếukhôngcókhổđauBiếtđâulàhạnhphúcNhờmộngmịhômnàoTatìmvềtỉnhthức.

KhổĐauDùtacótàinăngđếnđâu,dùtacóchuẩnbịkỹlưỡngđếnmức

nào,thìnhữngđiềubấtnhưývẫncứxảyratheolẽtựnhiêncủanó.

ChỉlàbấtnhưýNgườitavẫnthườngnóirằngnghèolàkhổ,nghèokhổ,chứítai

nóigiàukhổcả.Thậtra,ngườinghèocónỗikhổcủangườinghèomàngườigiàucũngcónỗikhổcủangườigiàu.Ngườinghèovìkhôngchấpnhậncáinghèo,oánghétcáinghèo,muốnđượcgiàunênmớikhổ.Cònngườigiàulạisợbấynhiêutàisảnchưađủlàmngườikhácnểphục,sợbịphásản,sợbịkẻxấulợidụnghayhãmhạinênmớikhổ.Soracáikhổcủangườigiàucònphứctạpvànangiảihơnngườinghèo.Phảichitrongxãhộiaicũngnhưai,aicũngsởhữutàisảnnhưnhauthìchắcchắnýniệmgiàunghèosẽkhôngcó.Nhưngđiềuấykhôngbaogiờlàthựctếkhiconngườingàycàngưachuộngvậtchấtvàxemđólàđiềukiệncănbảncủahạnhphúc.Chonên,nếutamaymắnkhôngbịcuốntheoquanniệmcủaxãhộimàthoátrakhỏiýniệmgiàunghèo,tathấysựhưởngthụvậtchấtkhôngphảilàlýdolớnnhấtđểtacómặtởtrêncõiđờinày,thìchắcchắntasẽkhôngcònthannghèokhổnữa.

Ngườitacũngthườnggộpchungcựcvớikhổ,cựckhổ.Nhưngbảnthâncủasựcựcnhọcchưachắcđãlàkhổ.Chỉvìtakhángcựlạinó,tamuốnmìnhkhôngphảivấtvảmàvẫncóđầyđủmọithứtiệnnghinhưbaongườikhácnêntamớikhổ.Tachỉbiếtsosánh,đòihỏi,chứkhôngchịutìmhiểucănnguyênsâuxatạisaomìnhlạicơcực.Chắctacũngđãtừngchứngkiến,cónhữngngườichỉcầnngườithâncủahọquakhỏicơnbệnhhiểmnghèo,dùngườithânấykhôngthểtiếptụclaođộngnữa,thìhọvẫnvuilòngđemhếtthânmạngcủamìnhrađểbảobọc.Cónhữngngườilàmcôngtáccứuhộ,họbiếtlaovàolửadữ,chuixuốnglòngđất,hayđingangqualằntênmũiđạnsẽrấtnguyhiểmđếntínhmạng.Nhưngvìtìnhthươngmàhọkhônghềxemđólànỗikhổ.Cóngườilạichorằngcáicựctâmtrímớithậtlàkhổ,vìphảisuytínhđủđiềumớigánhvácnổicôngviệc.Nhưngtrongthờibuổikinhtếsuythoáimàcòncócôngviệcđểlàm,đểsuytính,thìđãlàđiềuhạnhphúclắmrồi.Chonên,cựccótrởthànhkhổhaykhônglàtùyvàotháiđộcủamỗingười.

Điềumàtathườngthanthởvớinhaunhiềunhấtđólàđaukhổ,hễđaulàphảikhổ,nhưlàmộtsựthậtkhôngthểthayđổi.Thídụ,aiđótátvàomặttamộtcáicóthểlàmtarấtđau.Nhưngnếutabiếtmìnhcólỗirấtlớnvớingườiấyvàsẵnsàngđónnhận,thìcáitátđósẽkhônglàmtakhổ.Đằngnàybằngmộttháiđộkhinhmiệt,họđã"tặng"cáitátđểsỉnhụctatrướcmọingườithìtakhổthậtđấy.Làmănbịthấtbạikhiếntiềnbạcmấttrắngaimàchẳngđauxót,vìđólàmồhôinướcmắtmàtađãchắtchiugầydựngsuốtbaonămtrời.Nhưngtừcáiđauấyđếncáikhổvẫncònmộtkhoảngcáchkháxa,nếutabiếtrõnguyênnhânthấtbạivàchấpnhậnsựthấtbạiấynhưmộtbàihọckinhnghiệm.Vàcólẽ,cáiđauthốngthiếtnhấtcủanhânsinhchínhlàsựchialìa,nênthườngđượcvínhưkhúcruộtcắtđứtlàmđôi(đoạntrườngthươngđau).Nhưngnếutaýthứcđượcchuyệnhợptanlàdonhânduyên,biếtđâuchialìalạilàcơhộiđểhaibêncùngnhìnlạimìnhđểtạoracáiduyênmớitốtđẹphơntrongtươnglai,thìtasẽkhôngcònthấyđólànỗithốngkhổnữa.Quảthật,đauvàkhổlàhaicungbậccảmxúcrấtkhácnhau.

Cuộcsốngluôncónhữngđiềuhợpvớiýtanhưnglạimâuthuẫnvớisuynghĩcủangườikhác,hoặcthỏamãnnhucầungườikhácnhưnglạitráinghịchvớisởthíchcủata.Ngayvớichínhbảnthântacũngcólúc"sángnắngchiềumưa"màchínhtacònkhônghiểunổi,thìlàmsaohoàncảnhcóthểlàmvừalòngtamãiđược.Cónhữngđiềutrướckiataghétcayghétđắngnhưngbâygiờlạirấtyêuthích;

cónhữngthứtrướckiatahếtsứcsaymênhưngbâygiờlạikhôngmuốnnhìntớinữa;cónhữngvấnđềtrướckiatavốnxemthườngnhưngbâygiờlạicảmthấyquáhệtrọng.Giảsửmọimongmuốncủatađềuthànhtựuhếtthìthửhỏitasẽtrởthànhcáigìvàcuộcđờinàysẽrasao?Vậymàtachỉbiếtđòihỏi,chứkhôngchịusuyxétnócóthậtsựđúngđắnvàphùhợpvớikhảnăngcủatavàhoàncảnhhiệntạihaykhông.Rõràngcáikhổcủatakhônghẳnlàcáikhổcủakẻkhác.Vìthế,hầuhếtnhữngnỗikhổmàtathườngkêucachỉlàsựbấtnhưýmàthôi.

Vậythayvìthan:"Tôikhổquá!"thìtahãynênnói:"Nóbấtnhưývớitôiquá!".Cáchgọinàychínhxáchơn.Nósẽđánhđộngvàoýthức,giúptanhìnlạithóiquenhaycáchphảnứngcủamình,thayvìcứrượtđuổitheođốitượngkhácđểđổlỗihaytrừngphạt.Từđó,tasẽnhậnraquanniệm"đờilàbểkhổ"chỉlàdocáchnghĩ,haychỉlàđịnhkiếnmàthôi.

GiátrịcủakhổđauTađừngbaogiờquênrằngtakhôngphảilàmộtcáthểtồntạibiệt

lập.Taphảiluônchịusựtươngtáccủabaonguồnlựcxungquanh,từbạnbè,giađình,đếnxãhộivàcảvũtrụbaolanữa.Dùtacótàinăngđếnđâu,dùtacóchuẩnbịkỹlưỡngđếnmứcnào,thìnhữngđiềubấtnhưývẫncứxảyratheolẽtựnhiêncủanó.Cóthànhthìphảicóbại,cóhợpthìphảicótan.Tạisaotachỉmuốnthànhvàhợp,cònbạivàtanđểchoai?Lúcmaymắnsaotakhôngtựhỏimìnhcóthậtxứngđángvớinhữngthànhquảấyvàcónênđónnhậnnóhaykhông.Vậymàmỗikhigặpxuirủithìtalạikhócthanầmĩ,đòihỏisựcôngbằng.Tađãhưởngthụquánhiềutừnhữngtặngphẩmcủavũtrụrồithìlâulâubịvũtrụlấylạiđểchiasớtchokẻkhác,thiếttưởngđócũnglàlẽtựnhiênchứđâucógìlàthuathiệt!

Đốivớinhữngmấtmátquálớnthìtấtnhiênphảicầncóthờigiantamớichấpnhậnhoàntoànđược,nênviệcphảnứnglạicũnglàlẽthườngtình.Nhưngcónhữngđiềuquáđỗibìnhthường,nếukhôngnóilàquátầmthườngmàtacũngthankhổthìđólàlỗicủata.Nhưtrờimưacũngkhổ,kẹtxecũngkhổ,bịlỗihẹncũngkhổ,thứcănkhôngvừamiệngcũngkhổ,chiềucaokhôngnhưýcũngkhổ,maugiàcũngkhổ,khôngaihỏithămcũngkhổ,đượcnhiềungườithương

cũngkhổNhữngnỗikhổấylàdonơihoàncảnhhayvìlòngthamcủataquálớn?Hãybìnhtâmnhìnlạixem!Khôngaicóthểlàmchotakhổđượccả,nếutacóhiểubiếtđúngđắnvàkhảnăngchấpnhậnđủlớn.Đểcóđượckhảnăngchấpnhậnrộnglớn,tacầnphảibiếtthugọnlạinhữngmongcầukhôngcầnthiếtcủamình.Ngaycảvớinhữngđiềuđượccholàchínhđáng,nếuthấykhôngcónómàtavẫncóthểsốngvữngvàngvàhạnhphúcđược,thìtacũngnêncốgắngkhướctừđểtâmtabớtlệthuộcvàohoàncảnh.Nhờvậy,khihoàncảnhbiếnđộngthìtavẫnannhiênbấtđộng.

Ngoàira,tacũngnênluyệntậpchomìnhcáchđốimặtvớikhókhăn,hoặctựtạochomìnhmộtcáchnghĩ,cáchsốngđừngquácầumongsựantoàn,đểchosứcchịuđựngtrongtađượclớnmạnh.Tathấynhữngđứatrẻlớnlêntrongmôitrườngđượcbảobọcquáđầyđủ,khibướcvàođờikhôngcóchútvốnliếngkinhnghiệmnàomangtheođểchốngchọivớinhữngnghịchcảnh,nênchỉcầnmộttácđộngnhỏnhưbịchêbailàchúngdễdàngchaođảovàmuốnbỏcuộcngay.Cũngnhưnhữngloạicâymọctrênđấttơixốp,trôngxanhtươimơnmởn,nhưngchỉcầnmộtcơngiólớnđingangqualàgãyđổ.Cònnhữngloạicâymọctrênđánúi,tuydángdấpkhẳngkhiunhưngđộbámrấtvữngvàng.Chonên,takhôngthểcầunguyệnchocuộcđờiđừngxôđẩymìnhvàonhữnghoàncảnhnghiệtngã,nhưngtacóthểlàmchomìnhkhôngbịngãgụctrướcsónggiócuộcđờibằngsựvữngchãitừchínhtráitimmình.

Đểcóđượctráitimấy,taphảibiếtđặtmìnhvàokhuônkhổcủasựđàoluyện,chứkhôngthểdosựépbuộcmàđược.Nghĩalàtavừaphảigiớihạnsựhưởngthụ,cũngvừaphảitậpđốiđầuvớimọinghịchcảnh.Tađừngvộikêuca:sốngmàkhônghưởngthụthìsốngđểlàmgì?Cóaicấmtahưởngthụđâu.Nhưngcáigìcũngcócáigiácủanócả.Nếutacứdungdưỡngchocáitôiyếuđuốimãithìđừnghỏitạisaođờimìnhcứkhổđauhoài.Dĩnhiên,vớimộtngườiđãcótráitimvữngchãithìbaonhiêudanhlợicũngkhônglàvấnđề.Họcóđủbảnlĩnhđểvượtlêntrêndanhlợi,haysửdụngnómộtcáchhữuíchchođời.Song,thựctếsốngườicóýniệmmuốnbuôngbỏthóiquenhưởngthụrấthiếm,vàsốngườilàmđượclạicànghiếmhơn.Nhấtlàtrongtìnhtrạnghiệnnay,ngườitadámđạpđổcảthànhtrìđạođứcđểtranhgiànhquyềnlợi,bấtchấpmọihậuquả.Cólẽvìthếmàđờisốngngàycàngnhiềukhổđauhơn.Nóđãtrởthànhbảntrườngcabấttậncủaconngười.

Đúng,khổđaulàmộtthựctạikhôngthểchốicãi,nhưngđóchỉlàdotrìnhđộcảmnhậncủaconngười.Khổđauvốnkhôngphảilàbảnchấtđãđịnhsẵncủacuộcđờinày.Bởixétchocùngthìkhôngcógìlàkhổđaucả.Doguồngmáytâmthứctrongtavậnhànhsailệch,nênnóđãtạoranhữngphảnứngchốngđốilạinhữnghoàncảnhmànócholàtráinghịch.Rấtmay,guồngmáytâmthứcấylàmộthợpthểlinhđộng,nêncóthểđiềuchỉnhđược.Chỉcầntacónhậnthứcđúngđắnthìmọicảmxúctrongtađềukhôngngừngtươngtácvớivạnvật,đểtâmlýkhôngtiếptụctạoranhữngphảnứngíchkỷ.Đồngthời,tacầncómộtkhảnăngquansátthậttinhtườngvềnhữngthóiquenmàtađãtạodựngtừtrongquákhứđếnnay.Tiếntrìnhtháogỡnhữngtâmlýtiêucựcấychínhlàtiếntrìnhvượtthoátkhổđau.Nóichung,càngbớttựáilàcàngbớtkhổđau.Hếtvìcáitôilàhếtkhổđau.

Đúngra,tacầnphảibiếtơnkhổđau.Khổđauvừagiúptaýthứcđượccáigìlàhạnhphúc,vừagiúpkhảnăngchịuđựngtrongtalớnmạnh,đểtacóthểpháttiếthếtbảnnăngsinhtồntiềmẩncủamình.Cũngnhưnếukhôngbịlạcđường,tasẽkhóbiếtmìnhvốnrấtsợhãi;nếukhôngbịxúcphạm,tasẽkhóbiếtrõmứcđộnónggiậncủamình;nếukhôngbịdốigạt,tasẽkhóbiếtmìnhcũngrấtdễtổnthương;nếukhôngbịbỏrơi,tasẽkhóthấyđượctínhyếuđuốivàdựadẫmcủamình.Chínhnhờbảnnăngsinhtồnbiểuhiệnmàtathấyrõtừngngõngáchsâukíncủaphiềnnãotạonênkhổđau.Từđó,tabiếtcáchđiềuchỉnhlạitâmthứcvànếpsốngcủamình,saochohàihòavớisựvậnhànhcủavũtrụ.Nhờđó,sựhiểubiếtvàtìnhthươngtrongtabừngnở.Tacóthểđigiữathăngtrầmcủacuộcđờinàymộtcáchthongdongtựtạimàkhôngcònlosợnhữngnghịchcảnhbấtngờ.

Cóthểnóitâmtanhưthếnàothìtasẽcảmnhậnkhổđaunhưthếấy.Vìkhổđauvốntừtâmsinhra,màcũngtừtâmdiệtđi.

NếukhôngcókhổđauBiếtđâulàhạnhphúcNhờmộngmịhômnàoTatìmvềtỉnhthức.

HạnhPhúcEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Khôngcócáihạnhphúcnàotừtrêntrờirơixuống,cũngkhôngcócáithiênđườngnàochỉtoànlàhạnhphúc.Bởiýniệmhạnhphúcchỉcókhiconngườibiếtcảmnhậnkhổđau.

ThỏamãncảmxúcHạnhphúcluônlàniềmkhaokhátlớnnhấtcủaconngười.Tùy

vàohiểubiếtcủamỗingườiquatừngxãhộivàtừngthờiđại,màhạnhphúcđượcquanniệmmộtcáchkhácnhau.Nhữngngườicứgặpphảixuirủitriềnmiên,nênhọquảquyếtrằngtrênđờinàylàmgìcóhạnhphúc.Cònnhữngngườitrẻthìcứmơmộnghạnhphúcchắchẳnrấttuyệtdiệuvàtinrằngnóchỉnằmởcuốiconđườngmìnhđangđi.Vàhằngbaolớpngườiđãđigầnhếtkiếpnhânsinhmàvẫnđuổitheohạnhphúcnhưtròchơicútbắt:cókhitómđượcnóthìnólạitanbiến,cókhingỡmìnhtaytrắngthìlạithấynóchợthiệnvề.Mặcdùaicũngmongmuốncóhạnhphúc,nhưngkhiđượchỏihạnhphúclàgìthìphầnlớnmọingườiđềurấtlúngtúng.Họđịnhnghĩamộtcáchrấtmơhồ,hoặcchỉmỉmcườitrongmặccảm.

Chẳngphảitacũngnhưbấtkỳngườitrẻnào,đãtừngcảmthấythậthạnhphúckhicầmđượcmảnhbằngtốtnghiệpsaunhiềunămvậtlộnvớiđènsáchđósao?Thếnhưng,liềnsauđótalạithanphiềnphảikiếmđượcviệclàmcónhiềutiền,khiếnbạnbèaicũngnểphụcthìmớithậtsựhạnhphúc.Rồicáicảmgiáchạnhphúcấykhôngởlạibaolâu,talạinghĩnếukhôngcướiđượcngườimìnhyêuthìsaogọilàhạnhphúc.Vàchỉtrongmộtthờigianngắnngủi,talạitrôngđứngtrôngngồicómộtđứacon,rồithêmđứanữachovuinhàvuicửa,đẹplònghaihọ.Nhữngngàythánghạnhphúcấyđếnrồiđivộivã,bâygiờtalạiaoướcđượcdọnrariêng,đượcsởhữumộtcănhộđắttiềnthìmớigọilàhạnhphúctrọnvẹn.Rồikhithấybạnbèaicũngchạyxeđờimới,concủahọhọcnhữngtrườngdanhtiếng,chứcvụcủahọđượcnhiềungườingưỡngmộ,nêntalạilosợnếukhôngtheokịphọthìhạnhphúcmìnhđangcócũngchỉlàtầmthường,chẳngđángvào

đâu.

Tacứbỏhìnhbắtbóng,đứngnúinàytrôngnúinọ.Rốtcuộc,tachẳngbiếthạnhphúclàgìcả.Tuytacảmnhậnđượchạnhphúcchínhlànhữngcảmgiácsungsướng,dễchịu,thoảimáikhiđạtđượcnhữnggìmìnhmongmuốn,nhưngtakhônglýgiảiđượctạisaonhữngcảmgiácấylạiđếnrồiđiquávộivàng.Rồitacũngmặckệ,chẳngbuồntìmhiểuthêm.Tacứsốngtheothóiquencũ,dốchếtnănglượngđểnắmbắtnhữngthứmàtatinchắcnếukhôngcónóthìtakhôngthểnàohạnhphúcđược.Thậtlạ,takhôngbiếtđượccáigìngaytronghiệntạicóthểlàmchotahạnhphúc,thìlàmsaotaquảquyếtnhữnggìtrongtươnglaicóthểlàmchotahạnhphúc?Hạnhphúccóphảilàvấnđềcủathờigianhaykhônggiankhông?Hạnhphúccócầnhộiđủnhữngđiềukiệntốiưuchonókhông?Chẳnglẽnhữngngườikhôngcónhữngđiềukiệnấythìhọkhôngthểhạnhphúcsao?

Thậtranhữngđiềukiệncủahạnhphúcvẫnluôncómặt,chỉcóđiềunókhôngcònhấpdẫntanữathôi.Khôngphảidonómấtđitínhhữudụngmàdonhucầuhưởngthụcủatađãbiếnđổi,tađãmauchóngnhàmchán.Mộtphầnlàdobảnnănghưởngthụtrongtaquálớn,mộtphầnlàdotabịtácđộngsâuđậmbởitâmthứcxãhội.Đôikhi,tavấtvảcảchụcnămtrờiđểsắmchobằngđượcmộtmónđồquýgiáchỉvìtalosợnếukhôngcónóthìđờisốngcủamìnhsẽkhôngđượcantoàn,hoặcchỉvìtamuốnchứngtỏchomọingườibiếtmìnhlàai,chứtacótậnhưởngnóđượcbaonhiêuđâu.Mọitranhđấucủatachungquycũngchỉđểcóthậtnhiềutiệnnghivậtchấtvàtiệnnghitinhthần(danhdự),đểthỏamãncảmxúc,phụcvụchocáitôihamthíchhưởngthụkhôngbiếtdừngcủamình.

Nếuchorằnghạnhphúcchínhlàcảmxúcđượcthỏamãnkhiđượchưởngthụ,thìngaytronggiâyphúthiệntạinàyđâytacũngđangnắmtrongtayvôsốđiềukiệnmànhờcónótamớitồntạimộtcáchvữngvàng,vậytạisaotalạichorằngmìnhchưacóhạnhphúc?Mộtđôimắtsángđểnhìnthấycảnhvậtvànhữngngườithânyêu,mộtđôichânkhỏemạnhcóthểđiđếnbấtcứnơinào,mộtcôngviệcổnđịnhvừamanglạithunhậpkinhtếvừagiúptathểhiệnđượctàinăng,mộtgiađìnhchanchứatìnhthươnggiúptacóđiểmtựavữngchắc,mộtvốnkiếnthứcđủđểtamởrộngtầmnhìnrathếgiớibaola,mộttấmlòngbaodungđểtacóthểgầngũivàchấpnhậnđượcrấtnhiềungườiĐókhôngphảilàđiềukiệncủahạnhphúcthìlàgì?Chỉcầnnhìnsâumộtchúttasẽthấymìnhđangsởhữurấtnhiềuthứ,

nhiềuhơnmìnhtưởng.Vìthế,đừngvìmộtvàiđiềuchưatoạinguyệnmàtavộithantrờitráchđấtrằngmìnhlàkẻbấthạnhnhấttrênđời.

Mộtkẻkhônngoanthìkhôngcầnchạythụcmạngđếntươnglaiđểtìmkiếmnhữngthứchỉđemtớinhữngcảmxúcnhấtthời.Họsẽdànhranhiềuthờigianvànănglượngđểkhơidậyvàgiữgìnnhữnggiátrịhạnhphúcmìnhđangcó.Khôngcầnquánhiềutiệnnghi,chỉcầnsốngmộtcáchbìnhanvàvuivẻlàtađãcóhạnhphúcrồi.Ngaykhiđờisốngchưamấyổnđịnh,tavẫncóthểhạnhphúcvìthấymìnhcònmaymắngiữđượcthânmạngnày.Hãynhìnmộtngườiđangnằmhấphốitrongbệnhviện,mộtngườiđangcốngoilêntừtrậnđộngđất,mộtngườivừasuýtmấtđingườithântronggangtấc,thìtasẽbiếthạnhphúclànhưthếnào.Hạnhphúccủahọrấtđỗibìnhthường:đôikhichỉlàmộthơithở,mộtnắmcơmhaymộtcáinhìnnhaulầncuối.Chonên,khôngcóthứhạnhphúcnàođặcbiệtởtươnglaiđâu,tađừngmấtcôngtìmkiếm.Cóchăng,nócũngchỉlànhữngtrạngtháicảmxúckhácnhaumàthôi.Màcảmxúcthìchỉcónghiệnngậpchứcóbaogiờđủ!

ThỏamãnýchíKhihaytinngườithânđangbịkẹttrongcơnbãotuyết,tuyđang

nằmtrongnệmấmchănêmnhưngtacũngkhôngtàinàohạnhphúcđược.Bấygiờ,takhôngcầncáicảmgiácsungsướngấynữa.Chỉcầncómặtkịpthờiđểcứugiúpngườithân,dùphảitrảiquacáicảmgiáclạnhbuốttrongbãotuyếtthìtacũnghàilòng.Cũngnhưnhữngbậcchamẹlàmviệcquầnquậtsuốtngàyđểkiếmtiềnlochoconănhọcthànhtài.Tuyphảichấpnhậnsựmệtnhọcthểxác,nhưnghọvẫncảmthấythậthạnhphúcvìđãlàmtròntâmnguyện.Cũngnhưnhữngngườihoạtđộngchínhtrịchấpnhậnhysinhđểđónggópvàosựnghiệpgiảiphóngdântộc.Tuybịkhảotrarấtđauđớnnhưnghọvẫnthấytựhàovìđãthựchiệnđượclýtưởng.Thếnên,hạnhphúckhôngchỉlànhữngcảmxúcdễchịu,đôikhitaphảihysinhnhữngcảmxúcấyđểđổilấythứhạnhphúcsâusắchơn:đólàthỏamãnýchí.

Mặcdùthỏamãnýchívẫncònđứngtrênnềntảngphụcvụcáitôi-thựchiệnchobằngđượcđiềumìnhmuốnlàm-nhưngđólàsựhưởngthụrấttinhtếvàphảiđểtâmsâusắclắmthìtamớinhậnra.Nóvượtquanhữngđòihỏitầmthườngcủathóiquen,dốchếtbản

năngsinhtồnđểchịuđựng,vậndụngtấtcảnhữnghiểubiếtvàkỹnăngluyệntậpđểxửlý.Vìthế,phẩmchấtcủanóchắcchắnsẽbềnvữnghơnloạihạnhphúcchỉđơngiảnđượctạobằngnhữngcơncảmxúc.Bởibảnchấtcủacảmxúcluônbiếnđổikhôngngừngtheotâmthứcvàsựchiphốicủanhữngđốitượngxungquanh.Tứclà,hạnhphúcđượcthỏamãncảmxúcbịđiềukiệnhóanhiềuhơnhạnhphúckhiđượcthỏamãnýchí.

Nhưvậykhigặphoàncảnhkhókhăn,đốiđầuvớinhữngcảmgiáckhôngmấydễchịu,thìtađừngvộichốngtrả.Hãyýthứclàmìnhđangthựchiệnmụcđíchlớnlao,nênkhôngthểđòihỏinhữngtiệnnghihưởngthụtầmthườngđược.Nếulỡmứckhókhăncủahoàncảnhlêntớiđỉnhđiểm,khiếnchocảmgiáckhóchịubiếnthànhkhổđau,thìtacũngđừngvộibỏchạy.Chínhcáikhổđauấysẽgiúptanhậnrađượcgiátrịcủahạnhphúc.Cũngnhưđãtừngbịđói,tamớibiếtcáiquýgiácủathứcăn;đãtừngchịucáigiárétcủamùađông,tamớimongđợinắngấmvề;đãtừngbịmấtmátchialìa,tamớinângniutừngphútgiâyđoàntụ;đãtừngtrảiquatainạnthậptửnhấtsinh,tamớiyêuthươngquáđỗicuộcđờinày.Chonêntađừngsợkhổđau,cũngđừngchiacắtrạchròigiữahạnhphúcvàkhổđau,vìnếukhôngcókhổđauthìtasẽkhôngbiếtthếnàolàhạnhphúc.

Nênnhớ,ngọcchỉcótrongđávàsenchỉởdướibùn.Ngọcđượckếttinhtừsỏiđá,senđượckếttinhtừbùnnhơ.Khôngthểnàotìmkiếmngọcởngoàiđáhaytìmkiếmsenởngoàibùn.Cũngvậy,khôngcócáihạnhphúcnàotừtrêntrờirơixuống,cũngkhôngcócáithiênđườngnàochỉtoànlàhạnhphúc.Bởiýniệmhạnhphúcchỉcókhiconngườibiếtcảmnhậnkhổđau.Hạnhphúckhôngthểthiếukhổđauvàcũngkhôngthểtáchrờivớikhổđau.Vậycònnơinàotuyệtdiệuhơncõiđờinày,vìnócócảhạnhphúclẫnkhổđau!

HạnhphúcchânthậtHạnhphúckhiđượcsốngchungvớingườimìnhyêuthương

thườngkhôngcònnguyênvẹnsauđôibanăm.Hạnhphúcmuađượccănnhànhưýthườngkhôngkéodàiquáđôibatháng.Hạnhphúcđượcthăngchứcthườngbịlãngquênngaysauđôibatuần.Hạnhphúcđượckhenngợithườngtanthànhmâykhóichỉsauđôibatiếng.Rồitalạikhátkhaođitìmvàdễdãitinvàomộtđốitượngnàođó

trongtươnglaisẽmanglạihạnhphúclâubềnhơn.Hạnhphúccủataquảthậtngắnngủi.Đôikhitaphảimấtrấtnhiềuthờigianvànănglựcđểtạodựng,nhưngrồinócứbỏmặctamàđimộtcáchtànnhẫn.Tạivìtađãvaymượnnhữngđiềukiệnbênngoài,nhồinặnchúngthànhnhữngthứđểtahưởngthụ,nêntakhônglàmchủđượcnólàphải.Tabiếtrấtrõnguyêndonhưngkhôngthểlàmkháchơn,vìtakhôngthểvượtquanổibóngtốithamlamquálớncủachínhmình.

Thậtra,hạnhphúcthỏamãncảmxúchayhạnhphúcthỏamãnýchícũngđềuxuấtpháttừtâmcủaconngười,chứkhôngphảidođiềukiệnbênngoài.Nhưngđólànhữngphầntâmlýcạn,chưathấyđượcgiátrịsâusắcbêntrongcủamình.Cáitrạngtháitâmlýkhôngmuốntìmkiếmthêmđiềugìvàkhôngcầnphảiloạibấtcứđiềugìmớichínhlàhạnhphúcchânthật.Nóbằnglòngvàchấpnhậntấtcả.Nóchânthậtvìnóđượctạoratừsựbìnhancủachínhlòngmình,chứkhônglệthuộcvàonhữngthuậncảnhbênngoài.Chínhvìthếmàngườixưahaynóilạcphảiđiliềnvớian-anlạc-thìmớibềnvững.Mộtngườikhôngcónhiềutiền,khôngcóquyềnlực,khôngđượcaingưỡngmộ,nhưnglúcnàocũngcóthểmỉmcườivàtiếpxúcsâusắcvớinhữnggiátrịmầunhiệmtrongthựctại,thìđóchẳngphảilàmẫungườihạnhphúcsao?Sốngnhưthếmớithậtsựlàđángsống!

Tâmthamcầuvàtâmchốngđốithìaicũngcó.Nhiềungườitrảiquavàibiếnđộnglớnlaotrongđờithìnhữngnănglượngấyđộtnhiênsuygiảm.Nhưngphầnlớnđềuphảisiêngnăngluyệntậptừngngàytừnggiờthìmớichuyểnhóanhữngthóiquenlâuđờiấy.Thậtra,nhữngmongcầuhaychốngđốicũngchỉlànhữngphảnứngphụcvụchocáitôidạikhờcủatamàthôi.Chỉcầntanhậnrabảnchấtchânthậtcủamình,luônsốngtrongtỉnhthứcđểbiếtrõmìnhđanglàmgìvàvớitháiđộnào,tậpbuôngbỏdầnnhữngthamcầuvàchốngđốikhôngcầnthiết.Nhờđócáitôibénhỏnàysẽtanchảyvàovũtrụ,nósẽvậnhànhđồngđiệuvớimọingườivàvạnvật.Hạnhphúctrongtasẽrộngmởđếnvôcùng.

Cóthểnóitâmtanhưthếnàothìtasẽcảmnhậnhạnhphúcnhưthếấy.Bởihạnhphúcvốnluôncósẵntrongtâmta-ởđâyvàngaybâygiờ.

MỉmcườinhìnđóahoaLòngnghingờtanvỡ

HạnhphúcởđâyrồiDạikhờtìmmuônthuở.

TìnhYêuTacònquáyêubảnthânmìnhthìlàmsaotacóthểyêuthêm

ngườikhác.Dùcóyêungườikháccũngchỉđểphụcvụchobảnthânmìnhmàthôi.

ĐãmanglấymộtchữtìnhNgườitathườnghaynóiđùavớinhau:"Yêuthìkhổ,khôngyêu

thìlỗ.Thàchịukhổcònhơnchịulỗ".Nóiđùamàthật.Dùđượccảnhbáoyêulàkhổnhưmộtnguyêntắcbấtdibấtdịch,nhưnghầuhếtaicũngchấpnhậnkhổđểcóđượccảmgiácyêu.ThisĩXuânDiệuđãtừnglêntiếngdùmta:"Làmsaosốngđượcmàkhôngyêu/Khôngnhớkhôngthươngmộtkẻnào".Sốngmàkhôngyêuthươngthìsựsốngđâucònýnghĩagìnữa.Hãycứyêuđi.Càngyêutasẽthấycuộcđờinàycàngthêmmầunhiệm.Nếusợkhổmàkhôngdámyêuthìtacóchắclàmìnhsẽsốnghạnhphúchơnkhông?Đờisốngcònnhiềuthứkháckhiếntakhổchứđâuchỉcómỗitìnhyêu.Xungquanhtacóbiếtbaongườidám"chịukhổ"đểyêuthìtạisaotaphảisợ?Tìnhyêucóthậtđángsợnhưtanghĩkhông?

Yêuthươngvốnlàbảnnăngtựnhiêncủaconngười.Nhưngnếutayêuthươngconsông,yêuthươngcánhđồng,yêuthươngquêhương,yêuthươngkẻbấthạnhthìtađâucókhổ.Đằngnàyđốitượngyêuthươngcủataquáhấpdẫn,cóthểđánhđộngvàocảmxúckhátkhaocủata,cóthểlàmchotađêmnhớngàymonghaymấtănbỏngủ,cóthểkhiếntabấtchấptấtcảđểsởhữuđượcnó.ThihàoNguyễnDuđãdiễntảtâmtrạngnàyrấthaytrongđoạnthơ:"Đãmanglấymộtchữtình/Khưkhưmìnhbuộclấymìnhvàotrong/Vậynênnhữngchốnthongdong/Ởkhôngyênổnngồikhôngvữngvàng/Mađưalốiquỷđưađường/Lạitìmnhữngchốnđoạntrườngmàđi".Khicảmxúcyêuđươngbùngvỡthìtakhôngcòntựchủđượcnữa,mọinhậnthứchayphảnứngđềuvượttầmkiểmsoát.Tacứlầmlũilaotớiphíatrướcnhưkẻmộngdu,khôngýthứcđượcmìnhđangđiđâudùsắpbướcvàohầmhốchônggai.NgườiTâyphươnggọitrạngtháiấylà"fallinlove",tứclàđangbịcuốnvàotìnhyêu,màcũngcóthểhiểulàđangbịténgãtrongtìnhyêu.

Cảmxúcyêuđươngmãnhliệtđếnthế,nênnólấnátlýtrívàlấnátcảnhữngliênhệtìnhcảmsâusắckhác.Chẳngtráchsaoaiyêurồithìítnhiềucũngtrởnênmùquáng.Tathấyởđốitượngmìnhyêutoànmộtmàuhồngtuyệthảo,rấtkhácvớicáithấycủamọingười.Vìthế,tamuốntháotungranhgiớicáitôicủamìnhra,đểmờingườiấybướcvào.Dĩnhiên,tacũngmuốnngườiấynhườngchỗchotamộtnửatrongtráitimhọ.Thậmchítacònmuốndângtặngcảcuộcđờimìnhchohọ,nêntađãmạnhdạntuyênbố"yêuhếtmình".Thậtra,khôngaiđemhếtconngườicủamìnhrađểyêuthươngkẻkhácmàkhôngmongmuốnnhậnlạiđiềugìcả.Lờituyênbốấychẳngquavìkhôngkiềmchếnổicơncảmxúcmuốnđượcthỏamãn,hayvìmuốnthấygiátrịcủamìnhquasựnângniucủakẻkhácmàthôi.Bởikhimàuhồngấytrongmắttanhạtphaithìtráitimtakhôngcònrungcảmnữa.

Tìnhyêunhưthếcũngchỉlàsựtraođổicảmxúc.Mộttìnhyêuđíchthựcphảichứađựngtìnhthương,phảicótháiđộmuốnhiếntặngvàchiasớtđểnângđỡcuộcđờicủanhau.Cóthểtađãtừnglầmtưởngtìnhyêulàcungbậccaohơntìnhthương.Sựthật,tìnhyêuchỉmạnhhơntìnhthươngvềmặtcảmxúcthỏamãn,nhưngtìnhthươnglạilớnhơntìnhyêuvềmặtthấuhiểuvàcảmthông.Tứclàtìnhyêunghiêngvềphíahưởngthụ,còntìnhthươnglạinghiêngvềphíatráchnhiệm.Trongliênhệtìnhcảmlứađôi,nếutìnhyêulấnátđitìnhthươngthìtìnhcảmấycũnggiốngnhưlửarơm-bạophátbạotàn;cònnếutìnhthươnglấnátđượctìnhyêuthìtìnhcảmấysẽnhưlửathan-mãiâmỉcháy.Dùkhởiđiểmlàvìtiếngsétáitình,nhưngnếutabiếtnhậndiệnvàbuôngbỏbớtnhữngđòihỏikhôngcầnthiết,hếtlòngquantâmđếncuộcđờicủangườimìnhthương,thấuhiểunhữngkhókhănhayướcvọngcủahọmàtậntìnhgiúpđỡ,thìtasẽcóđượctìnhyêuchânthật.

YêukhôngđúngcáchThisĩXuânDiệuđãtừngpháthiệnranhữnglýdothườngkhiến

tìnhyêurạnvỡ:"Ngườitakhổvìthươngkhôngphảicách/Yêusaiduyênvàmếnchẳngnhằmngười".

Hãyluônnhớrằng,mọihiệntượngtrênthếgiannàyđềuphảinươngtựavàonhaumớicóthểtồntại.Tìnhyêucũngkhôngngoạilệ.

Sẽkhôngcócáigìgọilàtìnhyêunếunótáchbiệtvớinhữngyếutốkhácnhưsựbìnhan,vữngchãi,baodung,cởimở,lắngnghe...Thậmchínếukhôngcógiađình,bạnbè,xãhội,kinhtế,chínhtrị,đạođứcvàcảthiênnhiênthìtìnhyêucũngkhôngcóchỗđểtồntại.Chonên,nếutabiếtquayvềchămsócnhữngyếutốtưởngchừngnhưđứngngoàitìnhyêuthìcũngchínhlàchămsóctìnhyêu.

Vậymàkhiyêutathườngchỉđểýtớisựhamthíchnhau,suốtngàycứquấnchặtvàonhaukhôngdámrờinửabước.Đếnkhimộtbênkhôngthểđápứngsựthỏamãn,thìsựnhàmchánvàphảnbộinhaulàđiềutấtyếusẽxảyra.Khiấy,bênởlạisẽdễdàngngãquỵvìhọthấykhôngcòngìđểsống.ThisĩHànMặcTửđãtừngthanthở:"Ngườiđimộtnửahồntôichết/Mộtnửahồnkiabỗngdạikhờ".Thậtra,tachẳngbaogiờtraonửalinhhồnchoaiđâu.Chỉvìmộtnửa(haycả)đờisốngcủatađãlỡphụthuộcvàocảmxúccủađốiphương,nênkhihọđirồitakhôngcònchỗbám.Cơnnghiệnđanghànhhạtađóthôi.

Lắmlúctacũngrấtthựcdụng,đếnvớitìnhyêutheokiểutranhhơntranhthuanhưtrongchiếntrườngkinhtế.Hễđòihỏiđượclàđòihỏi.Taxemngườiấynhưsựbảoanvữngchắcchocuộcđờimình.Thànhra,cụmtừ"đitìmbếntrong"bâygiờcónghĩalàtìmmộtnơicóthểbảođảmchomìnhmộtcuộcsốngsungtúc,khôngthuasútbạnbè.Quanđiểmnàycũngbịảnhhưởngsâusắctừtâmthứcxãhội.Nhìnkỹ,tasẽthấynhữngđòihỏikiachỉmangtớinhữngcảmxúctạmbợquasựtánthưởngcủanhữngngườisốngbằnghìnhthức,nhưngnólạilàthứmộngtưởngđiênđảolàmphươnghạiđếntìnhyêu.Vậymàtavẫntinchắcrằngnếucótấtcảnhữngthứđóthìđờisốnglứađôisẽhạnhphúchơn.Vìthếsựhamthíchcủatakhôngdừng,cònnănglựccủangườiấylạibịtavắtđếncạnkiệt,nênhaitâmhồnngàycàngcáchxanhau.Nếungườiấyvìđammêmàvẫncốgắngchiềuchuộngtathìchínhhọcũngđangsốngtrongcơnmộngtưởng.Cảhaiđềukhôngcắmrễvàonềntảngcủatìnhyêuchânthậtthìđừnghỏitạisaochỉvìbấtđồngquanđiểmvớinhau,lỡgâytổnthươngnhau,thậmchíkhôngtiếptụclàmthỏamãnnhaulàđôibêndễdàngbỏnhau.

CũngcólầnthisĩXuânDiệutựthúnhận:"Tôikhờkhạolắm,ngungơquá/Chỉbiếtyêuthôi,chẳnghiểugì".Tìnhyêucũngnhưmộtloạicâyxanh,nếutakhôngbiếtcáchchămsócdưỡngnuôi,hoặcthừahoặcthiếu,thìnósẽhéotànvàlụnbại.Cảmxúcthỏamãnaimà

khôngthích.Nhưngsựthỏamãnấyphảiđiliềnvớitráchnhiệmthìtamớicóthểgiữgìnmãiđược.Mànếuranhgiớicáitôithậtsựđượctháotungđểnhườngchỗchongườiấy,thìtráchnhiệmdìudắtnhauđivềhướngthảnhthơivàhạnhphúcchânthậtkhôngphảilàgánhnặnghaylàsựmiễncưỡngnữa.Vấnđềlàtacókhảnăngnớirộngtráitimcủamìnhrakhông?Nếutacònquácoitrọngvậtchất,vướngkẹtdanhvọng,đammêhìnhthứchấpdẫn,màlạimuốncómộttìnhyêubềnvữngthìđóchỉlàthamvọng.Tacònquáyêubảnthânmìnhthìlàmsaotacóthểyêuthêmngườikhác.Dùcóyêungườikhácthìcũngchỉđểphụcvụchobảnthânmìnhmàthôi.Cònlỡnhưđốitượngấyxemtấtcảnhữngphươngtiệnkialàlýdochínhđểtìnhyêucómặt,thìtabiếtrằngđóchẳngphảilàmộtnửađángtìm.Tuynhiên,nếutađủgiỏivàbảnlĩnhthìvẫncóthểdẫndắtmọiđốitượngđivềhướngmìnhchọnmàkhôngsợ"Yêusaiduyênvàmếnchẳngnhằmngười".

Tìnhyêucóthậthaykhônglàtùythuộcvàosứcmạnhvàdunglượngtráitimcủamỗingười.Bíquyếtlàtaphảiluôntỉnhtáođểnhậnramìnhvàhiểuđượcngườimìnhthương.

YêunhưyêulầnđầuXinnângđỡđờinhauBằngcontimhiểubiếtLosợgìthươngđau.

TìnhyêuthươngrộnglớnLuônđemtớiniềmvuiCùngsớtchianỗikhổDìunhauvềthảnhthơi.

TìnhThươngLòngphảihiểuđượclòngmớilàtìnhthươngchânthật.

TìnhthươnglàhiếntặngCóbaogiờtatựhỏivìsaotalạithươngngườiấykhông?Vìhọdễ

thươngư?Ồ,nhưvậylàtachỉđếnđểhưởngcáidễthươngấychứtađâucóthương.Điềuđóthìaicũnglàmđược,ngườinàocũngcóthểthươngmộtngườidễthươngkiamà!Ngườidễthươngtứclàngườirấtngọtngào,rấtnhẹnhàng,vàđặcbiệtlúcnàocũngquýmếnhaynhúnnhườngtrướcta.Nếuhọdễthươngvớingườikhácmàkhôngdễthươngvớita,thìchưachắctathấyhọdễthươngvàtathương.Trongnhữngmốiquanhệruộtràcũngvậy,cóphảitathươnghọvìtrách-nhiệm-phải-thươngbởihọcóliênhệràngbuộcvớicuộcđờita,hayvìtabiếthọđángthươngvàđangcầnđếntìnhthươngcủata?Thựctế,khôngítngườiđãcảmthấymìnhchịutổnthấtquyềnlợiquánhiềuvìnhữngngườithân,nênhọđãđóngcửatráitimlạimàkhôngmuốnthươngnữa.Thânchỉtrởthànhthươngkhicáithânấyítnhiềucóthểmangtớiquyềnlợi,dùchỉlàtháiđộnểtrọnghayđượctiếnglàngườitốt.

Aithươngtathìtamớithươnglại,aikhôngthươngtathìtộigìtaphảithương.Nghecóvẻđổichácsòngphẳngquá,nhưngđóluônlàthựctrạng.Đúnglàrấtkhócóthểthươngmộtngườimàhọkhônghềthươngta,thậmchícònthùghéttahaylàmkhổtanữa.Thàhọthươngtaíthơnthìmayracũngcònchấpnhậnđược.Trừphiđólàtấmlòngcủachamẹhaynhữngbậctuhànhđạttớitừbithìmớicóthểthươngyêumàkhôngđòihỏiđiềukiện.Tanhưthếnàohọcũngthương.Nhưngtacũngđãtừngchứngkiến,cónhiềubậcchamẹcamtâmdứtbỏconmìnhchỉvìnóbịtậtnguyền,hưhỏng.Hoặccónhữngvịnổitiếnglàmcôngtáctừthiện,nhưnglạidễdànglàmngơtrướcđứatrẻbụiđờichìatayxinănởmộtnơikhôngaihaybiết.Thươngyêutuylàthiêntínhcủaconngười,nhưngtaphảiluyệntậprấtnhiềuđểchuyểnhóasựíchkỷhẹphòithìtìnhthươngmớichânthậtđược.

Tìnhthươngchânthậttrướctiênphảilàtháiđộhiếntặng.Ta

đừngnhầmlẫnvớitháiđộlăngxăngcốlàmmọicáchđểvừalòngngườikia,màthựcchấtchỉvìmuốn"ghithêmđiểm".Sựhiếntặngchânthậtphảixuấtpháttừtấmlòngmuốnchobênkiađượcanvuivàhạnhphúchơn.Vìvậy,mỗivậtphẩmtađemtớiphảihoàntoànvìquyềnlợicủahọ,chứkhôngđượcxenkéquyềnlợicủatavào,dùchỉcầnhọthấyđượctấmlòngcủata.Muốnngườikiathấyđượctấmlòngcủata,thìcũngkhôngngoàimụcđíchkhiếnhọthươngyêuthêmhoặcđánhgiácaovềtamàthôi.Dùbiếtrằngtráitimtachưaquảngđạiđểcóthểthươnghọmàkhôngcầnđượcthươnglại,nhưngcũngđừngvìthếmàtacứphảikèmtheođiềukiệntrongmỗilầnhiếntặng.Đókhôngcònlàtìnhthươngnữa.

Suychocùng,thươngngườikhácđãlàmộtsựhưởngthụrồi.Chẳngphảitrênđờinàycóbiếtbaongườimuốnthươngmàkhôngcóngườiđểthươngđósao.Ngườithìthiếugì,nhưngngườiđểthươngắtphảidínhdấpgìđóđếnta,chứđâuthểtựnhiênmuốnthươngailàthươngđượcđâu.Nóiđúnghơn,đốitượngấyphảitừngcócảmtìnhhayânnghĩavớita,hoặcítrahọphảichấpnhậnvàcảmthấyvuisướngkhibiếttathươnghọthìtamớithươngđược.Nêncóngườiđểthươnglàhạnhphúclắmrồi,đâunhấtthiếtphảiđòihỏihọlàmgìthêmchotanữa.Mộtngàynàođómọingườibỏtachạyhết,tachẳngcònaiđểthươngthìkhốnkhổ.Sốngmàkhôngthểthươngyêuthìđólàmộttainạnlớn.Vậynên,tahãythươngsaođểđốitượngthậtsựđượcthừahưởng,màtavẫnkhôngtrởthànhkẻkhổlụyvìtìnhthương.Cónhưthếtamớikhônglàmlumờnghĩađẹpcủatìnhthương.

TìnhthươnglàchiasớtNếunhưhiếntặnglàđemtớiniềmvui,thìchiasớtlàlấyđinỗi

khổ.Aicũngcólúcgặphoàncảnhkhókhănhayvướngvàonỗikhổ.Nhưnghọsẽkhôngcảmthấybuồntủi,màtráilạicòncóthêmnghịlựcđểvượtqua,nếuhọluôncóngườithươngởbêncạnhđểchiasớt.Dùtakhôngđủsứckéohọrakhỏivũnglầykhổđau,nhưngítrasựcómặtkịpthờicủatacũngcóthểlàmchonỗikhổniềmđaukiavơiđiítnhiều.Bởivìhọđãcảmnhậnđượcsựchânthànhcủata.Họbiếttathậtsựthươngyêucuộcđờihọ,muốngánhvácphầnnàotráchnhiệmchocuộcđờihọ,vàmuốnđồnghànhvớihọđivềtươnglai.Mộtnỗiđaukhiđượcchứađựngbởihaitráitimthìchắcchắnnósẽ

khôngđủsứclàmthànhnỗiđaunữa.Đólàlýdomàtaluôncầncónhautrongcuộcđờinày.

Sốngvớimộtngườilúcnàocũngnóithươngta,nhưngkhitagặpkhókhănthìhọlạitỏrachẳnghềhaybiết.Đếnnỗi,tađãtrựctiếpbáochohọbiếtvàchỉxinhọngồixuốnglắngngheđểthấuhiểuthôimàhọcũngcóđủthứlýdođểthoáithác.Tìnhthươngnhưthếsẽkhôngmanglạihạnhphúc.Họluônnghĩrằng,họđãquácựckhổđểđemtiềnbạcvàdanhdựvềchotarồi,nênhọkhôngcònđủsứcđểnhậnthêmnhữngphiềntoáikhácnữa.Tahãytựgiảiquyếtlấy.Đánglẽkhókhănkiachỉlàkhókhănthôi,nhưngchínhtháiđộhờhữngvôtâmcủahọđãkhiếnchokhókhănấybiếnthànhnỗikhổ.Tabiếtchứ.Tabiếthọđangrấtbậnrộnvàkhôngcónhiềunănglượngđểgiúptagiảiquyếtvấnđề.Nhưngtachỉcầntháiđộquantâmchiasẻcủahọthôi,dùchỉlàmộtlờihỏihancũngđủlàmtacảmthấyấmáprồi.Vìtháiđộấybáochotabiếtđólàngườiđangcùngchịunỗiđauvớita.

Cóhiểumớicóthương,khônghiểumàthươngthìtìnhthươngấysẽrấthờihợtvàcókhilàgiảtạo.Màmuốnhiểunhauthìcầnphảilắngnghenhau,phảibiếtbênkiamuốngìhaykhôngmuốngìđểtaứngxửchohợplý.Chodùcónhữngyêucầukhôngthậtsựchínhđáng,nhưngtacũngcầnbiếthọđangvướngkẹtvàotâmlýnàođểkịpthờitháogỡ.Nếutanhândanhtìnhthươngrồicứlàmtheokiểucủamình,thìrốtcuộcchẳnggiúpđượcgìmàcònlàmchonỗikhổlớnthêm.Dĩnhiênthiệnchílàcầnthiết.Bởiđôikhitaphảikiênnhẫnlắmmớilắngnghenổi,hoặctaphảikhuyênlơnhaynàinỉthìngườikiamớichịunóirahếtnhữngniềmđauchôngiấu.Ngoàira,tacònphảiđónnhậnnhữngnănglượngrấtnặngnềtừnhữnglờikểlể,khócthanhayđầysânhậncủahọmàkhôngđểbịtổnthương.Vìvậy,thiệnchíphảilàtháiđộbiếtnghĩchongườikiahơnlànghĩchomình(thương),màcũngphảibiếtcáchnghĩsaochođúngđắn(hiểu)thìmớicóthểgiúpđược.

Chonênnếuđãthậtsựthươngnhauthìtaphảiluônbiếtvàhiểuđượcnhữnggìđangxảyrachonhaumàkhôngcầnđợiloanbáo.Lòngphảihiểuđượclòngmớilàtìnhthươngchânthật.Đâucầnlàmđiềugìquálớnlaomớigọilàthươngyêu.Chỉcầnthườngxuyênquantâmsâusắcđếntìnhtrạngsứckhỏecủahọ,nấumộtmónănđúngsởthíchcủahọ,sẵnsàngxắntayáophụhọrửadọnbếpnúc,giúphọsửalạicáithắngxe,khôngnỡnhờvảkhithấyhọđangbậnbịu,khôngbaogiờbỏmặcmỗikhihọhoangmanghaylạclõng.Như

thếcũngđủlàmchođốitượngthươngyêucảmnhậnđượcsựchânthànhcủatarồi.

Đểcóđủnănglựclàmtấtcảnhữngđiềuđó,taphảiýthứcrằngchiasớtvàhiếntặnglàhaichấtliệukhôngthểthiếutrongbấtcứtìnhthươngnào.Khôngcónóthìkhôngcógìđểgọilàtìnhthươngcả.Bởivìnỗikhổcủangườitathươngcũngchínhlànỗikhổcủata.Takhônggiúpngườithươngcủatathìaisẽgiúpbâygiờ?

TìnhthươngyêurộnglớnLuônđemtớiniềmvuiCùngsớtchianỗikhổDìunhauvềthảnhthơi.

TứcGiậnKhitachưathấuhiểucơngiận,dùcóđiềukhiểnđượcnóthì

cũngchỉlàgiảipháptạmthờimàthôi.

Cơngiậntừđâutới?Mỗikhinổigiậntathườngchorằngchínhngườikialàthủphạm

đãlàmchotagiận,nhưthểcơngiậnđangởtrongtalàdohọđemtớivậy.Vìthếtaluôntìmmọicáchđểtrảđũa,dùítnhấtlàmộtcâunóihaymộthànhđộngkhiếnngườikiaphảiđauđiếnghaytứcgiậnthìtamớihảdạ.Tachorằngmìnhphảilàmnhưthếthìmớimạnhmẽ,đểhọkhôngcòndámchọcgiậnmìnhnữa.Sựthậtlàcàngtrảđũathìcơngiậncànglớnmạnhvàkhiếntacàngđuốisức.Vìkhigiậnnănglượngtrongtabịđốtsạch,cơthểliêntụcphóngthíchracácchấtkíchthíchadrenalinevàcortisolgâyrốiloạnchutrìnhsinhhọccủacơthể,nhấtlànhịptimvàhơithởtăngdồndập.Tasẽrơivàotìnhtrạng"hônmêtạmthời",nhìnmọithứđềusailệch,suynghĩkhôngsángsuốtvàkhôngkiểmsoátnổimọihànhvicủamình.

Nếuthếhệtrước,gầnnhấtlàchamẹ,cómangtínhnónggiậnthìtakhóthoátkhỏisựtraotruyềntừnhiễmsắcthể(DNA).Tacònchịusự"tướitẩm"từcáchnóinăngvàhànhđộnghằngngàycủahọ.Môitrườnglớnlênvàlàmviệccũngđónggópđángkểchotínhcáchnónggiậnhìnhthànhtrongta.Sựnuôngchiềuvànểtrọngcũngrấtdễkhiếntacóthóiquenmuốngìđượcnấyhaymuốnchứngtỏquyềnlựctrướcmọingười,vìthếchỉcầncóchútvấnđềkhôngvừaýlàtalậptứcnổigiậnngay.Ngoàira,tacònbịảnhhưởngsâunặngbởitâmthứcxãhội,nêntaluônchorằngnổigiậnlàbảnnăngtựvệcủaconngười,nhờnómàngườikhácmớikhôngdámuyhiếpmình.Tacònxemđócũnglàcáchgiảitỏacảmxúcđểtalấylạisựcânbằngmỗikhigặpđiềuphiềntoái.Nhưngthựcchấtlàtađãthấtbại.Tachưathuầnphụcđượcbảntínhhơnthuacốhữu,khôngbiếtcáchgiãibàysựkhônghàilòngmộtcáchhiểubiếthơnvàđanglàmchotìnhtrạngcàngtồitệhơn.

ChuyểnhóacơngiậnSaumỗicơngiận,tathườngcảmthấyhốitiếcvàrayrứtvìnhững

phảnứngdạidộtvàthấpkémcủamình.Tabiếtmỗilầntứcgiậnlàmỗilầntađánhmấthìnhtượngđẹpvàlàmsuygiảmniềmtinyêutrongmắtngườikhác,nênlòngcứdặnlòngsẽkhôngđểchocơngiậnthaotúngmìnhthêmlầnnàonữa.Thếnhưngkhigặpchuyệntráinghịch,nhấtlàtổnhạiđếnquyềnlợihaydanhdự,làcơngiậncứkhônghẹnmàđến.Ngaylúcấydùđượcngườikhácnhắcnhởtacũnggạtngang,lýtrícũngphảiđứnglặngchàothuacảmxúc.Từthấtbạinàyđếnthấtbạikhác,tadầntrởnêncămghétcơngiậncủamình.Rồicókhitaquaysangtráchgiậnchamẹtraochicáitínhlàmkhổmìnhkhổngườinhưthế.

Thậtra,nếuhạtgiốnggiậntrongtakhôngđượcnuôidưỡngthườngxuyênthìnókhôngđủsứclàmchotakhổ.Tađãvôtìnhtạoranótừnhữngđiềubấtnhưýnhỏnhặttrongđờisốnghằngngàymàtakhônghaybiếtnhư:kẹtxe,xếphàngmuađồ,gọiđiệnngườithânkhôngnhấcmáy,thứcănkhôngvừamiệng,ngườikiaquênchàohỏiđếnnhữngphiềntoáidochínhmìnhgâyranhư:mởnhầmchìakhóa,uốngnướcbịbỏngmiệng,trượtchânởcầuthang,tìmmãikhôngraquyểnsách,hồitưởngvềquákhứđaubuồnNếutakhôngquansátvàhóagiảibớtnhữngphảnứngchốngđốimộtcáchâmỉtừnhữngviệcnhưthế,thìcơngiậnchắcchắnsẽhìnhthànhnhưmộtquytrìnhtựnhiên.Khinguồnnănglượnggiậngầnnhưđượcmặcđịnhtrongtâmthức,chỉcầnmộthànhđộngkhôngdễthươnghaymộthoàncảnhtráiýnhonhỏcũngđủkhiếnchonóbịkíchđộng.Nósẽnhanhchóngbiếnthànhcơngiậndữdộimàchínhtacũngrấtbấtngờ.

Khipháthiệnracơngiậnđangnổilênvàsắpsửa"bung"rathànhlờinóihayhànhđộng,tahãymauchóngtìmcáchtáchlyrakhỏiđốitượngvừamớitácđộngvàocơngiậncủamình.Lýtưởngnhấtlàngồitrongcănphòngyêntĩnh,haydạobướctrênconđườngrâmmát.Trongtrườnghợpkhôngthểtáchkhỏihoàncảnhthìtahãyngồiyênđó,cốgắngđừngmởlờinóithêmmộtcâuhaymộttừnào,dùtachođólàlờigiảithíchthỏađáng.Mọihànhvixảyratrongcảmxúcgiậnhờnđềusẽkhiếntahốitiếcsaunày.Tahãycốquênđốitượngkiađãlàmhayđãnóiđiềugìvớita,màchỉđemhếttâmýtậptrungvàohơithởđểlàmlắngdịucơnbãocảmxúc.Nếutađãcósẵnkỹnăngtheodõihơithởđểđịnhtâmthìchỉ15phútsaulàtasẽvượt

khỏi.Cũngnhưkhicănnhàcủatabấtngờbịcháythìtachỉcầnlochữacháyđểcứulấynhữngtàisảnquýbáubêntrong,chứđừngvộivãtruycứuhaytrừngphạtkẻmàtatìnhnghiđãđốtnhà.Chuyệnđó"hạhồiphângiải".

Hơithởlàđiểmtựarấtantoànmỗikhitabịnhữngcơnbãocảmxúctấncôngmàtakhôngbiếtphảilàmsao.Tuynhiên,nếucứsửdụngmãicáchnàythìtasẽkhôngbaogiờhiểurõbảnchấtcơngiậncủamình.Khônghiểurõcơngiậnthìmuônđờitacũngkhôngthểchuyểnhóađượcnó,sẽmãibịnóphiềnnhiễu.Chonên,saukhiluyệntậpđượcthóiquennhìnlạibảnthânmìnhmỗikhinổigiận,thayvìtìmcáchtrảđũa,tahãydànhnhiềuthờigianđểquansátcơngiậncủamình.Hãychútâmquansáttiếntrìnhtừkhicơngiậnbiểuhiệnlênbềmặtýthức,thôithúcrahànhđộng,đếnkhinótanbiến.Khicókinhnghiệm,tasẽpháthiệnracơngiậnvốnkhôngcóthật.Nóchỉlànguồnnănglượngđượcsinhratừvàisaisóttrongsựvậnhànhcủaguồngmáytâmthứcnhư:nhậnthứcsailầm,trítưởngtượngphóngđại,cảmxúcnhạybén,cácgiácquankhôngđượcphònghộcẩnthận.Nênchỉcầnduytrìkhảnăngquansáttiếntrìnhấylâubền,bằngtháiđộkhôngthànhkiến,từtừtasẽthấyrõnhữnggìđãtạonêncơngiậnvàdễdàngchuyểnhóanó.

Tuynhiên,lỗithườngmắcphảilàtamongmuốnmìnhsẽhếtnónggiậnngaykhibắtđầuluyệntập.Mộtthóiquenđượchìnhthànhtrongthờigianquádàithìkhôngthểthayđổitrongmộtsớmmộtchiềuđược.Tiếntrìnhquansátcơngiậncóthểđemtớichotanhữngkhóchịubấtngờtronggiaiđoạnđầu,nhưngdầndàtasẽquenvàcòncảmthấyrấtthúvịnhưđangxemmộtbộphimhànhđộng.Tacứngồiđóquansátcơngiậncủamìnhnhưđangngảngườiraghếxemphimvậy.Trongtrườnghợpbấthạiđếnkẻkhác,tahãyđểcơngiậncủamìnhnổilênmộtcáchtựnhiên,nhưngkhácvớimọilầnlàtacóquansát.Lẽdĩnhiên,cơngiậnvẫncứxảyratheotốcđộcủariêngnóvàtakhôngcóýđuổitheođểdậptắt.Tachỉquansátđểthấuhiểucơchếhoạtđộngcủanónhưthếnàothôi.Mỗilầnquansátsẽchotamộtcáithấymớivềbảnchấtvôthườngcủacơngiận.Nhậnthứcsailầmtrongtatừđósẽrơirụng.Tacầnkiênnhẫnluyệntậpđểđiềuchỉnhlạicơchếhoạtđộngcủatâmthức,chứkhôngphảimuốntrấnáphayđiềukhiểncơngiận.Khitachưathấuhiểucơngiận,dùcóđiềukhiểnđượcnóthìcũngchỉlàgiảipháptạmthờimàthôi.

CóthươngđừnggiậnTacũngđừngvộithỏamãnvớikếtquảthựctậpbanđầu,dùta

khôngcòndễgiậnnhưtrướcnữa.Thậmchí,tacóthểmỉmcườithậttươiđểnghelờiquởtráchcủasếphayhànhđộngbấtcẩncủamộtbạnđồngnghiệp.Hãyđợiđấy!Khivềđếnnhà,nếubấtngờtabịngườithươngnghingờhayphánxétmộtcáchvôcăncớ,thìcơngiậnnămxưacóthểsẽquayvềngaylậptức.Thếnhưng,talạihaybiệnminhrằng"cóthươngmớigiận".Tanghĩđốivớingườidưngnướclãthìnhưthếnàotacũngmặckệ,tachẳngcầnquantâmvìhọchẳngliênquangìđếnta.Đằngnày,mộtngườisốngvớitachừngấynămtrời,lúcnàotacũngtinyêuvàsẵnsàngchohọtấtcả,màhọlạiđốixửvớitanhưthếthìđólàsựxúcphạmrấtnặngnề.Nhưngsựthậtlàtađangtứctốitrướcnhững"đòntấncông"màtakhônghềcóýthứcphòngthủ.Vìtachorằngkhitađãhếtlòngvớiaithìngườiđókhôngđượcquyềnlàmchotatổnthương.

Đòihỏimộtngườiđừngbaogiờcónhữnglầmlỡvớita,chỉvìtađãtừngnângđỡhayhiếntặngchohọquánhiềuthứthìđúnglàmộtảotưởng.Thửđổilạivịtríấyxemtacólàmnhưthếđượckhông?Đờisốngngàycàngnhiềuáplực,chỉmỗikhókhănkinhtếthôicũngđủkhiếnngườitamấthồnmấtvíarồi,nênviệcbỏbêbảnthânvàhànhđộngsaisótcũngrấtđỗithườngtình.Nếutalàngườicóhiểubiếtvàđangbìnhổnthìhãygiúphọtươitỉnhlại,đểhọnhậndiệnrachínhmìnhvàsựmầunhiệmcủacuộcsốngđanghiệnhữu.Chứlẽnàotalạimuốnquẳngtiếpvàohọcơnthịnhnộnảylửađểthiêuđốthọthêm?Trừphikhôngtựchủđượcmình,chứtađừngbaogiờcốgắnggiảbộnổigiậnđểmongbênkiathứctỉnhvàhànhđộngđúngđắntrởlại.Khôngaithíchđónnhậnnhữngcảmgiácnặngnềvàkhóchịucả.Dùbiếtmìnhcólỗivàkhôngthểphảnkhángramặt,nhưnghọsẽrấtmệtmỏivàbấtmãnta.Khôngcẩnthậnthìcáchđócókhibịhiểulầmlàtháiđộtrừngphạtkhôngthươngtiếc,nênhọsẽnuôihậntronglòngvàsẽlàmchotìnhtrạngtồitệhơn.

Nênnhớ,phiềnnãovốnrấttinhtế.Nếukhôngcómộtkỹnăngquansátthậttốtthìtakhómàpháthiệnhếtsựvậnhànhcủanó.Đểrồimộtngàynàođótakhôngthểngờcơngiậncuồngđiênbỗngtừđâutrànranhưtháclũ.Cũngdotathườngquáchủquantưởngmìnhkhôngcòngiậnhờnnữa,hoặcnghĩrằngmìnhchỉgiảbộđểrauy,haycốgắngtrìnhdiễnđểlấylòngkẻkhác,màtakhôngthấynhữngđợt

sóngtứcgiậnđangngấmngầmbêntrong.Mỗingàymộtchút,nănglượnggiậnhờnkếttinhthànhmộtkhốirấtlớnmàngườitathườnggọiđólànộikết.Khốinộikếtnàygầnnhưchiphốimọihànhvicủata.Lúcnàonócũngkhiếntacaucóhaygâysựvớiđốitượngấy,mặcdùhọchẳnglàmgìtacả.Hóara,tađãkhônghiểuhếtcáitâmcốchấpvàchưađủđộlượngcủamình,dùtrongýchítachorằngnhữngchuyệnấykhôngđángchicả.Thếmớibiết,thấuhiểuhếtnhữngngõngáchsâukíntrongtâmcònquantrọnghơnlàdậptắtđượcngaymộtcơngiận.

Chonên,khinàotavẫncònquáquantrọngvàluôntìmcáchnângniucáitôicủamìnhthìcơngiậnsẽvẫncòn.Trongkhiđó,tìnhthươngchínhlà"khắctinh"củacơngiận.

CơngiậncũngvôthườngNắngbừngvỡmànsươngMờilêntâmtỉnhthứcCàngnhìnlạicàngthương.

ChịuĐựngNhẫnnhụckhôngphảilàtháiđộhènnhát,màđólàsựthựctập

mởrộngdunglượngtráitimđểchứađựngđượcnhữngkhókhănlớn.

ChấpnhậnđểđitớiKhinghebácsĩbáotintađãbịungthư,thôngthườngtasẽhốt

hoảngvàgàokhóclên:"Ồkhông,khôngthểnhưthếđược.Tôicólàmgìđâumàphảibịungthư.Tạisaokhôngphảilàaikhácmàlạilàtôi?".Tacòntưởnglàmìnhkhôngthểsốngnổikhinhậnđượchungtinấy.Nhưngrồichừngvàituầnhayvàithángsau,tacũnghọccáchchấpnhậnđượcsựthậtmìnhđãbịungthư.Dùphảicầncónhữngphươngthuốcthíchhợpđểchữatrịlâudàinhưngtếbàoungthưđãchậmpháttán,vìtađãtạođượcnănglượnghòathuậnvớichúngmàkhôngrasứckhángcựhayghétbỏnữa.Theoykhoa,tiếntrìnhtrịliệuđãbắtđầuxảyra.Chấpnhậnmìnhcóbệnhlàcanđảmnhìnvàonhữngkhókhăncủacơthểmìnhtrongthựctạiđểkịpthờicứugiúp,chứkhôngphảilàtháiđộbỏcuộc.Cũngvìchạytheonhữngthamvọnghayvìýthứcchủquanmàtađãđểchocơthểmìnhxuốngcấptrầmtrọng.Đếnkhinókhôngcònđủsứcđểphụcvụchotanữathìtalạibựctức,tráchmócvàcămghétnó.Đólàtháiđộthiếuhiểubiếtvàthiếutìnhthươngvớichínhmình.

Cónhiềungườitỏrarấttựtinkhituyênbố:"Tôikhôngbaogiờchấpnhậnthấtbại".Đólàlờituyênbốrấtngâythơ,vìkhôngaimàkhôngtừngthấtbạidùhọđangrấtthànhcông.Nênnhớ,nhữngđiềukiệnđưatớisựthànhcôngcókhinằmngoàitầmtay,takhôngthểcưỡngépnóđếnvớitakhitachưatìmrasựliênkếtđúngđắn.Tấtnhiên,cảmgiácthấtbạirấtkhóchịu.Tavừamấtmátnhữnggìmìnhđãhếtlòngđầutư,vừasuygiảmniềmtinvàobảnthân,vàvừaphảicốgắngtỏrabìnhthảntrướcmọingười.Nhưngtấtcảsứcépđóđềudochínhtatạora.Nếutabiếtnhìnđúngđắnvàkhoángđạthơnvềvịtrícủamìnhvàbảnchấtcủađờisống,thìchắcchắntasẽbớtépuổngmìnhphảinhưthếnàyhaynhưthếkia.Nhưkhitaphạmlỗi,dùđãđượcngườiấythathứ,nhưngtalạikhôngchấpnhậnbảnthânmình.

Takhôngthểnàotinnổimộtngườicóhiểubiếtvàvữngchãinhưtamàlạivướngvàolỗilầmkhôngđángấy,nêntacămghétvàmuốntrừngphạtnó.Cũngbởivìtaápđặtmìnhphảiluônhoànhảo,trongkhibảnthâncònrấtnhiềuchỗyếukémcầnđượctanhìnnhậnvàchămsóc.Chấpnhậnyếukémlàtrungthựcvớichínhmình,làvượtquađượcnhữngthóiquenđặtđểhaysựđốiphókhôngcầnthiết.

Khitađãluyệntậpđượcthóiquenchấpnhậnnhữngyếukémcủachínhmình,chấpnhậnđượcnhữngđiềukhôngnhưýxảyratheonguyêntắcnhânquảvàduyênsinhcủacuộcsống,thìtacũngsẽdễdàngchấpnhậnnhữngvụngvềvàlầmlỡcủakẻkhác.Nhìnlại,tathấyphầnlớnlýdokhôngchấpnhậncủatacũngchỉvìtathấyngườikiakhôngcòngìhayhođểchotahưởngthụ,hoặctakhôngmuốnsựxấuxacủahọlàmảnhhưởngđếndanhdựcủamình.Chứkhôngphảivìtamuốngiúphọcốgắngđểtiếnbộhơnnhưtagiảithích.Nếutathậtlòngvìcuộcđờihọthìsựchấpnhậnkiakhôngphảilàtháiđộdungdưỡngchothóihưtậtxấu.Tráilại,nócòngiúphọcóthêmniềmtinvànghịlựcđểvượtquabảnthân.Vìhọthấymìnhvẫncòngiátrịtrongmắtngườithươngvàhọcòntintưởngtìnhthươngchânthậtluônvượtrakhỏisựsòngphẳng.Nêndùtacóchấpnhậnhaykhôngchấpnhậnthìsựthậtvẫncứdiễnratheotiếntrìnhcủanó.Nếuchọnlựatháiđộchấpnhận,khôngtiếptụctránhnéhaychốngđốinữa,tứclàtađãbắttayvàotiếntrìnhtìmhiểusựthậtvàtháogỡ.Vấnđềdùvẫncònđó,nhưngtakhôngcònthấynặngnềvàkhóchịunữa.Tasẽđủkiênnhẫntìmthêmđiềukiệnthíchhợpđểgiúpnóđượcchuyểnhóa.

KhảnăngchịuđựngTùyvàonhậnthứccủamỗingườivàthóiquenluyệntậpmàkhả

năngchấpnhậnrấtkhácnhau.Cónhữngvấnđềngườikhácchấpnhậnmộtcáchbìnhthườngnhưngtalạiphảnkhángkịchliệt,vàngượclại.Ngaycảchínhtacũngliêntụcthayđổimứcđộchấpnhận.Cónhữngđiềutưởngchừngtakhôngbaogiờchấpnhận,nhưngbâygiờtalạithấycũngđược;vàcónhữngđiềutađãtừngchấpnhậnmộtcáchrấtdễdàng,nhưngsaunàytalạithanchịuhếtnổi.Khichấpnhậnđượctathườngchorằngtạiđốitượngkiadễthương;cònkhikhôngchấpnhậnđượcthìtalạiđổthừatạihọtăngthêmmứckhóchịu.Chứtakhônghềnghĩrằngchínhcơchếtâmthứccủatađã

khôngcòngiữnguyêntrạngtháibanđầu.Cóthểnhậnthứccủatađúngđắnhaylệchlạchơn,trítưởngtượngtạmdừnghoạtđộnghayphóngđạihơn,cảmxúcsuyyếuhaymãnhliệthơn,vànhữngphiềnnãotrongtađãtanbiếnhaypháttriểnhơn.Vìvậy,tađừngquátinvàosựchấpnhậnhaykhôngchấpnhậnhômnaycủamình.Dùtađangrấtổnkhithựchiệnmộtquyếtđịnh,nhưngvớithờigianthìchínhtavàđốiphươngcũngsẽcónhữngchuyểnbiếnrấtbấtngờ.

Tanênbiếtrằngtráitimtaluôncókhảnăngchứađựng.TrongkinhAnguttaraNikaya,đứcPhậttừngđưarahìnhảnhvềsựchứađựngrấthay.Giảsửcómộtngườilấymộtvốcmuốibỏvàotrongtônướcthìtônướcấysẽrấtmặn,đếnmứckhôngthểuốngđược.Nhưngnếuhọchovốcmuốiấyxuốngdòngsông,dùchocảchụckýmuối,thìnướccủadòngsôngvẫnuốngđượcnhưthường.Nướccủadòngsônguốngđượckhôngphảivìnókhôngcóchứamuối.Màvìlượngnướcquámênhmôngnênvớisốmuốiấythìchẳngcónghĩalýgìcả.Aimàkhôngcónhữngnỗikhổniềmđauhaykhókhăn,nhưngvấnđềlàtráitimmỗingườicóđủlớnđểchứađựngnóhaykhông.Nếutráitimtanhỏmàkhókhănbênngoàiquálớnthìtấtnhiêntasẽkhôngthểnàochứađựngnổi.Mộtngườichaquyếtđịnhtừbỏđứaconhưhỏngvìsợnólàmảnhhưởngnhữngđứaconcònlạithìkhônghẳnđólàmộtquyếtđịnhsai.Nhưngthựcchấtôngđãthấtbại.Tìnhthươngcủangườichavốnbaolanhưdòngsôngthìtạisaokhôngchịunổinắmmuốibénhỏcủacon?Mộttráitimthậtsựrộnglớnthìđâucầnđòihỏigìthêmnơiđốitượngđangquáyếuớt.

Tathườnghiểulầmchữnhẫnnhụccónghĩalàđènénhaycắnrăngchấpnhận.Trongkhiýnghĩacủanórấthayvàrấtgầngũi:chịuđựng.Chịucónghĩalàđồngýchấpnhận;đựngcónghĩalàcáikhảnăngdungchứa.Chấpnhậnmàkhôngcókhảnăngdungchứathìcũngnhưkhông.Dòngsôngvìcócáidunglượnglớnhơncáitôgấpchụcngànlần,nênnómớichứađựngđượcnhiềumuối.ThihàoNguyễnDucũngđãtừngnói:"Códungkẻdướimớilàlượngtrên".Ngườicókhảnăngdungchứađượckẻkhác,dùkẻấycónhưthếnàocũngkhôngbaogiờghétbỏhayloạitrừthìđómớiđíchthựclàngườilớn,ngườibềtrên.Chonên,nhẫnnhụckhôngphảilàtháiđộhènnhát,màđólàsựthựctậpmởrộngdunglượngtráitimđểchứađựngđượcnhữngkhókhănlớn.Takhôngthểnóitộitìnhgìmìnhphảinhẫnnhục.Cuộcđờikhôngphảilúcnàocũngthuậntheoýtađâu.Nếutakhôngchuẩnbịsẵnmộtdunglượngtráitimkhálớn,thìsẽcólúctaphảigụcngãtrướchoàncảnhhayđánhmấtngườithươngvì

khảnăngchấpnhậnquáyếukémcủamình.

Điềutuyệtdiệulàtráitimtacóthểmởrộngtớimứcvôcùng-vôlượngtâm-khôngcóbiêngiới.Tâmtacóthểômtrọntrờiđấtnàyvàcảvũtrụ,nếunóphávỡđượcranhgiớicủacáitôibénhỏ.Nhưngchẳngcầnphảiđihếtcảthếgiannàyđểtrảilòngranhưbiểnnhưđấtthìtamớicóthểômhếtmuônloài.Chỉcầncóthểchấpnhậnbấtcứmộtđốitượngnàođó,thấyhọchínhlàmộtphầnthântrongbảnthểvôngãcủamình,thìtasẽkhôngthấymìnhđangcốgắngchấpnhậngìcả.Chấpnhậnmànhưkhôngchấpnhận.Cókhảnăngchấpnhậnmộtcáchtựnhiênnhưthếthìtasẽchấpnhậnđượctấtcảmọiđốitượng.Đạtđếntrìnhđộnàylàtađãtìmthấyđượcconngườichânthậtvĩđạicủamình.Mọivôthườngbiếnhoạitrêncuộcđờisẽkhôngcònđủsứcuyhiếptađượcnữa.

NắmmuốikhônghềmặnVớilượngcảdòngsôngLỗilầmkiabénhỏVớicõilòngmênhmông.

GhenTuôngThươngyêumàngườinàytrởthànhlínhgáccủangườikiathì

cuộcsốngấykhácgìchuyếnlưuđàytùtội

TuymộtmàhaiBảnchấtcủathươngyêuphảicótínhđồngnhất.Niềmvuicủata

cũnglàniềmvuicủangườikia;nỗikhổcủangườikiacũnglànỗikhổcủata.Khôngcócáiướcvọngcủariênganhmàemkhôngbiết;khôngcócáisởthíchcủariêngemmàanhchẳngcầnquantâm.Anhvàemkhiđãkếttócseduyênthìhaicuộcđờixemnhưmột.Cáigìxảyrachongườinàylàxảyrachongườikia;sốphậnngườinàytùythuộcvàosốphậnngườikia."Mìnhvớitatuyhaimàmột"-haithểxáchòaquyệnthànhmộtlinhhồn,mộtsốphận,thìđómớiđíchthựclàtìnhyêulứađôi."Mình"làtiếngxưnghôcủatađốivớingườikhác,nhưngcũngđểgọingườibạnđờibằngcáigiọngthiếttha,trìumến.Ngaytiếnggọiđótađãthấyđượcsựsápnhậpranhgiớigiữađôibên,cáingãriêngbiệtbịphủlấp.

Vìthếtrongquátrìnhthươngyêu,taphảihọchỏilẫnnhauđểchọnlọcnhữngcáichungcótínhchấtxâydựngmộthạnhphúcchânthật,bềnvững.Cònnhữngcáiriêngkhônghay,khôngdễthương,khiếnchobênkiaphảigắngsứcchịuđựngthìtaphảicốgắngmauchóngthayđổi.Đồngnhấtkhôngcónghĩalàphảithayđổitấtcảđểtrởthànhbảnsaocủanhau.Cáiđólàhệlụychứkhôngphảiđồngnhất.Đồngnhấtchínhlàhòahợp,làkhôngcóquánhiềuxungkhắc.Thếnên,dùtavàngườiấycónguyệnvọngsápnhậpcuộcđờinhauthànhmột,hòađiệuvớinhauvềtínhcáchvàlýtưởngsống,thìtacũngđừngbaogiờquênrằnghọvẫncónhữngđiềurấtkhácvớita.Họcógiađình,bạnbè,tậpquán,kiếnthức,nhậnxét,cảmxúc,sởthíchvàcảlýtưởngcủariênghọ.Tamuốnthươngyêuthìchỉxinđượcthamdựvàocuộcđờicủahọ,chấpnhậnvàgiúpđỡ.Chứkhôngphảitatìmcáchđẩycuộcđờicủahọra,đểđặtcuộcđờicủatavàovàmuốnlàmchủ.

"Tavớimìnhtuymộtmàhai",đâylànửaphần"linhhồn"không

thểtáchrờicủacâucadaotrên.TheonếpsốngtruyềnthốngcủaViệtNam,trongnguyêntắchạnhphúclứađôi,tavớimìnhvừalàmộtcũngvừalàhai."Làmột"vìmuốnhướngtớisựđồngđiệuhòahợp;"làhai"vìmuốnhướngtớisựbuôngxảtựdo.Buôngxảnghĩalàkhôngthaotúnghaygiamhãmđờinhau,chonhaukhônggianthênhthangđểthở,đểthảnhthơi,đểhòađiệuvớimọingườivàsựsống.Đâylàmộttháchđốrấtlớn.Bởitathườnghaynhândanhtìnhyêuđểbắtđốitượngthươngyêunhốtvào"thápngà"củata.Tamuốnhọphảisaymêchiềuchuộngta,nhấtnhấtphảitheoýta.Họphảiởđómãichota,nếucóđiđâuthìcũngphảitrongtầmkiểmsoátcủata.Đầuóclúcnàocũngphảinghĩđếntavàchỉcótamàthôi.Nhưngtaquángâythơ,vìmongmuốntựdocủamỗingườivôcùnglớn,càngbịgiamhãmthìhọcàngmuốnthoátly.Tiềnbạc,quyềnlựchaysắcdụclàmsaotróibuộcnổicuộcsốngcủamộtconngười,trừphikẻấyđangvướngvàođammê.Thươngyêumàngườinàytrởthànhlínhgáccủangườikiathìcuộcsốngấykhácgìchuyếnlưuđàytùtội.

Cáchbiểuhiệnđóchứngtỏtavẫnthấyngườikiacònởngoàita,họchưaphảilàmộtphầncủata.Trongkhingườikiađâuchỉcómỗicáihìnhhàibằngxươngbằngthịt.Tấtcảnhữnggìngườikiađãhiếntặngchotangaytừthuởbanđầunhưchấpnhận,tinyêu,mongnhớ,bìnhyên,vữngchãi,hạnhphúcđềulànhữngtinhhoaquýgiánhấtđãđivàotrongtavàgópphầntạonênconngườicủatahômnay.Khitachưathấyđượcđốitượngthươngyêuluônởngaytrongchínhtatứclàtavẫnchưađếnđượcđỉnhcaocủatìnhyêu-anhlàemvàemcũnglàanh.Đâykhôngphảilàtriếtlýcaosiêu.Nólàmộtsựthậtrấthiểnnhiêncủanguyêntắchòahợpbềnvững,màbắtbuộcmỗicặpmuốnsánhđôitrọnđờiphảithấutriệtchobằngđược.Dùđólàcảmộtquátrìnhhọchỏivàluyệntập,nhưngmỗingàyđivềhướngđólàtađãtiếngầntớibảnthểcủanhau.Tasẽkhôngcònquờquạngnắmbắtnhữngbiếntướngtạmthờinữa.Tasẽcósứcmạnhtrongtìnhyêu.

DìunhauquagiankhóGhentuônglàthểhiệnsựđuốisứctrongcáinhìnvềbảnthểcủa

đốitượngthươngyêu,nósẽlàmchotínhchấtmầunhiệmcủatìnhyêusớmvộiphaitàn,vôvị.Nhưngtalạinghemọingườithườnghaynóirằng:"Cóyêumớighen".Điềunàycũngcólý.Bởinếukhông

thươngyêuthìtađâucầntỏtháiđộmuốngiànhlấyngườikialạilàmgì?Nhưngnếutarấtthươngyêuhọthìtạisaotalạilàmchohọkhổsởvìnhữngcơnghencủata?Sựthậtlàtađangyêuchínhtađóthôi.Tađangthươngchocáicảmxúctổnthươngvìbịbỏrơi,bịmấtgiátrịtrongmắtngườikia.Tađãtừngthấycónhiềungườiđốixửrấttệbạcvớingườiyêu,nhưnglạiquyếtgiữlấyđốitượngấytớicùng.Vìhọnghĩrằng,ítnhấtngườikiavẫncònlàđiểmtựaantoànchocuộcđờihọ.Sựchiếmhữuđếnthếlàcùng!

Dĩnhiên,trongtâmaicũngcóchứahạtmầmíchkỷvàđờisốnghônnhânphảicónhữngcamkếtràngbuộcchắcchắn.Nhưngnếutađểnóbiếnthànhnguồnnănglượngquálớnlấnáthếtmọinghĩatình,thìtìnhyêusẽdễbịrạnnứtvàđổvỡ.Bảnchấtcủatìnhyêuphảiluônlàsựtựnguyện.Khingườikiathoátrakhỏitamàhọlạithởphàonhẹnhõmthìchứngtỏtìnhcảmmàhọdànhchotađangrấtmiễncưỡng,chẳngqualàvìbổnphậnhaytráchnhiệmmàthôi.Chútghenhờntinhtếcóthểlàmchongườikiathứctỉnhvàvuisướng,vìhọthấymìnhvẫncònđượcthươngyêu.Nhưngnếutađểnótrởthànhmộtcơnsốtmãntínhhaymộttrậncuồngphongkhôngđịnhhướngthìsẽkhiếnngườikiarấtmệtmỏi,thấtvọngvàchánnản.Họnhậnracáikhônggianbéxíumàtađãquyđịnhchohọ,vàcảnhữngmànphảnứnghạđẳngnhấtcủatatrongkhigiànhlấyhọvềvàtrừngphạt.

Takhôngphảilàđứatrẻ,hễmỗikhibịmấtphầnlàcứkhócrélênhayđậpphálungtung.Ghentuôngsẽlàmtatrởnêntầmthườngvàxấuxíhơn,vìnóbộclộrấtrõbảnnăngtựvệcủata.Hãybìnhtâmnhìnlạiđờisốngcủangườikiavàchínhta.Nếuthấyaicũngcònchìmtrongvôtâmvìtrôilăntheocuộcsốngthìkhótráchsaohọkhônglàmchủđượcnhữngcảmxúcnôngnổinhấtthời.Cókhihọrấtthươngtavàrấtquýtrọngmáiấmgiađình.Nhưngmộtkhinănglượngtronghọsuysụpmàtakhôngngừngđòihỏihayrúttỉa,cònđốitượngbênngoàicứluônsẵnsànghiếntặng,thìsựphảnbộisẽrấtdễxảyra.Họcũngchínhlànạnnhâncủacảmxúcyếuđuốivàlòngthamtrongchínhhọ.Tađãthậtlòngthươngyêuthìhãycốgắngtìmcáchđưahọtrởvềconngườidễthươngnămxưa.Khóclóc,trừngphạtchỉkhiếnhọnghĩtađangcủngcốcái"nhàtù"chohọ.Khảnăngquaytrởvềsẽkhôngkhó,nếuhọnhậnthấyconđườngtamởrachohọthậtsựantoànvàấmáp.

Thậtra,tacũnglànạnnhânđángthươngcủacảmxúcchínhmìnhnêntacũngcầnđượcgiúpđỡ.Đừngvìtựáimàtacốtránhné

sựthật:"Tôimàghenà?Anhtưởnganhlàaimàtôiphảighenchứ!".Nếutađãdùnghếtcáchmàvẫnkhôngchuyểnhóanổicơnbãoghentuôngđangtànphátrongtavàsắptrànlấprangoài,thìhãynhờngườikiagiúpmộttay.Hãyviếtmộtthiệpbáolàtađangrấtkhổvìhờnghen,xinhãygiúptalấynănglượngđộchạiấyra.Ngườikialàmộtngườicóhiểubiếtvàtìnhthươngthìkhôngthểnàokhướctừmộtlờithỉnhcầuthànhkhẩnnhưvậy.Nhânlúchọcóthiệnchíquayvềgiúpđỡ,hãyxinhọnóichotabiếtlàtanênlàmgìhaykhôngnênlàmgìđểđángyêuhơn.Nhớđừngdùngtớicách"khổnhục"đểkhiếnhọđộnglòngtrắcẩnhaycắnrứtlươngtâm.Giảiphápđótuyhữuhiệunhấtthời,nhưngnóthểhiệnhếtsựthấpkémcủatavàlàmchohọkhinhthườngkhinhậnrasựthật.Saunày,họsẽkhôngdễdàngrungđộngtrướcmọiphảnứngcủatanữa.Mọiviệcsẽkhôngcònkhókhănvàphứctạpkhitađặtnótrongtầmnhìnrộngrãivàmộtthờigianđủlâuđểxemxéttậntường.Kiênnhẫnlàchứngtíchcủatìnhyêu.

Cótớihàngtrămnghệthuậtđểnắmbắttráitimngườivàtakhôngcầnphảidùngtớicáchhờnghenbónggióđểrasứctróibuộcnhau.Cáchấylàmtổnhạiniềmtinvàsựtôntrọnglẫnnhau,nêncàngcốyêutalạicàngđuốisức.Cókhitakhôngnắmmàlạinắmđượctấtcả;cókhitamuốnnắmtấtcảnhưngchẳngnắmđượcgì.

Đólàbíquyếtcủacuộcsống.Aicóđượcchiếcchìakhóanàysẽtrởthànhvịchủnhânđầyuylựctrongkhuvườntìnhyêu.

NgườivẫnởtrongtôiNhưtôimãitrongngườiChútghenhờnyếuđuốiLàmnghĩatìnhphaiphôi.XincómặtchongườiBằngtấtcảtrongtôiPhútgiâynàytỉnhthứcVớiântìnhchưavơi.

ThaThứThathứluônlàlinhdượccóthểchữatrịmọinỗikhổniềmđau

chokẻđượcthathứvàcảngườithathứ.

ChấtliệuântìnhTrongnguyêntắcthươngyêu,đòihỏimộtbênphảicókhảnăng

thươngyêuvàmộtbênphảithậtsựđángyêu.Nếubênkiađánhmấttínhđángyêu,tứclàhọđãtựrútluirakhỏimongmuốnđượcthươngyêu,thìđươngnhiênkhôngthểđòihỏimứcthươngyêucủabênnàyphảicốđịnh.Tuynhiên,lỗikhônghoàntoànthuộcvềbênkia.Nếutìnhthươngbênnàyđủchânthành,mạnhmẽvàtỏasáng,thìsẽdìudắtvànângđỡđượcđốitượngthươngyêucủamìnhcùngbaylênmộtlượt.Vậykhicảhaicốgắngđắpbồi,mộtbêncốgắngvươnlênvàmộtbênhếtlòngnângđỡ,thìtìnhcảmấysẽkhôngbaogiờbịgãyđổ.

Tabiếtrằngkhuyếtđiểmlớnnhấtcủanềnvănminhhiệnđạilàlàmchoconngườiquábậnrộn.Takhôngcònthờigianđểnghỉngơivàtậnhưởngnhữnggiátrịmầunhiệmxungquanh,thìđừngnóichiđủsứcđểnhìnlạichínhmìnhvàchuyểnhóanhữngnănglượngtiêucực.Lúcnàotacũngcăngthẳng,mệtmỏivàđầylolắngchotươnglai.Mộtkhinănglượngsuyyếuthìtarấtkhólàmchủđượcsuynghĩhayhànhđộngcủamình.Mộtlờinóikhôngdễthương,haycửchỉvôtìnhlàmnátlòngngườikháclàđiềurấtdễxảyra.Nếuchẳngmaylúcấygặpphảinhữngnghịchcảnhlớnlaokhiếnnănglượngsuygiảmtớimứccạnkiệt,thìnhữngphiềnnãotrongtachắcchắnsẽtrànlấprangoài.Thamlam,sânhận,simêlànhữngnănglượngluônchựcsẵntrongtâmmộtkhitamấtkhảnăngquansát,nuôidưỡnglýtrívàđánhmấtliênhệvớisựsống.Lỗilầmthườngphátsinhtừấy.

Dĩnhiên,khôngphảiaisốngtrongmôitrườngcóquánhiềunănglượngxấuthìcũngtrởthànhngườixấu.Điềuđócòntùythuộcvàosựthôngminhvàbảnlĩnhcủamỗingười.Nhưngmộtđứabélớnlêntronghoàncảnhnghèotúng,giađìnhlytán,chưabaogiờđượcđếntrường,phảithườngxuyênsinhhoạtvớiđámngườilỗmãngđể

nươngtựavàtìmkếsinhnhai,thìkhómàmongđứabéấyluônngoanhiềnhaythànhthật.Mộtđứabékháclớnlêntrongnhữngđiềukiệnvậtchấtđầyđủ,nhưngchamẹlạibậnlolàmgiàunênkhôngcóthờigianđểgầngũivàthấuhiểuem.Thậmchí,họthườnghaycãivãvàbàynhữngđiềugiantrátrướcmắtem.Rồihọbùđắptráchnhiệmdạydỗbằngcáchđẩyemvàonhữngngôitrườngdanhtiếng,haychiềuchuộngtheomọiđuađòicủaem.Nhưthếlàmsaoemýthứcđượctinhthầntráchnhiệm,haybiếtnhườngnhịnvàtôntrọngmọingười?

Khihaytinmộtnamsinhmangdaovàotrườnghămdọagiếtthầycôgiáo,haymộtnữsinhđãđánhbạnmìnhthêthảmrồicònquayphimtunglênmạngthìaimàkhôngphẫnnộ.Tachođólàhànhvivôđạođức.Tamuốnnhữnghọcsinhấyphảibịtrừngphạtmộtcáchđíchđáng.Nhưngnếutađổhếttráchnhiệmlênvaiemthìlàmsaoemgánhnổi.Emsẽgụcngãvàmấthếttươnglai,rồitacũngsẽmấtdầnnhữngđứaemtiếpnốitađivềtươnglai.Emlàđứatrẻdạikhờluônmuốntrưởngthànhnhanhchóng,nhưngvìtâmlýchưachuẩnbịnênđãbịsangã.Đúngra,giađìnhvànhàtrườngphảilàmôitrườnglýtưởngnhấtđểgiúpemhiểuđượcmìnhvànuôidưỡnglýtưởngsống.Nhưngchamẹchỉluônaoướcconmìnhănhọcthànhtài,nhàtrườngchỉtrôngmonghọcsinhcóhọclựcxuấtsắc,chứđâucókỳvọnghayđầutưvàophầnđạođứccủaem.Giáodụckhôngthểthànhcôngkhichỉnhờvàonỗlựccánhân.Vànếuhaimôitrườngđượccoilànhiềudưỡngchấtnhấtchomộtđứatrẻvữngchãivàođờimàcũngquaylưngvớitráchnhiệm,thìaisẽgiúpnhữngđứaemấytrởvềvớixãhội,vớichínhemđây?Tahyvọngvàocáctrạicảitạoư?Sựtrừngphạtlàgiảiphápthấpkémnhấttrongcôngtácgiáodục.Tathấythựctếchỉcósốrấtítđủnghịlựcđểquayvề.Sốcònlạimấthếtniềmtinvàocuộcsống,nênhọsẵnsàngbuôngxuôivàlúnsâuvàovũnglầycũ.

Trướckhitráchgiậnnhữngđứaemdạikhờấy,tahãytựhỏimìnhđãlàmgìgiúpcácemchưa?Haytanghĩđókhôngphảilàtráchnhiệmcủamìnhnêntavẫnđứngbênlềđểmặctìnhlênán,buộctộivàxalánh?Ngườilớnchúngtacũngvẫncònmắcphảirấtnhiềuvụngvề,lầmlỡkiamà.Dùngườikhácchưahaybiếthoặcphanhphui,nhưngtakhôngthểtựchomìnhlàtrongsạchmàtùytiệndánnhãnhiệuxấuxalênđầukẻkhác.TrongkinhPhúcÂm,ChúaJesusđãnhắcnhở:"Aithấymìnhkhôngcótộithìcứnémđávàongườiđànbànàytrước".Hãychongườikiamộtcơhộiđểchuyểnhóa,vìnhưthế

cũngchínhlàtađãtạochomìnhmộtlốithoáttrongtươnglai.Đờisốngcònchìmtrongvôtâmthìkhôngthểtránhkhỏinhữnghànhvikhôngtựchủ.Tacầnthathứvàgiúpnhauvượtquagiankhó,chứkhôngphảingồiđóđòihỏingườikhácphảiluônhoànhảochomình.

Làmsaocóthểthathứ?Giảsửsựkhókhăncủangườikiakhoảngmộtgangtaymàdung

lượngtráitimtacósẵnmộtgangrưỡi,thìxemnhưhọđượcchứađựng.Nhưngnếusựkhókhăncủangườikialêntớimộtgangrưỡihoặchaigang,thìbắtbuộctaphảicốgắngđểnớirộngtráitimmìnhlớnhơnmứckhókhănđó.Lỡnhưtađãcốhếtsứcrồimàtráitimcũngchỉgiãnnởtớimứcngangbằng,hoặcdướimứckhókhăncủangườikiathìsựnângđỡsẽbấtthành.Dùvậy,ngườikiavẫncảmnhậnđượcvàghikhắcsâuđậmântìnhcủata.Bởikhôngcóthứtìnhthươngnàocaođẹphơnkhinóđượctạothànhtừsựbuôngbỏbớtnhữngnhucầuhưởngthụcănbảnnhấtcủabảnthân.Ngoàira,nócònphảivượtquanhữngáplựccủahoàncảnhxungquanh,đểgiúpchođốitượngthươngyêucủamìnhbừngtỉnhvàđitới.Ântìnhấychỉđếntừsựchânthànhvàtựnguyện,chứkhôngcótronggiaokếthaymongđợicủađốiphương.Màthathứchínhlàđỉnhcaocủaântình.

Nếubìnhtĩnhvàbiếtquansátthìbaogiờtacũngnhậnthấykẻgâyralầmlỗimớilànạnnhânđángtộinghiệpnhất.Họcóthểlàmchotađautrongnhấtthời,nhưngnănglượngsânhậnhaynhữngbếtắctâmlýsẽbủavâyvàhànhhạhọtrongtừnggiâytừngphút.Họcàngtỏracứngđầu,khôngbiếthốilỗi,thìlạicàngđángthươnghơn.Bởikhôngbiếtbaogiờhọmớitỉnhngộđểcóthểthiếtlậpchomìnhmộtđờisốngbìnhanvàhạnhphúcvữngvàng.Vừađánhmấtniềmtinvàobảnthân,vừasợnhữngngườithânyêubỏmặc,vừakhôngbiếtcáchgiảiquyếtnhữngđổvỡdochínhmìnhgâyra,vừalolắngkhôngbiếttươnglaisẽđivềđâu,nênhọthườngrấthoangmangvàrấtcầnsựgiúpđỡ.Họbiếthọkhôngcótưcáchđểđòihỏigìthêm,vìtađãtừngthươngyêuhọhếtlòng.Nênhọchỉcònbiếttrôngmongvàoântình-mónquàtìnhcảmkhôngsuytính,khôngdựavàosựcôngbằng,khôngcầnđáptrảtừnơitráitimcủamộtngườiđộlượng.

Khitađãýthứcđượcđâylàmộtkẻđángthươnghơnđángtrách

thìtasẽkhôngcònmuốnđẩykhókhănấyrakhỏitanữa.Tứclàtađãchấpnhậnphầnkhôngdễthươngnhưtađãtừngđónnhậnnhữngphầndễthươngcủahọ.Vấnđềcònlạilàlàmsaotacóthểchứađựngđượcnỗikhổniềmđauấymộtcáchdễdàngkhitráitimtavẫnchưađủlớn?Tarấtmuốnthathứnhưngvẫnkhôngthathứđược,lòngcứquặnđaumỗikhinghĩđếnsựhưhỏnghayphảnbộicủahọ.Nếutachorằngthathứlàmộtviệcdễlàm,chỉcầncốgắngmộtchútlàđượcthìtađãlầm.Bởitatừngbámchặtvàonhữngnguyêntắccứngnhắc,luônđòihỏisựhoànhảocủangườikhác,vướngkẹtvàocảmxúcmuốnđượctônkính,luônthấymìnhlàkẻcốnghiếnnhiềuhơn,chưacóthóiquenhứngchịuthiệtthòihayhếtlòngvìngườikhác,thìtráitimcủatasẽrấtkhónớirộngrathêm.Taphảicókhảnăngthudọnbớtnhữngnhucầuthỏamãnsựíchkỷthìtráitimmớicóchỗđểchứađựngngườikhác.Nênnhớ,càngvịkỷthìcàngkhôngthểvịtha.Bởivịkỷchínhlàtrởlựccủavịtha.

Trongtruyềnthốngnhàthiềncóhaicáchđểgiáohuấnhọctrò,đólà:uyvàân.Uytứclàuylực,lànănglựctỏachiếutừlốihànhxửtrangnghiêmvàgiữgìnkhuônphép,chứkhôngphảidomìnhlahétvàomặtngườikhácmàcóuy.Cònânchínhlàântình,làsựtậntìnhgiúpđỡkhingườikiayếukémhaytấmlòngbaodungđộlượngkhihọmắcphảilỗilầm,chứkhôngphảidomìnhthươngyêuđếnmứcvướnglụymàcóântình.Thậtracáiuycũngchínhlàcáiân,bởicáiuykiagiúphọluôntỉnhthứcvàcốgắngtiếnbộnênhọrấtbiếtơn.Vàcáiâncũngchínhlàcáiuy,vìcáiânkiagiúphọmộtcáchhếtlòng,khôngđiềukiệnnênhọluônthầmnểphục.Cũngnhưhiểubiếtvàthươngyêu,cáiuyvàcáiânkhôngbaogiờtáchrờinhau,dùcólúcmộttronghaicáiđượcthểhiệnnhiềuhơn.

Mỗikhidùnguyhayân,taphảirấtcẩnthận.Đôikhitanghĩrằngmìnhphảilàmnhưthếthìhọmớithứctỉnh,mớisợmàkhôngdámtáiphạm,nhưngkỳthựclàtrongthâmtâmtađangrấttứcgiậnvàcóýmuốntrừngphạt.Hoặcđôikhithấyngườikiaquáđángthương,cầnđượcchechởvàvỗvềhơnlàkhiểntrách,nhưngthựcchấtlàtađanglosợngườiấyghétbỏhaykhôngcònquýmếnmìnhnữa.Ngườikiađangmắcnạnvàcầnsựcứugiúpmàtalạixenkéquyềnlợicủamìnhvào,thìsựthathứấykhôngcònmangtínhchânthậtnữa.Khitabiếtlầmlỗinàyquálớn,trongnhấtthờikhôngthểnàocoinhưnóchưatừngxảyra,tanêncốnuốtnướcmắtvàotrongđểcốgắngchấpnhậnmàgiúpngườikiamộtconđường.Hoặcbiếttráitimmìnhđangđaunhức,phảicầnmộtthờigiannữamớicóthểchấpnhậnvà

chuyểnhóa.Thậmchí,taphảiđànhthúthậtchohọbiếttráitimtachỉmởrộngtớimứcấythôi.Tấtcảnhữnghànhđộngấyđềulàântình,làsựthathứđíchthực.

Tuytakhôngphảilàbậcthánhđểsẵnsàngthathứhếtmọilỗilầmcủaconngười,nhưngnếutráitimtacònsứcchứađựngthìđừngsuytínhgìthêmnữa,hãythathứchonhauđi.Thathứluônlàlinhdượccóthểchữatrịmọinỗikhổniềmđauchokẻđượcthathứvàcảngườithathứ.Thàthalầmcònhơnchấplỡ.Lỡkhinhậnrachínhtháiđộcốchấpvàhẹphòicủatađãvôtìnhđẩyngườikiarớtxuốngtậncùngvựcthẳm,thìtasẽănnănhốihậnsuốtđời.Cònkhipháthiệnraquyếtđịnhthathứcủatađãkhôngmanglạihiệuquảthìtavẫncònnhiềucơhộiđểcứuchuộc.Khitráitimđangtrongtìnhtrạnggiãnnởravàngàythêmmạnhmẽlàtráitimđãtìmđúnghướnghạnhphúc.Điềuđángsợnhấttrongquátrìnhyêuthươnglàtađãđểchotráitimmìnhcorútlại,yếuđuối,khôngcònchấtliệulinhthiêngđểsẵnsàngrungcảmtrướcnhữngtiếngkêuthươngcủacuộcđời.

NhạcsĩTrịnhCôngSơncũngđãtừngtintưởngtuyệtđốivàosựchuyểnhóakỳdiệunơitráitimconngười:"Tráitimchotanơivềnươngnáu/Đượcquênrấtnhiềungàythángtiêuđiều"(Hãyyêunhauđi).

XincómặtchongườiBằngtấtcảtrongtôiPhútgiâynàytỉnhthứcVớiântìnhchưavơi.

SòngPhẳngTạisaotacứmãithanphiềnvàđòihỏicuộcđời,màcóbaogiờ

tatựhỏicuộcđờicầngìnơita?

Côngbằnghaysòngphẳng?ỞlàngquêViệtNamngàyxưa,khilàmmùavụ,ngườinôngdân

cóthểnhờvàingườitrongthônxómđếnphụgiúpmàkhôngphảitrảtiền.Chỉcầnđếnphiênbênkialàmmùavụ,haysửasangnhàcửa,hoặcbấtcứcôngviệcnặngnhọcnàođó,thìbênnàysẽquaphụgiúplại.Cáiđógọilàvầncông.Cáchthứcnàythậthay.Tuyngườitacũngcăncứtrênsốbuổihaysốngàylàmđểquyđịnhmứccôngbằng,nhưnghọlạikhôngkhắtkhephânbiệtnănglựclàmviệccủamỗingười.Thậmchíkhiđanglàmtrảcông,nếutabấtngờngãbệnhhaygiađìnhcóviệckhẩncấpnêntaphảingưnglàmthìhọvẫnchâmchước.Họvẫntínhtrònphầncôngchota.Ngượclại,lỡmùamàngthấtbátnênhọkhôngthểtrảcôngchotathìtavẫnvuivẻchờmùavụsau,hoặcmiễnchohọluôncũngđược.Ngườidânquêhiểurằngsựtraođổiấychỉcótínhtươngđối,khôngphảihễngườikiagiúpmìnhvàmìnhgiúplạilàtrảxonghết.Cáitìnhcáinghĩavẫncònđó,khôngbaogiờtrảhếtđược.

Thờiđạivănminhbâygiờngườitaquanniệmvềsựcôngbằngrấtlạlùng.Khimộtngườinàođótậntìnhhướngdẫntavàonghềtrongnhữngbướcđầunhiềubỡngỡ,tạonhiềuđiềukiệnthuậnlợichotatrongcôngviệclàmăn,haychiasẻtrongnhữnglúctagặpnguykhốn,thìtalậptứctặngchohọmộtmónquàđắttiềnhoặctasẽmờihọđiăntrongmộtnhàhàngsangtrọnglàcoinhưđãtrảxong.Khôngainợainữa.Nhưngnếungườikiađãtừnggiúpđỡtamộtcáchkhôngvụlợi,bằngtấtcảtấmchântình,màtalạixemnóngangbằngvớinhữngmónvậtchấtvôtrikiathìđừnghỏitạisaohọlạibịtổnthương.Thàtakhônglàmnhưthếcònhơn,vìhọnghĩtavẫnluôngìngiữânnghĩaấytronglòng.Mónquàhaybữaănđósẽđượcvuivẻchấpnhận,nếuhọthấyđượcýnghĩacủanótrongsuynghĩvàtháiđộcủata.Cóngườichorằngnhưvậylàkhôngsòngphẳng.Nhưnghọvẫnchấpnhậnđược,dùmãisaunàytavẫnkhôngcócơhộiđểbù

đắp.Bởihọkhôngcóchủtrươngtraođổicôngbằngngaytừbuổiđầu,nóichilàsòngphẳng.

Ýniệmsòngphẳngthườngdễbịnhầmlẫnvớicôngbằng.Anhđượcmộtvàtôicũngđượcmột,hayanhchotôihaithìtôichoanhhai,đólàcôngbằng.Nhưngcòntùyvàomỗixãhộivàthờiđạimàquyluậtcôngbằngsẽđượcthểhiệnkhácnhau.Sựcôngbằngthườngđượcquyđịnhtrênmứccảmxúc.Chonên,cókhingườitatựquyđịnhmứccôngbằngnếuhaibêntựthỏathuậntrịgiátươngxứnggiữavậttraođổi,màkhôngcầntuântheoquyướcchungcủacộngđồng.Thídụ,mộttráibíđaocóthểđổivớihaitráimướpđắng;mộtchuyếnđòngangcóthểđổivớisáucâuvọngcổ;mộtbứctranhcóthểđổilấymườibầurượu;mộtlờihứachântìnhcóthểđổilấybatrămsáumươilămngàychờđợi.Tuysựtraođổiấyđượccoilàcôngbằng,nhưngđôibênđềungầmhiểurằngngườikiavìcảmtìnhmớichấpnhậntraođổinhưvậy,nênkhinàocócơhộithìmìnhsẽbùđắpthêm.Trongkhisòngphẳnglàloạibỏýniệmmuốnbùđắp,trảnhưthếlàđủ,chấmhết.

Dĩnhiêntrongthươngtrườngrộnglớn,ngườitacầnphảicósựrànhmạchvềnhữngtrịgiávậtchấtđểtraođổi,nênđãthiếtlậprachếđộtiềntệđểđơngiảnhóavàmởrộngthươngmại.Vìthế,sựsòngphẳngđãvôtìnhtrởthànhquyluật.Nhưngbiếtbaocônglaokhổnhọcmớilàmrađượcbátcơmtrắngtinhmàchỉđổingangvớivàiđồngbạcthừathìkhôngthểgọilàcôngbằngđược.Sòngphẳnglạicàngphilý.Nênnhớ,sựtraođổikhôngbaogiờlàtuyệtđối,tấtcảchỉlàướclệ.Chonên,ngườitađãsailầmkhichorằngsựthảnhthơi,thậtthàhaynhườngnhịnlànhữngyếutốnguyhạiđếnkinhtếvàcầnphảiloạitrừ.Trongnguyêntắcvậnhànhtựnhiêncủavũtrụ,mọisựmọivậtđềukhôngngừngnươngtựavàonhauđểtồntại.Dođó,sựbiệtlậpvàsòngphẳngsẽkhôngbaogiờxảyradùconngườicócốtìnhnhồinặnranóđểphụcvụchoquyềnlợiíchkỷcủamình.

Làmsaotrảhếtnhữngântình?Cónhữngngườiconthấymìnhđãlàmtrònbổnphậnkhimỗi

thángchucấpđầyđủthựcphẩmvàthuốcmen,hoặcmuađượccănnhàkhangtrangchochamẹ.Nênkhichamẹcầnhọthườngxuyênluitới,haygiúpđỡvàiviệcvặtvãnhthìhọlạithanphiềntạisaohọphải

làmquánhiềunhưthế."Chamẹthươngconbiểnhồlailáng/Connuôichamẹtínhthángtínhngày",haicâucadaoấyvẫnlàthựctrạngđaulòngtrongbấtcứthờiđạinào,nhấtlàhiệnnay.Khingườitabịcuốnhútvìdanhvọng,họsẽdễdàngcoinhẹhaygạtbỏnhữngyếutốkhácmàhọcholàbấtlợi.Nhưngđượcthươngyêuvàchămsócchamẹchẳngphảilàmộtquyềnlợisao?Chẳngphảicóbiếtbaokẻmồcôitrongthếgiannàyrấtthèmcóchamẹđểđượcthươngyêuvàchămsóc,dùphảiđánhđổibấtcứthứgìthìhọcũngsẵnsàngchấpnhậncả.Chắclàphảiđợiđếnkhitacócon,phảihysinhvấtvảtrămbề,nhấtlàkhicontađauyếuhayngỗnghịch,thìtamớithấmthíahếtântìnhcủachamẹdànhchota.Khiđómớithấyýniệm"trảxongnợnần"chođấngsinhthànhlàquádạidột.

Trongliênhệhônnhâncũngvậy,tacũngmuốncósựsòngphẳngđểtacócảmgiáckhôngbịlợidụnghayhysinhmộtcáchvônghĩa.Tôilàmcáinàythìanhphảilàmcáikia;tôitrảtiềnrồinênbâygiờtớiphiênem;tạisaotôiphảilonhiềuthứcònanhsuốtngàycứphèphỡn;emchỉbiếtlochogiađìnhcủaemthìđừngtráchanhbỏbêcôngviệcnhà;anhmàlàmkhổtôithìtôisẽlàmkhổanh...Vìthếkhihônnhânđổvỡ,ngườitamauchóngxemnhaunhưhaikẻxalạ,khôngcầnbiếttớisựkhókhănhiệntạicủanhau.Họtừngyêunhauthắmthiếtrồibỗngtrởthànhthùghétnhau,khôngmuốnnhìnnhaudùvôtìnhgặpmặt.Tệđếnnỗi,họlênmặtbáođểbôinhọdanhdựhayđơmđặtnhữngđiềugâybấtlợichonhau.Điềuđaulòngnhấtlàkhiphânchiatàisản,họluônđòihỏisựrạchròi,sòngphẳng.Baonămtìnhnghĩavợchồngphútchốcbỗngtanthànhmâykhóikhiainấyđềumuốntranhgiànhphầnlợi,phầnphải,phầnthắngvềmình.

Tấtcảnhữngphảnứngtrênđềuthểhiệnsựíchkỷhẹphòi,chứkhôngphảilàsựcôngbằnghợplý.Tàisảnthìcóthểphânchiađồngđều,nhưngântìnhlàmsaođongđếmđượcmàphânchia?Tuychuyệntìnhđãđivàođoạnkết,nhưngdùmuốndùkhôngthìtấtcảnhữnggìtađãchonhausẽtheonhaumãisuốtđời.Nếutacònnợquánhiềuântìnhvớingườinàythìchắcchắntasẽphảitrảchongườikhác.Bởitấtcảđềunằmtrongvòngnhânquảchậpchùngvàhiểnnhiênxưanaycủatrờiđấtmàkhôngaicóthểthoátđược.

Chiếclákhôngbaogiờnghĩrằngnócóthểtrảhếtnợântìnhcủacây,dùnóđãhếtlònghấpthụánhnắngmặttrờiđểkhổcôngtinhchếnhựathôthànhnhựaluyệnnuôicây.Vìchiếcláđãquansátvàthấyđượcsựthậtlànóchưabaogiờngừngtiếpnhậntìnhthươngyêucủa

cây.Dùcâycógiàcỗi,nhưngcâycũngvẫncốgắngcắmsâunhữngchiếcrễxuốnglòngđấtđểhútchấtkhoángvềnuôichiếclá.Giảsửchiếclácótrảđượcântìnhcủacâythìnócũngkhôngthểnàotrảhếtnổiântìnhcủamặttrời,gió,nước,khoángchất,phânhữucơ,côntrùngvàcảvạnvậtxungquanh.Tấtcảnhữngyếutốấycóvẻnhưnằmngoàichiếclá,nhưngchúngvẫnđangtừnggiờtừngphútnuôidưỡngchiếclá.Chiếcláchỉcòncáchsốngsaochotrọnkiếpsống,sốngchothậtdễthươngvàlàmtốttráchnhiệmcủamình.Tacókhácgìchiếcláđâu.Tacũngkhôngbaogiờtrảnổinhữngântìnhmàcuộcđờinàyđãtraotặngchota,bằngtrựctiếphaygiántiếp.Vậytạisaotacứmãithanphiềnvàđòihỏicuộcđời,màcóbaogiờtatựhỏicuộcđờicầngìnơita?

NhưdòngsôngtrôimãiLuônchởnặngphùsaCóbaogiờemhỏiĐờicầngìnơita?

CôĐơnBíquyếthaynhấtđểchuyểnhóanỗicôđơnchínhlàhãytìm

thấyhóathâncủamìnhtrongtấtcảnhữngđốitượngliênquantớicuộcđờimình.

NhữngbứctườngvôhìnhMộttrongnhữngbấthạnhlớnnhấtcủađờingười,đólàkhông

tìmrađượcmộtđốitượngcóthểchiasẻvàcảmthôngvớimìnhtrongbấtcứlúcnào,vềnhữngđiềuthầmkínhaycảnhữngcảmxúcvuibuồn.Trạngtháichơivơinhưbịtáchbiệtấygọilànỗicôđơn.

Dùtađangsốngchungvớinhữngngườithântronggiađìnhhaykhôngthiếunhữngngườibạntốtxungquanh,nhưngdườngnhưgiữahọvàtaluôncónhữngbứctườngvôhìnhngăncách.Nókhiếnchođôibênkhôngthểhếtlòngkhiđếnvớinhaunênkhôngthểhiểuthấunhauđược.Bứctườngấycóthểlàtínhcách,sởthích,kiếnthức,quanđiểmsốnghaycảvịtrítrongxãhội.Nhưngđôikhichínhtalàchủnhâncủabứctườngngăncáchấy,vìtađãkhôngdễdàngtintưởngđểchấpnhậnmộtngườimàtachưathấyhếtsựchântìnhcủahọ.Tađãtựlàmkhómìnhbằngcáchtựbanchomìnhmộtvịtríđặcbiệt,màphảimộtngườibảnlĩnhvàthiệnchílắmmớicóthểtrèoquanổibứctườngkiêncốấy.

Cuộcsốngngàycàngnghiêngvềchiềuhướnghưởngthụ,aicũngcốgắngtranhthủtíchgóptiềnbạchaycủngcốđịavịđểtônvinhcáitôicủamình,đểthấymìnhcógiátrị,nênsựcạnhtranhvàđốinghịchluônlàhệquảtấtyếu.Chínhvìthếmàtaluônsốngtrongtìnhtrạngphòngthủ.Theota,ngườinàocàngthânthiếtthìcàngcónhiềukhảnănglợidụnghaytriệttiêumình.Từđó,khônggiantựdocủatangàycàngbịthuhẹplại,sựtựnhiênvàcởimởcũngbịgiớihạnvàýniệmvềtìnhthâmhaytinhthầntươngtrợđãtrởthànhthứlỗithời,xaxỉ.Chonên,chưabaogiờconngườicảmthấyđờisốngtẻnhạtvàvôvịnhưbâygiờ.Càngtiếntớiđỉnhcaodanhvọngthìcàngbịtáchbiệtvớimọingười;càngsởhữuđượcnhiềuthứthìcàngxalạvớimọithứ.Thậtnghịchlý,trongkhitaluôntìmcáchsốngtáchbiệtvớimọi

ngườihaykhôngbaogiờtạocơhộiđểmọingườitiếpcậnvớimình,nhưngtalạiluônthanvansaokhôngaichịuthấuhiểuhaythânthiếtvớimình.

Nhưngaisẽhiểutađâykhitavẫncònquánângniubảovệcáitôicủamình,nhấtlàtavẫnchưasẵnlòngđểhiểukẻkhác?Muốnngườikhácđếnvớimìnhvàhiểumìnhthìmìnhphảimởrộngdunglượngtráitimrađểcóchỗchohọthamdựvào.Dùtarấtcốgắngyêuthươngchothậtlòng,nhưngnếutavẫnkhưkhưgiữnguyêntháiđộbảothủcủamình,vẫnkhôngsẵnlòngchiasẻvànhiệttìnhnângđỡ,vẫndễbịtựáitổnthương,thìtavẫnchưaphávỡđượcnhữngbứctườngkiêncốíchkỷcủamình.Ngaycảkhitathấytìnhyêuđangrấtmặnnồng,aicũnghếtlòngvớinhau,nhưngkhivừatáchrakhỏinhauvàigiờlàtalậptứcrơivàonhữngkhoảngtrốngchơivơi,lạclõng.Tìnhyêunhưthếthựcchấtchỉlàsựtraođổicảmxúc,tìmđếnnhaucũngchỉđểgiúpbảnthânxoadịubớtnỗicôđơnmàthôi.Khitachưathấyđượcgiátrịđíchthựccủanhau,càngquấnvàonhausẽlàmchokhoảngtrốngtâmhồncànglớnthêm.Chonên,càngyêutalạicàngthấycôđơn.

Ngườitahaynói:"Côđơnlàquêhươngcủathiêntài".Đólàvìthiêntàithườnghaysốngtrongâmthầmlặnglẽđểkhámphá,sángtạo.Nhưnglýdochínhlàvìhọkhôngtìmđượcđốitượngcócùngtầngnhậnthứcđểchiasẻvàcảmthông.Tuynhiên,sựnổitrộiđặcbiệtấychỉthểhiệnởmộtlĩnhvựcnàođóthôi,cònnhữnglĩnhvựckhácthìthiêntàivẫncầnphảitiếpcậnvàhọchỏithêmvớimọingườixungquanh.Thiêntàiđâuhẳnlàngườihoànhảohaykhôngcầntìnhcảm.Chonên,thiêntàichỉthậtsựcôđơnkhihọthấymìnhthậtphithườngcònmọingườithìquátầmthường.

Đốivớinhữngngườitrảiquanhiềuphenthấtbại,họrấtdễmấtniềmtinvàocuộcsốngvàcảchínhbảnthânmình.Lúcnàohọcũngcảmthấynhưmìnhchẳngcóchútgiátrịnàotrongmắtngườikhác.Tháiđộtựtimặccảmcũngkhiếnhọtáchbiệtvớimọingười,làmbạnvớinỗicôđơn.Nóichung,khivướngvàotâmlýtựtônhaytựtithìtađềucảmthấymìnhkhôngthểhòanhậpmộtcáchbìnhđẳngvớimọingười.Nhưngtalạinghĩtạisốphậnmìnhvốnphảichịucôđơn.

NgườibiếtsốngmộtmìnhThậtkhótinrằngnguyênnhânđưatớisựcôđơnchínhlàdothái

độsốngcủata.Suygẫmkỹtasẽthấyđólàsựthật.Tahãythửmởlòngralàmquenvớimộtngười.Dùhọkhôngthểđemtớichotaniềmanủinào,nhưngítrahọcũngchotaítnhiềukinhnghiệmđểtaxâydựngtốthơnnhữngmốiquanhệsaunày.Muốncómộtngườibạntốtthìtahãylàngườibạntốttrướcđã.Đừngtrôngchờvàovậnmayhayngồiđógặmnhấmnỗicôđơnbấthạnhcủamìnhmộtcáchđángtộinghiệp.Đólàtháiđộyếuđuốivàthấtbạikhôngnêncó.Tacóthểvượtquanóbằngcáchthulạibớtnhữngbứctườngngăncáchkhôngcầnthiết,đểtạocảmgiácdễchịuvàgầngũichomọingườixungquanh.Hãymởlòngramộtcáchkhôngphânbiệt.Trongmộtngànngườithếnàotacũngtìmđượcmộtngười.

Tacũngđừngquávộivãtìmkiếmchomìnhmộtđốitượngưngýkhácngaykhimìnhvừamớithấtbạitìnhcảm.Mộtconthúkhibịtrúngthươngthìnóphảilậptứcrútvềhangđểtựchữatrị.Cókhinóphảichấpnhậnngưngsănmồicảthángtrờiđểnằmyênvàtựliếmvếtthươngcủamình.Nếunókhôngthểkiềmchếđượcsựthèmkhátthìchắcchắnnósẽbịconthúkháctấncông,haychínhvếtthươngđangmangsẽhủydiệtnó.Trốnchạykhỏinỗicôđơncũngchínhlàtháiđộtừkhướcchữatrịvếtthươnglòngcủamình.Dùtachẳngcómangvếtthươngnàolớnlaotừsựthấtbại,nhưngnếutacảmthấycôđơnlạclõngmàkhôngthểđứngvữngđượcthìđócũngđãlàmộtbệnhtrạngtâmlýrồi.Nókhiếntakhôngthểsốngsâusắcvàanổntrongthựctại.Dođó,muốntrởthànhmộtconngườivữngchãithìtahãytậpđốidiệnvớisựcôđơncủamình.Tacầnthấuhiểunónhưthếnàovàthậtsựmuốngì.Thậtra,chínhsựcôđơnđãmanglạichotamộtcơhộiquýgiáđểtìmvềchínhmình.Vìkhingồiđốidiệnmãivớichínhmìnhbằngtâmtrạngbìnhyênvàtháiđộkhámphá,thếnàotacũngtìmthấysựthậtsâuxavềconngườicủamình.

CụNguyễnDuđãkhuyênrằng:"Chọnngườitrikỷmộtngàyđượcchăng?"(TruyệnKiều).Muốncóngườitrikỷthìkhôngthể"chọn"trongmộtthờigianngắnngủiđược.Phảigầngũi,vachạm,chiasẻ,cảmthông,chấpnhận,nhườngnhịn,buôngbỏnhữngcốchấphaythànhkiến,rồiphảikínhtrọngvàthươngmếnnhaunữa,thìmớitrởthànhtrikỷcủanhauđược.Tuynói"chọn"màkỳthựckhôngphảichọn,vìtrikỷkhôngbaogiờlàđốitượngcósẵnchota.

Thỉnhthoảng,tacũnggặpvàingườiravẻrấthiểutangaytừbuổiđầu.Họnắmbắtnhữngsuynghĩhayướcvọngcủatarấtnhanh,gâychotacảmgiácnhưlàđãtừngthânquennhaulâulắmrồi.Nhưngthậtra,chỉvìngườiấykháthôngminhnhạybén,hoặcdotađãphơibàytâmýcủamìnhquárõràng,haydotavàhọcókhánhiềuđiểmtươngđồng.Tuynhiên,cònrấtnhiềulớptâmlýphứctạpsâukínbêntrongnữamàphảiđợiđủđiềukiệnnómớihiểnhiệnra.Vìvậy,dùtatàinăngcỡnàothìcũngphảinhườngchosứcmạnhthờigian.Nósẽtháoxuốngnhữngbứcmànbímậtcủanhau.

Khiđãlàtrikỷcủanhauthìtaphảithấyđượcngườikialuôncómặttrongtavàtacũngluôncómặttronghọ.Bởitấtcảnhữngântìnhtađãtraochonhaucũngchínhlàmộtphầnthânthểcủanhau.ĐạoPhậtthườnggọiđólàhóathân.Nếutakhôngthấyđượchóathâncủanhauthìtavẫnchưatiếpxúcđượccáitổngthể-tứcconngườichânthậtcủanhau.

CũngnhưtrongbàithơThềnonnướccủaTảnĐà,nonhờntráchnướcđãquênlờithềướcnêncứbỏnonmàđimãi,làmchononphảichịucảnhmònmỏitrongcôđơn:"Nhớlờinguyệnnướcthềnon/Nướcđichưalại,noncònđứngkhông/Noncaonhữngngóngcùngtrông/Suốikhôdònglệchờmongthángngày".Nhưngtạinonkhôngchịunhìnkỹ,nhìnbằngconmắtvôtướngđểvượtquacáihìnhhàicũkỹcủanước.Vìbâygiờnướcđãbiếnthànhmâybaophủquanhnonmỗingàymànonkhônghềhaybiết.Vàđámmâykiadẫucótanbiếnđithìnócũngsẽhóathànhmưađểlàmxanhtốtnhữngnươngdâudướichânnon-"Noncaođãbiếthaychưa?/Nướcđirabểlạimưavềnguồn","Nướckiadùhãycònđi/Ngàndâuxanhtốtnonthìcứvui".Nươngdâuấycũngchínhlàmộtphầnthâncủanước,nonkhôngnhìnthấyđólàlỗicủanon.Nướckhôngthểgiữnguyêntrạngtháichononmãiđược.Bởibảnchấtcủanướclàvôthường-khôngngừngbiếnđổi.

Chonên,bíquyếthaynhấtđểchuyểnhóanỗicôđơnchínhlàhãytìmthấyhóathâncủamìnhtrongtấtcảnhữngđốitượngliênquantớicuộcđờimình.Càngmởlòngrađểchiasẻvànângđỡmọingườimộtcáchkhôngđiềukiệnthìtasẽcàngthấyconngườimìnhrộnglớnhơn.Côđơncóthểlàquêhươngcủathiêntài,nhưngcũngcóthểlàngụcthấtcủanhữngkẻchưađịnhvịđượcmìnhtrongcuộcsốngvàluôntrôngchờvàosựnângđỡcủacuộcsống.Khinàotavẫnchưahóagiảiđượcnỗicôđơnthìtavẫnchưatìmthấynhữngthángngày

bìnhyênvàhạnhphúcthậtsự.Bởingườihạnhphúclàngườikhôngcôđơn.Dùđangsốngmộtmình,nhưnghọluônthấytấtcảđềulàbạnbèthânthiết.

CôđơntrongphútgiâyThấynúisôngcáchbiệtGiọtsươngtrênlácâyBónghìnhaitiềnkiếp?TấtcảcùngtànphaiChỉtìnhthươngởlạiNhữnggìtraohômnaySẽtheonhaumãimãi.

HiếnTặngVìngườicũnglàvìmìnhvàvìmìnhcũnglàvìngười,bởikhông

córanhgiớikhácbiệtgiữamìnhvàngười.

ChovànhậnKhitặngquàchomộtngườinàođó,tahaynghĩrằngmìnhlàân

nhâncủahọ.Vìmónquàấydùmanggiátrịvậtchấthaytinhthầncũngđềugópphầnlàmchohọđượcanvuivàhạnhphúchơn.Nóichung,tanghĩhọđãnợtamộtcảmxúctốt.Nhưngnếutathậtlòngmuốntặngmàhọlạikhướctừvìhọđãđầyđủ,hoặcvìhọkhôngmuốnmắcnợta,hayvìhọkhôngcòncómặtởđâyđểđónnhận,thìýniệmhiếntặngsẽkhôngthểnàothựchiệnđược.Vậynên,ngườichocũngcầnngườinhậnchứkhôngchỉngườinhậnmớicầnngườicho.Vànhưthế,khôngchỉngườinhậnphảicảmơnngườicho,màngườichocũngphảicảmơnngườinhận.Bởicảhaiđềulàđiềukiệncầnthiếtchonhau.Điềunàyngherấtlạ,nhưngđólàsựthậtrấthiểnnhiênđểtạonênsựcânđốigiữacácmốiliênhệtrongvũtrụ.

Khitahiếntặngnhữngmónquàmàmìnhrấtyêuquý,hoặcđãtừngbỏrarấtnhiềucôngsứcđểlàmnênvàmónquàấythậtsựcógiátrịhữudụngchongườikia,thìkhôngnhữngtagiúphọđượcanvuivàhạnhphúchơn,màchínhtacũngnhậnđượcmộtnguồnnănglượngbùđắptừvũtrụ.Dùtachỉmộtlòngmuốngiúpđỡchứkhôngcóýgìkhác,nhưngnănglượngđượcphóngthíchtừtâmýcộngvớitrịgiámónquàsẽkếtnốivớinhữngnguồnnănglượngcócùngtầnsốtrongvũtrụ,đểphảnhồilạitamộthiệuứngtốtđẹp.Hiệuứngấycóthểxảyratứcthì,nhưngcũngcókhiđếnnhiềuthếhệsaunómớihộiđủđiềukiệnđểhoàntất.Vàdùmónquàhiếntặngkhôngphảilàthứtayêuquý,hoặckhôngphảidochínhcôngsứccủatatạora,cũngkhôngmanglợiíchthiếtthựcchongườikia,thìtavẫnnhậnđượcsựhồiđápkhôngnhỏ.Vìtađãcóthiệnýmuốngiúp.

Mộtsựthậtkhác.Từkhitaphátsinhýniệmmuốnhiếntặng,đếnsuốttiếntrìnhhiếntặngvàmãitậnsaunày,màtacũngkhônghềcótháiđộphânbiệtchọnlựahaycoithườngđốitượng,khôngcóý

muốnhọphảiđềnđáp,vàkhôngbaogiờcảmthấytựđắcvìmìnhđãlàmđượcmộtviệctốt,thìtasẽnhậnđượctoànbộnănglượngđềntrảcủavũtrụ.Phầnhồiđápấycókhiđượcnhânlêngấpbội.Bởiđólàsựhiếntặngtrongsạch,hoàntoànvìđốitượngchứkhôngxenkéquyềnlợicủamìnhvào.Cònnếutachỉchọnlựađốitượngmìnhưathíchmớihiếntặng,hoặcluônmongmỏingườikiaghikhắccôngơnmìnhdùchỉcầnđáplạibằngtháiđộkínhtrọng,haytaluônthấymìnhcaothượngvìđãlàmđượcmộtviệctốt,thìnănglượngđềntrảcủavũtrụcũngxảyra.Tuynhiên,nórấtyếuớt.

Trongtrườnghợptamượnđốitượngấyđểđánhbóngtêntuổicủamình,hoặcđểtathựchiệnviệctíchphướcvớimongmuốnđờisốngcủamìnhsẽđượcantoànvàhạnhphúchơn,hayđểtatìmthấygiátrịcủamìnhsaunhữngthấtbạithảmhạitrongcuộcđời,thìtachỉnhậnđượcchútítnănglượngtừmónquàquýgiáđãgửiđi.Điềukhôngngờlànếunhờvàohìnhthứchiếntặngđómàtathuvềkhánhiềuquyềnlợi,thìtứclàtađãvaylạitừđốitượngkiamộtmónnợcảmxúc.Dùhọkhônghềhaybiết,nhưngvũtrụsẽcóbổnphậnlấylạicủatabằngcáchnàyhaycáchkhácđểtrảlạichohọ.Nhưvậy,chocũngchínhlànhận,màcũngcóthểtrởthànhvaynợ.Tấtcảđềutùythuộcvàotâmýcủata.Đólàlýdotạisaocórấtnhiềungườisiêngnănglàmcôngtácgiúpđỡ,nhưngcuộcđờihọchưabaogiờkhởisắchơncả.Thậmchí,cànggiúpđỡthìcuộcđờihọcàngtămtốihơn.

Thêmmộtsựthậtkỳdiệunữa.Khitahiếntặngbằngtấtcảtấmlòng,traođimộtmónquàthậtsựquýgiáđốivớitavàmangtớigiátrịhữudụngchongườikia,thìkhôngnhữngvũtrụsẽđềntrảmàchínhnănglượngtrongngườinhậnsẽtựđộngbịhútvềngườichotheo"quyluậtcânbằngcảmxúc".Mứccânbằngtùythuộcvàoquanniệmvềtrịgiámónquàvàýnghĩacủasựhiếntặnggiữahaingười.Nếungườinhậnkhôngcònđủnănglượngdựtrữđểhồiđápthìvũtrụvẫnchấpnhậnchonợ.Đếnkhinàohọtíchtụthêmđượcnănglượngmớithìvũtrụsẽtiếptụcthulạiđểgửiđếntachođếnkhicânbằng.Điềukỳdiệulàlòngbiếtơn,sựkínhtrọnghaytìnhthươngchínhlànhữngnguồnnănglượnggiátrịnhấtđểtạothếcânbằng.Vìnóđượcsảnsinhtừnềntảngvôngã.Cóđượcnóthìtasẽkhôngcònlosợbịmắcnợnữa.Ngượclại,tháiđộvôơnhayphảntrắcsẽkhiếnchomónnợnhânlêngấpbội.Cókhiđếnnhiềuthếhệconcháucủatamớitrảxongmónnợấy.Chonên,nhậncũngchínhlàchomàcũngcóthểlàvaythêmnợ.Tanênkhônngoantừkhướcnhữngmónquàkhôngthậtsựcầnthiết,nếubiếtnănglượngcủamìnhkhôngđủđể

đềntrảlại.Nhấtlàđốivớinhữngmónquàđượctạoratừnănglượngcủađạichúng.

TruyềnthốngPhậtgiáođạithừaluônnhắcđếnnguyêntắcbốthíđểtrởthànhsựbốthítuyệtđối,đólà:"Tamluânkhôngtịch".Nghĩalàbađốitượnggồmngườibốthí,ngườinhậnbốthívàmónquàbốthíphảinươngtựavàonhauthìmớithànhlậpđược.Thứnhất,ngườibốthíphảithấycảvũtrụtronghọcùngđangbốthíchứkhôngphảicáitôibiệtlậpđangbốthí.Đặcbiệt,nhờcóngườiđónnhậnthìtamớithựchiệnđượcviệclàmnày,nêntrướcvàsaukhibốthítrongtâmkhônghềcósựthayđổi.Thứhai,ngườibốthíphảithấymónquànàycũngdosựgópmặtcủavạnsựvạnvậtmớilàmrađược,nênkhôngcótháiđộlựachọngiátrịcaothấpcủamónquàđểbốthí.Thứba,ngườibốthíkhôngcósựphânbiệthayđòihỏigìnơingườinhận,chỉmộtlòngvìhọ.Cảbađiềunàynếuxảyrađầyđủthìtasẽđạttớiđỉnhcaocủasựbốthí-bốthíkhôngđiềukiệnhaysựbốthítrongsạch.

Nguyêntắcnàycóthểkhiếntakhôngkhỏigiậtmình,vìdườngnhưxưanaytachưathậtsựbốthí.Phầnlớnchỉlàsựtraođổicảmxúcqualại:tôichoanhcáinàythìanhphảichotôilạicáikia.Nhưngkhôngsao.Chỉcầntacóýniệmđúngđắntrởlại,cốgắngluyệntậpthóiquenquansáttâmmìnhmỗikhimuốnbốthívàsuốttiếntrìnhthựchiệnđểngănchặnnhữngbámvíunhỏnhoi.Trongnhấtthời,nếukhôngthểbuôngbỏđượctháiđộbámvíuvàohànhđộngbốthícủamìnhthìítnhấttacũngđừngđòihỏiđốitượnghaylợidụngđốitượngđểtrụclợi.Tấtnhiên,nếutâmtavẫncònphiềnnãothamcầuvàchốngđốithìsựhiếntặngsẽkhôngthểnàođạttớimứchoànhảo.Dùvậy,càngtiếnvềnguyêntắcấythìtasẽcàngtiếngầntớichânlý,đểngườichovàkẻnhậnđềuđượclợiích.

PhướcvàĐứcTruyềnthốngvănhóaViệtNamluônđềcaohaiphẩmchấtquý

giácủaconngười,đólà:phướcvàđức.Phướclànănglượngđượctạoratừhànhđộnghướngtớikẻkhácđểgiúpđỡ;cònđứclànănglượngđượctạoratừquátrìnhchuyểnhóanănglượngxấuvàpháthuynănglượngtốtcủabảnthân.Thựcchất,phướccũngchínhlàđứcvàđứccũngchínhlàphước.Trongkhihướngtớikẻkhácđểgiúpđỡ,

takhôngngừngquansáttháiđộbámvíuvàđòihỏicủamìnhđểbuôngbỏ,đólàvừacóphướcmàcũngvừacóđức.Còntrongkhiquayvềchămsócnộitâm,tháogỡnhữngcốtậtphiềnnãobảovệcáitôi,trởthànhconngườinhúnnhườngdễthương,luôntỏachiếunănglượnganlànhvàmátmẻđếnmọingườixungquanh,đólàvừacóđứcmàcũngvừacóphước.Nếuchỉcóphướcmàkhôngcóđứcthìlòngtốtấychỉlàmộtsựđổicháchaylợidụng;cònnếucóđứcmàkhôngcóphướcthìđóchỉlàhànhđộngtrốntránh,íchkỷ.Sựthật,phướcvàđứcchỉlàhaimặtcủamộtthựcthể.Thựcthểấychínhlàvôngã-bảnchấtcủavạnsựvạnvật.Dođó,vìngườicũnglàvìmìnhvàvìmìnhcũnglàvìngười,bởikhôngcóranhgiớikhácbiệtgiữamìnhvàngười.Tùytheohoàncảnhmàtacầnphảichútrọngphầnphướchayphầnđứcnhiềuhơn,nhưngkhôngbaogiờđượcquêntínhchấtliênđớivàkhôngthểtáchrờicủachúng.

Chonên,trongkhiquayvềxâydựngđờisốngnộitâmtaphảithựctậplàmsaođểchínhtavàmọingườichungquanhđềuđượclợiích,dùtachưacóhànhđộnggiúpđỡnàocụthể.Vàtrongkhihướngtớigiúpđỡmọingườitacũngcốgắngthựctậplàmsaođểnhữngđốitượngấythậtsựđượclợiíchvàchínhtacũngthấyanvui,nhẹnhàngvàthanhthản,dùtachưachínhthứcbướcvàocôngtrìnhchuyểnhóatâmtính.Tuynhiên,trênthựctếthìthựctậpphướcthườngdễthấtbạihơnthựctậpđức,vìtarấtdễbámvíuvàohànhđộnghiếntặngđượccholàcaothượngcủamình.Vìthế,quayvềthayđổichínhmìnhtrướckhimuốnchiasẻvớingườikhác,tựlợirồimớilợitha,làconđườnghợplýnhất.Nhưngcuộcsốngkhôngphảilúcnàocũngthuậnlợinhưtasắpđặt.Phảithôngminhvàbảnlĩnhlắmthìtamớicóthểsửdụngphướcvàđứcmộtcáchuyểnchuyểnvàhiệuquả.

Vìngườihayvìmình?Cómộtthiếuphụnọđếntìmtôiđểthamkhảomộtquyếtđịnh.

Conchócủabàđãgiàyếu,khôngcònănuốngđượcnữavànằmbấtđộngmộtchỗ.Bácsĩthúýđãkhuyênbàđừngđểnótiếptụcsốngtrongtìnhtrạngnhưthếnữa,phảitiêmmộtmũithuốcđểgiúpnórađi.Bàấybiếtđiềubácsĩkhuyênlàđúngnhưngbàlàmkhôngđược.Bàcảmthấytộinghiệpchoconchó,vìnóđãsốngtrungthànhvàthânthiếtnhưmộtngườibạnsuốtmườilămnămqua-kểtừkhibàlydịchồngvàsốnghiuquạnhmộtmình.Tôiđãhỏibà:"Nếubàđãbiết

conchóđangtrongcơnđauđớnnhưthếmàbàvẫnmuốnníukéothìthậtsựlàbàđangthươngnóhaythươngchínhbà?".Bàấylặngimrấtlâumàkhôngtrảlờiđược.Tôinóithêm:"Nếubàlấycảmxúccôđơncủamìnhrađểđặtmìnhvàonỗikhổsởcủaconchóthìbàsẽhiểunómuốngìtronglúcnày.Bàthậtsựthươngnóthìhãylàmtheoýcủanóđi.Bàphảicanđảmchấpnhậnsựmấtmátnàyđểđốitượngthươngyêucủabàđượcmãnnguyệnvàhạnhphúc".Nghetớiđâybàmớithấmthíavàanlòngchấpnhận.

Khihaytinngườithânyêuđangtrongcơnhấphối,tathườnghayhốthoảngthankhócvàdốclòngcầunguyệnchongườiấyđừngchết.Câuhỏiđặtralàtathậtsựmuốnngườiấysốngvìbiếthọđangrấtcầnđượcsống,hayvìtađangthươngchocáicảmxúccôđơnhụthẫngcủamình?Haitháiđộhoàntoànkhácnhau-mộtcáivìngười,mộtcáivìmình.Cũngcókhitarơivàotìnhtrạngvừavìngườimàcũngvừavìmình.Nhưngtathườngkhôngthấyđượcsựthậtấy,nênlúcnàotacũngtưởnglàmìnhđãhếtlòngvìngườikia.Sựcầunguyệnnhưthếcũngkhómàthànhcông.Mộttrongnhữngđiềukiệnđểsựcầunguyệnthànhcônglàtaphảidồnhết100%tâmýđểhướngđếnđốitượng.Tâmchưathậttrongsạchthìkhôngthểvaynợvũtrụ.Cũngnhưkhiquyếtđịnhkhôngthathứhaytrừngphạtngườikiathìtahaychorằngmìnhphảilàmnhưthếmớicóthểgiúphọtỉnhngộ.Nhưngsựthậtlàdotabịcảmxúctổnthươngkhốngchếvàmuốnphóngthíchnóbằnghànhđộngtrảđũa.Nếuhoàntoànvìhọthìtasẽcóvôsốcáchhữuhiệuhơnsovớinhữnghànhđộngnặngnềkia.Vàcáchtốtnhấtlàdùngtìnhthươngchânthànhđểcảmhóa.

TrongbàihátĐểgiócuốnđi,nhạcsĩTrịnhCôngSơnthậttinhtếkhiviết:"Hãynghiêngđờixuống/Nhìnsuốtmộtmốitình/Chỉlặngnhìnkhôngnóinăng/Đểbuốttráitim/Đểbuốttráitim".Khithậtlòngmuốngiúpđỡngườinào,taphảicókhảnăngthoátkhỏivaicủamìnhđểsẵnsàngbướcvàovaicủangườikiathìtamớicóthểgầngũivàthấuhiểuhọđược.Taphải"nghiêngxuống"bênhọvìtađangtrongtìnhtrạnglànhlặn,nănglượngdồidàovàtrongvịtrícủangườihiếntặng.Ngoàira,cầncóthêmhaiđiềukiệnnữa.Thứnhất,phảicókhảnăngimlặngquansátmàkhônglêntiếngtráchmóchaybuộctội.Thứhai,phảichuẩnbịtinhthầnđónnhậnnhữngnănglượngtiêucựctrongtâmngườikiatrànrabấtcứlúcnào-nócóthểlàm"buốttráitim"ta.Biếtsẽchịunhiềumấtmát,thiệtthòitrongkhicứugiúpmàtavẫntoàntâmchấpnhậnlàvìtacómộttấmlònglớn,mộttìnhthươngchânthật.Tìnhthươngchânthậtlàtìnhthươngkhôngcó

điềukiệnhayrấtítđiềukiện.Nórấtnhẹ.Nhẹđếnnỗigiócóthểcuốnđikhắpngànphương-"Sốngtrongđờisống/Cầncómộttấmlòng/Đểlàmgìembiếtkhông?/Đểgiócuốnđi/Đểgiócuốnđi".

Tìnhthươnglàmónquàcaoquýnhấtmàaicũngcần.Dùtahiếntặngbấtcứmónquànàothìtấmlòngchânthậtmớithậtsựquyếtđịnhnêngiátrịđíchthựccủasựhiếntặng.

TấtcảcũngtànphaiChỉtìnhthươngởlạiNhữnggìtraohômnaySẽtheonhaumãimãi.

TraoThânThỏamãndụcvọngchínhlàsựíchkỷhoànhảonhất.Vìtuy

đượchưởngthụnhưnglạithấymìnhbịthiệtthòingaysauđó.

ÝthứctráchnhiệmKhitavàngườiấyđếnvớinhauvìnhữngđồngcảmchânthành,

sẵnsàngchiasớtchonhaunhữnggiankhóvàhiếntặngnhữngniềmvuithìđólàmộttìnhthươngđíchthực.Nhưngnếutabịnhữnghìnhảnhvàgiọngnóicủangườikiachiếmhếtbộnhớ,khiếntathẫnthờmơmộng,lúcnàocũngmongmuốnđượcgặpmặtnhau,thậmchíkhátkhaođượcchạmvàothểxácnhauthìchứngtỏtađangbướcvàogiaiđoạnyêu.Cảmxúcbâygiờnghiêngvềphíatínhdục.Trítưởngtượngcũngthamgiaphóngđạicảmxúclêngấpnhiềulần,khiếntacócảmtưởngnhưtrênđờinàykhôngcóthứgìtuyệtvờihơnthếnữa.

Khiấy,từsâuthẳmtrongtaphátsinhnguồnnănglượngrấtlạ,khiếntavừasungsướnglạivừahoangmang.Mọithứtrongtagầnnhưđảolộn.Takhôngcòngiữđượcsựthăngbằngvàtựchủkhingồimộtmình,khilàmviệc,haytiếpxúcvớibấtkỳngườinàokhác.Thếrồi,cảmxúcyêuđươngtrongtabỗngmuốnđượcthănghoagấpbội.Nóthúcđẩytakếthợpvớicảmxúctựnguyệncủangườiấy.Sựcộnghưởngnàysẽtăngtớimứccaonhấtkhihaibênchấpnhậntraothânchonhau,ướcmuốnthắtchặtquanhệvớinhau,màthựcchấtchínhlàtìnhtrạngmuốntươngtáccaođộvàràngbuộccảmxúccủanhau.Sựkếthợpnàynếukhôngđứngtrênnềntảngcủamộttìnhthươngđíchthựcthìđóchỉlàmộtsựlợidụnghaymộtsựđổicháccảmxúc.Vàđóchínhlàđiểmkhácbiệtcủatìnhyêu-vừamuốnhưởngthụcảmxúcmàcũngvừamuốnchịutráchnhiệmchocuộcđờinhau.

Vậymàkhiquyếtđịnhtraothân,tathườngchỉquantâmtớicáikhátkhaomuốnđượcnếmtrảicảmxúcbaybổngnhấtcủatìnhyêumàkhônghềýthức(hoặcýthứcmộtcáchmơhồ)vềtráchnhiệm.Tạisaophảichịutráchnhiệmkhicảhaicùngtựnguyệnchiasẻcảmxúc?Chỉcầnnhắcnhaucẩnthậnđừngđểchotìnhtrạngthụthaixảyralàđược,đâucóaimấtmátgìđâu!Nhưngthựctếkhôngđơngiảnnhư

vậy.Cảmxúcyêuđươngbùngvỡsaukhihaithểxáchòahợpcùngnhau,sẽlàmtoànbộcơchếtâmthứccủađôibênxáotrộndữdội.Nóphátsinhmộtcáchđộtbiếnhàngloạtnhữngtâmlýphứctạpnhư:giậnhờn,ghentuông,nghingờ,sợhãi,lạclõngBởitrongsâuxa,mỗibênđềungầmchứaýmuốn"độcquyền"sởhữunhauđểlấylạinhữnggìquýgiáđãhiếntặngchonhau.Ngoàira,khidễdàngđạtđượcđỉnhcaocủacảmxúc,tasẽkhôngcòncảmhứngvàthiệnchíđểhiểubiếtvàthươngyêunhausâusắchơn,đểxâydựngliênhệbềnvữnghơn.Vìlẽđó,khicảmxúcthỏamãntrongtayếudầnhoặcchuyểnhướngthìsựbộibạcrấtdễxảyra.

Trongbấtcứliênhệtìnhcảmnàocũngcầncósựdẫndắt,bênnàomạnhsẽkéobênkiatheo.Mộtkhiđịnhhướngsailầm,thayvìgiúpnhaupháthuysựhiểubiếtvànghịlựcđểvượtquabảnnăng,hòađiệuvớimọingườivàsựsống,thìtalạiđưangườiyêucủamìnhđơnđộcđivềphíahưởngthụđểvôtìnhtrởthành"connghiệncảmxúc".Nênsớmmuộngìtìnhyêukiacũngsẽcạnmònsinhlựcvàlụitàn.Kếtcuộccảhaiđềuxảyrathươngtíchmàphíanữthườngnặngnềhơn.Bởicấutrúctâmsinhlýcủa"pháiyếu"vốnrấtnhạycảmnhưnglạimỏngmanh,nênrấtdễbịthươngtổn.Tệhạihơnnữalàtâmthứcsẽhìnhthànhcơchếrấtbénnhạyvềdụcvọngvànómặcđịnhluônmứcthỏamãnđãtừngđạtđược.Điềunàysẽhànhhạtaítnhiềutrongthờigiantaphảisốngmộtmình.Nếumauchóngtìmđượcđốitượngkháctrongkhichưathựcsựchuyểnhóanănglượnghammuốnấythìchắcchắntasẽdễlặplạivếtxecũ,hoặcsẽgậpghềnhkhiđốitượngmớinghiêngvềphíanguyêntắccủakhốióchơnlàcảmxúccủacontim.

TháiđộkínhtrọngTrongtruyềnthốngvănhóaViệtNam,ngườivợkhôngbaogiờ

đượcthayáotrướcmặtchồng.Dùsốngvớinhaulâunăm,nhưnghọvẫnkínhnhaunhưkhách(tươngkínhnhưtân).Đãlàvợchồng,nhưngmỗikhiliênhệxácthânhọvẫngiữgìnnhiềuthủtụcrấttrangtrọng,đểchođốiphươnghiểurằng:haithểxácchỉhòaquyện,khihaitâmhồnđãthậtsựhòaquyện.Thếnhưng,cụNguyễnDulạicónhữngvầnthơrấtlạ:"Trongkhichắpcánhliềncành/Màlòngrẻrúngđãdànhmộtbên"(TruyệnKiều).Quảthật,nếuthiếusựtinhtế,thấuhiểuvàtraonhauđầyđặnântình,thìđằngsaulớpcảmxúc

thănghoakiasẽphátsinhniềmkhinhrẻrấtlớnvềsựthèmkhátvôđộhaysựbuôngmìnhdễdãicủanhau.Sựthấtkínhnàylànguyênnhânsâuxadẫnđếnnhữngxungđộtchẳngđángvàođâutrongđờisốnglứađôi.Nêncóthểnóithỏamãndụcvọngchínhlàsựíchkỷhoànhảonhất.Vìtuyđượchưởngthụnhưnglạithấymìnhbịthiệtthòingaysaumànkếtthúc.

Huốngchi,tavàngườiấychưachínhthứctuyênbốtráchnhiệmsốngchungvớinhautrướccộngđồng,chưathôngquanhữnghìnhthứctrangnghiêmcủatruyềnthốnggiađình,phápluậthaytôngiáo,đểbuộcđôibênphảicốgắngdậptắtnhữngdựphòngtoantínhkhácmàđảmbảosựthủychung.Chonên,"traothângửiphận"lànguyêntắcrấttrítuệđểbảovệhạnhphúclứađôi.Chỉkhinàotachínhthức"gửiphận"thìmớichấpnhận"traothân".Haicáinàykhôngthểtáchrờinhauđược.Vìvậy,lễcướicũngtrởnênquantrọngvàcầnthiếtđểgiađình,bạnbè,chòmxómcùngchứngminhngàytachínhthứctraotrọncuộcđờichonhau.Nănglượngtậpthểsẽtiếpthêmsứcmạnh,giúptavượtquanhiềuthửtháchvàkhókhăntrongđờisốnghônnhân.Nghĩđếnngàyđó,tasẽítdámquyếtđịnhbỏnhaukhichưakịplấyđủsứcđểđitiếp.

ỞxãhộiTâyphương,ngườitasốngchungvớinhaucókhinămbảynămrồimớicưới.Ngàyấycókhikhôngbaogiờxảyra,vìhọkhôngcònthấyýnghĩathiêngliêngcủanónữa.Cũngcóthểvìhọđãnhàmchánnhautrướcđó.Ởnhữngnướckinhtếpháttriểncàngmạnhthìsốlượngthanhthiếuniêntựvẫnlạicàngcao.Phầnlớnnhữngngườitrẻđóđềulànạnnhâncủasựđổvỡquanhệtìnhcảmtrongkhisốngthử.Họkhôngchịuđựngnổicảmgiácchơivơikhikhôngcònchỗbámchothóiquencảmxúcvàthấythậttổnthươngkhicáitôibịhấthủi.Đólàmộttrongnhữngbikịchlớnnhấtcủathờiđại.Càngcónhiềuđiềukiệnhưởngthụthìconngườicàngtrởnênyếuđuối;càngvănminhthìconngườilạiluivềvớilốisốngbảnnănghoangdại.Khimấtniềmtinvàohạnhphúcgiađìnhvàcuộcsống,nhữngngườitrẻrấtdễtrởthànhnạnnhâncủasựcôđơnlạclõng.Vìthế,họcũngdễdàngbuôngmìnhvàoconđườnghưởngthụvôtráchnhiệm.

Mộttìnhyêuchânchínhphảiluônbiểulộsứcsốngvươnlên,khôngthểlàthứđammêlàmxáotrộnsựsống,tànphásứckhỏe,tànphátrítuệvàtànphácảlýtưởng.Giảsử,cómộtngườiyêutaítnhưngkínhtrọngnhiềuvàmộtngườiyêutanhiềunhưngkínhtrọng

ítthìtasẽchọnngườinào?Ngườiyêutanhiềuchắcchắnsẽđemtớinhữngcảmxúcthỏamãnhấpdẫn,nhưngcũngsẽdễdàngbỏmặctađươngđầuvớinhữnghậuquảkhổđaubấtkỳlúcnào.Chỉcóngườihếtlòngkínhtrọngtamớicóýthứctráchnhiệmvớicuộcđờita.Màchịutráchnhiệmvớinhauchínhlàđãyêuthươngnhauđíchthựcrồi.

Nếuđãthấyđượckhổđaudohànhvithỏamãnnhụcdụckhôngđúngnguyêntắcgâyra,thìtừnaytahãycamkếtsẽkhôngtraothânvớingườikhôngphảilàvợhaychồngcủamình.Takhôngtánthànhkẻphảnbộilờicamkếthônphốivàcònhọctheotinhthầntráchnhiệmbảovệtiếthạnhvàantoànchomọingười.Ngoàira,tacònquyếttâmngănchặnkhôngchothóitàdâmtiếptụcgâyrađổvỡgiađìnhvàxãhội.Nếutấtcảcácbạntrẻởkhắpmọinơiđềuthựctậpđượcnhưthếthìthếgiớisẽtiếtkiệmđượcmộtnguồnnănglượngkhổnglồ.Nănglượngấydànhđểtạodựnglạinếpsốngvănminhtâmhồn.

ÔiđóahoathơmngátĐangnởnụcườixinhNhìnnhautrongcẩntrọngĐẹpthaynhữngântình.

TạƠnNếuchúngtaluônbiểulộlòngbiếtơnvớinhauthìvếtthương

nàocũngchữalành,khókhănnàocũngvượtquavàđỉnhcaonàocũngvươntới.

VunđắpcộinguồnĐạođứctruyềnthốngViệtNamthườnghaynhắcnhởcâu:"Ăn

quảnhớkẻtrồngcây".Khicầmtráicamlêncóbaogiờtatựhỏitráicamnàytừđâumàravậy?Dĩnhiênlàtừcâycam.Đólàcáchtrảlờirấtđơngiảncủata.Nhưngsựthậtlàtráicamđangcómặttrêntaytaphảitrảiquamộtquátrìnhsốngrấtgiannan,khôngthuagìkiếpsốngcủabấtcứsinhvậtnào.Bắtđầutừhạtcam,rồiphảihấpthụvôsốyếutốcủathiênnhiênthìnómớitrởthànhcâyvàchoralá,rahoa,ratrái.Rồiphảinhờvàotìnhthươngcủanước,củagió,củamặttrời,củakhoángchấtvàđặcbiệtlàcủangườitrồngtrọt,thìtráicammớitrởthànhthựcphẩmbổdưỡngchotahômnay.Mặcdùtrongcâutụcngữấychỉnhắctahãynhớđếncôngsứccủangườiđãtrồngcây,nhưngkỳthựclàmuốnkhơidậylòngbiếtơntrongtavớitấtcảnhữngđiềukiệnđangkhôngngừngnuôidưỡngta.

Cũngnhưcâutụcngữ:"Uốngnướcnhớnguồn"nhắcnhởtamỗikhimởvòinướcrađểuốnghaytắmrửa,hãydừnglạivàtựhỏirằngnướctừđâutớiđâychotaquánhiềutiệníchđếnnhưvậy.Đừngtưởngcótiềntrảmỗithánglàtacóquyềnphungphíhayxemsựcómặtcủanướclàhiểnnhiên.Mộtngàykhôngcónướcthìtasẽsốngrasao?Hiệntạinguồnnướcsạchtrênthếgiớiđangdầncạnkiệtcũngvìlốisốngquáthamlamvàvôtráchnhiệmcủaconngười,màbảnthântacóbaogiờquantâmhaycóýthứcbảovệ?

Thấynướcmàchẳngthấynguồn,cũngnhưthấytráimàchẳngthấykẻtrồngcâythìđólàcáithấyrấtcạncợt,thiếuhiểubiết.Chỉcóngườithiếuhiểubiếtmớitựchomìnhlàcáthểbiệtlập,mớidámtuyênbốlàkhôngcầnai.Ngaycảmộthạtđiệntửbétíđếnnỗikhôngthểnhìnthấybằngmắtmàcũngphảichấpnhậnnguyêntắcliênkếtđểthànhlậpnữakiamà.Vìthế,chủnghĩacánhânchínhlàhướngđi

sailầmnhấtcủaconngười.Theokinhnghiệmcủanhữngbậctrítuệvàđứchạnh,mộttrongnhữngcáchphávỡnhậnthứcsailầmấyđểtạorathếcânđốivàbềnvữngcùngđấttrờivàvũtrụ,đóchínhlàlòngbiếtơn.

Lòngbiếtơnlàtháiđộrungcảmchânthànhtrướcmộtsựhiếntặng,đượcghikhắcsâuđậmtrongtâmvàcóýmuốnđềnđápbằngcáchnàyhaycáchkháctrongtươnglai.Nănglượngbiếtơnkhiđượcphátsinh,khôngnhữngtạonênsựđiệuhòatrongcácmốiliênhệmàcòncócôngnăngđánhthứcnhữnghạtgiốngcaoquýtrongtâmhồn,vàđốtcháynhữngnănglượngđộchạidotavôtìnhlầmlỡgâyratrongquákhứ.Chỉcầnduytrìýniệmbiếtơnlàtađãthừahưởngrấtnhiềurồi.Huốngchi,khitabiếnnóthànhhànhđộngcảmơnhaytạơnthìnănglượngấysẽlớnmạnhgấpbội.Nókhiếnkẻđềnđápvàngườitiếpnhậnđềuđượcanvuivàhạnhphúc.

Vậytrướckhicảmơnmộtngườinào,tacầnphảicóýniệmbiếtơnsâusắctronglòng.Đừngtậpthóiquennóiralờicảmơnmộtcáchdễdãinhưmộtphongcáchlịchsự,đểmưucầungườikháccóthiệncảmhayđánhgiácaovềmình.Ítnhất,taphảichọnđượcnơitrangnghiêmvàthểhiệnđượclòngthànhkhẩncủamìnhquacáchcẩntrọngtrongtừnglờinói.Mộtcáichắptay,mộtcáicúiđầu,mộtnụcườirạngrỡ,mộtmónquàtinhýđềugópphầntạonênnănglượngcảmứngchođốiphương.Đừngđợiđếndịplễrồimớirộnràngsắmsửaquàcáp.Khôngkhéotalạirơivàohìnhthứcnhưđểtrảnợchoxong.Vìvậy,takhôngnênchútrọngđếngiátrịcủanhữngmónquàvàcũngđừngtậpchođốiphươngthóiquenđánhgiátấmlòngquagiátrịvậtchất.Nếutadồnhếtnănglượngđểtìmkiếmnhữngmónquàđắttiền,thìtasẽkhôngcòntựtinxuấthiệntrướcmặtngườikiabằngcảconngườivốnrấttuyệtvờicủamình.

ỞMỹbâygiờngườitađónnhậnngàylễTạƠn(Thanksgiving)khôngcònýnghĩanhưhồixưanữa.Tuyhọtổchứcrấtlongtrọng,nhưngchủyếulàđểxâydựngcácmốiquanhệchocôngviệchaythỏamãnănuốngvuichơi.Họdànhhếtthờigianđểchuẩnbịtiệctùngvàlăngxăngvớiviệcbiếutặngquàcápmàchẳngmấyaiquantâmđếnviệcthểhiệnlòngbiếtơn,ngaycảvớingườithânyêuđangsốngbêncạnh.NgườiViệtNamtuycónhiềucáchthểhiệnlòngbiếtơn,nhưngvẫnchưacómộtngàychínhthứcđểmọiđốitượngcùngthựctậpnhưmộtphongtụccaoquý.ThiếtnghĩngàygiỗtổHùngVương,mồng10tháng3Âmlịch,làmộttrongnhữngngàytrọngđạinhấtcủadântộc

ViệtNam,nêntacóthểchọnngàyấylàmngàytạơnnhữngbậctiềnnhântrongquákhứvàcácbậcânnhântronghiệntại.Ngàygiỗcũnglàngàytạơnthìýnghĩasẽrấtlớnlao.

NgàyTạƠncủaViệtNamTacóthểchọnmộtmónquànhonhỏvàýnghĩađểtặngnhau.

Haynhất,nêntặngnhaumộtđóahoatươithắmđểgửigắmướcmongliênhệtìnhcảmcủađôibênsẽmãiluôntươiđẹp.Tahãychọnhoahồng,vìtừlâunóđãtrởthànhbiểutượngcủatìnhthươngyêu.Nhưngtanênchọnmàuvàngđểnóilênsựđongđầyvàtỏasáng.Saunày,dùởnơiđâuhayvàobấtcứlúcnào,chỉcầntặngnhauđóahoahồngvàngthìtabiếtđóchínhlàdấuhiệutạơncủangườiViệtNam.

ĐểngàylễTạƠnđượcthểhiệnthậtýnghĩa,tanênhạnchếtiệctùng,muasắmhayđichơixa.Hãydànhtrọnngàyhômấychomụcđíchchính,đólàthểhiệnlòngbiếtơnvớinhữngđốitượngcóảnhhưởngđếncuộcđờimình.Tanêntổchứcbuổihọpmặtgiađình.Nếuđangởnơixathìtacũngcóthểthamdựcùngvớigiađìnhcủangườibạnthânnàoởgầnđó.Hãyđemhếttàinăngrađểthiếtkếmộtbuổi"ngồilạivớinhau"saochothậtnhẹnhàngvàấmcúng.Cắmmộtbìnhhoathậtxinhvàthắplênvàingọnnến.Nêntắthẳntivivàđiệnthoại.Thựctậpimlặnghoặcchỉnóikhẽkhicầnthiếttrong15phútđầu.Khônggianyêntĩnhsẽkhiếnchonănglượngtrongphòngđượcquytụmạnhmẽvànhờnhưthếmọingườisẽcảmnhậnrõnétsựhiệndiệnquýgiácủanhauhơn.Trướcđó,tacóthểănvàimónthậtgọnnhẹhoặcuốngvàichéntrà.Rồitahãyngồisátlạivớinhauthànhvòngtròn.Từngngườinhẹnhàngbướctớibìnhhoahồngvàngởgiữađểchọnmộtđóavàngồixuốngtrướcmặtngườinàomàmìnhmuốntạơn.Nếucónhiềuđốitượngcầntạơnthìtacóthểlấythêmhoa.Imlặngvàigiâyrồihãybàytỏ.

"Thưaba!Conrấthãnhdiệnlàconcủaba,vềnhữnggìbađãsốngchomọingườivàchochúngcon.Bađãtraochoconnghịlựcvàniềmtinmạnhmẽvềgiátrịchânthậtcủacuộcsống."

"Mẹơi!Convôcùngbiếtơnmẹ,vìmẹđãchoconmộtkhotàngyêuthươngvôgiá.Trongnhữnglúckhókhănnhất,chínhlàlúcconnhớđếnlòngbaodungđộlượngcủamẹnhiềunhất."

"Conyêuquý!Bamẹcảmơncon,vìconđãtiếpnốibamẹmộtcáchxứngđáng.Bamẹthậttựhàovềcon."

"Anhxintạơnem,vìemđãhếtlòngnângđỡanh.Emđãchoanhrấtnhiềuniềmvuivàhạnhphúctrongđờisốngvợchồng."

"Emcũngxinđượctạơnanh,vềnhữnggìmàanhđãmangđếnchocuộcđờiem.Dùcónhữnglúcemcũngkhổvìanh,nhưnganhchưatừngbỏmặcem."

"Thưachị!Chịđúnglàmộtngườichịtuyệtvờicủaem,luônlắngnghevàthấuhiểuem.Emrấtthươngvàrấtbiếtơnchị."

"Chịcũngbiếtơnem,vìemđãphụgiúpchịrấtnhiềuviệctronggiađình.Đặcbiệtlàsựhồnnhiêntươivuivànụcườidễthươngcủaem."

Nếucònthờigianthìtacóthểkểchonhaunghevềtìnhthươngvàđứchysinhcủanhữngbậcânnhânđãđiquađờimình,dùhọđangcómặtởđâyhayởnơixa.Thỉnhthoảng,cóthểhátchungvàibàichokhôngkhíthêmchanhòavàđầmấm.

Tacũngnênnóiranhữnglờichânthànhấyvớithầycôhayhọctrò,vớingườichủhaynhânviên,vớibạnbèthânthíchhaycảnhữngkẻđốinghịchvớimình.Nếutathấyđượcnhờngườikiatạonênnhữngnghịchduyênmàtađãcốgắngvươnlênvàtrởthànhvữngvàngnhưhômnay,thìtacũngnênbàytỏlòngbiếtơnvớihọ.Biếtđâu,nhờnănglượngthànhkhẩnấymànhữngkhốinghikỵ,giậnhờnhaycốchấptrongtavàhọsẽtanrã.Nhưvậy,ngàylễTạƠnsẽtrởthànhngàyđặcbiệtđểmọingườithựctậpthathứvàxíchlạigầnnhauhơn.Ngàyấy,chắcchắnainấycũngsẽrấthạnhphúcvàthấycuộcđờiđángyêuhơn,vìcõilòngngậptrànnănglượngtìnhthương.Nếukhôngthểđếntrựctiếpthìtacũngcóthểgọiđiệnthoạihayviếtthư.Nhưngngườikiasẽhạnhphúchơnnếuthấyđượcnụcườivàánhmắttatronglờitạơnđó.

Tahãybắtđầungaytừbâygiờ,ởchínhnơikhônggiannhỏcủagiađìnhmình,nếutathậtsựthấyđượcgiátrịthiếtthựccủangàylễTạƠn.Nhữngchuyểnbiếntốtđẹpsaungàythựctậpấysẽmauchónglantỏađếnkhắpmọinơivàchẳngbaolâusẽđượcchấpnhậnlàngàylễchínhthứccủadântộc.NếungườiViệtNamnàocũngluônbiểulộ

lòngbiếtơnnhauthìvếtthươngnàocũngchữalành,khókhănnàocũngvượtqua,vàđỉnhcaonàocũngvươntới.ĐỉnhcaonhấtcủadântộcthuộcdònggiốngLạcHồngchínhlàtìnhhuynhđệvữngbền,màkhôngcóbấtcứchủthuyếthaythếlựcnàocóthểchiacắtnổi.Tinhthầnnàysẽgópphầnsoisángchođứctincủanhânloạirằng,sứcmạnhtìnhthươngcóthểxuatanmọibóngtốikhổđautrênthếgiannày.

TạơnngườihiếntặngHạnhphúclẫnthươngđauĐểsớmmaithứcdậyCònnhớgọitênnhau.

NhàmChánTìnhcảmnếukhôngtiếnsâuvàonhữngtrạngtháitâmlýnhưbìnhyên,thấuhiểu,chấpnhận,chiasớt,nângđỡ,thathứ,tráchnhiệm,thìnósẽsớmtrởthànhmộtthứnhàmchán.

BìnhthườnghóacảmxúcKhitayêuthíchmộtđốitượngnàođóvàquyếtlòngmuốnchiếm

hữumàkhôngthểkiêntrìchờđợihaykhôngmàngđếncáigiáphảitrả,tứclàtađangbịcảmxúckhốngchế.Donhữngưuđiểmcủađốitượngkiađãphảnánhđúngnhucầuhaysởthíchcủata,nêntâmtưởngtađãkhôngngừngtáihiệnnhữnghìnhảnhtuyệtvờiấylênbềmặtýthức.Ngoàira,nócònphóngđạilêngấpnhiềulầnđểnângcaomứcthỏamãn.Trongkhiyêuthíchmàđểchocảmxúccanthiệpquánhiềuthìchắcchắncáinhìncủatavềđốitượngsẽkhôngcònchínhxácnữa.Điềunàycũngđúngtrongtrườnghợptađangtứcgiậnhayghétbỏ,nhưcâungạnngữ:"Thươngnhaucủấucũngtròn,ghétnhautráibồhòncũngméo".Dùtakhônghềchủđộngthêudệthìnhảnh,thậmchítacònkhôngbiếttâmtưởngcủamìnhđangthêudệt,nhưngmộtkhitacóýniệmyêuthíchvàmuốnchiếmhữuthìcơchếtâmthứcsẽtựđộngtìmcáchphóngđạinhữngdữliệumàtađãlưutrữ.

Càngyêuthíchtacàngkhôngthểnhìnthấynhữngkhuyếtđiểmcủađốitượng.Nếucó,thìtacũngkhôngchođólàvấnđềquantrọngvàthậmchícònthấynóthậtđángyêu.Nóichung,vìtamuốnđốitượngấythuộcvềmình,làmộtphầncủacuộcđờimình,nênnhữnggìliênquanđếnđốitượngấythìtađềuyêuthíchhết.Nhưngbảnchấtcủacảmxúcchỉlàmộtnguồnnănglượngtạmthờiđểbộclộsựyêuthíchhayghétbỏ,nêncólúcnólêncaotràovàcólúcnóxẹpxuống.Nghĩalàcảmxúcdùtốthayxấurồicũngsẽbãohòa.Nósẽtrởlạitrạngtháibìnhthường,nêncònđượcgọilà"bìnhthườnghóacảmxúc".Nếutacàngyêuthíchcuồngnhiệtthìcảmxúccàngmauchóngbãohòa.Khiấy,tasẽgiậtmìnhđếnnỗikhôngtinvàomắtmình,vì

bỗngdưngtathấyngườiấykhôngcòntuyệtvờinhưtrướcnữa.Càngsốnglâuhọcàngbộclộnhiềukhuyếtđiểmmàcóthểtasẽkhôngchấpnhậnnổi.Ngườitathườngnóihainămsauhônnhânthì"bộmặtthật"củanhausẽtựđộngphơibàyra.Cóthểlàdongườikiakhôngcònđủsứcđểtiếptụctrìnhdiễnhaycốgắngnữa,vìnhucầuthỏamãncủahọđãđạttớiđỉnh.Mộtlýdoquantrọngkhác,đólàniềmđammêcủatacũngđãlắngxuốngnêntađãthấyđúngđắnhơnvềđốitượng.

Mộtkhiđãbịnhữngkhuyếtđiểmcủađốiphươngtácđộng,làmchocảmxúcxấutrongtaphátsinhthìnósẽdễdàngtrởthànhbứctườngngăncách.Nókhiếntakhôngthểđếnvớihọmộtcáchtựnhiênnhưtrướcnữa.Cósựdèdặtvàmộtchútkhinhthường.Nếubứctườngngăncáchấyquálớn,đếnnỗicảmxúckhôngthểtrởlạimứcyêuthíchnhưcũthìsựnhàmchánlàđiềukhócóthểtránhkhỏi.Dùđốitượngấytrướcsauvẫngiữnguyênvẹntínhđángyêu,nhưngvìcảmxúcyêuthíchtrongtabịbãohòahaytựđộngtăngvọtvượtquamứcđápứngcủađốitượngấy,nêntavẫnrơivàotrạngtháinhàmchán.

Từnhàmchánđếnphảnbộinhaulàmộtkhoảngcáchrấtngắn,nếumốiliênhệấykhôngđềcaoýthứctráchnhiệmđểràngbuộc.Tathấyhầuhếtnhữngcuộchônnhânđổvỡđềucónhữnglýdorấtchínhđáng.Nhưngcómộtđiềurấtsâusắcmàítaitiệnnóirađólàdobênnàykhôngthểđápứngđượcmứcthỏamãncảmxúcchobênkianữa.Đólàthứ"tainạnhônnhân".Bởikhôngaicóthểlườngđượcsựnhàmchánlạimauchóngthaythếvịtrítìnhyêucháybỏngthuởnào.Vìvậy,tahãycảnhgiácvớikiểu"yêuhếtmình".Sựnồngnhiệtấythôngthườngchỉlàsựtráhìnhcủacảmxúcthỏamãníchkỷ,nêncàngcốgắngthănghoacảmxúcthìtacàngtiếngầnđếnsựnhàmchánnhau.Tađừngquên,mứccảmxúcthỏamãnthìvôcùng,cònkhảnăngphụcvụcảmxúcthìluôncógiớihạn.

ThươngsaochovẹnthìthươngNgaycảvớithựcphẩm,yphục,xecộ,cácloạitiêukhiểngiảitrí,

hayvậtdụngbìnhthườngmàtacũngkhôngngừngthayđổi"gu"yêuthíchthìchứngtỏnănglượngcảmxúctrongtarấtmạnh.Nórấtthườngxuyêncandựvàotháiđộsốngcủata.Hãycẩnthậnvàcố

gắngtránhxa,vìcảmxúcrấtdễquamặtnhữngkinhnghiệmvàhiểubiếtsâusắc.Dovậy,saunhữngtrậncảmxúcthuộcdạng"cơnbão"thìtaluônthấyhốitiếcchonhữngphảnứngnóinăngvàhànhđộngcủamình.Nhữngcảmxúcthuộcloạicạnthườngđượcthểhiệnquamắtthấy,tainghe,mũingửi,lưỡinếm,thânxúcchạm,ýtưởngtượng.Bởikhicácgiácquanấytiếpxúcvớiđốitượngthìtahaycóthóiquenthểhiệntháiđộthíchhaykhôngthíchngaylậptức.Cóngườiphảnứngrấtnhạyvớihìnhảnh,cóngườilạibịdaođộngmạnhbởiâmthanh.Cácnhàquảngcáodựavàođiểmnàymàkhaitháccảmxúckháchhàng.Vìkhinhữnghìnhảnhvàâmthanhhấpdẫnliêntụcđậpvàomắtvàtaithìnósẽtựđộngghinhớtrongnãobộ.Đếnlúcnàođó,nósẽhìnhthànhnhữngphảnứngyêuthíchbấtchợtvàbằngmọigiáphảichiếmlấyđốitượngchobằngđược.

Ngườitathườngnóiđànông"yêubằngmắt",cònphụnữ"yêubằngtai".Nghĩalàcơchếcảmxúccủapháinamthườngtậptrungởphầnthịgiác,còncơchếcảmxúccủapháinữthườngtậptrungởphầnthínhgiác.Thựctếchothấyđànôngluônxemtrọngvềsắcđẹpcủađốitượngyêuthích;cònphụnữlạithíchnghenhữnglờikhenngợi,catụngvàngaycảnhữnglờinóidỗngọt"cócánh".Nhưngchứcnăngcủataithườnglớnrộnghơnchứcnăngcủamắt,vìmắtluônbịgiớihạnbởikhônggian.Chonên,"yêubằngtai"thườngsâusắcvàcũnghệlụynhiềuhơn"yêubằngmắt".Điềunàycũngdễhiểu.Lờinóivừathểhiệnđượcsựhiểubiết,nghịlựcvàcảnhữngcungbậccảmxúc,hoàntoàncólợithếhơnsựhấpdẫnđơnđiệucủahìnhthể.Nhưngdù"yêubằngmắt"hay"yêubằngtai"thìcũnglànhữngloạitìnhcảmđượcxâydựngtrênnềntảngcủacảmxúccạn.Nósẽdễdàngthayđổikhikhôngđượctiếptụccungcấpnhữnghìnhảnhvàâmthanhnhưthếnữa,hoặckhinóđónnhậnnhữnghìnhảnhvàâmthanhkháchấpdẫnhơn.Tìnhcảmnếukhôngtiếnsâuvàonhữngtrạngtháitâmlýnhưbìnhyên,thấuhiểu,chấpnhận,chiasớt,nângđỡ,thathứ,tráchnhiệm...thìnósẽsớmtrởthànhmộtthứnhàmchán.

Nhữngngườisốngbằngnhữngnghềphảithểhiệnnhữngcungbậccảmxúccaođộ,hoặcnhữngngườinổitiếngđượcrấtđôngngườingưỡngmộ,thườngsởhữumột"khotàng"cảmxúckhổnglồtừsựcộnghưởng.Mứcđộnhạycảmđốivớicảmxúctốthaycảmxúcxấucủahọvìthếcũnghơnhẳnngườibìnhthường.Họrấtdễnhàmchánnhữngcảmxúccũkỹ,luônmongmuốntìmtớicảmxúcmớilạvàmạnhmẽhơn.Đâylànguyênnhânđưatớisựthiếuthủychungtrong

tìnhcảmhayhônnhâncủanhữngngườicócảmxúcquámạnh.Đôikhihọthậtsựkhôngmuốncósựđổvỡ.Họcũngđãcốgắngtìmmọicáchđểníukéo,nhưnghọlạikhôngthểđốiđầumãivớicảmxúcnhàmchánrấtkhóchịucủamình.Nóichung,ngườicócảmxúcquámạnhsẽrấtdễthuacuộcvớichínhmình-biếtđiềukhôngnênlàmmàvẫnlàm,biếtđiềunênlàmmàvẫnlàmkhôngđược.

Bâygiờngườitahaydùngchữ"yêu"đểchỉchoviệcthỏamãnxácthân.Làmnhưtìnhyêuchỉcóbấynhiêuđóthôivậy.Nhannhảntrênkhắpcácbáođài,ngườitaluônđặcbiệtquantâmđếncách"yêu"nhưthếnàođểchođôibênđượcthỏamãn.Nhưngkếtquảthựctếchothấy,conngườingàynaycàngbiếtcáchthănghoacảmxúclêntớiđỉnhthìcàngmauchóngnhàmchánrồitừbỏnhau.Đólàconđườngrấtsailầm,sailầmtừtâmlýđếncảđạođức.TrongTruyệnKiều,cụNguyễnDuđãtừngnhắcnhở:"Thươngsaochovẹnthìthương".Chữ"vẹn"tứclàvừacótìnhvừacónghĩa."Tình"làmanglạinhữngcảmxúcthỏamãn;còn"nghĩa"làđemtớisựnângđỡvàchiasớt.Nếutatuyênbốthươngngườinàothìtaphảitựhỏimìnhcóđủcảtìnhlẫnnghĩakhông?Tấtnhiên,cáinghĩamớilàchấtliệugắnbólâudài,còncáitìnhvốnrấtngắnngủinhưngnólạilàthứkhôngthểthiếutrongtìnhyêu.CụNguyễnDuđãthậttinhtếkhikhuyêntaphảinêncóđủcảhai.

Tuynhiên,tâmthứchaycảmxúccủaconngườicũngsẽbiếnđổitheothờigian.Đếnđộtuổinàođó,nhấtlàquanhiềuthăngtrầmtrongcuộcđời,tựnhiêntasẽsốngvớinhauvìnghĩanhiềuhơn.Nhưngngaykhicòntrẻmàtacóthểlàmđượcviệcấy,đặtchữnghĩatrướcchữtìnhmàvẫnanổnđitới,thìchắcchắntìnhcảmấysẽtỏasángvàrấtbềnchặt.

Nếubiếtmìnhcótínhhaynhàmchánthìngaytừbâygiờtahãyquyếttâmthựctậpchuyểnhóa-buôngbỏbớtcảmxúctốtvàchấpnhậnnhữngcảmxúcxấu.Ngaykhiđónnhậnbấtcứcảmgiácnàoquacácgiácquanthìtacũngchỉnênnhậndiệnrõđốitượngvàcảmgiácấy,màđừngchothêmvàođótháiđộcủamìnhnếuthấykhôngcầnthiết.Cảmgiácnếukhôngcộngthêmtháiđộthíchhaykhôngthíchthìnósẽkhôngbiếnthànhcảmxúc.Trongtrườnghợptađangbịnănglượngnhàmchánthúcđẩythìhãycốgắngđừngtinđólàcảmxúcthậtmàcónhữngquyếtđịnhnôngnổi.Taphảimauchóngdừnglạimọitranhđấulaoxaobênngoài,cốgắngtạoramộtmôitrườngthuậnlợiđểnhìnlạivàlàmmớicảmxúccủamình.Dướiánhsáng

củatỉnhthức,nhữngđòihỏinhỏnhensẽtanbiếnvànhữngnănglượngtíchcựcnhưyêuthươnghaytráchnhiệmsẽđượckhơidậy.

Cảmxúcluônđóngvaitròkháquantrọngtrongviệcthểhiệntìnhcảmvàtháiđộsống.Tuynhiên,nếukhôngđượcsựtỉnhthứcvàhiểubiếtđúngđắndẫnđườngthìnósẽkhiếntatrởthànhnạnnhânkhổđaucủachínhmình.Trongđó,sựnhàmchánvàphảnbộinhaulàđiềuđángtiếcnhất.Chonên,ngườinàocókhảnăngđiềutiếtđượccảmxúccủamìnhthìngườiấymớicóhyvọngnắmgiữđượchạnhphúclâubền.

KhôngđuổitheocảmxúcLuônnhìnlạichínhmìnhĐãthươngthìphảihiểuMớivẹnnghĩatrọntình.KhôngcaocũngkhôngthấpKhôngsangcũngkhônghènTấtcảđềumầunhiệmBụiđờilàmtaquên.

KínhTrọngTrongbấtcứmốiliênhệtìnhcảmnào,niềmkínhtrọngcũnglà

nềntảngquyếtđịnhchosựtồntạilâubền.

NềntảngmọiliênhệAitrongchúngtacũngcầnđượckínhtrọng,vìkhiđượckính

trọngtasẽthấyrõhơnnhữnggiátrịsâusắcvàđíchthựccủamình.Dùtađangchịunhiềuthấtbạinặngnề,đếnnỗisuysụpniềmtinvàobảnthân,nhưngtháiđộkínhtrọngcủamộtaiđósẽngầmnhắctanhìnlạinhữnggiátrịquantrọngkháccủamình.Trongbấtcứmốiliênhệtìnhcảmnào,niềmkínhtrọngcũnglànềntảngquyếtđịnhnênsựtồntạilâubền.Khôngcósựkínhtrọng,tìnhcảmấychỉcònlàsựdựadẫmcảmxúcqualạimàthôi.

Cónhữngsựkínhtrọngbịmiễncưỡngtrongnhữngnguyêntắcràngbuộcnhưtuổitác,vaivếhayđịavị.Tuynócóthểtạonênsựđiềuhợphữuhiệutrongchừngmựcnàođó,nhưngvìthiếuýthứctựnguyệnnênsựkínhtrọngấykhôngphảilàchấtliệuđểnuôidưỡngmốiliênhệtìnhcảmlâubền.Bởivìbảnchấtcủasựkínhtrọngphảixuấtpháttừlòngchânthành,dothấyđượcgiátrịchânthậtcủanhauhaysựtươngtứcsâusắcvớinhau.

Quảthật,càngkínhtrọngnhiềuđốitượngthìthóiquentựhàovàkiêungạotrongtasẽcàngbịcôlậpvàrơirụngbớt.Niềmkínhtrọngnếuvượtquakhỏinhữngkhuônthướcđịnhkiếncủaxãhội,cóthểtrảilòngvớimọiđốitượngdùđólànhữngkẻbịliệtvàotầnglớpthấphayxấuxa,thìkhônggianbìnhyênvàtựdotrongtasẽvôcùngrộnglớn.Vìkhikínhtrọngđốitượngnàolàtađãchínhthứcthiếtlậpsựliênkếtvàtiếpnhậnnănglượngtừnơiđốitượngấy,dùtakhôngcóchủý.Huốngchi,kínhtrọngnhautứclàtôntrọngsựcómặtcủanhautrongcuộcđờinày,đólàcấutrúccânbằnggiữacáccáthểtrongvũtrụ.

Đờisốngluôncóquánhiềumốilotoannêntaítcócơhộinhìnlạimìnhđểgiữtâmquânbìnhvàtrongsáng.Theođó,tacũngdầnđánh

mấtkhảnăngnhìnsâusắcvàobảnchấtcủatừngđốitượngđểthấyrằngaicũngđángkínhtrọng.Bởisuychocùngthìaicũngcócáihaycáiđẹp.Cókhinhữngcáihaycáiđẹpcủahọđanghiệnrasờsờ,nhưngvìmắttabịnhuộmlênnhữngmàusắccủathànhkiếnnêntakhôngthểthấyđược.Cũngcókhinóđangtiềmẩnhaytạmthờibịvàinănglượngtiêucựcchekhuất,mànếutakhôngcócáinhìnkhámphávàcảmthôngthìtacũngkhôngthểnàopháthiệnrađược.Chonên,tahãyluôntựhỏimìnhvìsaotalạithiếukínhtrọngđốivớingườiấy?Tạitahaytạihọ?

Muốnngườikínhtrọngtathìtrướctiêntaphảikínhtrọngngười.Đólàlẽtựnhiên.Ngoàira,muốntạosựkínhtrọngđốivớimọiđốitượng,taphảihộiđủhaiđiềukiệnnổibật:đólàuylựcvàântình.Khôngcầnphảicóquyềnlựcthìtamớicóuylực.Đôikhiquyềnlựccũngcóthểtạonênsựthấtkính,nếunóbịlạmdụngđểrănđehayuyhiếpkẻyếuthế.Chỉcầntaluônsốngtrongtỉnhthức,luônkiểmsoátvàchịutráchnhiệmchomọilờinóihayhànhđộngcủamình,luôngiữđượcbiêngiớivừađủgiữamìnhvàđốitượng,khônggâyphiềnphứchayxâmphạmvàoquyềnlợicủahọthìtasẽcóuylực.Ântìnhcũnglàyếutốquantrọngđểtạonênsựkínhtrọng.Ântìnhlàthươngyêuđốitượngmộtcáchkhôngvụlợi,khôngtoantính,khôngđòihỏiquánhiều,lúcnàocũngdànhmọiưutiênchohọ,sẵnsàngmởlòngrachấpnhậnvàthathứnhữngyếukémvụngvềcủahọ.Đặcbiệtlàtaluôntậntìnhgiúphọvượtquanhữngkhókhăn,hayhướngdẫnhọđitớiconđườngsángđẹp.Mộtngườicótháiđộứngxửnhưthếthìchắcchắnsẽđượcmọingườidànhsẵnchoniềmkínhtrọngrấtlớn.Nóichung,ngườinàocóđầyđủđứcvàphước-tứckhảnăngtựtạoranănglượngtốtvàđemnănglượngtốtđểhiếntặngchomọingười-thìngườiđóchắcchắnsẽđượcnhiềusựkínhtrọng.Ngườiđượcnhiềusựkínhtrọngtứclàngườiđượcđónnhậnnănglượngnuôidưỡngtừrấtnhiềunguồn.Cũngnhưcâycónhiềurễcắmsâuvàolòngđấtthìnósẽkhôngcònlosợbịxôngãbởiphongbabãotáp.

ThươngnhauphảikínhnhauKhitabắtđầucósựkínhtrọnglàtađãbắtđầucócảmtìnhvới

nhau.Cảmtìnhtrongmộtgiớihạnnhấtđịnhsẽlàkhởiđầutốtđẹpchotấtcảcácmốiquanhệtìnhcảm.Nếuduytrìđượcniềmkínhtrọngtrongsuốtquátrìnhsốngchungvớinhau,thìquanhệấysẽrất

nhẹnhàngvàdễdàngvượtquanhữngđoạnđườngcáchtrở.Vìnhờkínhtrọngmàmỗibêncóýthứcgiữgìnphẩmchấtcủamình,khôngđểchonhữngnănglượngxấutựdotrànlấprangoàimàgâyphiềnnhiễuhayđaukhổchođốiphương.

Tuynhiên,khiởgầnnhautarấtdễthấynhữngkhuyếtđiểmsâukíncủanhaurồidầndầnthiếutôntrọngnhau.Vậylàmsaođểtanuôidưỡngniềmkínhtrọnglâubềnvớinhau?

Trướctiên,taphảibiếtrõbênkiacóthậtsựkínhtrọngmìnhhaykhôngđã.Nếuthấyhọrấtthươngyêumàlạiítkínhtrọng,thìtahãykhoanquyếtđịnhsốngchung.Tìnhthươngấycóthểlàlòngthươnghại,haychỉlàthứcảmxúcthỏamãntrongnhấtthời.Họthươngtalàvìhọcónhucầumuốnđượcthươngmộtngườinàođómàthôi.Tìnhthươngấytuydễmặnnồng,nhưnglạithiếutính"keosơn".Chỉkhinàohọkínhtrọngtathậtsựthìhọmớicótráchnhiệmvớitìnhcảmvàcuộcđờita.Họsẽbiếtnênlàmgìvàkhôngnênlàmgìđểtacóhạnhphúc.Vìhọhiểurằnghạnhphúccủatavàcủahọluôngắnliềnvớinhau.

Tuynhiên,khitìnhyêulêncaothìtalạiítxétđếnvấnđềkínhtrọng.Chỉkhinàovềsốngchungthìnhucầuđómớihiệnramộtcáchrõràng.Khôngphảikhiyêulàtakhôngcầnđượckínhtrọng.Nhưngvìcảmxúcyêuđươngquámạnhmẽ,nóđãlấnáthếtlýtrí.Thấybênkiayêuquývàsimêtalàtađãthỏamãnrồi.Đếnkhitrởthànhngườicủanhau,thayvìtiếptụcphấnđấunuôidưỡngtìnhyêuchonhau,talạibỏnhiềunănglượngrađểnắmbắtnhữngnhucầukhácnhưtíchgóptiềnbạchaycủngcốđịavịtrongxãhội.Vìvậycảmxúcyêuđươngngàynàomauchóngtuộtxuốngvànhucầuđượckínhtrọnglạivọtlên.

Nhưngtiếcthay,niềmkínhtrọngthườngdễbịphậpphềusaukhicơnbãotìnhđiqua.Bởitrongkhithươngyêu,tađãlỡđánhmấtchínhmìnhvàđãđểlạinhữnghìnhảnhrấttầmthườngtrongtâmtríngườikiarồi.Nóicáchkhác,trongmộttìnhyêumàchấtliệusimêhayhệlụyquánhiềuthìniềmkínhtrọngsẽbịphávỡ.Mộtkhiniềmkínhtrọngbịphávỡthìcàngyêuthươngtalạicàngđuốisức,càngthấytìnhyêunhưmuốnvuộtkhỏitầmtay.

Đểchosựkínhtrọnggắnliềnvớithươngyêu,điềuquantrọngnhấtlàtaphảibiếtkiềmchếcảmxúcmuốnđượcthươngyêucủa

mình.Taphảibiếttănggiảmmộtcáchcóýthức,cótráchnhiệm.Đừngđểchongườiấynghĩrằngtìnhthươngyêucủatachỉlàsựtráhìnhcủasựđổichác,củasựđòihỏiíchkỷ,vìtakhônghềquantâmđếntìnhtrạnghaynhucầucủahọ.Nếusuốtngàytacứquấnvàonhau,khôngchịutáchrờinửabước,thìsớmmuộngìtìnhyêuấycũngbịlunglayvàđổvỡ.Vìcàngquấnvàonhauthìcàngtăngthêmcảmxúcthỏamãn.Rồinghiệnngập,đòihỏi.Khimộtbênkhôngđủđápứngthìbêncònlạisẽkhángcự,bựctức,khôngchịunổivàchánchường.Hơnnữa,cứgắnchặtvớinhaunhưthếthìlàmsaotacònthờigianvànănglựcđểítnhấtgiữđượcsựcânbằngcủamình,giữđượcnhữngcáihaycáiđẹpmàmìnhđangcó.Huốngchi,trongtìnhyêuluôncầntớikhảnăngsángtạovàđộtphácủađôibên.Nguồnsốngcủabảnthâncònkhôngcóthìlàmsaotacóthểchiasẻchongườikhác?

Vìvậy,khiyêuthươngtaphảiluônbiếtrõsựgiớihạncầnthiếtcủanhau.Cólúccầnđếnnhaunhưngcũngcólúctacầnphảitrởvềvớichínhmình.Trởvềchínhmìnhđểsửasanglạithântâm,đểtaluônlànguồnnănglượngdựtrữchongườikiakhihọcầnđến.Muốnlàmđượcđiềunàythìtaphảicóđờisốngbìnhanvàhạnhphúckhávữngvàngtrướckhisápnhậpvớingườikhác.Trongkhichungsốngvớinhau,taphảiluônnhớnuôidưỡngphẩmchấtcủariêngmình.Lúcnàothấytổnthươngvìbịthấtkính,tahãymauchóngtrởvềchữalànhvếtthươngcủamìnhtrước.Đừngvộivàngtruycứuvàcốgắngtrừngphạtkẻkhác.Hãytựhỏitađãlàmgìkhiếnchongườikiakhôngcònkínhtrọngtanhưtrướcnữa.Coichừngchínhtháiđộthươngyêubằngcảmxúcquámạnhmẽđãtốcáosựyếuđuốivàdựadẫmtrongta.Điềuquantrọngnhấtlàtaphảiluôngiữđượcphongđộcủamình.Phảiluôngiữvữngnhữngđiểmsonmàngườikiađãtừngyêuquývàkhôngngừngchuyểnhóanhữngyếukémđãtừnggâychướngngạicholiênhệđôibên.Muốncóđủkhảnăngvàthiệnchíđểlàmnhưvậy,bắtbuộctaphảicómộtnănglựcmạnhmẽdựtrữ.Nănglựcấychỉđếntừđờisốngcóluyệntập,đờisốngtỉnhthức.

Kínhtrọnglànềntảngcủađạođức,làđiềukiệnkhôngthểthiếuđểthiếtlậpnềnhòabìnhcủanhânloại.Vìkhikínhtrọngnhauthìnhữngýniệmlấnlướthayxâmphạmquyềnlợicủanhausẽkhôngcócơhộipháttriển.Tathấyđượcsựtồntạicủamìnhcóliênquanmậtthiếtđếnsựcómặtcủamọiđốitượng,nêntasẽdùngsựtửtếvàlòngchânthànhđểđốixửvớinhau.Cáchđốixửấylàthuậntheonguyêntắcđiềuhợptựnhiêncủavũtrụ,mỗicáthểđềubìnhđẳngvớinhau

vìđềuđượcsinhratừmộtbảnthể.

Mỗikhicótháiđộkhinhthườngai,tahãytựhỏimìnhcóđangvướngkẹtvàomộtnhậnthứcsailầm,mộtthànhkiến,haymộtnhucầunàođóvớihọmàchưađượcthỏamãnkhông?Nếubiếtđượclỗithuộcvềngườikiathìtacũnghãytựnhắcnhởmìnhđóchỉlàmộtphầnrấtnhỏtrongtổngthểrấttuyệtvờicủahọ.Đừngbaogiờquên,chỉcóhànhvixấuxachứkhôngbaogiờcóconngườixấuxa.Màtừxấuxađếnđángkhinhmiệtlàmộtkhoảngcáchrấtlớn.Nótùythuộcvàosựhiểubiếtvàdunglượngtráitimcủamỗingười.

KhôngcaocũngkhôngthấpKhôngsangcũngkhônghènTấtcảđềumầunhiệmBụiđờilàmtaquên.

NghiNgờMỗikhiphátsinhýniệmnghingờkẻkhác,dùhọcóxấuthậthay

không,thìtrongtâmtađãtạoramộtnguồnnănglượngrấtđộchại.

ThựctạikỳbíThậtkhócóthểtinrằngnhữnggìchúngtathấytronggiâyphút

hiệntạiđềukhôngđúngnhưchínhđốitượngấyđanglà.Đólàlờicảnhbáocủakhoahọc.Chúngtacóđứctinrấtlớnnơinhữngthànhtựukhoahọc,nhưngkhoahọcvẫntựnhậnmìnhcònrấtnhiềuhạnchế,nhấtlàsựhoangmangđếnkhủnghoảngvềbảnthểhọc(ontology)củathếgiớichúngta.Khoahọcchưabiếtmộtcáchchínhxácbảnchấtcủamọihiệntượngthựcralàgì,chúnghộitụđủnhữngđiềukiệnnàođểbiểuhiện.ImmanuelKant,triếtgiangườiĐức,đãphátbiểu:"Cáimàchúngtabiếtvềthựctạilàdochúnghiệnlênđúngnhưtrìnhđộmàchúngtathấyvềnó.Thựctạilàchínhnó,chúngtakhôngbaogiờbiếtđượcvớitínhchấtcủamộthiểubiếtkhoahọc".DavidBohm,mộtnhàlượngtửxuấtsắccủaMỹ,cũngđồngthuậnýkiếntrênvàbổsungrằng:"Cáchạtđiệntửmàchúngta(cácnhàkhoahọc)nhìnthấychợtẩnchợthiệnvàthayđổicấutrúcliêntục,làdochúngbịđiềukhiểnbởitrườnglượngtử(quantumpotential)".TheođâythìtrườnglượngtửcủaDavidBohmphảicóchứatâmthức,khôngbịgiớihạnbởikhônggianvàtácđộnglênnhautứcthì.

Nhưvậy,nhữnggìmàtacholàđúngđắnthìchúngchỉcógiátrịtươngđốitrongnhậnthứccủaconngườimàthôi.Vàcáiđúngấylạibịgiớihạnthêmmộtlầnnữabởitrìnhđộmỗingườivàcảsựbiếndịchcủathờigian.Vìthựctạiluônvậnđộngvàliênkết,còntalạichủtrươngcốđịnhvàbiệtlập.Cũngnhưhiểubiếtcủatavềdòngsôngchắcchắnkhácxavớihiểubiếtcủaconcá.Vàmộtngườiđang"khátcháy"nhìndòngsôngcũngkhônggiốngvớimộtngườiđangngồitrênduthuyền,haymộtngườimuốnkinhdoanhthủyđiện.Thisĩnàođóđãchorằng:"Chỉcódòngsôngmớihiểuđượcmình".Nhưngcũngchưachắc.Chínhtađâycũngđâuhiểuvềmìnhbaonhiêu.Lúcthươngtathấykhác,lúcghéttathấykhác,lúcvuitathấykhác,lúcbuồntathấykhác.Cáithấycủamộtnghệsĩtấtnhiênrấtkhácvớicái

thấycủamộtdoanhnhân;cáithấycủamộtnhàtâmlinhcũngrấtkhácvớicáithấycủamộtnhàchínhtrị.Vậyđâumớilàcáithấyđúngđắnnhất?Khôngcócáithấynàođúngđắnnhấtcả.Sốnggiữathếgiớitươngđốithìtaphảichấpnhậncáithấytươngđối.Đócũnglàlýdotạisaotachỉcóđượchạnhphúctươngđối-thứhạnhphúcluônbịđiềukiệnhóa.

Chỉkhinàotacókhảnăngvượtthoátchínhphiềnnãobảovệcáitôihiểulầmlàbiệtlậpnày,đểchấpnhậnvạnvậttrênkhắpvũtrụđềulàthânmạngcủamình,thìchừngấytamớicóđượctầngnhậnthứcsiêuviệtvàđúngvớithựctại.

Nhưngnhìnđúngbảnchấtthựctạiđểlàmgì?Đócóphảilàvấnđềviểnvônghaycôngviệcriêngcủakhoahọckhông?Không.Mụcđíchcủakhoahọccũngnhằmphụcvụchohiểubiếtcủaconngười,giúpchoconngườingàycàngtiếngầnhơnvớisựvậnhànhcủavũtrụ.Dùtađangquábậnrộnvớicuộcsống,takhôngcóýmuốntìmhiểubảnthểhọccủathếgiớinàyđểlàmgì,nhưngsựthậtlàchínhtavàmọithứxungquanhtađềunằmtrongquỹđạocủanhânquảvàduyênsinhvôcùngkỳbíấy.Nêncàngíthiểubiếtvềchânlýtacàngphítổnnănglựcđểtranhđấuchonhữngthứvậnhànhtráinghịchvớitựnhiên.Càngtráinghịchtựnhiênsẽcàngmauchóngtànhoại.Đólàcộinguồncủamọikhổđau.

Ấyvậymàtaluôntựchomìnhlàtàigiỏi,đãhiểubiếttấtcả,cóthểnắmtươnglaivàhạnhphúctrongbàntay.Cóđượcbằngtiếnsĩthìsao?Kiếnthứcấycóthểgiúptabiếtcơngiậntừđâutớivàđượcđiềukhiểnbởinhữngnguồnlựcnàokhông?Nhữnghiểubiếtvềthếgiớinộitâmcủatacóphảilàvấnđềphithựctếkhông?Nócóảnhhưởngtrựctiếpđếnphẩmchấtđờisốngcủatakhông?Hysinhchừngấynămtrờichỉđểnắmbắtnhữngthứcònnằmtrongsựmayrủicủahoàncảnhthìchẳngoanứclắmsao?Oanứchơnnữalàsốnggiữacáigiảmàtangờlàthật,haysốnggiữacáithậtmàtacứnghilàgiả.

TừchốisựthậtTruyệncổPhậtgiáoẤnĐộcókểmộtcâuchuyệnrấtthươngtâm.

Cómộtngườithươngbuônnọrấtgiàucó,nhưngvợchếtsớmvàđểlạichoôngmộtđứacontrai.Vìbậnrộnviệcmuabánởphươngxa,

nênôngđànhphảinhờnhữngngườilàmtrongnhàchămsócconmình.Mộthômbọncướpậptớiđốtphálàng,khiếnnhiềungườimấtmạngtrongtrậnhỏahoạnấy.Biếtcontraimìnhcũngkẹttrongđámcháy,vịthươngbuônấyđãngấtđi.Saukhihỏatángxong,ônglấychútxươngtrocủađứaconbỏvàotrongtúigấm.Điđâuôngcũngmangtheobênngười,đêmnàocũnglấyrakểlểthankhóc.Bỗngđêmkia,bênngoàicótiếngđứabéxưnglàconcủaông.Nhưngônglạinghĩđólàmahaylàbọnconníttronglàngđếnchọcphá,nênkiênquyếtkhôngmởcửa.Thậtra,đứaconôngchỉbịbọncướpbắtvềrừng,cònđứabébịcháyđenmàôngđãthươngkhóclàmộtđứabékháctronglàng.Nhưngmãimãiôngkhôngbaogiờbiếtđượcsựthậtấykhisựnghingờvàcốchấptrongôngđãđóngbítcửatráitimvàđẩyđứaconcủamìnhrađitrongtuyệtvọng.

Cuộcsốngluôncónhữngcâuchuyệntừatựanhưthế.Cókhichânlýđãđếngõcửarồimàtacũngkhôngchịumởcửa.Bởitavẫntinchắcnhữngnhậnđịnhcủamìnhlàhoàntoànđúng.Đólàtháiđộcốchấp,bámchặtvàonhữngkiếnthứcvàkinhnghiệmtíchlũycũkỹđểnhìnvàothựctạimớimẻ.Trongchừngmựcnàođó,dĩnhiên,kiếnthứcvàkinhnghiệmtíchlũylàthứtàisảnquýbáucủaconngười.Nhưngnếutakhôngbiếtsửdụngnómộtcáchđúngđắnvàhợplý,thìnósẽtrởthànhnhữngbứctườngvĩđạiđịnhkiếnvàthànhkiếnđểngăncáchtavớisựthật.Trongkhimọisựmọivậtvốnkhôngngừngvậnđộngvàbiếnđổi.Dùnhìntướngtrạngbênngoàitathấykhôngcógìkhácsovớitrướckia,nhưngthậtsựlàchúngđãkhôngcònynguyênnhưtấtcảnhữnggìtahiểuvềchúng.

Chonên,bámchặtvàohiểubiếtcủamìnhmàkhôngdámmởlòngrađểkhámphávàhọchỏithêm,tứclàtađãtựđàothảimìnhrakhỏisựvậnhànhtựnhiêncủacuộcsống.Tuytađangcómặtvớithựctại,nhưngtađãđánhmấtthựctại.

BóngtốinghingờKhikhônghiểuđượcsựthậtthìtadễphátsinhtháiđộnghingờ

nhưmộtloạiphảnứngbảovệcáitôiíchkỷcủamình.Bởihầuhếtnhữngnghingờcủatađềuchorằngngườikiacóthểlàkẻxấu,chứítkhinàotanghingờngượclại.Trongkhibảnchấtcủasựnghingờchỉlàtháiđộthắcmắc,suyđoán,haythửđặtranhữnggiảthuyếtkháccó

thểxảyra.Nênđócũnglàcơhộitốtđểtabắttayvàocôngtrìnhkhámpháthêmsựthậtvềđốitượngấy.Nhưngthóiquen"kinhđiển"củatalàkhinghingờđiềugìthìhầunhưtatinchắcđólàsựthật,khôngmuốntìmhiểuhaykhámpháthêmnữa.Thậmchí,khiđượccungcấpnhữngthôngtincócơsởchứngminhrõràngđểgiúptahiểuđúngđắnhơnvềđốitượngấy,thìtacũngkhôngdễdàngmởlòngratiếpnhận.Taluônnghĩ:"Dòsôngdòbiểndễdò/Nàoailấythướcmàđolòngngười".Tabiếnlờinhắcnhởnêncẩnthậnkhiđặtniềmtinthànhcâuthầnchúbấtdibấtdịchđểcheđậysựsợhãi,yếuđuốivàthiếutráchnhiệmcủamình.Thếnên,cókhisựthậthiệnbàysờsờrađónhưngtalạichìmđắmtrongnhữngvọngtưởngmiênman,rồirơivàonhữngnhậnthứcvàphánxétsailệch.

Càngsốngtrongđiềukiệntiệnnghithìnộilựccủatacàngyếukém.Khảnăngquansáttinhtườngđểquyếtđoánđúngsaihaythậtgiảcủatakhôngcònnhạybénnhưxưanữa.Tađãđặtđờisốngcủamìnhởbênngoàiquánhiều,hyvọngđiềukiệnhạnhphúctừnhữngđốitượngkhácquálớn,nênlúcnàotacũnglosợnghịchcảnhsẽậptới.Nếutatừngbịlừadối,từnglănxảtrongchốnthươngtrườnghayhoạtđộngchínhtrị,thìtrongtarấtdễhìnhthànhthóiquencảnhgiácvớitấtcảmọiđốitượng,dùvớinhữngngườithânyêu."Khôngcólửathìlàmsaocókhói",tavẫnthườngdùnghìnhảnhnàyđểgiảimãmọivấnđề.Trongkhithựctếkhôngcóvấnđềnàogiốnghệtnhưvấnđềnào.Cũngnhưkhóikhôngnhấtthiếtphảisinhratừlửa,vìngaycảkhílạnhcũngcóthểsinhrakhóikiamà.

Ngaykhingườikiakhôngcómộttínhiệunàokhảnghicả,họrấttốtvàdễthương,tabiếtrõđiềuấynhưngtavẫnkhôngcưỡnglạinổicốtậtnghingờcủamình.Tanghĩthànghilầmcònhơnlàtinlỡ.Đólàmộtsaisótrấtlớncủacơchếtâmlý.Nếukhôngchữatrịthìsớmmuộngìnócũngchuyểnsangmứcđộnặnghơnnhưlàphánxéthayvukhống.Trongkhimộtngườicónộilựcvữngvàngthìkhôngbaogiờnghingờngườikháclàmđiềuxấuvớimình.Vìhọcóđủsứcứngphómộtcáchbìnhthảntrướcmọibiếnđộng.

Lỡnhưnhữngnghingờcủatahoàntoànđúngvớisựthậtthìsao?Tamongmuốnkếtquảnào?Dườngnhưtađangcốgắngphanhphuinhữngđiểmyếuhaynhữngvụngvềlầmlỡcủangườikia,đểtatránhxahoặccổvũngườikháctẩychayhọ,chứkhôngphảiđểhiểuvàthươnghọhơn.Phầnlớnnhữngnghingờcủatađềunhắmvàomụcđíchthỏamãnbảnngã,dùcókhitanhândanhtậpthểhaycộng

đồngnàođóđểlêntiếng.Vậycókhinàonhândanhđạođứchaytìnhnhânáimàtachúýđếnnhữngcáihaycáiđẹpđểcangợi,cònnhữngbiểuhiệnkhảnghikiatavẫnimlặngquansátvàtìmcáchgiúpđỡkhông?Tạisaotakhônggiữtháiđộtôntrọngngườiấydùtađangcóvàinghingờvềhọ?Tạisaotakhôngtựhỏidongườiấyrấtđángđểtanghingờhaytạitamắcchứngbệnhnghingờquánặng?Tạisaotakhôngdámđứngraxinlỗingườiấykhipháthiệnramìnhđãnghioanchohọ?Thếnên,nghingờthườngchỉlàmchotayếuđuốivàhènnháthơnmàthôi.

Takhônghềbiếtrằngmỗikhiphátsinhýniệmnghingờkẻkhác,dùhọcóxấuthậthaykhông,thìtrongtâmtađãtạoramộtnguồnnănglượngrấtđộchại.Nóvừađốtsạchnănglượnganlànhtrongta,vừakhiếntađánhmấtcơhộitiếpxúcvớisựsốngmầunhiệm.Bởivìlúcnàotacũngbậntâmtìmkiếmthêmchứngcớ.Dùtachưathốtralờinóihayhànhđộngnàođểthểhiệnsựnghingờ,nhưngmộtkhitađãhướngtâmtớingườikiađểgửisựnghingờtứclàtađãgửiđimộtnănglượngxấu.Đúnghơnlàtanợhọmộtcảmxúcxấu.Theo"quyluậtcânbằngcảmxúc"thìhọsẽtìmcáchtrảlạitamộtcảmxúcxấukháctươngứng,nếuhọnhậnrasựnghingờcủatacótínhchấtxấu.Cònkhông,vũtrụcũngsẽnhờđốitượngkháctrảlạitamộtcảmxúcxấukhác.Tệhạinhấtlàtalỡnghioanchomộtbậcnhântừ,đứchạnh-nơiquytụvôsốnănglượnganlànhcủavũtrụ-thìhậuquảsẽkhônlường.Đólàmónnợcảmxúckhổnglồ,tavàconcháutanhiềuđờimớitrảhết.Chonên,đừngbaogiờdễdãibuôngrasựnghingờ.Hãytậptựhốitâmhoặcbàytỏsựănnăntrựctiếpkhipháthiệnramìnhđãlỡnghioanchoaiđóđểhóagiảiphầnnàohậuquả.

Thậtra,nghingờđôikhilàtháiđộrấtcầnthiết.Trongtruyềnthốngthiềntập,cácthiềnsinhphảitựbiếtđặtnghivấnvềchínhphiềnnãocủamìnhhaymọihiệntượngxảyrangaytrướcmắtmàkhôngđượctintưởngtuyệtđốivàokinhnghiệmthànhcôngcủanhữngbậcthầyđitrước."Đạinghiđạingộ"-nghingờcànglớngiácngộsẽcànglớn.Vìcàngnghingờthìsứckhámphácàngmạnhmẽ,càngbỏlạisaulưngnhữngcáithấyđãbịđóngkhung.Khinàobílắmthiềnsinhmớinhờtớitrợlựccủathiềnsưbằngnhữngcâuhỏiđãđượcchắtlọcrấtkỹ.Nhưngmộtvịthiềnsưđúngnghĩathìítkhinàochomộtgiảiđáprõràngcụthể.Thậmchí,nhữnggợimởcủathiềnsưthườngrất"lạcquẻ"đểđậptantháiđộnhútnhátmuốndựavàosựhiểubiếtcủakẻkhác,hoặcđểbuộcthiềnsinhphảingưngngaycâuhỏicótínhlýthuyếtvôbổấy.Cuốicùng,thiềnsinhcũngphảichịu

khóđốiđầuvớibứctườngnhậnthứccũríchvàphiềnnãocủachínhmìnhđểtìmlờigiảiđáp.

Mộtthiềnsinhđúngnghĩaluôncótráchnhiệmvớinghingờcủachínhmình,khiđãđặtralàphảixôngphađitìmcâutrảlờiđúngđắn,chứkhôngphảiquăngrabỏđórồinămmườinămsaucũngvẫncònynguyênnhưvậy.Cáinghivấncủathiềnsinhluônnằmtrongsựthaothức,nhưngđầytựdo.Nóhoàntoànkhácbiệtvớicănbệnhnghingờđểbảovệcáitôiyếuđuối,sợhãi,vôtráchnhiệmcủanhữngkẻcósởthíchtìmlỗilầmởngườikhác.

ThắpsángngọnđènthiềnGiữtâmmãilinhthiêngNhìnđờibằngchánhkiếnThấusuốtcõilòngđêm.

LắngNgheMộtkhiđánhmấtkhảnănglắngnghechânthật,tasẽđánhmất

cơhộithấuhiểuchânthật.

AicũngcầnlắngngheNgườixưahaynói:"Trămnghekhôngbằngmộtthấy",làđể

nhắcnhởchúngtađừngchỉnghetheodưluậnmàkhôngchịutìmhiểukỹcàng,khôngđợichứngkiếntậnmắt.Nhưngngườixưacũnglạinhắcthêmrằng:"Thấyvậychứkhôngphảivậy",làvìcónhữngcáichínhmắttanhìnthấyrànhrànhmàvẫnsainhưthường.Nhưkhibịngườikianémvàotanhữngcơnthịnhnộvàcảnhữnglờihếtsứccayđộc,thôngthườngtasẽnghĩngayngườinàychắcđangrấtcămghéthayđangmuốntấncôngmình.Nhưngcoichừnglầm.Cóthểngườikiađanggặpkhókhănhaycónỗikhổquálớn,nênkhiếnhọmấthếtnănglượngvàkhôngcònkiểmsoátđượcbảnthân.Hoặccóthểdohọđangvướngvàomộtnhậnthứcsailầmnàođóvớita.Hoặccũngcóthểdohọđangcốtìnhrachiêuthứcđểtrắcnghiệmphảnứngcủata.Haychỉđơngiảnlàdohọđanguấtứcaiđó,nhưnglạichọntađểgiảitỏacảmxúctheokiểu"giậncáchémthớt".Nếutanóirằng:"Tôikhôngcầnbiếtnguyêndo.Tôichỉbiếtlàanhđãnóinhữnglờinhưvậyvàđãlàmtổnthươngtôi",thìtasẽđóngbítcơhộigiãibàyvàcơhộithểhiệntrởlạiconngườichânthậtcủahọ.Tasẽđánhmấthọ.

Cuộcsốngluôncónhiềuáplựcnênkhôngphảilúcnàotacũngđủvữngchãiđểlàmchủhếtbảnthân,nhấtlàkhicónhữngbiếnđộngbấtngờ.Trongnhữnglúctâmtưrốibờihoảngloạnhaychánchườnglạclõng,taluônướcaocómộtngườithânbêncạnhđểđượcchiasẻ.Dùngườiấychẳnggiúptagiảiquyếtđượcvấnđề,thậmchíchẳngkhuyênđượcmộtđiềugìbổích,nhưngchỉcầntháiđộlắngnghehếtlòngcủahọcũngkhiếntavơiđirấtnhiềuphiềnmuộnrồi.Chonên,đượclắngnghelànhucầukhôngthểthiếucủaconngười.Thếnhưng,điềunghịchlýlàaicũngmuốnngườikháclắngnghemình,cònmìnhlạikhôngchịulắngngheaicả.Nhấtlàthờibuổikinhtếthịtrườnghiệnnay,aiaicũngsốngtronghốihảvộivàng,nênlàmviệcgìđòihỏisựkiênnhẫnmàkhôngmanglạihiệuquảkinhtếthìhọrất

sợ.Mỗikhitamởlờixinhọngồixuốngđểtachiasẻvàivấnđềkhókhăn,nhấtlàcóliênquantớihọ,thìhọviệnđủthứlýdođểtừchốihayxinhẹnvàodịpkhác.Vớimộtngườilịchsự,họcũngchấpnhậnnghe,nhưnglạikhốngchếthờigianchiasẻ.Họngồiđónhưmộtkhúcgỗvôhồn,mắtcứnhìnxaxămvàkhôngngừngliếcngangđồnghồ,thìlàmsaotacóthểtrútcạnnỗilòngvàdámxinhọcùngtatháogỡkhókhăn.

Nhữngngườiđượcgọilàthânyêunhấtmàcũngsợphảilắngnghetathìaisẽlắngnghetađây?Cóthểcáchchiasẻcủatachưadễthươngvàchưathuyếtphục,nhưngphầnlớnlàdohọluônnhìntabằngconmắtthànhkiến"biếtrồi,khổquá,nóimãi".Nếusốngchungvớinhữngngườiđộctàiluônchomìnhlàđúng,haynhữngngườithíchsửdụnguyquyềnđểápđặtkẻkhác,thìxincóýkiếnvớihọcũngđãkhókhănlắmrồi.Đừngmonghọchiasẻvớitanhữngniềmđaunỗikhổ.Cónhữngđứabéuấtứcvìbịhiểulầm,nênchúngtựgiammìnhtrongphòngtừngàynàysangngàykhác.Cónhữngcặpvợchồngmỗilầnngồixuốnglàtranhcãivàgâytổnthươngnhau,nênhọluônchọnnhữngngườibạnthânhaynhữngchuyêngiatâmlýđểthanthở.Cónhữngngườilớntuổikhôngđượcsựcảmthôngvàquantâmcủaconcháu,nênphảitìmđếnnhữngloàithúnuôiđểtâmsự.Cónhữngngườivìômmãikhốisầuđauquálớnmàkhôngthểbàytỏcùngai,nênhọđãrơivàotrầmcảm,tâmthầnhaychọnđếncáichết.Đúnglàkhôngcógìcôđơnchobằngkhicóbiếtbaongườithânyêubêncạnh,màtalạiphảiđơnđộcvượtquagiankhổ.

LắngnghetậnnguồncơnNếutathậtsựmuốngiúpngườikiavơiđinhữngnỗikhổniềm

đauđangđènặngtronglòng,thìviệctrướctiênlàtaphảibiếtlắngnghehọ.Cũngnhưvịthầythuốctrướckhichẩnmạchkêtoathìphảiluônquansátthầnsắccủabệnhnhân.Sauđó,họlắngnghethậtkỹcàngnhữngbáocáohaynhữnglờithanthởvềbệnhtrạng.Khitaquyếtđịnhlắngnghemộtngườiđangkhổ,tứclàtađãchấpnhậnđóngvaithầythuốcđểchữatrịtâmbệnhchohọ.Dùtakhôngphảilànhàtâmlýtrịliệu,nhưngvớilòngchânthànhvàtháiđộlắngngheđúngđắn,chắcchắntasẽgiúpđượcngườikiaítnhiều.Vìvậymỗikhichuẩnbịlắngnghe,taphảihỏikỹlạimìnhđãthậtsựvàovaicủamộtngườicứugiúpchưa?

CôngtybảohiểmPrudentialcủaAnhthậtthôngminhkhiđưaratiêuchí:"Luônluônlắngnghe,luônluônthấuhiểu".Họđãýthứcđượcconđườngnhanhnhấtvàchínhxácnhấtđưatớisựthấuhiểuchínhlàtháiđộlắngnghe.Nhưngnếuchúngtakhôngcótiền,thìcôngtybảohiểmcũngkhôngthểlắngnghetađược.Lắngnghemộtngườinàođóvớisuynghĩrằngmìnhsẽđượcgìsaubuổilắngngheấy,thìchắcchắntráitimtakhôngthểnàomởratrọnvẹn.Thựctế,đôikhicónhiềungườirấtnhiệttìnhlắngnghechỉvìhọthấymìnhthậtgiátrịkhiđượcngườikiatintưởngchọnlựagiữarấtđôngngười.Điềubuồncườilàdùbiếtsựlắngngheấychỉcóýnghĩanhưvậy,nhưngngườikiavẫnchấpnhận.Tạivìmụcđíchcủahọlàchỉcầncóthêmđồngminhđểcôngnhậnmìnhđúng,hoặcchỉvìmuốnxảbớtnhữngnănglượngbựctứcmàthôi.Hãycoichừngvàtránhxachiếcbẫyấy.Đừnglắngnghemộtcáchhìnhthứcmàlàmhưtâmmình.Mộtkhiđánhmấtkhảnănglắngnghechânthật,tasẽđánhmấtcơhộithấuhiểuchânthật.

Chữlắngnghecóýnghĩarấthay.Phải"lắng"thìmới"nghe"được."Nghe"màkhông"lắng"lòngxuống,khôngdừnglạisuytư,khôngbuôngbỏthànhkiếnhayphiềnnãođangchếngựtrongtâm,thìcáingheấykhôngđạttớimứcthấutậnnguồncơncủavấnđề.Nócòncóthểkhiếntahiểusailệchvấnđề.NgườiTrungQuốcdùngchữđếthínhnghĩalà"nghehếtlòng",cònngườiMỹdùngchữlisteningdeeplynghĩalà"nghethậtsâu",nhưngcũngkhôngbằngchữlắngnghecủatiếngViệt.Vìnóchỉbiểulộthiệnchíquyếtlòngmuốnnghe,nhưnglạikhôngcótháiđộthanhlọctâmýtrongkhinghe.Thựctế,nếutacònnônnónglora,còngiậnhờnbựctức,cònmangtheokinhnghiệmcũkỹvềngườiấythìtasẽđánhmấtkhảnănglắngnghengaytừđầu,dùtađangcốgắngnghe.

Chonên"lắng"làngõvàocủa"nghe".Không"lắng"thìkhôngthể"nghe"trọnvẹn.Từnaynếucóaimờitangồixuốnglắngnghethìtahãynhìnlạicảmxúccủamìnhtrướcđã.Nếuthấytâmmìnhcònquádaođộng,trongnhấtthờikhôngthểlắnglòngxuốngthìnênxinhọchotacơhộikhác.Ngượclại,nếungườikianhậnlờilắngnghetathìtacũngnêncẩnthậnhỏihọđãthậtsự"lắngnghe"chưa?Phảicótháiđộ"lắng"mớiđược,chưađủ"lắng"thìtanhấtđịnhkhôngmởlời."Lắng"chínhlàsựimlặngsâusắccủacontim.

NhạcsĩTrịnhCôngSơncũngpháthiệnranghệthuậtlắngnghenày,nênanhđãviết"Imlặngthởdàitôiđanglắngnghe".Khôngim

lặngthìkhôngthểlắngngheđược.Vàsựimlặngđầyđủnhấtphảivượtthoátmọinóinăng,suytưvọngđộng.Cũngnhưkhinghemộtbảntìnhca,nếutanhắmmắtlạiđểthưởngthứcthìtasẽdễdàngđónnhậntoànbộcảmxúccủangườithểhiệnvàcảlinhhồncủabảnnhạc.Vì"phầnnhìn"vốndễlàmphântán"phầnnghe".Trongkhilắngnghengườikhácgiãibày,tacũngnêntránhhayhạnchếtốiđanhữnggìcóthểkhuấyđộngsựimlặng,đểtalắngnghemộtcáchtrọnvẹn,dùđólàcáinhìnđầythôngcảm.Hãytậplắngnghebằngchínhcontimmình.Dùngườikiacónóiranhữngđiềusaivớisựthậthaynhữnglờichuachátnặngnề,thìtavẫnthựctậpimlặnglắngngheđểcảmnhậnhếtnỗikhổniềmđaumàhọđanggánhchịu.Đừngvộivàngngắtlờihayphánxétđểtasẽhiểurõnguyênnhânsâuxanàođãkhiếnhọtrởnênnhưvậy.

LắngngheđờimìnhTrongbàihátTôiđanglắngnghe,nhạcsĩTrịnhCôngSơnđãchia

sẻ:"Imlặngdòngsôngtôiđanglắngnghe/Imlặngngọnđồitôiđanglắngnghe/Imlặngthởdàitôiđanglắngnghe/Tôiđanglắngngheimlặngthởdài/Saucơnbãoquaimlặngmặtngười/Nghebaonỗiđautrênmộtbàntay".Khitaimlặng,dừnghếtmọilaoxao,buôngxảhếtnhữngmongcầuhaychốngđối,tasẽngheđượcrấtnhiềutiếngđộngxungquanhđangdiễnra,dùđólàtiếngthởdàinãoruộtcủamộtngườiởnơixa,hayngaycả"tiếngvôthanh"củadòngsôngvàngọnđồi.Cuộcsốngluônhốihảvộivàng,nêndễkhiếntaquêndầnthóiquenlắngnghesâusắcbằngtráitim.Nhiềukhingườikiađãnóirấtrõràngmàtacònchưachịuhiểu,huốnghồchihọchỉnóinửacâuhayimlặngđểtatựsuygẫm.Vìcónhữngniềmđauđãgiấukíntronglòngthìkhôngthểdễdàngnóiranếungườinghekhôngbiểulộđượcsựrungcảmchânthànhtừnơitráitim.Biếtđượcđiềuấy,nênTrịnhCôngSơnđãkhôngchọncáchlắngnghebằnglỗtai,màchỉimlặngđểcontimtựcảmnhậnlấy.Bởinhạcsĩđãcókinhnghiệmlắngnghetiếngthởdàituyệtvọngcủachínhmình,đãtừngdừnglạiđểlắngngheđờimình-"Tôiđanglắngngheimlặngđờimình".

Chonên,phảilắngnghevàthấuhiểuchínhmìnhthìtamớilắngnghevàthấuhiểuđượcnhữngkẻkhác.Vậytừbâygiờtahãytìmchomìnhmộtkhônggiantĩnhlặngđểtậpngherõlạitừngbướcchânvà

hơithởcủamình.Đólànhữngâmthanhrấtgầngũivàquantrọngmàtađãquênlãngtừlâu.Ngoàira,tahãycốgắngtậpimlặnglắngnghetừngdòngcảmxúcnhớnhunghaykhátkhao,từngýniệmgiậnhờnhayganhghét,nhữngquyếtđịnhsailầmhaynhữnglầntựmãn,vàngaycảkhitâmtưhoàntoànvắnglặngđểtanhậnratừngtháiđộsốngcủamình.Chỉcầnimlặnglắngnghemàđừngvộicanthiệphayphánxét,đểtacócơhộihiểuhếtnhữngngõngáchsâukíntrongtâmhồn.Biếtlắngnghechínhmìnhtrongmọilúcmọinơi,dùởmộtmìnhhaykhitiếpxúcvớingườikhác,thìtasẽdầntáchlyrakhỏisựràngbuộcvàđiềukhiểncủahoàncảnh.Nhờđó,tasẽcónhiềucơhộilàmchủchínhmình.Làmchủđượcchínhmìnhcũngchínhlàlàmchủđượccuộcđờimình.Khilàmchủđượccuộcđờimình,tamớiđủbảnlĩnhmờingườikháccùngthamdựmàkhônggâykhổlụychonhau,đủsứcdìudắtnhauquanhữngquãngđờigiankhó.

Khilắngngheđượcchínhmìnhvànhữngngườithânyêubêncạnh,khảnănglắngnghecủatasẽcònđixahơnnữa.Trongphútgiâyimlặngnàođó,tasẽngheđượcnhữngtiếngkêuthươngtừnhữnggóctốicuộcđờigiữamuôntrùngbướcchânxônxaovàhờhững.

TừimlặngtráitimTanghelòngkhắckhoảiBaonămquađiđâuKhônghayđờiréogọi?

PhánXétPhánxétdùđúngđắnđếnđâuthìnócũnglàlưỡigươmsòng

phẳngcắtđứttìnhthâm,tạothêmsựcáchbiệtgiữamọicáthểtrongcùngbảnthể.

ThóiquenphánxétCókhitavượthàngtrămdặmđườngxađểđượcngắmhoaanh

đào,nhưngkhitớinơitađãthấtvọngvìnókhôngnởrộnhưnhữngnămtrước.Đigiữarừnghoaanhđàothơmộngmàtakhôngcảmthấythíchthúvànhiệttìnhngắmtừngcànhhoanhưbaongườikhác.Nhìnhoaanhđàohiệntạitalạitiếcnhớđếnhoaanhđàoquákhứ,nênlòngcứdânglêncảmgiáchụthẫngvàbuồnchán.Khicóngườihỏitanămnayhoaanhđàonởnhưthếnàothìtakhôngngầnngạiđưaranhậnxét:"Rấttệ!Khôngbằngmộtnửamấynămtrước".Nếuhoaanhđàongheđượcnhữnglờinhậnxétấychắcnósẽrấtbuồn.Dùnămnaynókhôngthểnởrộnhưmọilần,nhưngnóvẫnphảinếmtrảicáilạnhthấuxươngcủatiếttrờimùađôngthìmớitungcánhtỏahươngđược.Nóđãcốgắnghếtsứcđểlàmtròntráchnhiệm,nhưngnókhôngthểthayđổitìnhtrạngkhíhậutheoýcủanóđược.

Nhưngtạisaotalạiđòihỏihoaanhđàophảinhưthếnàyhaynhưthếkia?Tađãlàmgìchohoaanhđàochưa,haychínhtađãgópphầntànphámôisinhđểchokhíhậubiếnđổithấtthường,khiếnchohoađàotrởnênnhưvậy.Lỗitạitahaytạihoaanhđào?Vàcóphảinămnayaingắmhoaanhđàocũngmangtâmtrạngđầyphiềnmuộnnhưtakhông?

Nhìnlại,tathấymìnhthườngxuyênbuôngranhữnglờinhậnxétvôtráchnhiệmnhưthế.Lẽdĩnhiên,cuộcsốngluôncầncónhữngnguyêntắchaytiêuchuẩncănbảnđểtạonênsựcânđốivàbìnhổn.Nhưngđâuphảibấtcứđiềugìcũngcầnđưavàotiêuchuẩn.Màdùlàtiêuchuẩnthìnócũngchỉcótínhtươngđối,bởinóđượcdựatrêntâmthứccủamỗixãhộitrongtừngthờiđạimàđặtra.Khôngcómộttiêuchuẩnnàođểngắmhoaanhđàohaythưởngthứcvẻđẹpcả.Tấtnhiên,tacóquyềnđưaranhậnxétcủariêngta,khôngaicóthểkếttội

tanếunhậnxétấychẳnghạigì.Nhưngchínhtháiđộnhậnxétvôtìnhấysẽkhiếntađánhmấtconmắttrongsángđểnhìnvàothựctại.Khôngnhữngtakhôngthấyđượcthựctại,màtacònphủlênnómộtcáinhìnsosánhkhithêmvàođótháiđộyêughétcủabảnngã.Nhậnxétđểgiúpnhautiếnbộhơn,làmchocuộcđờitươiđẹphơn,khiếnchochúngtagầngũivớiđấttrờihơnthìrấtcầnthiết.Nhưngsựthậtlàhầuhếtnhữnglờinhậnxétcủatađềutừthóiquenbảovệquyềnlợiíchkỷcủamìnhmàthôi.

Từnhậnxétđếnphánxétlàmộtkhoảngcáchrấtgần.Nhậnxétdùvẫndựatrênnhậnthứcvàcảmxúccủariêngmình,nhưngvẫnchưacótínhchấtấnđịnhlờinhậnxétấylàkhôngthểthayđổiđượcnữanhưphánxét.Nhậnxétcóđúngsaithìphánxétcũngcóđúngsai.Vàcũngnhưnhậnxét,nhữnglờiphánxétthườngđểlênánhaybuộctộikẻkhácchứítkhiđểnângđỡ.Đốivớinhữngngườiđượcgiaoquyềnđạidiệnchocônglý,chophápluậtthìbắtbuộchọphảiđưaralờiphánxétđúnghaysaiđểgiảiquyếtnhữngvấnđềcóảnhhưởngnghiêmtrọng.Nhưngđócũnglàviệclàmbấtđắcdĩđểđiềuhợpxãhội,ngănngừacáisailấnátcáiđúng.Bởisựthật,khôngaicóđủtưcáchlàmđạidiệnchosựthanhcaohaychânlýđểphánxétaicả.Aicũngcónhữngsaitráivàaicũngcótốchấtthánhthiện.

Khitaphánxétngườikia,tứclàtachỉthấyđượcmộtmặtcủahọvàấnđịnhconngườihọchỉlànhưvậymãimãi.Dùhômquahọkhôngdễthương,họđãgâyranhữngvụngvềhaylầmlỗi,nhưngđứngtrướcmặttahômnaylàmộtconngườimới,mộttâmhồnđãlànhlặn,mộtcơchếtâmthứcđãchuyểnhóa,thìlờiphánxétkiakhôngcòngiátrịđúngđắnnữa.Dùtacốtìnhkhôngnhìnravàkhôngchấpnhậnthìsựthậtvẫnlànhưthế.Càngcốchấpvàothànhkiếnhayđịnhkiếncũkỹcủamìnhthìtacàngtụtlạiphíasaucủađờisống.Tasẽkhôngnắmbắtđượcgiátrịmầunhiệmcủasựsống.

Vìđờisốngcònchìmtrongvôtâm,nêntathườngkhôngđểýđếntháiđộcủamìnhkhinhìnvềmộtđốitượnghaymộtvấnđềnàođó.Mỗikhiđưaralờinhậnxét,taluônkèmtheotháiđộthíchhaykhôngthíchcủamình.Khicómộtngườihỏitavềthôngtincủangườikia,nhìnvàoánhmắttintưởngcủahọvàtháiđộcósẵncủatavềngườikia,nêntakhôngkiềmchếnổicảmxúcmuốnđưaralờinhậnxétvàcảsựphánxétcủamình.Nếuthíchthìtasẽcatụnghếtlời,cònkhôngthíchthìtasẽchêbaikhôngthươngtiếc,khiếnchongườinghecócảmtưởngnhưnhữngđiềuấyhoàntoànlàsựthật.Đánglẽ,tahãyđể

họcảmnhậntrựctiếpđốitượngmàhọmuốnbiết.Dùvớilýdođặcbiệtnàođómàtacầnphảicungcấpthôngtinvềngườikiathìtacũngphảikháchquanđưaranhữngđiềuthậtsựcầnthiếtvàđúngđắn.Nhưngtakhôngquênkèmtheolờicẩntrọngkhônngoan:"Đólànhậnxétcủatôi,chưachắccóđúnghaykhông".Nếutalàmộtngườicóuytínlớnthìmỗilờinhậnxétcủatacũngcóthểkhiếnchongườikhácmấthếtniềmtinvàobảnthân;mộtlờiphánxétcủatacũngcóthểthànhbảnánchungthânđẩyhọvàotuyệtlộ.

CâuchuyệnthiếuphụởNamXươnglàmộtbàihọcrấtlớn.KhichàngTrươnglênđườngchinhchiến,nàngThiếtởnhàchămsócđứaconthơdại.Đêmđêmnàngdỗconbằngcáchchỉbóngmìnhtrênváchnhàphảnchiếutừngọnđèndầumàbảorằng:"Bốconđó!".Hơnmộtnămsau,từchiếntrậntrởvề,chàngTrươngvôcùngđaukhổvìđứabékhôngchịunhậnmìnhlàbố.Nónói:"Bốtốimớiđến.Hễmẹngồibốcũngngồi,mẹđibốcũngđitheosau".ChàngTrươngvốntínhđanghi,naynghecontrẻnóinhưthếliềnvộitinngay.Dùchòmxómhếtmựckhuyênlơn,nhưngchàngTrươngvẫnkhôngnghe,khăngkhăngphánquyếtvợmìnhđãphảnbội.NàngThiếtuấtứckhôngbiếtgiãibàycùngainênđànhnhảyxuốngsôngtựtử.Đêmvề,chàngTrươnglạidỗconbênngọnđèndầuhiuhắt,đứabénhìnlênváchnhàvàreolên:"Bốđếnkìa!".Chàngchợtbànghoàngtỉnhngộ.

ĐểđừnglặplạilầmlỡcủachàngTrươngthìxinđừngđểsựtựáihaychủquanchekhuấtkhảnănglắngngheđểtìmhiểungọnngànhtrướckhitabuônglờiphánquyết.

Cóchắckhông?TrongcácquầythuốcởcácnướcphươngTâythườngcóghicâu:

"Ngaycảkhibạnđãchắcrồi,thìcũngxinkiểmtralạimộtlầnnữa".Mộtliềuthuốclầmlẫncóthểcướpđimạngsốngcủaconngườitrongtíchtắc.Chonên,taphảihếtsứccẩnthậnvàphảicóýthứctráchnhiệmtrướckhiđưaralờiphánxétcótínhchấtquyếtđịnhtươnglaihaysốphậncủakẻkhác.Dùđãnghe,đãthấy,đãnắmbằngchứngtrongtayrồi,thìtacũngđừngvộitinchắcvàphánquyết"nhưđinhđóngcột".Bởicóthểđóchỉlà"độngtácgiả"đểhọthựchiệnsứmệnhcaocảnàođó,hayvìhọđãvượtthoátnhữngkhuônkhổđặtđểthông

thườngmàvươntớitrìnhđộphithường,nêntakhôngthểnàođoánbiếtđược.Vìvậy,hãyđừngquêntựdặnlòng"Cóchắckhông?",hay"Thấyvậychứkhôngphảivậy"đểtatựchomìnhthêmcơhộikhámphá,đểtavượtquanhậnthứcvàcảmxúccủachínhmìnhtronghiệntạimàluônsốngđượcvớisựthật.Bởicảmxúclàphảnứngcủayêuthươnghayghétbỏ,nócóthểlàmlệchhướngmọinhậnxétđểđưatớilờiphánxétđầycảmtính.Nhưngtiếcthay,thườngkhinhậnthứcđượcsángtỏtrởlạithìđãquámuộnmàng,vìthôngtinvàcảmxúcấyđãđượctruyềntảiđikhắpnơi.

NhàkhítượnghọcEdwardNortonLorenzđãđưaralýthuyếtvềhiệuứngcánhbướm:"MộtcáiđậpcánhcủaconbướmởBrazilcóthểtạonênmộtcơnbãolớnởTexas".Cáiđậpcánhcủaconbướmtuyrấtnhỏ,nhưngnóđãtácđộngdâychuyềnđếncácđộngnăngkhácđángkểhơn,nêncóthểtạorahiệuứngrấtlớn.Theonguyêntắcđó,dĩnhiên,mộtcáiđậpcánhkháccũngcóthểdậptắtlạinó.Khôngaicóthểngờrằngmọihànhvicủamìnhđềucóthểtạonênnhữnghiệuứngvĩđạichokẻkhác,vàđángsợhơnlàchínhnósẽtrảlạitabằngmộthiệuứnglớnhơngấpbội.Vìnókhôngnhữngkhôngbiếnmấtkhiđãxảyra,màsẵnsàngchờđợinhữnglựckháccócùngtầnsốđưatớiđểhìnhthànhhiệuứngkhác.Khôngcầncôngnghệthôngtin,khôngcầnnhữngđốitượngkhácbiếthaykhông,chỉcầnnănglượngtrongtaphátđithìnósẽđượctruyềndẫnbởinhữngnănglượngcósẵntrongvũtrụ.Cókhihiệuứngtứcthì,cũngcókhiđếnthếhệconcháucủatamớihoàntấthiệuứng.Nếutađãvôcớđemđếnchongườikiakhốicảmxúcxấukhổnglồquasựphẫnnộvàkhinhmiệtsailầmcủađạichúng,thìtasẽphảiđónnhậnlại"khoảnnợ"ấycộngthêm"phầnlãi"dovũtrụgửithêmcũnglàlẽđươngnhiên.

Chonên,nếukhôngđượcsựđồngthuậncùngchịutráchnhiệmcủađạichúng,haykhôngxuấtpháttừtấmlòngtốtmuốngiúpđỡthìtađừngbaogiờbuôngranănglượngphánxét,dùtrựctiếphaygiántiếp.Nóvừalàmtổnhạiđếnkẻkhác,màcũngvừahủydiệtmầmsốngtrongchínhta.Cònkhitachỉmớinghingờ,chưanghechínhđốiphươngxácnhận,thìhãynênkhẩntrươngtìmhiểusựthậtbằngcáitâmkhôngthànhkiếnđểmauchónggiảitỏanănglượngnghingờấy.Vìnghingờvàphánxétlàđôibạnrấtthân.Hễnghingờđãxuấthiệnthìphánxétcũngsẽdễdàngxuấthiệntheo.Tuyvậy,lắngnghevàáingữlàhaibảobốicũngnằmngaytrongta.Nócóthểgiúptachặnđứngsựhìnhthànhtháiđộphánxétvàhóagiảiluônnhữngbóngtốinghingờ.

Mộtlần,đứcKhổngTửđangnằmđọcsách,bấtngờđưamắtxuốngbếpthấyNhanHồilấyđũaxớicơmchovàotay,nắmlạitừngnắmnhỏrồiđưalênmiệng.ĐứcKhổngTửthởdàimàthanrằng:"Chaoôi!Họctròthântínnhấtcủatamàlạiănvụngthầy,vụngbạn,đốnmạtđếnthếnàyư?".Khicáchọctròquâyquầnlạichuẩnbịdùngcơm,đứcKhổngTửnóirằng:"Cácconơi!ChúngtađitừLỗsangTềđườngxavạndặm,thầyrấtmừngvìtronghoàncảnhloạnlạcđóikhổnhưthếnàymàcácconvẫngiữđượctấmlòngtrongsạch,mộtdạtheothầyvàthươngyêuđùmbọclẫnnhau.Hômnaythầytròchúngtamaymắncóđượcbữacơm,thầychạnhlòngnhớđếnquêhương,nhớơnchamẹthầy.Chonênthầymuốnxớimộtbátcơmđểcúngchamẹthầy,cácconbảocónênchăng?".Cáchọctròđềuchắptaythưa:"Dạthưathầy,nênạ!".ChỉriêngNhanHồivẫnđứngim.

ĐứcKhổngTửlạinói:"Nhưngkhôngbiếtnồicơmnàycósạchhaykhông?".Cáchọctròkhôngrõýthầynênngơngácnhìnnhau.LúcbấygiờNhanHồiliềnchắptaythưa:"Dạthưathầy,nồicơmnàykhôngđượcsạch.Vìkhiconmởvungraxemthửcơmđãchínđềuchưa,chẳngmaymộtcơngiótrànvào,bồhóngvàbụitrênnhàrơixuốnglàmbẩncảnồicơm.Conđãnhanhtayđậyvunglạinhưngkhôngkịp.Sauđóconđãxớilớpcơmbẩnra,địnhvứtđi.Nhưngconlạinghĩcơmthìítmàanhemlạiđông,nếubỏlớpcơmbẩnnàythìsẽmấtmộtphầnăn,anhemhẳnphảiănítlại.Vìthếchonênconđãmạnphépthầyvàtấtcảanhemăntrướcphầncơmbẩnấy,cònphầncơmsạchđểdângthầyvàtấtcảanhem.Nhưvậylàhômnayconđãăncơmrồi,bâygiờconxinphépchỉănphầnrauthôi.Vàthưathầy,nồicơmđãăntrướcthìkhôngnêncúngnữaạ!".

NgheNhanHồinóixong,đứcKhổngTửngửamặtlêntrờimàthanrằng:"Chaoôi,thếratrênđờinàycónhữngviệcchínhmắtmìnhtrôngthấyrànhrànhmàvẫnkhônghiểuđúngsựthật.Chaoôi!SuýtchútnữalàKhổngTửnàytrởthànhkẻhồđồmấtrồi!".

Phánxétdùđúngđắnđếnđâuthìnócũnglàlưỡigươmsòngphẳngcắtđứttìnhthâm,tạothêmsựcáchbiệtgiữamọicáthểtrongcùngbảnthể.Chonên,tahãycốgắngthựctậpchomìnhthóiquennhậndiệnđơnthuần-nhìnthựctạinhưchínhnóđanglà-đểbuôngbỏbớtnhữngnhậnxétphânbiệtkhôngcầnthiết.Hãythaythếthóiquenphánxétbằngnhữnglờigópýchânthànhđểtaluôntạochonhaucơhộiđượchoànthiệnhơn.

TâmýđãmệtnhoàiThươngghétmãichưanguôiDừngnóinăngphânbiệtTatìmvềtathôi.ÁingữthậtnhiệmmầuTiếpnănglượngchonhauNhưcamlồtịnhthủyXoadịunhữngniềmđau.

ÁiNgữMộtlờinóiđẹp,chânthành,cótínhchấtxâydựngniềmtinyêu

chínhlàđóahoathơmngáttrongkhuvườnvănminhcủanhânloại.

TiếpnănglượngchonhauNgườixưathườnghaynhắcnhở:"Lờinóikhôngmấttiềnmua/

Lựalờimànóichovừalòngnhau".Tavốncósẵnmộtthứtàisảnrấtquýbáu,cóthểlàmchonhữngngườisốngbêncạnhanvuivàhạnhphúcmàkhôngphảitốnkémtiềnbạchaycôngsức,đólàlờinóidễthương-áingữ.Đúnglàbảnchấtcủangôntừkhôngthểnàodiễnđạthếtnhữngđiềusâusắccủatìnhcảmhaysựvôcùngcủachânlý,nhưngnóthậtsựcầnthiếtđểtiếpsứcchonhautrongnhữnglúckhókhăn.Nhữnglờinóinhẹnhàngvàấmápđượcphátratừcõilòngbìnhyênvàtháiđộkínhtrọng,khôngnhữngtạonêncảmgiácdễchịu,màcòncóthểxoadịuvànângđỡngườingherấtnhiều.Khitabiểuđạtrangoàibằnghànhđộnghaylờinóiphùhợpvớinhữnggìđangxảyratrongtâmthìnănglượngcủanósẽđượckhuếchđạilêngấpnhiềulần.Dođómộtlờinóichânthành,truyềntảiđượcnănglượnganlành,đíchthựclàliềuthuốcbổgiúpnhaumauchónghồiphụcsứckhỏevàtinhthần.

Domảimêvớinhữngquyềnlợiriêngtưnênđãtừlâurồitađãbỏquênthóiquenkhentặngnhau.Đôikhitalạisợmởlờikhenthìhọsẽđánhgiátrìnhđộtachỉmớiđạttớimứcấynêntađãkhôngđòihỏihọnữa,hoặcsợhọsẽkhinhlờnkhithấytacóvẻbằnglòngvềhọ.Nhưngthựctếthìaicũngmongmuốnđượcngườikháccôngnhậnvàkhentặngmộtcáchchânthànhvàđúngđắnvềnhữnggìhọđãcốgắngđạtđược.Nhấtlàlờikhentặngcủangườimàhọthươngyêuvàtintưởng.Dùhọchưathậtsựhoànhảo,nhưngchínhnhữnglờinângđỡcủatasẽgiúphọcóthêmtựtinđểđạttớimứchoànhảo.Khenngợiưuđiểmngườikhácmộtcáchthậtlòng,vôđiềukiện,làchứngtỏtađãvượtquađượcsựtựmãnvàthànhkiếncủatavềngườiấy.Tađãthấyvàxácnhậngiátrịđíchthựccủahọ.

Nênnhớ,cáiđẹp(mỹ)phảiđượcsinhratừcáithật(chân)vàtốt

lành(thiện)thìmớilàcáiđẹpđíchthực.Khitacốgắnglàmchongườikiavuilòngbằngnhữnglờitrauchuốtbóngbẩymàlòngtakhônghềnghĩvàmuốnnóinhưthế,tuynótạonênnhữngcảmxúcdễchịutrongnhấtthời,nhưngvôtìnhtalạiphủlênnhaunhữngbứcmànngăncách.Tathấycónhiềungườiluyệntậpcáchnóinăngcựckỳkhéoléo,hấpdẫn.Dườngnhưlúcnàotrênmôihọcũngcósẵn"hũmật"nênrấtdễkhiếnngườikhácxiêulòngkhibịhọthuyếtphục.Thậmchí,khihọkhônghàilòngvềtahoặckhôngthíchtamàtacũngkhôngtàinàođoánbiếtđược.Đócũnglàcáchtrangđiểmchocáitôi,dùngcảmxúctốtnàytraođổivớicảmxúctốtkhác.Chỉcónhữngkẻthiếutinhtếvàthiếutựtinmớibịsậpvàocáibẫyấy.Trongkhibảnchấtcủaáingữthìphảicótínhxâydựngniềmtinyêuchonhau.

Cónhiềungườichỉthíchsốngvớicáithậtchứkhôngchútrọngcáiđẹp.Họchorằngsốngđẹpmàkhôngthậtthìđólàhànhđộnglừađảokhônngoannhất.Vìthếhọnóinăngrấtbộctrựcđểthểhiệnrõràngđiềumìnhmuốnnói,dùcókhilàmnátlòngkẻkhác.Đúnglàsựthậtlàđiềuquýgiánhấttrênđời.Nếuphảichọnlựagiữacáiđẹpvàcáithậtthìngườicóhiểubiếtdĩnhiênsẽchọncáithật.Nhưngthựctếkhôngphảilúcnàocũnglýtưởngnhưtanghĩ.Nếutasốngmộtmìnhthìkhôngnóigì.Đằngnàyđốitượngthươngyêusốngbêncạnhtachưađủgiỏihoặcđangrấtyếuớt,mànếulúcnàotacũngbắthọphảichấpnhậnnhữngcảmgiáccựckỳkhóchịuchỉvìđólàcáithậtthìhọsẽrấtbấtmãn.Vìvậy,chỉcólờinóichânthậtthôithìtasẽkhôngđủsứcđểnângđỡhaydẫndắtkẻkhác.

Tuyệtvờinhấtvẫnlàsựkếthợphàihòagiữacáiđẹpvàcáithật.Nhưtrongtrườnghợpnếuđểngườikiabiếtđượcsựthậtcóthểkhiếnhọngãquỵngaylậptứcthìbắtbuộctaphảidùnglờikhéoléođểchegiấubớt.Khônglàmđượcnhưthếlàtathiếutráchnhiệm,tacólỗilớn.Tấtnhiên,tacũngkhôngquêntìmcáchtrảlạisựthậtkhihọđãthậtsựđủsứctiếpnhận.Cónhiềungườikhôngcókhảnăngsửdụnglờinóiđẹp,mỗikhihọlêntiếnglàngườikháccảmthấyrấtnặngnềvàmệtmỏi.Thếnhưng,họlạirấttựhàovìchorằngmìnhđangsốngthật.Cáithậtchỉđểphụcvụchosựíchkỷ,khônghềcóýthứctôntrọnghaychẳnggiúpđỡđượcgìchokẻkhácthìđókhôngphảilàcáithậtcủachânlý.

Áingữcònlàlờinóirấtcẩntrọngkhinhậnxét.Dùbiếtkhảnăngcủangườikiachưađạthayhọđãhànhđộngsaitrái,thìtacũngkhôngđượctựchomìnhcáiquyềnchêtráchtùytiện.Mộtcâutuyên

bốlạnhlùngnhư:"Đừngnóinữa.Đichếtđi",haythẳngthắnnhậnxét:"Chẳngragìcả",haymộtlờiphánxét:"Đồvôtíchsự",hoặcmộttiếnghằnhọc:"Không"đểtừchốilờithỉnhcầuđềucóthểkhiếnngườikiatổnthươnghoặcđẩyhọxuốngvựcthẳm.Tuytakhôngcóácý,nhưngtrongnhấtthờivìthấtvọnghaytựáinêntađãbuôngracảmxúcrấtđộchại.Nênnhớlờinóiluônnằmsẵntrênmôi,chỉcầnmộtkíchđộngnhẹcủangoạicảnhthìnósẽthaymặtcảmxúcnhảyvọtrangoài.Dùtanhândanhbấtkỳđiềugìđichăngnữathìlờinóicũngđủthểhiệnrõtrìnhđộhiểubiếtvàđạođứccủata.Thếnên,lờinóicũngchínhlàkẻvạchtrầnđiểmyếucủatamộtcáchbấtngờnhất.

Nhữnglờinóigâynátlòngngườikhácthườngxuấtpháttừcảmxúcnónggiậnnhấtthời,nhưmộtloạiphảnứngtựvệdễdàngvàhữuhiệu.Nhưngkhibìnhtĩnhlại,tavẫnluôncảmthấyhốitiếc,nhấtlàkhibiếtđượctađãtráchlầmngườikhác.Tiếcthay,ngườikiađãtintấtcảnhữnglờiấyxuấtpháttừsuynghĩthậtcủata,nênhọđãchấpchặttronglòng.Dùsựhốilỗichânthànhcủatacókhiếnhọcảmđộngvàchấpnhậnbỏqua,nhưngsựthậtlàhọkhôngdễdàngquênđược.Nóvẫncòninkhắcsâuđậmtrongtâm.Đúnglàngôntừấykhôngphảilàtấtcảconngườita,nhưngnóikhôngphảilàcủatathìcũngkhôngđúng.Taphảichịutráchnhiệmchotấtcảnhữnggìmìnhđãtạora,dùchỉlàmộtlờinói.

LắngnghelờimìnhnóiNếuthấycáchnóinăngcủatacònquávụngvề,mỗilầnnóirachỉ

gâythêmsựhiểulầmhaytổnthươngkẻkhác,thìtahãynênthựctậpimlặngmộtthờigianđểnhìnlạimình.Tacũngnênbáochonhữngngườithânsốngbêncạnhđượcbiết,đểhọkhỏithắcmắcvàbảovệkhônggianthậtyêntĩnhtrongsuốtthờigiantakhôngthểdùnglờinóiđểgiaotiếp.Nếucần,tacũngnêndánbốnchữ"thựctậpimlặng"trênáođểkhôngbịngườikhácvôtìnhquấynhiễu.Tacũngnêntắtđiệnthoại,khôngchattrêninternetvàrờixabấtcứphươngtiệnnàokhiếntadễphảnứngnóinănghaysuytưvọngđộng.Trongtrườnghợpquácầnthiết,tachỉnênviếtxuốngtờgiấychứđừngvộivàngmởlời.Bởitađãquyếttâmthựctậpimlặngtuyệtđốitrongsuốtbangàyhaymộttuầnlễđểnhìnlạivàsửađổicảmxúchamthíchnóinăng,nhữngngôntừthườngsửdụngvàcảtháiđộứngxửcủatatrướcnay.Trongsuốtthờigianthựctập,tacầnphảibớtlạicôngviệcđểcó

nhiềucơhộiđốidiệnvớitâmmìnhvàquansátchúngsâusắchơn.Nếukhôngkhéo,vôtìnhtalạidùngcôngviệcđểgiếtbớtkhoảngthờigianthựctậpimlặngthìtasẽlàmsailệchmụcđích.

Trongkhilàmviệcgìtacũngnêncốgắnglàmchậmrãihơnbìnhthườngmộtchút,đểquansáttháiđộcủatađangphảnánhlêncôngviệcấy.Tanêntậpmỉmcườimỗikhinhìnthấyđượcnhữngcảmxúcđingangqua,haynhữngýniệmphátsinhtrongtâmtưởng,kểcảkhichúngthúcgiụctanóinănghayhànhđộng.Tacầncómộtcuốnnhậtkýđểghilạitấtcảnhữngchuỗiphảnứngđó.Nhấtlàkhitamuốnlêntiếngđểphảnánhvềđiềugì,dùđólànhữngýnghĩđentốixuấthiệntừnhữngngõngáchsâukín.Khicóchútnănglượngquansát,tanênnhìnvàothóiquentựmãnhayđộctàicủamình.Vìnhữngphiềnnãođóthườnglànguyênnhânchínhkhiếntakhôngthểnóinăngdễthương.Tuykhôngcóailàmđốitác,nhưngnếuquansáttinhtếtacũngsẽnhậnranhữngphiềnnãoấykhigặpphảinhữngđiềubấtnhưýnhonhỏdochínhtagâyra.Hãychấpnhậnvàthấuhiểuchúng.

Nếuthựctậpnghiêmtúcvàđúngđắn,tasẽthấuhiểuvềmìnhrấtnhiềutrongnhữngngàyimlặngnhưthế.Tasẽkhôngkhỏigiậtmìnhnhậnratừbấylâunaytachỉchạytheođốitượngbênngoài,nênkhônghềbiếttrongtâmđãhìnhthànhnhữngnhậnthứcvàthóiquenrấtđángsợ.Tatừngchorằngmìnhchưahềkhinhthườngai,nhưngtakhôngbiếttạisaomìnhlạithiếukínhtrọngkhinóichuyệnvớinhữngkẻyếukémhơnmình.Cũngnhưtaluônnghĩmìnhđâucócămghétngườiấy,nhưngtavẫnkhônghiểutạisaomìnhlạikhôngthểsửdụnglờinóinhẹnhàngvớihọnhưkhitraođổivớibạnbèhaykháchhàng.Nhờdừnglạivànhìnsâu,tamớipháthiệnratađãtừngthấymìnhquáquantrọng,tàigiỏivàcốnghiếnnhiều,nênđãtựbanchomìnhcáiquyềnnóinăngtùyhứngmàkhôngcầnquantâmđếncảmxúccủakẻkhác.Cũngvìsựíchkỷnêntađãkhôngquyếttâmtừbỏthóiquennóinăngcộccằn,thôlỗ,đểđemtớinănglượngbìnhyênvàtươimátchonhữngngườithânsốngbêncạnh,dùhọđãkhẩnthiếtyêucầutakhôngbiếtbaolần.

Khibắtđầunóitrởlại,tanêngiữtốcđộchậmrãiđểkịpngherõtừngcâuchữvàquansátđượctháiđộcủamình.Thỉnhthoảng,cũngnêndừnglạiđểnhìnkỹdòngcảmxúcvàtâmýnếuthấymìnhđangnóităngtốc.Thờigianđầutasẽthấyhơikhóchịu.Vìtrướcnaytachỉquennóitùyhứng,hoặcnóichoxongđểđạtđượcmụcđích,nênhầunhưtachỉchúýđếnphảnứngcủađốiphương.Nhưngkiênnhẫn

luyệntậpchừngvàituần,tasẽthấymìnhcónhữngthayđổirõrệt.Tasẽcảmnhậngiọngnóicủamìnhrõràng,trònđầyvàchắcchắnhơn.Tasẽthấytựtinvàthoảimáihơnkhitròchuyệnvớinhữngđốitượngcóuylựclớn.Điềukhôngngờlàcácmốiquanhệcủatasẽđượccảithiệnrấtnhanh.Nhấtlànhữngngườiđangsốngbêncạnhsẽrấtbiếtơnvànểphụctinhthầntráchnhiệmcủata.

Điềuthúvịhơnnữalàtabỗngnhậnrarằng,mỗilờinóikhiđượcđặttrongphạmviquansáthợplýthìnósẽtạonênsứcmạnhrấtlớn.Nóvừacóthểthuphụcnhữngnănglựcbạođộng,vừacóthểnângđỡnhữngtâmhồnyếuđuối.Chonênmộtlờinóiđẹp,chânthành,cótínhchấtxâydựngniềmtinyêuchínhlàđóahoathơmngáttrongkhuvườnvănminhcủanhânloại.Vàchỉcónhữngaisốngthườngtrựctrongtỉnhthứcmớisởhữuđượcnó.

ÁingữthậtnhiệmmầuTiếpnănglượngchonhauNhưcamlồtịnhthủyXoadịunhữngniềmđau.

ThànhKiếnHãynhìnđúngsựvậtsựviệcnhưchínhnóđangbiểuhiện,chứ

đừngnhìnbằngtâmtrạnghaykinhnghiệmmìnhđangcó.

BứctườngngăncáchTahaycóthóiquennhìnvàobấtkỳđốitượnghaytìnhhuốngnào

đangxảyratrongthựctạicũngbằngkinhnghiệmđãđượctíchlũytừtrongquákhứ.Cóthểdomộtsốkinhnghiệmcũthíchứngphầnnàovớitìnhtrạnghiệntại,nêntathườngrấtdễtintưởngvàtựhàovềsựthôngminhnhạybéncủamìnhmàkhôngchịukhámpháhayxétnétcẩnthận.Quansátkỹvàcôngtâmnhìnnhận,tathấycũngkhôngítlầnmìnhđãtiênđoánsaivàcónhữngbướctrượtrấtđángtiếctronghànhđộng.Bởimọisựvậtsựviệctrongvũtrụvốnkhôngngừngvậnđộng.Cókhinóbiếnchuyểnnộidungbêntrongnhưngcũngcókhinóthayđổicảhìnhthứcbênngoài.Nócóthểhayhơnhoặctệhơnchứkhôngnhưvậymãi.

Nhưngvìbịcuốnvàomãnhlựccủacuộcsống,nêntathườngkhôngcónhiềuthiệnchíđểnhìnlênbấtcứđốitượngnàocũngbằngtâmthứcmới.Sửdụngkinhnghiệmcũcóvẻkhỏehơnvàmauchónggiảiquyếtđượcvấnđề.Mộtphầncũngdobảnnăngtựvệcủaconngườichưahoàntoànthuầnhóa,mộtphầnvìbịkíchđộngbởisựcạnhtranhcủaxãhội.Nênkhipháthiệnrađiềugìảnhhưởngđếnquyềnlợilàtacóphảnứngbảovệngaylậptức,bằngnhữngtâmlýnhư:nổigiận,phánxét,nghingờ,độctài,kỳthịmàkhôngchịubìnhtâmquansátvàtìmhiểurõsựthể.Chínhvìkhôngcóthóiquentáchrờikinhnghiệmcũkhiquansátthựctại,nêntavẫnthườngrơivàonhậnthứcsailầmvàkhổđau.

Nếutrongquákhứtađãtừngbịlừadốihayphảnbộithìvếtthươngấysẽkhắcghisâuđậmtrongtâm.Chonênbâygiờmuốnđặttìnhcảmvàongườimớithìtabỗngthấyrấthoangmang,losợ.Đólàmộtlỗilầmcủacơchếtâmlý,vìngườimàtađangtiếpxúchoàntoànkhácbiệtvớingườicũ.Nhưngtalạikhôngđủsứcvượtquabảnnăngtựvệcủamình.Tađãcốnhiềulầnnhìnngườiấynhưchínhhọđang

biểuhiện,nhiềulầnđãtựnhắcnhởrằngngườinàykhôngphảilàngườitrước.Rồicuốicùngtacũngvẫnthấtbại.Dĩnhiên,vếtthươnglòngkhómàquênđược.Nhưngthayvìchođôibêncơhộivừađủđểtìmhiểuvàtintưởngnhauhơn,thìtalạimangtâmthứcnghingờsựlừadốihayphảnbộiấytrongsuốtcuộchànhtrìnhchungbước.Bứctườngngăncheấychínhlàthànhkiến.

Thànhkiếnchỉđơnthuầnlàtháiđộbámvíuvàokinhnghiệmcũđểápđặtlênthựctại,nêncóthànhkiếntốtvàthànhkiếnxấu.Nóidễhiểulàtathườngđeomắtkínhmàuhồngvàmắtkínhmàuđenkhinhìnngười,nhìnđời.Nếutađãtừngbiếtngườikiarấtdễthươngquatiếpxúchaydựavàothôngtintừngườikhác,thìkhigặphọtasẽcóthiệncảmvàhếtlòngvớihọngaymàkhôngcầnphảiquansáthaykhámphágìthêmnữa.Tađangđeomắtkínhmàuhồngnênthấyhọnóicáigìcũnghay,làmcáigìcũngtuyệt.Bâygiờphươngtiệntruyềnthôngvàquảngcáotácđộngđếntâmthứcconngườirấtmạnhmẽ,nênchỉcầnmộtvàibàibáocangợihếtlờivềnhânvậtnàođóthìlậptứctrongtanảysinhcảmtìnhngay.Saunàycócơhộitiếpxúctasẽdễdàngbỏquacácbướcquansátvàthậntrọngcănbản.Trườnghợpbiếtngườikialàmộtkẻxấu,dùthôngtinấychưacógìđảmbảolàchínhxác,nhưngtavẫnmuốnđeomắtkínhmàuđentrướcchochắcăn.Dùngườikiacốgắngbaonhiêuđinữatacũngkhônghềđểmắttới,hoặccứphòngthủvàtìmmọilýdođểkhôngchấpnhận.Tháiđộấylâudầnsẽhìnhthànhthóiquen,khiếntakhôngcònnhớlàmìnhđangđeochiếckínhmàuđen.Từđó,nhìnđâutacũngthấymộtmàutămtối,khôngcònthấyaidễthươngvàtốtbụngnữa.Đóchínhlàlúctađãđánhmấtconmắttrongtrẻomàtạohóađãbantặngchomỗingười.Khôngcóconmắtấy,tầmnhìncủatasẽthuhẹplại.Tasẽtựbiếnmìnhthànhkẻuuất,lạnhlùngvàbếtắc.

GiữgìnconmắttrongConngườingàycànghiệnđạithìcàngbịlệthuộcvàokỹthuật

điệntử.Cólẽvìthếmàđờisốngcủaconngườingàycàngtrởnênhờihợtvàcứngnhắc.Cáigìlưutrữvàonãobộthìkhôngdễgìlấyra.Đólàlốisốngnhútnhátvàtụthậu,khôngcanđảmmởlòngrađểcậpnhậtthôngtinmớimẻtừđốiphương.Lẽdĩnhiên,cónhữngkinhnghiệmrấthữudụng.Nógiúptagiảiquyếtđượcnhữngvấnđềthíchứngmộtcáchnhanhchóngmàkhôngcầnphảitốncôngkhámphá.

Nhấtlàxãhộibâygiờcóquánhiềuchiêuthứctinhxảokhiếntakhôngdễdàngnhậnrathậtgiảthìtacàngphảisửdụngkinhnghiệmthànhcông.Nhưngdùsựđềphòngấycóhiệuquảthếnàothìnócũngđểlạitrongtathóiquendễdàngnghingờkẻkhác.Hơnnữa,kinhnghiệmcũdùhayhotớiđâucũngkhôngthểnàodiễnđạthếtthựctại.Chonên,ngườixưahaynhắcnhở:"Thấysaođểvậy"-nhìnđúngsựvậtsựviệcnhưchínhnóđangbiểuhiện,chứđừngnhìnbằngtâmtrạnghaykinhnghiệmmìnhđangcó.Nhìnnhaubằngconmắtấytasẽthấydễchịuvàgầngũihơn.

Tađừngquênrằngbảnchấtcủavạnsựvạnvậtlàvôthường,dođóconngườicũngvôthườngmàkinhnghiệmcũngvôthường.Tuyngườikiađãtừngcónhiềuvụngvềlầmlỡ,nhưngbâygiờcóthểhọđãthayđổirấtnhiềurồi.Tahãychohọcómộtcơhộiđượcsốngvớiconngườimớitrướctavàtahãytựchomìnhmộtcơhộisốngbằngtâmthứcmớitrướchọ.Khókhănnhấtlàđốivớinhữngngườithânsốngbêncạnh.Bởitathườngkhônghếtlòngquansátnhữngđốitượngmàtanghĩrằngmìnhđãbiếtrấtrõvềhọ.Cũngnhưngườimẹluônthấyconmìnhcònkhờdại,nênsựquantâmvàniềmmongmuốnluôndựatrênkinhnghiệmcũ.Vôtìnhngườimẹđãgiớihạncơhộitrưởngthànhcủađứacon.Cònngườivợlúcnàocũngchorằngmìnhđãhiểuchồnghếtrồi,chỉcầnnhìnsơqualàbiếtngay,nênchẳngcầnlắngnghevàquansátthêmnữa.Ngườivợkhôngbiếtrằnglàmnhưthếlàđãcôlậpcảmhứngsángtạovàýchíchuyểnhóacủangườichồng.Sốngvớinhữngngườimàhọkhôngbiếtghinhậnnhữngchuyểnbiếncủata,khôngthấyđượcnhữngướcmơhaynhữngkhókhănbếtắctrongtađểkịpthờinângđỡvàchiasẻ,thìđờisốngấyvôvịbiếtchừngnào.Cólẽvìthếmàmỗikhigặpmộtngườimớilạthìtacứmuốnduytrìmãigiâyphútđượcquansátnhaubằngcảmnhậnthuầnkhiếtbanđầu.

Vậynên,mỗingàytahãycốgắngluyệntậpngồixuốngthậtyênđểthanhlọclạikinhnghiệmcủamìnhvừamớitíchlũy.Nếukinhnghiệmđókhôngnuôidưỡngkhảnănghiểubiếtvàthươngyêuthìtakhôngnênđểnóchiếmquánhiềudunglượngtâmthức.Hãyquansátkỹvàloạitrừchúngđi.Nhữngkinhnghiệmnàochỉtồntạinhưmộtthóiquenngẫunhiêntrongvôthứcmàtađãlưutrữ,hãyđemnóraphântíchvàbuôngbỏtừtừ.Mỗikhitiếpxúcvớibấtkỳđốitượngnào,tacũngnênnhìnvàotháiđộcủamìnhđểxemmìnhcóđeomắtkínhmàuhồngthiệncảmhaymắtkínhmàuđenáccảmhaykhông.Nếucó,hãysớmtìmcáchdừnglạicuộctiếpxúcđómàtrởvềchỉnh

đốnlạitâmlýcủamình.Cũngnhưkhimưaxuốngmàmặtđấtkhôngbịtấmnylonhaybấtkỳvậtnàochephủ,thìnướcmưamớicóthểthấmsâuvàolòngđấtđểnuôidưỡngrễcâyhaynhữnghạtmầm.Bằnglốisốngtỉnhthứcnhưthế,tasẽluôncócơhộinângcaonhậnthức,mởrộngtầmnhìn,khôngđểnóbịchaicứnghayxóimònchỉvìnhữngquyềnlợiíchkỷnhỏnhen.

Khimộtýniệmcũchếtđiđểnhườngchỗmộtýniệmmớiđượcsinhra,đóchínhlàsựtáisinh-kiếpsốngmớicủata.Cáicũtuyquenthuộcnhưnglạinghèonàn;cáimớituykhôngdễchịungaynhưnglạigiúptacócáinhìnrộngmởvàgầngũihơnvớicuộcsống.Vậytacònchầnchờgìnữamàkhôngchịukhaitửnhữngýniệmhaynhữngkinhnghiệmcũkỹvốnchỉđểbảovệcảmxúccạncợtcủabảnngã.Nhưthế,tasẽtạorakhônggianrộnglớnđếnvôcùng-nơigặpgỡcủanhữngtâmhồntrànđầyhiểubiếtvàtìnhthương.

NhìnbằngmắttrongsuốtKhôngvướngkinhnghiệmxưaMởlòngthêmhiểubiếtNhưđấtgặpcơnmưa.

LàmMớiChỉcógiữchotâmmìnhluôntrongsángvàbìnhyênmớigiúptahạnhphúcvàđemlạihạnhphúcchongườikhác.

LàmmớilạivườntâmTâmtacũnggiốngnhưmộtkhuvườn.Nếutakhôngchămsócthì

dâyleocỏdạisẽmọcđầy.Chúngsẽhúthếtnhữngkhoángchấtbổdưỡng,khiếnchonhữngloạicâyquýbịcằncỗimàkhôngthểchorahoathơmtráingọt.Vìmảimêchạytheonhữngđốitượnghấpdẫnbênngoàinêntađãbỏbêtâmhồnmình,khiếnnóxuốngcấptrầmtrọngmàkhônghềhaybiết.Lúcnàotacũngđiđứngvộivàng,nóinănghấptấp,dễdàngbựctứckhikhôngvừaý,sẵnsàngbuôngralờinhậnxéttiêucựcvàcốchấp,mỗikhiđượcgópýlàtựáivàbỏđingay.Mộtnămnhìnlạitathấymìnhđượcgì,mấtgì?Nhữngcáiđượccóphảilàgiátrịhạnhphúcđíchthựckhông?Nhữngcáimấtcóphảilànhữngphẩmchấtquýgiátạonênmộtconngườicóhiểubiếtvàthươngyêukhông?Cóphảitađãtừngcảmthấyđờisốngcủamìnhngàycàngtrởnênvôvị,nhữngngườithânkhôngcònlànguồncảmhứngđểtaphấnđấunữakhông?Khôngchiasẻđượcvớiai,talạithumìnhvàovỏbọccủasựcôđơn,rồitráchđờitráchngười.Đólàhậuquảtấtyếucủalốisống"bỏhìnhbắtbóng".

TrongTruyệnKiều,cụNguyễnDuđãtừngnhắc:"Vộivềsửachốnvườnhoa",hay"Chữtâmkiamớibằngbachữtài".Tađừnghyvọnghaytrôngcậyvàoaikhácsẽchămsóctâmhồnmình,vìtachínhlàchủnhâncủakhuvườnấy.Dùtacóbaonhiêudựánhấpdẫnhứahẹnđemvềthậtnhiềuvậtchấthaydanhdự,thìtacũngphảiưutiênhàngđầuchoviệcchămsóctâmhồnmình.Vìnếutâmtabấtan,cònđầydẫycáubẩnphiềnnão,thìtacũngchẳngcảmnhậnđượcđiềugìlàhạnhphúccả.Thậtlòngmànói,đôikhitacũngbiếttâmmìnhđangvướngvàonhữngbếtắcnhưngtalạikhôngđủcanđảmđểđốidiện.Kiếmtiềnhaytạosựnểtrọngtrongmắtngườikháccókhicòndễhơnlàchuyểnhóanhữngcốtậtphiềnnãođãhìnhthànhlâuđời

trongtâmmình.Vìvậy,việcchămsócvườntâmrấtcầncósựnângđỡcủanhữngngườithânyêuđangsốngbêncạnh.Nếunhữngkhókhănấylàvấnđềcủacảđôibênthìtahãyrủnhaumaumautrởvềlàmmớilạivườntâm.

PhươngpháplàmmớiLàmmớilàcơhộinhìnlạivàtháogỡnhữngkhúcmắcmàta

hoặcngườikiađãlầmlỡgâyratrongquákhứ.Làmmớicókhácvớiđổimớilàtakhôngcầnphảibỏhếtnhữngcáicũhayconngườicũ,đểđitìmnhữngcáimớihayconngườimới.Làmmớilàkhơidậycáihaycáiđẹptrongmộtđốitượng,haymộtliênhệđangbịnănglượngxấuchephủ.Điềukiệntiênquyếtcủaphươngphápnàylàphảicólòngthànhkhẩnvàýchímuốnthựctậpđểthayđổitìnhtrạng.Trướckhilàmmới,taphảihẹntrướcbằngcáchmờitrựctiếp,hoặcgửimộtthiệpbáotin.Nếuthấytìnhtrạngcủahaibênkhácăngthẳngthìcóthểmờithêmmộtngườinữamàcảhaiđềuthươngkínhvàtincậy.Đừngmờinhữngngườichỉđứngvềphetađểsẵnsàngbênhvựcchotathìchỉgâythêmhiểulầmvàđổvỡ.Tùytrườnghợpmàtacũngnênthựctậplàmmớitrướccảgiađìnhhayđoànthể,đểcầncóthêmsựsoisángtừnhữngcáinhìnkháchquan,dùnhữngngườiấycótuổitáchaychứcphậnnhỏhơnmình.Nhưthếbuổilàmmớisẽdễdàngđạttớicáithậtvàhiệuquảhơn.Buổilàmmớinêndiễnratrongkhôngkhíthậtthoảimáidễchịu,vìvậyphảiđượcbáotrướcvàingàyđểhaibênchuẩnbịchothậttốtphầncómặtmộtcáchtrọnvẹncủamình.Thếnhưng,nếuthấynănglượngcủatahômnayrấtyếu,hayngườikiavẫnchưasẵnsànglắngnghethìhãyxindờibuổilàmmớisanghômkhác.Đừngnônnónggiảiquyếtchoxongvấnđềmàvôtìnhrơivàocáibẫyhìnhthức.Nósẽlàmchotìnhtrạngtồitệthêmvàkhiếnsaunàycảhaiđềukhôngcòntintưởngvàophươngpháplàmmớinữa.

Tacũngnênthiếtkếbuổilàmmớisaochothậtnhẹnhàng,ấmcúng.Nêncắmmộtbìnhhoathậtxinhtươi,đểtượngtrưngchoướcmongkếtquảsaukhilàmmớicũngsẽtươimátvàtrànđầysứcsốngnhưnhữngđóahoaấy.Cóthểthắpthêmvàingọnnếnvàchuẩnbịsẵníttrà.Nêntắttivi,điệnthoạivàgáclạimọilaoxaobậnrộnkhác.Điềukhôngbaogiờđượcquênlàtrongsuốtquátrìnhlàmmới,cảhaibênđềuphảibiếtsửdụngmộtcáchthuầnthụcnghệthuậtlắngnghe

vàáingữ.Trườnghợpcómờithêmngườichứngminhvàgiúpđỡchobuổilàmmớithìtaphảitôntrọngsựhướngdẫncủangườiấy.

Sauđâylàquátrìnhlàmmới:

1-Tướihoa:Trướctiêntanênnhắcđếnnhữngđiểm

tíchcựcvàdễthươngcủangườimàtamuốnlàmmới,đểngườikiacảmthấymátdịuvàcóthêmlòngtinnơibảnthânmình.Bướcnàyrấtquantrọng.Nếuvìnóngvội,tựáihayengạimàtathựctậpsơsàihaybỏquathìngườikiacóthểnghĩrằngtachỉđanggiảbộ"dàntrận"đểtấncônghayhạchtộihọ.Vìthếthiệnchímuốnlắngnghecủahọsẽkhôngcònmạnhmẽnữa.Thídụ:

"Emrấttựhàovàhạnhphúcvìcóđượcmộtngườichồngnhưanh.Anhkhôngchỉtàigiỏitrongcôngviệcmàcònlàmộtngườiđànôngđíchthựccủagiađình.Emcònnhớnhưinnhữngngàychúngtamớicướinhau.Cảhaiđứađềutaytrắngnhưngchưabaogiờanhđểchoemsốngtrongtìnhtrạngtúngthiếu.Emmuốnhọcthêmhaycầnsắmsửathứgìthìanhcũngnhiệttìnhủnghộ,dùcókhianhphảichậtvậtvớiđồnglươngítỏicủamình.Rồikhicóđượccơngơiổnđịnh,conchúngtarađời,mẹconemvẫnluônsốngtrongsựbảobọchếtlòngcủaanh.Nhìnđâuđâutrongcănnhànàyemcũngđềuthấybàntaycầnmẫncủaanh.Anhcònkhiếngiađìnhemvàbạnbèngưỡngmộvìsựthànhđạttrongcôngviệccủaanh.Emkhôngbiếtdùnglờilẽnàođểnóihếtlòngbiếtơncủaemđốivớianh."

2-Nhìnlạimình:Tựnhậntinhthầncủatađangxuốngdốcvìcóquánhiềubiếnđộngtrongthờigianqua.Tađãđểchonhữngcăngthẳng,lolắng,muộnphiềnlấyđirấtnhiềunănglượng.Vìthế,lắmlúctacũngkhôngkiểmsoáthếtnhữnglờinóivàhànhđộngcủamình,khiếnchongườikhácbuồnlòngmàtalạikhônghềhaybiết.Thídụ:

"Trướckhinóilênnhữngkhúcmắctronglòng,emcũngxintựnhìnlạibảnthânmình.Quảthậtlàemđãcónhiềuthayđổitrongcáchhànhxửhàngngàycủamình.Emđãthườnggọiđiệnthămdòvàbuôngranhữnglờihờndỗivôcớtrongnhữnglúcanhrấtbậnrộn.Khianhhỏiemcókhókhăngìcầnchiasẻkhôngthìemlạigạtngangmàkhôngmộtlờigiảithích.Vìgiậnanhhaybỏbêbữacơmgiađình,nêncókhiemcũngmuốnbỏmặcanhvàonhữngngàycuốituần.Em

kiếmcớsangnhàbamẹđểchoanhtựnấunướngvàlolắngnhiềuchoem.Đólànhữngsaisótcủaem.Emthậtsựrấtxấuhổvàxinlỗianh."

3-Nóilênkhúcmắc:Nóichongườikiabiếtvềnhữngnỗiđauđangđènặngtâmta,vìhọđãbuôngralờinóihaycửchỉnàođóthiếuýthức.Tacũngnênnóithêmlàdosựthựctậpnuôidưỡngtinhthầncủatachưađượcvữngchãinêntacòndễbịgiậnhờnkhốngchế,mongngườikiahãygiúptabằngcáchđừngnóihaylàmnhưthếnữa.Tronglúcnói,cóthểvếtthươngtrongtabịchạmtớinênhạtgiốnggiậnhờnsẽbịkíchđộng.Hãydừnglạilậptức.Tacầnphảigiữbìnhtĩnhđểkiểmsoáthếtnhữnglờichiasẻcủamình.Bởitachỉmuốnngườikiathấuhiểuvấnđềtamuốnnêuramàkhôngbịdộilạivìcảmxúcquámạnhcủata.Làmnhưthế,ngườikiakhôngnhữngkhôngtráchtamàcònrấtantâmvàcảmphụcvìthấytacóýthứctráchnhiệmvềnhữnggìmìnhđangnói.Thídụ:

"Thậtsựemrấtyêuthươngvàtintưởngnơianh.Nhưngvìcáchhànhxửcủaanhtrongnhữngngàygầnđâyđãkhiếnchoniềmtinyêutrongembịsuytổn.Điểnhìnhnhưvàođầuthángtrước,vìbấthòavàtranhcãinhau,nửađêmanhlạiđếnngủnhờởnhàngườibạn.Điềuđókhiếngiađìnhanhnghĩemlấnlướtchồngnênchêtráchemvớikhắphọtộc.Cáchđâyhaituần,emgọiđểhỏiýkiếnanhvềviệchọchànhcủaconthìanhlạiquáttháoầmĩ,khôngchoemgiảithíchtậntườngrồicúpngangđiệnthoại.Đêmthứbảytuầnrồi,anhlạimắngemthiếutráchnhiệmtrướcmặtbạnbèđồngnghiệpcủaanhchỉvìemđểcontéởcầuthang.Nhưnganhđâucóbiếtlúcấyembậntúibụiđểlobữatiệcvớiđầyđủthựcđơnmàanhđãđưara,cònanhthìlạisaysưatròchuyệnvớibạnbè.Khônghiểuvìvôtìnhhaycốýmàanhđãlàmchoemcócảmtưởngnhưlàanhkhôngcònyêuthươngemnữa,vìtrướckiaanhđâucóđốixửvớiemnhưthế.Hãygiúpembằngcáchnóichoembiếtnguyêndođianh!Emrấtcầnanhnângđỡđểchoemđượcổnđịnhtrởlại."

4-Thựctậplắngnghe:Nếuđóngvaingườiđangđượclàmmới,taphảiđợingườikiachiasẻxongxuôithìmớiđượcnói.Nếuthấytrongphầnchiasẻcủangườiấycónhữngđiềuhoàntoànsaivớisựthật,vàtađangcócảmxúcrấtkhóchịuhaytứcgiậnthìhãycốgắngđừngmởlời.Lậptứcquayvềthựctậpchútâmvàohơithở,hoặctheodõicảmxúccủamìnhchođếnkhinàotađãthậtsựổnđịnh.Lỡtrongnhấtthờitavẫnchưađiềuphụcđượccảmxúcthìxin

hẹnvàodịpkháctasẽgiảithíchtườngtận.Song,tavẫnghinhậntấtcảnhữngđiềungườikianóivàhứasẽnhìnkỹlạinhữnggìđãxảyra.Bấtcứlúcnàotathậtsựthấymìnhđãcónhữngvụngvềhoặcnhữnglầmlỡvớihọthìphảilậptứcgọiđiệnthoại,hoặcviếtthư,nhưngtốtnhấtlàđếngặptrựctiếpngườiđóđểxinlỗi.Hãyhứavớihọlàtasẽhànhxửmộtcáchcẩnthậnvàsốngsâusắchơntrongnhữngngàytới.Thídụ:

"Anhrấtbiếtơnemđãnóirahếtnhữngkhókhănemđãchịuđựngtrongthờigianquamàanhkhônghềhaybiết.Nhưnganhrấtmừngvìthấylòngemgiờđâyđãvơiđiphầnnàophiềnmuộn,vàanhcũngthấyyêntâmvìbiếtđượcnhữngsuynghĩcủaemvềanh.Bởiđờisốngcủahaichúngtatừlâuđãcoinhưlàmột,nênemkhổlàanhcũngsẽkhổ.Anhhứavớiemlàanhsẽnhìnkỹlạinhữnggìemvừanêura.Nộitrongbangàynữaanhsẽcócâutrảlờichoem.Nhưngcómộtđiềuanhtinchắclàtìnhcảmcủaanhdànhchoemkhônghềsuygiảm.Thậttộichoemđãkhổnhiềuvìanh.Choanhxinlỗiemnhé!"

Nếumỗituầnhaymỗinửathángtađềucómộtbuổilàmvườnthìbấtcứloàicỏdạinàotacũngcóthểnhổđượctậngốc.Quảthật,khitachấpnhậnngồilạivớinhauthìvấnđềdùnangiảiđếnđâucũngsẽtháogỡđược.Nhờtháiđộthànhkhẩncủađốiphươngmàgiúptathấyđượcnhữnglolắng,nghingờcủatavềhọlàkhôngchínhxác.Bởikhitacócảmgiácngườikiakhôngtôntrọngmìnhthìtahaychorằnghọđãkhôngcònyêuthươngmìnhnữa,quanhệbâygiờchỉlàsựràngbuộc.Nútthắtcủamọivấnđềthườngnằmởchỗđó.Nhưngnhờphươngpháplàmmới,tamớithấuhiểulòngthànhcủahọvàtìmrađượcnguyênnhânsâuxanàokhiếnhọđãhànhxửkhôngdễthươngvớitanhưthế.Khihiểuđượcgốcrễnguồncơnrồi,tasẽthấyhọđángthươnghơnlàđángtrách.Bởihọcũnglànạnnhâncủanhữngcốtậtphiềnnãotrongchínhhọ.Cũngnhờphươngpháplàmmớimàtavàngườikiacócơhộinhìnlạiphẩmchấtđờisốngvàtháiđộhànhxửvớinhau.Từđó,tasẽgiúpnhaupháthuynhữngnănglượnganlànhmới.

Thậtracũngchẳngcógìlàmớimẻcả.Khiđámmâyphiềnnãouámtanbiếnthìvầngtrăngyêuthươngsẽhiệnravàtỏasáng.Vầngtrăngấychưabaogiờbịkhuyếttàn.

Baovụngvềlầmlỡ

DonhậnthứcsailầmXinquayvềlàmmớiTrăngcũđợivườntâm.

CheĐậyKhitâmhồnkhôngchânthật,thìtakhôngthểnàonắmbắtđược

tìnhthươngvàhạnhphúcchânthật.

VănhóacheđậyKhuynhhướnglàmđẹplòngnhauthườngdễkhiếntangàymột

cáchxavớisựthật.Nhữngmàntrìnhdiễnluônxảyratrongnhữngmốiquanhệsơgiaohaynhữnglầngặpgỡvội.Dĩnhiên,khitaănmặctươmtấtđểtiếpkhách,haynóinăngnhỏnhẹvàkhiêmtốnvớibậctrêntrướcthìđólàcáchbiểulộtháiđộbiếttôntrọngkẻkhác.Tagọiđólàvănhóa.Nhưngđiềuđósẽtrởthànhthứ"vănhóacheđậy"nếutachỉnhắmtớimỗimụcđíchlàđểđượcngườiấyđánhgiácaohaycóthêmthiệncảmvớitathôi.Cáiquyềnlợiíchkỷđượccheđậybởihìnhthứctửtếthìchỉcóthểtạonênvàicảmxúcthỏamãntrongnhấtthời.Nóchỉcóthểđápứngchonhucầuđổichácchứkhôngthểthiếtlậpnênmốiquanhệtốtđẹplâubền.Bởisốngthậtvớinhaumớichínhlàtháiđộtôntrọngnhauđíchthực.

Cũngvìtađểchođờisốngcủamìnhchìmvàosựhưởngthụ,nêntathườngkhôngcónhiềuthờigianđểquansátvàthấuhiểutừngđốitượngkhitiếpxúc.Phầnlớndonhìnvàocáchănmặc,cáchhànhxửhaycáchphôbàykiếnthứcmàtaphỏngđoánphẩmchấtcủahọ.Vìthế,chưabaogiờconngườichútrọnghìnhthứcnhưbâygiờ.Rađườnglúcnàotacũngănmặcthậtsangtrọngvànởnụcườithậttươitắnđểngườikhácnhìnvàonghĩtalàkẻthànhđạthayđangrấthạnhphúc,dùthựctếhoàntoàntráingược.Vớita,chỉcầncóngườitrầmtrồvàngưỡngmộlàtađãcảmthấyvuilắmrồi.Vìítratacũngnhậnđượcmộtcảmxúctốtđểthấycuộcđờimìnhcógiátrịhơn.Huốngchi,nhờnhữngmàntrìnhdiễnngoạnmụcnhưthếmàtacóthểchinhphụcđượcnhữngnhânvậtquantrọngđểcủngcốđịavịhaycóthêmnhữngmốiquanhệlàmăn.Chonên,bâygiờrấtkhóphânbiệtđượcđâulàthậtđâulàgiả.Vìaicũngsắmchomìnhnhữngchiếcmặtnạthậttinhviđểđốiphóvớinhau.Sựchânthànhvàthânthiệnlạidễbịkẻkhácnghingờvàphòngthủ.

Ngaycảvớinhữngngườithânyêu,tacũngkhôngdừnglạisựđốiphó.Vìluônmuốncógiátrịtrongmắthọnêntaphảicốgắngcheđậynhữngyếukémcủamình.Cólần,nhạcsĩTrịnhCôngSơnđãvanxin:"Biểnsóngbiểnsóngđừngxôtôi/Đừngchotôithấyhếttimngười"(Sóngvềđâu).Thấyhếtconngườithậtcủanhaucóthểtasẽkhôngcòndámyêunhaunữa.Nhưngđóchỉlànhữngphútđammê,tìnhyêuđãlấnáttìnhthương,nêntachỉmuốnđếnvớinhauđểhưởngthụnhữngcáihaycáiđẹpvàtránhxanhữngcáikhônghaykhôngđẹp.Vớimộttìnhyêuchânthậtthìphảivượtrakhỏicáinhìnhạnhẹpvềnhữngbiểuhiệntạmthờiđểthấyđượccáitổngthểcủanhau.Cànghiểurõvềnhau,tacàngbiếtcáchhiếntặngvàchiasớtchonhaumộtcáchđúngđắn.Chonên,ngaytừbuổiđầuquenbiếtđếnkhigắnbósâuđậm,taphảisốngthậtvớinhauđểloạitrừnhữngảotưởngvềnhau,đểgiúpnhauxácđịnhrõràngmụcđíchđếnvớinhau.Nhờđó,takhôngtậpchonhauthóiquenhưởngthụnhữngcảmxúcquátốtmàcảhaiđềukhôngđủsứctạoramãi.Xưanaycóbiếtbaoconthuyềntìnhvừamớirakhơilàđãngãđổdovỡmộngvềnhau.

Cuộcsốngđôikhibắtbuộctaphảidiễn.Khôngbiếtdiễnlàngâythơ,làtựtuyênbốthấtbại,vìxungquanhtaluôncórấtnhiềuđốithủcạnhtranh.Thếnhưngcónhữngvaidiễnkéodàisuốtnhiềunămtháng,khiếntasốngluôntrongvaidiễnđóvàquênmấtconngườithậtcủamình.Thậtra,khôngaicóquyềnbắtbuộctaphảidiễncả,nếutakhôngđặthạnhphúccủamìnhquánhiềuvàođiềukiệnthuậnlợicủahoàncảnh,hoặcnếutakhôngmuốnđổichácvớinhữngtiệnnghivậtchấthaydanhvị.Đểrồiđếnkhitakhôngcònsứclựctranhđấu,haykhitabànghoàngsựctỉnhvềnhữnghạnhphúcmongmanhmàmìnhđãcốcôngnắmbắt,thìtamớitỉnhngộvàkhẩnthiếttìmlạiconngườithậtcủamình.

Nhiềungườiđãviếtlênnhữngbàithơ,nhữngbàicarấtcảmđộngbàytỏniềmkhátkhaođượcquaytrởvềkhungtrờituổithơ,đểđượchòamìnhvàoxómlàngvàothiênnhiên,đểđượcgầngũivớingườithânvàbạnbèmàkhôngnghingờaihaythùoánai.Thậmchí,họmuốnđượcdạikhờdễtintheokẻkhácmàkhôngcầnphảikhéoléokhônngoan.Uớcmơấytuykhôngphảilàquáxavời,nhưngcókhiđócũngchỉlàmơước.Bởikhôngphảiaicũngcóđủbảnlĩnhđểtìmthấyvàsốngvớiconngườithậtcủamình.Vìhọsợphảiđươngđầutrựctiếpvớinhữngcơnđauhànhhạcủathóiquen,vàphảitậptànhsốngvớinhữngcảmgiácmớinhưmộtđứabékhôngbiếtsosánh,đòihỏi.Đóthậtsựlàmộtcuộcchiếnkhốcliệt.Kẻchiếnthắng

phảicóquyếttâmcaođộcùngvớiphươngphápchuyểnhóarấtthựctiễn.Vàđiềukiệnchínhyếulàphảitáchlybớt"sânkhấucuộcđời".

ĐắcnhântâmNói"vănhóacheđậy"chỉlàcáchnóicủasựlạmdụngtừngữ,là

cáchthểhiệntháiđộmỉamaichuachátcholốisốngtônsùnghìnhthứcvàgiảdối.Bởivìvănhóavốnlànếpsốnglàmchoconngườiđẹphơnvàtốthơn.Mànếucáiđẹpvàcáitốtkhôngđichungvớicáithật,nhưbộbakhôngthểtáchrời"chân-thiện-mỹ",thìđóchỉlàthứtrangsứchờihợt,giảtạmmàthôi.Nóchắcchắnkhôngphảilàconđườngđưatớihạnhphúclâubền.

Ngườixưahaykhuyên:"Tốtkhoe,xấuche",làđểnhắcnhởtaphảitôntrọngcảmxúccủađốiphương.Dùtađanggiậndỗingườikháchoặcđanggặpkhókhănthìtacũngphảibiếtngănnhữngnănglượngxấucủamình.Ngoàira,tacònphảicótráchnhiệmthểhiệnnănglượngtốtvớingườiđangđốidiện.Đólàtuântheoquyluậtcânbằngcảmxúc:Ngườikiađemtớichotamộtcảmxúctốtthìtaphảitraotặnglạimộtcảmxúctốt.Dùđốitượngtiếpxúclàngườirấtthânyêu,nhưngnếutathấymìnhcònđủsứcđểvượtquakhókhăncủabảnthânthìhãycốgắngtựgánhchịuđểkhônggâyphiềnhàhaykhổlụychohọ.Tấtnhiên,nếungườiấyđangrấtvữngvàngthìtavẫncóthểnhờhọgiúpđỡ,xinhọchophéptathểhiệntoànvẹnkhốiđaunhứccủamình.Đólàsựkhônngoancầnthiết.

Nhưngngườixưacũngkhuyên:"Tốtche,xấukhoe",làđểnhắcnhởtacốgắngthựctậpđứckhiêmtốn,khôngnênthểhiệntàinăngvượttrộicủamìnhđểgâyáplựchaylấnlướtkẻkhác.Hoặckhitabiếtđốitượngkiacótínhưachuộnghìnhthứcbênngoàivàrấthaydựadẫmvàokẻkhác,nêntaquyếttâmkhôngtạothêmcơhộiđểkhiếnhọvướngmắcmàdungdưỡngnhữngthóiquencạncợt.Dámsửdụngđếnphươngcáchnàyphảilàngườicóbảnlĩnhlớn,khôngngạingườikhácđánhgiáthấphoặckhinhthườngmình.Đólàvìtakhôngđặtđờisốngcủamìnhhếtởbênngoài.Tacómộttinhthầnvữngchãivàluôntintưởngrằngnhữnggìthuộcvềcủabáutrongtathìsẽmãitỏasángtrênsuốtlộtrìnhtađi.

Thậtra,chủtrươngcủanhữngbậctrảinghiệmcũngchỉmuốn

giúptaluônquayvềđàoluyệntâmtínhvàđemtớilợiíchthiếtthựcchomọingườixungquanh.Vìvậy,việccheđậyhaysốngthậtđềukhôngnhằmmụcđíchthỏamãncáitôi.Ngườitrẻbâygiờcũngtựchomìnhlàsốngthật.Thếnhưng,họlạiđitìmsựtựdobằngcáchsốngvớibảnnăngthíchgìlàmnấy,bấtkểhậuquảxảyrachobảnthânhaygâyphảncảmvàphiềnlụychokẻkhác.Họrấthứngthúvớiviệckhoekhoangtrướccôngchúngvềnhữnggìhọcholàquýgiá,dùnhữngthứấychỉcótínhkíchđộngvàosựthèmkhát,ganhtỵvàcảsựbựctứccủamọingười.Nhữngkẻấythậtđángthương.Càngcốgắngchứngtỏthìhọcàngđánhmấtbảnthân.Bởihọvẫnchưabiếtđâulàgiátrịchânthậtcủachínhmìnhvàcuộcsống.

Cólần,tôicùngmộtbácsĩtrẻđibộtrênconđườngtuyếtđãđóngbăng.Thỉnhthoảngtôilạinhắcanhnênchúýbướcchânvìđườngrấttrơn,vàlầnnàoanhtacũngđáplại:"Chuyệnnhỏ!".Nhưngđichưađượcbaoxaanhđãtrượtchânngãnhào.Khitôiquaylạiđưatayđịnhđỡthìanhtalạimộtmựctừchối.Phảimấtnămphútsauanhtamớiđứngdậynổi.Tôihỏicósaokhôngthìanhtaravẻtỉnhráo,bảokhônghềhấnchicả.Điđượcvàibướctôiquaylạikiểmtra,thấymộtchâncủaanhtađãbướckhậpkhễnh.Tôinóinửađùanửathật:"Bácsĩthìcũngphảitévàđauchứ!".Mấyhômsautôigọiđiệnhỏithăm,anhtacóvẻkhóchịuvàbảorằngđãquênmấtchuyệntéhômbữakiarồi.Nhưnghaituầnsauđó,tôilạihaytinanhphảinhậpviệnđểphẫuthuậtvìxươngchânđãbịgãy.Khitôiđếnbệnhviệnthăm,anhtahơiáingạirồicũngcốgắngphânbua:"Khôngsaocả,chỉlàtainạnnhỏthôi.Aicũngphảibịtainạnítnhấtmộtlầnmà".Tôimỉmcườibảo:"Tainạnthìaicũngbị,nhưngtháiđộđónnhậntainạncòntùythuộcvàohiểubiếtcủamỗingười".Bathángsau,anhtamớiviếtchotôiláthưthúnhậnrằnganhkhôngcóthóiquenchấpnhậnmìnhyếuđuối,càngkhôngmuốnbịngườikhácnghĩlàmìnhyếuđuối.Dùlắmlúcchínhthóiquencheđậyấyđãkhiếnanhthấtbạithảmhại.Nhưngtainạnvừaquađãgiúpanhtỉnhngộranhiều,nênanhtađãviết:"Dạđúngvậy,bácsĩthìcũngphảitévàđauchứạ!".

DặnlòngbỏcuộcchơiMộtlầnnàođótahãythửrờixaphốthịồnnáo,tạmgáclạisau

lưngnhữngkếhoạch,dựánhaynhữngtráchnhiệmcầnphảilàm.Tatrởvềtiếpxúcsâusắcvớithiênnhiênvàvớinhữnggìđanghiệnhữu

xungquanh.Nơiấy,takhôngcầnphảimangbấtcứchiếcmặtnạnào,khôngcầnphảidiễnbấtcứvainào,khôngcầnphảiápđặtmìnhnênlàmnhưthếnàyhaynhưthếkiamớihaymớiđẹp.Giâyphútấy,tasẽthấylòngmìnhthậtnhẹnhàngnhưvừatrútxuốngđượcngàncân,khônggianquanhtabỗngrộnglớnđếnvôtận.Vàtasẽkhôngcònthấycósựcáchbiệtlớnlaonàogiữacáitôimàtađãtừngtựhàohãnhdiệnvớivạnvậtxungquanh.Conngườicủatangaylúcđóchínhlàchỉnhthểtuyệtvờinhất.

Conngườicómặttrongtrờiđấtnàylàđểsốngmộtđờisốngthảnhthơivàhạnhphúc,đểhiểuđượcchínhthânphậnmìnhvàkhámphánhữngbíẩncủacuộcsống,đểnươngtựavàhòađiệucùngnhau,chứkhôngphảiđểtranhchấphơnthuavớinhau.Nhưngvìnhậnthứcsailầm,conngườiđãbiếnsựhưởngthụthànhmụcđíchcaonhấtcủacuộcđời.Từđótađãxâydựngnênkhôngbiếtbaonhiêusânkhấuvàvôsốvaidiễnđểcùngđưanhauvàonhữngtấntuồnghạnhphúchưảo.Thậmchí,đếnphútsắplìađờimànhiềungườivẫnchưatìmthấyđượcgiátrịchânthật.Họvẫncốdặndòkẻởlạithaymìnhdiễntiếp.

Nhưngkhoảngthờigiantìmthấysựbìnhổntrongtâmhồnnơikhônggiantĩnhlặngnhưthếthườngrấtngắnngủi.Càngđốidiệnvớichínhmình,tacànghoangmangđếnhốthoảngvìkhôngthểnhậnrađượctrongnhữnghiệntượngđangbiểuhiệncủatâmmìnhđâulàthậtvàđâulàdotanhồinặnra.Thóiquenuốnnắn,kiểucách,cheđậy,lẩntránhvẫnđeobámtamãi,dùtađangkhôngcóđốitượngnàođểđốiphó.Thậtra,chínhtamớilàđốitượngđángsợnhất.Takhôngdễgìchấpnhậnnhữngbóngtốitronglònglàmộtphầncủamình,nênlúcnàocũngépbuộcnóphảiluônluôntốtđẹp.Khônghiểuthấutâmmìnhthìtasẽmãitiếptụclàmnôlệchophiềnnãocủachínhmình.Quảthật,mỗivaidiễnđãđemlạichotakhánhiềusựthỏamãn,nhưngnhìnkỹlạithìđóchínhlànhữnglầntađãtựđẩymìnhvàonhữngcơnmộngmị.Khitâmhồnkhôngchânthậtthìtakhôngthểnàonắmbắtđượctìnhthươngvàhạnhphúcchânthật.Đólàcáigiárấtđắtmàtaphảitrảchonhữngchuyếnrongchơiđếnmứcđánhđổicảcuộcđờiýnghĩacủamình.

Cuốicùngtacũngnhậnrarằngchỉcótamớilàkẻchịutráchnhiệmchocuộcđờimìnhmàthôi.Khinằmtrêngiườngbệnhhayđốiđầuvớinhữngthấtbạichuacay,tamớithấyhếtsựghẻlạnhcủasânkhấucuộcđời.Nhưngtacũngkhôngthểoántráchai,vìchínhtađã

tựchọnlấyvaichínhchokịchbảnđờimình.Chonên,quayvềbuôngbỏnhữngkỹxảocheđậyđểtrảlạisựchânthậtchocuộcđờilànhucầurấtthiếtyếu,màcũnglàtráchnhiệmcủamỗingười.Dùtrongnhấtthờitakhôngthểnàongănchặnvàchuyểnhóahếtnhữngthóiquenlâuđời,nhưngítratathấyrõtừnglớpdiễnxuấtcủamình.Lúcnàocảmthấymệtmỏihaythấykhôngcầnthiếtphảidiễnnữa,tahãycốgắngtrởvềsốngthật.Bắtđầusốngthậttứclàtabắtđầutừbỏnhữngcảmxúcmêman,địnhvịđượcmìnhgiữađấttrời,chínhthứcthiếtlậplạimốiquanhệvớivạnvậtxungquanh.Chỉvớitháiđộấy,tamớihyvọngbướclênconđườngchuyểnhóathậtsựđểđạttớisựtựdobềnvững.

Tuynhiêntacũngphảicẩnthậnvìphiềnnãovốnrấttinhvivàphứctạp.Đôikhitatưởngmìnhđangsốngrấtthật,nhưngbêntrongvẫncònkhánhiềulớpcheđậy.Phảiđợikhinàonghịchcảnhđúngmứcđếngõcửathìtamớithấyhếttoànbộchântướngcủamình.Vìvậy,tachỉnêntintâmmìnhkhitathậtsựkhôngcònchạytheohoàncảnhđểsăntìmhạnhphúc.Nhưngdùsaoquyếttâmsốngthậtlàtađãbướclênconđườngđúngđắnrồi.

TộinghiệpvếtthươngtôiGiáphảitrảchođờiXinquayvềchămsócDặnlòngbỏcuộcchơi.

ThànhThậtThươngnhauthìphảihiểunhau.Muốnhiểunhauthìphảitintưởngnhau.Màmuốntintưởngnhauthìphảithậtlòngvớinhau.

ThànhthậtvớinhauConngườingàycàngnghiêngvềsựhưởngthụ,luônđitìmnhững

cảmxúctốttừtiệnnghivậtchấtvàsựngưỡngmộcủanhữngngườixungquanh,nênchẳngcònmấyaiýthứcgiữgìnlòngthànhthật.Mặcdùaicũngbiếtrằngthànhthậtlàmộtđứctínhtốtvàaicũngtrôngmongngườikhácthànhthậtvớimình,nhưngmộtkhibịcuốnvàovòngtranhchấpbấttậncủacuộcsốngthìngườitalạithấylòngthànhthậtchínhlàtrởngạicănbảnđểvươntớithànhcông.Nhiềungườicòndámtuyênbốrằng,sốnggiữaxãhộibâygiờmàcốgiữlòngthànhthậtthìđólàtháiđộsốngrấtngâythơ.Theohọ,phảikhônkhéovàđầykỹxảotrongtừnghànhđộngthìmớilàkẻthứcthờivàmớihyvọngthànhcông.

Thếrồingườitađếnvớinhaubằngnhữngmàntrìnhdiễnrấtngoạnmục,từnhữnglờinóitrauchuốtbóngbẩyđếnnhữnghànhđộnglịchlãmdễthương.Chỉcầnthuphụcđượcđốiphương,dùphảinhồinặnthêmnhữngđiềuhoàntoàntráingượcvớisựthậtthìtacũngchẳngchútngạingần.Thậtkhôihàikhikhángiảtrungthànhnhấtlạichínhlàngườithânyêunhấtcủata.Mộtngàynàođó,khitakhôngcònđủsứcđểdiễnnữa,lớpphấnsonkiasẽtựrớtxuốngthìniềmtinyêucủangườiấycũngsẽrơirụngtheo.Dùtacốgắngbiệnminhbằngtấtcảlòngthànhkhẩnthìcũngrấtkhóđểđưatâmthứchọtrởvềvịtrícũ.Trừphiđólàngườicóhiểubiếtvàtìnhthươnglớnthìhọmớichấpnhậnvàthathứchota.Dùvậy,vếtthươngtronghọvẫncònđó.Saunày,tacómuốntuyênbốđiềugìquantrọngthìhọcũngvẫnđềphòngvàxétlại.Họkhôngdễdàngtraotrọnniềmtinchotanhưxưanữa.

Đànhrằngcuộcsốngđôikhicũngcầnsựkhônkhéo.Nhưngchútítthôi.Tachỉnêndùngnótrongnhữngtrườnghợpđốiphươngchưasẵnsàngtiếpnhậnsựthật,chứkhôngphảilàthóiquenđểtạothêmlớpphấnsongiảtạochomình.Màdùphảidùngtớichiêuthứckỹxảođểgiảiquyếtvấnđềchotrótlọtthìtacũngphảicótráchnhiệmtìmcơhộikhácđểtrìnhbàylạisựthật.Đừngđợingườikiapháthiệnrathìtasẽmangtộidanhlừadối.Mộttrongnhữnglýdokhiếntacóniềmtinvàocuộcsống,đólàmỗilờitathốtrađềuđượcngườikháclắngnghevàtintưởng.Vàkhônggìthoảimáichobằngđượcsốngchungvớinhữngngườimàtakhôngcầnphảidòxéthayđốiphóbằngbấtcứchiêuthứcnào.Chỉcầnnhìnnhaulàđãhiểunhaurồi.Bởilẽ,muốnthươngnhauthìphảihiểunhau.Muốnhiểunhauthìphảitintưởngnhau.Màmuốntintưởngnhauthìphảithậtlòngvớinhau.

Trongthựctếngườithànhthậtrấtdễbịkẻxấulợidụnghaylấnlướt.Nhưngvũtrụvốnrấtcôngbằng.Nhữngngườithànhthậtcũngchínhlànhữngkẻluôngặpnhữngđiềumaymắnnhấttrongcuộcđời,vàhọkhôngbaogiờđitớibướcđườngcùngvìbịkẻkháchãmhạicả.Chonên,tađừngvìvàithấtbạinhonhỏkhiđemlòngthànhthậtrađốixửmàlạicốgắngtạodựngchomìnhthóiquenđềphònghaythiếuthànhthậtvớimọingười.Mấtđiquyềnlợithìtavẫncònvạncáchđểkhôiphục,nhưnglỡmấtđisựhồnnhiênchânthậtthìtasẽkhôngbiếttìmlạibằngcáchnào.Khôngcósựhồnnhiênlinhthiêngấy,tasẽcócáinhìnsailệchlênmọiđốitượngvàhoàncảnh,rồitalạiđổthừacuộcđờinàychỉlànhữngvởtuồngmộngảo.Rõràng,mộngảolàdochínhtâmthứcđiênđảocủaconngườidệtlênchứđókhôngphảilàbảnchấtcủacuộcđời.Vìcuộcđờivốnrấttươiđẹp.

ThànhthậtvớichínhmìnhKhôngcómộtnguyêntắcchuẩnxácnàođểgiúptabiếtkhinào

phảithànhthật,hayphảithànhthậttớimứcđộnào.Bởivìquanniệmvềgiátrịhạnhphúccủamỗingườimỗikhácnhau.Nếutachorằnghạnhphúclàcóđượcthậtnhiềutiềnbạchayquyềnlực,thìchắcchắntakhôngthểnàođemlòngthànhthậtranhưmộtloạibảobốiđểứngphógiữanhữngcuộccạnhtranhkhốcliệtcủacuộcsống.Chỉcókẻnàothấyđượchạnhphúcchânthậttừchínhcõilòngbìnhyên,từviệcbuôngbỏbớtnhữngmongcầuhaychốngđốikhôngcầnthiếtthìhọmớikiênquyếtbảovệtâmhồnmình.Họthàchấpnhậnđểcho

việchưchứnhấtđịnhkhôngđểchotâmmìnhhư.Bởitâmhưkhósửagấptrămngànlầnsovớiviệchư.Vànếuviệcthànhmàtâmhưthìtacũngchẳngthểnàohạnhphúcđược.

Thếnhưng,lắmlúctalạihoangmangđứngtrướcsựchọnlựanêngiữgìnlòngthànhthậthaytiếptụcbướcvàovaidiễnđểcóthêmquyềnlợi.Bởivìkhôngphảilúcnàonộilựccủatacũngđủmạnhđểchếngựnhữnglựchấpdẫnbênngoàikíchđộngvàohạtgiốngthamlamcủamình.Đóthậtsựlàmộtcuộctranhđấurấtcamgo.Kẻnàocóýchímạnhmẽhướngtớigiátrịcaocảcủacuộcsốngthìmớihyvọngbảovệđượclýtrísángsuốtcủamình.Nhưngthựctếchothấykhôngphảilúcnàosửdụngýchícũngthànhcông.Takhôngthểgắnggượngápđặtchânlýtốtđẹpvàonhậnthứccủamìnhkhinóđangrơixuốngmộtvịtríquáthấp.Chodùtađãquyếtlòngmuốnsốngvớitâmchânthật,thìnănglượngcủathóiquensốngcheđậyvàgiảdốivẫncóthểhạgụcýchícủatanhưthường.

Vậymuốnlàmchủbảnthânthìtaphảihiểuđượcchínhmình.Muốnhiểuđượcchínhmìnhthìtakhôngđượcdùngýchíđểnhồinặntâmmìnhthànhramộtsảnphẩmtốtđẹpđểrồitựlừadốimình.Tatứcgiậnmàkhôngchịunhậnlàmìnhđangtứcgiận.Taganhtỵmàcốnghĩlàmìnhđangphấnđấuthiđua.Tahènyếumàlạichorằngmìnhđangnhịnnhục.Lýdotakhôngthấyđượcchínhmìnhđólàdosựcanthiệpquávộivàngcủaýchí.Bởiýchílànănglựchướngtớisựtốtđẹp,nóđượclàmratừnhữngkinhnghiệmvàkiếnthứctíchlũy.Trongkhithựctạilạilàmộtcáigìđórấtkhácvớitrìnhđộýchí.Màbảnthâncủaýchícũngchỉcóthểkìmhãmsựpháttriểncủaphiềnnãochứkhôngthểnàochuyểnhóađượcchúng.Chonên,ýchíkhôngnhữngkhônggiúpđượctatrongtrườnghợpnàymàcònkhiếntađánhgiásailệchvềtrìnhđộcủamình.Tasẽtrởnênchủquanvàsẽbấtngờtrướcnhữngphảnứngvụngvềđếntệlậucủamìnhmàkhônghiểutạisao.

Vìthế,nhìnvàotâmthứccủamìnhcũngcầncótháiđộthànhthật.Khitachưabiếtcáchtháogỡđúngđắnthìhãyquansátnónhưchínhnóđanglà.Đừngbắtépnóphảithếnàyhaythếkia.Cáinhìnthànhthậtấythườngđượcgọilàtrựcgiác-nhìnnhưmớinhìnlầnđầutiên.Đólàcáinhìnchưađiquasựnhồinặncủatâmtưởng,cáinhìnkhôngmangtheotháiđộbảovệcáitôicủamình.Loạitrừđượctháiđộyêuthíchhayghétbỏtrongkhiquansáttâmmìnhthìchắcchắntasẽthấyrõchântướngcủanó.Tasẽthấyrõnguyênnhânsâu

xanàođãthúcđẩyvàtạonênnhữngtâmlýmìnhđangcó.Chỉcầnimlặngvàthongthảquansátnhưxemcuốnphimđangtừtừmởrathìtasẽthấuhiểuđượctừngmảnhtâmlýtừthôlậuđếntinhtế.Điềunàyphảicầnđếnquátrìnhluyệntậpkiêntrìchứkhôngthểnàothànhcôngmauchóngđược.Tuynhiên,khitabắtđầuthànhthậtvớichínhmình,chấpnhậnnhữnggìmìnhđangcórồimớitìmcáchtháogỡthayvìphủnhậnhayđànáp,thìđóđãlàbướctiếncựckỳquantrọngcủacôngtrìnhchuyểnhóatâmtínhrồi.

Trongquákhứ,tacũngđãtừngquyếttâmcảithiệnmình.Nhưngtrảiquanhiềunămthángmàtachẳngtiếnđượcbướcnào,đôikhilạicònbịluisụt.Nguyênnhânlớnnhấtlàdotachỉdùngtoànýchí,khôngchấpnhậntrìnhđộmìnhđangcó.Thậmchí,tacònkhinhghétbảnthânmình,luônmặccảmkhinhìnthấynhữngnănglượngxấuxuấthiệntrongtâm.Nênnhớ,đólàkếtquảcủalốisốngthiếutỉnhthứccủachínhta.Takhôngthểralệnhnóphảithayđổingaykhitachưathậtsựtậpluyệnvớicôngphuvàthờigianđủlâu,đểtạodựngchomìnhmộtthóiquenmớibềnvững.Chonên,điềukiệnquantrọngnhấtđểchuyểnhóanhữngthóihưtậtxấutrongchínhmìnhlàtacầnphảithấuhiểuvàchấpnhậnchúngnhưmộtphầncủaconngườimình.Màmuốnthấuhiểuchúng,cáchhaynhấtlàtaphảinhẹnhàngvàthânthiệnvớichúng.Thậmchíphảixemchúnglàbạn.

Nhữngngườiđượcnhândanhlàđạođứchaytuhànhlâunămthườngdễmắcvàocáibẫynày.Họđemhếtsứcbìnhsinhrađểcốgắngtrởthànhthánhthiện,trongkhikhoảngcáchgiữasựthánhthiệnvàtrìnhđộhiệntạicủahọcònkháxa.Đôikhi,chínhlòngháohứcmuốntrởthànhthánhthiệnđãchekhuấttâmthứccóthậtcủahọ.Họngưỡngmộrồitiêmnhiễmsâusắcnhữngkinhnghiệmquýbáucủanhữngbậctiềnbối,vôtìnhhọlạingỡđólàtrìnhđộcủamình.Họđangkhôngthểthathứvìlòngdạcònhẹphòivàcốchấp,màcứphấnđấudánvàotâmthứcmìnhnhãnhiệutừbi.Nênbềngoàituyđãthathứnhưngtronglònghọvẫncònđầysânhận.Tháiđộ"tựkỷámthị"nàylàbứctườngtrởngạirấtlớnchocôngtrìnhkhámpháchânlý.Muốntớiđượcchânlýthìphảisốngthậtvớichânlýấychứkhôngthểdùngsựthôngminhđểnắmbắt,tưởngtượng,haycốuốnnắntâmmình.

Dĩnhiên,khôngphảilúcnàotacũngcócơhộiđểquansáttâmmìnhmộtcáchthànhthật.Tacònphảiứngphógiaotếvớimọingười,cònphảitranhđấuđểcóthêmtiệnnghihưởngthụ,nêncólúc

taphảidùngđếnýchíđểtạmthờivượtquahoặccheđậyphiềnnãocủamình.Đượccáinàytaphảiđànhmấtcáikhác,đólàquyluậttấtyếucủacuộcsống.Song,tavẫncònkịpcứuchữatâmmìnhnếusaubuổitrìnhdiễnbấtđắcdĩấytabiếtnhìnlạivàtựnhắcnhởmìnhsẽcốgắngđểkhônglặplạilầnnữa.Đếnkhinàotaýthứcmạnhmẽđâulàgiátrịhạnhphúcchânthật,đâulàmụcđíchcaocảcủacuộcsống,thìchắcchắntasẽdànhnhiềucơhộihơnđểsốngvớicáitâmchânthậtcủamình.Tasẽsẵnsàngtừkhướcnhữnggìlàmphươnghạiđếnnhữnghạtgiốngquýbáutrongtâmhồnmình.Bởitabiếtrấtrõnhữnggìđượctạodựngtrênnềntảngkhôngchânthậtsẽkhôngthểtồntạilâubền.Vànóchínhlàchướngngạilớnlaokhiếntakhôngthểđếngầnvớinhauđược.

Nhưvậy,nghệthuậtsốngcaocấpnhấtkhôngphảilàtrìnhđộkỹxảouốnnắntâmmìnhthànhmộtkiểumẫutốtđẹpnàođómàkhôngcónềntảngcủasựchuyểnhóathậtsự.Từbâygiờ,tahãycốgắngluyệntậpthuầnthụckỹnăngthấyrõtâmmìnhởmọilúcmọinơi.Nhớkiêntrìquansátnónhiềulầnbằngtháiđộnhẹnhàngvàtừtốnmàđừngnhồinặnhayđànáp.Luyệntậpđượcnhưthếthìcơhộilàmchủđượcbảnthânmìnhrấtcao.Khilàmchủđượcbảnthân,tasẽcónhiềucơhộiđểnắmgiữhạnhphúctrongtầmtay.Tasẽkhôngcònthanoáncuộcđờinàysaocóquánhiềuđiềuphiềntoáihaymauchóngđổithay.Sốngđượcvớicáitâmhồnnhiênchânthậtlàtađãchínhthứchòađiệuvớisựvậnhànhcủavũtrụ.Đólàlốisốngcủabậctríthức,làướcmơcủabiếtbaongườiđãkhôngtìmthấygiátrịhạnhphúcchânthậttừnhữngtấntuồngđầykịchtínhcủacuộcđời.

Dùchưatìmthấyđượcconngườihồnnhiênchânthật,nhưngtatinchắcrằngnóvẫncònnguyênvẹnđóchứkhônghềtanbiếnđiđâu.Vìcónhiềukhitâmhồntathậtsựvắnglặng,khôngcònbóngdángcủanhữngthamcầuvàchốngđối,thìtabỗngnhìnthấynóhiệnvềtựachừngchưabaogiờxacách-"Cónhiềukhitừvườnkhuyabướcvề,bànchânairấtnhẹ,tựahồnnhữngnămxưa"(Phôipha-TrịnhCôngSơn).

XincảmơnđấttrờiChotôiđượcvềtôiBaonămlàmlữkháchThấmthíanỗiđauđời.

NguyênTắcNguyêntắcchínhlàthướcđokỷluậtsốngcủaconngười.

SựbảohộcầnthiếtTrongquátrìnhtiếnhóa,conngườiđãtìmranhữngđiềukiện

cầnthiếtgiúpchobảnnăngđượcthuầnphụcđểvươntớihạnhphúc.Tagọiđólànhững"nguyêntắcsống".

Bảnnăngcủaconngườivốnhướngtớisựhưởngthụ-yêuthíchcảmxúctốtvàtránhnécảmxúcxấu.Nhưngnếumuốnđạttớigiátrịbìnhanvàhạnhphúcbềnvững,thìtacầnphảithựctậpbuôngbỏnhữngcảmxúctốtkhôngcầnthiếtvàchấpnhậnnhữngcảmxúcxấucầnthiết.Nhữngđiềukhôngcầnthiếtthườngđượcgọilànhữngđiều"khôngnênlàm",vànhữngđiềucầnthiếtthườngđượcgọilànhữngđiều"nênlàm".Đólànhữngtrảinghiệmquýbáumànhiềuthếhệtrướcđãphảitrảnhữngcáigiárấtđắtmớiđúckếtđược.Đitheonhữngnguyêntắcấy,tuykhôngđượcsốngtheosựtùyhứngthoảimáicủamình,nhưngtasẽđỡphảimấtthêmthờigianvànănglựcđểthửnghiệm.Nhấtlàtacóthểtránhđượcnhữnglầmlỡđángtiếc.Chínhvìthế,nhữngaisốngtheonguyêntắcđúngđắnthìhọsẽluônđượcbảohộmộtcáchantoànvàluônmạnhdạnđitới.

Nguyêntắccòncótácdụngtạonênsựhòađiệugiữanhiềucáthể.Vìmỗingườivốnsởhữumộtnhậnthứcvàtậpquánsốngkhácnhau.Nhấtlàtâmtínhconngườicũngthườngxuyênbiếnđổi,nênphảicầncónhữngnguyêntắcđểquyđịnhmức"cânbằngcảmxúc".Thậtra,chỉcầntasinhhoạthaysốngchungvớimộtngườinữalàphảicónhữngnguyêntắccầnthiết,đểbênnàykhôngvôtìnhvượtquaranhgiớiđãquyđịnhcủabênkia.Bênkiadùthânthíchhayyêuthươngtatớimứcnàothìrốtcuộchọcũngchẳngphảilàta.Họcónhữngnhucầunhấtđịnhmàtabắtbuộcphảitôntrọng.Nhưvậy,sốngườisinhhoạtchungvớinhaucàngđông,sựkhácbiệtgiữanhậnthứcvàtậpquánsốngcànglớn,thìsốlượngcácnguyêntắccàngphảitănglênvàtrởthànhtiếngnóichuẩnmựccủađoànthể.

Cónhữngnguyêntắcđượcghichépvàcóngàybanhànhhẳnhòi,nhưngcũngcónhữngnguyêntắc"bấtthànhvăn".Vìđiềunàycòntùythuộcvàonhucầusinhhoạtcủacáccáthểvàmứcđộýthứctôntrọngnhau.Chonênnguyêntắcphảithườngxuyênthayđổichophùhợpvớitrìnhđộnhậnthứckhôngngừngtiếnbộcủaconngười.Cóthểnóinguyêntắcchínhlàthướcđokỷluậtsốngcủaconngười.Ngườisốngcónguyêntắclàngườicóbảnlĩnh,dámtựđặtmìnhvàonhữngkhuônkhổđúngđắnđểvươntớichân-thiện-mỹ.

Thếnhưng,nhiềungườilạighétnguyêntắc.Đólànhữngngườisốngbằngcảmtính,thíchthìlàmkhôngthíchthìkhônglàmmàbấtchấphậuquả.Họchorằngnguyêntắcchínhlàsựràngbuộc,làmmấtđisựtựnhiên.Ngườidễdàngthànhđạtbằngsựmaymắn(nhờđiềukiệnthuậnlợibênngoài),hoặcngườidựavàotàinăngbẩmsinh(khôngquamôitrườngrènluyện)thìcũngcóxuhướngcoithườngnguyêntắc.Thậmchí,họrấtdịứngvớinguyêntắc.Tathấynhiềungườithànhđạt,nổitiếnghoặccótàinăngnổitrộithìhọhaycólốisinhhoạtvàgiaotếkhácthường.Đôikhi,họcốtìnhkhôngđitheonhữngnguyêntắcchungđểtỏrasựkháclạđặcbiệtcủamình.Vớihọ,làmkhácngườilàmộtloạiđẳngcấp.Rồihọcứngangnhiêntrễhẹn,ănmặcdiêmdúa,phátngôntrịchthượng,haylàmnhữngchuyệnmàngườikhácphảipháthoảngnhưnghọlạitỏrathíchthú.Bởivìhọnghĩhọlàngôisao.Bâygiờxãhộicóthêmchứng"bệnhngôisao"tứclànhữngngườitựchomìnhcáiquyềnvượtqua"quyluậtcânbằngcảmxúc"củaxãhội.Họquênrằnghọcóđượcnhưthếlànhờvàosựquantâmvàủnghộcủacôngchúng.Nếuhọcứỷvàotàinăngmàthiếutôntrọngnhữngnguyêntắccănbảncủaxãhộithìsớmmuộngìhọcũngsẽbịtẩychayvàquênlãng.Màchỉcầnhọkhôngthểtỏasángnhưtrướcđâythìcôngchúngcũngsẽquaylưngvớihọngay.Quyluậtđàothảinàyngườinổitiếngcầnphảighinhớ.

VượtthoátnguyêntắcĐúnglàcuộcsốngluôncầncónguyêntắcđểgiúpmỗicáthể

thuầnphụcbảnnăngvàgiúpchocáccáthểsốnghòađiệuvớinhau.Nhưngnguyêntắccũngdochínhconngườiđặtranêncónhữngnguyêntắcgầnvớisựvậnhànhcủavũtrụ,vàcónhữngnguyêntắcsailầmhoặcchỉmanggiátrịtươngđốitrongmộtkhônggianhaythờigiannhấtđịnh.Thídụ"Gầnmựcthìđen,gầnđènthìsáng"là

nguyêntắcsốngrấtcầnthiếtvàgầnnhưbắtbuộcchonhữngaicòndễbịtậpnhiễmbởimôitrườngbênngoài.Nhưngvớingườiđãthậtsựvữngchãi,cóthể"hòanhậpmàkhônghòatan"thìnguyêntắcấykhôngcònhiệulựcvớihọnữa.Nóiđúnghơn,ngườiđãthậtsựtrưởngthànhthìphảivượtkhỏinhữngkhuônthướchạnhẹp,phảicóbảnlĩnhtiếpxúcvớimọiđốitượnghayhoàncảnhđểmởrộngkhônggianmàthựchiệnnhữngmụcđíchtolớn.Nhấtlàđểgiúpngườigiúpđời.

Cómộtchútiểuxuấtgiađãlâunhưngvẫnchưabỏđượcthóiquenăncắpvặt.Nhiềulầncáchuynhđệtrìnhbáolênsưphụ,thếnhưngchẳngthấysưphụphảnứnggìcả.Lầnnọ,chútiểutrộmmộtmónđồquýthìbịbắtquảtang.Cáchuynhđệliềnápgiảichúđếntrướcsưphụvàđồngthanhkiếnnghịphảiđuổichúđilậptức.Nếukhông,họsẽbỏđihết.Vịsưphụtrầmngâmhồilâurồigậtgùbảo:"Cácconmuốnđithìcứđi.Cácconđãýthứcvàchịutráchnhiệmđượcmọihànhđộngcủamìnhthìởđâucácconcũngcóthểsốngđược.Riêngchútiểunàycòndạikhờquá,cầnphảiởlạivớitađểđượctutậpthêm".Mọingườiđềubànghoàngtrướclờicủasưphụ.Nhiềungườiấmứcchorằngđólàhànhđộngbaochequáđáng,mộtngườimàlạiđánhđổivớicảtậpthể.Nhưngkhitĩnhtâmlạivànghiềnngẫmkỹthìaicũngnhậnratấmlòngbaolacủasưphụmình.

Tuviệnvốnlànơiđểmọingườiđếnnươngtựavàluyệntậpđểcảitàquychánh,chuyểnhóatệlậutrởthànhtốtđẹp,chứđókhôngphảilàtrungtâmtuyểnchọnnhữngconngườivốnđãđượcthanhcao.Bảnchấtgiớiluậtlàđểnhắcnhởvàngănchặnconngườikhôngtiếptụcpháttriểntínhxấumàthanhtịnhhóatâmhồn,chứkhôngphảilàkhuônvàngthướcngọcđểtônthờhaylàbứctườngkiêncốđểchiacắtgiữacáitốtvàcáixấu.Nếuaiphạmlỗicũngđềubịtrừngphạtđíchđángthìkhôngcógìlàgiáodụchaytutậpchuyểnhóanữacả.Thànhngườitốtlàcảquátrìnhphấnđấukhôngngừng,hẳnnhiênsẽcólúcđượclúckhông.Nênkhôngthểcăncứvàolúcchưaphạmlỗimàcholàtốt,haycăncứvàolúcphạmtộimàcholàxấu.Chuyểnhóathậtsựcáixấumớilàcốtlõicủasựtutập.

Dĩnhiên,khimộtngườiviphạmluậtlệthìtậpthểcóquyềnquyếtđịnhkhôngchohọởlại.Nhưngcâuhỏiđượcđặtralàtạivìtakhôngđủsứcđểgiúpđỡhọ,haytạivìtasợmìnhlàmsailuậtlệ?Đúnglàluậtlệkhiđãbanhànhthìphảiđượctôntrọngđúngmức.Nhưngnếutadùngluậtlệđểlàmthướcđotrìnhđộhiểubiếtvàthươngyêucủa

conngườithìchẳngphảioanứclắmsao?Luậtlệchỉphảnánhhiệntượng,cònsựhiểubiếtvàthươngyêuthìcóthểchạmtớibảnthểcủaconngười.Tabiếtrấtrõranhgiớigiữatốtxấuhaythiệnáccókhichỉcáchnhautrongđườngtơsợitóc.NgườikiahômqualàBồtát,nhưnghômnaycóthểtrởthànhDạxoa.VàngàymaihọcóthểtrởthànhBồtáttrởlạihaymãimãilàmDạxoalàcòntùythuộcvàosựnângđỡcủanhữngngườicóhiểubiếtvàtìnhthương.Đâylàmộtbàitoánrấtkhó-mộtbênlývàmộtbêntình.

Thựctế,khôngphảilúcnàotacũngmaymắngiảiquyếtvấnđềvừathấutìnhvừađạtlý,nhưngítrataphảicóchủtrươngvàhếtlòngxétcảhaimặt.Nếuthấymìnhbắtbuộcphảichọnlýđểbảovệsốđôngthìtađànhphảimấttìnhvớingườikia.Tuyquyếtđịnhấykhôngcósai,nhưngkỳthựctađãthấtbại.Mộtngườikhôngthểômấpđượclỗilầmcủamộtngườiđãlàthấtbạirồi,huốnghồchicảđoànthểtớimấychụcngười.Tạisaođoànthểkhôngcanđảmvượtquanguyêntắchayluậtlệmộtlầnđểnângđỡvàgiúpngườikiamộtconđườngthoát,vàrồicùngnhauchịutráchnhiệmchosựlinhđộngcủamình?

Nếutanóirằngởđâychỉcónguyêntắcvàluậtlệ,cócôngthìthưởngcótộithìtrừng,thìtuytabảovệđượcvàiquyềnlợitrongnhấtthờinhưngvôtìnhtađãđẩymứcchấpnhậnvàbaodungcủamìnhxuốngcungbậcrấtthấp.Cungbậcnàynếuđểlâungàynócóthểtrởthànhchaicứngvàmặcđịnh.Đànhrằngtrongchiếntrườnghaythươngtrườngthìbắtbuộctaphảituânthủtheonguyêntắchayluậtlệrõràng.Nhưngcuộcsốngđâuchỉcóchiếntrườngvớithươngtrường.Sửdụngnguyêntắchayluậtlệmộtcáchcứngnhắc,vôcảmthìđóchỉlàtháiđộbảovệsựyếuđuối,cốchấpvàhờhữngcủatamàthôi.Tađãtừngchứngkiếncónhữngbậcsinhthànhkhôngthểthathứchoconmìnhchỉvìhọsợmangtiếnggiáodụckhôngnghiêm.Hoặccónhiềubậcthầyđãlạnhlùngquaymặttrướcsựsámhốichânthànhcủangườihọctròchỉvìhọsợbịcườichêthiếukỷcươngnềnếp.Họbámchặtvàonguyêntắcđểcheđậytráitimthiếuđộlượngcủamình,màlạitintưởngđólàhànhđộngbảovệchânlý.Chonên,nguyêntắcnếukhôngkhéosửdụngthìnócóthểbiếnthànhthànhtrìlướisắtgiamhãmvàgiếtchếttìnhnhânáibaola.

Sốnglàđểđượctựdovàhạnhphúcchứkhôngphảiđểnắmgiữhaytônsùngnguyêntắc.Chỉkhinàotathấymìnhyếukémthìphảichấpnhậnnươngtựavàtôntrọngvàinguyêntắcđểkìmhãmsự

nôngnổicủabảnnăngvàtránhnhữnghậuquảđángtiếc.Cònkhitađãlàmchủđượcnhữngcảmxúchayphiềnnãocănbản,thìtacóthểsốngungdungtựtạivàsẵnsàngchịutráchnhiệmvềmọihànhvicủamình.Tuynhiên,tacũngcầnkiểmchứngtrìnhđộcủamìnhdướisựsoisángcủađạichúng,hayítnhấtlàcủanhữngngườithânđangsốngbêncạnh.Coichừngtađanglầmtưởnggiữanhucầusốngphóngtúngvớitinhthầnsốngvượtthoátnguyêntắc.Vàkhitađãthậtsựvữngchãirồithìnguyêntắchaykhôngnguyêntắcđềukhônggâyphiềnphứchaytrởngạichotanữa.Tacóthểthíchnghivớimọiđốitượngvàhoàncảnh.Bởitakhôngcònnhucầubámvíuquánhiềuởđiềukiệnbênngoài.Tađãtìmthấysứcmạnhtừtrongchínhtâmhồnmình.

Chonên,tahãythựctậpgiữ-nguyên-tắc-như-không-giữ-nguyên-tắc,vìtamuốnlàmgươnghaynhắcnhởkẻkhácchứriêngtađãvượtthoátnguyêntắcấyrồi.Vàtacũnghãythựctậpkhông-giữ-nguyên-tắc-như-giữ-nguyêntắc,vìtamuốnbỏcáitươngđốiđểđạttớicáituyệtđối.Đólànghệthuậtsốngmàtacầnphảithấutriệtnếumuốnvươntớiđỉnhcaocủahạnhphúcvànângđỡmọingười.Nênnhớ,nguyêntắcnàocũngchỉlàphươngtiện,tháiđộsốngvàứngxửvớinhaumớichínhlàgiátrịquantrọngnhấttrongcuộcđời.

ĐừngxâydựngnguyêntắcNhưthànhlũykiêntrìGiamhãmlòngtừáiĐúngsaicóđượcgì.

TùyDuyênKhảnăngtùyduyêncủatacànglớnthìsựthanhthảntrongtâm

hồnsẽcànglớn.

MuônsựtạiduyênMọisựmọivậttrênthếgianvàcảvũtrụnàyđềuđượctạothành

bởirấtnhiềuđiềukiện.Ngaycảhạtđiệntửlàđơnvịcựcnhỏcũngkhôngphảilàmộtthựcthểriêngbiệt,chúngluônởtìnhtrạngliênkết.Chínhvìmọicáthểđềuphảinhờvàovôsốđiềukiệnmớicóthểbiểuhiệnvàtồntại,nêntagọiđólàduyênsinh.Nhìnmộtcơnmưa,tabiếtcánhđồnglúavừatiếpnhậnthêmduyênlànướcvàtrênbầutrờicũngbớtđiduyênlàmây.

Tiếntrìnhđếnđicủaduyênsinhvôcùngkỳbí.Chúngkhônghềcótướngtrạngcốđịnh,hoặccókhichúngởdạngkhônghìnhtướng.Vìvậy,takhôngthểdùngconmắtbìnhthườnghaykỹthuậtcủakhoahọcmàcóthểthấyrõsựvậnhànhcủachúng.Trừphitacóthểvượtthoátđượcýniệmsailầmvềcáitôiriêngbiệtvàphávỡđượcranhgiớihạnhẹpấy,tầmnhìncủatacóthểvượtquaphạmvithờigianvàkhônggiancóthểtínhđược,thìtamớithấyrõtiếntrìnhhoạtđộngcủamọiduyêntừnơichínhmìnhvàvạnvậtxungquanh.Tuynhiên,mọiduyênđềutuântheonguyêntắcnhânquả,nêncòngọilànhânduyên.Nhânlàcáiđãxảyratrướcđó.Nghĩalàkhôngbaogiờcócáiduyênhoàntoànmớilạ,màluôncómộtsốduyênnhỏtrongđóđãtừnggặpgỡvàliênkếtvớinhaurồi.Vìthế,duyênhômnaycũngchínhlànhâncủatươnglai.

Ngườixưahaynóimuốnlàmnênviệcgìcũngphảihộiđủbayếutốquantrọng:thiênthời,địalợivànhânhòa.Thiênthờilàđiềukiệnthíchhợptừvũtrụđưatới.Địalợilàhoàncảnhxãhộiphùhợpvớiviệctalàm.Nhânhòalàsựyểmtrợnhiệttìnhcủamọingườixungquanh.Nhưngngườixưacònchorằngthiênthờikhôngbằngđịalợi,vàđịalợilạikhôngbằngnhânhòa.Cónhânhòathìsẽdễdàngcóđượchaiyếutốcònlại,vìyếutốnhânhòanằmngaytrongchínhta,tacóthểchủđộngđểtạoranó.Chỉcầntabuôngbỏbớttâmcaongạo

vàđốkỵ,hếtlòngkínhtrọngvànângđỡmọingườixungquanh-tứclàsốngcóphướccóđức-thìtựnhiêntasẽkếtnốiđượcvớihaiyếutốkia.Dùtacótàinăngvàbảnlĩnhđếnđâumàthiếumộttrongbayếutốnày,đặcbiệtlàkhôngthuphụcđượclòngngười,thìtakhôngthểnàothànhcôngđược.Nếucóthìcũngmauchóngsụpđổ.Nênnhớduyêncóhợpcótan,cóđếncóđi.Tađừngtinchắcrằngnhữnggìmìnhcóđượchômnaysẽtồntạimãimãi.Tuytakhôngthểhoàntoànchủđộngtạorahếtmọinhânduyênchomình,nhưngtacóthểtạorasựliênkếtđểnhânduyênduytrìhaytanrã.

Tâmtacũnglàmộtcơchếrấtkỳbí.Mỗiýniệmtốtsẽphátsinhravôsốnănglượngtốtvàmỗiýniệmxấusẽphátsinhvôsốnănglượngxấu.Chúngsẽliênkếttrựctiếpvớinhữngnănglượngtốthayxấukhácđangbàngbạckhắpnơitrongvũtrụ,vàđếnkhigộpđủnhânduyênthìchúngsẽtạonênnhữnghiệuứnglớnđếnkhôngngờ.Vìthế,tâmtachínhlànguồngốctạorahầuhếtnhânduyênthíchứngchota.Nhưngnếukhôngđủsứcpháthuyđượcưuthếcủatâmđểbồiđắpthêmchonhânduyênmìnhđangcó,thìtaphảiđànhchấpnhậnđểnhânduyênrađi.Tháiđộnàychínhlàtùyduyên.Ngoàira,khôngmongcầubấtcứnhânduyênnàokháccũnglàtháiđộtùyduyên.

Tùyduyênlàvuilòngchấpnhậnnhữnggìxảyratronghiệntại,tạmngưngtranhđấuvàbìnhthảnchờđợinhânduyênthíchhợphộitụ.Nhiềukhichínhtháiđộngưngtranhđấuvàbìnhthảnchờđợilạilànhânduyênquantrọngđểkếtnốivớinhữngnhânduyêntốtđẹpkhác.Đừngquên,mộtviệcthànhcầnphảihộitụhàngtriệunhânduyên,chỉcầnthiếumộtduyênthìnócũngcóthểbấtthành.Nếutacóhiểubiếtsâusắchaytừngtrảinghiệm,thìtrongvàitrườnghợptacũngcóthểđoánbiếtđượcmìnhnênlàmgìvàkhôngnênlàmgì,đểchonhânduyêntốthộitụđầyđủtrởlạihaynhânduyênxấusớmtanbiếnđi.

Tathườnggọinhânduyêntốtlàthuậnduyênvànhânduyênxấulànghịchduyên,tứclànhữngđiềukiệncólợivàbấtlợichota.Cónhữngduyênthuậnvớitanhưnglạinghịchvớikẻkhác,vàcónhữngnhânduyênthuậnvớikẻkhácnhưnglạinghịchvớita.Đólàchỉnóitrongphạmviconngười,trongkhinhânduyênvốnluônxảyravớivạnvậtởkhắpnơitrongvũtrụ.Bảnchấtcủanhânduyênthìkhôngcóthuậnnghịch,tốtxấu.Nóchỉhộitụhaytanrãtheosựthíchứnggiữacáctầnsốnănglượngphátratừmọicáthểmàthôi.

Thóiquencủahầuhếtchúngtakhiđónnhậnthuậnduyênthìluôncảmthấysungsướngvàrấtmuốnduytrìmãinhânduyênấy.Cònkhigặpphảinghịchduyênthìluôncảmthấykhóchịuvàtìmcáchtránhnéhayloạitrừ.Nhưngchưahẳnthuậnduyênsẽđemlạigiátrịhạnhphúc,haynghịchduyênsẽmangtớikhổđauthậtsự.Nhiềukhinghịchduyênđưatớisựtrưởngthành,cònthuậnduyênlạidễkhiếntayếuđuối.Cókhithuậnduyênbanđầunhưnglạibiếnthànhnghịchduyênsaunày,haynghịchduyênbâygiờnhưnglạilàthuậnduyêntrongtươnglai.Tấtcảđềutùythuộcvàobảnlĩnhvàtháiđộsốngcủata.Dođó,takhôngcầnphảikhẩntrươngthayđổinhữngnhânduyênmàmìnhkhônghàilòng,haycốgắngtìmkiếmnhữngnhânduyênmàmìnhyêuthích.Khitâmtađãvữngchãiđủđểtạoranhữngnhânduyênanlànhthìnhữngnhânduyêntươngứngsẽtựđộngkếtnốimàthôi.Màthậtra,khitìmđượcsứcsốngtừnơichínhmình,tasẽkhôngcònquantrọngđiềukiệnbênngoàinữa.Nhânduyênnàocũngđượccả.Rấttựtại.

TùyduyênphảibấtbiếnTùyduyêncònlàtháiđộbiếttậndụngnhữngnhânduyênmới

mẻđanghộitụtronghiệntạiđểgiảiquyếtvấnđề,haytạonênnhữngđộtphátốtđẹphơn.Nósẵnsàngbỏquanhữngdựtính,kểcảnhữngkhuônthướcđãđượcđặtđểtrướcđây.Tháiđộnàychỉcóởnhữngkẻbảnlĩnhvàvữngchãithậtsự.Họphảiđảmbảophẩmchấtkhôngnhữngkhôngbịthayđổimàcòntuyệtvờihơntrướckhihànhđộng.Điềunàykháchẳnvớisựbùngvỡcủacảmxúc-quyếtliệtlàmchođượcnhưýrồimauchóngchánnảnvàbuôngxuôi.

Nhàthiềncómộtcâuchuyệnrấtthúvị.Haisưhuynhđệnọtrênđườngduphươnghóađộ,bỗngthấymộtcôgáiđangloayhoaytìmcáchđiquadòngsuốichảyxiết.Ngườisưhuynhliềntiếntớihỏi:"Nàycô!Côcómuốntôicõngcôquabờbênkiakhông?".Côgáivôcùngmừngrỡgậtđầuđồngý.Saukhiquaconsuốirồi,haihuynhđệtừgiãcôgáivàtiếptụccuộchànhtrình.Điđượcmộtđỗiđường,ngườisưđệkhôngkiềmchếđượcnữabènbứcxúclêntiếng:"Saosưhuynhlạilàmnhưvậy?".Ngườisưhuynhngạcnhiênhỏi:"Làmchuyệngì?"."Thìchuyệncõngcôgáihồinãyđó,chúngtalàngườixuấtgiatuhànhkiamà!"-ngườisưđệhơicáugắt.Ngườisưhuynhmỉmcười,vỗvaingườisưđệ:"Tađãđểcôgáiấylạibênbờsuốirồi,

saosưđệcònmangtớiđây!".

Ngườisưđệkhônggiúpcôgáiquasôngthìkhôngcógìsai.Vìtrìnhđộtutậpcủangườisưđệcònyếukém,cầnphảigiữgìngiớiluậtnghiêmchỉnhđểtâmhồnkhôngbịkhuấyđộngmàdễdàngthiềnđịnh.Nhưngcáisaicủangườisưđệlànghĩngườisưhuynhcũngcùngtrìnhđộnhưmình,cũngphảigiữsựthựctậpynhưmình,nênđãbấtmãnvớiviệcsưhuynhgiúpđỡcôgái.Đànhrằngsựthanhtịnhtâmhồnlàyêucầubắtbuộcđốivớingườiđãxuấtgiatuhành,nhưngđókhôngphảilàmụcđíchsaucuốicủasựtuhành.Tuhànhđâuphảicốtđểbảovệgiớiluậtchothậttrongsáng,cònaikhổmặcai.Giớiluậtmàchỉbảovệchomỗisựthanhtịnhthôithìgiớiluậtấychỉdànhchonhữngkẻsốngvìbảnthânhaycònquáyếukém.Nókhôngcógiátrịthíchứngchonhữngngườiđãcóđủbảnlĩnhbấtđộngtrướcnhữngxáođộngcủahoàncảnh.Chonên,takhôngthểcăncứtrênvàihiệntượngbênngoàiđểthẩmđịnhmàkhôngsuyxétđếnđộngcơvàkếtquả.Vấnđềlàsauhànhđộngđộtpháấythìhọđánhmấtchínhmìnhhaynângcaophẩmchấthơn.

Câunói"Tađãđểcôgáiấylạibênbờsuốirồi,saosưđệcònmangtớiđây?"đãxácđịnhphầnnàotrìnhđộbấtnhiễmcủavịsưhuynh.Tấtnhiên,phảicầncóthêmnhữngkiểmchứngthựctếkhácthìtamớiđủtinvàokhảnăngtùyduyênmàkhôngthayđổiphẩmchấtcủamộtngườinàođó.Bởivìcónhiềungườirấtthíchđộtphá,nhấtlànhữngngườitrẻ.Họluônmuốndùnghếtnănglựcđểnắmbắtnhữngnhânduyêntronghiệntạiđểlàmnênkỳtích,nhưngsốngườithànhcôngthìrấtítỏi.Hầuhếtgặpthấtbạilàdohọđãquátựtin,đánhgiáthấphoàncảnh,bịthamvọngchiphối,bịthóiquenthayđổilậptrườngkíchđộng,hoặckhôngbiếtmìnhđangchiềutheosựtùyhứng.Tuyhọcũngtùyduyênnhưnglạibiếnmất.

Thayđổichiếnlượcbấtngờ,vượtquanguyêntắcquantrọng,bấtchấpsựcảntrởcủanhữngngườixungquanh,nhưngcuốicùngkhôngđạtđượcmụcđíchmàcònphảitrảnhữngcáigiárấtđắtthìđólàvếtthươngtâmlýrấtnặng.Vếtthươngấysẽkhiếntađánhmấtniềmtinnơibảnthânvàtrởnênrấtdịứngvớinhữngthayđổisaunày.Chínhvìhậuquảkhólườngnhưthếnênngườitừngtrảichỉthíchlốisốngbìnhthường,giữtheokhuônthướcchoyênổn.Nhưngcuộcđờiđâuphảilúcnàocũngbìnhthường.Sẽcólúctabuộcphảivượtthoátsựbìnhthườngấymớicóthểcứulấybảnthânhaygiúpđỡđượckẻkhácthìtaphảilàmsao?Thếnên,trangbịsẵnmộtkhả

năngđủlớnđểứngphótrướcnhữngnghịchcảnhlàhànhđộngcủanhữngkẻtrảinghiệmvàcóhiểubiếtsâusắc.

ThiềnsưTrầnNhânTôngthờinhàTrầncủaViệtNamđãtừngkhuyên:"Ởđờivuiđạophảitùyduyên/Hễđóithìănmệtngủliền"(Cưtrầnlạcđạothảtùyduyên/Cơtắcxanhềkhốntắcmiên-Cưtrầnlạcđạo).Nghệthuậtgiữgìnsựthanhthảntrongtâmhồnngaygiữabaosựphiềnnhiễucủađờithườngchínhlàtháiđộtùyduyên.TheothiềnsưTrầnNhânTông,tùyduyêncónghĩalàđóithìănmệtthìngủ.Nhưngănraănvàngủrangủ;việcnàoraviệcấy,khôngtrộnlẫnnhau,khôngthấyviệcnàoquantrọnghơnviệcnào;việcnàođếntrướcthìgiảiquyếttrước,khôngnônnóngkhôngbângkhuâng.Mớinghequathậtdễ,nhưnglàmđượcthìrấtkhó.Taphảithayđổinhữngthóiquenrấtlâuđờinhưvộivàng,lolắngvàsợhãi.Ngaycảnhữngkẻsốngtrongchốnunhàncũngvẫncònđầydẫynhữngkhắckhoảimongcầuthìđừngnóichitađangsốnggiữachốnlaoxao.

Lẽdĩnhiên,khôngaibắtbuộctaphảitùyduyên.Nhưngkhảnăngtùyduyêncủatacànglớnthìsựthanhthảntrongtâmhồnsẽcànglớn.Nếutavẫncòntiếptụcđitìmhạnhphúcởbênngoàithìchắcchắntasẽmãicònmongmuốnvàápđặtnhânduyênthuậntheoýmình.Chỉkhinàotađãtìmthấygiátrịhạnhphúcchânthậtnơichínhmìnhthìtamớichấpnhậnđượcmọihoàncảnh.Hòanhậpmọihoàncảnhđểgiúpngườigiúpđờimàkhôngbịhòatan,đóchínhlàmẫungườilýtưởngnhấtcủaxãhộitrongmọithờiđại.

ĐếnđitrongthanhthảnKhôngchọnlựanhânduyênĐôngtànrồixuânlạiKhôngbớtcũngkhôngthêm.

TuyệtVọngHyvọngcóthểdễdàngtrởthànhthấtvọng,nhưngtừthấtvọng

đếntuyệtvọnglàmộtkhoảngcáchrấtlớn.

LạcmấtcáitôiSốngtrongđờisốngthìphảicóhyvọng.Tinvàongàymaitốtđẹp

hơnlàphươngcáchrấtcầnthiếtđểcứurỗilinhhồntavượtquanhữngcơnđauhụthẫng,haytrướcthựctạiquácayđắng,phũphàng.Nhưngnếutađổdồnhếtnănglượngvềmộtphía,cũngnhưtađemhếttàisảncủamìnhrađểđánhmộtcanhbạcsaucùng,màlỡcanhbạcấythấtbạithìcuộcđờitakểnhưkhôngcòngìnữađểsống.Thậtkhôngcógìlạclõngchobằngkhitakhôngcònbiếttintưởngvàođâu.Đúnghơnlàtráitimtakhôngđủsứcchứađựngcảmxúchụthẫngquálớnmàtrướcnaynóchưatừngxảyravớita,haytachưahềchuẩnbịtrước.Cáitôivìkhôngcònchỗbámnênnórơivàokhoảngtrốngchơivơi,lạclõngmàkhôngđịnhdạngđượcchínhmìnhvàmọithứxungquanh.

Khituyệtvọng,tâmtrởnênlumờhơnbaogiờhết.Tanhìnmọithứbằngconmắtbiquan,chánchường,cócảmtưởngnhưtrênđờinàykhôngcònđiềugìýnghĩavàđángtintưởngnữa.Nhưngsựthậtlàđấttrờivẫnđangômấpta,nhữngngườithânyêuvẫnluônbảobọcta,nhữngđiềukiệnthuậnlợivẫnđangtồntạiquanhta.Chỉvìtâmtađangbịvướngkẹtvàomộtđốitượnghấpdẫnnàođóvàvôtìnhtựđồnghóacảđờisốngcủamìnhvớiđốitượngấy.Nghĩalàtrongkhiđặtniềmtinvàoaiđó,tađãdễdãidồnhếtnănglượngcủamìnhvềphíađốitượngấy.Lốitintưởngnàyđãkhiếntatựgiớihạnhoặcchấmdứtsựliênkếtcầnthiếtvớinhữngđốitượngxungquanh.Tađãrơivàothếmấtcânđốingaytừkhigửiniềmtinchokẻkhác,nênlỡđốitượngấytanbiếnthìđươngnhiêntacũngsụpđổtheo.Takhôngcònchỗđểbám.Cáitôidườngnhưbịđánhcắp.

Taquênrằngsựthấtbạivềdanhvọng,tìnhyêuhaylýtưởngcũngchỉlàmộtphầncủađờisống.Tacònrấtnhiềulýdođểsống,đểhyvọng.Hyvọngcóthểdễdàngtrởthànhthấtvọng,nhưngtừthất

vọngđếntuyệtvọnglàmộtkhoảngcáchrấtlớn.Khôngphảiaithấtvọngcũngđềutrởthànhtuyệtvọngvàkhôngphảiaituyệtvọngcũngđềuchếtchìmmãitrongkhổđau.Ngườicóhiểubiếtluônxemthấtbạilàbàihọckinhnghiệmđểgópphầnvươntớithànhcông.Họtinrằngnhữnggìđãkhổcônggầydựngthìkhôngbaogiờmất.Nósẽchuyểntừdạngnàysangdạngkhác,hoặcđangbảolưuởmộtdạngvôtướngnàođóđểchờđợinhữngyếutốkhácđếnkếthợp.Nhờcónộilựcvữngmạnh,nênhọluônsẵnsàngchấpnhậntổnthấtnặngnềmàkhônghềthanvanhaybỏcuộc.Vìhọbiếtconngườicủamìnhvĩđạihơnnhữnggìchưathểhiệnđượchoặcđãbịlấyđi.Điềuquantrọnglàhọchưatừngđemcuộcđờimìnhrađặtcượchayraobán.

KhôngbiếtđivềđâuThếnhưng,phầnlớnmọingườikhirơivàovựcthẳmkhổđau

tuyệtvọngđềumuốnbuôngxuôitấtcả.Nếutacótrongsốđóthìhãytựvấnmình:Thậtraaiđãkhiếntaranôngnổinày?Nếutađãxácđịnhthủphạmchínhlàngườikiathìcũngnêntựhỏithêmrằng:Ngườikialàaimàcóquyềnthaotúngcuộcđờitadễdàngnhưvậy?Họchỉcóthểlàmchotađaunhưnghọkhôngcóquyềnlàmchotakhổ.Tanênnhớrằngthânmạngnàykhôngphảilàcủariêngtanêntakhôngcóquyềncoithườnghayhủyhoạinó.Sựthậtlàchamẹ,anhchịem,bạnbè,nhữngbậcânnhânvàcảtổtiênhaygiốngnòicũngđềuđangcómặttrongtừngtếbàovàhơithởcủata.Họđangcùngtađivềtươnglai.Tangãxuốngthìhọcũngsẽngãtheo.Tươnglaitarasaothìmộtphầnhọcũngsẽtrởthànhnhưthếấy.

Dẫubiếtrằng,khichọnđếncáichếtlàtađãchịukhổđauđếnmứccùngcựcrồi;tráitimcủatanhưsắptanvỡvìkhôngthểchịunổiniềmđauquálớnđangđèxuống.Nhưngsuychocùngthìtavẫnđanglàmmộtquyếtđịnhrấtíchkỷ.Tachỉmuốntìmcáchtrốnthoátcơnbãocảmxúcđangđènặngbảnthânmàchínhtacũngcóphầntráchnhiệmlớntrongấy.Tacứtưởngrằngmìnhlàkẻkhổđaunhấttrênđời,nênmọingườicầnphảitôntrọngvàkhôngcóquyềntráchgiậnmình.Đúnglàkhôngainỡtráchgiậnmộtkẻđangkhổ.Nhưngtakhôngcóquyềnlàmchonhữngngườithânyêucủatakhổchỉvìtađãbịkẻkháclàmchomìnhkhổ.Vàliệutacóyênvuinơithếgiớixalạnàođókhitâmhồntavẫncònđầyrẫynhữngoánhậnchưanguôivàtráchnhiệmlàmngườivẫncòndangdở?

Khôngcócáitươnglainàotáchlìavớihiệntạicả,hiệntạinhưthếnàothìtươnglaicũngđồngtínhchấtnhưthếấy.Khổđautừtráitimthìliệuphápchữatrịcũngtừtráitim.Tađừngtiếptụctruycứukẻđãlàmkhổmìnhđểđòihỏi,trừngphạt,haytìmmộtnơimàmìnhcholàbìnhyêntuyệtđốiđểlẩntránh.Dùcólàmđượcchuyệnấythìvếtthươngtrongtacũngkhôngthểnàolànhlặnđược.Cáchđóchỉlàmthỏamãncơncảmxúcnhấtthời,bởitakhôngbaogiờlấylạiđầyđủtấtcảnhữnggìđãmất.Hãybìnhtâmnhìnkỹlại.Nhiềukhitakhôngthoátkhỏivựcthẳmkhổđaukhôngphảivìtakhôngđủsức,màcóthểvìtađangmuốntựgiammìnhtrongtìnhtrạngthêthảmấyđểkíchđộnglươngtâmcủangườikianhưmộtkiểutrừngphạt.Hoặccóthểvìtamuốnchìmđắmtrongcảmxúcquặnđauấyđểtựthươnghạibảnthânmình.Ngườitathườnggọiđólà"thúđauthương".

Khirơivàocảmxúckhổđauquálớn,mộtkẻvừayếuđuốivừachỉbiếtlonghĩchobảnthânthìthườnglấyđauthươngđểgặmnhấmrồithanthântráchphận,chứkhôngtíchcựctìmlốithoát.Họthíchnằmcoronhưcontômđểnghenhữngbảnnhạctìnhsầuđứtruột.Hoặchọthíchngườikháctướitẩmvàonỗikhổniềmđaucủamình,bằngcáchcôngnhậnmìnhlàkẻkhổđaunhấttrênđờivàrấtđángtộinghiệp,chứkhôngchịuchoaikéomìnhrakhỏivựcthẳmđentốiấy.Đócũnglàmộtdạngtrầmcảm-thíchgiamcảmxúcởcungbậcthấpđểthỏamãnmặccảmthuasút.Thậtra,trongsâuthẳmthìđócũnglàcáchđểloanbáochomọingườibiếtvềcáikhổđaumàtađanggánhchịu,nhưnglạimuốnđượcxótthươnghơnlàcứugiúp.Muốngiúpta,phảicókhảnăngđưatatrởvềđúngvịtrícăngđầyniềmhyvọngnhưbanđầuthìtamớithấytựtin.Cònkhông,thàcứđểtanhưvậy.

RáccũnglàhoaTrongbàihátTôiơiđừngtuyệtvọng,nhạcsĩTrịnhCôngSơnđã

đưaragiảiphápchữatrịrấtđúng:"Emhồnnhiênrồiemsẽbìnhminh".Phảitrảinghiệmnhiềulắm,phảiđứnglêntừnhữngkhổđautuyệtvọngthìnhạcsĩmớiđúckếtđượcnhưthế.Trướcđó,nhạcsĩcũngđãkhẳngđịnh:"Emlàtôivàtôicũnglàem".Emlàtâmlýtuyệtvọng,làmộtbiểuhiệnnhấtthờicủacáitôirộnglớn.Khôngthểchorằngtuyệtvọnglàtoànbộconngườicủata.Dùnóđangkhốngchếtatrongmọisuytưvàhànhđộng,nhưngbảnchấtcủanóvẫnlàvôthườngnhưmọihiệntượngtâmlýkhác.Sớmmuộngìnócũngsẽtan

biếnthôi.Điềukỳdiệulànhờchuyếntrôidạtđếntậncùngmiềnđaukhổấymàtakhámphárađượcbảnchấtcủamọiphiềnnãođềukhôngcóthật,vàchúngcũngkhônghềcótêngọigìcả.Chúngchỉlànhữngphảnứngchốngtrảnhấtthờicủacáitôiyếuđuốivàcònthiếuhiểubiếtvềchínhmình.Nhưngnhờnhữngphảnứngmạnhmẽấy,tamớithấyrõhếtnhữngyếukémsâusắccủamìnhmàkịpthờigiúpđỡvàthayđổicáchsống.Cóthểnói,nếukhôngcóphiềnnãothìsẽkhôngbaogiờcósựgiácngộ;nếukhôngcóemtuyệtvọnghômquathìsẽkhôngcótôivữngchãihômnay.Bởiemlàtôivàtôicũngchínhlàem.

Cũnggiốngnhưđemrácchuyểnhóathànhphânhữucơđểnuôihoa,gópphầnlàmrahoa.Hoatrởthànhrácmàráccũngcóthểbiếnthànhhoa.Thànhra,ranhgiớigiữaemtuyệtvọngvàtôicáchnhauchỉtrongđườngtơsợitóc.Khilạclõngthìembédễhờndễkhócnămxưatrỗidậy,nhưngchỉcầnsựtỉnhthứctrởlạithìcáitôivữngchãisẽđượcgọivề.Tamuốnđờisốngcóbìnhminh,muốnvượtthoátcơnđautuyệtvọngthìtaphảitrởvềlàmmớitâmhồnmình,chứđừngrượtđuổitheokẻkhácđểtrừngphạthaybámvíu.Giảipháphaynhấtvàduynhấtlàphải"hồnnhiên"-sốngđượcvớiconngườichânthậtvốncócủamình.Đólàconngườichưatừngđónnhậnnhữngvaivếcủacuộcđời,chưatừngbiếtcheđậyhaytrìnhdiễn.Conngườiấynhìnđâucũngbằngánhmắttrongsuốtnhưbéthơ,chứkhôngmangtheomàusắcphatạpcủanhữngthànhkiếnvàđịnhkiến.Chỉcầncanđảmbuônghếtmọitranhđấu,tạmthờiluivềmộtkhônggianyêntĩnhvàgầngũivớithiênnhiên,dànhhếtnănglựcđểchămsóclạitừngdòngcảmxúchaysuytưcủamình,tiếpxúcthậtsâusắcvớinhữnggìđanghiệnhữubênmìnhbằngtháiđộcởimởvàthươngyêuthìembéhồnnhiênsẽtừtừhiệnra.Embéấysẽkhôngcònthấygìlàtổnthươnghayđaukhổnữacả.Đóchínhlàtácphẩmhàihòanhấtcủavũtrụ.

Tahãytinvàovôthường-mọithứrồicũngsẽđổithay.Tasẽkhôngcòntâmlýtuyệtvọngvàngườikiacũngsẽkhôngcòndạikhờmàlàmchotakhổnữa.Bởivìtrongtavàngườikiatuycóchấtliệurất"trầngian",nhưngcũngđôikhilạithấy"yêuquáđờinày".

TạơnđờimầunhiệmTạoduyêncórồikhôngHếtkhôngrồilạicó

Chongàymớiđơmbông.ĐừngbuồnnhìnxơxácĐờicầnchútđổithayHoaxưarồithắmlạiVườncũngáthươngbay.

NiềmTinTựáivàthiếutựtinchínhlàhaithủphạmthườngxuyênđánh

cắpniềmtintadànhchokẻkhác.

TinngườiSốngvớinhauthìphảitintưởngnhau.Dùtavớingườikiakhông

phảilàliênhệthânthích,nhưngnếutagửiniềmtinchonhautứclàtađãthểhiệnlòngkínhtrọngvàcôngnhậnsựcómặtcủanhautrongcõiđờinày.Vìkhitintưởngvàomộtđốitượngnàođótứclàtađãthấyđượcgiátrịđíchthựccủahọ,dùnhữnggiátrịấyđãbộclộrabênngoàihayvẫncònđangtiềmẩn.Dovậy,đểđặtniềmtinvữngchắcvàomộtngườinàođóthìbắtbuộctaphảicócáinhìnthấuđáovàobảnchấtcủahọ,chứkhôngchỉcăncứvàohiệntượng.Vìmọihiệntượngđềukhôngngừngbiếnđổitheothờigian,cóthểnósẽxấutệhơnhoặcsẽtốtđẹphơn.Đólàsựvôthường-tínhchấttựnhiêncủavạnsựvạnvật.

Khinhìncánhrừngthuláđổ,nhữngngườicótâmhồnthisĩdễthấylòngmìnhchùnxuống,buồnbã,vàcókhisầuúanhưnhữngchiếcláđangrơirụngtheotừngcơngió.Họnghĩrằngmùathuđangchếtdần,mùathusẽkhôngcònnữa.Đólàcáinhìnbịgiớihạn,đóngkhung,chỉthấymùathutrongsắcdiệnhiệntại.Họkhôngbiếtrằngbảnchấtcủamùathucũnglàmùahạ,mùađôngvàcảmùaxuânnữa.Tagọitênmùathulàđểphânbiệtsắcmàuvàcảquátrìnhhìnhthànhcủachiếclátheothờitiết,chứkhôngphảitachorằngmùathulàcáigìđótồntạiriêngbiệtvớinhữngmùakhác.Sựthậtmùathukhôngbaogiờchết,nóchỉbiếnđổitừdạngnàysangdạngkhác.Cóaiphủnhậnrằngnhữngchiếclámùaxuânhiệntạihoàntoànkhôngphảilàsựtáisinhcủanhữngchiếclámùathutrướckhông?Nêntahãytintưởngvàomùathu.Mùathusẽtrởlại.

Cuộcsốngđangtrôitheohướngbonchen.Aiaicũngtranhthủtíchgópthậtnhiềuquyềnlợichobảnthân,đếnmứcđôikhiphảidùngtớinhữngchiêuthứctinhxảo,kểcảsựdốitrá.Chonênthậtkhókhănđểtađặtvàoaiđóniềmtincủamình.Chỉcầnngườikia

khôngthànhthậtvớitamộtlần,hayhọcónhữngcửchỉkhóhiểuhoặcnhữngcâuchuyệnthiếucơsởchứngminhthìtađóngbítngaycánhcửaniềmtin.Tanghĩrằngthàkhôngtinthìtốthơn.Tứclàthàtakhôngchấpnhận,khônghợptác,khôngthiếtlậpquanhệsâusắcvớingườikia.Tuytakhôngđượcthừahưởngquyềnlợitừhọ,nhưngítratacũngkhôngbịgạtgẫmhaylợidụng.Dườngnhưkhiđặtniềmtinchoai,tacũngđềumongmuốncóthêmquyềnlợi.Ítnhấtlàtacóthêmđiểmtựachotâmhồnđanglạclõng,chứkhôngphảiđểchiasẻhaynângđỡđốitượng.Nênkhiđốitượngấykhôngthểtỏasángnữathìtalậptứcrútlạiniềmtin.Niềmtinnhưthếchỉlàsựíchkỷ,khôngaicầnđến.

Đànhrằngvìđểbảovệquyềnlợichobảnthân,nênđôikhitacũngcầnphảisuyxétcẩnthậnkhitraogửiniềmtin.Song,cuộcsốnglàtươngtác,làliênhệ,làphảicótráchnhiệmnângđỡnhaumớicóthểgiữđượcthếcânđốivàhòađiệulâubền.Vìthếtaphảibiếtnghĩchokẻkhác,tintưởngkẻkhác,đểgiúphọcóthêmniềmtinvàobảnthânmàvượtquahoàncảnhkhókhănhaytrởlựctrongchínhhọ.Hãynhìnlạimình.Chắctavẫnchưaquên,đãcónhữnglúctahụthẫngniềmtinvàocuộcsốngđếnmứctuyệtvọng.Nhưngthậtmaymắnkhicóđượcmộtngườirấttintưởngởta.Dùhọchỉtraochotaánhmắtcảmthônghayvàilờiđộngviênanủi,cũngđủkhiếntaấmápvàcóthêmsứcmạnhđểtiếnbước.Chonênkhikhôngthểtinvàoaithìtahãytựhỏimìnhcóđangvướngkẹtvàonhậnthứcsailầmnàovềhọkhông,cóthànhkiếnvớinhữngvụngvềhaylầmlỡcủahọtrongquákhứkhông,cólosợhọkhôngmanglạiquyềnlợichotamàcònlợidụngtakhông,cóphảivìhọthiếukínhtrọnghaylàmtổnthươngtakhông,haycóphảivìtađangthiếuniềmtinvàochínhbảnthânmình?Quảthật,tựáivàthiếutựtinchínhlàhaithủphạmthườngxuyênđánhcắpniềmtincủatadànhchokẻkhác.

Chỉtrừtrườnghợptavộivàngtinkẻkhácvìnhữngưuđiểmnổibậtcủahọđãđánhtrúngvàocảmxúcyêuthíchnhấtthờicủata.Tứclàdoyêuthích,vướngmắctìnhcảm,muốnsởhữuđốitượngmàtađãdễdãiđặttrọnniềmtinchohọ.Đólàthứniềmtinnôngnổi,mùquáng,rấtthườngxảyraởtâmlýcủanhữngkẻthíchdựadẫmvàongườikhác.Cònkhitađãđủbìnhtĩnh,sángsuốtđểquansátvàthấuhiểuđốitượngthìtahãycứmạnhdạntintưởngnhauđi.Tấtnhiên,thờigianmớichínhlàphươngthứchữuhiệunhấtđểtrắcnghiệmmứcđộchânthànhcủanhau.Nhưngnếucầnphảitraonhauniềmtinmạnhmẽđểtiếpsứcchonhauvượtquađoạnđườnggiankhóngay

tronghiệntạithìtahãyđừngquáđắnđo.Lỡnhưsựchânthànhcủatabịlợidụngthìtuymấtmáttàisảnhaydanhdựnhưngtrongtavẫncònđónguyênvẹnniềmtin.Còntinvàoconngườilàtacòntìmthấychỗđứngvữngchắctrongcuộcđờinày.Vìtinnhautứclàgắnkếtvớinhau;ngờnhautứclàcắtđứtnguồnnănglượnghỗtrợvốnrấtcầnthiếtchosựtồntạicủanhau.

TinđờiNhiềungườiđãđánhmấtniềmtinvàocuộcđời,vìhọđãtrảiqua

nhữngthấtbạichuacayhaybịnhiềukẻxấuhãmhại.Họsốngtrongđịnhkiếnnặngnề,tinchắcrằngtrênđờinàykhôngcóailàchânthậtcả,tấtcảnhữnglờinóihayhànhđộngdễthươngkiacũngchỉlànhữngmàntrìnhdiễngiảtạo.Từnhậnthứcđó,họkhưkhưxácquyếtrằngcuộcđờinàychẳngkhácgìnhữngvởtuồngbihàitrênsânkhấu,nênkhôngcầnphảithiếtthaduytrìhayxâyđắpthêmchinữa.Mộtsốngườiquanniệmnhưthếcólốisốngbấtcầnđời,thíchlàmgìthìcứlàmmàkhôngcầnquantâmđếnhậuquảhayphảnứngcủanhữngngườixungquanh.Sốngườikhácthìẩndật,sốngtronguuấtlạnhlùng,sợtiếpxúcvànghingờtấtcảmọingười.Sốcònlạithìgửilinhhồnmìnhchomộtđấngquyềnnăngnàođóđểmongmỏiđượccứurỗivềmộtthếgiớikhôngcònbóngdángcủasựgiảdối.

Nênnhớthànhbại,đượcmất,hợptanlànhữngcặpthăngtrầmmàbấtkỳaitrongđờinàycũngphảinếmtrải.Tấtcảnhữnggìxảyravớitahômnayđềutuântheonguyêntắcnhânquảvàduyênsinh,vìvũtrụvốnkhôngưutiênchobấtcứaivàcũngkhôngghétbỏai.Dotachưađủtrítuệđểcóthểhiểurõtiếntrìnhvậnhànhcủanguyêntắcấy,tađãgâyranhângìmàphảigánhchịuhậuquảnhưvậy,nêntamớitinrằngsốphậncủamìnhđãđượcanbàibởimộtđấngtốicao.Đólàcáchlýgiảirấtconngười,củanhữngtâmhồncònđầydẫynănglượngtham-sân-sibảovệcáitôibénhỏ.Vìnếucómộtđấngquyềnnăngthậtsự,thìđấngquyềnnăngấyphảixửsựcôngbằngvàhợplý.Khôngthểvìsựtintưởngnhiệttìnhcủatamàđấngquyềnnăngmớichịuchúývàưuđãitahơn.Chínhvìtâmhồnđangquáyếuđuốivàhụthẫngđiểmtựa,nênđãkhiếntađặtniềmtinmộtcáchmùquángvàmêmuội.Mộtkhicáitôibấtngờđượcnângniu,đượchứahẹnvớinhữngquyềnlợihấpdẫntrongtươnglaithìsựmêtínsẽđượcđẩylêntớimứccuồngtín-sẵnsànglàmbấtcứviệcgìcho

đốitượngtintưởngmàbấtchấpmọilẽphảitrênđời.

Tahãynghĩrằngmìnhlàmộtbãicátchứkhôngchỉlàmộthạtcát.Khigióbãothổivàihạtcáttừnơinàyđếnlàmđầychỗkhác,thìgióbãocũngsẽđưanhữnghạtcáttừnơikhácđếnlấpđầychỗkhuyếtởnơinày.Chỗkháchaychỗnàycũngđềuthuộcbãicát,vậythìtađâucầnphảinaonúng,losợ.Nếutacókhảnăngvượtrakhỏiphạmvibénhỏcủacáihìnhhàinàyđểthấymìnhcũngđangđồngthờicómặtởkhắpmuônnơi,vìsựthậtlàtakhôngngừngtươngtácvớivạnsựvạnvậtđểtồntại,thìtasẽkhôngbaogiờthấyđaukhổhayhụthẫngniềmtinkhiđiquanhữngthăngtrầmvốnphảicótrongcuộcđờinày.Hãyđừngvộioántráchvôthường.Bởinếukhôngcóvôthườngthìnụhoakhôngthểnở,tuyếtkhôngthểtan,embékhôngthểtrởthànhngườilớn,chếđộđộctàikhôngthểtanrãvàkẻđaukhổsẽchìmmãitrongkhổđau.Vậynên,chỉkhinàotabớtnghĩchoquyềnlợicánhân,biếtnhìncuộcđờibằngconmắtthươngyêuvànângđỡthìniềmtincủatasẽvữngmạnhvàkhôngbaogiờbịngãđổ.Tatinvàoconngườivìtađãthấyđượcbảnthiệncủahọ;tatinvàocuộcđờivìtađãthấyđượccáitôirộnglớnbaolacủamình.

TinmìnhThậtkhócóthểchấpnhậnrằng,khitađánhmấtniềmtinvàocon

ngườihaycuộcđờinàylàdotađãkhôngcóđủniềmtinvàochínhmình.Nhưngđólạilàsựthật.Vìtatinrằngnhữngđiềukiệnthuậnlợimaymắntừbênngoàisẽmangtớisựantoànvàhạnhphúclâubền,nêntamớirasứcrượtđuổi,nắmbắt,nângniuvàbámchặtvàonó.Bỏtâmchạytheocảnhnhưthế,nênkhicảnhbịdaođộnghaybiếnmấtthìtâmtrởnênbơvơlạclõngcũnglàlẽđươngnhiên.Dùbiếtrằngtakhôngthểsốngtáchrờivớingoạicảnh,nhưngtaphảicốgắngluyệntậpchomìnhkhảnăngbớtlệthuộcvàosựmayrủicủahoàncảnhbằngcáchtintưởngvàochínhbảnthânmình.Tấtnhiên,phảihiểuđượcgiátrịđíchthựccủamìnhthìtamớitintưởngmìnhđược.Cònlỡnhưkhôngthấuhiểuhếtconngườicủamìnhthìtacũngnênnhờnhữngbậccóhiểubiếtlớnchỉđiểmcho.Đểtừđótatìmcáchpháthuynhữngưuđiểmnổibậtvàtìmcáchkhơidậynhữngnănglượngtiềmẩn.Tinsâuvàothựclựcchínhmình,tasẽcóđủbảnlĩnhđểđươngđầuvớimọitìnhhuống.

Ngườitrẻbâygiờthườnglàmravẻrấttựtin,nhưngniềmtựtincủahọthậtđơnđiệu.Chỉvìkiếnthứccủahọđượcmộtngôitrườngdanhtiếngxácnhậnquabằngcấp,tàinóinăngcủahọmanglạinhiềumốiquanhệtốt,vócdángcaoráocủahọđượcnhiềungườiđểý,haychỉvìquầnáocủahọthuộchànghiệuđắttiềnlàhọđãtrànđầytựtinvàvênhmặttrướcmọingười.Thậttộinghiệp!Nhữngkẻchỉthấyđượcgiátrịcủamìnhquasựcôngnhậnhờihợtcủangườikhácthìphảiđànhchấpnhậnthườngxuyênlạcmấtcáitôilinhthiêngcủamìnhthôi.Vìnhậnxétvàtìnhcảmcủangườikháccũngrấtvôthường,luônbiếnđổi.Huốngchi,khitachỉtậptrungvàonhữngđiểmchỉđemlạicảmxúcyêuthíchtừkẻkháctrongnhấtthờithìthếnàotacũngsẽbỏbênhữnggiátrịsâusắcbêntrong.Sốnggiữacuộcđờiđầybiếnđộngnàymàlạithiếuđinhữngđứctínhquantrọngnhưbìnhtĩnh,nhẫnnại,khiêmcung,baodung,lạcquan,uyểnchuyển...thìlàmsaotađứngvữngđược?

Chonêntinvàochínhmìnhlàtinvàotàinăngvàcảđứchạnhcủamìnhnữa.Tàinăngkhôngchỉđểkiếmđượcnhiềutiềnhaykhiếnngườikhácngưỡngmộ,màcònphảiđemtớinhiềuanvuichochínhmìnhvànhữngngườithânsốngbêncạnh.Tàinăngmàkhôngcóđứchạnh,chỉđểphụcvụchocáitôiíchkỷbénhỏcủamìnhthôithìtàinăngấysớmmuộngìcũngsẽđưatađếnchỗhủydiệtvìsựchủquanvàkiêungạo.Đứchạnhmàkhôngcótàinăngthìtuykhônglàmnênsựnghiệplớnhaykhônggiúpđỡđượcnhiềungườivềphươngdiệnvậtchất,nhưngchínhđứchạnhmớiđemlạigiátrịbìnhanvàhạnhphúcbềnvữngtrongtâmhồn.Khitacóbìnhanvàhạnhphúcthậtsự,tựnósẽtỏachiếuđếnmọingườixungquanhquatháiđộsốngcủamình.Điềuấykhôngnhấtthiếtphảicónhiềutàinăngmớilàmđược.Hãybìnhtâmnhìnlại!Đừngmêmảichạytheoxuhướngchungnữa.Hãyquayvềkhơidậygiátrịchânthậtcủamìnhđểvữngtinđitới.

Nênnhớ,tâmmớilànguồngốcsinhramọicảmgiáchạnhphúchaykhổđau,cònhoàncảnhchỉđóngvaitròtácnhânmàthôi.Thayvìcứchạytheonhữngvọngtưởngđiênđảo,vắtkiệtsứcrađểchụpbắthếtđốitượngnàyđếnđốitượngkhác,thìtahãytrởvềlàmtanbiếnđinhữngđòihỏikhôngcầnthiếthaykhônghợplýcủatâmmình.Dùtronggiờphútnàytâmtađangrấtxáođộnghayđangrớtxuốngnhữngcungbậcrấtthấpvìđãlỡgâyrarấtnhiềulầmlỗi,nhưngvớiquyếttâmmạnhmẽquayvềchínhmìnhcộngvớinhữngbàithựctậprènluyệnthântâmđúngđắn,thìchắcchắntasẽmauchóngchữalànhnhữngvếtthươngấyvàkhôiphụclạivịtrílàmchủcuộcđời

mình.Hãytinvàobảnchấtthanhtịnhvàmầunhiệmvốncócủamình.Nókhôngbaogiờbịhưhaohayhủydiệt.

ĐừngbuồnnhìnxơxácĐờicầnchútđổithayHoaxưarồithắmlạiVườncũngáthươngbay.

ÝChíÝchísẽchỉlàthamvọngnếunókhôngđượcđặtvàokhuônkhổ

rènluyệncủabảnthân.

SứcmạnhcủaýchíCómộtcậubéđượcgiaonhiệmvụđếnsớmđểđốtlòsưởiấm

phònghọctrướckhithầygiáovàcácbạnđến.Mộtbuổisángnọ,mọingườichợtbànghoàngkhithấyngôitrườngbịcháy,vàhọkéođượccậubéấyrakhỏiđámcháytrongtìnhtrạngbịbỏngrấtnặng.Cậuđượcđưađếnbệnhviệngầnđó.Vàingàysau,bácsĩnóivớimẹcậulàcólẽcậusẽchếtvìphầndướicơthểcủacậuđãbịhủyhoại.Thoángnghetronglúcnửatỉnhnửamê,cậubérơinướcmắtnhưngcậuquyếtchísẽsốngchotớicùng.Cậuđãvượtquacáichếtmộtcáchthầnkỳtrướcsựkinhngạccủabácsĩ.Mốinguyhiểmtạmqua,nhưngbácsĩlạichohayphầndướicơthểcậubịtổnhạiquánặngnênsẽtànphế,suốtđờicậusẽlàkẻvôdụng.Mộtlầnnữacậubéđauđớn,nhưngvẫnnuôiýchíđượcđilạimạnhmẽnhưtrước.

Dùđôichântongteokiakhôngcócảmgiác,khôngđiềukhiểnđược,khôngcònsứcsống,nhưngcậuvẫnkhôngnảnlòng.Cậugiammìnhsuốtngàytrênxelănvàkhôngngừngtìmcáchvậnđộng.Mộtbuổisángnọ,bấtchợtcậuphóngmìnhrakhỏixelăn,lếtngườirabãicỏvớihaichânkéolêtheosau.Mẹcậucũngbấtngờkhithấycậuđếnđượchàngràobaoquanhkhunhàvàđungườiđứnglêndựahàngrào.Cứthế,mỗingàycậulêmìnhtừcọcràonàysangcọcràokhác,tạothànhlốimònquanhbờrào.Cậuvẫnluônnhủthầmthếnàomìnhcũngsẽđiđược.Nhờbàntaytìnhthươngcủamẹvàýchíkiêncườngcủamìnhmàcậuđãtựđứngdậy,đicànhắctừngbước,rồiđimộtmìnhvàcóthểchạy.Cậubắtđầuđibộđếntrường,chạyđếntrường,rồichạyluôntớikhungtrờiđạihọcđãướcmơbấylâu.Điềuđặcbiệtlàcậuđãthamgiavàođộiđiềnkinhcủatrường.Chàngthanhniênmàaicũngngỡrằngkhôngthểsốngnổi,khôngbaogiờbướcđược,khôngbaogiờchạyđượcchínhlàbácsĩGlennCunningham-ngườichạynhanhnhấtthếgiớitrongcựlymộtdặm.

Khitacóýmuốnlàmmộtviệcgìđóvàtintưởngchắcchắnrằngkhảnăngcủamìnhtrướcsaugìcũnglàmđược,thìniềmtinấysẽbiếnthànhnguồnnănglượngmạnhmẽthúcđẩytavượtquamọitrởngại.Đóchínhlàýchí.Nghĩalàkhitakhôngngừnglặplạitrongtâmtrímìnhmộtýmuốnnàođóthìhệthầnkinhsẽtựđộnghìnhthànhmộtmệnhlệnhliêntục,rồitìmcáchkhơidậyvàkếtnốivớinhữngnguồnlựctiềmẩnđểđạttớikếtquảchobằngđược.Chonênniềmtựtinchínhlànềntảngđểtạodựngýchí;khôngcóniềmtựtinthìkhôngcóýchí.Màtintưởngvàobảnthânlàtintưởngvàothựclựccósẵn,vàtintưởngluônnhữngnănglựccòntiềmẩnsẽđượcđánhthứcquaquátrìnhrènluyệnvànuôidưỡng.Ngaykhitachưanhìnthấybấtcứtínhiệunàođểbiếnnhữngviệc"khôngthể"thành"cóthể",ngaycảkhimọingườiđềuchorằngnókhôngthựctếhaynóchưatừngđượcthựchiệntrướcđó,nhưngvớilòngtinvữngchãirằngđiềugìcũngcóthểxảyranếutatìmđúngđiềukiệnchonóthìtavẫncóthểvươntớithànhcôngmộtcáchngoạnmục.

Tinrằngđiềugìcũngcóthểxảyratứclàtatinvàonhânduyên,tinvàosựkếtnốikỳdiệucủanhữngnguồnnănglượngcócùngtầnsố.Nhữngnguồnlựcấythườngbaogồmnguồnlựcphướcđứccủaôngbàtổtiênvàcảphầnnănglượngcủavũtrụgửiđếnchotavaymượn.Tấtnhiên,taphảicónhânduyêngốcthíchhợpthìmớikếtnốiđược.Điềunàytùythuộcvốnliếngnănglượngmàtađãgâytạotừtrongquákhứvànhữngchuyểnhóavượtbậccủatatronghiệntại.Tứclàkhibắtđầulậpchí,tađãdồnhếtnănglượngquayvềchínhbảnthânđểkhôngngừngkhơigợinhữngnănglượngtốtchưaphátsinhvànuôidưỡngnhữngnănglượngtốtđãphátsinh.Đồngthời,tacũngcốgắngcôlậphóanhữngnănglượngxấuchưaphátsinhvàtìmcáchchuyểnhóathậtsớmnhữngnănglượngxấuđãphátsinh.Khichưalậpchícóthểtakhônghiểuhếtthựclựcvốncócủamình,nhưngtrongquátrìnhmàigiũatasẽpháthiệnranhữngbíẩnkỳdiệucủatổngthểconngườimình.Chỉcầnmộtđiểmnàođóđượckhaithôngthìlậptứcnókéotheovôsốthuậnlợikhác.Cókhisựthuậnlợilạinằmngaynơihoàncảnhkhókhăn.Vìkhigặpkhókhănthìbảnnăngsinhtồnmớicóthểgọilênnhữngnguồnlựctiềmtàngsâuxamàbìnhthườngtakhôngthểnàonhìnthấyđược.Bởivậy,ngườitathườnghaynóikẻcóchíluônthấycơhộitrongmọikhókhăn,cònngườithiếuýchíluônthấykhókhăntrongmọicơhội.Dođóngườithànhcôngkhôngchỉlàngườivượtlênhoàncảnh,màđiềuquantrọnglàhọđãvượtlênchínhbảnthânmình,tìmthấyđượcnguồnlựcvĩđạicủariêngmình.

KhơidậyýchíNgườicóýchítrướchếtphảilàngườilạcquan,luônnhìnthấy

nhữngkhíacạnhtươisángcủacuộcsống.Tuyđangđứngtrướcmộtbiếncốlớnlao,nhưngngườilạcquanvẫntintưởngrằngkhókhănnàorồicũngsẽquađinếumìnhbiếtkhaitháctốiđakhíacạnhthuậnlợi,dùrấtítỏi.Đểcóđượctinhthầnlạcquanthìtaphảicócáinhìnđúngđắn(chánhkiến)vềbảnchấtcuộcsống,phảicókhảnăngvượtquanhữngkiếnthứcvàkinhnghiệmcũkỹđãđóngkếtthànhđịnhkiếnvàthànhkiếnsâunặngtrongta.Tacònphảicókhảnăngquansátsâusắcmọisựvậtsựviệcquanhtabằngtháiđộkhámpháthậtsự.

Bíquyếtđểxâydựngnêntinhthầnlạcquanchínhlàhọctậpcáchthưởngthứccuộcsống.Khitatạmthờilùilạimộtbướcđểquansátnhữnggiátrịmầunhiệmcủacuộcsống,tasẽthấythiênnhiênluônchứasẵnnhữngbàihọcvĩđạimàchỉcónhữngkẻcanđảmdámtáchmìnhrakhỏicáitôinônnóngmuốnchứngtỏmìnhmớicóthểlãnhhộiđược.Nhữngbàihọcấynhưlàkhítiếtcủahoađàotronggiárét,sựuyểnchuyểnmềmmạicủacâytrúctrướcgióbão,nguyêntắclàmviệchòađiệucủabầyong,haytinhthầnđoànkếtcủađànkiến.Thiênnhiênkhôngnhữngchỉchotaconđườngđitớithànhcôngmàcònchỉchotanghệthuậtsống,vìvậytrướckhivươntớithànhcôngtađãcóngayniềmvuisống.Tinhthầnnàylạilàchấtliệukhôngthểthiếuđểkhơidậymọithànhcông.

Thờigianvềsốngvớithiênnhiênvàthưởngthứccuộcsốngcũngchínhlàcơhộiquýbáuđểtanhìnlạichínhmình.Đólàlýdomànhữngngườimuốnlậpchílớnthườnghayrútluiởẩnđểmàigiũa"ngọc"củamình,thayvìcứlăngxăngtíchgópnhữngđiềukiệnthuậnlợitạmbợbênngoài.Khingọcđãsángthìkhôngsợnhữngbiếnđộnghaynghịchcảnhnữa.Tađãđủsứcvượtquanóvàhơnhếtlàtađãnhìnnóởmộttầngnhậnthứckhác.Tasẽbiếtrõmìnhnênlàmgìvàkhôngnênlàmgìđểbiếnướcmơthànhhiệnthực.Sựthậtkhingọccủatađãsángthìtấtcảnhữngnănglượngcócùngtầnsốấysẽtựđộngkếtnốimàtachẳngcầnnhọccôngđitìm.Nhưvậy,quátrìnhmàigiũangọcmớilàcôngviệcquantrọngnhấtmàcũnglàkhókhănnhất.Taphảirờixasựhưởngthụcaocấp,thậmchíphảiđặtmìnhvàokhuônkhổkhắcnghiệtđểdồnnănglượngđầutưchosứckhỏe,xâydựngmứcchịuđựngkiêntrìvànhấtlàchuyểnhóanhữngthói

quennguyhại.

Tatừngthấynhiềungườicũngcóýchívươnlênnhưngthựcchấtlàhọchỉđangcốgắngtíchgópnhữngđiềukiệnthuậnlợitừbênngoài,cònbảnthânhọvẫnkhôngthayđổiđượcgìcả.Trìnhđộhiểubiếtvàkhảnăngchịuđựngcủahọvẫnynguyênnhưcũ.Ướcmơvươntớinhữngmụctiêuxavờicủahọrốtcuộccũngchỉlànhữnggiấcmộngđẹpmàthôi.Thếnên,ýchísẽchỉlàthamvọngnếunókhôngđượcđặtvàokhuônkhổrènluyệncủabảnthân.Vìtháiđộấychínhlàướcmuốncóđượcnhiềuhơnnhữnggìtađangcó,nhưnglạikhôngđủsứckhơidậynănglựctiềmẩnđểvượtquagiớihạnhiệntạicủamình.

Tađừngquênrằngnănglượngtrongtacũngcólúcmạnhlúcyếuthìýchíkhôngphảilúcnàocũngkiênđịnh.Nhưngtacũngđừngnaonúng.Chúngchỉlàsựtrởlạicủathóiquenhưởngthụ,hayđộtnhiênýniệmmongchờtínhiệucủasựkhởisắclạitrỗidậymạnhmẽ,hoặcáplựccủahoàncảnhbấtngờgiatăng.Tấtcảđềulànhữnghiệntượngnhấtthời.Chỉcầntakiêntrìgiữvữngsựthựctậphaycốgắngthêmmộtchútthìmọithứsẽđiqua.Sausựcốgắngấytalạicóthêmmộtkinhnghiệmmớiquýgiá.Ngườinàovốnkhôngcóthóiquenhànhxửtheocảmxúc,luônbiếtsốngsâusắcvớithựctạivànhìnlạibảnthânmình,từngtrảiquanhữnghoàncảnhkhókhănthìhọđãnắmhơnmộtnửayếutốđểbiếngiấcmơthànhhiệnthực.Nênviệcmàigiũangọccủabảnthâncầnphảiđượcthựchiệnngaytừkhicòntrẻ,còncóthểuốnnắndễdàng.Vìhưởngthụkhôngchỉlàmchotayếuđimàthóiquenấycònkhiếnchotanghiệnngậpvàphủlêntanhữnglớpbụidàycủaumênữa.

Khitanói"Tôiluônđúng"đólàtháiđộbảothủ,nhưngtanói"Tôiluôntinởtôi"tứclàtađangtôntrọngchínhmình.Đâylàthứtàisảnvôgiámàkhôngphảiaicũngcóđược.Sựkhiếmkhuyếtvềthểchất,tàinăng,haytừngchịuthấtbạinặngnềrấtdễkhiếntađánhmấtniềmtinvàobảnthânvàcócáinhìnbiquanvàomọivấnđềcủacuộcsống.NhàthơFrederickLangbridgeđãviết:"Haingườicùngnhìnbầutrờiđêmquanhữngchấnsong,mộtngườichỉthấymộtmàuđencònngườikiathìthấynhữngvìsao".Đểcáinhìncủataluônđượcrộnglớnthênhthang,ngoàiviệcloạitrừnhữngthànhkiếncũrích,tacònphảivượtquanhữngcảmxúcnôngnổihaytựápđặtmìnhphảitrởthànhthếnàythếnọmàkhôngthểchấpnhậnbảnthânvàhoàncảnhtronghiệntại.Chấpnhậnđểkhôngtạothêmáplựcvàthấuhiểu

rồitìmcáchhóagiảichứkhôngphảiđầuhàng.Chonênýchínếukhôngkhéodùng,nósẽbiếnthànhbứcmànnhungtuyệtđẹpcheđậysựthậtyếukémcủata,rồidựnglênnhữngvởtuồnghấpdẫndotâmtưởngbiênđạochứkhônghềcóthật.

Mộtđiềuítaingờlàbảnthânýchíkhôngchỉlàmnênnhữngđiềuphithường,mànócòncóthểnângđỡnhữngđiềuphithườngkhácxuấthiện.Sựthànhcôngcủangườinàysẽtrởthànhnguồnkhíchlệmạnhmẽkhiếnchoniềmtintrongngườikhácbừngdậy,hướngtớinhữngđiều"khôngthể".Nhưvậy,đểbiếnnhữngđiều"khôngthể"thànhnhữngđiều"cóthể",takhôngchỉcầnsựvươnlêncủabảnthânmàcòncầnnănglượngyểmtrợcủanhữngngườithànhcôngvàcảtìnhthươngcủavũtrụnữa.Vìlẽđó,khithànhcôngtaphảicótráchnhiệmhồiđáplạinhữngântìnhấybằngtháiđộkhiêmcungvàluônhướngtớiviệcgiúpđỡngườikhác.Cónhưthếtamớigiữvữngđượcsựthànhcông.Nênnhớrằngcảconngườitađềuvôngãthìýchícũngvôngã.Đừngvôtìnhbiếnnóthànhmóntrangsứclộnglẫyđểtônvinhcáitôimàlạixemthườngnhữngkẻcònnhiềuyếukém.

ĐỉnhcaonàocũngtớiKhivượtthoátchínhmìnhĐườngdàikhôngbướcmỏiNhờvuithúđăngtrình.

DoDựĐừngquálolắngchoconđườngmìnhđãchọnhayphảichọn,vì

tháiđộbướcđitrênconđườngấymớithậtsựlàquantrọng.

Chọnlựanàođúngđắn?Cuộcsốngđôikhiđưađẩytađếnnhữngnhânduyênbấtngờvà

khiếntaphảiđứngtrướcnhữngchọnlựacóthểtạorakhúcquanhmớichocuộcđờimình.Vìkhôngbiếtrõkhúcquanhấysẽnhưthếnào,nêntaphảiluôncânnhắckỹcàngđểkhôngquyếtđịnhlầmlẫnvàđángtiếc.Tuynhiên,cókhiđãbiếtrấtrõgiátrịđíchthựccủaconđườngmìnhphảiđi,nhưngtavẫnkhôngthểquyếtđịnhđượcvìtakhôngvượtquanổinhữnghạnchếcủachínhmình.Cóthểvìnhútnhát,khôngđủniềmtinvàobảnthân,nêntalosợmìnhsẽchọnsaihaykhôngđủsứcứngphóđểcuốicùngphảichịunhiềutổnthất.Cũngcókhivìlòngtham,muốn"bắtcáhaitay",nêntakhôngnỡbuôngbỏcảmxúctốtmàmìnhcũngrấtyêuthích.Lẽdĩnhiên,khiđứngtrướcsựlựachọnmàcảhaiđềulàđốitượngtayêuthíchthìtaphảichấpnhậncósựphânvân,giằngxé.Đóthậtsựlàmộtcuộcchiếnmàtaphảidùngtớitháiđộhysinhmớigiảiquyếtđược.Nhưngnếutìnhthếbắtbuộcphảiquyếtđịnhmàtavẫncứngậpngừng,cânphân,dodựmãithìnănglượngtrongtasẽmauchóngbịtiêuhủy.Khôngnhữngchẳngđượcgì,màtacònbịhaotổnhaymấttrắng.

Mộtvịthiềnsưnọtìnhcờthấymộtconchóbịtrọngthươngnằmbấtđộngbênlềđường,nênthươngtìnhđemvềchữatrịvànuôidưỡng.Thiềnsưthươngyêuvàdạydỗnórấttậntình.ÔngđặtchonócáitênTuĐinhưgửigắmướcmongnóởlạichuyêntâmtuhànhđểcóđờisốngthanhthản.Đáplại,nócũngyêumếnthiềnsưnhưchamẹ,lúcnàocũngquấnquýtbêncạnh.Khithiềnsưxuốngphốhóađộthìnócũnglẽođẽotheosau.Khithiềnsưtĩnhtọathìnócũngnằmlimdimkềcận.Mộthômtronglúcthiềnsưđangtĩnhtọa,conchóbỗngnghemùithịtxàoquenthuộctừđâubaytới.Nóvừađịnhchồmdậy,nhưnglạinghĩmìnhởđâytuhànhvớithiềnsưđãnhiềunămrồithìkhôngnênlàmnhưthế.Vìvậynóđànhnằmlạivàcốgắngquênđi.Nhưngmùithịtxàocànglúccàngtăng.Conchócựamìnhnhiều

lầnvàrồinónghĩmìnhcũngnênđixemhưthựcthếnàochứnhấtđịnhkhôngđụngtới.Khôngngờmùithịtxàocànglúccàngquyếnrũ.Bảnnăngxưatrỗidậykhiếnnókhôngđủsứckiềmchế,vìvậynóquyếtđịnhlộiquabênkiasôngthửmộtlầnchobiết.

Thiềnsưnghetiếngconchónhảyxuốngsông,ôngđoánbiếtsựtìnhnênvộivàngchạyracanngăn:"TuĐiơi!Đừngquabênkia.Nguyhiểmlắm".Nghetiếngthầygọi,conchógiậtmìnhvàngoanngoãnquaylại.Nhưngvừalúcđó,nócảmnhậnmónthịtxàođangrấtgầnvàsựthèmthuồngcũngdânglêncaođộ.Nóđànhngoảnhmặtlầmlũibơitiếp.Thiềnsưlạikhẩnthiếtgọi:"TuĐiơi!Vềlạivớithầyđicon.Nơinàytuysốngthanhđạmnhưngvẫnyênổnhơnconơi!".Bấygiờtâmtrínóbỗngxuấthiệnnhữnghìnhảnhântìnhcủathiềnsưdànhchonótrongsuốtthờigianqua,nhưnglạibịcạnhtranhbởihìnhảnhhấpdẫncủamónthịtxàomàtừbấylâunaynókhôngđượcthưởngthức.Vìthế,nócứlộiqualộilạimàkhôngdứtkhoátđược.Cuốicùng,nókiệtsứcvàchếtchìmgiữadòngsông.

Chưachắckhiconchólộiquabờsôngbênkiathìnósẽgặpnguyhiểm.Thiềnsưchỉdựatrênkiếnthứcphổthônghaykinhnghiệmquákhứcủaconchóđãtừngbịtrọngthươngmàlolắngvàcảnhbáonhưthếthôi.Khônghẳnđólàsựthật.Chodùđólàsựthật,nhưngvớisựthôngminhvàbảnlĩnhthìconchóvẫncóthểtựbảovệvàcònhoánchuyểnmọitìnhthếmộtcáchngoạnmục.Chonên,khôngphảilúcnàotacũngcóthểthấuhiểuhếtconđườngmìnhđãchọnngaykhithựchiệnquyếtđịnh.Chỉcầntiênđoánchínhxáchơnmộtnửalàmaylắmrồi,phầncònlạitaphảitiếptụckhámphátrongsuốtcuộchànhtrình.

Tronghànhtrìnhấy,đôikhitalạithấymìnhkhôngcầnphảisớmvềtớiđích.Vìbảnthânconđườngcũngđãmanglạirấtnhiềukinhnghiệmquýgiálàmhànhtrangđểtavươntớimụcđíchkhácsâusắchơn.Thếnên,cónhữngtrườnghợptacũngkhôngcầnbỏraquánhiềunănglượngđểđắnđo,chọnlựa.Conđườngnàocũngđượccảnếutađủtintưởngvàobảnlĩnhcóthậtcủamình,hoặctacóchủtrươngtíchlũykinhnghiệmvàđàoluyệnbảnthânchứkhôngphảitranhđấuvìsựthànhbại.Giữđượctinhthầnnhưthế,tasẽkhôngbaogiờtựbiếnmìnhtrởthànhtínđồcủa"chủnghĩadodự".Chọnlầmđườngthìchưachắcnguyhiểm,nhưngdodựmãithìsẽxóimònhếtnhữngcơhộichotươnglai.

Nhữngngườiquyếtđịnhchọntìnhmàbỏlạihiếu,haychọnlýtưởngmàbỏlạigiađìnhthìchắcchắntâmtrạngcủahọrấtđauxót,luyếntiếcvàcókhirấthụthẫng.Tuynhiên,họkhôngthểngờrằngkhihọhoànthànhtốtconđườngđãchọnthìcũngcónghĩalàhọđãđồnghànhvớiconđườngbỏlại.Nếuhọsốngcóhạnhphúctrongtìnhyêu,biếtứngdụngnhữngkinhnghiệmquýbáumàchamẹđãtraotruyềnđểgầydựngmộtgiađìnhbềnvững,luôntìmcáchhàngắnsựrạnnứtđổvỡvớichamẹhoặchướngdẫnconcáibiếttưởngnhớđếnôngbà,thìhànhđộngđócókhicònxứngđánghơnlàởbênchamẹmàcứngỗnghịchhaylàmkhổchamẹ.Ngaycảkhichấpnhậnphụtìnhmộtngườiđểchọnngườikhácthìhọvẫncócáchđểbùđắphaychiasớtnỗiđauvớingườibịbỏlại,nếuhọluônýthứctônthờântìnhcủangườiấyởmộtvịtrícaoquýnàođótrongtim.

Dùhọdànhcảcuộcđờiđểphụngsựxãhội,đemtớisựanlànhvàhạnhphúcchomọingườithìtrongsâuxahọvẫnđangtíchcựcphụngsựchogiađình.Vìkhilònghọhướngvềgiađình,tứclànănglượngtíchtụtừviệcphụngsựởtronghọcũngđượctruyềntớinhữngngườithân.Nănglượngấycókhảnăngxoadịuvàchởchenhữngrủirobấttrắc.HìnhảnhnàyđượckhắchọarấtđẹptrongbàithơTốngbiệthànhcủathisĩThâmTâm:"Mẹthàcoinhưchiếclábay/Chịthàcoinhưlàhạtbụi/Emthàcoinhưhơirượusay".Ngườichiếnsĩnghĩrằngđâycóthểlàlầnrađivĩnhviễn,nênxinngườithânyêuhãyxemmìnhkhôngcònnữamàđừngnhớthương,luyếntiếc.Nhưngkểtừmốcthờigianấy,hìnhảnhcủaanhmớithậtsựinđậmtrongtâmtưởnghọhơnbaogiờhết.Tháiđộbịnrịn,khôngdứtkhoátrađi,sẽkhôngthểtạođượcthứtìnhcảmthiêngliêngnhưthế.

Chonêntađừngquálolắngchoconđườngmìnhđãchọnhayphảichọn,vìtháiđộbướcđitrênconđườngấymớithậtsựlàquantrọng.Dùkhởiđiểmkhôngmấytốtđẹp,nhưngtheothờigiantacũngsẽhọcđượccáchchấpnhậnvàtìmthấy"linhhồn"củaconđườngmìnhđãchọn.Bởikhôngcóconđườngnàotuyệtđẹpvàcũngkhôngcóconđườngnàohoàntoànxấu.Vấnđềlàtacóđủkhảnăngđểsửdụngđượcconđườngấyphụcvụchomụcđíchchínhhaykhôngmàthôi.Thiếutàinăng,thiếubảnlĩnhthìnhìnđâucũngthấygiannancáchtrở,conđườngđãchọndùrấttốtcũngsẽhóatầmthường.Vàngaycảkhitarơivàotìnhtrạng"tiếnthoáilưỡngnan"-tớihayluicũngđầykhókhăn-thìtahãycứchọnlấymộtconđường.Khiđisâuvàobêntrongtasẽthấynóhoàntoànkhácbiệtvớibênngoài,vàcàngđisâuvàobêntrongtacàngpháthiệnratiềmlựcvĩđạicủamình.

Chonên,cókhitathấymìnhđangtiếnnhưngkỳthựclàtađanglùi,cókhitaquyếtđịnhlùimàthựcchấtlàtabắtđầutiến.Dùtiếnhaylùi,phẩmchấttâmhồnmớilàđiềuquantrọng.

ĐừnglỗihẹnvớicuộcsốngĐúnglàkhôngaicóthểđoánbiếthếttấtcảnhữngyếutốtạonên

sựthànhcông.Nhưngnếutađãnắmchắcvàikinhnghiệmcănbản,cộngvớinhữngđiềukiệnthuậnlợiđangcósẵn,đặcbiệtlàmộttinhthầnvữngchãiđểđónnhậnrủirohaythấtbạicóthểsẽxảyrathìtacứmạnhdạnquyếtđịnh.Sựliềulĩnhấychínhlàcáiganlớngiúplàmnênsựnghiệplớn.Cáiganấy,dĩnhiên,phảiđượcsảnsinhtừnềntảngkinhnghiệmvànhậnthứcsángsuốtchứkhôngphảilàthứmộngtưởnghãohuyền.Nhưngchínhniềmtinvàobảnthân-tinvàokhảnăngđươngđầuvớimọithấtbạiđểkhámphábíẩncuộcsốngvàkhámphátiềmlựccủachínhmình-mớilàyếutốquantrọnggiúptadámđitớinhữngquyếtđịnhtáobạo.Nếuthiếucáiganđó,dùnhữngđiềukiệnthuậnlợiđãquytụgầnnhưđầyđủtrongtay,thìtacũngvẫncứdodựvàlạitiếptụcchờđợinhữngđiềukiệntốthơnthếnữa.Tađừngquên,nhânduyênvốnthayđổikhôngngừngnhưmộtdòngnướcchảy,phútgiâysaukhôngcònlàphútgiâytrước,nhưtriếtgiaHeraclitusđãtừngnói:"Khôngaitắmhailầntrênmộtdòngsông".Nếutavẫncứngồiỳrađóđểphântích,sosánh,đắnđotoantínhmãithìtasẽbỏlỡrấtnhiềucơhộiquýgiátrongđời.Rồitasẽphảihốitiếc.

Cơhộiquýgiánhấtcủađờingườiđóchínhlàsựsống.Đãbaolầntagiậtmìnhnhìnthấytuổixuâncủamìnhđanglữnglờtrôiqua,nênlòngcứdặnlòngsẽcốgắngquaytrởvềchămsóclạitâmhồnđểsốnghàihòavàsâusắchơn.Vàcũngchừngấylầntađãlỗihẹn.Takhôngchiếnthắngnổicảmxúcyêuthíchtiệnnghivậtchấtvàsựngưỡngmộcủakẻkhác,nêntađãtiêuphíkhôngbiếtbaonhiêuthờigianvànănglựcchonó.Nhưngtađâucóhaibatrămnămđểsống,saogiờnàytavẫncònthảtrôiđờimìnhtrongđammê,quênlãng?CụNguyễnDuđãtừngnhắc:"Bâygiờrõmặtđôita/Biếtđâurồinữachẳnglàchiêmbao".Nàoaibiếtđượcngàymaitavànhữngngườithânyêucócòngặpnhaunữakhông.Nếutavẫncònnhândanhsựbậnrộnmàchưachịudừnglạiđểnhìnnhautậnmặt,mởlòngrathathứvànângđỡthìngàymaitấtcảchỉcònlàgiấcmộngmàthôi.Mộnglàdochính

sựumêvàtháiđộdodựcủatatạora.Đókhôngphảilàbảnchấtcủacuộcsống.

Đểthiếtlậpthóiquensốngsâusắctrongtừngkhoảnhkhắc,tahãybắtđầuthựctậpngaytừnhữngsinhhoạtbìnhthườngnhất.Mỗisángthứcdậytađừngvộibướcxuốnggiường.Hãyngồilạichongayngắn,thởvàihơithậtsâuđểýthứcrằngtađangvẫncònđâyvàsựsốngvẫncònđó.Thầmcảmơnđấttrờichotathêmmộtngàynữađểsống,mộtngàyhoàntoàntinhkhôimàtacóquyềnđemhếtconngườicủamìnhrađểsống.Ngàyhômquacóthểtacònnhiềuvụngvềtrongkhinóinăng,hànhđộnghaysuytư,nênđãkhiếnchotavàngườitathươngđềukhôngcóhạnhphúc.Maymắnthaytacóthêmmộtngàynữađểsửachữanhữnglầmlỡđó.Tatựhứavớilòngsẽsửdụngtrọnvẹnhếtmộtngày,khôngđểchonhữnglolắng,phiềnmuộnlàmsứtmẻhayhưhaothêmbấtkỳgiờphútnàonữa.

Bắtđầumộtngàymớibằngnụcườitươitắntrênmôisẽđemtớichotanhiềuanlạcvàsứcsống.Tanênviếtsẵnchữ"cười"dántrênvách,haycắmmộtcànhhoangaybêngiườngngủlàmdấuhiệunhắcnhởtamỉmcườingaykhithứcdậyđểchàomừngsựsống.Tasẽnhớrarằng,hômnaymìnhcóhẹncùngsựsốngvớitưcáchlàsứgiảcủatìnhthương.Bấtcứởnơiđâuvàbấtcứlúcnàoýthứcmìnhđangsốngthìtahãynởmộtnụcười,tinhthầnsẽđượcnhẹnhàngvàcáccơbắptrêngươngmặtcũngđượcthưgiãn.Nụcườisẽgiúpchotađượcsốngvớichínhmìnhtronggiâyphúthiệntại,vìkhicườithìmọisuytưđềukhôngcònnữa.Nụcườisẽđánhthứcnhữngnănglượngbìnhyêntrongtavàkẻkhác,nênnụcườicòngiúptagầngũihơnvớimọingườivàcảvạnvậtxungquanh.

Đólànhữngđiềurấtthiếtthựcmàtakhôngcầnphảiđắnđohaysuytínhmớilàmđược.Khitađãthậtsựnắmbắtsựsống,khôngđểchonhữngcảmxúcthíchhaykhôngthíchtrongnhấtthờitiếptụcdìmtavàonhữngcơnmêbấttậnthìtasẽcóđủsựsángsuốt,niềmtinvàsứcmạnhđểđitớinhữngquyếtđịnhtolớnkhác.Hãyđừngquênrằng,dodựkhôngbaogiờcótrongthựcđơncủanhữngngườibiếtthưởngthứccuộcsống.

ĐườngđikhôngxalắmChỉngạinhiềubếnmêChầnchừkhôngbướcnổi

Nămthángdàilêthê.

ThấtBạiHãyvuivẻsốngnhữngngàytháng"chưathànhcông"nhưđón

nhậncơhộiđểđàoluyệnsứcchịuđựngvàchuyểnhóatâmtínhcủamình.

AicũngsợthấtbạiDườngnhưaicũngsợthấtbại.Bởinócóthểlàmchotahaotổn

tàisản,nănglực,niềmtinvàcảhyvọngnữa.Nóichung,sựthấtbạinàocũngmanglạicảmxúcxấu,trongkhibảnnăngconngườithìchỉyêuthíchcảmxúctốt.Nhưngcũngtùyvàoquanniệmsốngvàtháiđộphảnứngcủamỗingườiđốivớisựthấtbại,màcảmxúcxấuấysẽbiểuhiệnvàảnhhưởngđếnphẩmchấtđờisốngnhưthếnào.Nếutachorằngmìnhsẽkhôngbaogiờthấtbạivìtàinăngvàbảnlĩnhcóthừa,thậmchítacònnghĩthấtbạilàđiềurấtxấuxathìkhibấtngờđốiđầuvớinóchắcchắntasẽhốthoảngvàchốngtrảquyếtliệt.Taphảilothudọnbaonhiêuthứtàndưsaucuộcthấtbại,rồiphảitìmcáchứngphóđểgiữgìnsĩdiện,vàcònlonghĩđếnthảmcảnhđángthươngcủatatrongtươnglai.Chínhnhữngtháiđộấyđãbiếnsựthấtbạithànhnỗikhổniềmđau,nhấncuộcđờitachìmxuống.

Cũngcóthểvìtachưaquenmùithấtbại,hoặcchưabaogiờbịthấtbạinặngnềnhưlầnnày,nêntarấtdễlúngtúngrồibámvíuhếtđốitượngnàyđếnđốitượngkhác.Mộtngườivừamấtviệcthìkiếmngayviệckhácđểlàm.Mộtngườivừalỡtaylàmhưmộttácphẩmkỳcôngthìvộivàngbắttayvàotácphẩmmới.Mộtngườivừabịphụtìnhthìmauchóngtìmkiếmđốitượngkhácđểđượcthươngyêu.Nhưngphầnlớnnhữnggìtacốbámvíutrongkhiđangtrảiquacảmxúcthấtbạiđềulàsựlầmlẫnđángtiếc.Sựthậtlàtachỉđangtìmcáchxoadịuvếtthươnghoặckhẳngđịnhgiátrịcủamình,chứtachưacósựđầutưnghiêmtúcvàđúngđắnđểnắmchắcthànhcông.Bikịchluônluônxảyratrongnhữnglầncảmxúcbùngvỡnhưthế,bởinhữnglựachọnấykhônghềcósựsoisángcủalýtrí.

Khôngítngườivìthấtbạiquálớnnênđãđitìmcáitôicủamìnhởconđườngtâmlinh.Đánglẽ,nhữngphươngphápthựctậpchuyển

hóacóthểgiúphọchữatrịvàhồiphụcrấtnhanhchóng.Nhưngvìvếtthươngchưakịplành,họlạivộiđặtchomìnhnhữngmụctiêuchuyểnhóatotátphảisớmđạtđược.Họlầmtưởngrằngđólàtháiđộquyếttâmhướngthượng,nhưngthựcchấtlàhọđangcủngcốgiátrịcủamình.Họphảilàmmộtđiềugìđóđểthấyđượctàinănghaysựtồntạicủamình.Trongtìnhtrạngnănglượngcạnkiệtmàlạiđặtthêmmộtthamvọngmới,dùthamvọngấyđượccoilàchínhđáng,thìhọlấysứcđâumàtiếptụctranhđấu.Càngcốgắngquyếtliệt,họcàngđốtsạchnănglượng;vàthấtbạithảmhạicũnglàlẽđươngnhiên.Cũngnhưcụctuyếtlăntừtrênđỉnhnúixuốngthườngcốbámvàotuyếttrênsuốtđoạnđường.Nênkhixuốngtớichânnúithìnótrởthànhquảcầutuyếtkhổnglồ,sứctànphárấtghêgớm.Đólàhiệuứngquảcầutuyết.

ChỉlàchưathànhcôngTanênbiếtrằngmỗithànhcôngphảiluônhộitụvôsốđiềukiện

phùhợpvớinó,vàkhôngphảilúcnàotacũngchủđộngnắmhếtmọiđiềukiệnvìcóthểnóhoàntoànnằmngoàitầmtay.Dùđiềukiệnquyếtđịnhchothànhcôngcókhinằmngaytrongtavàtưởngchừngrấtdễnắmbắt,nhưngnếuthiếukinhnghiệmvàthiếusángsuốtthìtacũngkhôngbiếtphảithêmbớtnhưthếnàochovừađủđiềukiệnđểkếtquảxảyra.Đâycũnglàlẽđươngnhiên.Nếuaicũngnắmđượcmọibíquyếtđưatớisựthànhcông,thìconngườiđãkhôngcònlàconngườivàthếgiannàyđãbiếnthànhcõithiênđườngmấtrồi.Vìvậykhisựviệcbấtthành,tahãyhiểurằngnhữngđiềukiệnđưatớisựthànhcôngchỉlàchưahợplý.Nócóthểdưhoặccóthểthiếu,chứkhônghẳnlàhoàntoàntrốngrỗnghayvônghĩa.

Chữ"thấtbại"thườngdễkhiếntahiểulầmlàkhôngđượcgìcảhaykhôngcòngìcả.Trongkhinhữnggìtađãtạodựngvẫncònđó,dùcókhinóchưabiểuhiệnramộtcáchcụthể.Nhữngkỹnăngtậpluyện,nhữngkinhnghiệmvàkiếnthứctíchlũy,cũngnhưnhữngyếutốthuậnlợibênngoàimàtađãcấtcônggomlạisẽđượcsửdụngmộtcáchxứngđángtrongnhữngcôngtrìnhkếtiếp.Chonên,khithànhcôngtaphảihiểurằngsựthànhcôngnàyđangđứngtrênvaicủabaothấtbạitrongquákhứ.Đóchínhlàýnghĩacủacâunóimàaicũngnằmlòng:"Thấtbạilàmẹcủathànhcông".Khôngcósựthànhcôngvữngbềnnàomàkhôngđượclàmratừnhữngthấtbạinhonhỏban

đầu.Vìvậy,từbâygiờtanêntậpgọilà"chưathànhcông"thayvìgọilàthấtbại.Cáchgọinàysẽgiúptakhôngdễdàngsuysụptinhthần,vìtaýthứcrằngcơhộivẫnchưachấmdứt.Thuakeonàytavẫncóthểbàykeokhác.Bởikhôngbaogiờcósựtáchbiệttuyệtđốigiữacáitrướcvàcáisau.

Thậtra,thấtbạichínhlàmộtphầnrấtquantrọngcủacuộcsống.Khithấtbại,tasẽthumìnhlại.Mặcdùbịcảmgiácrấtkhóchịuđènặng,nhưngđólàcơhộiđểtanhìnlạimìnhrõhơn.Ítnhấtlàtínhtựhào,háothắnghaychủquantrongtacũngrơirụngbớt.Đólàlýdomàcácbậctrảinghiệmluônrấtlolắngkhithấynhữngngườitrẻgặtháithànhcôngquádễdàng,nhấtlàsựthànhcôngấychủyếudựavàosựmaymắnbênngoài.Họchưanếmtrảicảmgiáckhóchịukhithấtbại,cáitôicủahọchưatừngbịbầmdậptrongnhữnggiaiđoạnkhốncùngmàkhôngbiếtcáchxoayxởrasao.Họcũngchưakịpđánhthứcvànuôidưỡngnhữngphẩmchấtquýgiátrongtâmhồnnhưđứctừáihaytínhkhiêmcungđểtạorathếcânđốivữngchãi.Vìthế,thànhcônglớncóthểtrởthànhtaihọachochínhcuộcđờihọvàcảmọingườixungquanh.Tađãtừngchứngkiếnrấtnhiềungườitrẻcónhữngthànhcôngvangdội,nhưnglạimauchóngrụitàn.Đếnmứchọkhôngcòndámngửamặtnhìnđời,phảiẩnmìnhmãimãi,hoặccókhichọntớisựkếtthúcthậtthêthảm.

Vảlại,bảnnăngsinhtồncủaconngườivốnrấtvĩđại.Chỉkhinàođốiđầuvớinhữnglầnthấtbạinặngnềthìnguồnlựcấymớihiệnramộtcáchtrọnvẹn.Đóchínhlàlúcconngườitrởnênmạnhmẽhơnbaogiờhết.Chonêntađừngsợthấtbại.Nếuthấymìnhvẫnchưađủvữngvàngthìđừngvộimongcầuthànhcông.Hãyvuivẻsốngnhữngngàytháng"chưathànhcông"nhưđónnhậncơhộiđểđàoluyệnsứcchịuđựngvàchuyểnhóatâmtínhcủamình.Chínhvìthế,bậctàitríhaytừkhướcnhữngđiềukiệnthuậnlợimàtìmtớinhữnghoàncảnhkhắcnghiệtđểpháthuyhếtnănglựctiềmẩn.Họxemnhẹnhữngthànhcôngchỉmanglạicảmgiácthỏamãntầmthường,đểchọncáitotáthơnlàchiếnthắngnhữngbóngtốiphiềnnãotrongchínhhọ.Đómớichínhlàthànhcôngđíchthực.

MỉmcườivớithấtbạiKhiđónnhậnthấtbại,điềumàtanênlàmvàcũngkhólàmnhất

đóchínhlànhìnlạiphảnứngcủamình.Tahãycốgắngghinhậnnhữnggìđangbiểuhiệntrongdòngcảmxúchaytâmtưởngcủamìnhmàkhôngdùngýchíđểđànáphayphủnhậnnó.Cầnnắmrõhiệntrạngtâmlýđểtađánhgiáchínhxácnộilựccủamìnhmàquyếtđịnhhứngchịumộtmình,hayphảicầnđếnsựtrợgiúpcủangườithân.Đừngcốgắngcheđậyđểbảovệdanhdựhaydựadẫmvàonhữngđốitượngkhácđểxoadịusựtổnthương.Đểlàmđượcnhữngđiềunày,hằngngàytacầnphảiluyệntậpchomìnhthóiquenluônnhìnlạitâmmìnhởmọilúcmọinơi.Nhìnlạimìnhđãlàmộtbướctiếnbộđángnểrồi.Nhưngnếucóthểnhìnbằngtháiđộkhôngthànhkiếnthìcáinhìnấysẽđạttớimứcthấusuốtbảnchấtcủamọivấnđề.Cóthểtasẽthấychínhnhữngphiềnnãotrongtamớilànguyênnhânchínhdẫnđếnmọithấtbại.Hoàncảnhtuycótácđộngnhưngchỉđóngvaitròphụ.

Thamvọnglàphiềnnãomàtathườngpháthiệnranhiềunhấttrongnhữnglầnthấtbại.Taluônbịsựkíchđộngquálớncủatâmthứcxãhội,nênthấyaicócáigìthìtacũngmuốncóchobằngđược.Thựcchất,takhôngbiếtrõmìnhcócầnnóhaykhôngvàmìnhcóđủkhảnăngđểđạtđượcnóhaykhông.Thamvọngcóthểkhiếnchotâmtưởngnhồinặnralòngtựtinquálớnmộtcáchvôcăncứ.Vàtathườngdễbịnănglượnghammuốnthànhcônglấnát,thayvìtìmkỹtrongkinhnghiệmvàkiếnthứctíchlũycủamìnhcónhữngchấtliệunàođónggópnênsựthànhcônghaykhông.Nếuchỉcócáihammuốnthôimàtađãvộivắtkiệtnănglượngrađểđầutưthìđólàhànhđộngrấtnonnớt,bịcảmxúcchiphốitrầmtrọng.Nhữnglầnpháthiệnralòngthamcủamìnhđangvậnhành,tanênnởnụcườithậttươiđểxácnhậnrằngtađãthấyrõmặtmũinó.Takhôngthểđểnógạtgẫmtađượcnữa.Hãyduytrìsựquansátấyđểgiúpnótrởvềvớibảnchấtvôngãcủanó.

Chấpnhậnđượcthấtbạilàtâmlýrấtquantrọngđểkéotalạigầnvớimọingườimọiloài.Nólàđiềukiệnkhôngthểthiếutrongtiếntrìnhthuầnphụccáitôiđạttớichỗhoànthiện.Khivượtquađượctâmlýtổnthươngvàmặccảmcủacáitôiyếuđuốilàtađãvượtquahơnmộtnửanỗikhổniềmđauvìthấtbại,bởibảnthâncủathấtbạichưachắclànỗikhổ.Thỉnhthoảng,tacũngnêntựhỏicócầnđeobámmãisựthànhcôngbênngoàihaykhông,nócóphảilàđiềukiệnquyếtđịnhnênhạnhphúccủatatronghiệntạikhông.Tacầnthuhồinhữngnănglượngtảnmácvốntạonênsựmạnhmẽphithườngtrongta.Đừngquênrằng,sựthấtbạibênngoàidùlớnlaođếnđâu

cũngchỉlàmộtphầncủacuộcsống.Nókhôngthểlàmphươnghạitớinhữnggiátrịmầunhiệmmàtađangnắmgiữtrongtầmtay.

ThànhbạiđãbaolầnTuổixuântrôilầnlữaNụcườitrênmôichờBaogiờchonhaunữa?NúimuônđờivữngchãiMặctuyếtphủsươnggiăngTađãtìmthếđứngHayvẫncònlăngxăng?

ThànhCôngCuộcđờinàykhôngcócáithànhcônglớnhaynhỏ,màchỉcócái

đemtớicảmxúcnhấtthờihaygiátrịhạnhphúcchânthậtmàthôi.

Thànhcôngvềcáigì?Khiđượchỏivềthànhcông,tathườngnghĩngayđếncôngăn

việclàmcủamình.Điềunàycũngdễhiểu.Tạivìkhoảnthunhậpvàvịtrítrongxãhộicóảnhhưởngrấtlớnđếnphẩmchấtđờisốngcủahầuhếtmọingười.Nhấtlàhiệnnaykinhtếtoàncầuđangsuythoáitrầmtrọng,nhiềucôngtyphảiđóngcửa,nhiềutậpđoànbịphásảnvàvôsốngườibịthấtnghiệp,thìhaichữ"thànhcông"đãtrởthànhthứnhạycảmhàngđầumàkhôngaidámnhắctới.Nhưngtạisaotakhônghỏilạingườikiahaytựhỏivớichínhmìnhrằng,thànhcônglàthànhcôngvềcáigì?Thànhcôngphảicóđốitượngcủanó,cụthểlàlĩnhvựcnào,chứđâuphảicáigìcũngthànhcôngthìmớiđượcgọilàthànhcông.

Nhưtađangsởhữunhữngthứtiệnnghisangtrọngđắttiền,hayvịtríxãhộimàrấtnhiềungườimơtưởng,thìđâungạigìmàtakhôngtựnhậnmìnhđãthànhcông.Nhưngtrongkhicóđượcnhữngthứấyhạnhphúcgiađìnhlạiđổvỡ,ngườithânyêuxalánh,bạnbèkhôngtintưởngnhauthìtacógọilàthànhcôngkhông?Cóđấy,tađãthànhcôngvềmặtvậtchất,nhưngđờisốngtìnhcảmthìhoàntoànthấtbại.Hoặctachorằngtìnhyêulànhấttrênđời,nêntabấtchấptấtcảđểlaotheonónhưmộtconthiêuthân.Tabỏrakhôngbiếtbaonhiêuthờigian,tiềncủavànănglựcđểnắmbắtnó.Tabỏbêbảnthân,chẳngbuồnquantâmtớicôngănviệclàmhaycácmốiquanhệmậtthiếtxungquanhđểnângniunó.Tatậpchomìnhthóiquenganhghét,hẹphòihaysẵnsàngănthuavớimọingườiđểsởhữunó.Giảsửngườiấyđãthuộcvềtarồithìtacóthậtsựlàkẻthànhcôngkhông?Cóđấy,tađãthànhcôngvềkhảnăngchinhphụckẻkhácnhưnglạithấtbạivớichínhmình.

Thànhcôngnàođángtìm?Bâygiờbướcrađườngphốtakhôngkhỏingẩnngơtrướcdòng

ngườiđôngnghẹt,nhưngainấyđềuđầyvẻcăngthẳngvàhốihảnhưđangchạytìmmộtcáigìđó.Họkhôngbiếtmìnhđangđiđâu,aivừalướtngangquamình,thìlàmsaocóthểnhìnnhaubằngánhmắttrìumếnhaytặngnhaunụcườithânthiện.Ngồicạnhnhautrênxebuýthànggiờnhưngkhôngaichịubắtchuyệnvớiai,vìdườngnhưaicũngđangrấtbậnrộnvớinhữngkếhoạchtrongđầu.Gặpnhaumỗingàyởcôngtynhưngkhôngthểdừnglạihỏithămvàchờđợicâutrảlời,vìhọcảmthấynhưvậylàmấtđivàigiâyphútrấtquýgiá.Thayvàođó,họtranhthủlaođầuvàocáctờnhậtbáo,lêninternettìmkiếmthôngtin.Vìhọtinđómớilàviệclàmbổíchthiếtthực,làphầntấtyếucủacuộcsống.Thậtlàbấtthường!

Nhiềungườilạikhôngthíchngườikháchỏithămmình.Họluônnghĩsựhiệndiệncủangườikháclàkhôngcầnthiếtvàcóthểcảntrởsựtựdocủahọ.Họkhôngmuốncôngkhaivớingườikhácvềsựthấtbạicủamình,hoặchọnghingờngườikiacóthểđangtìmcáchđểcạnhtranhhayhạgụcmình.Vìlẽđómàthươngtrườngbâygiờđãtrởthànhchiếntrườngkhốcliệt,trongđóaikhôngcóđủsựkhônngoanvàchiêuthứctinhxảothìphảichấpnhậntrởthànhkẻchiếnbại.Từđó,conngườingàycàngtựbiếnmìnhthànhnhữngcỗmáyvôtrivàmấtdầntìnhngườivớinhau.Đếnlúckhôngthểchịuđựngnổicảnhsốngmáymócvàhờihợtnhưvậynữa,họlạichuivàovỏbọccủasựcôđơn,lạnhlùngvàcónhữngquyếtđịnhhếtsứclầmlẫn.Sựthànhcôngnhưthếvốnđãmangtheotínhchấtcủasựhủydiệtrồi.

Tàisảnlỡbịtiêutánthìtavẫncònnhiềucơhộiđểtìmlạiđược,hayvẫncònnhiềuđiềuýnghĩakhácđểsống.Nhưngmộtkhinhữngphẩmchấtthiêngliêngtrongtâmhồnnhưsựbìnhan,lòngthươngxót,tínhthậtthà,đứckhiêmcungbịphásảnthìcókhicảđờitacũngkhôngsaotạodựnglạinổi.Mộtkẻsốngkhôngcóđạođứcmớiđíchthựclàmộtkẻthấtbạithảmhại.Sốngmàkhôngthểthươngyêuhaykhôngđượcthươngyêuthìcókhácgìnhữngloàimađói.Chonên,tađừngquáhốthoảnghaybuồnchánkhitađanglàkẻchiếnbạitrongchiếntrườngkinhtế.Nếutavẫncònkhảnăngngồiyênđểuốngnhữngchéntrànóngvàtâmtìnhcùngbạnbè,vẫncònkiênnhẫnđểlắngnghengườithươngchiasẻnhữngkhókhăn,vẫncònbiếtrungđộngtrướcnhữngmảnhđờitráingang,vẫncònsốtsắngđứngrabảo

bọcnhữngkẻyếukémthìtahãyănmừngđi.Đốivớigiađình,xãhộivàcảvớitrờiđấtnày,nhưthếlàtađãthànhcôngtrongsứmệnhcủakiếpngười.

Hiệnnay,rấtnhiềubạntrẻkhiđãlấyxongtấmbằngđạihọcrồinhưnglạikhôngdámbướcvàođời.Họnghĩmìnhphảitiếptụctrangbịthêmkiếnthức,phảilấythêmvàichứngchỉnữa,thìmớitựtinbướcvàongưỡngcửathànhcông.Trongkhiđó,cácnhàxãhộihọcthườnghaynhắcnhởrằngnhàtrườngchỉcungcấpchota25%kiếnthức,còncuộcsốngtrảinghiệmmớichota75%kiếnthứcmàtacầntíchlũy.Chínhsựlầmlẫnvềphươngtiệnsốngvàmụcđíchsống,khiếnchorấtnhiềuthếhệhọcsinhkhiratrườngđãbịhoangmangđếnđộkhủnghoảngvềsựlựachọnhướngđichocuộcđờimình.Họkhôngdámbướcvàođờivìhọsợbịthuasútvớingườikhác,sợmìnhkhôngphảilàsựlựachọntốiưucủanhữngcôngtydanhtiếng,sợmìnhsẽkhôngdễdàngchinhphụcđượcnhữngđốitượngcóquyềnlựctrongxãhội.Vớihọ,vàođờilàphảithànhcông.Vậycòncóbaonhiêubạntrẻđãdànhtrọntâmnguyệnchoviệctìmkiếmgiátrịhạnhphúcchânthật,haytìmphươngcáchđểbảovệmôisinhvàcứugiúpnhữngngườiđóikhổ,hoặclàmsaogiữgìntruyềnthốngvănhóadântộcvàgiúpchocộngđồngcủamìnhđượcvữngmạnhhơn?

Nhữngcâuhỏiđóvẫnluônbịxemlàxavời,phithựctế.Trongđầuhầuhếtcácbạntrẻđềuluônnghĩđếnviệckiếmthậtnhiềutiềnhaychứngtỏchomọingườithấyđượctàinăngcủamình.Nhưvậymớicógiátrị.Nhiềubạncócơhộithăngtiếnlàchụpbắtngay.Nhữngbạnchưađủthựclựccũngcốgắngchenchânvàtìmmọiphươngcáchđểđánhbóngtêntuổimình.Thậmchí,họdámgâyranhữngvụtaitiếngthậtđộngtrờiđểthuhútsựchúýcủaquầnchúng.Vớihọ,đượcnhiềungườichúýđãlàsựthànhcônglớnlaorồi.Nhưngcácbạnơi,thànhcôngấysẽđưatađivềđâu?Đànhrằngđờisốngaicũngcầnnhữngtiệnnghiđó.Nhưngnếutakhôngthểtiếpxúcvànângniunhữnggiátrịmầunhiệmtrongtâmhồn,thìtasẽthấyđờisốngnàythậtvôvịvàtrốngrỗng.Bởicảmgiácsungsướngcủasựthànhcôngấycũngsẽmauchóngđiqua,nósẽđểlạichotamộtkhoảngtrốngcôđơnkinhkhủngmàkhôngcóbấtcứthứgìcóthểchiasẻvàbùđắpnổi.

Nhìnbaolớpngườiđiqua,tahãysuygẫmthậtkỹlạimụcđíchphấnđấuvàtháiđộsốnghiệntạicủamình.Tahãykhônngoantrởvềkhámpháchínhmìnhđểlàmchủđờimình.Đómớilàsựthànhcông

cầnthiếtnhất.Hãyhọccáchlắngđọngtâmthức,đừngđểđầuócsuynghĩvẩnvơhaylolắngvôích.Hãycốgắngluyệntậplàmchủnhữngcảmxúcgiậnhờn,haytìmhiểuvàchuyểnhóaphầnnàonhữngnănglượngđộchạinhưlòngtham,tínhíchkỷ,thóiquentínhtoán,lốisốngthiếutráchnhiệm.Hãytìmcáchkhơidậynhữngnănglựctiềmẩnvàquýgiácóthểđemtớichotanhữngphútgiâythoảimáivàbìnhyênngaytronghiệntại.Hãytậpthànhcôngnhữngbướcchânthongthả,nhữngbữacơmthậtđầmấmvớigiađình,haysựchútâmnhữngkhilắngnghekhókhăncủangườikhác.Tahãybắtđầutừnhữngthànhcônggầngũiấy.Sựthật,cuộcđờinàykhôngcóthànhcônglớnhaynhỏ,màchỉcócáiđemtớicảmxúcnhấtthờihaygiátrịhạnhphúcchânthậtmàthôi.

NúimuônđờivữngchãiMặctuyếtphủsươnggiăngTađãtìmthếđứngHayvẫncònlăngxăng?

ThamVọngThamvọngnếuđãlàmchotađánhmấtsựsốngngaytừkhởi

điểm,thìdùđạtđượchaykhôngđạtđượcthamvọngtacũngkhôngthểnàotìmthấyđượcgiátrịchânthậtcủađờisống.

TừthamlamđếnthamvọngVìnghĩrằngnhữngđiềukiệnthuậnlợibênngoàisẽtạonênhạnh

phúcbềnvững,nêntaluônmongmuốnđượcnhiềuhơnnhữnggìmìnhđangcó.Dùbiếtrằngnhữngướcmuốnấyrấtxavời,vượtkhỏitầmvới,thậmchíphảitrảnhữngcáigiárấtđắtnhưngtavẫnquyếtcóchobằngđược.Đólàthamvọng.Thamvọngbắtnguồntừtâmthamcầu-mộttrongnhữngphiềnnãolớnnhấtcủaconngười.Gọinólàphiềnnãovìnóluônkhiếnchotakhổ,nắmbắtđượccũngkhổmàkhôngđượccũngkhổ.Bởikhithỏamãnsựmongcầuthìtâmtasẽnghiệnngậpvàlậptứcgiãnnởthêmmứchưởngthụ,rồithúcéptakhôngngừngnạpthêmmộtlượngtươngxứngvớimứcvừagiãnnở.Cònkhisựmongmuốnbấtthànhtâmtasẽbứcbách,khángcựlạikếtquảmàmìnhđangmiễncưỡngchấpnhận.Chonêntâmthamcầucũngchínhlàmặtkháccủatâmsânhận,cảhaiđềuxuấtpháttừtâmsimê.Khôngbiếtđượccáigìlàhạnhphúcchânthậtlàsựumêđángsợnhấtcủaconngười.

Trảiquabaothăngtrầmlịchsử,dầndầnconngườicũngnghiệmrađượcrằngtấtcảsựthỏamãnvềvậtchất,quyềnlực,danhvọng,sắcdụcchỉtồntạitrongnhấtthời.Nếutađịnhnghĩanólàhạnhphúcthìquảthậtcuộcđờinàykhôngcóthứhạnhphúcnàolàchânthậtcả.Đúnglàbảnchấtcủamọisựmọivậttrênthếgiannàyđềuvôthường-córồimất,thànhrồibại,hợprồitan.Càngđuổibámtheonóthìtachỉcàngphísứcmàchẳngbaogiờlàmchủđượcnólâubền.Dođó,đểvượtthoátkhỏisựkhốngchếcủavôthường,thayvìhướngrangoàiđểđuổibámđốitượng,thìtahãyquayvàotrongtâmđểkhámphávànươngtựa.Khinàotacókhảnăngdọnsạchđượcnănglượngmongcầumọithứnhưýmìnhthìtấtcảnhữngphiềnnãokháccũngkhôngcòncơsởđểtồntại.Trạngtháivắngbặtmọiphiềnnãoấychínhlàhạnhphúcchânthật-thứluôncósẵntrongmỗingười.

Thựctếtâmtacũngthườnghaythayđổi,lênxuống.Đólàhậuquảcủaquátrìnhnólangthangtìmkiếmvàdựadẫmvàonhữngđốitượnghấpdẫnbênngoài.Tuynhiên,chỉcầnmộtthờigianđủlâuđểcắtđượccơnnghiệncảmxúcbênngoàithìnósẽdừnglạivàchấpnhậnquayvàobêntrong.Từtừnósẽchuyểnhóa,chỉcònlạisựyênđịnhvàtrongsáng.Thậtrachỉcónănglượngthóiquenthamcầuđượcbàomòn,cònhạtgiốngthamcầuthìkhôngbaogiờtriệttiêuđược.Cũngnhưmọiphiềnnãokhác,tâmthamcầuchỉlàkếtquảcủasựvậnhànhsailệchcủacơchếtâmlý.Vìthế,nếukhảnăngtiềmẩncủasựsailệchvềcơchếtâmlývẫncònthìcơhộitrởlạicủatâmthamcầuvẫncòn.Tagọi"hạtgiốngthamcầu"đểhiểurằngnólàkếtquảcủanhữnggìđãtạoratừtrước,nhưngnóvẫnchưahoạtđộngvàthểhiệnhếtsứcsốngbêntrongkhinóchưahộiđủđiềukiện.Tathấynănglượngthamcầucủamỗingườiđềukhácbiệt,nhưngmộtkhinóđãthuvềdạngtiềmẩncủahạtgiốngthìđềugiốngnhưnhau.Cũngnhưaicũngtiềmẩntếbàoungthư,chỉvìthiếunhữngđiềukiệnthíchhợpnênnóchưapháttriểnthànhcănbệnhungthưđóthôi.

Ngaycảkhiđãtrởthànhbậcthánhthìnhữnghạtgiốngphiềnnãovẫncòntiềmẩn.Tuynhiên,bậcthánhđãchuyểnhóaxongphầnnănglượngcủanóvàđưatâmthứcvượtlênnhữngcungbậccaohơn.Mộtkhinóđãđếnđúngvịtríhàihòanhấtgiữanóvớibảnthểvũtrụthìnókhôngcònbịrớttrởlạitầngnhậnthứccũnữa.Nghĩalàcơhộitrởlạitâmthứcsimêhaythamcầucủabậcthánhlà0%.Đólàlýdomàaicũngcóthểthànhthánh.

VượtkhỏitầmvớiNgườitathườngchorằngnhữngngườikhôngcóthamvọnglà

nhữngngườikhôngcóchílớn,khôngthểlàmnênsựnghiệplớn.Vàngườitacòntinrằngnếuaiaicũngsốngtrongtháiđộanphậnthìxãhộisẽkhôngthểpháttriển.Nhưngpháttriểnlàpháttriểnvềcáigì?Sẽđúngkhichorằngnếukhôngcóthamvọngthìtasẽkhôngthểpháttriểnvậtchất,nhưngsẽhoàntoànsaikhixétvềmặtxâydựnggiátrịtâmhồn.Nhìnsâusắclạithựctrạngxãhội,chắcaicũngnhậnraconngườicànghiệnđạibaonhiêuthìcàngngơngáctrướcsốphậncủacuộcđờimìnhbấynhiêu.Họkhôngbiếtphảiđịnhvịmìnhnhưthếnàođểthấyyênổnvàhạnhphúc.Vàcứthế,họchennhauchạyvềmiềnviễnảnhbằngcáchdựavàotàinăngvàbảnlĩnhcủamình.Họ

tinrằngmìnhđãtìmđượcvịtrírấtxứngđángchocáitôiluônkhátkhaocủamình.Tacũngtừngchứngkiếnnhiềungườisẵnsàngđánhmấtlươngtri,gạtbỏtìnhthâmvàthậmchígâyrathùhậnhaychémgiếtnhaucũngchỉvìmuốnxâmphạmvàoquyềnlợicủanhau.Dốitrá,phảnbội,ganhtỵ,thamnhũngđểrồikhủnghoảng,tâmthầnhaytùtộicũngđềudothamvọnggâynên.

Mộtsựthậtnữamàaicũngphảithừanhậnđólàxãhộicàngvănminhhiệnđạithìconngườicàngbậnrộn,đếnmứckhôngcóthờigianđểnghỉngơi.Tạisaovậy?Cóailàmtabậnrộnđâu.Chỉtạivìtamuốnđồnghànhvớimọingườiđitớichỗhưởngthụngấtngưởng,nêntaphảibỏnhiềuthờigianđểsuytính,cạnhtranh,nắmbắtvàgiữgìn.Khitakhôngcònthờigianđểchămsócvàlàmmớibảnthân,thìlàmsaotacóthểthấuhiểuvàgiúpđỡnhữngngườithânyêusốngbêncạnhmộtcáchhiệuquả.Chonên,xãhộicàngmởranhữngtiệnnghihấpdẫnthìthamvọngcủaconngườicàngbịđánhthứcvàgiãnnở.Nhiềukhitadámbỏrahàngchụcnămtrờilàmlụngvấtvảkhôngphảiđểtăngthêmmứchưởngthụvậtchất,màlýdokhôngtiệnnóirađóchínhlàmuốnđượccôngnhậnvàngưỡngmộ.Ngaykhitađãquámệtmỏivàchánngánsựngưỡngmộthìtavẫnkhôngngừngđuổitheonhữngthamvọng.Vìthôngquađótamớithấyđượcgiátrịcủamình,vàthàđuổitheonómàtathấycòndễhơnlàsốnganphậnhayquayvềsốngvớichínhmình.

Đốivớinhữngngườiquayvềpháttriểnđờisốngtâmlinhthìtâmthamchínhlàtrởngạilớnnhất.Tuybuôngbỏđượcnhữngđốitượngquenthuộccủatâmthamnhưtiềnbạc,quyềnlực,danhvọng,sắcdục,nhưngnóvẫntiếptụctìmkiếmnhữngđốitượngkháctinhvihơnvàsâusắchơnđểbámvíu.Bởikhôngcònđốitượngbámvíuthìtâmrấtdễchơivơi,lạclõngvàthấyđờisốngcủamìnhthậtvônghĩa.Đốitượngđầutiênđóchínhlàsựthanhcao-luônmongmuốnmìnhtrởthànhmộtnhânvậtkhácxavớisựtầmthườngcủamọingười.Đốitượngkếtiếpđólàsựchuyểnhóa-luônmongmuốnmìnhtiếnbộngaykhibướcvàoconđườngtâmlinh,mặcdùnhữngnănglượngphiềnnãogâyratrongquákhứvẫncòndàyđặc.Đốitượngcuốicùnglàsựchứngđắc-luônmongmuốnmìnhsớmgiácngộđểtrởthànhbậcthánh.Đâyđượccoilàmụctiêucaocảnhấtcủasựtutập.

Dĩnhiên,nếukhôngđặtranhữngmongmuốnnhưthếtasẽkhôngcóđộngcơmạnhmẽđểvượtquanhữngtrởngạimàmauchóngđạttớimụcđíchtốihậu.Nhưngthựcratrongquátrìnhchuyển

hóa,mỗibướcđitớiđãchotanếmtrảingaymùivịcủahạnhphúcrồi,nêntakhôngcầnphảihốihảtiếnnhanhđếncuốiconđườngấy.Mongmuốncócáituyệtđốichẳngqualàtachưatìmthấygiátrịđíchthựctrongnhữngcáitươngđốiđóthôi.Chonênchỉcầnđiđúngđường,bằngtháiđộsiêngnăngvàthongthảnhưmộtthựctạiđanghòađiệunhuầnnhuyễnvớivũtrụ,thìtheothờigianvànhânduyênthíchhợptasẽvềtớiđích.Nghĩalàđíchtớichỉlàkếtquảtựnhiêncủatiếntrìnhđúngđắn,khôngthểdomongmuốnmàđược.Càngmongmuốntasẽcàngsailệch.Tutậpkhôngphảiđểbiếnbảnngãtrởthànhmộtcáigìđặcbiệt,màchỉđơngiảnlàgiúpnóvậnhànhđúngđắntrởlại.

Quayvềnuôidưỡngđờisốngtâmhồnlàmộttháiđộđúngđắn,nhưngnếukhôngđượcsựhướngdẫnđúngđắnthìtarấtdễsậpvàocáibẫythamvọngcủachínhmình.Càngtutậptasẽcàngvướngkẹtvàcàngvùngvẫytrongphiềnnãomàchínhtacũngkhôngbiếttạisao.Đólàchưanóicórấtnhiềungườiluônđặtniềmtinbênngoài,nênhaymơtưởngđếnmộtthếgiớixaxămcóđầyđủđiềukiệnhưởngthụcaoquýnhấttrênđờimàkhôngcầnphảivấtvảxâyđắp.Vớinhữngđiềurấtthậtvàcóthểđạtđượcngaytrongthựctạimàcònkhiếnchonhiềukẻthamvọngsốngdởchếtdở,thìvớinhữngđiềukhôngcócơsởchắcchắnđểtintưởngnhưthếsẽrấtdễkhiếnchongườitađốixửvớicuộcđờicònlạicủamìnhnhưmộtkiếpsốngthừa.Thamvọngnếuđãlàmchotađánhmấtsựsốngngaytừkhởiđiểm,thìdùđạtđượchaykhôngđạtđượcthamvọngtacũngkhôngthểnàotìmthấyđượcgiátrịchânthậtcủađờisống.Thamvọngchỉmangtớithỏamãnchứkhôngthểmangtớihạnhphúc,bởigiátrịấythuộcvềsựcảmnhậntinhtếcủatâmhồn.Trớtrêuthay,tađãlạcmấtnhữngphẩmchấtquýgiáấytrênsuốtlộtrìnhthựchiệnthamvọngrồi!

ThammàkhôngthamThậtra,bảnchấtcủathamvọngkhônghẳnlàxấuxa.Chỉtạivìta

khôngđủbảnlĩnhđểsửdụngnêntađãbịchínhnóquaylạihủydiệttađóthôi.Cũngnhưmộtcondaobénvốnrấthữudụng,nhưngnếukhôngcẩnthậnthìnócũngcóthểcắtvàotayta.Tuykhôngphảiaicóthamvọngcũngbịthamvọnghủyhoại,nhưngxưanaysốngườicókhảnăngbiếnthamvọngthànhcôngcụhữuíchchomìnhchođờirấtítỏi.Dùhàngngàytathấynhannhảntrênbáođàiđầyrẫyhìnhảnh

nhữngnhânvậtthànhđạt,cósựnghiệplớn,nhưngsựthậtchỉcóhọvànhữngngườithânsốngbêncạnhmớihiểulàhọđangsốngtrongtìnhtrạngnhưthếnào.Họvẫncònlàchínhhọhayhọđãbánđứnglinhhồnchoquỹdữđểtrởthànhkẻđộctài,kiêungạo,nghingờ,kỳthị,toantính,đãngtrívàsợhãi?Đólànhữngcáigiáquáđắtchosựliềulĩnhnonnớtvàảotưởngquálớnvềtàinăngcủamình.Thếnênthamvọngthìaicũngcóthểđặtra,nhưngkhôngphảiaicũngcóđủbảnlĩnhđểđạtđược.

Dĩnhiên,tacóquyềnđặtrahoàibãohaylýtưởnglớn,nhưngđiềuquantrọnglàtacầnphảiđánhgiáchínhxácvềthựclựccủamìnhđểkhôngxâydựngnhữngướcvọngmàthựcchấtchỉlàảovọng.Khiđãchínhthứcđặtrathamvọng,taphảihộitụítnhấtnămđiềukiệnsauđâyđểvươntớithamvọngmàkhôngbịnóđánhbại.Thứnhất,khôngngừngnỗlựcđểmàigiũatàinăngvàhọchỏithêmkinhnghiệmcủanhữngngườiđitrước.Thứhai,luônquansátnhữngdiễnbiếnphứctạpcủatâmthamtrongsuốtlộtrình;khithấynóbịhoàncảnhtácđộngmàvượtquamứcdựtínhvàtầmkiểmsoátthìphảingưnglạingay.Thứba,phảitạođượcsựcânđốigiữađờisốngbìnhthườngvàthamvọng,nghĩalàphảicókhảnăngsốngsâusắctronghiệntạidùđanghướngtớithamvọng.Thứtư,ýthứcrõràngthamvọngnàykhôngphảilàlýdoduynhấtđểtathấyđượcgiátrịđíchthựccủamình,nênlỡkhôngđạtđượcthìtacũngkhôngtuyệtvọngvàđaukhổ.Thứnăm,luônghinhớrằngđểthựchiệnđượcthamvọngtaphảinươngnhờvôsốđiềukiệnthuậnlợibênngoài,nênsẽkhôngcócáitôinàođángtựhàovàkiêungạokhithànhcông.

Cókhảnăngchủđộngđượcthamvọngcủamìnhmộtcáchtựtạinhưthếlàtađãđạtđếntrìnhđộvôtham-thammàkhôngtham.

Nhưngnếu"khôngtham"dùchỉđểcóthêmchúthưởngthụdanhdựhaythấyđượcgiátrịcủamìnhthìta"tham"đểlàmgì?Cómộtlýdorấtxứngđángđểtamạnhdạnpháthuythamvọng,đólàhướngtớiphụcvụmọingười.Ướcmơgópphầnxâydựngmộtxãhộisốngtỉnhthức,hiểubiếtvàthươngyêucóthểlàmộtthứthamvọng.Nếuxãhộingàycàngmấtdầnnhữngconngườicótráitimlớnvàláganlớnnhưthế,aicũngchỉlosốnganphậnhaytranhthủquyềnlợichobảnthânmìnhthìxãhộisẽđivềđâuvàtươnglailoàingườisẽrasao?Tuynhiêntacũngđừngquên,khibướcvàoconđườngphụngsựlàtađãtìmthấyhạnhphúcchobảnthânrồi.Vàướcmơlớnấyphảicầnnhiềucánhtaychungsứcchứkhôngchỉcómỗitàinăngcủata

màcóthểlàmnên.Vìvậy,bảnchấtcủavôthamcũngchínhlàvôngã.Thamkhôngphảiđểphụcvụchocáitôiíchkỷcủariêngmìnhthìđólàhànhđộngcủamộtbậctrượngphu-bậccóhiểubiếtvàtìnhthươnglớn.

ThấytrăngmàthẹnlòngBỏđạidươngmênhmôngThuyềnvềđâulạcbếnCònmảixuôitheodòng.

BiếtĐủTấtcảnhữngvậtchấtkiachỉđemtớisựthoảimáidễchịuhơn

trongcuộcsống,nókhôngphảilàlýdolớnnhấtđểtasống.

Tươnglaiđivềđâu?Haithậpkỷqua,hàngloạtnghiêncứuxãhộivàtâmlýhọccho

thấykhôngcómốiquanhệthựcsựgiữasốtiềnkiếmđượcvàmứcđộthỏamãncóđược.Ngườitacảmthấyhụthẫngkhibỏraquánhiềuthờigianvànănglựcđểtíchgóptiềnbạc,nhưngcảmgiácsungsướngấythậtcạncợtvàlạitanbiếnrấtnhanh.Dầndần,conngườikhôngcòntintưởngvàđịnhnghĩanhữngcảmgiácthỏamãnvậtchấtchínhlàhạnhphúcnữa.Ngườitađãtỉnhtáonhậnrarằngtiềnbạckhôngnhữngkhôngmuađượchạnhphúc,màcòncóthểhủydiệtcảhạnhphúc.

Quảthậtnhưvậy.Từkhitaháohứcpháttriểnngànhcôngnghiệpđểchorangàycàngnhiềunhữngsảnphẩmcaocấpphụcvụsựhưởngthụtăngtiếncủamình,cũngchínhlàlúctamấtdầnchủquyềnsống.Thờigianđểphụcvụchocôngviệcđãlấnáthếtthờigianchonhữngsinhhoạtcănbảnnhấtcủaconngười.Tuycóđầyđủtiệnnghinhưngtakhôngthểtậnhưởng.Lúcnàotacũngbậnrộnvớicôngviệc,vớikháchhàng.Takhôngcóthờigianchămsócsứckhỏe,khôngcócơhộitròchuyệnvớimọingười,khôngcóđiềukiệnhọchỏithêmkinhnghiệmsống,khôngthuxếpđượcnhữngbữacơmgiađìnhđầmấm,khôngthểlắngnghevàthấuhiểunhữngngườithânsốngbêncạnh.Tệhạinhấtlàlòngthampháttriểnkhôngngừngvàhàngloạtphẩmchấtđạođứccũngbịbàomòntừđó.

Tathấymìnhdầnbiếnthànhnhữngcỗmáyvôtri,khôngcòncảmnhậntinhtếtrướcnhữngbiểuhiệntrongcảmxúc,trongtâmtưvànhữnggiátrịmầunhiệmcủacuộcsống.Vậymàlúcnàotacũngtinrằngmìnhđangxâydựngmộttươnglairấtvữngvàngvàsángsủa.Làmsaonắmbắtđượctươnglainếungaycảnhữnggìđangdiễnratronghiệntạimàtacũngkhôngnắmbắtđược?Nhiềukhicóngườihỏitacóthấymùathuvừaquađẹpkhôngthìtangẩnngơnhưkẻxa

lạtừđâutới:"Ủamùathuđãđếnrồià,tôibậnquánêncóhaybiếtgìđâu".Nhưngrồitacũngchẳngbuồnchútâmhaytiếcnuối,vìvớitađólànhữngquantâmxaxỉ,phikinhtế.Dườngnhưbâygiờbấtcứđiềugìtalàmcũngđềuđượctoantínhrấtkỹlưỡng,xemnhữngviệcấycóđemtớilợilộcgìkhông.

Cókhitachorằngthàhysinhđờimìnhđểđờiconcháuđượcsungsướngthìcũngxứngđáng.Nhưnghànhtrangvàođờicủamộtngườitrẻđâucầnphảilàsốtàikhoảnngânhàngcaongất.Điềucontrẻcầnhơnhếtlàsựquantâm,thấuhiểuvàchiasẻvớinhữnggútmắcvàmơướccủachúngvềcuộcsống.Concáicầncómộtgiađìnhhạnhphúcđểnươngtựavàhọchỏi.Tàisảncủachamẹđểlạichưahẳnlàđiềukiệntốt.Nódễkhiếnsinhratâmlýỷlại,lườibiếngphấnđấuvàdễdànglaovàosựhưởngthụ.Rốtcuộc,chamẹhysinhchoconcáinhưngconcáilạioántráchchamẹ.Chúngnghingờcáchtíchgóptiềnbạckiathậtsựlàvìchúnghayvìlònghammuốnlàmgiàukhôngthểcưỡnglạicủachamẹ.Nhữngngườitrẻấychắcchắnsẽrấtlạclõngkhibướcvàođời,vìhọkhôngbiếtđiđâuvàkhôngbiếttinvàođâu.

Cólẽquanniệm"cựctrướcsướngsau"vẫncòninkhắcsâuđậmtrongtrínãocủanhiềungười.Nhưngtahãythửtìmhỏinhữngngườiđangởtuổivềhưuxemhọcóthậtsựhưởngnhàn,haylàhọđangsốngtrongsựcôđơnlạclõng?Cáihọđangcầnlàđượchiểuvàđượcthương,nhưngchínhtínhđộctàivàthóiquenngờvựclàhậuquảcủacuộctranhchấpkhốcliệtvềkinhtếđãđẩyhọrakhỏivòngtaycủanhữngngườithânmấtrồi.Vậtchấtđủđầyđôikhichẳngcònýnghĩagìđốivớihọnữa,thậmchíhọrấtchánngánvàmuốnlánhxa.Niềmkhaokhátlớnnhấtcủahọbâygiờchínhlàđượctrởvềthờituổitrẻđểsốngthậttươivui,thậthayvàthậtđẹp.Cáihayvàcáiđẹpmàhọđãđểchodangdởđóchínhlàtìnhyêu,làtìnhhuynhđệ,làmộtviệcgìđóýnghĩachođời.

KinhtếvàphikinhtếChủnghĩathựcdụngđượchìnhthànhvàokhoảnggiữathếkỷ19

vàpháttriểnrầmrộvàothếkỷ20,nổibậtnhấtlàởMỹ.Chủnghĩanàyđềcaokinhnghiệmvàhiệuquả,trongđómọihànhđộngcủaconngườilàvìmụcđíchtìmkiếmlợinhuận.Vìnóthỏamãnđượcnhu

cầuhưởngthụvôcùngcủaconngườinênđãnhanhchóngnhậnđượcsựủnghộnhiệtliệtcủamọitầnglớp.Nóvượtquahẳnchủnghĩaduyvậtvàcảchủnghĩaduytâm,bácbỏnhữngvấnđềcơbảncủatriếthọchaytôngiáovốnđượcđặtratừnhiềuthếkỷtrước.Từnềntảngđó,ngườitamớiphânđịnhrạchròigiữakinhtếvàphikinhtế.

Nhữnggìcóthểđemtớilợinhuậnthìgọilàkinhtế,cònnhữnggìkhôngđemtớilợinhuậnhaytổnthấtlàphikinhtế.Thídụ,trongmộtbuổigặpgỡbạnbèmàkhaithácđượcnhiềuthôngtinbổích,hoặcítnhấtcóthêmnhữngquanhệtốtcóthểhỗtrợchocôngviệclàmănthìngườitagọibuổigặpgỡđólàxứngđáng,làthựctế.Còntốnmấytiếngđồnghồmàchỉnghetoànlànhữngcâuchuyệnthươngtâm,haynhắclạinhữngkỷniệmxaxưacũrích,hoặcchỉđơngiảnlàuốngtràngắmcảnhthôithìđốivớihọquảlàmộtsựlãngphí,phithựctế.Phithựctếtứclàphikinhtế.Bâygiờngườitadùngchữ"thựctế"đểchỉchokinhtế.Ngườikhôngthựctếlàngườikhôngcóđầuóckinhtế.

Ngườilàmkinhtếphảiluônýthứcloạitrừnhữngvấnđềliênquantớitìnhcảm.Khôngcóchuyệnnhườngnhịnhaycảmthôngtrongkhilàmăn.Tấtcảđềuphảiđitheonhữngnguyêntắcrạchròi.Nhưngailàmkinhtế,conngườihaycỗmáy?Nếulàconngườithìphảiđượcbồidưỡngsứckhỏe,phảiđượcnghỉngơi,phảiđượcquantâmnângđỡ,phảiđượcthấuhiểuvàthươngyêuchứ.Tađừngvộichođólànhữngthứphikinhtế.Vìnếukhôngcónóthìtakhôngthểlàmkinhtế,vàcũngsẽchẳngcócáigìlànềnkinhtếcả.Nhưngbảnnăngcủaconngườivốnluônbảovệcáitôiíchkỷ,nênngườitathàchịuhysinhtìnhcảmhơnlàkinhtế.Vìlàmkinhtếthìmìnhcóthểbỏtúiriêng,cònthươngyêuthìphảisansẻbớt.Biếtbaocuộctìnhtanvỡ,huynhđệtươngtàn,chiếntranhgiữacácsắctộccũngvìmứcảnhhưởngquálớncủakinhtếtrongnhậnthứccủaconngười.

Chonên,kinhtếlớnmạnhlàđồngnghĩavớikhổđaucủaconngườilớnmạnh.Ngườitabiếtnóikhôngcókinhtếthìtìnhcảmsẽkhóbềnvững,nhưngngườitalạiquênrằngkhôngcótìnhcảmthìkinhtếcũngtrởthànhvônghĩa.Làmgiàuđểlàmgìkhitakhôngthểsốngvuitươi,bìnhyên,hạnhphúcvàtrảilòngravớimọingười?

TìmmộtlốiđiCáiluẩnquẩnnhấtcủaconngườitrongthờiđạinàychínhlà

khôngxácđịnhđượccáigìlàphươngtiệnvàcáigìlàmụcđíchsống.Tấtcảnhữngvậtchấtkiachỉđemtớisựthoảimáidễchịuhơntrongcuộcsống,nókhôngphảilàlýdolớnnhấtđểtasống.Tasốngvìtalàmộtsinhlinh,mộtthựctạimầunhiệm,nêntacầnđượcpháthuyđúngbảnchấtcủamìnhlàđượcthảnhthơi,bìnhyênvàhạnhphúc.Bấtkỳhànhvinàocủata,dùthươngyêuhaylàmkinhtếthìcũngphảiphảnánhđượcmụcđíchcaocảấy.Khôngthểnóitađangcònbậnlàmraphươngtiện,đểnămhaymườinămnữathìtamớinắmđượcmụcđích.Bâygiờtacònkẹtcứngtrênphươngtiện,bịphươngtiệnkhốngchếđếnphờphạc,thìlàmsaotadámchắcsẽdùngnóđểđạtđượcmụcđích?Vớitháiđộsốngnhưthếthìrấtcókhảnăngtasẽngãquỵvàchếtgụcngaytrênchínhphươngtiệnấy.

Bhutanlàmộttrongnhữngnướcnghèonhấtthếgiới.Nhưnglúcnàohọcũngcósẵnnụcườitrênmôivàluôncảmthấyhạnhphúcvớicuộcsốnghiệntại.Ngườidânnơinàyýthứcrằngmộtđấtnướcpháttriểnkhôngcónghĩalàphảihysinhmôitrườnghayhạnhphúccộngđồng.Chonên,họđặtratiêuchíGNH(GrossNationalHappiness-tổnghạnhphúcquốcgia)đểcóthểchạmđượcmụcđíchcủađờisốngngaytrongthựctại,màkhôngcầnthôngquaconđườngviểnvôngvàđầynguyhiểmcủavậtchấtcaocấp.Nhờ"khônggiốngai"màđờisốngcủahọrấtanninh,mứcđộtộiphạmhaylydịrấtthấp,vàhơnhếtlàhọtậnhưởnggiátrịcuộcsốngtừngngàynêntuổithọrấtcao.

Lốixâydựnghạnhphúcnàyngàycàngthuhútsựchúýcủanhiềunướcpháttriển.HọbắtđầutậplắngnghenhữngkhátkhaosâusắccủangườidânmàquyếtđịnhgiảmchỉsốGDP(GrossDomesticProduct-tổngsảnphẩmquốcnội),đểmọingườigiảmgiờlàmmàcócơhộitrởvềvớinhữngsinhhoạtcănbảntrongcuộcsống.TạiAnh,khoảng81%ngườidânđềnghịchínhphủchỉnêntậptrungvàoviệclàmchongườidânsốnghạnhphúchơnlàgiàucó.Họyêucầucấmquảngcáonhắmvàođốitượngtrẻconđểhạnchếkhuynhhướngtônsùngvậtchất.CònNhậtBảnthìhoảnghốtkhinhìnlạimứcđộtộiphạmvàlàmviệctănggiờkhônghềgiảmsovớithậpniên80,mặcdùkinhtếcủahọđứngnhấtnhìthếgiới.Cácvịlãnhđạocấpcaođãnhìnvàotấmgươngsống"biếtđủ"củaBhutannênđãmạnhdạnlênnhiềudựán"làmíthơn,chơinhiềuhơn"đểchỉsốGDPluônsonghànhvới

chỉsốGNH.Nghĩalàkinhtếphảiđiliềnvớihạnhphúc.

Vấnđề"hạnhphúcquốcgia"cũngđãthuhútsựquantâmcủanhiềuthànhphầnxãhội,từnhàkinhtế,triếtgia,bácsĩtâmlý,nhàsinhvậthọcvàcảnhàtâmlinh.NhưngthựctếchothấyxâydựngGNHkhógấptrămngànlầnsovớiGDP.Bởivìtrướctiênconngườicầnphảicóýthứcđúngđắnvềgiátrịhạnhphúc,rồiphảitrảiquamộtthờigiankhálâuđểthuầnphụcbảnnănghưởngthụquálớncủamìnhthìmớiđủsứcgạtbỏbớtnhữngphươngtiệnhấpdẫn.Thayđổithóiquenđểgiảmbớtnhữngcảmxúctốtlàmộttháchđốrấtlớn.Nhưngnếutoànxãhộicùnglàmthìkhókhănấysẽdầnđượcchấpnhậnvàhóagiải.

ViệtNamcũngđangdànhmọiưutiênđểpháttriểnkinhtếvàquyếttâmđưanóđếnđỉnhcao.Nhưngnếutaýthứcđượcgiátrịhàngđầucủahạnhphúcthìvẫncònkịpđểtránhvếtxeđổcủanhữngquốcgiađitrước.Dùphảihysinhvậtchất,mãilàmộtquốcgiakhônggiàucóthìtacũngvuivẻchấpnhận.Tanhấtđịnhkhôngthểsốngthiếuthốntìnhcảmvàhạnhphúc.Theogươngnhữngquốcgiakhác,takhôngthể"bắtcáhaitay".Vậytừbâygiờtaphảiloạitrừngaychủnghĩathựcdụngvàdồnnănglượngquayvềxâydựnglạinếpsốngvănminhtâmhồn.Chỉcónếpsốngấymớigiúptaluôntìmthấychínhmình,gạnlọcnhữngcáubẩnphiềnnãovànuôidưỡngnhữnghạtgiốngtốtđẹpcủatâmhồn.Trongkhônggianấy,conngườiluônýthứcrằngmọithứluôncómặttrongmộtthứ,nênchủnghĩacánhânđượcthaythếbằngtìnhnhânáibaola.Đóchínhlàhạnhphúccaođẹpnhấtcủaconngười.

Chờđợimộtchínhsáchbanhànhđểmọingườicùnglàmthìsẽrấtlâu.Phầnlớnmọingườivẫnchưatinsốngítvậtchấtlàcóthểhạnhphúc,vànhiềungườivẫnchorằngconngườiphảiđạttớiđỉnhcaovậtchấtthìmớichịuquaytrởlạigiátrịtinhthần.Nhưngthựctếchothấy"nhàgiàucũngkhóc",vàchẳngcómấyaimuốntừbỏlốihưởngthụcaocấp.Mộtkhilòngthamcủaconngười

khiđãgiãnnởrarồithìrấtkhóthulại.Vàkhiấythìtacònhồnpháchnữađâuđểcảmnhậnvàgiữgìnnhữnggiátrịhạnhphúc.Mảnhđấttâmcủatađãkhôcằnvàchaisạnbởicáigọilànhucầuvậtchấtmấtrồi.

HãyxemlạibứctranhhạnhphúcmàcụNguyễnDuđãvẽsẵncho

chúngta:"Mộtnhàchungchạsớmtrưa/Giótrăngmátmặtmuốidưachaylòng/Bốnbềbátngátmênhmông/Triềudânghômsớmmâylồngtrướcsau"(TruyệnKiều).Thựctậpđờisốngbiếtđủlàcơhộiduynhấtđểtacònkhảnăngquayvềthừahưởngnhữngtàisảnlớnlaomàđấttrờiđãbantặngchota.Nhữngtàisảnấyđủđểlàmnênđờisốngýnghĩacủamộtkiếpngười.Mộtkiếpngườirấtngắnngủi.Khôngaibiếtđượcmìnhsẽsốngbaolâu,vìthếxinđừnghữnghờvớinóđểlaotheovậtchất.Ngàymainếuphảirađimàtachưakịpsốngsâusắcchoramộtkiếpngườithìđóchẳngphảilàniềmânhậnrấtlớnhaysao?

NgàyhômquađiđâuTabỏquênhạnhphúc?CònđâytrongxanhxaoGiấcmơbuồnthổnthức.

DựaDẫmTakhôngbaogiờtáchlytuyệtđốivớisựyểmtrợvànuôi

dưỡngcủanhữngđiềukiệnbênngoài,nhưngtavẫnkhôngxemđólàcơhộiđểthiếuđitráchnhiệmlèoláiconthuyềnđờimình.

NgọnđènsẽtắtĐờisốnglàphảicósựnươngtựaqualại,vìbảnchấtcủamọisự

vậttrênthếgiannàyvốnkhôngthểtồntạiriêngbiệt.Trongnhữngbướcđầubỡngỡ,hoặckhigặpnhữngnghịchcảnhlớnlaomàbảnthântakhôngđủsứcchốngchọi,thìsựhỗtrợhếtlòngvàhợplýcủanhữngđốitượngxungquanhluônlànhucầurấtthiếtyếu.Nósẽtiếpthêmsứcmạnhvàniềmtinchotaổnđịnhvàđitới.Nhưngnếucảmxúctốttừsựnươngtựaấycứlặpđilặplạinhiềulần,nósẽhìnhthànhtrongtathóiquenkhiếntakhôngthểnàobuôngbỏđượchoặctacũngkhônghềcóýthứcbuôngbỏ.Tađãrơivàotìnhtrạng"nghiệncảmxúc".Thiếucảmxúcấytaluônthấychớivớivàbấtan.Tìnhtrạngnàychínhlàsựdựadẫm.

Cómộtcậubémùđếnnhàngườibạnchơi.Domảimêtròchuyệnnêncậubékhônghaytrờiđãtối,ngườibạnliềnthúcgiụccậubéhãymauravềvàđưachocậubémộtcâyđèn.Cậubétứccườihỏi:"Anhđưacâyđènchomộtkẻmùnhưtôiđểlàmgì?".Ngườibạnliềngiảithích:"Anhcầmcâyđènnàyngườitathấyanhthìhọsẽtránh".Nghecólý,cậubévuivẻcầmcâyđènravề.Cậubémạnhdạnlaothẳngvềphíatrướcvìtinchắcrằnghômnayaicũngsẽtránhmình.Nhưngchẳngbaolâu,cómộtngườiđâmsầmvàocậuvàcảhaiđềungãnhào.Vừađauvừatức,cậubéhétlên:"Bộmùsaokhôngthấycâyđèncủatôivậy?".Ngườikiaômbụngcườingất:"Câyđèncủaanhđãtắttừlâurồianhmùơi!".

Tựthâncậubémùcóthểđiđườngvàobanđêmcũngnhưbanngàybằngkỹnăngđặcbiệtmàcậutừngluyệntập.Nhưngtừkhiđượctraocâyđèn,thayvìphốihợpcảhaithìcậubélạidựahẳnvàocâyđènmàbỏquatàinăngdòđườngkhéoléocủamình.Khôngthấyđượcchântướngcủacâyđèn,khônghềbiếtnócòndầunhiềuhayít

hoặccóthểsẽbịgióthổitắtbấtcứlúcnào,vậymàcậubécứtintưởngvàonómộtcáchtuyệtđối.Đếnkhingãmộtcúđauđiếngrồimàcậubévẫnchưahaycâyđènđãtắt,lạicònđổthừakẻkhác.Thậttộinghiệp!

Bảnthântacũngcóthểtìmthấygiátrịhạnhphúcbằngchínhnhữngkỹnăngđãđượcrènluyệncủamình,vìhạnhphúcchânthậtvốnlàsựbìnhyênvàvữngchãitrongtâmhồn.Nhưngtừkhicuộcđờitạoraquánhiều"câyđèn"tiệnnghivậtchấtvàtinhthần,tađãmêmẩnvàbámchặtvàochúng.Tadànhhếtthờigian,nănglựcđểsắmsửavànângniuchúng.Tatứcgiậnhaythùnghịchnhaucũngvìchúng.Taloanhquanhhếtcảkiếpngườicũngvìchúng.Tađểchonhữngthứphươngtiệntạmthờiấybiếnthànhmụcđíchcaocảcủacuộcsống,màquênmấtbảnchấtcủanhững"câyđèn"ấyluônbịchiphốibởihoàncảnh.Nhưtavẫnthườngthấytiềnbạcrồicũngcólúcđầylúcvơi,danhdựthìcũngcókhivinhkhinhục,sắcdụcthìcũngcólúchấpdẫnlúcchánchường.Khiđánhmấthaykhôngcònyêuthíchnhữngcảmxúcấynữa,tamớithấynươngtựanơichínhmìnhlàanổnnhất.Tiếcthay,nhữngphẩmchấtquýgiátrongtâmhồntakhiấycóthểđãbịchaicứngtrongquátrìnhtanạpvàonhữngcảmxúchưngphấntừbênngoài.Tuychúngcóthểhồisinh,nhưngtaphảitìmđúngcáchvàquátrìnhkhơidậyrấtgiannan.Đólàcáigiámàkhóaicóthểngờđược.

Cũngnhưkhitavấpphảicụcđáthìnãobộsẽtiếtrachấtendorphinđểhóagiảibớtcảmgiácđauđớn;hoặckhitasuynghĩđếnmứcquácăngthẳngthìnãobộsẽtiếtrachấtsérotoninđểlàmêmdịuthầnkinh.Bảnthântacókhảnăngtựchữatrịrấtcao.Dựavàocấutrúcnày,ngànhydượcđãchếranhữngloạithuốcchốngtrầmcảmnhưProzac,Paxilđểgiúptahóagiảibớtnhữngcảmxúcxấumàbảnthântangaylúcấykhôngthểchữatrị.Nhưngđiềunguyhạilàcácloạithuốckíchthíchđósẽlàmrốiloạncácchukỳsinhhọccủacơthể,tiêudiệtcáctếbàothầnkinhvàcóthểlàmhỏngluôncảbộnhớ.Taihạihơnnữalàsaumộtthờigiandùngthuốc,cơchếthíchnghicủanãosẽralệnhcơthểgiảmhoặcngưnghẳntiếntrìnhsảnxuấtendorphinvàsérotonintựnhiên.Khihàmlượngkíchthíchbấtngờgiảmxuống,nósẽtạoramộtcảmgiáccựckỳkhóchịuvàbứcéptaphảinạpthêmmộtlượngcầnthiết.Tìnhtrạngnghiệnngậpđãbắtđầuxảyra.

Chínhvìlẽđó,cáccơquanquảnlýdượcphẩmnhưFDAcủaMỹ

đãralệnhcấmsửdụngnhữngloạithuốcnày,hoặcchỉđượcdùngtrongnhữngtrườnghợpđặcbiệtdướisựchỉđịnhcủabácsĩchuyênkhoa.Nhữngkẻlợidụngcácloạithuốcheroin,morphinehaycocainecócấutrúctươngtựnhưhainộitiếttốtrêncóthểthănghoacảmxúclêntớituyệtđỉnh.Nhưngchỉsauvàilầndùngthuốc,họđãtrởthànhnhữngconmanghiệnthuốcđếnđiêncuồngvàmấthếtnhântính.Thậtkhótinlinhdượccũngcóthểbiếnthànhđộcdược.

LàmchủđờimìnhNhữngngườicócấutrúctâmlýyếuđuốithườngbộclộkhuynh

hướngdựadẫmngaytừnhỏ.Đượcailàmgiúpcholàtarấtthíchthú.Tanghĩnhưthếmìnhsẽđỡmấtthờigian,côngsứcvàcảviệcđộngnão.Nhiềubậcchamẹvìquáyêuconnênkhôngdámđểconmìnhlàmviệcvấtvả,dùđóchỉlànhữngcôngviệcrấtcănbảnmàmỗiđứatrẻphảitựtrảinghiệm.Nênkhilớnlêntaluôngặprắcrốitrongviệcgiảiquyếtnhữngvấnđềkhókhăn.Khilàmviệc,taluôntìmmọicáchđểđượccấptrênchúývànângđỡ.Khitiếpxúcvớimọingười,taluônmongđượccôngnhậnvàkhenthưởng.Khiyêu,taluônbịcuốnhútvàđồnghóavàođốitượng.Thóiquentintưởngvàosựthuậnlợitừđiềukiệnbênngoàidầnngấmvàoconngườita,rồinghiễmnhiêntrởthànhmộtloạitínhnếthaymộtphongcáchsống.Chỉđếnkhiđốitượngdựadẫmkhôngcònnữa,tabịhụthẫnghoàntoànthìtamớisựctỉnh.

Khoahọckỹthuậtcàngpháttriểnthìconngườicàngcónhiềucơhộiđểdựadẫmvàomáymóc.Aimàchẳngthíchsựtiệnlợi?Ởnhữngnướckinhtếpháttriểncaothìnhữngviệccỏnconngườitacũngdùngđếnmáymóc.Máymócgầnnhưtrởthànhmộtphầntấtyếucủacuộcsống.Nhưngcàngdựavàomáymócbaonhiêuthìtacàngđánhmấtkhảnăngvốncócủamìnhbấynhiêu.Nhiềucuộckhảonghiệmchothấyhầuhếtnhữngngười"nghiệnmáymóc"thườngrấtlườibiếngvậnđộngtaychân,lườibiếngghinhớvàtưduysâu.Dođó,sốlượngbệnhnhânngàycànggiatăngvàsốngườiđãngtrícũnggiatăng.Tacũngrấttinvàobảohiểm.Tưởngđãcócôngtybảohiểmlothìmọilĩnhvựcsinhhoạtcủatasẽđềurấtantoàn,chỉcầnkiếmtiềnđưachocôngtybảohiểmlàđược.Nhưngsựthậtlàcôngtybảohiểmchỉchitrảnhữngkhoảnphítổnkhitagặpnhữngtainạnrủiromàthôi,họkhôngthểgiúptalànhlặnhaychiasẻnhữngvấnđềsâusắc.

Thếnên,khicầnphảikiênnhẫnlắngnghengườikháchaylàmchủcảmxúcnónggiậncủamìnhthìtahoàntoànkhôngcómộtkỹnăngnàođểứngphó.Tađànhchịuthấtbại.

Nhiềungườitìmtớimôitrườngtâmlinhnươngtựasaunhữngthấtbạinặngnềdonhữngtranhchấptrongcuộcsống.Họtinrằngđốitượnglầnnàylànhữngbậcthánh,nênchắcsẽkhônglàmchohọthấtvọngnhưconngười.Nhưngtháiđộnươngtựađãbiếnthànhdựadẫmkhihọchỉcóniềmtinmãnhliệtmàbảnthânkhônghềcósựluyệntậpvàchuyểnhóanào.Tutậpmàngàycàngđánhmấtniềmtinvàochínhmình,phótháchạnhphúcvàtươnglaiđờimìnhchokẻkhácthìđóchắcchắnkhôngphảilàtháiđộtutậpđúngđắn.Cónhữngngườisiêngnăngnghiêncứuvàthậmchíhọcthuộcrấtnhiềugiáolýthâmsâu,rồicốtạochomìnhcáchnhìnhaycáchsốngthậtkhácvớimọingười.Nhưngrốtcuộchọcũngvẫngặpvôvànkhókhănvớinhữngvấnđềtrongchínhhọhayvớinhữngngườithânsốngbêncạnh.Bởitháiđộấychỉlàsự"ănmàychânlý"đểtạochomìnhmộtchândungđẹpđẽ,mộtkiểutôvẽchocáitôiđầytựhàovàcáchbiệtvớimọingười.Họvẫnchưatừngcómộttrảinghiệmnàocủariêngmình.Họtuyệtđốitintưởngvàdựahẳnvàogiáolý,trongkhigiáolýchỉcógiátrịnhưtấmbảnđồhướngdẫnconđườngđitớihạnhphúc.Tựbảnthângiáolýkhôngphảilàhạnhphúc.

Khingãquỵhaykhôngthểđứngvữngvìphảitáchlyrakhỏiđốitượng,tứclàtađãbịđốitượngấythaotúngchủquyềnsốngcủatarồi.Đốitượngấycóthểlàbậcthánh,lànhữngngườirấtmựcthươngyêuta,haylànhữngkẻđangrấttàigiỏi.Nhưngrốtcuộchọcũngkhôngthểnàogánhchịuvàgiảiquyếtđượcnhữngkhókhănbếtắctrongta.Họchỉđóngvaitròtácnhân,chứkhôngphảilàchủnhântrongkhuvườntâmcủata.Tachỉcầnđếnsựtrợgiúpấytrongnhữnglúctađãcốhếtsứcmàkhôngthểvượtquanổitìnhtrạngbứcngặt.Vìnếuđãtừngtrảinghiệm,tasẽthấyrõmốinguyhạicủasựnươngtựalàrấtdễkhiếntayếuhèn.Nêntathàchấpnhậnhưhaocôngviệchaytàisản,chứnhấtđịnhkhôngnhờvảkẻkhác.Cònnếulỡtalàkẻhamthíchsựthànhcôngvànổibậtnhưnglạikhôngmuốndựavàosứclựccủamìnhthìtaphảichấpnhậncáigiáđiêuđứngcủasựvaymượn.Khiấy,tuycóquyềnlựcvàtàisản,nhưngtakhôngthểtậnhưởngcuộcsốngvìphảiluôntìmmọicáchđểlàmvuilòngkẻcóquyềnlựchơn.Tavẫnchưacócáigìlàvữngchãicủariêngmình.

Thôi,chuyếnlưuđàynhưthếcũngquáđủrồi.Đãđếnlúctaphải

canđảmtựgiảithoátmìnhrakhỏinhữngcảmxúcnghiệnngậpđểtìmlạigiátrịtựdođíchthựccủakiếpsốngconngười.Tiếntrìnhấyquảthậtrấtgiannan.Mỗikhiphảidứtkhỏimột"câyđèn"phươngtiệnlàtaphảiđónnhậnnhữngcảmxúcrấtđaunhức.Nhưngtasẽcảmthấythậtbìnhyênvàtựtinngaysauđó,vìtađangtrênđườngtrởvềkhôiphụcchủquyềnsốngcủamình.Khitỉnhngộrarồi,nhữnghàoquanghấpdẫncủatiềnbạc,danhdựhaysắcdụcsẽkhôngđủsứckhiếntaphảiđánhđổitiếpphầnđờicònlạicủamình.Dùmãimãitakhôngbaogiờtáchlytuyệtđốivớisựyểmtrợvànuôidưỡngcủanhữngđiềukiệnbênngoài,nhấtlànhữngngườithânyêu,thìtavẫnkhôngđượcxemđólàcáicớđểthiếuđitráchnhiệmlèoláiconthuyềnđờimình.Lúcnàothấymìnhkhôngcònđủsángsuốtvàmạnhmẽđểtiếptụcphốihợpnhuầnnhuyễngiữanhững"câyđèn"vànănglựccủabảnthân,thìhãycanđảmbuôngbỏ"câyđèn"bằngmọigiáđểưutiênquayvềgiữlấyvịtrílàmchủđờimình.

RồimùathusẽtànDòngsôngxưacũngcạnVềnươngtựađờimìnhMênhmôngcùngnămtháng.ĐinhưmộtbầychimVượtvùngtrờibănggiáĐừngmộtmìnhrakhơiBiểnđờinhiềusóngcả.

NươngTựaNươngtựanhauđểluônýthứctôntrọngvàcầnnhauchínhlà

cấutrúcđẹpđẽnhấtcủavũtrụ.

TếbàocầncơthểChưabaogiờngườitacảmthấycuộcsốngđơnđiệu,tẻnhạtvà

lạclõngnhưbâygiờ.Cólẽvìconngườingàycàngđánhmấtdầnsựliênhệmậtthiếtvớinhữngcáthểkhác.Kinhtếpháttriển,sựhưởngthụtăngnhanh,đãlàmchonhiềungườilầmtưởngrằnghọcóthểsốnganổnvữngvàngbằngchínhtàinăngvàbảnlĩnhcủahọmàchẳngcầnaicả.Họluôngiớihạnnhữngmốiquanhệ"khôngthựctế",khôngdámđặtniềmtinvàobấtcứaivìhọchorằngaicũngcóthểlàđốithủcạnhtranhnguyhiểm.Nhữngngườitrẻthìluônmuốnthoátlygiađình.Họtinrằngđólàcơhộiđểtiếnthânvàcũngđểthỏamãnkhátvọngđượcsốngtựdomàkhôngcònphảibịgiámsát,kìmkẹphaykhiểntrách.Rồikhihọbịlôicuốnvàosựđammêtìnhcảmhayvậtchất,thìýniệmvềmáiấmgiađìnhhaytìnhlàngnghĩaxómkhôngcònđánhđộngnổivàotrínãohọnữa.Thậmchí,nhiềungườitrẻcòndámtuyênbốrằng:"Trongtừđiểncủatôikhôngcóhaitiếnglàngquê","Thoátkhỏigiađìnhnhưthoátkhỏilaongụcvậy".Vàkểtừấyhọsốngnhưkẻkhôngcóquênhà.

Nhữnglầnhọvềlạiquêhươngthườnglànhữnglúchọrơivàotìnhcảnhbếtắcmàkhôngthểtựđươngđầuhaygiảiquyết.Nhưngnhưthếlàhọvẫncòntintưởngvàotìnhthươnghaygiátrịbìnhyêncủagiađìnhvànhữngngườithân,trongkhinhiềubạntrẻkhácvìtựáivàsĩdiệnnênkhôngmuốncôngkhaisựthấtbạicủamình.Họthàcắnrăngchịuđựng,hoặcchấpnhậnbuôngthảvàođammêtrụylạcđểmonglãngquêntấtcả,chứnhấtđịnhkhôngcầuviệnvớigiađình.Sốbạntrẻkháctuyđangsốngtronggiađìnhnhưnglúcnàocũngchợtẩnchợthiệnnhưbóngma.Họchẳnghềhaybiếtnhữnggìđangxảyratronggiađình.Họcũngchẳngcầnquantâmai,chẳngcótráchnhiệmvớiai,cũngchẳngbaogiờchiasẻnhữngkhókhăncủamìnhvớiai.Họcóthếgiớiriêngcủahọ.Tròchơiđiệntử,điệnthoạivàinternetchínhlànơimàhọcholàthếgiớiphùhợpcủahọ.Ởnơiđó

họthấythoảimáihơn,tựtinhơn,vàthậmchílà"sốngthật"hơnngoàicuộcsống.

Cáchđâychỉchừngvàithậpniênthôi,ngườitacònsốngrấtgắnbóvàchanhòavớinhau.Nhữngbậcôngbà,chamẹluôndànhnhiềuthờigiờđểuốnnắndạydỗconcháumìnhnênngười.Họýthứcrằngconcháuchínhlàsựtiếpnốicủamìnhvàcũnglàtươnglaicủaxãhội.Bổnphậnconcháuthìluônluônyêukínhvàhếtlònghọchỏikinhnghiệmcủanhữngbậcđitrước,từviệcrènluyệntácphong,lễnghi,đếntraudồinghệthuậtđốinhânxửthế.Giađìnhchínhlàtrườngđờiđầutiêncủahọ.Nếuhọsốngchanhòavàhạnhphúcđượcvớinhữngthànhviêntronggiađìnhlàhọcóthểsốngdễdàngởbấtcứnơiđâu.Chínhvìđược"cắmrễ"trênnềntảngtinhthầnvữngchắcnhưthế,nênsaunàydùphảilậpnghiệpởphươngxathìhọvẫnluônýthứclàmìnhđangsốngchogiađình,dònghọ,xómlàngvàcảquêhươngmình.Tuyphảiđốiđầuvớimuônvànkhókhănhaycámdỗ,nhưnghọluôntựdặnlòngkhôngđượcngãxuống.Vìnhưthếniềmtincủatấtcảnhữngngườithâncũngsẽsụpđổtheo.Chonên,điểmnươngtựacũngchínhlànơihọtônthờ,giúphọluôncóýthứctrânquýgiữgìnvàcốgắnghoànthiệnbảnthânchoxứngđáng.

Xómlàngcũnglàchiếcnôiđểgiúpngườitrẻtrưởngthành.Khihọcónhữngkhókhănvớigiađìnhmàkhôngthểgiãibày,thìhọcóthểchạysangnhàchúTưhaybácSáubêncạnhđểtrútcạnnỗilòng.Vàrồihọcũngnhậnđượcnhữnglờikhuyênnhủchântìnhđểtrởvềnhườngnhịnvàlàmlànhvớigiađình.Nhữngngườilớnluônxemtấtcảnhữngngườitrẻtrongthônxómlàconcháucủamình.Khithấyngườitrẻnàophạmsailầm,họsẵnsàngbỏranhiềuthờigiờ,thậmchíphamộtbìnhtràhaychuẩnbịmộtbữacơmthânmậtđểmờichúngđếndùngrồilựalờinhắcnhở.Nếusựkhuyênnhủbấtthànhthìhọlạichịukhóđếngặptrựctiếpngườilớntronggiađìnhđểcùngbànbạcvàtìmcáchgiảiquyết.Gặpkhigiacảnhnàocóchuyệnchẳngmay,họcòndámbỏcảngàylàmviệcđểhăngháiphụgiúp.Cókhihọgáclạinhữngbuổitiệcvuichơiriêngtưđểcùngtasansẻkhókhăn.Nhờvậymàconngườithờiấyítkhirơivàotrầmcảm,tâmthầnhaytìmđếncáichếtvìbếtắcnhưbâygiờ.Chonên,làmgìthìlàmchứtakhôngbaogiờdámđểtaitiếngchogiađìnhvàxómlàng.Tađãýthứcđượcrằngtachínhlàtếbào,còngiađìnhvàxómlàngchínhlàcơthể.Tếbàobắtbuộcphảinươngtựachặtchẽvàocơthể.Nếukhông,tếbàosẽchết.

ĐừngmộtmìnhrakhơiNươngtựalànguyêntắcbắtbuộccủacuộcsống.Vìsựthậttrong

trờiđấtnàykhôngcócáigìcóthểtồntạiriêngbiệtcả.Nhờlúcnàocũngcóngườiluônquansát,nêntasẽcẩntrọngvàcốgắnghoànthiệnmìnhhơn.Tronggiađìnhgọiđólà"conmắtgiađình",ngoàicộngđồnggọiđólà"conmắtcộngđồng".Conmắtấyluônkịpthờigiúptapháthiệnranhữngvụngvềyếukémhaynhữngkhókhănmàbảnthântakhôngnhìnthấy.Ngoàira,nhữngvachạmtuyđemtớicảmxúchơikhóchịubanđầu,nhưngđólàcơhộiđểtarènluyệnkhảnăngchịuđựng,khảnăngứngphó,hiểuthấungõngáchtâmlýcủamìnhvàngườikhác.Huốngchi,mỗingườiđềucónhữngcáihaycáiđẹp,aicũngcóthểtrởthànhđốitượngđểtahọchỏi.Nhấtlàđượcsốngchungvớinhữngngườitừngtrải,họchínhlàquyểntừđiểnsốngđộngmàtavừacóthểhọctậpvừathựchànhtheodễdàng.Điềuquantrọnghơnnữalànhờsốngtrongtậpthểmàtaluôncócảmhứngphấnđấu,vìthóiquentùyhứngvàtậtlườibiếngdễkhiếntathayđổilậptrườngvàbỏlỡnhiềucơhộiquýgiá.Giátrịlớnnhấtcủađờisốngnươngtựachínhlàcơhộigiúptathấyrõnguyêntắctươngtácgiữacáccáthể,đểtabớtđềcaocáitôicủamìnhvàlàmlớndậyhạtgiốngvịtha.

Nhàthiềnthườnghaynhắccâu:"Hổlysơnhổbại;tănglychúngtăngtàn".Mộtconcọpkhitáchrờikhỏinúirừngvốnlàđịathếquenthuộccủanóthìthếnàocũngbạitrận.Dùcókhiđốithủcủanóchỉlàloàichồnhoang,nhưngnhờsứcmạnhđoànkếtthìlũchồnhoangấyvẫncóthểhạgụcđượcnó-"Mãnhhổnanđịchquầnhồ".Mộtnhàtunếurờikhỏiđoànthểtuhànhvốnlànơicónhiềunănglựctinhtiếnvàhòahợpbảohộthìcũngsẽdễdàngbịsavàocạmbẫyhấpdẫncủacuộcđời,rồiđánhmấtsựthanhtịnhtrongtâmhồn.Bởisựxâmnhiễmnàydiễnraêmáivàtinhtếtrongtừnggiâyphút,nếukhôngcósựquansátcủa"conmắttăngthân"thìkhómàpháthiệnrađược.

Tấtnhiên,lờirăndạydànhchosốđôngbaogiờcũngcótínhtươngđối,bởicáigìcũngcóngoạilệ.Trongthựctếvẫncónhữngvịcósựtỉnhthứcvàtựchủcaođộ,thìdùsốngngoàiđoànthểcũngkhôngcógìlàmthayđổiđượcphẩmchấtcủahọ.Sởdĩhọphảisốngxađoànthểlàvìhọmuốnthựchiệnlýtưởngcaođẹpcủamình,chứkhôngphảivìhọmuốnđitìmsựphóngtúngtựdochobảnthân.Tuyvậy,baogiờhọcũngtâmniệmrằngmìnhđangsốnggiữađoànthể,

nêntừnếpăntớinếpnghĩcủahọđềuphảnánhtinhthầncủađoànthể.Chonên,lốisống"tựlập"chỉđúngkhitamuốntựphấnđấuvươnlênmàkhôngthíchdựadẫmvàongườikhác.Dùtađãdựngnêncơnghiệp,nhưngtavẫnnhớrằngmìnhchưabaogiờngừngsựtiếpnhậntìnhthươngvàniềmtintừnhữngngườithân.Nươngtựanhauđểluôncóýthứctôntrọngvàcầnnhaulàcấutrúcđẹpđẽnhấtcủavũtrụ.

LoàithiênngaluôncùngbầyđàncủamìnhbaytheohìnhchữVtrongnhữngchuyếndicưvềphươngNamtránhgiárétvàtìmkiếmthứcăn.Vớiđộihìnhnhưthế,nhịpvỗcánhcủaconbaytrướcsẽgiúpchoconbaysautiếtkiệmđược70%sứclựcsovớikhichỉbaymộtmình.TrênthựctếchưabaogiờcóconthiênnganàodámmộtmìnhbaytừphươngBắcvềphươngNam,vìđoạnđườngcókhidàitớihàngchụcnghìndặm.Điềurấtđángchúýlàkhiconđầuđànđãthấmmệtthìnólậptứclùilạiđểconbaykếthayvàovịtrícủamình.Chúngkhôngbaogiờđộctàilãnhđạo.Điềuđặcbiệthơnnữalàkhicómộtconthiênngabấtngờbịkiệtsứchaytrúngthương,nósẽđượchaiconmạnhkhỏekhácởlạiyểmtrợvàcảđànsẽgiảmtốcđộđếnmứctốithiểuđểchờchúngđuổitheo.Chúngkhôngbaogiờbỏquaviệcnângđỡđồngloạicủamình.

Khinhìnbầythiênngaluôngắnbóbênnhau,cóthểtasẽrơinướcmắt.Vìtaluôntựchomìnhlàvănminh,nhưnglạitônsùngchủnghĩacánhânđểphụcvụchosựíchkỷnhỏnhoicủamình.Takhôngmuốnaiđụngtớitavàtacũngchẳngbuồnquantâmđếnnỗikhổcủakẻkhác.Ngayvớinhữngngườithântronggiađìnhmàtacònsốngrấtơhờ,thìđừngnóichiđếnhaichữ"đồngloại"lớnlaokia.Màcógìlàlớnlaođâu.Nếutakhôngthươngđượcđồngloạicủamình,khôngnângđỡđượcdântộccủamình,khôngchiasớtđượcnỗikhổniềmđauvớiquêhươngmìnhthìtalấytưcáchgìđểđứngvữnggiữatrờiđấtnàykiachứ?Sốngmàchỉbiếtđếnbảnthânthôithìđâucóýnghĩagìđểsống.

Vậynên,tahãycốgắngvượtquanhữngcáinhìnhạnhẹpmàsiếtchặttaynhau,đểcùnggiươnglênnhữngcánhbuồmtolớnchoconthuyềnđờilướtnhanhtớiphíatrước.Đừngỷvàotàinănghaysựmaymắnrồitựbanchomìnhmộtvịtríquálớnkhiếntatrởnênkhóhòanhậpvớimọingườixungquanh.Khôngnhấtthiếttrởthànhthuyềntrưởngthìtamớicóthểthamdựcuộchànhtrìnhvượtđạidươngđểđếnbờhạnhphúc.Mỗithủythủchỉcầntựbiếttráchnhiệm

củamìnhvàsẵnsànghoánvịvớinhaukhicầnthiết.Nhờđótakịpthờilấylạiphongđộđểứngphóvớinhữngđợtsóngvôtìnhphíatrước.Hãyđibênnhauđểcócơhộivachạm,đểlàmtanvỡnhữngthànhtrìcốchấp,đểtậpnhườngnhịnvàhòađiệuvớinhau.Đólànhữngyếutốquantrọnglàmnênbảnlĩnhvàthànhcôngcủaconngười.

Tahãysốngđờisốngcủamộtconngườicóhiểubiếtvàthươngyêu.Hãychấpnhậnnhaunhưnhữngconthiênngaluônchấpnhậnđồngloạicủamình.Đừngvìnhucầuhưởngthụquálớn,đừngvìcáitôihẹphòibénhỏmàlúcnàotacũngdựnglêntronglòngngụcthấtcủasựnghingờ,lolắngvàsợhãiđểứngphóvớinhau.Nếutacòncóthểđichungđườngvớinhau,cònnhìnnhautậnmặt,cònsẵnsànglêntiếngnhờnhauhayhếtlòngnângđỡnhau,làtavẫncòngiữđượcphẩmchấtcủamộtsinhlinhmầunhiệm.Khôngcóphẩmchấtấythìtakhôngthểnàohạnhphúc.Vìhạnhphúcchỉthậtsựcóđượckhitabiếtsẻchia.

ĐinhưmộtbầychimVượtvùngtrờibănggiáĐừngmộtmìnhrakhơiBiểnđờinhiềusóngcả.

YếuĐuốiKẻthiếusứcmạnhbêntrongchínhlàkẻnhiềukhổđaunhất.

ThóiquenhưởngthụDoảnhhưởngtừditruyềnmàmỗicáthểsởhữumộtcấutrúc

sinhlýkhácnhau.Vàtùythuộcvàotácđộngcủahoàncảnhvàsựluyệntậpmàmỗicáthểsởhữucấutrúctâmlýcũngkhácnhau.Dùrằngtâmlýmớilàyếutốquyếtđịnhnênhànhvivàtháiđộsống,nhưngsinhlýcũnggópphầnquantrọngđểthayđổihayhìnhthànhnêntínhcáchconngười.Thânvớitâmvốnlàmộthợpthểgắnkếtchặtchẽ,khôngthểtáchrờirađược.Vìthế,lỡnhưtrongditruyềnđãchứasẵnhạtgiốngcảmxúcquámạnhthìchắcchắntasẽcókhuynhhướngtìmkiếmcảmxúctốtvàtránhnécảmxúcxấungaytừthuởnhỏ.Khuynhhướngnàyvốnlàbảnnăngtựnhiên.Nhưngnếusốngtheobảnnăngđểthỏamãncảmxúcmàkhôngxétđếnhậuquả,thìtachẳngbaogiờtìmthấygiátrịchânthậtcủahạnhphúc.

Thídụ,tathấychươngtrìnhti-vichẳngcógìđángxemhaycáctrangwebmàtađangdánmắtvàochẳngcógìbổích,nhưngtakhôngthểrờikhỏichúngvìsợchẳngbiếtphảilàmgìkhitâmtưđanglạclõng.Tabiếtthứcdậysớmsẽcónhiềuthờigiờtậpthểdục,chuẩnbịchuđáomọithứmàkhôngphảihấptấpkhiđếncôngsở,nhưngtalạikhôngvượtquanổicảmgiácdễchịucủanệmấmchănêm.Taluôntựnhắcmìnhchỉnêntiêuthụnhữngthựcphẩmcótínhnuôidưỡngvàtrịliệuchocơthểđểgiữgìnsứckhỏevàđiềutiếtnănglượngsinhhoạt,nhưngtakhôngthểtừchốikhiđốidiệnvớinhữngmónănkhoáikhẩu.Taýthứcrấtrõlànếumìnhcứtiếptụcđốixửthânmậtvớingườiấythìsẽgâyhiểulầm,nhưngtalạikhôngthểtìmcáchlánhxahọvìkhôngnỡtừbỏcảmgiácquángọtngào.Tađãnhậnragiátrịthiếtyếucủađờisốngtinhthầnvàquyếttâmluyệntập,nhưngtalạikhôngđủcanđảmđểgiớihạnbớtsựhưởngthụvậtchấtvàdừngbớtnhữngthúvuichơi.

Yêuthíchcảmxúctốtlàđồngnghĩavớichánghétcảmxúcxấu.Thídụ,takhôngthíchchơicácmônthểthao,làmnhữngviệcnặng

nhọctaychânhayphảiđộngnãoquánhiều.Tarấtghétlốisốngkỷcương,khôngthíchkiểulàmviệcquánguyêntắc.Takhôngưanhữnglờigópýthẳngthắnhaythiếusựtôntrọng.Talạirấtdễbịtựái,tổnthươngtrướcnhữnglờichâmchíchhayxúcphạm.Tacũngluônbịkíchđộngtrướcnhữngxáotrộnbấtngờcủahoàncảnh.Vàkhiđốiđầuvớinhữngkhókhănlớnthìtachỉbiếtthankhócchứkhôngthểbìnhtĩnhđểtìmhiểuvàgiảiquyết.Takhôngtinmìnhcóđủsứcvượtquanghịchcảnhnênlúcnàocũngthathiếtmongcầukẻkhácgiúpđỡ.Tarấtmuốngópývớingườikiabằngtấmlòngchânthành,nhưnglạikhôngdámmởlờivìsợhọnổigiậnrồisẽkhôngquýmếnmìnhnữa.Đếnnỗi,tarấtmuốntừchốimộtlờiđềnghịnàođóvìbiếtmìnhkhôngđủsứcđểgánhvác,nhưnglạisợmấtlòngnênđànhcắnrăngchịuđựng.

Biếtđiềunênlàmmàtakhônglàmđược,hoặcbiếtđiềukhôngnênmàtavẫncứlàm,thìđólàtìnhtrạngyếuđuối-khôngvượtquanổichínhbảnthânmình.

Cóquyềnlựctrongtay,đượcnhiềungườinểtrọng,hétmộttiếnglàngườikhácphảiimlặnglắngnghe,nêntacứtưởngmìnhrấtmạnhmẽ.Nhưngkhibấtngờbịxúcphạmhayvukhốngthìtasụpđổngaylậptức.Takhẩntrươngtìmkiếmđồngminhđểbênhvực,haytứctốckiệnngườikiaratòađểđòilạidanhdự.Tanghĩphảitrừngphạtđíchđángthìhọmớisợmàkhôngdámđộngtớitanữa.Nhưngsựthậtlàtađãthấtbại.Phápluậttuycóthểbảovệquyềnlợichota,nhưngnếutacứdựavàophápluậtđểgiảiquyếtmọimâuthuẫnxungđộtthìvôtìnhtađãdungdưỡngchosựyếuđuốicủamình.Nếutacóuylựcthậtsựthìđâucókhókhăngìđểchấpnhậnvàicuộctấncônglẻtẻ.Thậmchí,tacòncóthểdùngtàinăngcủamìnhđểcảmhóađốiphương,biếnchiếntranhthànhhòabình.

Cóthểtarấtvữngvàngkhiđốiđầuvớinhữngnghịchcảnhlớnlao,khônghềnaonúngtrướcnhữngbạolực,nhưngkhôngaingờtalạilàkẻrấtyếuđuốitrongtìnhcảm.Tagầnnhưmấthếtquyềnchủđộngtrongkhiyêu.Chỉcầnnghenhữnglờinóiêmáingọtngào,haynhữngtiếngkhóclócthởthancủangườiấylàtasẵnsàngchấpnhậntấtcảmọiyêusách.Sựđammê-tháiđộtựđồnghóatoànbộconngườimìnhvớicảmxúcyêuthích-đãbiếntathànhkẻnôlệtrungthànhcủatìnhyêu.Đôikhitacòndámlàmnhữngchuyệnhếtsứcđiênrồnhưvứtbỏcơnghiệpđãkhổcônggầydựng,haycắtđứttìnhthâmvớigiađìnhđểlaotheotìnhyêu.Tatưởngrằngmìnhđangsống

chếtđểbảovệtìnhyêu,nhưngsựthậtlàtađangbịcuốnhúthoàntoànvàomãnhlựccủacảmxúc.Nênkhibịphụtìnhthìtathấymìnhchẳngcòngiátrịgìđểsống.Haikẻyêuđươngcuồngnhiệtghépchungcuộcđờivớinhauthìchẳngkhácnàohaikẻyếuđuốiđangmuốndựadẫmvàonhau.

Thậtra,aicũngcólúcyếuđuối.Đólànhữnglúctađánhmấtsựtỉnhthứcvàđểchosựđammêtrỗidậy,haynhữnglúcnghịchcảnhtấncôngđộtngộtkhiếntakhôngkịpchốngđỡ.Vàrồilýtrívànănglựcrènluyệnvốncósẽđưatatrởvềvịtríchủđộngđờimình.Nhưngnếutađểchosựyếuđuốitrởthànhthóiquenlâungày,vẫncứmặckệmàkhôngcốgắngchuyểnhóa,thìtasẽgặpvôvànkhókhănvàcảthấtbạithảmhạitrướcnhữngthăngtrầmcủacuộcsống.Kẻthiếusứcmạnhbêntrongchínhlàkẻnhiềukhổđaunhất.

SứcmạnhbêntrongCólầntôivàhaisưđệcùngrasânvườndọndẹpnhữngcànhcây

bịgãyđổsaumộtcơngiônglớn.Bấtngờthấymộtconchuộtnằmchếtgiữađường,tôiliềnđemnóđặtvàomộtgốccâyto.Điđượcvàibước,tôibỗngquaylạidùngbàntayxớicátlênlàmmộtcáimộxinhxinhđểchôncấtnó.Haisưđệbướctớitrầmtrồ:"Sưhuynhtừbiquá!".Khihaisưđệđikhỏi,tôithấymìnhđangrơivàokhoảngtrốngchơivơilạlùngnhưvừasụpđổmộtcáigìđórấtlớn.Thìratôivừacómộtmàntrìnhdiễnthậtngoạnmục.Hànhđộngđặtconchuộtvàogốccâylàthật-đólàsựxótthươngđốivớiloàivậtbénhỏ;hànhđộngđàomộchôncấtchoconchuộtlàgiả-đólàtháiđộmuốnchứngtỏmìnhtừbimàkỳthậtchỉlàcơn"khát"sựcôngnhận.Câuchuyệnđãxảyragầnhaimươinăm,nhưngmỗilầnnhớlạitôiđềurùngmình.Khôngngờphiềnnãocủamìnhquátinhvi,ngaycảxácconchuộtmàcũngcóthểlợidụngđược.Saunàymuốngiúpai,tôihaytựhỏi:"Mìnhlàmviệcnàylàvìcáigìđây?".Nếuthấymìnhđang"khát"cảmxúcthìtôicốgắngdừnglạingay.

Khitaquanniệmrằngcàngđượcđónnhậncảmxúctốttừsựcôngnhậncủangườikhácthìcuộcđờitasẽcógiátrịhơn,tứclàtavẫnchưatìmthấysứcmạnhbêntrongcủamình.Màsựthậtlàcàngtrôngchờvàdựadẫmvàođiềukiệnthuậnlợibênngoàithìtacàngkhôngthểpháthuysứcmạnhbêntrong.Tatuylànhữngphảnứng

laoxao,phẫnnộhaykhátkhaonôngnổi,nhưngtacònlàcái-sâu-thẳm-bên-trongmàchỉcónhữnggiâyphútbìnhyêntamớichạmtớiđược.Cũngnhưkhilặnsâuxuốnglòngđạidươngthìtamớithấyđạidươngcònlàcáirấtmênhmôngvàsâuthẳm,chứkhôngchỉlànhữngconsóngchợtsinhchợtdiệt.Đểtìmthấyđạidươngtrongchínhmình,tađừngtiếptụctựđồnghóatoànbộconngườimìnhvớinhữngconsóngcảmxúc.Tứclàtahãytậpquênđihaycôlậpbớtnhữngđòihỏikhôngcầnthiếttừbênngoàimàquayvềsốngvớichínhmìnhđểthấuhiểuvàlàmchủđờimình.ThiềnsưTuệTrungThượngSĩởthếkỷthứ13củaViệtNamcũngđãtừngnhắc:"Nhìnlạichínhmìnhlàbổnphậncủamỗingười,nắmbắtbênngoàisẽchẳngđượcgìđâu"(Phảnquangtựkỷbổnphậnsự,bấttùngthađắc).

Tâmlýyếuđuốicóliênhệmậtthiếtvớitâmlýlosợ,nhútnhát.Cóthểtalàmẫungườiđằmthắm,hiềnhòavàrấtdễthương.Lúcnàotacũngsẵnsàngnhườngnhịnkẻkhác,thậmchíthấyhọlàmsaihaygâytổnthươngchotamàtachẳnghềphảnứngtứcgiận.Taluônđượcnhiềungườiyêuthíchvàluônlàđốitượngđượcchọnnhiềunhấtđểlắngnghekẻkháctrútcạnnỗilòng.Thếnhưng,khilàmviệcchungvớitathìaicũngpháthoảng.Dườngnhưtakhôngthểquyếtđoánđượcvấnđềgìcả,cứphảirơivàotìnhtrạng"khôngbiếtphảilàmsao".Lúcđầu,mọingườitưởngrằngtacótráitimrấtlớnđểchấpnhậntấtcả.Nhưngrồihọcũngpháthiệnratavốnkhôngcóthóiquenđốiđầuvớinhữngrắcrốiphiềnphức,vìthếtahaytrốnvào"hảiđảothinhlặng"củamìnhđểđượcantoàn.

Ngaycảviệccầnphảilêntiếngđểbảovệsựthậthaycônglýmàtacũngphớtlờ,tìmcáchtránhnéhayđùnđẩytráchnhiệmchokẻkhác.Tháiđộnhútnhátđãbiếntathànhkẻhènnhát.Hènnhátcũngchínhlàtácnhânquantrọngtạonênsựlấnlướtchokẻkhác.Thậtkhôngcógìbấtmãnchobằngkhitabiếtviệcấynênlàmvànằmtrongkhảnăngcủamình,nhưngtalạikhôngthểcốgắngthêmmộtchútnữađểvượtquacảmxúcxấuđangkhốngchếtoànbộconngườimình.Cảmxúcấyđếntừtháiđộsốngsailầm.Tháiđộsốngsailầmbắtnguồntừnhậnthứcsailầmkhichorằngtahãynênlàchínhmình,khôngcầnsửađổichichomệtxác.Từđó,taluôntìmmọicáchđểcưngchiềuhaythănghoacảmxúcyêuthích.Tàinăngbẩmsinhđôikhilànguyênnhânchínhdẫnđếntínhcáchyếuđuối.Vìnhờnómàtađượcnổitiếng,nhiềungườingưỡngmộ,nêntaquênmấtconngườithậtrấtyếuđuốicủamình.Vốnđãyêuthíchcảmxúctốtnaylạicóthêmcơhộiđểhưởngthụlượngcảmxúckhổnglồnêntuytađượcmệnh

danhlàkẻcóquyềnlựcnhất(vìnổitiếngvàđượcnhiềungườimếnmộ),nhưngkỳthựctachínhlàkẻyếuđuốinhất(vìdễtổnthươngnhất).

ChílớntungtrờiĐôikhitrướcnhữngtượngđàiquálớn,nhấtlàkhinănglượng

củatượngđàiấyđangđượccộnghưởngbởinănglượngngưỡngmộtotátcủađạichúng,tabỗngthấymìnhquáđỗitầmthườngrồisẵnsàngnấpdướibónghọ.Sựyếuđuốicũngdễdẫnđếntháiđộdựadẫmrồiđánhmấtchủquyềnsống.Càngyếuđuốicàngdễdựadẫmvàcàngdựadẫmlạicàngyếuđuối.ThiềnsưQuảngNghiêm,thếkỷ12củaViệtNam,đãtừngkhuyên:"Làmtraichílớntungtrờithẳm/SaodẫmchântheodấuPhậtthành"(Namnhitựhữuxungthiênchí/HưuhướngNhưLaihànhxứhành).Bắtchướcrậpkhuôntheokẻkhác,dùđólàmộtđứcPhật,cũngchỉđemlạixấuhổvàmệtmỏichứchẳnglợiíchgì.Bởichuyểnhóatâmhồnlàsựtrảinghiệmcủamỗingườichứkhôngphảidolàmgiốngynhưthầntượngtâmlinhcủamìnhmàđược.Màtạisaotaphảilàmgiốngyngườikhác,khitavàhọcócấutrúccơthểvàtâmthứckhônghềgiốngnhau?Tachỉcóthểhọchỏiphầnnàokinhnghiệmcủangườiđitrước,cònlạitaphảitựđươngđầuvàkhámphábằngthựclựccủamình.Thóiquenhưởngthụdễkhiếntađánhmấtkhípháchhiênngangcósẵncủamình.

NhàthơChếLanViêncũngđãtừngthanrằng:"Lũchúngtangủtronggiườngchiếuhẹp/Giấcmơconđènátcuộcđờicon/Hạnhphúcđựngtrongmộttàáođẹp/Mộtmáinhàyênrủbóngxuốngtâmhồn".Giấcmơcủachúngtalàgì?Cóphảilàsựnghiệphiểnvinhvớiđời,chinhphụcđượcngườitrongmộng,sởhữucơngơisangtrọngthuộcbậcnhất,đượcbạnbèvàmọingườixungquanhnểtrọng?Vậycònlýtưởngđâu?Sốngmàkhôngcóýchímuốnvươntớimụcđíchcaocảthìđờisốngấysẽbịđóngkhungtrongkhônggiannhỏhẹpvàlạclõngvôcùng.Thậtra,cũngkhôngcógìđểgọilàmụcđíchcaocả.Chiasẻnănglựccủamìnhđểphụngsựchocộngđồnghaycuộcsốngmàmìnhđangnươngtựacũngchỉlàtráchnhiệmcănbảncủamỗicôngdânmàthôi.Nếuaicũngchỉbiếtlonghĩđếnhạnhphúccủariêngmìnhthìaisẽlochonhữngcáichung?Takhôngmuốnkếttộinềnkhoahọchiệnđại,vìbảnthânnóđãđemtớibiếtbaotiệnnghichoconngười.Nhưngsựthậtlàchínhnóđãlàmchomalực

thamvọngcủaconngườilớnmạnhhơnbaogiờhết.Nóđãđầuđộcmụcđíchsốngvànhấnchìmlýtưởngcaođẹpcủahànglớpngười.

Đúnglàtađãđiquathờichinhchiến,nhưngsựđiêulinhtronglòngngườicóbaogiờchấmdứtđâu.Conngườibâygiờvẫnmiệtmàitranhđấu,nhưngkhôngphảivớitưcáchcủamộtchiếnsĩquênmìnhvìdântộc.Tanóitayêuquêhương,tựhàovềgiốngnòi,nhưngcóbaogiờtựhỏitađãlàmgìchoquêhươngchogiốngnòimàkhôngcóquyềnlợicủamìnhtrongđókhông?Đừngxemcâuhỏiấylàtotát.Đừngnổigiậnvìbịchạmvàosựíchkỷ.Hãycanđảmnhìnvàosựthật.Quêhươngvàgiốngnòivẫncònvôvànkhókhăn,takhônggánhvácthìaisẽgánhvácbâygiờ?Nếutavẫntiếptụcngoảnhmặtquaylưngvớilýtưởngđểbảovệ"giấcmơcon"củamình,thìđừnghỏitạisaocuộcđờimìnhquánhỏnhoiđểrồitadễdàngnémnóvàonhữngchuyếnhônmêbấttận,đànhlònglàmđaukhổnhữngngườithânyêuhaygópphầntànpháchínhquêchađấttổcủamình.

Phảilàtađókhông?SốngcạnđếnvôhồnĐâuanhhùngthuởtrướcKhoảnglặngbuồnmênhmông.

SámHốiLầmlỗidotâmtagâyrathìphảitừnơichínhtâmtathayđổi

màkhôngcóbấtcứnănglựctốicaonàotừbênngoàicóthểgiúptathayđổiđược.

NhìnlạilỗilầmKhitavẫncònmảimêđuổitheonhữngđốitượnghấpdẫnbên

ngoàithìchắcchắntâmtasẽcònbịchiphốivàđiềukhiển.Vìthếcơhộisốngtrongtỉnhthứcđểluônlàmchủmọihànhvicủamìnhcũngsẽbịgiớihạn,vàviệcgâyranhữngvụngvềlầmlỗicũnglàđiềukhótránh.Dĩnhiên,nếuchưaphảilàbậcthánhthìkhôngaimàkhôngcónhữnglầmlỗi.Nhưngcũngđừngvìthếmàtabanchomìnhcáiquyềntựtiệngâyramọilầmlỗi,bấtchấphậuquảchobảnthânhayảnhhưởngđếnnhữngngườixungquanh.Khắcphụcvàchịutráchnhiệmvềnhữnggìmìnhđãgâyravốnlàđiềucầnphảilàm.Tuynhiên,chínhtháiđộănnănhốicảivềnhữnglầmlỗiấyvàquyếttâmchuyểnhóađểkhônglặplạimớiđíchthựclàviệclàmquantrọnghàngđầucủakẻphạmlỗi.Tháiđộấychínhlàsámhối.

Thôngthường,mỗikhinhậnramìnhvừamớigâyralầmlỗi,tavộivàngtìmtớinạnnhâncủamìnhđểphântrầnhaylàmmộtđiềugìđóđểchuộclỗi.Tachorằngđólàtháiđộlịchsựhaycóýthứctráchnhiệm.Nhưngtalàmnhưvậyvớimụcđíchgì?Dườngnhưtachỉđangkhẩntrươngtìmcáchbùđắpcảmxúctốtchongườikia,vìtađãlỡmangđếnchohọcảmxúcxấu,vớimongmuốnhọđừnggiậnmàđánhgiáthấphaygiảmđithiệncảmđốivớitamàthôi.Tamangđếnngườikiamộtcảmxúctốtđồngthờilạimongmuốnđượcnhậnlạimộtcảmxúctốtthìđóchỉlàmộtsựtraođổi.Hànhđộngxinlỗinhưthếcũngvìbảnthânmìnhchứkhôngthậtsựmuốnchữalànhvếtthươngtrongtâmngườikia.Chínhvìthếmànhữngngườitinhýthườngkhôngdễdàngchấpnhậnnhữnglờixinlỗithiếuthànhkhẩn,haycốtýchỉlàmchohọvuilòng.Tháiđộxinlỗiấyđôikhicònkhiếnchovếtthươngtronghọsâuđậmthêm.Bởichiếutheoquyluậtcânbằngcảmxúc,họmớivừađónnhậnmộtcảmxúcxấudotađemđến,bâygiờhọphảicốgắngtạorachotamộtcảmxúctốtbằngtháiđộtha

thứvàvuivẻ,thìrõrànghọđãquáthiệtthòi.

Trướckhimuốnthểhiệnsựănnănhốicải,tahãynêntựhỏimìnhđãthậtsựnhìnralầmlỗichưavàtạisaomìnhlạihànhxửtệlậunhưvậy?Tađừngcốgắngtrìnhdiễnbằngnhữngmànthậtcảmđộngđểmongkhôiphụcgiátrịcaođẹpcủamìnhtrongmắtngườikia,vìnhưthếtachỉtiếptụclàmhưtâmmình."Xinlỗi"khôngcónghĩalàxinngườikiađừnggiậnhayđừngghétbỏmình.Nóphảilàtháiđộcảihối-xinthulạinhữnglờinóihayhànhđộngsaitráicủamìnhvàxinchịuhếttráchnhiệmvềchúng.Chonên,khitachưathậtsựthấymìnhsaitrái,chưamuốnnhậnlấytráchnhiệm,thìkhôngnênvộivàngxinlỗi.Tệhạinhấtlàtacốgắngxinlỗichỉvìđượcaiđókhuyênbảo,hayvìbiếtngườikiađangrấtmongđợilờixinlỗicủata.Trừtrườnghợpbiếthọđangrấtgiậndữvàđaukhổthìtađànhvìhọmàchấpnhậnmởlờixinlỗitrước.Tuynhiên,tacũngnênthànhthậtchohọbiếtngaybâygiờtavẫnchưathấyđượcchỗsaitráicủamình.Xinhọhãychỉlỗigiúpta,hoặctahứasẽnhìnkỹlạimìnhrồisẽtraođổivớihọtrongthờigiansớmnhất.

Nếunhưxinlỗilàhànhđộnghướngtớiđốitượngđểhàngắnvếtthươngtrongtâmngườikhácthìsámhốilàtháiđộquaytrởvềchữatrịtìvếtlỗilầmtrongtâmmình.Tấtnhiên,tùytheotìnhhuốngmàtanênthểhiệnhànhđộngnàotrước,nhưngquayvềsámhốivớichínhmìnhrồimớixinlỗikẻkhácvẫnlàgiảiphápđúngđắnnhất.Sámhốiphảimanghaiđặctính:ănnănvềlỗilầmđãgâyravàquyếttâmkhônglặplạilầnnữa.Cảhaiyếutốnàyđềurấtquantrọngvàcóliênhệchặtchẽvớinhau.Nếutakhôngthậtsựănnănhốicảithìtasẽkhôngbaogiờcóquyếttâmthayđổi;vànếutakhôngcóquyếttâmthayđổithìsựănnănhốicảikiacũngchỉlàcảmxúcnhấtthờiđểxoadịuvếtthươngtrongtamàthôi.Thayđổichínhmìnhđểkhônglặplạilỗilầmkhóhơnrấtnhiềusovớithểhiệnsựănnănhốicải,bởithayđổichínhmìnhtứclàphảiphávỡnhữngcốtậtphiềnnão.

Nênnhớ,chuyểnhóaphiềnnãokhácvớingănchặnphiềnnão.Muốnngănchặnphiềnnãothìtachỉcầnluôntựnhắcnhởmình,rồidùngýchímạnhmẽđểsẵnsàngđànápmỗikhinóxuấthiện.Đâychỉlàcáchgiảiquyếttạmthời,vìkhitalơlàhaynănglựctrongtayếukémthìnósẽquaytrởlạingay.Cònmuốnchuyểnhóaphiềnnão,tacầnphảihộiđủbađiềukiện.Thứnhất,phảinhậndiệnrõràngmặtmũicủaphiềnnãonàođãkhiếntagâyralầmlỗi.Thứhai,phảicóphươngphápđúngđắnvàcụthểđểchữatrị.Thứba,phảicóquyết

tâmmạnhmẽđểsẵnsàngdànhmọiưutiênchoviệcchuyểnhóanày.Ngoàira,cònmộtđiềukiệnnữacũngkháquantrọngtrongquátrìnhsámhối,đólàkhôngđượcnônnóngchuyểnhóasớmđểtrìnhdiệntrướcngườikiasựmớimẻcủamình.Tháiđộnàysẽkhiếntatựgâythêmáplựcvàđánhgiákhôngchínhxácmứcđộchuyểnhóacủamình.Ngườikiachắcchắnsẽkhôngtráchgiậnkhibiếttađangcốgắngsửađổichínhmình.Vìsựhoànthiệnbảnthânchínhlàhànhđộngxinlỗigiátrịnhấtđểcứuchuộcmọilỗilầm.

ChuyểnhóalỗilầmTâmlýchungcủahầuhếtmọingườikhilỡgâyralầmlỗilàluôn

muốntìmcáchcứuvãntìnhthế.Mặcdùtacốgắngnghĩrằngmìnhđanggánhchịutráchnhiệmchonhữngsaitráidomìnhgâyra,nhưngsựthậttrongthâmtâmtađangmongmuốnkhẳngđịnhlạicáitôigiátrịcủamình.Tamuốnloanbáochongườikiabiếtrằngtakhôngphảitệlậunhưthế,hànhđộngnôngnổivừaquachỉlàmộtsailầmnhấtthời.Chodùhànhđộngchịutráchnhiệmấyđãthậtsựhàngắnđượcvếtthươngtrongtâmngườikia,hayđãgiúptalấylạiphongđộcủamìnhtrongmắthọ,thìtìvếtlầmlỗitrongtâmtavẫncònnguyênvẹnđó.Đánglẽ,taphảilothayđổiphần"gốc"hơnlàkhẩntrươnggiảiquyếtphần"ngọn".Vìnếutavẫnchưanhìnraphiềnnãocủamìnhđểthậtsựchuyểnhóathìtrướcsaugìtacũnglặplạilỗilầmkiavớingườiấy,haygâyranhữnglỗilầmkhácvớiđốitượngkhác.

ĐạoPhậtluônkhẳngđịnhrằng:"Quayđầulàbờ".Khitađãthậtsựtừbỏconđườngtămtốiđểbướclênconđườngtươisángthìsựchuyểnhóađãbắtđầuxảyra.Nếutacứgiữmứctinhtiếntrênhànhtrìnhấythìthếnàotacũngđitớisựgiácngộ.Vìthế"quayđầulàbờ"khôngcónghĩalàvừamớihồitâmphảntỉnhlàtasẽgiácngộngaylậptức.Màđóchỉlàlờiđộngviênkhíchlệchonhữngaikhiđãquayđầurồithìmộtngàynàođócũngsẽvềtớibờ.Dùtađãvụngdạigâyranhữnglầmlỗitàytrời,nhưngvớiquyếttâmthayđổivàcómộtconđườngthậtsựđúngđắnthìnhữngtìvếtphiềnnãoấycũngsẽđượcgộirửavàtanbiến.Tavẫncóthểtrởvềvớiconngườilànhlặnvàtrongsángnămxưa.Dĩnhiên,nhữngnănglượngđộchạimàtađãlỡtạoraquánhiềuthìkhôngdễdàngxóasạchngayđược,nhấtlàkhinóđãđểlạivếtthươngsâuđậmtrongtâmngườikia.Nhưngvớinănglượnganlànhsinhratừsựthànhtâmhốicảivàhànhđộngchuyển

hóatíchcựcmỗingày,tavẫncóthểhóagiảidầnnhữngnănglượngđộchạiấy.Chodùphảinhậnchịuquảbáo,tứcphảitrảmónnợcảmxúc,thìtavẫnđủsứcvàvuivẻchấpnhận.Vìnóđãkhôngcònquánặngnềnhưlúcđầu,nhấtlànhờvàotháiđộhướngthiệnlớnmạnhtrongta.

Điềuđángsợnhấtlàtakhôngbaogiờbiếtănnănhốicải.Tháiđộấysẽmởrachotarấtnhiềucơhộiđểtànpháhayhủydiệtchínhmìnhvànhữngngườixungquanh.Nhữngngườitrẻbâygiờthườnghaytuyênbốrấthùnghồn:"Tôikhôngbaogiờânhậnvềnhữnggìmìnhđãlàm".Ngherấttựtinvàbảnlĩnh.Làmnhưthểânhậnlàmộttháiđộxấuxa,vìtađãtựcôngnhậnsựthiếuchínchắnvàbộclộsựhènyếucủamìnhvậy.Sựthậtlàcàngvôtâmhaycàngcốtìnhlẩntránhtráchnhiệmthìtacànglàmchotìnhtrạngtồitệvàkhiếntahènyếuthêm.Khôngaidámxâydựngmốiquanhệnghiêmtúchaylâudàivớimộtkẻchẳngbiếtchịutráchnhiệmchochínhmình.Nhưngquantrọnghơnhếtlàkhitađãgâyralầmlỗitứclàcơchếtâmlýcủatađãbịsaisótởchỗnàođó.Cóthểnhậnthứccủatađãsailầm,hoặcnhữnghạtgiốngphiềnnãotrongtađãbịkíchđộngvàđanghìnhthànhnênmộtthóiquenhaytínhcách.Vếtthươngấysẽkhôngngừnghànhhạta.Nócũngsẽbiếnthànhtrởlựclớnlaokhiếnchocácnănglượngtốtlànhkhôngthểphátsinh.

Mặcdùsámhốilàhànhđộngquayvềđiềuchỉnhlạitâmmình,nhưngnócũngcầnthựchiệnnhưmộtnghilễ.Hìnhthứctrangnghiêmsẽkhiếnchotadễdàngchútâmvàthểhiệnđúngmứctháiđộmuốnquayvềsửađổi.Tanênchọnmộtkhônggianthậtyêntĩnhvàdànhnhiềuthờigiờđểnhìnlạimình.Hãycốgắngnhìnlạitoànvẹnthântâmmìnhbằngtháiđộkhôngthànhkiến,đểthấuhiểutậntườngrồimớitìmcáchchuyểnhóa.Đừngquánhiềucảmxúcrồitráchmóchaytứcgiậnbảnthân.Giàyvòbảnthânđôikhicũnglàhìnhthứcđềcaocáitôicủamình,vìtakhôngmuốnchấpnhậnnhữngyếukémấythuộcvềmình.Vànếutacứxalánhghétbỏbảnthânthìlàmsaocóthểthấuhiểuhếtnhữngyếukémhaynhữngngõngáchsâukíncủatâmý.Màchưathấuhiểuthìchưathểchuyểnhóa.

Tacũngcóthểsámhốibằngcáchtựviếtthưchomình.Cáchnàytuyđơngiảnnhưngmanglạikếtquảrấtbấtngờ.Đầutiên,tanênngồixuốngthậtyên,theodõihơithởchừng15phútđểtâmtưlắngđọng.Tacũngnênchọnmộtkhônggianyêntĩnhvàdànhnhiềuthờigiờđểviếtmộtbứcthưchothậtgiátrịnhưtađangviếtchomộtđối

tượngđángquýnàođó.Tacứgọingaycáitênthânmậtnhấtcủamình.Tựđặtracâuhỏitạisaothờigianquatađãsống,đãhànhxửvớimọingườinhưthế?Hãysuygẫmđểtìmracâutrảlờiđúngđắnnhấtvàviếtxuốngmộtcáchthànhthật.Sauđó,tacũngghiralờihứasẽcốgắngsốngsâusắchơnđểkhônglặplạinhữnglỗilầmđángtiếcấynữa.Bứcthưnàynênđặtởmộtchỗgầngũiđểtathườngxuyênlấyrađọclại.Mỗilầnđọcthưlàmỗilầntasoilạilòngmình.Cáchviếtthưnhưthếsẽgiúptaliệtkêmộtcáchcụthểvàphântíchmộtcáchsâusắctháiđộsốngcủamình.Bứcthưấycũngcóthểxemlàtâmkinhcủamình.

TrongtruyềnthốngvănhóaViệtNamcómộtphươngphápsámhốirấtthôngdụng,đólàtìmtớimộtđốitượngmàmìnhtintưởngvàkínhtrọngnhấtđểbàytỏsựănnăn.Họcóthểlànhữngngườithânđangsốngbêncạnh,haycũngcóthểlànhữngbậctiềnnhânđãkhuất.Mỗikhibịcảmxúcănnănquámạnhkhiếntakhôngthểđứngvững,hoặcnhữnglúctađangcầncósựyểmtrợtinhthầntronggiờphútchínhthứcquayvềchuyểnhóa,thìtacũngnêncómộtđốitượngđểnươngtựavàchứngminh.Đâylàtháiđộbiếtgiảicứutâmlýcủamình,khôngđểnórơivàotìnhtrạngbếtắcchứkhôngphảilàtháiđộlẩntránhthựctại.Trongtrườnghợpđốitượngnươngtựalàtổtiêntâmlinhhaytổtiênhuyếtthống,tacũngcóthểđếntrướcbànthờthànhtâmthắphương,giãibàytâmsựvàquỳlạy.

Khilạytaphảiđểchotoànthânvànhấtlàđầucủatacúirạpsátxuốngđấtthậtlâuđểthểhiệnsựphủphụctrướcnhữngtấmgươngtuyệtvờicủatổtiên,đặcbiệtlàvớiđất.Đấtcũnglàtổtiêncủata,làbàmẹnhântừluônômấpbaodungmọithứnhơbẩntrênđờinày.Buôngmìnhvàolòngđấtđểtahọchạnhcủađất,đểtatậpmởlòngratùythuậnvớimọihoàncảnhvàmọiđốitượngmàkhôngcònsođohaykỳthịnữa.Bởibaolầmlỗihaykhổđaucũngtừcáitôiquálớngâyra.Chonên,hướngđếnđốitượngkháccũngchỉđểphảnchiếulạitâmmìnhchứkhôngphảidựadẫmhayvanxin.Vìlầmlỗidotâmtagâyrathìphảitừnơichínhtâmtathayđổimàkhôngcóbấtcứnănglựctốicaonàotừbênngoàicóthểgiúptathayđổiđược.Nênýthứcrằng,lỗilầmdùtotátđếnđâucũngchỉlànhữnghiệntượngtâmlýnhấtthời,đókhôngphảilàtoànvẹnconngườicủata.Tađừngtựđồnghóamìnhvớinhữngyếukémấymàđánhmấtniềmtinvàobảnthânhaymặccảm.Tuynhiên,nếutakhôngquyếtlòngchuyểnhóahếtnhữnglầmlỗiấy,vẫnđểnóthaotúngmọisuytưvàhànhđộngthìtasẽchẳngbaogiờtìmthấyđượcconngườithậtcủamình.Tasẽ

sốngmãivớinhữngvỏbọcphiềnnãocủamình.Đólàđiềuđángtiếcnhấttrongđời.

GieomìnhvàođạiđịaBuôngcáingãđiêncuồngXinhọchạnhtùythuậnNângđỡmọitâmhồn.

LườiBiếngNhữngkẻlườibiếngkhôngbaogiờcóđờisốngổnđịnhhaymột

tươnglaitốtđẹp.Nóicáchkhác,vươngquốccủasựthànhcôngkhôngbaogiờcóbóngdángcủakẻlườibiếng.

CuộcđờibỏlạiBảnnăngtựnhiêncủaconngườiluônthíchhưởngthụ.Nhưng

bảnchấtcủasựhưởngthụchỉlàsựthỏamãncảmxúctrongnhấtthời,chứkhôngthểmanglạigiátrịhạnhphúcchânthật.Tấtnhiên,khôngphảiaicũngnhậnrađượcsựthậtnàyđểcốgắngthuầnphụcbảnnănghưởngthụ,vàkhôngphảiaicũngcóđủbảnlĩnhđểchiếnthắngđượcchínhmình.Nếutacũnglànạnnhâncủacảmxúc,luônbịcuốntheocảmxúctốtkhôngcầnthiếtvàphảnứnggaygắtvớinhữngcảmxúcxấucầnthiết,thìchắcchắntrongtasẽhìnhthànhnêntínhcáchyếuđuốivàmộtsốthóiquenkháccócấutrúctươngtựnhưdựadẫm,nhàmchán,dodự,sợhãi,lolắng.Ngoàira,cònmộtthóiquennữacũngcócùngbảnchấtvàcũnggâytrởngạikhôngnhỏchocôngtrìnhxâydựnghạnhphúc:đólàlườibiếng.

Lườibiếnglàthóiquenkhôngmuốntáchmìnhrakhỏicảmxúctốtcạncợtđểvươntớinhữngcảmxúctốtkhácsâusắchơn.Cũngnhưconmèothíchcuộntrònmãitrongbếptrohaychiếckhănấm,dùrấtđóinhưngnólạithấytiếckhiphảirờixacảmgiácdễchịuấyđểđónnhậncảmgiáckhóchịulàphảiđứngdậykiếmăn.Nhữngngườimangtậtlườibiếnglàmítnhưnglạimuốnhưởngnhiều,thíchdựavàosựgiúpđỡcủakẻkháchaycầuvậnmaymàkhôngchịunỗlực.Họluônlánhnặngtìmnhẹ,hoặcđùnđẩytráchnhiệmchokẻkhác.Họthíchăn,thíchngủ,thíchnhữngtròtiêukhiểngiảitrí.Họchỉhứngthúvớinhữngviệchọyêuthích.Tứclàhọthíchlàmnhữngviệcthuộcvềnăngkhiếucósẵnhơnlàdorènluyện,hoặcnókhôngđòihỏiphảivậnđộngtaychânhayđàosâusuynghĩ.Tađãtừngthấynhiềungườilàmviệcrấthăngsay,nhưngchẳngquanhữngviệcđómangtớicảmxúctốtchohọthôi.Nhữngviệckhácdùrấtquantrọng,cókhiảnhhưởngđếntươnglaisựnghiệpmàhơikhókhănthìhọcứngâmmãi.Nướcđếnchânhọmớichịunhảy.

Nếulỡmang"cục"lườibiếngquálớnnhưthếthìtasẽgặpvôvànkhókhăntrongcuộcsống.Tasẽrấtsợdầmmưadãinắnghaythứckhuyadậysớmđểlàmviệc.Gặpnhữngđốitáckhôngvừaý,tasẽkhôngchịucốgắngcảithiệnmốiquanhệđểhợptác.Tasẽvừalànạnnhâncũngvừalàthủphạmcủasựtrìtrệcôngviệcvàthâmhụttàikhoản.Khichọnngườibạnđời,chắcchắntasẽcókhuynhhướngtìmkiếmmộtđốitượnghếtmựcthươngyêuvàlolắngchuđáomọithứchomình.Cóthểnóilấyphảimộtngườilườibiếngthìcũngtệnhưlàmuanhầmchiếcxehơiđờicũ.Tuyngốnnhiềuxăng,nhưngchạyđượcmộtquãngđườngthìnólạinằmỳrađó.Phảitubổliêntụcthìnómớichịuchạytiếp,nhưngrồicũngchẳnghơnlầntrướcđượcbaoxa.Dùngườikiacónhiềuthiệnchíxâydựngmốiquanhệlâubềnvớita,nhưngnhìnvàotháiđộsốngthiếucốgắngvàuểoảicủatathìhọcũngnghingờrằngđâylàkẻíchkỷvàđanglợidụnghọ.Nhiềucuộchônnhânđổvỡcũngvìsựthiếucốgắngcủamộtbên.Nếubênkiagâyralầmlỗihayxuốngcấpmàbênnàyrasứcnângđỡthìhọvẫncóthểđồnghànhcùngnhau.Cònnếubênnàyđãhếtlòngnângđỡmàbênkiakhôngchịucốgắngsửađổithìcũngđànhchịuthấtbạimàthôi.

Nhữngkẻlườibiếngkhôngbaogiờcóđờisốngổnđịnhhaymộttươnglaitốtđẹp.Nóicáchkhác,vươngquốccủasựthànhcôngkhôngbaogiờcóbóngdángcủakẻlườibiếng.Dùhọcóthôngminhhaytàinăngcỡnàomàvớisựphấnđấukiểungậpngừng,nửavời,mộtbướctiếnbabướclùi,thìsuốtđờihọcũngkhôngthểnàođạtđượcmụcđích.

Chắcaicũngbiếtcâuchuyệnconrùathichạyvớiconthỏ.Khôngaicóthểnghĩrằngconrùachậmchạpkialạidámchạyđuavớiconthỏvốnrấtnhanhnhẹn.

Thếnhưng,conrùarấttintưởngvàosựcầnmẫncủanócóthểcạnhtranhvàchiếnthắngsựỷlạivàlườibiếngcủanhữngkẻlanhlẹnhưconthỏ.Vàconrùađãlàmnênkỳtích,khiếnmuônloàiphảihọchỏitấmgươngcủanó.Tathườnghaynói:"Cầncùbùthôngminh".Sựthật,đứctínhchuyêncầnquantrọnghơncảsựthôngminh.Nóđượchìnhthànhtừsựđàoluyện,vượtquachínhbảnthânmình,nênnólàthứbảobốigiúptasanbằngmọitrởlựcvàgầydựngnênsựnghiệpvữngvàng.Trongkhisựthôngminhthuộcvềbẩmsinh,khôngcầnkhổluyệnmàvẫnthànhcôngvàhơnngười,nênkẻthôngminhthườngỷlạichứkhôngchịuhọchỏihaymàigiũathêm.Chính

sựchủquanvàlườibiếngấylàmồchôncủabiếtbaotàinăng.Họtuycó"ngọc"bêntrongnhưnglạikhôngsửdụngđược.

TrongTruyệnKiều,cụNguyễnDuđãnhắcnhở:"Thântataphảiloâu".Tađừngquêntamớichínhlàkẻchịutráchnhiệmchínhchocuộcđờimình.Khitađauhaykhitakhổthìngườithươngyêunhấtcủatacũngkhôngthểchịuthaychotađược.Nhưngtađãlàmgìchocuộcđờimìnhrồi?Tađangsốngvuivẻvàhạnhphúcbằngthựclựccủachínhmìnhhaylàtừsựmaymắnhoặcnângđỡcủakẻkhác?Sựnângđỡcũngcầnthiết.Nhưngnếutacứdựamãivàođóthìvôtìnhtađãdậptắtnănglựcphấnđấu,làmchaicứngsứchọchỏivàsángtạocủamình.Thóiquenlườibiếngấyđangmởrachotanhữngđoạnđườngđầygiannanphíatrước.Ngaycảviệcđơngiảnnhưrènluyệnsứckhỏemàtavẫncứhẹnlầnhẹnlữa,lênkếhoạchkhôngbiếtbaolầnrồibỏđóthìlàmsaotacóđủnghịlựcđểliêntụcchuyểnhóanhữngnănglựctiêucựctrongtâm?Làmsaotađủbảnlĩnhđểgópphầnthayđổinhữngkhókhăncủanhữngngườithânsốngbêncạnh?Sốngmàkhôngthểvươntới,khôngthểpháthuy,khôngcógìmớimẻthìđólàkiếpsốngmòn,vônghĩa.

NửabướcchưarờiNhàthiềnhaynhắcđếncâu:"Tíchniênhànhxứ,thốnbộbấtdi".

Nghĩalànhìnlạichỗkhởihànhnămxưa,tathấymìnhchưarờiđượcnửabước.Thậtđánghổthẹnbiếtbao!Ta"hổ"vớimọingườivìtađãtừngtuyênbốrấthùnghồnvềlýtưởngcaosiêucủamình,nhưngtớigiờtavẫncòntaytrắng;ta"thẹn"vớibảnthânvìtađãthấyrõnănglựctiềmẩncủamìnhnhưngvẫnkhôngpháthuyđược.Thờigianquatađiđâuvàđãlàmnhữnggì?Cóphảilàtađãbịnhữnglựchấpdẫnxungquanhkéotarakhỏiconđườnglýtưởngkhông?Nhữnggìtađãvàđanglàmdườngnhưchỉđểpháttriểnthêmsựhưởngthụchobảnngã,chứnókhôngphảnánhđượcnhữnggiátrịchânthậtnhưtađãtừngmongước.

Mườinăm,haimươinămnhìnlạimàthấymìnhvẫnchưabướcthêmđượcbướcnàothìđúnglàthấtbạilớnrồi.Tacóbiếtlýdotạisaokhông?Haytavẫntiếptụcđổthừachokẻkhácvàhoàncảnh?Cókhitacònkhôngbiếtmìnhđangdậmchântạichỗ,vìtađanglầmtưởngnhữngthứtiệnnghihấpdẫnmàmìnhđangnắmbắtchínhlà

cứucánhcủacuộchànhtrình.Nguyênnhâncốtlõicủasựrẽhướngbấtchợtấychínhlàsựbãohòacủacảmxúc.Takhôngcònthấyhứngthútrênconđườnglýtưởng,nhấtlàkhigặpphảinhữngchướngngạimanglạinhữngcảmxúcxấuquálớnmàtakhôngđủsứcđónnhận.Chonênmộtngườimuốncósựnghiệplớnthìphảinỗlựckhôngngừngđểkìmhãmsựpháttriểncủabảnnăng,biếthuyđộngnhữngnănglượngtíchcựcđểđươngđầuvớimọinghịchcảnh.

Mộthạtgiốngkhigieoxuốngđất,tuycóđủnhữngđiềukiệnthuậnlợinhưánhnắng,độẩm,phânbónhaykhoángchất,nhưngnếuthiếuđiyếutốkhông-gián-đoạn(tứcsựliêntục)thìhạtgiốngấycũngkhôngthểnàonẩymầmvàpháttriểnđược.Cũngnhưkhitalấyhaithanhtrehoặchaihònđáđánhvàonhauđểlấylửa,nhưngsứcđánhquáyếuớthoặccứngưnglạihoàithìlàmsaocólửađược.Việcgìcũngcầnđếntínhchấtkhông-gián-đoạnthìmớithànhcông.Nếutađểchothóilườibiếngvàsựtùyhứngchenvàothìnósẽphávỡhếtmọicôngtrình,nhấtlàcôngtrìnhchuyểnhóatâmtính.Dùtacóbaonhiêuphươngpháptuyệtvời,đượcsựhướngdẫncặnkẽcủanhữngbậcthầytàigiỏi,cónhiềuđiềukiệnthuậnlợiđểluyệntập,nhưngnếutachưavượtquađượcthóilườibiếngthìtasẽkhôngthểnàothamdựvàohàngngũcủanhữngngườitỉnhthức.Tasẽmãilàchínhta-conngườicũkỹkhôngbắtkịpsựtinhkhôimầunhiệmtrongtừnggiâyphútcủacuộcsống.

ThêmmộtchútnữaMuốnsửatínhlườibiếng,tacầnphảicómộtquyếttâmcaođộ

táchmìnhrakhỏinhữngcảmxúctốtkhôngcầnthiếtvàtậpđốidiệnvớinhữngcảmxúcxấucầnthiết.Đểkhôngbịthấtbạimãivớichínhmình,tanêncốgắngsốngchungvớigiađìnhhaynhữngngườivữngchãivànăngđộng.Nhờvàokỷluậtnghiêmkhắc,khôngkhísinhđộng,sựđộngviênnhắcnhởthườngxuyênhaynhìnvàotấmgươngvượtkhócủahọ,tasẽkhôngcóđiềukiệnđểdungdưỡngthóilườibiếng.Bướcđầu,tađừngđểchomìnhrảnhrỗi.Phảisắpxếpthờigianlàmviệcsaochokhítkhaođểtaquêndầnđiýmuốntìmtớisựhưởngthụ,haychìmđắmtrongsựnghỉngơibấttận.Thỉnhthoảng,hãycanđảmnhậnlãnhvàicôngviệcquantrọngvàlàmviệcchungvớimộtnhómngườisiêngnăng.Nhờcótráchnhiệmphảihoànthànhvàtinhthầnlàmviệctíchcựccủatậpthểmàtagiảmbớtsự

hưởngthụ.Haynhấtlànênthamgiavàocácsinhhoạtcộngđồng,cácchươngtrìnhcótínhchấtsôiđộngphảivậndụngtaychânvàtrínão.Nóichung,tacầnlàmmớinếpsinhhoạttrongmôitrườngmớiđểkéotarakhỏi"mêcung"hấpdẫncủasựlườibiếng.Phảihòamìnhvàosinhhoạttươitắnvàlànhmạnhcủatậpthểthìtamớichiếnthắngđượcnó.

Đừnghyvọngrằngmỗilầnlênkếhoạchmớilàtacóthểbuôngbỏđượcngaythóiquenlườibiếnglâunămcủamình.Bíquyếtcóthểsớmthayđổiđượccốtậtlườibiếngđólà"rángthêmmộtchútnữa".Thídụ,tanênbắtđầuthứcdậysớmhơnmọikhichỉmườiphút,hoặchãylàmcôngviệckhókhănấythêmnămphúttrướckhitamuốnkếtthúc,hoặccốgắngngồilạilắngnghengườikiachiasẻthêmmộtchútnữadùtarấtmuốnđứngdậylàmviệckhác.Nhờnhữngkhoảngthờigiankiêntrìnhonhỏmàkhốilườibiếngkiadùcứngcỏitớiđâucũngphảibịbàomòn.Thậtra,tađangdùngcáitậtcũđểbiếnthànhliệuphápmớiđóthôi,vìthóiquenlườibiếngvốnđượchìnhthànhtừnhữngcái"thêmmộtchútnữa"nhưthế.Mộtchútsiêngnăngđượcthaythếchomộtchútlườibiếnglàmộtgiảipháprấtthôngminhvàcũngrấtdễthànhcông.Chỉcầnrángthêmvàiphútthìcơnlườibiếngsẽđiqua.Cònnếutanghetheonómàbuôngxuôicôngviệc,thìvôtìnhtalàmchokhốinănglượngấycànglớnmạnhvàcánhcửathoátrakhỏinósẽcàngkhépkín.

Lườibiếnghaykhiếntathíchnằmhoặcthíchngủ.Nênkhinàotathấyýchíkhôngđủsứckiềmchếthìhãycốgắngbướcrangoàitrời,hoặcítnhấtlàmmộtviệcgìđómàmìnhyêuthíchchứđừngdễdãiđầuhàng.Tínhlườibiếng(giãiđãi)cóliênquanmậtthiếtđếntínhuám(hôntrầm).Vìvậy,tacầnphảibắtđầutừviệcluyệntậpcơthểvàđiềuchỉnhlạichếđộănuốngsaochothânthểluônđượcnhẹnhàngvàtrángkiện.Nhờđótamớigiữđượcsựcânbằngcảmxúc,bìnhtĩnhvàsángsuốtđểthấuhiểuvàtìmragiảipháphữuhiệu.

Ngoàira,tacũngnênlàmmớilạiphòngngủhayphònglàmviệccủamình.Khôngchỉsắpxếplạimọithứchongănnắpsạchsẽmàtacòntựnhắcmìnhmỗikhidịchchuyểnbấtcứmónđồnàothìphảinhớtrảvềđúngvịtríấy.Quansátkỹtasẽthấytháiđộlườibiếngcủamìnhthểhiệnrấtrõtrongnhữnghànhđộngnhỏnhặtnhưthế.Cáchthứcnàytuykhánhỏnhặtnhưngrấthiệunghiệm.Nógiúptacóýthứctráchnhiệmvềmỗihànhvicủamình.Đâycũngchínhlàchấtliệuquantrọngđểthiếtlậpmọiquanhệ,nhấtlàkhitađãquyếtđịnh

mờimộtngườirấtđặcbiệtđồnghànhvớicuộcđờimình.

Lườibiếngkhôngphảilàphiềnnãolớncóthểtróibuộctavàokhổđau,nhưngnólạilàtrởlựcrấtđángsợ,khiếntakhôngthểvươntớinhữngướcmơxahaythậmchíkhôngthểsốngsâusắcvớithựctại.Lườibiếngcònlànănglựcchâmngòichonguồncảmxúcbùngvỡvàdìmtavàonhữngcơnmêbấtngờ.Dođó,nỗlựcvượtquađượccốtậtlườibiếngđểlúcnàocũnghăngháiđitớilàtađãchínhthứcbướcvàovươngquốccủasựthànhcông.

GiậtmìnhnhìnlốicũChưarakhỏirừngmêÔinghìntrùngxacáchVìbướcchânnặngnề.BậnlòngchinắmbắtTrămnămnữacònkhôngXinvềlàmmâytrắngNhẹnhàngtrôithongdong.

BuôngXảCàngbuôngxảthìtacàngthấynhẹnhõmvàbìnhanhơn,hoàn

toànkhácvớithóiquencàngtíchgópthìcànglolắngvàmệtmỏi.

TiệnnghivậtchấtMộthôm,tronglúcđứcPhậtngồitĩnhtọatrongrừngcùngvới

cácvịthầyxuấtgia,bỗngcómộtbácnôngdântừxahốihảchạytớivàhỏidồn:"Cácthầytuơi,cácthầythấyđànbòmườihaiconcủatôiđingangquađâykhông?".ĐứcPhậtimlặngvàigiâyrồitừtốnđáp:"Chúngtôingồiđâytừtrưatớigiờnhưngkhôngthấyconbònàođingangquacả.Đâubácthửtìmphíabênkiaxem".Bácnôngdânthấtvọngquayđivàdậmchânthankhóc:"Trờiơi!Mớivừathấtbátmấysàomè,bâygiờmàmấtluôncảđànbòthìchắctiêutánhếtsảnnghiệp.Làmsaotôisốngnổiđây!".Đợibácnôngdânđikhuất,đứcPhậtnhìnsangcáchọctròrồikhẽnói:"Chúngtađâucóconbònàođểmất,phảikhông?".

ĐứcPhậtmuốnnhắcnhởcáchọctròđangsốngtrongmộtđiềukiệnrấtthuậnlợiđểpháttriểntâmlinh-mộtmôitrườngkhôngbịquấynhiễubởinhữngthànhbại,đượcmất,khenchê-thìhãycốgắngtrânquýgiữgìn.Khôngthànhcôngtâmlinhtrongđiềukiệnnhưthếlàmộtlỗilớn.Vìcácvịxuấtgiaấyluônđượctiếpnhậnsựhỗtrợcủabátánhtừthựcphẩm,thuốcmen,yphục,đếncảniềmtinyêunữa.Khôngphảihọkhôngđủkhảnăngđểtựnuôisốngbảnthân.Chỉvìhọmuốndànhhếtthờigianvànănglựcđểtậptrungpháttriểnthiềnđịnh,đểđạttớihiểubiếtvàtìnhthươngrộnglớn.Vảlại,tránhxathếgiớivậtchấtđểdậptắtsựhưởngthụ,vàkhôngtựtạoravậtchấtmànhúnmìnhtrướckẻkháckhixinănlàmộtphépluyệntậprấtquantrọng.Ýniệmvề"tôi"và"củatôi"luônđượcsoithủng,thayvàođólàsựgiácngộvềtínhliênkếtchậpchùnggiữavạnvậttrênthếgiannàytrongbảnthểvôngã,đểtừđócóthểyêuthươnghếtcảmuônloài.

Tuybuôngxảvậtchấtchỉlàmộtphầntronghànhtrangcủamộtvịthầytâmlinh,nhưngđócũnglàmộthànhđộngrấtcanđảm.Nhìn

lại,tathấydườngnhưmìnhluônbámchặtvàovậtchất,ngaycảnhữngvậtdụngthôngthườngchứđừngnóichiđếnnhữngtiệnnghicaocấp.Nhấtlàthờiđạibâygiờconngườiđãphảidựadẫmvàomáymócrấtnhiều.Thửvàingàykhôngsửdụngtớiđiệnthoại,khôngxemtivihaykhônglênmạnginternetthìtacảmthấynhưthếnào?Hoặctađãquenngồixehơicómáylạnhvàtránhđượcbụibặm,nhưngvìlýdogìđómàtaphảidùngxebuýtthìtacóthấykhóchịukhông?Haytađangsốngtrongđiềukiệnsinhhoạtrấtthoảimái,bỗngdưngbịmấtviệcnênmọichitiêuđềuphảitiệntặnthìtacóthấyyênổnkhông?Dĩnhiên,rồitacũngsẽquenvớicáchsốngthiếuthốnnếuhoàncảnhbắtbuộc.Song,muốntừgiãcảmxúctốtđểchấpnhậncảmxúcxấu,taphảicótháiđộđúngđắn,ýchívữngvàngvàthờigianđủlâuthìmớithíchnghiđược.

Khitađãthíchnghiđượcnếpsốngíthưởngthụthìtabỗngthấykhônggiancủamìnhthậtrộnglớn.Tacónhiềuthờigianvàcảmhứngđểnhìnsâuvàomọiđốitượnghaymọivấnđềđangxảyra.Tacảmnhậnđượcnguồnnănglượngtrongtakhôngcònbịphântánnhưtrướckianữa.Dùbấtđắcdĩphảisốngtrongđiềukiệnấy,nhưngkhitrảinghiệmmộtthờigianthìtacũngnhìnnhậnrằng,cuộcsốngcòncónhữngđiềuhếtsứcmầunhiệmmàtachỉtiếpxúcđượcvớinhữnggiátrịấykhitadámtránhxahàoquanghấpdẫncủavậtchất.Đúngra,tựthâncủavậtchấtchẳngcótộitìnhgì,nhưngnănglựchấpdẫncủanócókhảnăngđánhthứclòngthamsẵncótrongtavàrútmònsinhlực.Biếtbaobikịchxưanayxảyracũngtừuylựccủavậtchất.Vìthế,cácbậcthánhhiềnluôntựđặtmìnhvàonếpsống"tamthườngbấttúc"-tứclànếpsốngkhôngđượcthỏamãnđầyđủbanhucầusinhhoạtcănbảnnhấtcủaconngườilàăn,mặcvàngủ.Càngbớtnắmbắtvàdựadẫmvàođiềukiệnbênngoàithìtacàngnuôidưỡngvàpháthuygiátrịbêntrong.Đólànguyêntắcrấttựnhiên.Cònnếutacứloayhoaymãivớicáitầmthườngthìchắcchắnsẽlạcmấtcáiphithường.

Dùkhôngcóýmuốntrởthànhbậcthánhhiền,nhưngtacũngnênhọctậptheolốisốngtríthứcấyđểnângcaophẩmchấtđờisốngtâmhồn.Cóthểconthuyềncủatakhôngthểtiếnvềphíatrướcđượclàvìnóquánặngnề,đầykhẳm.Muốngiảicứunó,taphảicanđảmbỏbớtvàithùnghàngtolớnxuốngbiển,dùnhữngthùnghàngấyrấtquýgiá.Buôngxảchỉtrởthànhphépthựctậpbổíchkhinóđứnggiữasựtranhđấucủathóiquenyêuthíchvàtháiđộkhôngbámvíu,chứkhôngphảivìkhôngcầnnữanêntamớibuôngxả.Điềukỳlạlàcàng

buôngxảtacàngthấynhẹnhõmvàbìnhanhơn.Nóhoàntoànkhácvớithóiquencàngtíchgópthìcàngmệtmỏivàlolắng.Hơnnữa,xungquanhcònbiếtbaongườikhốnkhó,nênbuôngxảbớttàisảncủamìnhlàcơhộiđểtathểhiệntìnhnhânái.

TiệnnghitinhthầnTathườngdễnhậnrasựhấpdẫncủatiệnnghivậtchất,nhưnglại

ítpháthiệnrasức"gâynghiện"củatiệnnghitinhthần.Cókhitaláixevượthằngchụcdặmđườngxađếnnhàmộtngườibạn,chỉđểmonghọcôngnhậnhaykhenngợitácphẩmcủamình.Nếulỡbịngườiấythẳngthừngchêbai,khôngtiếclờiphánxét,thìtabấtmãnvàchánnảnngay.Cũngcókhitalạitìmmọiphươngcách,kểcảnhữngmánhkhóehaykỹxảogiảtạođểđượcmọingườichúývànểphục.Nhưngkhibỗngdưngbịkẻxấuđặtđiềuvukhốngtrênbáochí,hayphanhphuinhữngchuyệnđờitư,thìtalạidễdàngsụpđổtinhthầnhoặctìmcáchtrảđũachobằngđược.Tachorằngtấtcảnhữngphảnứngấyđềurấttựnhiênvìđólàbảnnăngtựvệcầnthiếtcủaconngười.Tuynhiên,tađãquênrằngmìnhđangvươntớigiátrịchânthậtcủahạnhphúcthìkhôngthểômgiữkhưkhưbảnnăngcũkỹ.Nhữngtiệnnghikiatuyđemlạisựthỏamãn,nhưngchúngsẽđánhthứckhốiphiềnnãotrongta.

Côngnhận,khenngợi,kínhtrọnghaythươngyêuđềuđemtớicảmxúcrấthấpdẫn,aimàkhôngthích.Nhưngnếutathíchnótứclàtakhôngthíchnhữngthứtạoracảmxúctệhạinhưphủnhận,chêbai,khinhmiệthayghétbỏ.Trongkhibảnchấtcủacuộcsốngvốnbiếnchuyểnkhôngngừng,khôngcóbấtcứsựvậthaysựviệcnàogiữmãimộttrạngthái.Nhữngđiềutayêuthíchmàđạtđượcắtsẽkhiếntanghiệnngập,cònnếukhôngđạtđượcthìlạikhiếntakhổsở.Chonên,cốgắngnắmbắtnhữngthứmìnhthíchvàrasứcchốngđốilạinhữngthứmìnhkhôngthích,đókhôngphảilàtháiđộkhônngoan.Tasẽkiệtsức.

Thídụ,khitamuốnmởlòngragiúpđỡmộtngườinàođó,nhưngtabịdộilạingaybởitháiđộbấtcầnhayvôphépcủahọ.Nếutabuôngxảđượcđòihỏinhỏnhenấy,thugọnnhữngđiềukiệnthỏamãncáitôiđểchỉmộtlònghướngtớigiúpđỡthôithìsựhiếntặngmớixảyrathậtsự.Cảngườichovàngườinhậnđềuđượclợiích.Đặcbiệt,một

khiđãbuôngxảđượctâmthamcầu,tasẽbướclênmộtcungbậccaohơncủatâmthức.Cũngnhưkhingườikiaxúcphạm,làmtatổnthương,tứclàhọđãnợtamộtcảmxúcxấu.Theoquyluậtcânbằngcảmxúcthìngườiấyphảichấpnhậnbịtatrảlạimộtcảmxúcxấubằngmộthànhđộngtươngxứngnàođó.Nhưngtachấpnhậnbuôngxả,chấpnhậnthuathiệt,cũngtứclàtađãchấpnhận"biếukhông"chokẻấymónnợcảmxúc.Thậtra,trướcsaugìthìvũtrụcũngsẽrútlạinănglượngcủakẻấyvàchuyểnthànhnănglượngkhácbùđắpchota.Chonên,tuytathậtlòngbuôngxảnhưngphầnnhậnlạiđôikhicònnhiềuhơn.

Đángđượcnểtrọngnhưngtakhôngthấytựhàovàcoithườngkẻkhác,vìýthứcđượcaicũngcónhữngcáihaycáiđẹp.Đángđượckhenngợinhưngtaluônýthứcthànhquảnàylànhờsựtrợgiúpcủarấtnhiềubàntaynênluônnhúnnhường.Đángđượcthươngyêunhưngtaluônýthứcđâylàsựmaymắn,nêncốgắnggiớihạnsựđòihỏivàchiếmhữu.Tựbiếtgiớihạnmìnhtrướcmọisựhưởngthụ,dùsựhưởngthụấyxứngđángvớinhữngcốnghiếncủamìnhthìđólàtháiđộcủabậctrí.Ngoàira,thựctậpbuôngxảcòngiúptaphóngthíchđượcnhữngnănglượngxấuđangtànphátrongtâm,bảovệđượcnhữnghạtmầmthánhthiện.Quađó,tasẽgiữđượccơchếtâmthứccủamìnhluônvậnhànhthuậnchiềuvũtrụ,xóabỏđượcranhgiớichiacắtphânbiệthayđốinghịchgiữanhữngcáthểvớinhau.Nhờthếmàsựtồntạicủatagiữacuộcđờinàychắcchắnsẽđượcanổnlâubền.

Buôngxảtiệnnghivậtchấtđãkhóthìbuôngxảtiệnnghitinhthầnsẽcònkhóhơngấpbộilần.Tuynhiên,cáinàokhómàtabuôngxảđượcthìtasẽnhậnlạikhoảngkhônggiantựdothênhthangtrongtâmhồn.Đểcóthểlàmđượcnhữngđiềuấy,taphảithựctậpbuôngxảtừnhữngcốchấphaytoantínhnhỏnhenluônxảyratrongđờisống.Tậptheodõitâmmìnhmộtcáchtựnhiênmàkhôngkèmtheotháiđộphánxéthayápđặtnóphảisớmthuầnphụcnhưýta.Dùtabiếtmìnhchưathậtsựbuôngxả,nhưnghiểurõnguyêndovàkhôngngừngquansáttiếntrìnhấythìsẽcómộtngàytacũngvượtquađượcnó.

Buôngxảnhữngtiệnnghitinhthầncũngchínhlàthảnhững"conbò"yêuquýcủata.Vìđólànhững"conbò"khôngcóhìnhtướngrõràng,nêntarấtdễlầmtưởnglàmìnhđãhoàntoàn"vôsản".Vậytacầnphảinhờnhữngngườithântínhayđoànthểchânthànhsoisáng

đểgiúptabiếtmìnhđangmắckẹtvàonhững"conbò"nào.Nếucómườihaiconbòthìtasẽcómườihainỗilo;nếucónămconbòthìtacónămnỗilo;nếuchỉcómộtconbòthìtachỉcómộtnỗilo.Tấtnhiên,tachỉchấpnhậnphéploạitrừnàykhitađangđứngtrướcsựchọnlựagiữathóiquenhưởngthụvàbuôngxảđểđượcthảnhthơi.Khitađãquyếtđịnhthựctậpbuôngxảcảmxúcyêuthíchcủabảnngã,tứclàtađãchínhthứcbướclênconđườngthảnhthơicủanhữngbậcthánh,dùbiếtrằngđườnghãycònxa.

BậnlòngchinắmbắtTrămnămnữacònkhôngXinvềlàmmâytrắngNhẹnhàngtrôithongdong.

TưởngTượngHoàncảnhchỉcóthểlàmchotađau,nhưngchínhtrítưởng

tượngsailầmmớilàthủphạmgiếttachết.

SốngtrongmộngtưởngMộtlầnnàođó,vôtìnhtatìmthấykỷvậtcủangườithânyêu,

bỗngnhiênnhữngkỷniệmngọtngàonămxưalũlượtkéovềtrànđầytrongtâmkhảm.Tathấyrấtrõánhmắtvànụcườirạngrỡcủangườiấy.Tanghevăngvẳngbêntaitừnglờianủidịudàngcủangàynào.Tanhớcảmùinướchoamàngườiấythườngsửdụng.Takhôngthểnàoquênđượccảmgiáclầnđầukhẽchạmvàođôibàntaynồngấm.Dườngnhưtâmtađãghinhớtấtcả.

Ngaykhitavừamớitròchuyệnvớimộtngườinàođóxong,nếuđâylàcâuchuyệnhấpdẫnhayđángnhớ,thìliềnngaysauđónhữnghìnhảnhvàâmthanhdễchịuấysẽliêntụctáihiện.Nógầnnhưchiếmhếthoạtđộngcủanãobộ.Thỉnhthoảngtacườikhúckhíchhaythầmthìmộtmìnhnhưcuộcđốithoạivẫnchưatan.Đangláixetrênđườngcaotốctalạingỡmìnhđangđigiữakhungtrờithơmộng,đếnkhixelạcvàolốikhácthậtxahaynghetiếngkènxeinhỏiphíasautamớisựctỉnh.Tacócảmtưởngnhưmìnhđangbịmộtlựcnàođóởbênngoàikéođi.Thậtra,chínhnhữnghìnhảnhtrongtâmđãcạnhtranhvàlấnátthựctạiđóthôi.Tấtcảnhữngdữliệuđóđãđượclưutrữtrongkhochứatâmthức(còngọilàtàngthức),nênkhibịkíchđộngthìnósẵnsàngtáihiệnnhưmộtcuốnphimrápnốikhôngđầukhôngcuối.Nơimànảnhđểcuốnphimtáihiệnchínhlàtâmtưởng.

Hoạtđộngcủatâmtưởngkhôngthểtáchrờivớitâmthọ,tâmhànhvàtâmthức,nêntấtcảnhữnggìxảyratrongnhữngtâmkiađềutácđộngđếntâmtưởng.Thídụ,khinghegiólạnhtừđâutrànvề,lòngtabỗngselạirồichợtthèmtáchcàphênóngnơiquáncócởmộtgócđườngtĩnhlặngnàođó.Bởitađãtrảiquacảmgiácđángnhớấyítnhấtmộtlầntrongquákhứ.Cảmgiácđượccáilạnhchínhlàchứcnăngcủatâmthọ(còngọilàcảmthọ).Tâmthọnhanhchóngtruyềnthôngtinấyvềtâmthứcđểnhậndạng.Khitâmthứctìmđượcdữliệu

nàoấntượngnhấtliênquantớicáilạnh,nósẽchohiệnlêntrongtâmtưởng.Ngaylúcấy,nếutâmhànhcũngthamdựbằngnỗilobuồnthìlậptứcmộtviễncảnhtươnglaisẽđượcdựnglên.Cókhimơhồ,cókhirõrệt.Trongđócómộtsốdữliệucũ,nhưngcũngcómộtsốhìnhảnhhoàntoànmới.Tâmtưởngtuycóthểđưaranhữngýkiếnsángtạobấtngờđếnkinhngạc,nhưngnóvẫnlàsựtáichếtinhxảotrongchủđộnghoặccảtrongvôthức.Chonên,khôngcótuyệttácnàođếntừmộtsiêuýtưởngbấtchợtcả.Nhữngchấtliệulàmnênýtưởngđócóthểđãđượclưutrữtừhàngchụcnămtrướcquasựtrảinghiệmhaygópnhặt.Dùvậy,tầnsuấtbiếnđổicủatâmtưởngvẫnluôncaohơncáctâmkhác.

Phảixácnhậnrằngtâmtưởngđóngvaitròrấtquantrọngtrongđờisống.Khôngcótâmtưởngthìkhôngcósángtạo,khôngcótuyệttác,khôngcónhữngdựphòngcầnthiết.Tuynhiên,cũngchínhtâmtưởngđãkhiếntakhôngthểchấpnhậnvàsốngsâusắcvớihiệntại,vìnóluôndệtlênnhữnggiấcmộnghấpdẫnxaxôi.Khitađứngnúinàylạitrôngnúinọ,nhìnngườinàyhóarangườikhácthìlàmsaothấyđượchạnhphúcmìnhđangcótrongtaymàtậnhưởng?Đóchínhlàvọngtưởng.Dườngnhưbâygiờaiaicũngđangsốngtrongvọngtưởng,trongđầuhọlúcnàocũngđầyrẫynhữnghìnhảnhâmthanhđanxennhaumộtcáchhỗnloạn.Bởivìhọchorằngcàngnghĩrađượcnhiềuýtưởnghayđểđemvềlợinhuậnthìcàngtốt.Nhưnghoạtđộngcủatâmtưởngmộtkhiđãvượttầmkiểmsoátvàđếnmứckhôngthểdừnglạiđượcnữa,thìtoànbộcơchếtâmthứcsẽbịđảolộnvàchuyểnsangcungbậckhác.Đólànhữngdạngmàtathườngthấy:đãngtrí,loạntưởng,trầmcảmhaytâmthần.Khiấy,họsẽnhìnmọithứbằngnhậnthứchoàntoànmớilạ,mộtthếgiớimơmơmàngmàngmàhọhoàntoànkhôngnhậnravàđịnhvịmìnhđượcnữa.

Bâygiờngườitadễbịmắcvàochứngbệnh"hoangtưởng".Nguyênnhântừmộtchấnđộngquálớntronglúctinhthầnđangyếuớt,hoặcdomộtnỗiámảnhnàođókéodàitừtrongquákhứ.Nhưngphầnlớnlàdohọchìmđắmtrongmộngtưởngquálâumàkhôngđượcaiđánhthức,vôtìnhhọđồnghóagiữathựctạivớinhữnggìmìnhđangsuytưởng.Đầutiên,bệnhnhânrơivàotìnhtrạngđánhmấtniềmtinnơibảnthânvàluônmongchờmộtđiềugìđótốtđẹpsắpđếnđểthayđổicuộcđờimình.Sauđó,họcảmnhậnnhữnggìđangxảyraxungquanhdườngnhưđãtừngđượcthấyởđâurồi,cógắnkếtvớisốphậncủahọ.Rồihọcốgắngphântích,giảithíchtheolốisuydiễnmônglungcủamình.Theothờigian,nhữngsuynghĩấy

đượccủngcốthànhhệthốngvữngchắc,khônggìcóthểthayđổiđược.Hoangtưởngnếukhôngsớmđiềutrịthìsẽảnhhưởngnặngnềđếntháiđộsốngvàlàmthayđổicảnhâncách.Từmộtngườiđạođứccóthểtrởthànhkẻtộiphạmtànác.

Nhữngngườitrẻbâygiờhaytựđánhgiárấtcaobảnthânđểcốgắngdựnglênnhữnggiấcmộngxatíttầmtay,nhưthểlàngườicóchílớn.Nhưngthựcchấtkhoảngcáchgiữatàinănghiệntạivàgiấcmộngcủahọquáđốinghịch.Thậmchí,họchưatừngnắmbắtđượcnhữngmụctiêurấtgần,cũngchưachạmtớinhữngtiêuchuẩncănbảntrongcuộcsống.Họchỉđangsởhữumỗilòngthamvàtrítưởngtượngquálớn.Bởiđócũnglàcáchđểhọcứurỗiniềmhyvọngsaubaolầnthấtbạivàchứngtỏgiátrịcủamìnhtrướcmọingười.Mãimơvềmộtđiềukhôngcócăncứthìcũnglà"bệnhtưởng",rấtgầnvớihoangtưởng.

Trítưởngtượngquáphongphúđôikhiđưatavàothế"tựmìnhhạimình"chỉvìmuốnbảovệmình.Cómộtanhchàngnọvộivãchèothuyềnngượcdòngnướcgiữalớpsươngmùdàyđặc.Bỗngthấytừxacómộtchiếcthuyềnđangxuôidòng,nólaotớirấtnhanhvàđâmđầuthẳngvàophíaanh.Anhchànghốthoảnglalớnlên:"Ê,thuyềnaiđó,coichừnglủivôthuyềntôinè!".Vừanóidứtlờithìhaichiếcthuyềnđâmsầmvàonhauvàlậtúp.Nướcsôngbuổisángsớmlạnhbuốtkhiếnanhchàngrunrẩyvàcàngthêmtứcgiận.Anhtahốihảbơitớiđịnh"thưởng"ngườikiamộtquảđấmchođíchđáng.Nhưngkhilậtchiếcthuyềnlênthìkhôngthấyaicả.Thìrachiếcthuyềnbịtuộtdâynêntrôitheodòngnước,chứkhôngphảidoaiđóvôývôtứhaycốtìnhgâychiếnnhưanhchàngđãnghĩ.

Bảnnăngtựvệlàrấtcầnthiết.Nhưngnếunóbịthúcđẩyquámạnhbởinhữngkinhnghiệmcũríchthìthếnàocũngtạonênnhữnghànhđộngsailầm.Quendùngđếnkinhnghiệmtíchlũyhơnlàquansátthựctạilàdotâmsợhãivàtâmlườibiếngtrongtaquálớn.Taluônsợnhữngđiềukiệnthuậnlợicủamìnhsẽbịhưhao,mấtmát.Tacũnghaylườibiếngquansátvàkhôngchịutưduysâusắcvềbảnchấtcủanhữngđốitượnghayvấnđềđangxảyratronghiệntại.Nếutakhôngcókhảnăngngănchặnnhữnghìnhảnhvàâmthanhcũtựtiệnhiệnvềtrongtâmtưởng,khôngthểđịnhtâmđểtạorakhảnăngpháthiệnmọixunglựccủaphiềnnãođưatới,thìtasẽtiếptụcrơivàonhữngnhậnthứcsailầmhoặcnhữngquyếtđịnhđángtiếc.Chonênhoàncảnhchỉcóthểlàmchotađau,nhưngchínhtrítưởngtượngsai

lầmmớilàthủphạmgiếttachết.Hãycẩnthậnvớitâmtưởng!

NhậndiệnđơnthuầnHiểubiếtcủatathườngđượctạorabởikiếnthứctíchlũyvàkinh

nghiệmtíchlũy.Cònmộtchấtliệuquantrọngnữamàítaibiếtvàsửdụngđượcnó,đólàtrựcgiác.

Trựcgiáclàkhảnăngnhậnbiếtđốitượngtronghiệntạibằngcáinhìntrongsuốtnhưlầnđầutiênmớinhìnthấy.Nótuyệtnhiênkhôngmangtheokiếnthứchaykinhnghiệmcósẵnđểđịnhnghĩahayđốichiếulênđốitượng.Nhưngbảnnăngcủataluônthiênvềsựhưởngthụvàtựvệ,nêntaluôncóthóiquensửdụngkiếnthứcvàkinhnghiệmcũđểgiảiquyếtvấnđềchomauchóngvàcảmthấyyêntâmhơn.Thídụ,khiănmộtchénxúpthìtacótớihaicáchđểăn:mộtlàănnhưđãtừngđượcăn,hailàănnhưlầnđầuđượcăn.Nếuăntheocáchthứnhấtthìchắcchắnđókhôngphảilàcáchđểthưởngthức.Ănchỉđểchonobụnghayănchỉđểchoxong.Cònnếucóthểăntheocáchthứhaithìtasẽănrấtchămchú,khôngbịkiếnthứchaykinhnghiệmcósẵnvềmónxúplàmgiảmkhảnăngkhámphávàthưởngthứctrọnvẹn.Đólànghệthuậtănxúpmàcũnglànghệthuậtnắmbắtsựsống.

Cũngnhưnhiềungườimongmuốnđượcyêu-như-yêu-lần-đầu.Họmuốnngườikiahãynhìnhọbằngcáinhìnmớimẻnhưlầnđầutiênmớiyêunhau,dùrằnghọđãbiếtrấtnhiềuvềnhữnghạnchếhaykhókhăncủanhau.Hoặchọmuốnngườikiahãynhìnhọnhưchínhhọ,chứđừngnhìnhọbằnghìnhảnhcủanhữngngườitrướcmàcứphảinghingờhayphòngthủ.Thựctếthìaicũngmuốnmìnhđượcmớimẻtrongmắtngườikhác,vìsựthậtlàtaluônluônđổimới-cóthểhayhơnhoặccóthểtệhơn.Nhưngđiềunghịchlýlàtalạikhôngthểnhìnngườikháchaymọivấnđềmộtcáchđơnthuầnnhưchínhnó.Tachỉthấymọithứquacáibóngmờcủaquákhứmàtacứnghĩlàmìnhđãbiếtđãhiểuhếttấtcả.

Thiềnchínhlàphépthựctậpđểpháttriểnkhảnăngnhậndiệnđơnthuần.Tacầnphảicómộtvịthầygiỏigiúptaxâydựngthóiquennàyngaytừbuổiđầu.Mỗikhiđếnthamvấnvớithiềnsư,cóthểtasẽngồisuốtbuổimàchẳngngheđượcđiềugìhayhongoàimấycâurất

bìnhthườngđếnvônghĩa:"Uốngtràđi!","Câytùngtrướcsânkìa!".Nhiềuthiềnsinhđãđauđầuvềlốihướngdẫnlạlùngnày.Họdùnghếttrínăngđểsuytìmẩnýsâukínphíasaunhữngthôngđiệpmàthiềnsưđãgửitới.Nhưngtìmmãicũngchẳnghiểuđượcgì.Cuốicùng,thiềnsưthấytộinghiệpnêngiángchomộtgậychítửthìthiềnsinhmớibừngngộ.Thậtra,khôngphảithiềnsinhnàocũngphải"ăn"mộtgậymớibừngngộ.Nhữngngườicóthểbừngngộngaytừnhữngcâunóitưởngchừngbìnhthườnghayvônghĩakialànhờtâmhọvốnrấtđơngiản,nóisaohiểuvậychứkhôngsuyđoánlungtung.

Thiềnsưbảo"Uốngtràđi!"thìthiềnsinhhãycứuống-trà-như-uống-trà.Đừnguống-trànhư-không-uống-tràvìtâmtưđangbậnnghĩnhữngvấnđềkhác,dùđólànhữngvấnđềđượccholàquantrọnghayxứngđáng.Uống-trà-như-uống-tràtứclànhậnbiếtrõmìnhđangngồiuốngtràvànhậnbiếtrõđốitượngtiếpxúclàchéntrà,màkhôngphátsinhthêmýtưởngnàotrongtâm.Đólàbướccănbảnnhấtcủathiềntập.Cũngnhư"Câytùngtrướcsân"làmộtthựctạirànhrànhtrướcmắt.Nhưngmỗingàyđingangquacóthểthiềnsinhđãlơlàkhôngngóthấy,hoặcchỉnhìnthoángquavìtronglòngchấtchồngnhữnglolắnghaymongcầu.Thiềnsưkhôngmuốnhọctròtiếptụccuộcchạyđuatưtưởngvôbổnữa,phảigiúphọnếmtrảingaylậptứchươngvịthiềnchứkhôngphảilýthuyếtthiền.

Dừnglạinhữngvọngtưởnglaoxao,nhậnbiếtrõnhữnggìđanghiệnhữuxungquanh,thấyrõtừngphảnứngcủamìnhlênđốitượngtiếpxúc,đóchínhlàtháiđộsốngđúngđắnnhấtcủaconngười.Tháiđộnàycũngchínhlànềntảngđểtạodựngtrítuệ.Trítuệlàkhảnăngthấuhiểubảnchấtcủamọisựvậtsựviệctrênthếgiannày.Cótrítuệ,tasẽbiếtrõmìnhnênlàmgìvàkhôngnênlàmgì,đểtaluôntạothếhàihòavớivũtrụvàđạtđượchạnhphúcchânthật.Nghĩalàmuốnđạttớinhữngđiềusâusắcđếnvôcùngcủatâmthức,tacầnphảihạnchếđếncôlậphoàntoàntâmtưởng.Tâmtưởngkhôngchỉkhiếntađánhmấtthựctại,bópméothựctại,màcònkhiếnchothựctạitrởthànhviễncảnhcủatươnglaihaybóngmờcủaquákhứ.Thếnênchânlýphảiđibằngđôichântrảinghiệmchứkhôngthểdùngcáiđầutưởngtượng.Càngdùngtrínăngđểtưởngtượngthìcàngrờixachânlý.

Cóthểtakhôngmuốntrởthànhthiềnsinh,khôngcầnđạttớimụcđíchtrítuệ,màchỉmuốnlàmộtconngườibìnhthườngđểđượchưởngthụtấtcảnhữnggìcuộcđờiđãbantặng.Nhưngnếuđangđi

trênconđườngmùaxuânlạinhớđếnmùathu,ngồibênngườithươngmàlonghĩđếnnhữngdựánhấpdẫn,ngườitanóithậtlòngmàcứngỡlàgiandốithìtacótậnhưởngđượcgìkhông?Hạnhphúcđangởtrongtầmtaymàcứmơướcxaxôithìlàmsaotabiếtthếnàolàhạnhphúc?Đànhrằngnhờýtưởngsángtạophongphúmàtađãcónềnvănminhtuyệthảonhưhômnay.Nhưngnhìnkỹlại,tacũngkhôngkhỏigiậtmìnhkhibiếtđịacầuđangrênxiếtvàcóthểsẽbịhủydiệttrongnaymaicũngvìnhữngmộngtưởngđiênđảocủaconngười.Trítưởngtượngnếuđứngtrênnềntảngcủalòngtham,phụcvụchonhucầuíchkỷcủanhữngkẻquyềnlực,thìnóchínhlàtácnhânlớnnhấtnhấnchìmthếgiớihiệnthựcnàyvàđưaconngườivàonhữngcơnmêbấttận.

Ngượclại,nếutabiếtđặttâmtưởngcủamìnhtrongmộtkhuônkhổđúngđắn,cókhảnăngquansátvàdẫndắtnóđiđúnghướng,biếtdừnglạinghỉngơikhicầnthiết,luônnhậnrasựkíchđộngcủamôitrườngbấtlợivàonhữngtâmhànhphiềnnão,thìtasẽsửdụngtâmtưởngmộtcáchhữuhiệu.Cònnếutathấymìnhvẫnchưađủsứcđểkiềmtỏatâmtưởng,vẫnluônbịnóthaotúngmọinóinăngvàhànhđộngthìtahãynênquayvềthựctậpphépđịnhtâmchobềnbỉ.Địnhtâmchínhlà"khắctinh"củavọngtưởng.Nhưngnếutachưakịpxâydựngmứcđịnhtâmvữngvàng,màlạiphảiđivàonhữngnơiđầycạmbẫyvàhiểmtrởthìtahãyluônluônđibêncạnhnhữngngườisốngtỉnhthức.Chỉcầnhọkiêntrìgọiđúngtêntanhiềulầnlàtasẽgiậtmìnhbừngtỉnhvàsẽquayđầutìmhướng.

HãygọiđúngtêntôiGiữacuồngđiênmộngtưởngDùchưabiếtrasaoVẫnquayđầutìmhướng.

ĐịnhTâmKhôngsuynghĩcũnglàmộttrạngtháirấtquantrọng,giúptâmquânbìnhvàsâusắc.

NhìnrõthựctạiTâmtagiốngnhưconkhỉ,hếtchuyềncànhnàyđếncànhkhácmà

khôngbaogiờchịuđứngyên.Dùtâmgiúptacảmnhận,suytưởng,hiểubiết,thểhiệntìnhcảm,hayquyếtđịnh,nhưngnókhôngphảilàmộtcỗmáyđểchorasốlượngsảnphẩmcàngnhiềucàngtốt.Hạnchếcủatalàthườngkhôngbiếtnênđểtâmlênđốitượngnàovàởmứcđộbaonhiêuchovừađủ.Mứcđộvừađủkhôngchỉđểgiảiquyếtđượcvấnđề,mànóphảitươngứngvớinguồnnănglượngdựtrữcủatađangcó.Bởitacònphảichitiêunănglượngchonhữngvấnđềquantrọngkhácnữa.Phầnlớnsuynghĩchỉđốtcháynănglượng,khiếntathêmcăngthẳngrồinhậnthứclệchlạcmàkhônggiảiquyếtđượcvấnđềgìcả.Chonên,khôngsuynghĩcũnglàmộttrạngtháirấtquantrọng,giúptâmquânbìnhvàsâusắc.

TriếtgiaDescartesđãtừngphátbiểu:"Tôisuynghĩ,vìthếtôiđangcómặt".Nhiềungườicũngđồngthuậnvớiquanđiểmnày.Họcăncứvàodòngsuynghĩđểthấyđượcsựcómặtcủamình.Nghĩalàconngườiphảiluônsuynghĩ,nếukhôngsuynghĩthìđókhôngcònlàmộtthựctạisốngđộngnữa.Cũngnhưnhữngngườigiàthườnghaykiếmviệcgìđólàmđểthấymìnhđanghiệnhữu,đểthấymìnhkhôngphảilàkẻbấttàivôdụngtrongmắtconcháu.Thậtra,họchỉcầnngồiđóvàmỉmcườivuivẻvớiconcháu,hoặcluôntỏaranănglượngbìnhyênvàvữngchãilàđủthấyhọđangcómặtrồi.Đómớichínhlàsựcómặtđíchthực.Cũngvậy,khinhìnmộtđóahoa,đâucầnsuytưthìtamớicảmnhậnđượcsựcómặtmầunhiệmcủanó.Đôikhi,chínhnhữngdòngsuytưởngmônglungđãkéotarakhỏithựctạivàđánhmấtthựctại.Cóxácmàkhôngcóhồnthìđâuthểgọilàsựcómặt.

Khinhìnđóahoa,nếutakhôngsuytưởng,khôngbịtươnglaihay

quákhứkéođi,chỉthấyrõđâylàmộtđóahoađangnởtrongbuổisánghômnaythìđólàtrạngtháicómặthoàntoàn-tứcđịnhtâm.Địnhtâmlàtâmđangđứngyêntrongthựctại,cóthểnhậnbiếtrấtrõnhữnggìđangxảyratrongtavàxungquanhta.Nếuduytrìkhảnăngchuyênchútrênmộtđốitượngnàođóđãchọnlựatrongthựctại,vớimộtthờigianđủlâumàkhôngcóbấtcứýniệmnàokéođithìtasẽtạorađượcđịnhlực-sứcmạnhcủasựchuyênchú.Tâmchuyênchúmạnhmẽcókhảnăngphátranănglượngchiếusánglênđốitượng,nêncàngnhìntasẽcàngnhậnrõđượccấutrúchoạtđộnghaybảnchấtthậtcủanó.

Đờisốngluôncóvôsốlựchấpdẫnlôikéotâmtachạylangthangsuốtngàyởbênngoài.Đếnkhilênbànăn,giườngngủ,tavẫntiếptụcđểtâmmìnhchìmnổitrongnhữngdựánkếhoạch,haymiênmanvớinhữnghìnhảnhngọtngàocủaquákhứ.Theothờigian,tadầnđánhmấtthóiquennghỉngơihaythóiquenđểtâmchuyênchúvàomộtđốitượng.Tráilại,tachorằngcàngnghĩrađượcnhiềuýtưởngmanglạilợinhuậnthìtacàngtàigiỏi.Làmnhưthểconngườisinhrachỉđểlàmviệcvàkiếmtiền.Thếnên,chậukiểngtrướcnhàkhôhéođãlâutacũngkhôngthấy.Chiếcáođãsứtnútmàtacũngkhônghay.Trongnhàcóbaonhiêungườiđangcómặttacũngkhôngrõ.Tađứngđâyđểlàmgìhaycóhẹnvớiaihômnaytacũngkhôngnhớ.Thậttệ!Tacũnghaytựtráchmỗikhipháthiệnramìnhbịđãngtrí.Nhưngtacũngtựbàochữabằngnhữnglýdorấtxứngđáng,rồilạitiếptụcthảtâmrongruổi,đểnótựdođitìmnơitrúẩnnàomànóyêuthích.

Thậttiếc!Nếutachútâmvàoánhnắngthìnắngsẽấmhơn.Talắnglòngnghetiếngchimhótthìtiếngchimsẽtronghơn.Tahếtlòngbưngtáchtràuốngthìtràsẽthơmnồnghơn.Sựcómặtđíchthựccủathânlẫntâmsẽgiúpchođốitượngcógiátrịhơnvàchínhtacũngsẽđượcthừahưởngnhiềuhơn.Mộtsựthậtrấtsâusắcnữalàkhitâmanđịnh,chấpnhậncómặt100%tronggiâyphúthiệntại,nósẽkếtnốiđượcvớinhữngnănglượnganlànhcósẵntrongvũtrụ.Nólàmchonhữngnănglượngđộchạitrongtalắngdịuvànângdậynhữngphẩmchấtquýgiátrongchiềusâutâmhồn.Đặcbiệt,địnhlựcgiúptaduytrìlâubềnkhảnăngquansátnhữngphiềnnão,từlúcphátsinhđếnkhitanbiến.Nghĩalàkhôngcóđịnhlựcthìtakhôngthểthấuhiểuphiềnnão.Khôngthấuhiểuthìkhôngthểtháogỡ.

NghệthuậtđịnhtâmĐểrènluyệnchomìnhthóiquenđịnhtâm,điềukiệntrướctiênlà

taphảibớtbậnrộn.Phảitựchomìnhmộtcơhộilớntìmvềchínhmình.Takhôngthểralệnhchotâmmìnhdừnglại,trongkhitavẫncònmuốnnắmbắtquánhiềuthứ.Mộtkhônggiannhẹnhàngvàtĩnhlặngsẽgiúptadễdàngđemtâmmìnhtrởvề,kếtthànhmộtmốivớithân.Thânởđâuthìtâmởđó.Cũngnhưkhitadùngchiếckínhlúpđónnhậnnhữngtianắngsongsong,chúngsẽhộitụthànhmộtđiểm.Sauđótalấynhúmrơmkhôđểphíadướikínhlúp,chùmánhsánghộitụấysẽđốtcháynhúmrơmkhô.Sựtậptrungcaođộcủatâmýcókhảnăngđốtcháyphầnnàophiềnnão,làmchotatrởnênnhẹnhàng,trầmtĩnhvàsángsuốthơn.

Tacầncốgắngtậpluyệnsốngchậm,nhưngcũngđừngquáchậmmộtcáchmấttựnhiên.Mỗikhimởvòinước,đóngcánhcửa,mởti-vihayđặttáchtràxuống,tađềuquansátkỹnhữngđốitượngấy.Đặcbiệt,phảighinhậnrõnhữnggìxảyratrongtâmtasuốttiếntrìnhxảyra.Hãycắtmỗihànhđộngrathànhtừngphầnnhỏđểthựcnghiệmviệcđịnhtâmdễdànghơn.Thídụ,khibưngtáchtràlên,tachialàm3giaiđoạnđểchútâm:bưnglên,đưatớivàuống.Trongkhiuống,tacũngchialàm3giaiđoạn:vừauống,đanguốngvàuốngxong.Bấtcứởnơiđâuhaylàmviệcgìtacũngnênápdụngbàithựctậpchianhỏtừnghànhđộngđểquansát,trừnhữngviệccótínhchấtnguyhiểmhayquákhẩnthiết.

Tậpquansátbướcchânmìnhkhiđitrongphòngcũnglàcáchđểrènkhảnăngđịnhtâm.Chỉcầnthảlỏnghaitaytheochiềucơthểvàbắtđầuchúývàobướcchânđitrong3giaiđoạn:nhấcchânlên,đưatới,đặtchânxuống.Tacũngcóthểchiamỗiđộngtácnhưvậythành3lầnnhỏhơnnữa,đểsựchúýcủatacàngthêmmạnhmẽ:phầnđầu-phầngiữa-phầncuốicủaviệcnhấcchânlên,phầnđầu-phầngiữa-phầncuốicủaviệcđưachântới,phầnđầu-phầngiữa-phầncuốicủaviệcđặtchânxuống.Nênnhớtachỉdùngtâmđểcảmnhậnmàkhôngnênnhìnxuốngbướcchân.Bàitậpnàytuyhơikhôkhan,nhưngnếukiêntrìchừngnửagiờtasẽgặtháikếtquảrấtbấtngờ.Sựchậmrãisẽgiúptâmtakhôngdễdàngthayđổiđốitượng,đủthờigianđểnhìnthấuđốitượngvàchínhtahơn.

HơithởmầunhiệmNhữngbậctuthiềnthànhcôngtừnhiềuthếhệluônxemhơithở

làsựlựachọnhàngđầuđểđịnhtâm.Hơithởkhôngchỉlàmộttiếntrìnhsinhlýmànócònlànhịpcầunốivớicáctiếntrìnhtâmlý.Nghĩalàthôngquahơithở,tacóthểbiếtđượcnhữngtrạngtháibiếnđổicủatâmmình.Điềuthúvịlàtacóthểcảmnhậnhơithởmộtcáchtrựctiếpmàkhôngcầnđếnsựcanthiệpcủatưtưởnghaykinhnghiệmcósẵn.Tađừngquênhơithởlàmộttiếntrìnhtựnhiên.Dùtakhôngdùngýchícanthiệpthìhơithởvẫnvàoratheonhịpđộriêngcủanó.Dovậy,khichọnhơithởlàmđốitượngchútâm,taphảitôntrọngtínhtựnhiêncủanó.Tachỉcầnnhậnbiếtvàhiểubiếtnóchứkhôngépbuộcnóphảinhưthếnàyhaythếkia.Thựctếtacũnghayvấpváptrongkhithở,muốnápđặthơithởtheoýmình.Tamuốnnódàihơnhoặcngắnhơn,muốnnóêmdịuhaynhẹnhànghơn.Đólàmộttháiđộsailầmcầnphảitránh.Ranhgiớigiữahơithởtựnhiênvàhơithởcónhồinặnrấtmongmanh,taphảitinhtếlắmmớinhậnra.Nênnhớtachỉđơnthuầnquansátnó,đừngđọclầmbầmtrongtâmbằngmộtcâunàođóđểnhắcnhởhaytưởngtượngthêmđiềugìkhác.

Muốnquansátrõ,trướctiêntaphảinhậndiệnrõhơithởcủamìnhnhưthếnào.Hãychútâmvàosựphìnhxẹpcủabụng:hơithởđivàobụngsẽtựđộngphìnhlên,hơithởđirabụngsẽtựđộngxẹpxuống.Cáchthởnàythườngchỉphùhợpvớimộtsốítngười,nólàmchotadễhồihộpvìphảirượtđuổitheonó.Vảlại,cáchtheodõinàysẽkhônglàmchotacảmnhậnhơithởmộtcáchtrựctiếp.Hầuhếtcácvịhànhthiềnthườngchútâmvàochỗphầnchópmũi,ngayvànhtrongcủamũihoặcngayphíamôitrên.Điềunàycòntùythuộcvàochiếcmũicủamỗingười.Hãyhítvàomộthơichothậtdàivàsâu,rồighinhậnkhôngkhíbênngoàiđivào.Cốgắngcảmnhậnxemnóchạmvàophầnnàocủachiếcmũirõràngnhất.Đóchínhlàđiểmcầnghinhớđểquansáthơithởkhitađểnóthởtựnhiêntrởlạihaytrongnhữnglầntậpsau.Nhờvậy,tâmtakhỏichạylungtungđểtìmkiếmhơithở.Đuổitheohơithởsẽrấtmệtmỏi,màcũngkhôngbaogiờđuổikịpvìnócứtrôimãi.

Hãytậpquansátmốiliênhệrấttinhtếgiữahơithở,ýmuốnđiềukhiểnhơithởvàcảtháiđộmuốnngưngsựđiềukhiển.Banđầutasẽthấyhơikhóchịu.Dầndầntasẽcảmnhậnđượcgiátrịcủahơithởtự

nhiênhoàntoànkhácbiệtvớihơithởbịđiềukhiển.Quađó,tahọchỏiđượcrấtnhiềuvềtháiđộhaymongmuốnvàápđặtcủamình.Quansáthơithởmộtcáchtinhvinhưthếtrongthờigianngắn,tasẽkhôngcònmuốnđiềukhiểnnónữa.Thờigianđầu,việcquansáthơithởsẽlàmchotarấtdễchánnảnvìcảmthấynóthậtlàvôvị.Nhưngnếukiêntrìvàthởđúngcách,từtừtasẽthấynórấtđadạngvàkỳdiệuvôcùng.Sựthậtkhôngcóhơithởnàogiốngvớihơithởnàocả.Chúngbiếnhóarấttinhxảo.Vớitâmhờihợthaythànhkiếnmàchorằngnócũngchỉcónhưvậythôithìchắcchắntasẽkhôngthểnàothấyvàthấuhiểuđượcnó.Chonên,quansáthơithởkhôngchỉlàquansátđườngnétmàtacònquansátđếncảnộidungcủanó.Đóthậtsựlàmộtbảnnhạchòatấugiữanhữngtrạngtháihổnhểnrồilắngdịu,sâurồicạn,gấpgáprồinhẹnhàng.

Trongquátrìnhthựctập,nhiềulúctacócảmtưởngkhôngnhậnrađượchơithởcủamình.Đừngquálolắng!Hãychútâmtrởlạingayđiểmmàtađãchọn,ởphầnđầuchópmũihaysựphồngxẹpcủabụng,bằngvàihơithởmạnhtạmthờithìtasẽnắmbắtđượcngay.Nênnhớ,tađừngbaogiờtựtráchmócbảnthânmìnhtrongkhithiềntập.Điềuđóchẳnglợiíchgìcả,vìchúngchỉlàkếtquảcủaquátrìnhsốngtronglãngquêncủachínhtađóthôi.Chỉcầntựnhắcnhởthườngxuyênlàđược.Thỉnhthoảngtrongtâmtasẽhiệnlênhìnhảnh,âmthanh,nhậnxét,lolắng,tiếcnuối,buồntủi,hoangmangKhiđó,tacóthểtạmthờirờihơithởđểchútâmlênnhữngđốitượngmớiấy.Trongtrườnghợpthấymìnhkhôngcònchútđịnhlựcnào,thìhãytạmthời"ngólơ"nhữngbiếnđộngbấtchợtxungquanhmàdànhhếtưutiênchoviệcđịnhtâmtrênhơithở.Cònnếutađãsẵnsàngquansátthìchỉnênquansáttừnghiệntượngtâmlýmột,chứđừnggomhếtchúnglại.

Khinhữngđốitượngấyphaimờ,talạiđemtâmtrởvềvớihơithở.Hơithởbấygiờlàđốitượngchính.Nólàđiểmtựaantoànnhấtcủatasaumỗichuyếnđithămnhữnglĩnhvựckhác,dùđólànhữngphảnứngxảyratrênthânhaytrêntâm.Tađừngnóngvộitrongkhithựchành,đừngquámongmuốngiảiquyếtnhữngphiềnnão.Nhờchútđịnhlựctíchgóptừhơithở,mỗichuyếnquansátnhữngbiếnđộngmạnhnhưthếsẽchotathêmmộtkinhnghiệmmớivềbảnchấtvôthườngvàvôngãcủamọisựvậtvàhiệntượng.Quansátbằngtâmkhôngmongcầuhaychốngđối,thuầntúybằngtháiđộtìmhiểuvàkhámphá,sẽchotanhiềucáithấyrấttuyệtvờivềchínhmìnhvàcuộcsống.Trướcgiờ,vớicáitâmđầyxáođộngvàđặcsệtphiềnnãođã

khiếntakhôngtàinàobiếtđượcnhữngthứấy.

Mộtđiềucầnlưuýlànhữnglúctakinhnghiệmđượchơithởcủamìnhmộtcáchsâusắc,bấtchợttasẽnghetrongtâmhìnhnhưcórấtnhiềutiếnggàothéthaynhữngmớâmthanhhỗnloạn.Hoặctathấymìnhchớivớinhưchiếcxeđanglaođầuxuốngvựcthẳmmàtakhôngthểđiềukhiển.Khôngcógìlạcả.Thậtra,lúcnàotrongtâmtacũnghỗnloạn,cũngđầydẫynhữngcuộcxungđộthaynhữngkhoảngtrốngchơivơinhưthế.Chỉvìtachưabaogiờnhìnkỹvàođóthôi.Hãycứduytrìbàithựctậpcủamình,mỉmcườiquansátnhữngâmthanhlạlùngấynhưsựtrởlạicủaphiềnnão.Rồitasẽvượtqua.

Xungquanhtacònbiếtbaongườivẫnđangsốngbằngsựmayrủicủahoàncảnh,vẫnkhôngbiếtcáigìđangtànphábêntrong.Nhìnhọcóvẻnhưkhôngcóvấnđề,nhưngthựcchấtlàhọđangbịtróibuộcvàđiềukhiển.Cònta,tuyphảiđốidiệnvớinhữngphiềntoáibêntrong,nhưngtađangtrênconđườngtháogỡchúng.Hãybiếtchămsócbảnthânngaytừbâygiờ,đừngđợiđếnkhiphiềnnãobùngvỡvàgâyrabaotổnthấtnặngnềrồitamớiloayhoaytìmkiếmgiảiphápthìđãmuộn.Đếnkhátnướcmớichịuđàogiếngthìphảichịuchếtkhátthôi.Điềucầnlưuýnữalàchínhtháiđộthựctậpđúngđắnmớiquyếtđịnhnênsựthànhcôngchứkhôngphảidosựnhiệttìnhquámức.Thamvọngtrongthiềntậpcũngnhưtrongbấtcứlĩnhvựcnàocũngđềulàáplựcdẫntớisailầm.

Nhưvậy,chỉkhinàotâmyênđịnhthìtamớicóthểquansátlâubềnvàthấuđáomọicấutrúcphiềnnão.Từđótamớibiếtmìnhnênlàmgìvàkhôngnênlàmgìđểchuyểnhóachúng.Vàchỉđếnkhinàonănglựcchútâmvànănglựcquansátđãtrởnênthuầnthụcthìhạtmầmtrítuệmớibắtđầuhénở.Khiấytamớinhìnthấyrõthânphậnmìnhvàcuộcđờiđúngnhưbảnchấtchânthậtxưanaycủanó.Tasẽkhôngcònkhổđaunữa.

BaonămcòntrôinổiKhôngbếnđỗbìnhyênThuyềnvềneochốncũThấyđấttrờiannhiên.

CảmXúcCảmxúclànhữngphảnứngnhấtthờiđểbảovệquyềnlợicủa

bảnngã.

CơchếcảmxúcKhiyêuthíchmộtđốitượngnàođó,tahaytìmmọicáchđểchiếm

hữuchobằngđược.Nhưngchỉtrongmộtthờigianngắnngủithìtalạinhàmchánmuốntìmđốitượngmới,dùđốitượngcũvẫnkhôngcógìthayđổi.Tháiđộấychứngtỏtađangsốngtrongsựđiềukhiểncủacảmxúc.Cũngnhưkhibịngườinàođóxúcphạmthìtaliềntứcgiậnvàtìmcáchtrảđũa.Ítnhấtphảinóimộtcâukhiếnhọphảiđauđớnthìtamớihảdạ,chứtakhôngthểbìnhtĩnhđểtìmhiểuvàgiảiquyếtvấnđềmộtcáchêmái.Đócũnglàtìnhtrạngnôlệcảmxúc.Hoặckhingheaiđókhócthankểlểquácảmđộngthìtakhôngkiềmđượcnướcmắt,trởnênmềmlòngvàchấpnhậntấtcảyêusáchcủahọ.Nhưngsauđóchừngvàigiờ,tabỗngthấyhốitiếcvìquyếtđịnhcủamình.Hànhđộngnàycũnglàdobịcảmxúcdẫndắt.

Hoạtđộngcủaconngườinằmtrongsựđiềukhiểncủacơchếtâmlýgồmcóbốnyếutố:tâmthọ(cảmgiác),tâmtưởng(tưởngtượng),tâmhành(phảnứngyêughét),tâmthức(nhậnbiếtvàghinhớ).Mỗiyếutốlàmộttổhợpđượchìnhthànhvàchịutácđộngkhôngngừngtừnhữngyếutốkhác.Thídụ,khiuốngchéntràmàtacảmnhậnđượcđộnóng,hươngvàvịcủatrà,đólàdotâmthọ.Tanhậnbiếtđâylàtràchứkhôngphảithứnàokhácvàtacònnhậnrađượchươngvịcủanóthuộcloạitrànào,đólàdotâmthức.Cònkhitaphátsinhýniệmthíchloạitrànày,đólàsựcanthiệpcủatâmhành.Rồisauđótalạicóýđịnhmuốnđemmộtíttrànàyvềđãibạnbè,thìmộtlầnnữatâmhànhlạicanthiệp.Bấygiờ,nếutâmtahiệnlênkhungcảnhngồichiasẻhươngvịtràđặcbiệtnàyvớinhữngngườibạnthân,đólàhoạtđộngcủatâmtưởng.Trênsuốtđoạnđườngvềnhàhươngvịtràvẫncứthoangthoảngtrongđầu,tứclàtâmtưởngvẫncònđanghoạtđộng.Khiđemtràrathếtđãibạnbè,nếulỡbịchêbaikhiếntabuồnbãvàthấtvọng,thậmchítacòntựhứavớilòngsẽkhôngbaogiờlàmnhưthếnữa,đólàsựđiềukhiểncủatâmhành.

Tâmthọcóchứcnăngcảmnhậnnhữnggìmàcácgiácquantiếpnhậnđượctừbênngoài.Tâmtưởngcóchứcnăngtáihiệnlạitấtcảnhữngdữliệuđượclưutrữtrongtâmthức.Ngoàira,nócòncóthểnhồinặnnhữngdữliệuấythànhranhữngdữliệumớiđểgiúptasángtạo,khámpháhayvẽvờimônglung.Tâmthứccóchứcnăngnhậnbiếtnhữnggìtiếpxúcquacácgiácquan,đồngthờilưutrữtoànbộthôngtintừditruyềnchođếncảnhữnggìtiếpthuđượcđếntậnthờiđiểmhiệntại.Phầnlưutrữvôtậnnàycònđượcgọilàtàngthức,tiềmthứchaychiềusâutâmthức.Tâmhànhlànhữngbiểuhiệnyêuthương,thathứ,nhẫnnhục,tùyhỷ,khiêmcung,vàcảgiậnhờn,kỳthị,kiêungạo,côđơn,tuyệtvọngNóichung,tấtcảtháiđộyêuthíchhayghétbỏđềuthuộcvềchứcnăngcủatâmhành.

Tuymỗiyếutốđóngmộtvaitròquantrọngvàkhôngthểtáchrờinhauđểhoạtđộng,nhưngtâmhànhmớitrựctiếpthểhiệnthôngđiệpcủabảnngã(cáitôi).Cóthểnóitâmhànhchínhlàhangổcủabảnngã.Thậtra,tấtcảnhữngtháiđộyêuthíchhayghétbỏkiavốnchỉlàhạtgiốngnằmsâutrongkhochứacủatâmthức.Khihạtgiốngấybịtácđộngbởingoạicảnhquacácgiácquan,haydochínhnhữnghạtgiốngkhácởbêncạnhkíchhoạtvào,sẽkhiếnchúngbiếnthànhnguồnnănglượngbiểuhiệnlênbềmặtýthức.Tagọiđólàtâmhành.Tuyhầuhếtnhữngtâmhànhđềuchứađựngtínhchấtyêuvàghét,nhưngchỉnhữngtâmhànhnàothểhiệnphảnứngtrongnhấtthời,khôngcósựsoisángvàcanthiệpcủalýtríthìmớibịxếpvàodạngcảmxúc.Vìthế,tacóthểđịnhnghĩamộtcáchngắngọn:cảmxúclànhữngphảnứngnhấtthờiđểbảovệquyềnlợicủabảnngã.

Yhọcđịnhnghĩacảmxúclàtrạngtháihóahọccủanãobộ.Dolượngmáutuầnhoàncungcấpchonãobộliêntụcđổimới,vàluồngthầnkinhcũngliêntụcthayđổiđểđưathôngtinvềcácdiễnbiếncủamôitrườngbênngoàihaycủanhữngkinhnghiệmđốiứngđãđượcghichépsẵntrongkholưutrữnãobộ,nênbấtcứtrạngtháihóahọcnàocủanãocũngsẽđược"rửasạch"sauchừngmườilămphút.Vìvậy,bảnchấtcủacảmxúclàtạmthời.

Dùcónhữngcảmxúcnhưghentuônghayhậnthùkéodàitớihàngchụcnămtrời,nhưngtầnsốhoạtđộngcủachúngluônthayđổi.Mỗilầncảmxúcphátsinhsẽmangthêmmộtkiếnthứcmớivàmộtkinhnghiệmmới,làmchonănglựccủanómạnhhơnhayyếuhơn.Hoặcnósẽchuyểnhướngđộtngột,nhưđangtứcgiậnđiêntiếtcũngcóthểbiếnthànhyêuthươngcuồngnhiệtnếubảnngãbấtngờđược

tôntrọnghaynângniu(dùởdạngnàyhaydạngkhác).Cóthểnóicảmxúclàphầnphảnứngcạncợtcủatâmlý.Côngviệccủanólàtốngramộtnguồnnănglượngđểbàytỏtháiđộhàilònghaykhônghàilòng,thíchhaykhôngthích,chấpnhậnhaykhôngchấpnhận,nênnóthườngmanglạisựhốitiếcchotangaysauđó.Vìthế,ngườinàobịcảmxúckhốngchếthườngtrựcthìngườiấysẽcólốihànhxửrấtcạncợt.Dùbiếtnhiềuđiềuhaylẽphải,nhưngmỗikhicảmxúctốthayxấubùngvỡthìhọnghetheocảmxúcấynhưtrẻcon-rấtbảnnăngvàbấtchấphậuquả.

ChămsóccảmxúcĐờisốngkhôngthểthiếucảmxúc,bởicảmxúcchínhlànhững

cungbậctìnhcảmcủaconngười.Nhưngnếucảmxúcbịkhaithácđếnmứcvượtquatầmkiểmsoátcủalýtríthìđóchínhlàtìnhtrạngtựđánhmấtchủquyềnvớibảnthân,nókhiếntaphạmsailầmvàgánhchịunhiềuhậuquảsaukhicảmxúcđiqua.

Trongtìnhyêu,ngườitathườngmuốncontimdẫnđườnghơnlàdùngcáiđầunhậnxét.Điềunàynghethậtdễrungcảm,cóvẻnhưtađangmuốnđemhếtconngườicủamìnhrađểyêuchứkhôngmuốncânnhắchaysuytính.Nhưngkỳthựcchínhtacũngkhôngbiếtmìnhđangkhôngkiềmchếnổinhucầuthỏamãncảmxúc.Vìnếusửdụnglýtríthìbuộctaphảiứcchếsựthỏamãnấy.Đólàlýdotạisaokhiđãnhàmchánnhauthìtakhôngthểvìânnghĩamàtiếptụcchungsốngvớinhau;hoặcdùbiếtrằngthathứvàchấpnhậnnhaulàđiềuhaynhấtđểgiảiquyếtvấnđềnhưngtavẫnkhônglàmđược.Tađãkhôngvượtquanổinhucầuthỏamãncảmxúcnhưngtalạinghĩdotráitimmìnhđãhếtsứcchứa.

Lẽdĩnhiênsốnglàphảihưởngthụ.Nhưngcànghưởngthụthìtacàngdễnghiệnngậpvàtrởnênyếuđuối.Trongkhiđó,cuộcsốngkhôngphảilúcnàocũngmangtớiđầyđủđiềukiệnthuậnlợichota.Nếutakhôngtiếptụcđượchưởngthụởmứcđộđãquenthuộcthìcảmxúcxấusẽphátsinhvàtạothànhnhữngcơnđauhànhhạ.Dođó,kẻkhônngoanphảibiếthysinhnhữngcảmxúctốtkhôngcầnthiết,chấpnhậnnhữngcảmxúcxấucầnthiếtđểvươntớinhữngmụcđíchcaocảhơn-nhữngloạihạnhphúclâubềnvàchânthật.

Dùcảmxúccóliênquansâusắcđếnditruyềnnhưngmôitrườngtrưởngthànhmớitạonênnănglựccảmxúctrongmỗingười.Nếutaýthứcmìnhluônbịcảmxúcđiềukhiển-việcnênlàmthìkhônglàmmàviệckhôngnênlàmlạicứlàm-thìtaphảiquyếttâmsắpxếplạinếpsốngcủamình.Trướctiên,tanênsốngchungvớimộtngườikhávữngchãi,sốngcónguyêntắcvàluônsinhhoạtnghiêmtúctheothờikhóabiểu.Ngườiấycũngcầnhơikhótínhmộtchútđểsẵnsàngnhắcnhởmỗikhitavượtrakhỏinhữngquyđịnhhaycamkết.Thậmchínếuthấythóiquensốngvôđộcủamìnhquálớn,tacóthểgianhậpvàoquânngũhaytuviệnmộtthờigiandàiđểđượcđàoluyệntrongmộtmôitrườngluậtlệnghiêmkhắc.Thờigianđầuchắcchắnsẽgặpnhiềuphiềntoái,vìtaphảitừbỏthóiquencũđểthiếtlậpthóiquenmới.Nhưngkhiđãthànhnếprồitasẽthấythíchthú,tựdovàvữngchãi,vìtacóthểchủđộngtrongmọitìnhhuống.Nghĩalàtakhôngcònlosợhoàncảnhhayđốitượngkháclôikéovàđiềukhiển.Mộtngườiítbiểuhiệncảmxúcrangoàisẽkhôngdễgâycảmtìnhvớimọingười,nhưngcàngtiếpxúcvàsốngchungvớihọthìtacàngthấyanổnvàtintưởng.Vìhọcókhảnăngchịuđựngvàýthứctráchnhiệmrấtcao.

Nếutabiếttínhmìnhthiênvềnghệthuậtvàthườngcảmthấymệtmỏisaumỗilầnđểchocảmxúctuôntràobấttận,thìhãythườngxuyêntìmtớisinhhoạtcùngnhữngngườibạntrongcáclĩnhvựckhác.Hoặctựmìnhnênthửnghiệmthêmngànhnghềkháchoàntoànđốilậpvớitínhcáchcủamình.Taphảicốgắngtránhbớtnhữngđốitượngmàmìnhưathích,vàtậpgầngũivớinhữngđốitượngmàmìnhvốnkhôngưathích.Ngoàira,tacũngphảicốgắngbỏngoàitainhữnglờixunịnhhaykhentặng,vàtậplắngnghenhữnglờigópýthẳngthắnhaychêbai.Nênnhớ,lớpcảmxúccạnnhấtmàtavôtìnhnuôidưỡngnhiềunhấtchínhlànhữnggìtacảmnhậnnơicácgiácquancộngvớitháiđộyêughétcủata.

Đólànhữnggiảipháprấthữuhiệugiúptacânbằngcảmxúc.Khicảmxúccânbằngthìkhảnăngquansátcủatavềmọiđốitượngsẽchínhxáchơn.Nhưngchỉkhinàotathấuhiểuvàcókhảnănghóagiảinhữngcảmxúcthuộcdạng"cơnbão"thìtamớicóthểsốnganổnvàtựdolâubền.Tuynhiên,trướctiêntahãytìmđếnmộtkhônggianyêntĩnhđểnhìnlạinhữngcảmxúcquenthuộccủamình.Lýtưởngnhấtlàđếnmộttrungtâmthiền.

Bướcđầutasẽhọccáchtậptrungtâmýlênmộtđốitượng(định

tâm).Đâylàbàitậpcănbảnquantrọng,giúptapháttriểnkhảnăngchuyênchúlâubềnmàkhôngđểnhữngýniệmkhácdễdàngchenvào.Cầnphảimấtbathánghaysáuthángđểxâydựngthóiquenđịnhtâmchovữngchắcthìtacũngnênlàm.Vìnếukhôngcóđượcthóiquennày,tasẽkhôngthểnàođủsứcđểkhámphávàtháogỡnhữnglớptâmlýphứctạpvàtinhvi.

Côngviệcchínhcủamộtthiềnsinhcũngchỉlàquansátrõmọihiệntượngtâmlýbằngtháiđộkhôngyêuthíchcũngkhôngghétbỏ,khôngthànhkiếncũngkhôngphêphán.Tacứthảnnhiênquansáttừkhihạtgiốngphiềnnãobịkíchđộngvàbiểuhiệnlênbềmặtýthứcởdạngnănglượng.Rồicảquátrìnhnguồnnănglượngấytiếptụcbịkíchđộngbởingoạicảnhhaychínhnhữngyếutốkháccủacơchếtâmlý.Đếnkhinóthúcgiụctanóinănghayhànhđộng,vàkểcảkhinótanbiếnđivànguyênnhânnàokhiếnnótanbiến.Quantrọngnhấtkhôngphảilàtriệttiêuchođượcphiềnnão,màtacầnthấuhiểucơcấucủachúng.Nếukhônghiểuđượcphiềnnãothìtachỉcóthểđènénchứkhôngbaogiờchuyểnhóađược.Điềuquantrọngnữalàcầnquansáttháiđộcủatamỗikhichạmmặtphiềnnão.Tháiđộchốngđốisẽlàmchophiềnnãoẩnkhuấthaylớnmạnhthêm.

Kỹnăngnàycóthểmàigiũaởmọilúcmọinơi.Mỗikhithấynănglượngcảmxúctràolên,nếucóthểthìtahãyngưngngaycôngviệcđanglàmđểưutiênquayvềchămsóccảmxúc.Cũnggiốngnhưbàmẹkhiđangnấunướnghoặcmayvá,chợtnghetiếngembékhóclàlậptứctạmngưngcôngviệcđểvàochămsócembé.Chỉcầnbàmẹẵmembélênvỗvềđôichútlàembésẽbớtkhócngay.Từtừquansát,bàmẹsẽhiểulýdonàolàmembékhóc,cóthểdokhátsữahaycáitãbịdơđểkịpthờigiúpđỡ.Bàmẹquansáttinhtườngấychínhlàchánhniệm(niệmtâm).Chánhniệmlà"khắctinh"củamọiphiềnnão,bởidướiánhsángmạnhmẽcủachánhniệmthìmọiphiềnnãođềubịcôlậpvàtanchảy.Thếmớinóichánhniệmchínhlàtráitimcủathiềntập.Chỉcầnpháttriểnchánhniệmchovữngvàngthìphiềnnãosẽtựdiệtmàtakhôngcầnphảicốgắngdiệttrừnó.

Phiềnnãovốnlàhiệntượngnêncảmxúccũnglàhiệntượng.Chúngđượcsinhratừsựvậnhànhsailệchcủacơchếtâmlý,mànguyênnhânchínhlàdonhậnthứcsailầmvềbảnngã.Hãyđừngquên,takhôngthểdùngýchíđànápnhậnthứcnàyđểthayvàobằngnhậnthứckhác.Điềunênlàmlàcầnsiêngnăngduytrìthóiquenquansátmọidiễnbiếntrongtâmởmọitìnhhuốngthìtasẽnhìnra

tínhchấtkhôngthậtcủanhữngcảmxúcấy.Vìkhinhữngmongcầuvàchốngđốikhôngcònnữathìphiềnnãohaycảmxúccũngsẽtanbiến.Tâmtasẽtrởnêntrongvắtvàyêntĩnhnhưmặthồkhôngcònnhữnggợnsóng.

Cảmxúcnếuđượcđặttrongmộtkhuônkhổgiámsátthườngtrựccủachánhniệmthìnósẽtrởthànhchấtliệuquantrọngcầnthiếtđểtạonênmàusắcvàhươngvịgiátrịchocuộcđời.Bởivìconngườilàmộtthựctạisinhđộngchứkhôngphảilàgỗđávôtri.

TheocơnmêcảmxúcTrôidạtđếnchốnnàoSángnaytrờithơmnắngMộtđóahoarachào.TùythuậntheohoàncảnhKhôngbuộctheoýmìnhGiữtâmkhônggiữcảnhTâmbìnhcảnhcũngbình.

BìnhYênChỉkhinàotâmtakhôngcònnhữngkhắckhoảimongcầuhay

chốngđối,chấpnhậnvàtùythuậnmọihoàncảnhthìtamớinếmđượcchấtliệubìnhyênvàhạnhphúcchânthật.

CảnhbìnhtâmcũngbìnhTâmtavốngắnkếtchặtchẽvớingoạicảnh,vìhainhucầuhưởng

thụcănbảnnhấtcủaconngườilàtiệnnghivậtchấtvàtiệnnghitinhthần(danhdự)đềunằmởbênngoài.Thếnên,ngàyđêmtakhôngngừngcầumongnhữngđiềukiệnthuậnlợiluônđếnvớimình.Chỉkhinàonhữngướcnguyệncủatađềuđượcthànhtựu,hayítnhấtkhôngcóbấtkỳkhókhănnàoxảyrathìtamớithấylòngbìnhyên.Rồichẳngbaolâunhữngđiềubấtnhưýlạiậpđến,hoặcchínhtrongtaphátsinhnhữngmongcầukhácnêncáibìnhyênkiakhôngcòncơsởđểtồntạiđượcnữa.Cảnhkhôngbìnhyênthìtâmcũngkhôngbìnhyên.

Tadễthấylòngbìnhyênmỗikhirongruổiđếnmộtvùngquêxaxôihẻolánh,haymộtmiềnsơncướctĩnhmịchnàođó.Vừatạmgáclạinhữnglotoantấtbậtcủacuộcsống,vừađượcnuôidưỡngtrongnhữngcảnhvậthiềnhòavàtươimát,lạivừacảmnhậnđượcsựsốngmàtađangtiếpxúcởtừngphútgiây,nênlòngtađãthậtsựlắngdịuvàdừnglại.Nếutacóchủýtìmđếnkhônggiannhưthếđểnuôidưỡngtâmhồnthìhẳnnhiêntasẽtrânquýtừngkhoảnhkhắctrôiqua.Nhưngtiếcthay,sựcốgắngcũngchỉlàýchí.Thóiquenbámvíuvàonhữngđốitượngđemtớicảmxúcquenthuộccóthểxuấthiệnbấtngờvàlấnátcảýchí.Thếrồi,bỗngnhiêntathấymìnhkhôngthuộcvềnơinàynữa,lòngchợtbângkhuângnhưkẻxalạ.Cònnếuvìbấtđắcdĩmàtaphảirơivàokhungcảnhbìnhyênthìchắcchắntasẽthấpthỏmnhưngồitrênthanhồng.Thậmchí,tacòntìmcáchphátanbầukhônggianyêntĩnhchothoảimáihơn.Nếukhôngđượcchuyệntròvớiai,tasẽnhớvềquákhứhoặctưởngtớitươnglaiđểgiếtbớtthờigian.Chonên,cảnhbìnhyêncũngcóthểlàmchotâmbìnhyên,nhưngnếutâmbịxáođộngquálớnthìcảnhcũngchịuthua.

Bâygiờnhiềungườitrẻhaythancuộcsốngquábậnrộn,đếnnỗihọkhôngcònthờigianđểnghỉngơi.Nhưngkhicóđượcnhữngngàynghỉthìhọlạikiếmđủmọiviệcđểlàm.Khôngđimuasắmthìhọđigặpbạnbè;khôngnấunướngthìhọlênmạngtìmkiếmthôngtin;khôngxemti-vithìhọlangthangngoàiđường.Dườngnhưhọkhôngthểnghỉngơi.Tâmtưphảibámvàomộtcáigìđó,ítnhấtlàphảinghĩtưởngđếnnhữngđiềugìmàhọcholàcầnthiết.Nhưvậyhọmớithấyổn.Khinàođuốisứchọmớichịudừnglạivàchìmvàogiấcngủ;hoặckhinằmtrêngiườngbệnhhayrơivàomộttainạnkhốnđốnhọmớithấygiátrịcủasựnghỉngơi.Tâmbìnhyêntrongtrườnghợpnàyvẫncòndựavàođiềukiệncủahoàncảnh,vẫnnằmngoàisựchủđộngcủata.Nhiềungườisaukhitrảiquanhữngtainạnlớnlao,cảmnhậnđượcgiátrịcủacuộcsống,ýthứcđượcđiềugìđánggiữgìn,nênhọtưởngrằngmìnhđãbướcsangkhúcquanhkháccủacuộcđời.Nhưngchỉsaumộtthờigianngắnngủithìnhữnghấpdẫncủangoạicảnhlạiđưahọtrởvềvớitâmthứccũ.Họlạitiếptụctranhđấuvàđầymệtmỏinhưchưatừngngộrađiềugìcả.

CómộtvịtênlàHuệKhảđếncầuđạovớithiềnsưBồĐềĐạtMa.TrảiquanhiềungàymàHuệKhảvẫnchưathấythiềnsưtraotruyềnnhữngkinhnghiệmtutậpquantrọngnhưmongđợi,lòngchợthoangmang.HuệKhảliềnlấyhếtcanđảm,bướctớichỗthiềnsưvàquỳxuốngxinbanchophươngphápgiúptâmyênổn.Thiềnsưbảo:"Đưatâmkhôngyênđâytagiúpcho".HuệKhảnhìnkỹlạimìnhđểtìmkiếmtâmkhôngyên,rồithưa:"Dạ,conđãtìmnhưngkhôngthấyạ".Thiềnsưcườiđáp:"Tađãyêntâmchoconrồiđấy".

Ngaycảkhitamongmuốnđượctiếpnhậnnhữngđiềuhaylẽphải,tìmhọcnhữngphươngphápgiúpthănghoagiátrịtâmhồnthìcũngcóthểkhiếntâmtakhôngyên,mệtmỏivàkhổsở.Lẽdĩnhiên,khôngaicóthểđưatâmmìnhrachongườikhácxem,bởinóvốnkhôngcóhìnhtướngcụthể.Huốngchi,tâmkhôngyênchỉlàmộthiệntượngtâmlýnhấtthời,nókhôngthểgiữnguyênmộttrạngthái.Nhưngthiềnsưlạiđềnghịđemtâmkhôngyênralàvìmuốngiúpthiềnsinhhiểurằng:khilòngcònmongcầulàcònkhôngyên,hếtmongcầuthìtựnhiêntâmsẽyên.Đúngra,thiềnsưchẳngtraotruyềnphươngphápgìcả,chỉnhắcthiềnsinhquaylạidùngchínhcáikhôngyêncủamìnhđểtìmracáiyên.Cáiyênkhôngdựavàođiềukiệnbênngoàinhưthếmớilàcáiyênchânthật.Tấtnhiên,phảithêmnhiềucôngphunữamớigiữvữngtâmyênấy,nhưngđólàkhởiđiểmrấtquantrọng.

TâmyêncảnhsẽyênKhitâmtagiữđượctrạngtháiquânbìnhvớichínhmình-hài

lòngvớinhữnggìmìnhđangcó,khôngmongmuốncóthêmcũngkhôngmuốnloạitrừbớt-tứclàtacũngđanggiữđượcthếquânbìnhvớivạnvậtxungquanh.Đâychínhlànềntảngquantrọngđểchosựyênổnrađời.Điềukỳdiệulàkhitâmbìnhyêntasẽthấymọiđốitượnghaymọivấnđềởcungbậckhác,kháchínhxácvớinhữnggìđangthậtsựdiễnra.Bởitâmbìnhyênkhôngnhữngrấttrongsáng,màcòncóthểkếtnốivớinhữngnănglượngphóngratừchínhđốitượnghayvấnđềđangtiếpxúc.Vìvậy,khitứcgiậnhayyêuđươngcuồngnhiệt,takhôngthểnàothấyđúngđắnvềthựctại.Tadườngnhưởtrongmộtthếgiớikhác.

Khinhìnnhữnggợnsónglăntăntrênmặthồ,cóthểtanghĩcáihồnàyđangbịxáođộng.Haykhinhìnthấymộtmàutrắngxóabaophủtrênngọnnúi,talạitưởngngọnnúinàychắcđãgiànua.Nhưngđólàcáinhìnhờihợt.Khitâmbìnhyên,quansátkỹhơntasẽthấycáixáođộngkiachỉlàphầntrênmặthồbịgiótácđộng,chứphíadướimặthồvẫnyênlắng.Tacũngpháthiệnracáitrắngxóakiachỉdotuyếtphủ,chứngọnnúivốnrấtxanh,rấttrẻ.Khitâmbìnhyên,tasẽthấyrõđâulàhiệntượngđâulàbảnthể,đâulàgiảtạmđâulàchânthật.Quantrọnghơnhếtlàtađãtìmthấyđượcchínhmình-cáitôithậtthà,hồnnhiênđãtrôilạctheothăngtrầmcuộcsốngtừbấylâunay.Tâmbìnhyênmớiđíchthựclàtâmchânthậtcủata;còntâmlaoxaochỉlàsựbiếnđộngtrongnhấtthời.

ĐứcPhậtđãtừngkhẳngđịnh:"Nhấtthiếtduytâmtạo"-tâmtanhưthếnàothìtasẽcảmnhậnthếgiớixungquanhnhưthếấy.Đẹp-xấu,cao-thấp,sang-hèn,thuận-nghịchvốnkhôngphảilàbảnchấtcủathựctại.Tấtcảđềudotham-sân-sicủaconngườidệtlên.Khiđượcthỏamãnnhữngmongmuốncủamìnhthìtanghĩcuộcđờirấttươiđẹp;cònkhimọithứdiễnratráinghịchvớinhữngnguyệnvọngcủamìnhthìtachorằngcuộcđờithậtđángchán.Trongkhiđó,vạnsựvạnvậttrênthếgiannàyvàcảvũtrụbaolađềuvậnhànhtheonguyêntắcrấttựnhiên:nhânquảvàduyênsinh.Nókhôngchiềuchuộngai,cũngkhôngcóýghétbỏai.Chỉtạitaquáthamlam.Khinóthuậnvớitathìtamừngrỡmàkhônghềngạcnhiênvàtừkhước;cònkhinónghịchvớitathìtalạihốthoảngvàchốngđối.Chonên,khinàotachuyểnhóađượcnhữngnănglượngmongcầuvàchốngđối

khôngcầnthiếtấy,trảlạibảnchấttĩnhlặngmầunhiệmcủatâmhồn,thìtasẽthấythếgiớixungquanhmìnhthậtbìnhyên-rấtdễthươngvàrấtđánggiữgìn.

Từtuệgiácsâusắc,đứcPhậtcũngđãtừngnhấnmạnh:"Tâmbìnhthếgiớibình".Dùthếgiớixungquanhtacònnhiềuxáođộng,nhưngnếutâmtabìnhyênthìsẽkhôngbịnólàmchoxáođộngtheo.Tráilại,nănglượngbìnhyêntrongtasẽlênđườngxâukếtvớinhữngnănglượngbìnhyênkhácđangbàngbạckhắpnơitrênthếgiới.Đếnkhihộiđủđiềukiệnthìnósẽtrởthànhhiệuứngvĩđại-thếgiớibìnhyên.Thậtra,vạnvậttrênkhắphànhtinhvốnrấtbìnhyên,chỉcóconngườimớikhôngbìnhyênvàđãlàmđảolộnmọithứ.Nhưngbảnchấtconngườicũngrấtbìnhyên,chỉvìhọđãđểchonhữngnănglượngthamcầuvàchốngđốilấnátđivẻtựnhiênhiềnhòamàtrờiđấtđãbantặng.Chonên,khôngaicóthểlàmchomọingườitrênthếgiớinàybìnhyênđượccả,đólàvấnđềcủamỗingười.Tuynhiên,nănglượngbìnhyêntrongmỗingườicótínhtươngtácrấtlớn.Nósẽgiúpchođiềukiệnđitớisựbìnhyêntrongmọingườidễdàngxảyra.Vìvậy,nănglượngbìnhyêncủamỗingườiluônrấtcầnthiếtchogiađình,xãhội,thếgiới,vàcảvũtrụnữa.

Trongbàihát"Bìnhyên",nhạcsĩQuốcBảothậttinhtếkhinhậnra:"Bìnhyênmộtthoángchotimmềm/Bìnhyêntavàođêm/Bìnhyênđểđóahoarachào/Bìnhyênđểtrăngcao/Bìnhyênđểsóngnângniubờ/Bìnhyênkhôngngờ/Lòngtasesẽcâukinhbìnhyên".Khitâmhồnbìnhyên,dùchỉtrongmộtthoáng,nhữnggiậnhờnhaycốchấpcũngsẽtanrã.Trongthoángbìnhyênấy,tađãthấyđượcnhữngthựctạimầunhiệmmàthườngngàytakhônghềthấy:đóahoavừahénở,trăngđanglêncaovàsóngkhôngngừngnângniubờ.Tuynhiên,nhạcsĩlạikhẳngđịnhchínhnănglượngbìnhyêncủatatrongđêmnayđãkhiếnchohoanở,trăngcaovàsóngnângniubờ.Đúnglàcảnhvậtxungquanhvẫnxảyratheolẽtựnhiêncủanó,nhưngđiềuđókhôngcónghĩalànókhôngliênquangìvớiconngười.Vìvạnsựvạnvậtvốnluôntươngtácvớinhaukiamà.Khiđóahoatronglòngtađãnở,trăngtronglòngtađãsángtrong,sóngtronglòngtađãchấpnhậnnângniubờ,thìlàmsaonhữngthứbênngoàiấykhôngđượcnuôidưỡngbởitakiachứ?Vàchínhtacũngkhôngngờkhilòngbìnhyênthìtừbibỗngnhiênthứcgiấc.

Trongbàihátcóhaicâurấtlạ:"Nhưtừbaolatarađờimộtkiếpnữa/Nhưtừtrongnhaulớnlênkhônlêncùngnhau".Phảilàngười

đãđiquakinhnghiệmthươngđauvàđãtừngchạmtớibếnbờbìnhyênmớiviếtđượcnhữngcâunày.Khitâmhồnbìnhyênthìchẳngkhácgìtađượcsinhramộtlầnnữa-ýniệmcũchếtđiđểnhườngchỗchoýniệmmớiđượcsinhra.Đólàconngườimớicủata.Tuynóvàconngườicũkhôngphảilàhaicáikhácbiệt,nhưngkhôngthểlàmộtnữarồi.Vấnđềlàtacóthậtsựmuốnvàcanđảmđểýniệmgiậnhờnvàthùhậntrongtachếtđi,choýniệmbaodungvàthathứđượcsinhrakhông?Nhiềukhinóđãsinhrarồimàtakhôngchịunhìnnhận.Tacứcốbámlấyconngườicũkỹtàntạkiađểthỏamãncáitôiíchkỷvàyếuđuốicủamình.Điềutuyệtvờilàcáikiếpmớicủatacóđượcchínhnhờvàocáikhổđaucủangườikiađemđến.Vàkhitaýthứcrằngtađãtừtrongnhaulớnkhônlênthìlàmsaocóthểoántráchnhau?Chonên"Tặngnhaunhétiếngnghehồnnhiên/Đểquênhếtkhókhănchialìa"-khôngnhữngthathứmàtacòntrânquýgiâyphútđượcgặpmặtnhau,hếtlònggiúpđỡnhautươitỉnhlạichứkhôngtráchmóchayhơnthuanữa.Chỉcócõilòngbìnhyênmớilàmđượcnhưthế!

Quảthật,chỉkhinàotâmhồntakhôngcònnhữngkhắckhoảimongcầuhaychốngđối,chấpnhậnvàtùythuậnmọihoàncảnh,thìtamớinếmđượcchấtliệubìnhyênvàhạnhphúcchânthật.Tronggiaiđoạnbanđầu,nếuthấykhógiữtâmtrướcnhữnghoàncảnhquátráinghịch,thìtahãytạmthờitìmchomìnhmộtkhônggianđủanổnđểtịnhdưỡngtâmhồn.Khitâmhồnđãthậtsựbìnhyên,nhữngphiềnnãođãlắngđọngvàchuyểnhóathìtacứmạnhdạntiếpxúctrởlạivớimọihoàncảnh,mọiđốitượng.Dùhoàncảnhvẫncònđangxáotrộn,dùđốitượngvẫnchưahếtkhókhăn,nhưngvớitrìnhđộmớicủatâmthứcthìtasẽnhìnthấynókhôngcònlàvấnđềghêgớmnữa.Vàchínhtacũngcóthểgópphầnlàmchotìnhtrạngđượcthayđổi.Chonên,nếubiếttâmbìnhyênchắcchắncảnhsẽbìnhyênthìtachỉnêngiữgìntâmmìnhmàkhôngcầnphảiđuổitheocảnh.Bởicảnhbìnhyênmàtâmtachưabìnhyênthìtacũngchẳngthấynóbìnhyên.

TùythuậntheohoàncảnhKhôngbuộctheoýmìnhGiữtâmkhônggiữcảnhTâmbìnhcảnhcũngbình.

LoLắngMuốnnắmbắtđượcsựsống,taphảiluyệnchomìnhcókhả

năngđặtnỗilolắngtrongmộtkhuônkhổthíchhợp.

Ngàysausẽrasao?Dobảnnăngsinhtồnmàhầuhếtcácloàiđộngvậtđềucókhả

năngsuyđoánnhữngtìnhhuốngcóthểxảyralàmảnhhưởngđếncuộcsốnghaycảtínhmạngcủamình.NhưloàithiênngaphảilotranhthủcùngbầydicưvềmiềnNamtrướckhimùađôngđến.Nếuvôtìnhbịbỏlạithìnókhôngthểnàomộtmìnhvượtnổiđoạnđườnghàngnghìndặmđểvềmiềnấmáp,vàcóthểchếtvìkhôngthểtìmthấythứcăndướinhữnglớptuyếtdày.Loàitắckèhoacũngkhẩntrươngchuyểnđổimàudachokịpthíchhợpvớimàuvỏcâyhaymàulákhithờitiếtgiaomùa.Tuynhiên,lúcnàochúngcũngnơmnớplosợnhữngloàichimcócặpmắttinhanhpháthiệnrasựngụytrangcủachúng.Vìthế,khảnăngquansátcủatắckèhoacựckỳnhạybén,sựdichuyểncũnghếtsứcnhẹnhàngvàcẩntrọng.

Loàingườicũngvậy.Tổtiêntatừthuởxaxưacũngvìlonghĩđếntươnglaimàhọccáchquansátthờitiết,chinhphụcthúdữ,cấtgiữhạtgiốngkỹcàngđểchuẩnbịtốtchomùavụsau.Cứthế,sựlolắngănsâuvàohuyếtmạchconngười.Ngàyhômnaytacũngkhôngkhỏitiếpnốivàpháthuythứvũkhísinhtồnlợihạiấy.Xãhộidùvănminhtớiđâucũngkhôngthểnàodựphònghếtnhữngkhókhănhayhiểmhọabấtngờ.Chonênaibiếtchuẩnbịtừxamộtcáchchuđáothìđượcxemlàmẫungườikhônngoan,chínchắn.Thươnggiathìluônlosợmấtkháchhàng,thịtrườngbiếnđộng,làmănlỗlã.Côngnhânthìcứmongmuốnđượctănglương,haylosợbịđuổiviệc.Họcsinhluônquantâmđếncáckỳthi,sợkhôngtrúngtuyểnvàonhữngngôitrườngdanhtiếng.Ngườibánhàngrongrầurĩkhithấytrờiđổmưa.Gãănmàycũngloâukhichiềutànmàchiếclonvẫntrốngrỗng.

Tuynhiên,khôngphảibấtcứsựlolắngnàocũngthuộcvềbảnnăngsinhtồn.Cónhữngmụctiêuchỉnhằmthănghoasựhưởngthụ,khôngđạtđượcnóthìtavẫnbìnhyênvàsốngtốt.Nhưngnhậnthức

củaconngườikhákỳlạ,cứnghĩrằngcàngcónhiềuđiềukiệntiệnnghitừvậtchấthaytinhthần(danhdự)thìsẽcàngantoànvàhạnhphúcnêncảđờikhôngngừngtíchgóp.Nhưngcàngrasứctíchgópthìtacànglolắng.Dùchođãđạtđượcnguyệnvọngrồitavẫncứlolắng.Tasợthànhquảđangcósẽbịhưhoại,haythấymìnhvẫncònthuasútkẻkhác.Tệhơnnữa,chỉtrongmộtthờigianngắnngủilàtabỗngthấynhữnggìđạtđượckhôngcònhấpdẫn.Nêntalạivắtkiệtsứcrađểtìmkiếmthêm,rồilạilolắng.Nỗilolắngcủaconngườivìthếmànhiềukhônxiết.Cólẽ,đếnkhinhắmmắtlìađờithìhọachăngmớichấmdứtđược.Tấtcảnỗiloấyđềuphátsinhtừnhậnthứcsailầmvàtừnộilựcyếukémcủata.Đócũnglàmộtbệnhtrạngtâmlýcầnphảichữatrịsớm.

Bắtđầutừsựlolắngvềmộtvấnđềcầnphảigiảiquyếtdứtđiểmtrongmộtthờigianấnđịnh.Nhưngvìchưacógiảiphápnênnãobộcứliêntụcnhắcnhởvấnđềkhiếntaphảinhớ.Rồilạilolắngvìchưatìmđượcgiảipháp.Rồilạinhớvấnđề.Rồilạinônnónggiảiquyếtnhưngchưađược.RồilạilolắngMỗivònglặplạinhưvậysẽlàmchomứcđộcảmxúcxấutăngdần,nếubịdồnnénliêntụcthìcảmxúcsẽbịnghẽnmạch.Trườnghợpđólàvấnđềquantrọngthìchắcchắnsựthôithúccủaýchísẽcànglớn,cườngđộsẽcàngmạnhvàkhảnăngbùngvỡcảmxúcsẽcàngdễxảyra.Lẽdĩnhiên,vấnđềquantrọngmàkhôngđượcgiảiquyếtthìtaphảichịutổnthấtnặngnề.Nhưngsựtổnthấtấysẽkhônglàmchotaphảiđauđầuhaykhổsở,nếutacókhảnăngchấpnhậnnónhưmộtsựthậtngoàiýmuốn-điềuvẫnthườngxảyratrongcuộcsốngvốnkhôngngừngbiếnđộngnày.

Ítkhitalàmđượcnhưthế.Trongthựctế,chuỗiphảnứngtâmlýsợhãi,lolắngvàcăngthẳngcứkhôngngừngxảyrađểbảovệquyềnlợimàtađangcó.Chuỗitâmlýấylànhữngcảmxúcrấttaihại.Mộtkhitâmlýbếtắcliêntục,sẽkhiếnchocảmxúcxấudồnnéncaođộ.Đâylàcơhộithuậnlợichocácnộitiếttốđộchạinhưepinephrinetiếtxuấtồạttrongnãobộ,khiếncáchoạtđộngtraođổichấtcủacơthểbịrốiloạn.Yhọcđãxácnhậnsựrốiloạnđótácđộngmạnhmẽđếnsựhìnhthànhbệnhtimmạch,suynhượcthầnkinh,tănghuyếtáp,giảmtrínhớ,trợlựcchocáctếbàoungthưpháttriển.Ngoàiranócònkhiếntatrởnênmệtmỏi,chánnản,khótínhvàlàmviệcmấtnăngsuất.

Tưởngtượnglàtácnhânquantrọngtạonênsựlolắngđếnmức

căngthẳngvàkhủnghoảng.Nhưngtrướckhitrítưởngtượngphóngđạilênnhữnghìnhảnhhoàntoànkhôngcóthậtthìnóthườngbịkíchđộngbởitâmsợhãi.Tâmsợhãibắtnguồntừsựthiếuniềmtinvàokiếnthứcvàkinhnghiệmđốiứngcủamìnhtrongviệcgiảiquyếtvấnđề,thiếubảnlĩnhđểchấpnhậnmọitìnhhuốngxảyramàkhôngsợmìnhmấtgiátrịhaytổnthương.

Cácnhàtâmlýhọcchorằngcơchếtâmlýcủapháinữnhạycảmvềnhữngđiềusắpxảyrahơnpháinam,vìkhảnăngtưởngtượngcủapháinữcựckỳphongphú.Nhưngngượclại,khảnăngứngphóvàchịuđựngcảmxúcxấucủapháinữlạikémhơnpháinamnênkhốilượnglolắngcủahọluônkhổnglồ.Nhiềuthốngkêchothấy,hầuhếtpháinamkhilạcđườngkhoảngnửagiờhaymộtgiờsaumớichịulêntiếnghỏiđường,cònpháinữthìchỉsaunămphút.Tấtnhiên,trongsốpháinamđócũngcóvàingườivìsĩdiệnnênkhôngmuốnlêntiếng.Nhưngcũngchínhvìthếmàhọchịukhóvậndụnghếtkhảnăngtiềmtàngvàcốgắngđươngđầuvớinhữngrủirobấttrắc.Quảthật,sựlolắngcủapháinữdườngnhưkhôngbaogiờngừngnghỉ,ngaycảkhimọithứđãgiảiquyếtđâuvàođấy.Cólẽdopháinữthườngquáquantrọngđếnnhiềuchitiếtxungquanh,màhầuhếtnhữnglolắngấyđềudưthừa.Điềuđólýgiảivìsaopháinữthườngkhổtâmhơnpháinam.

PhúthiệntạinhiệmmầuNgườixưacónói:"Khôngloxaắtcóbuồngần".Đólàlờinhắc

nhởtađừngsốngphóngtúng,dễdãi,khôngýthứchậuquảcủamọihànhvithìchắcchắnsẽsớmânhậnhốitiếc,chứkhôngphảikhuyêntahãylolắngcàngnhiềulàcàngtốt.Dĩnhiên,làmviệcgìcũngđềusuytínhcẩnthậntrướcthìtasẽdễdàngđạtkếtquảcao.Nhưngthựctếchothấykhôngphảibaogiờtacũngtiênđoánchínhxác.Cónhữnglolắngkhôngcầnthiếtvàsailệchtrầmtrọng,nhưngítkhiđượctaxemxétlạihaybuôngbỏbớt.Dùbiếtrằngtháiđộlolắngsẽthúcđẩytasiêngnăngvậnđộngvàtậptrungnănglựcđểgiảiquyếtrốtráovấnđề,nhưnghậuquảtrướcmắtcủasựlolắnglàkhiếntakhôngthểcómặttrọnvẹntronggiâyphúthiệntạiđểtiếpxúcsâusắcvớinhữnggiátrịmầunhiệmxungquanh.Tâmtrítalúcnàocũngbịchiếmđóngbởivôsốhìnhảnhvàâmthanhhỗnđộn,thìlàmsaotacònđủtinhthầnđểghinhậnvàquansát?Tìnhtrạngđánhmấtmìnhcũngbắt

nguồntừđó.

Khitacầmmộtcốcnướctrêntayvàđưalêncao,trongvàiphútđầutathấykhôngcóvấnđềgì.Nhưngchừngnửagiờhaymộtgiờsaucánhtaytasẽtêcứngvàđaunhức.Nếucứgiữnhưthếsuốtmộtngàythìchắcchắntoànbộcơthểtasẽtêliệt.Tâmtacũngvậy.Nếuphảigánhchịusựlolắngtrongmộtthờigiandàithìnósẽbịtêliệt,khôngcònmạnhmẽvàsángsuốtđểnhậndiệnhaygiảiquyếtđượcvấnđềgìcả.Dùvấnđềsắpgiảiquyếtrấtquantrọng,nhưngnếutacứmãihysinhnhữngnguồnlựcquýgiátrongtâmhồnđểcóđượcsựhưởngthụxaxỉ,thìtacóthậtsựkhônngoankhông?

Muốnnắmbắtđượcsựsống,taphảiluyệnchomìnhcókhảnăngđặtnỗilolắngtrongmộtkhuônkhổthíchhợp.Nhưngvớiđiềukiệnlàtaphảicóđủnănglựcvàtinhthầnsángsuốt,đểkịpthờiquansáttiếntrìnhlolắngdiễnra.Đừngđểlolắngđeobámtaởbấtcứnơiđâuvàhìnhthànhnhưmộthoạtđộngtựnhiên.Nănglựclolắngrấtđộchại.Nókhôngchỉkhiếntaluônnhănnhó,khôcằn,mauchónggiàcỗi,màcònkhiếnchonhữngngườixungquanhcảmthấytêliệtvàmệtmỏi.Nênnhớ,lolắngcũngcótínhditruyền.Tađãlỡmangtrongmìnhkhốilolắngquálớntừthếhệtrướctruyềnxuống,thìhãycốgắngchuyểnhóadứtđiểmngaytừbâygiờ,đểconcháutanhẹnhàngbướctớitươnglai.

Mộttrongnhữngbíquyếtgiúptagiảmbớtsựlolắnglàtháiđộsẵnsàngchấpnhậnkếtquảtồitệnhấtcóthểxảyra.Điềunàycòntùythuộcvàohiểubiếtvàbảnlĩnhcủamỗingười.Đốivớingườitừngtrải,họsẽưutiênviệcgiữgìntâmhồnbìnhthảnhơnlàhysinhchúngđểcóthêmsựhưởngthụ.Bởisựhưởngthụnàocũngchỉcógiátrịnhấtthời,cònnhữngxáotrộntâmhồnsẽchiphốiđờisốngtamãi.Thậtra,chỉtạitaquálolắngđóthôi.Cònthiếugìlýdođểtathấyđờisốngcủamìnhcógiátrị.Dùtacóphảichuốclấysựthấtbại,thìđócũnglàbàitậpquantrọngđểtakiểmchứnglạitháiđộsốngbámvíu,hayđểtapháthuykhảnăngchịuđựngcủamình.Khitađãchấpnhậnđượcmứctổnthấttồitệnhấtthìtakhôngcònlýdogìđểlolắngnữa,dùtavẫntiếptụcdồnnănglựcgiảiquyếtđểgiảmbớthậuquảphảigánhchịu.Chínhtháiđộkhôngquáquantrọngviệcthànhbạisẽgiúpchotacóđủsựbìnhtĩnh,sángsuốtvàtựtinđểtìmranhữnggiảiphápđúngđắnnhất.

Dĩnhiênkhôngphảilúcnàotacũngcóthể"mặckệ"mọivấnđề

xảyra,vìnócòntùyvàomỗivấnđềvàcảtrìnhđộcủatangaylúcấy.Vậynên,tacũngcầnthiếtlậpmộtnguyêntắcthíchhợpđểgiảiquyếtnhanhgọncácvấnđềmàkhôngmấtquánhiềunănglượng.Bướcmột,tanênviếtranhữngđiềuđanglolắng.Bướchai,tacầnngồilạitậptrungtưtưởngđểsuynghĩcáchgiảiquyếtvấnđềđanglolắng,tứclàtránhtìnhtrạngnghĩngợilungtungởmọilúcmọinơi.Bướcba,taviếtracáchgiảiquyếtvấnđềmộtcáchchitiết.Bướcbốn,tadồnhếtnănglượngđểgiảiquyếtvấnđềđanglolắng,nếuthấythậtsựcầnthiết.Bướcnăm,taloạibỏnhữngđiềulolắngngoàikhảnănghiệntại.Bướcsáu,tadứtkhoátkhôngbậnlòngsuynghĩđếnnhữngđiềulolắngkhônggiảiquyếtđược.Điềunênlưuýlàtrongsáubướcgiảiquyếtvấnđềđềucầncósựthoảimái,bìnhtĩnhvàkhôngtựépbuộcmìnhphảilàmchobằngđược.Phảicanđảmdừnglạingaykhitathấymìnhđangrấtcăngthẳngvàmệtmỏi.Dịpkháctỉnhtáohơn,tasẽgiảiquyếttiếp.

Nuôidưỡngnănglựcchúývàquansátthườngtrựcđốivớinhữnggìđangxảyratrongtavàxungquanhtacũngchínhlàphươngpháprấtkỳdiệugiúptadừnglạinhữngsuytưởngmônglungvàhồiphụcnănglực.Bấtcứhoạtđộngnàotrongđờisốngthườngnhậtnhưnấuăn,quétdọn,nóichuyệnđiệnthoại,tiếpxúckháchhàng,lênkếhoạchhayquyếtđịnhcôngviệcquantrọngcũngđềucầnđượcchúývàquansátthậttinhtường.Điềuquantrọngnhấtlàphảithấyrõnhữngphảnứngcủatađikèmtheođó.Bướcrangoàitrờiđibộđểtậptrungtâmývàobướcchânvàhơithởcũnglàgiảiphápcắtcơnlolắngrấthữuhiệu.Nănglượngthiênnhiênsẽgópphầnlàmchotatươitỉnhvàyênổntrởlại.

Nếuquácăngthẳngthìtahãynằmxuốngthưgiãn.Hãynằmngửathoảimáitrênsànnhàhaytrêngiường,thảlỏnghaitaytheochiềucơthể,haibànchânngảrangoài,haimắtnhắmlạivànởnụcườinhẹnhàngchocáccơmặtđượcthưgiãn.Tiếptheođó,tahãytheodõisựphìnhxẹpcủabụngđểýthứchơithởđangvàora.Chừngnămphútsau,talạiđemsựchútâmđặtvàobấtcứbộphậnnàotrêncơthểbằngsựcảmnhậntrựctiếp,chứkhôngcầnphảidựavàohơithởnữa.Nếutrongcơthểcóvùngnàođangbịbệnhhayđaunhức,tahãyhướngsựchúývàođólâuhơn,đồngthờigửikèmtheođóýniệmthươngyêu.Thựctậpvàilầntasẽcảmnhậnđượcvùngđaunhứcđượcxoadịuvàchữatrịtừnănglượngcủanhữngvùnglànhmạnhkhác.Trongkhithưgiãncóthểtasẽchìmsâuvàogiấcngủ.Cơthểvàtâmthầnbấygiờđãmềmmạivìchúngrũbỏđượcnhữngcăngthẳng,

loâu.Nửagiờthưgiãntrongtưthếnằmnhưthếsẽgiúptasớmlấylạisựtươimátvàanổn.

Từlâusựbậnrộnđãkhiếntađánhmấtthóiquennghỉngơi.Khithânthểmệtmỏithìtinhthầncũngkhôngthểnàosángsuốt.Nếutacứmãivắtkiệtnănglựccủathântâmđểphụcdịchchonhữngthamvọngcủamình,thìmộtngàykhôngxatasẽphảiânhậnvìsựsuysụpkhôngthểcứuvãncủachúng.Đừngmảimêlaotheonhữngsựhấpdẫnbênngoàimàquênmấtmụcđíchchínhcủađờingườilàđượcsống.Sốnglàđểhạnhphúcvàthươngyêunhau.Trảiquabaođợtthăngtrầm,chắctacũngđãthấmthíarằngkhôngcósựmấtmátvàkhổđaunàolớnhơnsựchialìa.Tàisảnhaydanhdựđầyắpđểlàmgìkhixungquanhtakhôngcònmộtaiđểchiasẻvàcảmthông?Chínhnhữngnỗilotoanquálớnđãtáchtarakhỏithựctại,khiếntakhôngcònnhìnthấygiátrịmầunhiệmcủanhữngngườithânyêu.Ngàymaisẽrasao,làmsaotabiếtđược.Hãyquayvềnắmgiữnhữngđiềurấtthậtđangxảyrahômnay.Sốngsâusắcvớihômnaychínhlàbớtlolắngchongàymai.

NgàymaisẽrasaoBâygiờaibiếtđượcPhúthiệntạinhiệmmầuHếtlòngvớinhautrước.

ThảnhThơiKhôngcóconđườngnàođưatớisựthảnhthơimàbảnthânnó

khôngphảilàthảnhthơi.

PhươngtiệncũnglàmụcđíchNgườiViệtNamnàocũngđềuquenthuộcvớicâucadao:"Rủ

nhauđicấyđicày/Bâygiờkhónhọccóngàyphonglưu".Chữ"phonglưu"nghĩalàsungsướng,thoảimái,khôngphảilotoangìnữa.Dotathấymìnhcònthiếuthốnnhiềuthứ,vớibấynhiêutiệnnghiđangsởhữuvẫnchưađủđểhạnhphúc,vìvậymàtaluôncốgắngvànhắcnhởnhauráng"càybừa"đểtíchgópthêm.Bâygiờrángchịucựcchịukhổrồingàymaisẽhưởng.Nhưngngàymaitasẽhưởngcáigì?Cókhothócvàngthìtasẽănsungmặcsướngthật,nhưngliệunócóđủtrangtrảihếtnhữngnhucầuvềhạnhphúccủaconngườikhông?Nócógiảiquyếtđượcnhữngnỗicôđơn,buồntủi,phảnbộihaytuyệtvọngkhông?Đólàchưanóikhinoấmrồitathườngdễsanhtật,đuađòi,haymơmộngđếnnhữngthứhạnhphúcxaxôihơnnữa.Chonên,"khothócvàng"khônghẳnsẽgiúptađược"phonglưu".

Cóbiếtbaokẻđangđầyắptàisảnmàchẳngbiết"phonglưu"làgìcả.Lúcnàohọcũngbậnrộn,căngthẳngvàđầysợhãi.Đôikhitathấynhữngđứabéđangthảdiềutrênđồng,côthônnữháisendướiđêmtrăng,haybácnôngphuchàilướitrênsônglạicóthểtậnhưởngtừngkhoảnhkhắcđangtrôiqua.Họmớiđíchthựclànhữngkẻ"phonglưu".Cólẽlàvìhọluônchấpnhậnnhữnggìmìnhđangcó.Dùvẫnphấnđấuđểcócáiăncáimặc,nhưnghọkhôngbaogiờđểchocôngviệclấnátsựsốngquýgiáhiệntạicủahọ.Thờigianvànănglựccủahọchủyếulàđểsốngthậtsâusắc,sốnghàihòavàyêuthươngnhau.

Vìvậy,chỉkhinàotacónhucầuquálớnvềtiệnnghivậtchấtthìtamớichorằng"khothócvàng"làmụcđíchchínhcủacuộcđờimình.Cònkhitađãthấmthíanỗiđaucủasựmấtmátchialìathìtasẽthấyrằnggiâyphútđầmấmbênnhaumớithậtsựlàlẽsống.Nhưhaicâucadaosauđãkhắchọa:"Trênđồngcạn,dướiđồngsâu/Chồngcày,

vợcấy,contrâuđibừa".Cóchồng,cóvợ,vàcảcontrâunhưngườibạnthânthiếtluônkềvaisátcánhbênnhautrongtừngngàygiankhó,nhưthếđãlàđiềukiệncủahạnhphúcrồi.Vớihọ,mỗingàytrôiquahaymỗiviệclàmđềulàhạnhphúc,đềulàlýdođểsống.Họkhôngcoithườngbấtcứđiềugìmàhọđangcóđểđuổitheonhữngthứkhác,nhấtlànhữngthứmàhọchưabiếtchắc.Cóthểhọđãtinrằngphươngtiệnsốngcũnglàmụcđíchsống.

Còntaluônluôncónhiềumụcđíchđểđeođuổi.Khixemcáikialàmụcđíchtalạiquaylưngngayvớicáinày,hoặcxemnóchỉđóngvaitròphươngtiệntạmthờiđểphụcvụchomụcđíchlớnlaokia.CũngnhưkhitacầnđivềmộtđiểmBđểlàmmộtviệcgìđóthìđiểmBtrởthànhđíchtớicủata.BấygiờchỉcóBmớilàquantrọng.Nhưngnếutađangcầnđượcthưgiãn,cầntậpđisaumộttainạngiaothông,hoặcchỉđơngiảnmuốnđượcđinhưmộtthựctạisinhđộng,thìđộngtácbướcđichínhlàmụcđíchcủatiếntrìnhdichuyểnấy.Điđểmàđichứkhôngphảiđiđểmàtới.Khôngcầntớivìtađangthưởngthứctừngbướcchânmầunhiệmcủamình.Ngàymai,cóthểtasẽkhôngđiđượcnữa.

Đượcđichẳngphảilàhạnhphúclắmsao?Dườngnhưtachưabaogiờthấymìnhđangđicả.Tachưatừngcảmnhậngiátrịsâusắccủamộtngườicòncóthểsửdụngđượcđôichânkhỏemạnhcủamình.Tavẫnluônđitrongtháiđộhấptấpvộivàngnhưbịmađuổi,nhưđểnắmbắtthứgìđócựckỳquantrọngmànếukhôngcónóthìtakhôngthểsốngđược.NhữnggìcóthểthựchiệnởđiểmBtuyquantrọng,nhưngkhôngvìthếmàtaphảibỏlỡquãngđườngđitớiB.QuãngđườngtớiBcũngquantrọngkhôngkémgìB.Vìcảhaiđềucóthểmangtớigiátrịhạnhphúc.Cảhaiđềuvừalàphươngtiệnvừalàmụcđích.

ThảnhthơibâygiờhoặckhôngbaogiờNgườitavẫnthườngnóivớinhau:"Ancưlạcnghiệp".Tứclàcần

phảicócơngơiổnđịnh,tiệnnghivậtchấtkhakháthìmớicóthểtạodựngmộtcuộcsốnghạnhphúc.Quanniệmnàyđãgạtgẫmkhôngbiếtbaonhiêulớpngườirồimàtavẫncònrấtmựctintưởng.Nhìnlạimàxem.Aiaicũngtranhthủtíchgópvớihyvọngđờisốngsẽsungtúchơn,nhưngthậtkỳlạlàcàngcóđầyđủvậtchấthơnthìngườita

lạicàngthấythiếuthốnhơn.Vấtvảlắmmớimuađượccănnhànhưýnhưngtalạiphảiởngoàiđườnghaytrongcôngsởsuốtngày.Thứcănchấtđầytủlạnhnhưngngàynàotacũngăncơmtiệm.Áoquầnkhôngnhớhếtbaonhiêubộnhưngtavẫnhốihảtìmkiếmthêmkhắpcáccửahiệu.Đólàchưakểkhicóvàibiếncốxảyranhưbệnhtật,concáihưhỏng,giađìnhxàoxáo,kẻxấuquấypháthìtấtcảnhữnggìgọilà"lạcnghiệp"kiabỗngchốcbiếnthànhvônghĩa.

Khôngtìmthấythảnhthơitronghiệntại,talạigửiniềmtinvềtươnglai.Nhiềungườilạichorằngphảiđợiđếnkhivềhưu,dùkhôngmuốnthảnhthơicũngphảithảnhthơi.Vớihọ,thảnhthơitứclàkhôngcóviệcđểlàm.Nhưngsựthật,ngườinàođãbỏlỡcơhộisốngsâusắcởhiệntạithìtươnglaicũngchỉlàchuỗingàyngồiluyếntiếcquákhứmàthôi.Khôngcónhữngviệclớnđểlàm,họlạicốgắnglàmnhữngviệcvặtvãnhđểthấymìnhvẫnđangcònđó.Họrấtsợphảingồikhông.Chonên,chỉcóngườinàochấpnhậnthựctạimộtcáchtuyệtđối,khôngcònmongcầuthìmớicóthểsốngthảnhthơiởmọinơi.

Cáchđâychỉvàithậpniênthôi,ngườitacònchorằngbiếtsốngthảnhthơilàcảmộtnghệthuậtsống.Bâygiờnếutanóimìnhđangtậnhưởngtừnggiâyphútcủahiệntại,khôngcógìquantrọngphảilàmthìchắcchắnmọingườisẽnhìntabằngánhmắtrấtkinhngạc.Phảiluônnóirằngtarấtbậnrộnthìtamớilàkẻbiếtsống,mớicógiátrị.ỞMỹ,ngườitakhôngnóicôngtyđắtkháchhàngmàhọnóicôngtyrấtbậnrộn(busy).Ngườitrẻcònmuốntăngthêmmứcbậnrộn,họtựhàolàmìnhđangrấtđiêncuồng(crazy)vớicôngviệcởcôngty.Theohọ,nếukhôngđiêncuồngtứclàđangếẩm.Thàđiêncuồngmàcótiềnxàithìcũngkhôngsao.Chínhvìnhậnthứcsailầmgiữasựthỏamãncảmxúcvớigiátrịhạnhphúcchânthậtnênhọđãlàmđảolộngiữaphươngtiệnvàmụcđíchsống.Họbiếntấtcảnhữnggiátrịmầunhiệmcủasựsốngthànhthứphươngtiệntầmthườngđểphụcvụchonhữngthamvọngtotát.Màthamvọngthìcóbaogiờđủ.Chonên,cóthểnóithảnhthơibâygiờhoặckhôngbaogiờ.Bởinókhôngphảilàvấnđềcủathờigian,củakhônggianhaycủanhữngyếutốbênngoài.Nóthuộcvềchínhta,vàchỉcótamàthôi.

Trongmộtsốtruyềnthốngtâmlinh,ngườitaluônhướngtớisự"tựdo"hoặc"giảithoát".Nghĩalà,taphảitìmmọicáchđểvượtkhỏisựkhốngchếràngbuộccủamộtđốitượnghayhoàncảnhnàođó.Cókhiphảilìaxahẳnthếgiớinàymớiđượctựdohaygiảithoát.Cho

nên,dùđãchọnđờisốngtinhthầnnhưnghọcũngkhôngthểsốngthoảimái,nhẹnhàngvàanổnhơnbaonhiêusovớinhữngngườicòntranhđấuvớicuộcsống.Trongtâmhọvẫncònđầyrẫynhữngkhắckhoảimongcầu,vẫncònnhữngbậnrộnlotoan,vẫncònnhữngbứcxúctrướcnghịchcảnh.Họnhândanhlýtưởngcaocảmàvẫnchưathậtsựdừnglạiđểchấpnhậnhiệntạimộtcáchtuyệtđốithìlàmsaocóthểdẫndắtkẻkhácđạtđượcbìnhyênngaytrongđờisống.Khôngthànhcôngtronghiệntại,họvẽđặtratươnglaibằngnhữngviễncảnhcựckỳhấpdẫnđểdẫndụnhữngkẻnondạyếulòng.Vìlẽđómàchủtrươngđitìmthếgiớitựdohaygiảithoátđãtrởthànhxuhướngmạnhmẽcủanhữngkẻkhôngđịnhvịđượcmìnhtrongcuộcsống.

Khinghetinchứngkhoánrớtthêthảm,takhônghềsợhãihaylolắnglàtạivìtakhôngcóđầutưcổphiếu.Khikinhtếđộtnhiênsuythoáitrầmtrọngmàtavẫncóthểănnongủyên,đólàvìtakhôngphảilànhữngdoanhnghiệplớn.Khiđọcbáothấyngườitathắtcổtựtửvìbịphásản,tathấymìnhthậtungdungvớiđồnglươngvừađủsống.Khichứngkiếncảnhvợchồngngườikhácấuđảnhaurồiratòakiệntụng,tathấymìnhmaymắnvàtựdovìđangsốngđộcthân.Khithấynhữngngườinổitiếngkhổsởkhibịbáochíphanhphuiđờitư,talạimỉmcườisungsướngvìmìnhđãkhôngbénduyênvớihàoquangdanhvọng.Rõràng,khitakhôngchạytheonhữngđiềukiệnhấpdẫnbênngoàimàvẫnsốnganổnđượcthìtasẽkhôngbịkhốngchếvàràngbuộc.Khôngbịràngbuộctứclàthảnhthơi.

Thảnhthơichỉvìđứngngoàinhữngnghịchduyênnhưthếthìsựthảnhthơiđóvẫncònbịđiềukiệnhóa.Ngàymaichuyệngìsẽxảyrakhinhữngđiềukiệnthuậnlợimàtađangcóbỗngtanbiếnđi?Dùtakhôngbonchenvớilốihưởngthụcaocấpnhưnhữngkẻkhác,nhưngítnhiềutavẫncònliênhệvớimọingười,vớixãhộithìlàmsaotránhkhỏinhữngphảnứngcảmxúcqualại.Dùtacóchạytrốnvàochốnthâmsơncùngcốcđểkhôngbịngoạicảnhràngbuộcthìliệutacóbìnhthảnannhiêntrướcnhữngbóngtốithèmkháttrỗidậytronglòng,haynhữngchuỗikỷniệmngọtngàocủaquákhứ?Thảnhthơivìkhôngbịnghịchcảnhvâykhốnthìchưaổnlắmđâu.Ngườinàocóbảnlĩnhđứngtrướcthànhbại,đượcmất,khenchêmàvẫnungdungtựtạithìngườiđómớiđúnglàđạtđượcsựthảnhthơichânthật.

ThiềnsưTrầnNhânTông,ởthếkỷ13củaViệtNam,đãtừngcảnhtỉnhmọingười:"Nhàđầycủabáuthôitìmkiếm/Trướccảnhkhôngvươngấylẽthiền"("Giatrunghữubảohưutầmmịch/Đối

cảnhvôtâmmạcvấnthiền"-Cưtrầnlạcđạo).Đỉnhcaocủacôngphuthiềntậpchínhlàluyệnchomìnhcóđượcbảnlĩnhbấtđộngtrướcmọihoàncảnh.Thuậncũngđượcmànghịchcũngđược.Khitathấyđượcnhữngchấtliệubìnhan,hạnhphúc,thảnhthơiđềunằmtrongchínhmìnhthìtakhôngcònđòihỏigìnơihoàncảnhnữa.Takhôngcầnởmãichốnthâmuvìtacóliênhệmậtthiếtvớingười,vớiđời.Taphảicómặtđểchiasớtnỗikhổvàhiếntặngniềmvuichomọingười.Taphảigiúpmọingườitìmthấygiátrịthảnhthơingaytrongthựctại.Đómớiđíchthựclàmụcđíchcaocảcủađờingười.

Dĩnhiênnếutachưađủgiỏi,chưagạnlọcsạchhếtnhữngcáubẩnphiềnnãothìsựthảnhthơicũngcógiớihạn.Sẽcókhiđầykhivơi.Nhưngbắtbuộctaphảiđangđứngtrênconđườngthảnhthơi,chứkhôngthểđứngtrênconđườngnàokhác.Nghĩalà,thảnhthơiphảiluôncómặttrongtừngbướcđicủatachứkhôngphảinằmởcuốiconđường.Sựthật,khôngcóconđườngnàođưatớisựthảnhthơimàbảnthânnókhôngphảilàthảnhthơi.

NgồiyêntrongthảnhthơiTiếpxúcvớimâytrờiBuôngcáitôibénhỏThấymìnhhiệnmuônnơi.

ĐộcTàiQuyềnlựcnếunằmtrongtaycủanhữngkẻthiếuhiểubiếtvà

thiếuđạođứcthìđólàmốihiểmhọachoxãhộivàtoànthếgiới.

PhávỡthếcânbằngVìchorằngtàinăngcủamìnhluônvượttrộihơnngườikhác,nên

taluôngiànhquyềnưutiênquyếtđịnhmọivấnđềcóảnhhưởngđếnlợiíchchungmàkhôngcầnthôngquasựtánthànhýkiếncủanhữngngườikhác.Đólàtháiđộđộctài.Độctàichínhlàsựbiểuhiệntrọnvẹnuylựccủabảnngã,thôngquahìnhthứcquyphụccủacáccáthểkhác.

Trongbảnchấttựnhiên,mọicáthểđềuđượclàmratừnguồnnănglượngtổngthểcủavũtrụvàliêntụcchịuảnhhưởngqualạigiữacáccáthể.Khôngcáthểnàosởhữucáitôiriêngbiệtdochínhnótựtạo,nênmọicáthểđềubìnhđẳngvớinhautrongbảnthể.Cũngnhưnhữngconsóngđềuđượcsinhratừđạidương.Dùhìnhtướngcókhácnhau,nhưngchúngđềucóchungbảnchấtlànước.Sựthật,consóngnàythấplàđểchoconsóngkiacao,consóngnàysinhvìconsóngkiađãdiệt.Tuychúngkhôngngừngxôđẩynhau,nhưngbảnchấtcủaconsóngnàycũngchínhlàconsóngkia.Suychocùng,tấtcảnhữngconsóngấycũngchínhlàđạidương,bởivìngoàichúngrathìkhôngcógìđểgọilàđạidươngnữacả.Tấtnhiên,đạidươngcònlàphầnsâuthẳmbêndưới-nhữngconsóngchưaphátsinh.Nhưnggiữachúngvớinhữngconsóngđãphátsinhcũngkhôngcógìkhácbiệtvàcũngchưatừngtáchbiệt.Thếnên,hiệntượngcũngchínhlàbảnthểvàbảnthểcũngchínhlàhiệntượng.Nghĩalà,khôngcócáibảnthểnàotáchrờivớihiệntượng,vàcũngkhôngcóhiệntượngnàokhôngnươngtựatrênbảnthểmàcóthểbiểuhiệnđược.

Dễthấynhấtlàhãynhìnvàođứaconcủata.Vượtquacáihìnhtướngbênngoài,tasẽpháthiệnranóchínhlàmộtphầncủata.Tavànócóchungxuấtxứ,chưatừngtáchbiệthoàntoàn.Cũngnhưkhinhìnvàochínhhìnhhàicủamình,tacũngthấyđượcmìnhchínhlàsựtiếpnốicủachamẹvàôngbàtổtiên.Mìnhvớihọcócùngnguồn

cội.Điềunàycũngđúngtrongliênhệgiữatavàvạnsựvạnvật.Tấtcảđềulàconcủabàmẹvũtrụvĩđại.Sựkhácbiệtgiữacáchiệntượngchỉlàkếtquảtựnhiêncủaquátrìnhtươngtácliêntụcgiữacáccáthểtheonguyêntắcnhânquảvàduyênsinh.Nhưngkhiđiqualăngkínhhạnhẹpcủaconngười,nóbịphânchiacaothấpđểphụcvụquyềnlợichocáitôisailầm.

Đúnglàcónhữngtàinăngđãphảiđượctruirènrấtgiannanvàmấtnhiềunămthángmớithànhđược.Nhưnghạtgiốngtàinăngấycũngđượcsinhratừhợpthểthân-tâmvaymượn.Trướckhicótàinăngvàsaukhicótàinăng,nóđềukhôngngừngtiếpnhậnnguồntrợgiúpcủavôsốyếutốbênngoài.Nóichungbảnngãnàyvốnlàvôngãthìbấtcứcáigìđượctạoratừnó,dùlàtàinănghayđứchạnh,cũngđềulàvôngã.Umêlớnnhấtcủaconngườilàkhôngthấyđượcbảnchấtvôngãcủamình,nhậnthứcluônbịgiớihạnbởisựkhácbiệtcủahiệntượng.Vìthế,takhôngngừngtíchgópmọiđiềukiệnthuậnlợiđểcungphụngchocáibảnngãmàtangỡlàriêngbiệtnày,xemđólàcôngviệcchínhcủađờimình.Từđó,thểhiệnuyquyềntrướcmọingườiđãtrởthànhnhuyếurấtlớncủabảnngã.

Cónhữngsựđộctàichỉdừnglạiởmứcmuốnthểhiệnuyquyềnkhiếnngườikhácphảikhiếpphụcvàvânglờimình.Cónhữngsựđộctàilạidựavàouyquyềnđểhuyđộnglựclượngmàthựchiệnmụcđíchkhác,nhưngcũngkhôngngoàimụcđíchcủngcốlợiíchchobảnthân.Ngoàira,ngườitacònsửdụngsựđộctàinhưmộtphươngtiệnhữuhiệutạmthờiđểtạoảnhhưởnghaydẫndắtnhữngđốitượngcònyếukém.Ngườichathườngnghĩrằngconmìnhchưađủkhônlớn,nênnhấtnhấtcầnphảituântheoquanđiểmvàcáchthứccủamình.Bởiđólàkinhnghiệmxươngmáucủachínhmìnhmàcũnglàkinhnghiệmquýbáutừthếhệtổtiêntruyềnlại.Ngườilãnhđạomộtđoànthểcũngchorằngnhữngthànhviênnàychưađủcơhộiđểamtườngmọivấnđềởđâynhưmình,hoặchọchưađủthànhýđểđưaranhữngýkiếncólợichođoànthể,nhấtlàhọkhôngphảichịutráchnhiệmchínhnhưmình,nêntốtnhấthãynghetheonhữngýkiếncủamình.

Khitasửdụnguyquyềncủamìnhđểlấnátquyềnlàmchủquanđiểmcủakẻkhácmộtcách"trótlọt",tấtnhiên,taphảitraođổivớihọbằngmộtcảmxúctốtnàođó.Ngườiconvìhiểuđượcrằngtấtcảnhữnglờigiáohuấncủangườichađềuxuấtpháttừýmuốntốtchonó,vànóthậtsựcảmnhậnđượctìnhthươngấynênnócóthểchấp

nhậnbịlarầyhaymấtquyềnbàytỏquanđiểmcủariêngmình.Cũngvậy,cácthànhviênvìhiểuđượcsựđộctàicủavịlãnhđạochỉvớimụcđíchmanglạiquyềnlợichođoànthể,trongđócóphầncủahọ,nênhọcũngchấpnhậnmàkhôngđòiquyềncạnhtranhcôngbằng.

Tuynhiên,khôngphảibấtkỳngườinàođóngvaiđộctàicũngthànhcông.Đôikhihọnhândanhchânlýhoặctìnhthươngmàlạmdụngsựđộctàiđểthểhiệnuylựccủabảnngã,hoặcthaotúngquyềnlợicủakẻkhác.Cũngcókhibanđầuhọcóthiệnýgiúpđỡkẻkhác,nhưngnửađườngthiệnýấybịtâmthamhaytâmsâncạnhtranhvàhạgục.Trongtrườnghợptamượnhìnhthứcđộctàiđểhướngdẫnhaynângđỡkẻkhácmộtcáchrấthiệuquả,mànếuđốitượngấyhoanhỷchấpnhậnchứkhônghềcósựmiễncưỡngnàothìquyluậtcânbằngcảmxúcđãđượcthựchiện.Cònnếutasửdụnguyquyềnđểépbuộckẻkhácphảinghetheomình,dùcôngkhailấnlướthayngụytrangbằnghìnhthứcdânchủ,thìtađãvaymónnợcảmxúcrấtlớn.Nếusựbấtmãnhayphẫnuấtcủađạichúngcànglớnthìmónnợấysẽcànglớn.Nócóthểtăngtheocấpsốnhân.Bằngcáchnàyhaycáchkhác,vũtrụbuộctaphảisớmgiảiquyếtmónnợấyđểtrảlạithếcânbằng.

Đólàchưanóiđếnphảnứngtrựctiếpcủađốiphương,khihọnhậnrasựđộctàicủatalàvìkhôngbiếttôntrọngquyềnlợihaytàinăngcủahọ.Dùhọthểhiệnrangoàitháiđộtánđồngýkiếnhayphảiimlặngchấpnhận,nhưngnếutrongthâmtâmhọđãbấtmãnthìnósẽngầmdấylênmộtnănglượngsânhậnvàchốngđốimạnhmẽ.Nănglượngấycóthểbiếnthànhhànhđộngnhưbấthợptác,hoặctìmcáchtrảđũađểlấylạicảmxúccôngbằng.Nếucảđoànthểđềumangnănglượngchốngđốinhưthế,nósẽkếtthànhmộtlànsóngmạnhđểchốngtrảhaylậtđổcơchếđộctàilãnhđạoấy.Dùcơchếđộctàiđượcxâydựngrấtkiêncốvànănglượngchốngtrảchưađủmạnh,nhưngtheothờigianthìthếcânbằngcũngsẽđượcthiếtlập.Trướcsaugìvũtrụcũngcótráchnhiệmthựchiệnnguyêntắcnhânquảvàduyênsinhđểvạnsựvạnvậtkhôngrơivàotìnhtrạnghỗnloạnvàchiếntranh.Mànếuchiếntranhphảixảyra,dùchỉgiữacáthểvớicáthể,thìđólàcáchtồitệnhấtmàvũtrụphảichọnđểsớmgiảiquyếtvấnđề.

Chonên,độctàidùdướimụcđíchnàothìnócũngđãphávỡthếcânbằngcảmxúcgiữatavàkẻkhác.Tùyvàomụcđíchvàtháiđộmàtaphảichấpnhậnluậtbùtrừcânxứng.

Quyềnlựchayyếuđuối?TrongTruyệnKiều,cụNguyễnDuđãtừngnhắcnhở:"Màtrong

lẽphảicóngườicóta".Sựthậtlàaicũngcótàinăngriêng,dùnhữngtàinăngấykhôngthíchhợpđểgiảiquyếtnhữngvấnđềcủahiệntại.Khitanghĩngườikiabấttàivôdụnglàtađangbịgiớihạntầmnhìnvềtổngthểcủamộtconngười.Khôngaicóthểsốngđượcgiữacuộcđờithăngtrầmnàymàchẳngcótàicángìcả.Đólàchưaxétđếnnhữnglĩnhvựckhác,cóthểhọhơnhẳnta.Họcóthểlàmộtngườirấthạnhphúcvớigiađình,đượcbạnbèyêumếnvàluônlàniềmtinvữngchắcchonhữngngườixungquanh.Còntathìsao?Tàinăngcủatahơnngườichỗnàomàchỉcómỗivấnđềtruyềnthôngđểmọingườithấuhiểuvàvuivẻchấpnhậnýkiếnmàtalàmcũngkhôngxong.Đểsokètàinăng,tanênnhìnvàokhảnănglàmchủnhữngcảmxúctrongtâmkìa.Lấnlướtvàchiếnthắngkẻkhácđểlàmgìmàtavẫnluônđầuhàngvớichínhmình,vẫnlàmnhữngđiềulươngtâmkhôngchophép.Dođó,sửdụnguyquyềnđểbuộckẻkhácphảinghetheomìnhthìđólàgiảiphápthấpkémnhất.

Giảsửtrongmộtđoànthểcómườingườicùnghọpđểgiảiquyếtmộtvấnđềthìlýtưởngnhấtlàđượcsựthốngnhấtýkiếncủacảmườingười.Thựctếđiềunàyrấthiếmkhixảyra,vìquanđiểmcủamỗingườiluônkhácbiệt.Chonênlýdongồilạivớinhaukhôngchỉđểtrưngcầuýkiếnmàcònlàcơhộiđểthấuhiểuvàcảmthôngnhau,đểcóthểthuyếtphụcnhaubuôngbỏbớtnhữngýkiếnchưathíchhợp.Lỡnhưcómộtngườikhôngđồngýthìđasốphảicửđạidiệnthuyếtphụcngườiấychobằngđược.Nếukhôngthìcuộchọpbắtbuộcphảidừnglạivàchờdịpkhác.Tạivìsựbấtmãncủamộtngườicóthểphávỡtínhchấthòahợpcủađoànthể.Khiđoànthểmấtđitínhhòahợpthìkhócóthểlàmnênviệcgìhayđixahơnđược.Hòahợpphảinhưnướcvớisữa,khôngthểtáchbiệt.

Nhưngnếuchỉvìmộtngườikhôngcùngýkiếnmàđoànthểkhôngthểđitớiquyếtđịnhđượcthìcũngkhôngthíchhợp.Vàsựkhôngđồngthuậnýkiếnấycóthểgâyảnhhưởngđếnquyềnlợihayvậnmệnhcủađoànthểthìcũngkhôngcôngbằng.Chonên,ngườicóýkiếntráichiềuvớiđasốnếuthấyvấnđềkhôngquánghiêmtrọng,cộngvớiđứctinvàotàinăngvàýthứctráchnhiệmcủađoànthểvàcảtìnhcảmtốtđẹpđãcóvớinhauthìcũngnênnhườngnhịn.Tạmthờithuýkiếncủamìnhlạiđểvấnđềsớmđượcgiảiquyết.Tuyvậy,khiý

kiếncủađasốđượcchấpnhậnthìđasốphảichânthànhcảmơnthiểusốđãnângđỡ,vàđasốphảihứasẽcốgắngthựchiệnýkiếncủamìnhmộtcáchhiệuquả.

Trongtrườnghợpkhôngthểthuyếtphụcđượcngườiấythìđạichúngđànhphảiđitớiquyếtđịnh,chứkhôngthểchờmãimàlàmhỏngkếhoạch.Nhưngđạichúngphảithànhthậtxinlỗingườiấyvàhứatrongtươnglaisẽlàmtốthơn,đạtmứcđồngthuậntuyệtđối.Điềucầnnóithêmlàsaukhiđạichúngđãđồngthanhnhấttrívớinhaurồi,dùtrongđócómộtvàingườichỉtạmthờichấpnhận,thìkhôngmộtaiđượcquyềnbànrahaythểhiệnsựbấtmãncủamìnhnữa.Tấtcảđềuphảiđượcgiảiquyếttrongcuộchọp.Nếuchưahàilòngthìphảixincóthêmmộtcuộchọpkhác.Vìtháiđộbấtmãnấymộtkhitruyềnrangoài,nósẽvôtìnhtạothêmthếlựcchốngđốiđoànthể.Tasẽmanglỗipháhoạiđoànthể.

Vớimộtđoànthểkhôngchútrọngvềmặtxâydựnggiátrịtinhthầnthìmôthứctrênsẽbấtkhảthi.Thựctế,luôncónhữngvấnđềcấpbáchmàkhôngthểkiênnhẫntrìhoãncuộchọptừlầnnàysanglầnkhácmớiquyếtđịnh.Vàmộtthựctếkhác,nhữngngườiđóngvaitròchủtrìcuộchọphaylãnhđạocũngkhôngcónhiềuthờigianvàthiệnchíđểthuyếtphụcýkiếncủatừngngười.Chonên,phầnlớncáccuộchọpđềuđitheothônglệ"đasốthắngthiểusố","thiểusốphụctùngđasố".Chútrọngcôngviệchơnlà"đắcnhântâm".

Tuynhiên,"thắng"hay"phụctùng"thườngchỉxảyramộtcáchmiễncưỡngtrongphiênhọpmàthôi.Sựthậtlàkhiýkiếncủangườikiakhôngđượcchấpnhậnhaykhôngđượcthuyếtphụcmộtcáchthỏađáng,dùhọthừngchốngđối,nhưngnănglượngbấtmãnvẫncònđó.Nếutadùngquyềnlãnhđạocủamìnhđểuyhiếphọmàkhôngthôngquasựthươngthuyếtthìnănglượngbấtmãnấylạicànglớnmạnhhơn.Vìthế,tháiđộkhônngoancủamộtngườibuộcphảithểhiệnvaiđộctài,làphảiluôntìmcáchbùđắpcảmxúchợplýchoviệcmìnhlấnlướtquyềnbìnhđẳngcủakẻkhác.Lắngnghevàáingữvớitháiđộkhiêmcungthườnglàgiảipháphóagiảicảmxúchữuhiệunhất.Nếutađãbỏquatráchnhiệmbùđắpcảmxúcnày,dùvôtìnhhaycốý,thìliênhệấysẽmấtthếcânbằngvàchắcchắnsẽrạnnứthayđổvỡtrongtươnglaigần.

Khôngaithíchsốngchunghaylàmviệcvớimộtkẻđộctài,bởivìnhucầuhàngđầucủaconngườivẫnlàquyềnbìnhđẳng.Cókhihọ

phảichấpnhậnsựđộctàicủatavìhọbiếttatàigiỏihơnhọ,tachịutráchnhiệmvềvấnđềấynhiềuhơnhọ,hayvìtađemtớilợiíchchohọ.Thếnhưnglòngkínhtrọngvàniềmtintưởngcủahọdànhchotaluônbịsuygiảmtrongmỗilầnnhưthế.Họkhôngthểduytrìmãiniềmkínhtrọngvớita,khitừviệclớnđếnviệcnhỏtađềukhôngtôntrọngýkiếnvàtàinăngcủahọ.Tứclàtađãxemthườnghọ.Họngờrằngnếutathậtsựbảnlĩnhthìphảicókhảnănglàmchohọ"tâmphụckhẩuphục",chứkhôngthểdùnguyquyềnđểápđặt.Tháiđộđộctàicókhichínhlàdạngkháccủasựyếuđuối.Quảthật,bảnchấtcủasựđộctàilàthểhiệntháiđộđềcaotàinăngcủamình,nhưngcũngđồngthờitiềmẩntháiđộlosợsựvượttrộitàinănghaylấnquyềncủakẻkhác.Chonênsựđộctàicóthểxuấtpháttừsựyếuđuối,hoặcsẽdẫntớisựyếuđuối.

QuyềnlựcđíchthựcSựđộctàiluônđemtớisựcôđơn,bởiaicũngtránhxakẻchẳng

biếtcoitrọngmình.Trongliênhệtìnhcảm,sựđộctàilàđiềukiêngkỵnhất,vìbảnchấtcủatìnhcảmluônlàsựtựnguyệnvàluôncầnđượctôntrọngđểthấyđượcgiátrịđíchthựccủanhau.Dùtalàchamẹ,làthầychủ,haylànhữngbậclãnhđạotốicaothìcũngnênhạnchếtốiđaviệcsửdụnguyquyềntrongkhimuốnthuphụchaydẫndắtkẻkhác.Ngườikiadùrấtthươnghaybiếtơnta,nhưnghọkhôngthểđánhmấtquyềntựdovốnlànguồnsốngrấtcănbản.

ỞxãhộiphươngTây,chamẹluôntạocơhộichoconcáipháthuykhảnăngtiềmẩnvàtựchủbảnthânnênhọthườngthươnglượngýkiếnchứkhôngápđặt.Tuynhiên,điềutaihạilàcórấtnhiềuvấnđềchamẹhoàntoàncókinhnghiệmvàhiểubiếthơn,nhưngconcáicũngchỉxemđónhưlàmộtsựthamkhảo.Vìthế,chúngvẫnđộclậptrongsuynghĩvàhànhđộng.Đãcókhôngbiếtbaonhiêubậcchamẹvôcùngkhổtâmkhithấyconmìnhđanglầmđườnglạclốimàkhôngthểngăncảnđược.ChếđộbảohộquyềnlợichotrẻemrấtcaoởphươngTâyđãvôtìnhbảohộluônnhữngnôngnổidạikhờcủachúng.

Vìvậysựđộctàicókhirấtcầnthiết.Nhưngphảihếtsứccẩnthận,vìtarấtdễnhầmlẫngiữatháiđộmuốnchứngtỏuyquyềnvàtinhthầnnângđỡ.Ranhgiớigiữavịkỷvàvịthacókhichỉcáchnhau

trongmộtđườngtơ.Ngườicóquyềnlựcđíchthựcphảicókhảnăngđemtớiniềmanvui,hạnhphúc,vàômấpđượcnhữngniềmđaunỗikhổcủakẻkhácmàkhôngthấymìnhcaothượnghayvĩđại.Ngườicóquyềnlựcđíchthựcthìkhôngcầndùngtớibấtcứngôntừhaycửchỉnàođểhôhàomàmọingườivẫntintưởngvàquyphục.

Quyềnlựcấychắcchắnphảiđượcsảnsinhratừnănglựcđứchạnhvàtìnhthươngrộnglớn.Xãhộinàocũngcầncónhữngquyềnlựcđíchthựcnhưthếđểduytrìnềnhòabình,dânchủ.Nếutathấymìnhđangcònlạmdụnguyquyềnđểchứngtỏbảnngãthìhãysớmtìmcáchbuôngbỏ.Đókhôngphảilàconđườngđúngđắnvàantoànđểxâydựngnêngiátrịchânthật.Dùtakhôngthểđemtớihạnhphúchaytìnhthươngchokẻkhác,nhưngítratacũngkhônggâykhổđauhayoánthùvớihọ.Quyềnlựcnếunằmtrongtaycủanhữngkẻthiếuhiểubiếtvàthiếuđạođứcthìđólàmốihiểmhọachoxãhộivàtoànthếgiới.

TìnhthươngkhôngđiềukiệnSứcmạnhcủatâmhồnVềđâuconsóngnhỏ?Giữađạidươngvôcùng.NhưhoanởtrênđồngXấuđẹpcũngvềkhôngNhìnnhauchungbảnthểNétvănminhtâmhồn.

KhiêmCungTachỉcóthểhọctậpđượcđứckhiêmcung,nếutamaymắný

thứcđượcnhữnggìtacóhômnayphảinhờvàocônglaocủarấtnhiềungườiđãnângđỡ.

GieomìnhrabãoNgườixưahaynói:"Hữuxạtựnhiênhương"làđểnhắcnhở

ngườicótàinăngthậtsựthìcũngnhưhoacómùithơm,tựđộngsẽđượcnhiềungườibiếtđếnvàngưỡngmộmàkhôngcầnphảitìmcáchchứngtỏhaykhẳngđịnhmình.

Cácbậchiềnđứcluônlàmviệctrongâmthầmlặnglẽ.Khixongviệc,họliềnrútvềnơivắngvẻđểbảotồnnănglượngvàgiữgìnphongđộlâudàichođạicuộc-"chânnhânbấtlộtướng".Khitađónnhậnnănglượngyêumếncủacôngchúng,tứclàtađãvaymộtmónnợcảmxúckhổnglồ.Nếutathậtsựcótàicóđức,nhữngcốnghiếncủatathậtsựtạonênnhữnggiátrịlợiíchhayítnhấtlàniềmvuichocôngchúngthìtacóthểtạođượcthếcânđối.Bằngkhông,vũtrụsẽrútmònnănglượngcủatađểđềntrảlạimónnợkhổnglồmàtađãvôtìnhvaymượn.TrongTruyệnKiềucóhaicâuthơrấtlạ:"Anhhoapháttiếtrangoài/Nghìnthubạcmệnhmộtđờitàihoa".TheocụNguyễnDu,nếubaonhiêucáihaycáiđẹpcủatađềutuônhếtrangoàithìtasẽkhôngcósốmệnhlâudài,hoặcsẽgặplắmnẻogiantruân.Tạisaovậy?Tạivìtakhôngcòngìđểnuôidưỡngbảnthân,lạikhôngmuốntraudồithêmnhữngkỹnăngkhác.Vàvìtanghĩmìnhtàigiỏinênluôncoithườngnhữngkẻkhác,hoặctadễtrởthànhđốitượngtấncôngcủabaokẻganhtỵxungquanh.

Thếnhưng,bâygiờngườitalạimuốnmọingườiphảimauchóngbiếtđếnmình.Họdùngđủloạichiêuthứctinhxảođểgiớithiệuvềmìnhquacácphươngtiệntruyềnthôngnhưbáochí,ti-vi,internet.Họgọiđólàcôngnghệquảngcáo.Quảngcáotứclàgiớithiệumộtcáchthậthayvềmìnhchomọingườiđềubiết.Dùkhôngtôvẽthêm,nhưngtabiếtkhaithácnhữngđiểmmạnhcủamìnhđểthuhútsựquantâmcủamọingười.Nhữngmẫuquảngcáokhiđãđánhtrúng

cảmxúcyêuthíchcủacôngchúng,nhờnhiềulầnlặplạimàhọchấpnhậnvàtintưởngmộtcáchvôthức.Vìthế,khipháthiệnrathựctếkhônghoànhảonhưnhữnggìđãquảngcáothìtacũngkhôngthểchorằnghọđãdốigạtta.Họchỉkhôngnóiranhữngkhuyếtđiểmcủahọ,chứkhôngphảilàhọđãxácnhậnhọvốnkhôngcókhuyếtđiểm.Đólàsựthiếuthànhthậtmộtcáchkhônngoancủacôngnghệquảngcáo.

Giớitrẻhiệnnaydễdàngtrởthànhnổitiếngcònnhờvàocáckiểugây"sốc".Tứclàhọlàmchomọingườiphảigiậtmìnhthảngthốtvìsựlạlùngcủahọ.Mộtphầncũngdotâmlýcôngchúngvốnhayhứngthútòmònhữngđiềumớilạ.Dùđólànhữnghànhđộnglốbịch,nhữngphátbiểungôngcuồng,nhữnghìnhảnhthôtục,nhưngchỉtrongtíchtắclàđãcóhàngnghìnđếnhàngchụcnghìnngườibiếtđếnvàthamgiabàntán.Vớihọ,thuhútđượcsựchúýcủasốđôngngườiđãlàtàigiỏirồi.Hànhđộngthiếuhiểubiếtnhưthếchẳngkhácnàotựgieomìnhrabão.Chẳngcốnghiếnđượcđiềugìbổíchmàdámsửdụngnănglượngquantâmcủacôngchúng,lạicòntạoranănglượngxấutừviệcquấynhiễutâmthứcmọingười,thìđừnghỏitạisaocuộcđờihọcóquánhiềutaibayhọagửi.

NhânvôthậptoànĐúnglàngườicótàinăngchẳngkhácnàohoacónhiềumật,thế

nàocũngsẽbịongbướmđeobámvàhủyhoại.Chonên,đểhàmdưỡngvàsửdụngtàinăngđượclâubền,ngườixưakhuyêntaphảiluônmàigiũatâmtính,đặcbiệtlàđứckhiêmcung.Nănglượngđứchạnhsẽgiúptabiếttựgiớihạnsựtỏachiếutàinăngcủamìnhmộtcáchantoàn,hợplý.

Chữ"khiêmcung"đượcghépbởihaichữ"khiêmnhường"và"cungkính"."Khiêmnhường"làkhôngtựđềcaobảnthânđểnhườngnhịnkẻkhác.Còn"khiêmcung"làcóthêmtháiđộcungkính,dùđốitượngấythấpkémhơnmình.Khiêmnhườngđãkhómàkhiêmcunglạicàngkhóhơn,vì"mạnhđượcyếuthua"đanglàxuhướngchungcủaxãhộingàynay.Tachỉcóthểhọctậpđượcđứckhiêmcung,nếutamaymắnýthứcđượcnhữnggìtacóhômnayphảinhờvàocônglaocủarấtnhiềungườiđãnângđỡ.Tacònmaymắnđượcngườilớndìudắt,nênkhôngquáthỏamãnvềtàinăngbộclộkhásớmcủamình.Talạiđượcthâncậnvàhọchỏivớinhữngbậctàiđứcvẹntoàn.

Tacònbiếtluônnhìnlạimìnhvàthấyrõnhữngcốtậtmàmìnhvẫnchưathayđổiđược.Hoặcnhờmộtbiếncốlớnlaonàođómàtathấyrõsựliênhệsâuxagiữatavớinhữngkẻkémmaymắnkhác.

Đãnhiềulầntôikhôngmuốnnhìnnhậnđứaemcủamình.Tôithấymìnhvừatàigiỏi,vừasiêngnăngcầnmẫn,chưatừnggâyrabấtcứphiềnphứcnàochogiađình,tráilạicònđemtiếngthơmvềchogiađìnhvàcảdònghọ.Vìvậy,khichứngkiếnnhữngchuyệntàytrờidoemtôigâyra,tôiđãtuyênbố:"Từnayvềsau,takhôngcóđứaemnàonhưminữa".Lúcấy,nóbànghoàngnhìntôithậtlâu.Nhưngrồinócũnghiểu,nênchỉbiếtcâmlặngchấpnhậnsựtrừngphạtấy.Khoảngcáchgiữaanhemtôingàycànglớndần.Tôiluôncảmthấyxấuhổkhicóaihỏivềemmình,trongkhinóthìlạirấthãnhdiệnvềtôi.

Nhiềunămsau,tôicũngcốgắngtìmhiểutạisaocùnglàanhemruộtthịtmàlạicóquánhiềusựchênhlệchnhưthế.Chođếnmộthôm,tìnhcờngheđượcchịtôinóivớimộtngườibạnrằngnhữngcáihaycáiđẹpcủachamẹđãtruyềnquatôigầnhếtrồi.Câunóiấynhưmộttiếngsétlàmvỡtanbaonhiêunghilầmvềthânphậncủatôivàemtôi.Thìra,hầuhếtnhữngưuđiểmcủatôilàcóphầncủaemtôi,vàhầuhếtnhữngkhuyếtđiểmcủaemtôicũngcóphầncủatôi.Tôivàemtôichỉlàsựtiếpnốinhautrongmộtdònghuyếtthống.Kểtừđó,tôiđãnhìnemtôibằngconmắtkhác.Nhờvậymàemtôicũngcốgắngthayđổibảnthânrấtnhiều.Rồitôilạipháthiệnramộtsựthậtkhácnữa:emtôicónhữngđiểmrấttuyệtvờimàtôikhôngcóđược,haycónhữngviệcnólàmrấthaymàtôikhônglàmđược.Tôirấthốihậnvàbắtđầunhìnlạitháiđộtựmãnxưanaycủamình.Bâygiờhaianhemtôiđãcóthểtròchuyệnvớinhaunhưhaingườibạn.Tôiluônnhủlòngsẽbùđắpxứngđángchođứaemấytrongtôi,vàtôibiếtemtôicũngđangsốngchotôi.

"Nhânvôthậptoàn",quảthậttrênđờinàykhôngailàhoànhảocả.Tahaydùngtừ"hoànhảo"đểnóivềmộtngườiđượchộitụquánhiềuđiểmsáng.Nhưngxéttậncùngthìhọvẫncónhữnggóctối.Tiếcthay,cuộcsốngluôncónhữnglăngkínhhạnhẹp.Khôngaiđisosánhmộtnhàbáchọcthiêntàivớimộtanhnôngphu.Hoặckhôngailạichorằngmộtchịlaocôngcũngquantrọngnhưmộtnhàlãnhđạotàiba.Nhưngsựthậtlànhàbáchọckhôngthểlàmralúagạonhưanhnôngphu,vànếukhôngcólúagạothìcũngkhôngcóaicóthểtrởthànhthiêntàicả.Chẳnglẽthiêntàithìkhôngănsao?Cũngnhưsự

thậtlànhàlãnhđạokhôngthểcầmchổiquétđườngmỗisáng,vìôngtaquábậnrộnvớivôsốcôngviệcquantrọng.Nhưngnếukhôngaidọndẹpđườngphốthìmôisinhsẽbịônhiễm,dịchbệnhsẽlantràn,thìthửhỏinhàlãnhđạocóthểyênổnđượckhông?Chẳnglẽlãnhđạothìhítthởkhôngkhíkhácsao?Chonênnhàbáchọc,anhnôngphu,nhàlãnhđạo,chịlaocôngđềuquantrọngvàđángkínhnhưnhau.Dùnhàbáchọcvànhàlãnhđạocótạonênbaođiềulợiíchlớnlaochođời,chẳngquađólàsựưuáicủavũtrụdànhchohọ.Ngườinàytầmthườnglàđểdồnnănglượngchongườikiatrởthànhphithường.Suychocùngthìthậtrakhôngcógìlàtầmthườnghayphithườngcả.Tấtcảđềuchứatrongnhau.

Khóaicóthểchấpnhậnđiềunày.Nhưngđólàsựthậtrấtsâusắcvàbíẩncủatựnhiên.Trongbảnchấttựnhiên,mọicáthểđềuđượchìnhthànhtừtổngthểvũtrụvàluôncósựtươngtácvớimọicáthểkhác.Khôngcóbấtcứcáthểnàolàngoạilệcả.Tráilại,ngườinàocàngcónhiềutàinăngđặcbiệtthìhọmắcnợcàngnhiềuvớivũtrụ.Vìđểtrởthànhngườiđặcbiệtthìhọphảicócấutrúcditruyềnđặcbiệtvàphảinhờmôitrườnglớnlênđặcbiệt.Họphảinhờhoàncảnhthuậnlợiđặcbiệtvàcảnhucầuđặcbiệtcủacộngđồngthíchứngvớitàinăngcủahọ.Tấtcảnhữngcái"đặcbiệt"đóđềudovũtrụtintưởnggửitới.Cóthểnói,ngườicótàinăngxuấtchúnglàngườiđượcvũtrụgiaophósứmệnhphụcvụmọingười.Nếuhọkhôngýthứcđượcsứmệnhcủamình,dùngtàinăngđặcbiệtđểtựhào,kiêungạo,haychỉloxâydựngquyềnlợiíchkỷthìchắcchắnvũtrụsẽlấylại.

VănminhtâmhồnTrongtruyềnthốngvănhóaViệtNam,khingồiăncơmvớigia

đình,taphảixácđịnhchỗngồichođúngđểchothấyngườinàolớnhơnmình.Dùtacóbằngcấpcao,làmranhiềutiền,đượcnhiềungườikínhtrọng,nhưngkhivềlạigiađìnhthìtavẫnnhỏhơnngườiấy.Mỗikhicókháchcủabamẹghéthăm,taphảidừngcôngviệcđanglàm,bướctớivòngtayvàcúiđầuchàohỏimộtcáchlễphép.Đâykhôngchỉlàmộtthứnghilễtronggiaotế,màcònlàphépthựctậpthểhiệnlòngcungkính.Vìngườilớnấycóthểđãtíchtụrấtnhiềutàinăngvàđứchạnh;họđãtừnglănxảvàcórấtnhiềukinhnghiệmtrongcuộcđời;hayhọđãtừngquênmìnhđểbảovệnonsông,gópphầnxâydựngđấtnước.TrongtruyềnthốngPhậtgiáo,

cũngcóphépthựctậpchàonhaubằngcáchchắptaynhưbúpsen.Dùđốitượngkialàngườilớnhaynhỏhơnta,nhưngtavẫnchắptayvàcúiđầumộtcáchtrangtrọng.Ngoàiýnghĩathểhiệnsựtrânquýgiâyphútgặpgỡnhau,cònnhắcnhởtarằngngườikiacóthểtrởthànhmộtvịPhậttrongtươnglai,dùhọđanglàaivàđãlàmgì.

Cáchđâykhônglâu,trongtrườnghọcnàocũngnêucaophươngchâm:"Tiênhọclễ,hậuhọcvăn"-họcsinhphảiđượcưutiêntraudồilễnghinhiềuhơnđónnhậnkiếnthức.Tứclàngànhgiáodụchứasẽđàotạonhânđứchơnlànhântài.Traudồilễnghichínhlàthựctậpđứckhiêmcung.Mỗingàytaphảithựctậplốihànhxửkhiêmnhườngvàcungkínhvớichamẹ,thầycô,xómgiềngvàtấtcảbạnbè.Taphảiýthứcrằngtấtcảmọingườiđềucónhucầuhiểubiếtvàthươngyêu,aicũngcóthểlànhữngbậctàinăngvàđứchạnh.Đừngđểsựdịbiệtvềhìnhthứcbênngoàihaykiếnthứcđầuđờitrởthànhbứctườngngăncách,khiếntatựhàovềmìnhvàthiếutôntrọnglẫnnhau.Nếulúcnàocũngbiếtyêuquýnhaunhư"nhiễuđiềuphủlấygiágương"thìtachínhlàtươnglaicủađấtnướcvàcảnhânloại.

Nhưngtiếcthay,cùngvớixuthếhướngngoạicủaxãhội,trườnghọcbâygiờchỉlonhồinhétkiếnthứcđểmongcónhiềuhọcsinhđạtloạigiỏi.Hạnhkiểmchỉcònlàthứrănđeđểđừngviphạmluậtlệnhàtrường,chứkhôngphảilàphéprènluyệntâmtínhđểhọcsinhcóhànhtrangvữngchãivàođời.Tệhạihơnnữa,lễnghitrongchốnhọcđường,cũngnhưnhữngnơi"vănminh"củaxãhội,chỉcònlàthứtrangsứccho"cáitôitríthức".Giảvờtôntrọngnhauquahìnhthứclịchsựchínhlàsự"phásảnêmái"nhấtcủađạođức.

Ýthứcđượctìnhtrạngđạođứcsuythoáitrầmtrọngởkhắpnơi,khiếnbaothảmcảnhđaulòngxảyra,làmconngườingàycàngmấtniềmtinvàotìnhthươngvàhạnhphúcchânthật,tahãycùngnhauquayvềxâydựnglạiđờisốngtinhthần.Tađãnhậnrarằngchỉcómộttâmhồnbìnhyên,trongsángvàhiểubiếtmớicóthểtạodựngmộtđờisốngýnghĩathậtsự.Còngìýnghĩahơnkhichúngtađếnvớinhautrongtìnhhuynhđệ;sẽkhôngainhìnaibằngánhmắtnghingờhaythùoán;sẽkhôngcònaimuốnđượctônvinhhaylấnlướt;sẽkhôngcóbóngdángcủadốitráhaytoantínhnhỏnhen;sẽkhôngcònsựkỳthịgiữacácnềnvănhóahaysựhiểubiết;sẽkhôngcókẻthiếutráchnhiệmhayvôtâm.Đâycóphảilànếpsống"vănminhtâmhồn"đãcótừxaxưacủatổtiêntakhông?Đâycóphảilàướcmơsâusắcnhấthiệnnaycủachúngtakhông?Chúngtakhôngmuốntiếptụclàm

"tínđồ"sùngbáihàoquangvậtchấtmàvôtìnhphásảnđạođứccủagiốngnòi.Chúngtakhôngmuốnchứngkiếnconcháutacũngloayhoayhơnnửakiếpngườinhưtarồimớinhậnragiátrịchânthậtcủacuộcsống.Chúngtachỉmuốnđượcthảnhthơitrongđờisống.Chúngtachỉmuốnmọingườiđềubìnhđẳng,chanhòavàyêuthươngnhau.

Khôngthểchầnchờthêmnữa,tổtiênđangtrôngđợisựtỉnhngộvàquayvềcủachúngta.Đứckhiêmcung-kínhtrênnhườngdưới-làmẫuhìnhlýtưởngnhấtchosựbắtđầu.

NhưhoanởtrênđồngXấuđẹpcũngvềkhôngNhìnnhauchungbảnthểNétvănminhtâmhồn.

ÍchKỷÍchkỷlàtháiđộsốngnôngcạnvàtầmthườngnhấtcủacon

người.

TavàkhôngphảitaKhinhìnvàođóahoađào,cóthểtachorằngnólàtinhtúycủa

riêngcâyđào.Nhưngkhiquansátsâusắchơn,tasẽthấyhoađàocònđượctạoratừnhiềuyếutốkhácnhưkhíhậu,mặttrời,nước,khoángchất,côntrùngvàcảrácnữa.Nhữngthứấytuykhôngphảilàhoađào,tạmgọilàphihoađào,mớinhìnvàotưởngchừngkhôngcóliênquangìtớihoađào,nhưngnếukhôngcóchúngthìhoađàosẽkhôngthểnàocómặt.Hoađàotuysinhratừcâyđào,nhưngcâyđàovàcảtổtiêncủanócũngđượctạoratừvôsốđiềukiệnkháctrongtrờiđấtnày.Chúngkhônghềcósựtáchbiệt.Sựthậtkhôngcógìlàhoađàocả,chỉcócáihợpthểđượctạonêntừnhữngyếutốphihoađàothôi.Đúngra,chữ"phi"cũngkhôngnêncó,vìchínhnhữngthứấyđãtạorahợpthểhoađàochứđâuphảithứnàokhác.

Nếuhoađàobiếtđượcsựthậtnócũngchínhlàlá,làcành,làthân,làrễcủacâyđào,làvạnvậtbênngoàiđãvàđangkhôngngừngnuôidưỡngnóthìnósẽkhôngbaogiờdámtựhào,kiêungạovàsốngíchkỷ.Hoađàochỉlàmộttướngtrạngđạidiệnchotấtcảnhữnggìmàtổtiêncủahoađàovàcảvũtrụtraotặng.Tướngtrạngnàycũngchỉbiểuhiệnmộtthờigianrồilạiđổisangtướngtrạngkhác.Vậynên,hoađàokhôngchỉyêubảnthânmìnhmàcònphảiyêuluônlá,cành,thân,rễhayvạnvậtsốngxungquanhnữa.Cólẽhoađàođãhiểurõđiềuđónênnóluônsốnghếtmình.Nóvuivẻchịuđựngnhữngtrậngiárétthấuxương,đểkhinắngấmmùaxuânvềnótungranhữngcánhhoatươithắmvàthơmngát.Hoađàođãsốngrấtkhíphách,dễthươngvàlàmtròntráchnhiệmcủamình.

Cóbaogiờtađưabàntaylênvàtựhỏi:bàntaynàythậtralàcủaai?Tấtcảnhữngtàinăngđượcthểhiệntừbàntaynàycóphảidochínhtatạorahaykhông?Câuhỏiấytưởngchừngrấtđơngiảnnhưngcóthểtađãtừngtrảlờisai.Hãynhìnkỹlạibàntaycủamình

đi!Cóphảingoàinănglựcrènluyệncủabảnthânra,nóđãtừngđượcđónnhậnnhữnghạtgiốngtàinăngquasựtraotruyềntừcácthếhệtổtiênmàgầnnhấtlàthếhệchamẹkhông?Khinấuđượcmộttôcanhchua,taphảibiếtrằngcảtổtiênđãcùngnấuvớita.Vìnếukhôngcósựkhámphávàtrảinghiệmcủatổtiênthìlàmsaotabiếtnấucanhchua.Thậmchí,tacũngkhôngbiếtthếnàolàcanhchua.Ngaycảdanhtừ"canhchua"cũngkhôngcó.Tổtiênkhôngchỉcómặttrongtaquatừngtếbàomàcòntrongtừngnhậnthứcvànếpsốngcủatanữa.Dùtacómuốnnhìnnhậnhaykhôngthìđóvẫnlàsựthật.

Tacũngchínhlàsựtiếpnốicủatổtiênhuyếtthốngvàcảtổtiêntâmlinhcủata.Tachỉlàtướngtrạngđạidiệnchứkhôngphảiriêngbiệt.Điềuduynhấtkhiếntacóchútkhácbiệtvớihọlàtađãcócôngcùngvớivũtrụtổnghợptấtcảnhữngyếutốtraotruyềnấylạithànhmộtchỉnhthểmới,đểthểhiệnmộtđờisốngmớivớimộtsứmệnhmới.Ngoàira,tacònphảivaymượnthêmnhữnggìmàhoađàođãtừngvaymượntừthiênnhiên.Nghĩalàtakhôngngừnggiaothoavàchịusựtácđộngcủavạnvật.Vàđểtrởthànhmộtconngườihiểubiếtvàsốnganổnnhưbâygiờthìtacònphảinươngtựavàonhiềuyếutốkhácnữadoloàingườitạoranhưkinhtế,chínhtrị,xãhội,giáodục,tôngiáoNhìnlạicàngsâutasẽcàngthấymìnhcũngnhưmuônloài,cũngđượctạoratừnhữngcáikhông-phải-ta.Sựthậttavốnlàvôngã.Vìvậymỗikhixưng"ta"haynhìnvàonhữngtácphẩm"củata"thìtaphảingầmhiểurằngnóvốnlàhợpthể,làtácphẩmchung.Cáchgọiđóchỉđúngtrongphạmvitươngđối,chỉnhằmgiúptalưutâmđếnýthứctráchnhiệmmàthôi.

Tổtiêntanhờcónhiềucơhộinhìnlạimìnhvàítchạytheongoạicảnhnêndễdàngthấyrõnguyêntắctươngtáctựnhiêncủacuộcsống.Họđãluônthựctậpthươngyêukẻkháccũngnhưthươngyêuchínhbảnthânmình.Đókhôngphảilàvấnđềcaothượnghaytừbigìcả,màđólàtháiđộsốngđúngđắnvàphùhợpvớisựvậnhànhcủavũtrụ.Sốngnhưvậylàsốngcóhiểubiết,cóbìnhanvàhạnhphúc.Bâygiờtaluôntựchomìnhlàvănminh,cóđủloạibằngcấpmàlạikhôngthấyhoặckhôngchấpnhậnnổisựthậtấy.Nêntacứlaotheochủnghĩacánhân,rasứctíchgópmọiquyềnlợiphụcvụcáitôiđượccholàriêngbiệtcủamình.Đôikhitacònxâmlấncủakẻkhác,vơvéttàisảnchung,gâyhạiđếnmôisinhvàbaongườixungquanh.Nhưngrốtcuộctacũngchẳngbiếtthếnàolàhạnhphúc.

CáitôichânthậtCómộthômđứcvuaPasenadi-vịvuacaitrịtiểuvươngquốc

KosalacủaẤnĐộ-hỏihoànghậuMalika:"Trênđờinàyáikhanhyêuquýainhất?".Hoànghậuđáp:"Dĩnhiên,ngườithiếpyêuquýnhấtchínhlàbệhạ"."Trẫmcũngđoánlàkhanhsẽnóithế",đứcvuamỉmcườisungsướng.Nhưnghoànghậulạinóitiếp:"Nếubệhạchophép,thầnthiếpsẽnóikhácđimộttínhưngsẽxácthựchơn".Đứcvuanónglòng:"Áikhanhcứnóiđi!"."Tâubệhạ,ngườimàthầnthiếpyêuquýnhấtchínhlàthầnthiếpđây".Đứcvuangạcnhiên:"Sao?Mìnhlạiyêumình?Trẫmkhônghiểuýáikhanhmuốnnóigì?".

Hoànghậudèdặtthưa:"Vậychophépthầnthiếphỏingượclại,bệhạyêuquýainhấttrênđời?".Đứcvuacười:"Thìáikhanhchứcònai!".Hoànghậuhỏitiếp:"Nhưngnếuthầnthiếplạiyêuquýmộtngườiđànôngkhácthìbệhạsẽtínhsao?".Đứcvualúngtúng:"À,trẫmsẽtrẫmsẽ"."Bệhạsẽnổitrậnlôiđìnhvàchémđầuthầnthiếpngayphảikhông?",hoànghậutiếplời.Đứcvuagiảlả:"Khanhhỏirắcrốiquá!Rắcrốithật!".Hoànghậulạihỏitới:"Tâubệhạ,cóđúngnhưvậykhôngạ?"."Ừ,thìcólẽkhanhnóiđúng!",đứcvuaimlặnghồilâurồixácnhận.Hoànghậuliềnnhẹnhànggiảithích:"Bệhạyêuquýthầnthiếpchỉvìthầnthiếpđãđemtớihạnhphúcchobệhạ.Nênkhithầnthiếpkhôngtiếptụcđemtớihạnhphúcchobệhạnữathìbệhạhếtyêuquývàmuốngiếtchếtthầnthiếpngay.Nhưvậy,bệhạchỉyêuquýmìnhnhấtthôi".

Đúnglàbảnnăngconngườicũngnhưbaonhiêusinhvậtkhác,vẫnluôngiànhmọiquyềnlợichocáitôicủamình.Đólàtháiđộsailầmlớnnhấtđốivớimộtcáthểđangchịutươngtáccùngvôsốcáthểkhácxungquanhđểtồntại.Chínhsựsailầmnàyđãdẫnđếnthếmấtcânđốitrầmtrọng,giữamộtbênlànguồnnănglượngnuôidưỡngquálớntừvạnvậttrongkhắpvũtrụgửiđếnvàmộtbênlàtháiđộsốngchỉbiếtnghĩđếnbảnthânmình.Côngbằngmànói,hoađàovốntiếpnhậnrấtítquyềnlợitừthiênnhiênnhưngnóđãsốnghếtmìnhđểdângtặngchođờitấtcảgiátrịcủanó.Cònta,tuyđượcnhândanhlàkẻhiểubiếtnhấtnhưngthửhỏitađãsốngnhưthếnàovàđãlàmgìchocuộcđờinày?

Đừngnóichixaxôi.Vớinhữngngườithânyêusốngbêncạnhmàtachẳngmấykhiquantâmđếnnhữngkhókhănhayướcvọngsâusắc

củahọ.Đầuóctalúcnàocũnglonghĩđếncáchkiếmđượcnhiềutiền,thăngtiếnđịavị,thuhútsựchúývàngưỡngmộcủanhiềungười.Làmnhưthểmọingườiphảicótráchnhiệmthươngyêuvàgiúpđỡmình,cònmìnhthìđược"đặcquyền"khôngphảicótráchnhiệmvớibấtcứai.Thậtra,tacũngđãtừngcốgắnggiúpđỡvàingười,nhưngchưabaogiờnghĩacửcaođẹpấylạikhôngkèmtheobấtcứđiềukiệnnào.Ítnhấtđốitượngấyphảidễthương,quýmếnta,hayphảitỏratrânquýnhữnggìtamangđếnchohọ.Trongtìnhcảmcũngvậy.Tanghĩmìnhđãhếtlòngyêuthươngngườiấynhưngsựthậtlàtađangnghiệncảmxúccủahọmàkhôngthểrứtrađược.Tatưởngmìnhcũngrấtcaothượngkhiquyếtđịnhthathứdễdàngchonhữnglầmlỡcủahọ,nhưngsâuthẳmbêntronglàvìtasợhọsẽkhôngcònyêuthíchvàthânthiệnvớitanữa,hayvìtamuốnchứngtỏtấmlòngđộlượngcủamìnhtrướcmọingười.

Dườngnhưtachưabaogiờlàmviệcgìmàkhôngmangtheocáitôihưởngthụ.Nóđãtrởthànhthứ"nhânsinhquan"củathờiđại.Sựthật,íchkỷlàtháiđộsốngnôngcạnvàtầmthườngnhấtcủaconngười-khôngnhữngkhôngmuốntrảilònggiúpđỡaimàcònluônlenlỏivàomọingõngáchđểrúttỉaquyềnlợi.Cólẽ,đólànguyênnhânsâuxadẫnđếnhệquả:conngườituyđượchưởngthụnhiềunhấtnhưnglạilàkẻchịukhổđaunhiềunhất.

Mụcđíchcủađạođứchaytôngiáokhônggìkháchơnlàgiúpchoconngườithấyđượcsựthậtvềthânphậncủamình,đểthiếtlậplạiđờisốngsaochođúngđắnvàhàihòavớisựvậnhànhcủavũtrụ.Nghĩalàtaphảiluôncóýthứcchuyểnhóanhữngnănglượngxấuđãlỡphátsinh,cũngnhưtìmcáchngănchặnnhữngnănglượngxấucóthểphátsinh.Tứclàphảibiếttíchđức.Ngoàira,taphảicótráchnhiệmnuôidưỡngnhữngnănglượngtốtđãphátsinh,cũngnhưtìmcáchkhơidậynhữngnănglượngtốtchưacócơhộiphátsinh.Tứclàtíchphước.Đạođứchaytôngiáonàokhôngthểđảmnhậnđượcchứcnăngnày,lạidẫndắtconngườitiếptụctônthờcáitôiriêngbiệt,vẫnkhôngngừngtạoraranhgiớichiacáchgiữanhữngcáthểhayđoànthểđểbênhvựcvàtranhchấpquyềnlợi,lạicònkhiếnconngườilãngquênđờisốngquýgiátronghiệntạiđểgiammìnhvàonhữngmộngtưởngxavời,thìđạođứchaytôngiáođóvẫnlàmộtthứíchkỷvàđộchại.Chủnghĩathựcdụng,chủnghĩacánhânvànhữngchủthuyếtđangảnhhưởngmạnhmẽđếntoànxãhộicũngcầnđượcxétkỹlại.Taphảicóchánhkiếnvàtháiđộdứtkhoátrõràngđểchọnraconđườngđúngđắnnhất,cóthểmanglạigiátrịhạnhphúcchânthật

ngaytrongthựctại.

Khôngcóconđườngnàođúngđắnhơnlàconđườngtrởvềnộitâm-tứcđạotâm.Tâmchínhlànguồngốccủamọikhổđauvàhạnhphúc.Takhôngcầnphảitìmkiếmthêmconđườngnàoxaxôi,hãytrởvềngaynơichínhmìnhđểnươngtựa.Trongtavốncóđầyđủtấtcảnhữngđiềukiệncóthểthiếtlậpnênđờisốngbìnhyênvàhạnhphúcchânthật.Đểtiếpxúcđượcnhữnggiátrịquýbáuấy,taphảicốgắngthựctậpbuôngbỏbớtnhữngmongcầuvàchốngđốikhôngcầnthiết.Càngkhôngđòihỏivàbámvíuởbênngoài,tasẽcàngcóthêmsứcmạnhởbêntrong.Dầndần,tasẽtrảilòngramộtcáchtựnhiênđểchiasớtvànângđỡmọingườivàmọiloài.Tađãnhậnranhữngđốitượngấycũngchínhlànhữnghóathân-nhữngphầnthânthểcủamình.Đólàcáitôichânthậtmàmỗichúngtaphảicóbổnphậntìmthấychobằngđược.Nóđãbịtrôilănquabaothăngtrầmcủacuộcđời,đãtừngbịphủlấpbởinhữngđammêvàthamvọng.Khitìmthấycáitôichânthậtấythìnhữngtựáivàtổnthươngsẽkhôngcònnữa.Lòngkỳthịvàhậnthùcũngsẽtanvỡ.

Đâylàconđườngmàôngchatađãtừngbướcđirấtthànhcông.Tahãymaumauquayvềtiếpnhậnvàcốgắnggiữgìnđểmởramộttươnglaisángđẹpchochínhtavàconcháuta.

ThấyhoađàorạngrỡLòngthẹnvớinúisôngÔicánhhồngbaybổngTatìmgìtrămnăm?

TráchNhiệmHãyýthứcrằngtađanggìngiữgiatàirấtquýbáucủatổtiên

vàphảicótráchnhiệmtraotruyềnchoconcháu.

CólàmcóchịuChưabaogiờhaichữ"tráchnhiệm"đượcnhắcnhởnhiềunhư

bâygiờ.Mặcchobáođàicứkêucamỗingày,nhưngdườngnhưnókhôngđánhđộngnổitráitimvôcảmcủaconngườiđốivớinhữngthứđượcgọilàcủachung.

Sựthựcdụngđếnmứcthôthiểnkhiếnngườitakhôngnhữngkhôngmuốnchịutráchnhiệmchonhữnggìmìnhđangcùngthừahưởng,màcònngangnhiêngópphầntànphá.Họtưởngrằngchỉcótiềnbạc,quyềnlựchaysắcdụcmớilànhữngthứquantrọng.Nhưngthửngưngsửdụngnướchaykhôngkhíthìhọcócònsốngsótđểđeođuổinhữngthứấynữahaykhông?Nênnhớkinhtếcũngchínhlàphikinhtế.Kinhtếkhôngthểcómặtvàđứngvữngkhinhữnglĩnhvựckhácbịsuyyếu.

Tìnhyêucũngvôngã.Tìnhyêucũngđượctạoratừnhữngthứphitìnhyêu.Nghĩalàkhôngcócáigọilàtìnhyêu,nếunóchỉđứngriêngmộtmình.Vậymàkhilàmkinhtếhayyêuđương,ngườitalạisẵnsànggạtbỏnhữngyếutốgắnbómậtthiếtxungquanh,quênhếtbổnphậntráchnhiệm,chỉsốngtheocáitôinôngnổinhấtthời.Chẳngtráchtạisaorốtcuộchọvẫnkhổđau,lậnđận.

Sựbùngnổkinhtếthịtrườngđãđánhthứclòngthamcủaconngườivốnđượcthuầnphụcbởinhữngkhuônthướcđạođứcmàôngchatađãgầydựngvàgìngiữsuốtmấynghìnnămqua.Bâygiờ,hầuhếtmọingườiđềusốngtrongtìnhtrạngbấtan.Nhưngkhôngphảivìthiếuănthiếumặcmàvìthiếuhiểubiết.Họnghĩrằngnếukhôngcóđầyđủtiệnnghinhưkẻkhácthìkhôngthểhạnhphúcđược.Dođó,hễthấyquyềnlợilàhọnhảyvàochụpbắtngay,bấtchấpthủđoạn.Họquênrằngvũtrụvốnrấtcôngbằng.Nhiềukhitacốgắnghơnthuahaychènépkẻkhácthìcóthểvũtrụsẽrútlạitìnhcảmhaysức

khỏecủata.Cònnếutabồiđắpchonhữngcáichungthìvũtrụsẽbantặngchotanhữngmónquàbấtngờ.Vũtrụkhôngphảilàmộtđấngquyềnnăngtốicao.Màđólàtổngnănglượngcủavạnvậthữuhìnhvàvôhình,đangkhôngngừngvậnhànhtheonguyêntắcnhânquảvàduyênsinh.Khitamởlòngđểhướngtớinhữngđốitượngkháchayhướngtớicáichungthìchắcchắntasẽkếtnốiđượcvớinguồnnănglượngtiềmtàngvĩđạiấy.

Vìvậytổtiêntathườngkhuyên:"Cóđứcmặcsứcmàăn".Sốngcótráchnhiệmthìvũtrụsẽnuôitasuốtđời.Tasẽtrởthànhđứaconcưngcủavũtrụ.Thậtra,tráchnhiệmcũngchínhlàquyềnlợi.Chẳngquanóchuyểnđổitừdạngcôngsứchaytiềncủa,sangdạngnănglượngkháccaoquýhơn,nhưngphảicónănglượng"khôngtoantính"làmtácnhân.

Hiệnnay,córấtnhiềuvấnđềđangtrongtìnhtrạngkêucứuýthứctráchnhiệmcủamọingười.Đólàhàngloạtcôngtrìnhxâydựngbịrútruột,tìnhtrạngkinhdoanhhóachốnhọcđường,sựthamlamđếntànnhẫntrongviệcgiảmạohànghóavàthựcphẩm,cuộctranhđuachếtạovũkhíhạtnhânđểlấnchiếmlãnhthổ,haynhiềuvụthamnhũngdẫnđếnkinhtếquốcgiakiệtquệlàmchodântìnhsốngcảnhđiêuđứnglầmthanNhữngvấnđềnhứcnhốiấyphảicầncósựquantâmđúngmứccủaChínhphủhayLiênhiệpquốcmớihyvọngngănchặnnổi.Riêngđốivớitìnhtrạngmôisinh,tuycũngđangởmứcbáođộng"hiểmhọa"nhưngmỗicánhâncóthểgópphầnvàoviệcthayđổitìnhtrạngấymộtcáchtíchcựcngaytừbâygiờ.

TìmhướngđilênMôisinhchínhlàbàmẹcủachúngta,làcănnhàcủachúngta.

Nếunócómệnhhệgìthìchúngtasẽkhôngcònchỗtrúngụvàsốngsót.Tahãynhìnlạimôitrườngmàmìnhđangsinhsốngbằngconmắttỉnhtáovàhiểubiếtđểthấyrõthựctrạng.

Vấnđềtúinylon:TúinylonđượclàmratừnhựaPVC.Khiđốtcháynósẽtạorachấtdioxinrấtđộchại,gâykhóthởvàcóthểnônramáu,làmgiảmkhảnăngmiễndịch,tạoracáctriệuchứngungthưhaydịtậtbẩmsinh.Dùngtúinylonmàuđểđựngthựcphẩmdễkhiếnthựcphẩmnhiễmcáckimloạinhưchì,cadimi(1)gópphầnlàmbại

nãovàgâyungthưphổi.Túinylonkhibịvứtxuốngcống,nósẽlàmtắcnghẽncáchệthốngthoátnước,tạođiềukiệnchomuỗivàcácdịchbệnhphátsinh.Cònnếunólẫntrongđấtthìcỏkhôngmọcnổivàdẫnđếnsựxóimònởcácvùngđồinúi.

ỞWales,miềntâynamnướcAnh,mỗinămngườitavứtkhoảng480triệutúinylon.Loạitúinàyphảimấtcảnghìnnămmớitựphânhủyđược.ChínhquyềnWalesđãtuyênbốthựctậpgiớihạnsửdụngtúinylonvàonăm2011,họsẽđánhthuế15xutrênmỗichiếctúinylonđượcsửdụng.Sốtiềnthuđượcsẽdànhchocácdựánbảovệmôitrường.TrongkhiởIrelandđãápdụngtừnăm2002,cũng15xucho1túinylonvàhọđãthuvề109triệubảng(khoảng153triệuđôlaMỹ).Sốlượngtúinylonđượcsửdụngtừđógiảmđến90%vàchiphíxửlýráccũngxuốngthấprõrệt.CònởSàiGòn,cứmỗimộtngàytiêuthụkhoảng5triệutúinylon,tươngđươngvới35tấn,chủyếuởcácsiêuthị.

HiệnnayởĐức,PhápvàHàLanđangtiếnhànhsửdụngtúisảnxuấttừtinhbộtkhoaitâyhaygiấycóthểtựphânhủysau3tháng.Trướcđâyôngbàtadùnglásen,láchuốiđểgóihànghayxáchgiỏđichợ.Hìnhảnhấytuythôsơnhưngđólạilànếpsốngrấtantoànvàhiểubiết.Đãđếnlúctacầnquayvềhọclạinếpsống"vănminhtâmhồn"củatruyềnthống,bớtchạytheolốitiệnnghixahoanhưngluônkhiếntamệtmỏivàbấtan.Tahãycùngnhauthựctậpchỉsửdụngtúivải,túimây,hoặcbấtcứloạinàokhônggâynhiễmđộcchomôisinhđểđựnghànghóakhiđichợ.ĐừngđợiChínhphủlêntiếngcảnhbáo,phạttiềnrồitamớichịulàm.Nhưthếsẽquámuộnđểcứulấyhànhtinhxanhnày.

Vấnđềgiấy:Rừngđóngvaitròrấtquantrọngđốivớisựtồnvongcủachúngta.Nhờcótánláxòerộngmànướcmưakhôngxốithẳngxuốngmặtđất,nênlớpđấtbềmặtkhóbịrửatrôitheonướcmưavànắngcũngkhôngđốtcháymặtđất.Rừngkhôngchỉbảovệđấtmàcònlàmtăngđộmàumỡchođất,lànơidựtrữnguồnnướcđểnướcthongthảchảyvềnuôicácconsôngtrongthờigiankhôngmưa.Chonên,nhữngvùngcórừngchephủsẽgiảmbớthạnhán.Rừngcòncóchứcnănglàmchocáccơnlũgiảmmứctấncôngđộtngột.ĐiềuquantrọngnhấtlàrừngđãhấpthụkhíthảiCO2từkhóixevànhàmáy,đểnhảradưỡngkhíO2cungcấpcholáphổiconngười.Rừngchínhlàláphổimẹcủachúngta.

Mộttrongnhữnglýdolớnkhiếnhàngvạnkhurừngliêntụcngãxuốngđólàviệcsảnxuấtgiấy.Cứ1tấngiấythànhphẩmthìphảicầncó5m3gỗvà100m3nước.Sẽkhôngcógìquáđángkhinóirằngnếurừngngãthìtacũngsẽngãtheo.Từbâygiờtrởđi,tahãythựctậphạnchếtốiđaviệcsửdụngkhăngiấy,thayvàođótadùngtrởlạikhănvảiđểlaumiệnghaykhănlôngđểlautay.Ngaycảchénhaylygiấy,tachỉnêndùngtrongtrườnghợpbấtkhảkháng,chứđừngtiếptụcxemđólàcáchtiệnlợithíchđáng.Sửdụnglạicáchcũtuyhơimấtcôngmộtchút,nhưngnóvừađốitrịthóiquendễdãilườibiếngcủata,lạivừagiúptakhôngtrởthànhthủphạmgiántiếphủydiệtvôsốcánhrừngxanhtươi.

Đốivớigiấysửdụngtrongviệchọctậphayvănphòngcũngnêntậndụnghếtmức.Ítnhấtlàphảixàihếthaimặtrồimớibỏđi.Cáchnaychừngvàithậpniênthôi,tađãtừngbiếtgomlạinhữngquyểntậpniênhọccũlàm"kếhoạchnhỏ"đểcótiềnmuatậpchoniênhọcsau.Thờiấy,ailàmdiềubằnggiấytậpđượcxemlàhạngsang.Kinhtếpháttriểnđãlàmchotacóđầyđủmọithứ,nhưngcũngchínhtừấytatrởnênphungphí,quênđirấtnhiềunguyêntắcsốngrấtcănbảnđểgiữgìnsứckhỏevàthănghoagiátrịtâmhồn.

Vấnđềnguồnnước:Khirừngngãxuốnghaykhôngkhíbịnhiễmđộcthìnguồnnướcsạchcũngsẽdầncạnkiệt.Hiệnnaycókhoảng1/6dânsốthếgiớikhôngđượcdùngnướcsạch,vàhằngnămcóhơn2triệungườimàphầnlớnlàtrẻemchếtvìkháthayvìcácchứngbệnhliênquantớinguồnnước.Thậtra,trong30nămquanhucầunguồnnướcsạchcủaconngườiđãvượtquákhảnăngcungcấp.Trongkhimộtsốítquốcgiađangcốgắnglậpranhữngnhàmáylọcnướcmặnthìđaphầncònlạitiếptụcphunthuốctrừsâuloạiđộchại,tuônchấtthảitừcôngnghiệpchănnuôivàonguồnnướchaysửdụngnướcmộtcáchlãngphí.Cáchiệphộibảovệmôitrườngtrênthếgiớidựbáorằng,khoảng50nămnữaconngườicủacảđịacầunàyphảichịucảnhhạnhánkinhniênvàphảiđihứngtừnggiọtnướcđểuống,nếucứđàlãngphíhaylàmônhiễmnguồnnướcnhưhiệnnay.

Chúngtachắckhôngquênmìnhđãtừngsốngquanhữnggiaiđoạn"khátcháy".Taphảithứchômthứckhuyađểhứngtừngxônướctừgiếnglàngvềxàichosinhhoạtcảgiađìnhtrongngày.ThảmcảnhấybâygiờvẫncònđangtiếpdiễnởchâuPhihaymộtvàikhuvựcởchâuÁ,vàtrongtươnglaisẽlàtoàncầu.Khiấy,dùchúngtacóthậtnhiềutiềncũngkhôngthểnàomuađượcnước,bởinướcđãbịô

nhiễmvàtừgiãtađixarồi.Ngaycảhiệnnaytạimộtsốnơi,nướcđãnằmtrongquyềnquảnlýcủamộtvàitậpđoànkinhdoanhvànóđãtrởthànhmặthàngđắtđỏđứngsauđiệnvàxăngdầu.Nghĩalàngườinghèosẽkhôngđượcphépdùngnướcsạch.Trongkhinguồnnướcvốnlàtàisảncủathiênnhiên,aicũngcóquyềnsửdụngvàkhôngaicótưcáchlàmônhiễmhaytranhgiànhlàmcủariêngcả.Dođó,nếuchúngtakhôngmuốnthảmcảnhấylặplạimộtlầnnữavớimìnhvàconcháumìnhthìhãyquyếttâmtiếtkiệmnướcngaytừbâygiờ.

Mỗikhiđánhrăngtahãynhớtắtngayvòinước.Trongvàiphútvôtâmấy,tađãphungphícảchụclítnướcsạchcóthểcứusốngvàitrẻemđangchếtkháttrênthếgiới.Khirửachéntacũngnênrửatrongthau.Đừngvìvàicáichénmàtaxảnướcồạt,dùtacótiềnđểtrảmỗitháng.Chỗhaophínướcnhiềunhấttrongsinhhoạthằngngàychínhlàtrongnhàtắm.Kểtừbâygiờ,tanêncùngnhauthựctậpgiớihạnviệcdùngbồntắmhayvòisen,thayvàođótahãyhứngnướcvàoxôđểtắm.Cáchnàygiúptadễdàngtiếtkiệmnước,cóthểngừngxảnướckhikhôngthậtsựcầnthiếtvàbiếtrõmìnhđãsửdụngbaonhiêunước.Việclàmnàytuygiảndị,nhưnghiệuquảtứcthìmàkhôngcầnphảicómộtchínhsáchbanhànhtamớilàmđược.Concháumaisaukhôngbịkhuyếttậtbẩmsinh,khôngbịcằncỗihaychếtyểuvàcòncóthểnhìnthấymàuxanhcủahànhtinhnày,sẽrấtbiếtơnnếpsốngcóhiểubiếtcủatahômnay.

Vấnđềkhóixe:TheoWHO-tổchứcytếthếgiới,mỗinămcógần600.000ngườitạichâuÁbịchếtvìcácbệnhthuộcđườnghôhấpliênquantớikhôngkhí.Thủphạmhàngđầugâyratìnhtrạngônhiễmnàylàkhóixe.ỞBắcKinhmỗingàycó2,6triệuxephunkhóilưuhànhvànơiđâyđãđượcmệnhdanhlàthànhphốxehơi.Cứ5ngườiBắcKinhlàcó1ngườisởhữuxeriêng.Vớisốdângần20triệu,nêngiaothôngởBắcKinhkhôngnhữngtrìtrệmàcònđếnmứcnghẹtthở.ỞHongKong,khóixeluôngiăngkínthànhphố,đếnnỗi1/3sốngàytrongnămngườitakhôngthểngắmcácdãyphốhayhảicảng.ỞHàNội,mỗingàymộtngườiphảihítvàophổikhoảng100mgbụiPM10(particulatematter)cựckỳđộchại,5.000mgCOvà50mgkhíthảikhácnhưNO2,SO2vìkhóixephongtỏa.

Mỗikhicầmchìakhóaxelên,tahãytựhỏimìnhnhiềulầnlàtađangđịnhđiđâuđây?Cầnthiếtthìtacứđi.Cònnếuthấymụcđíchấykhôngthậtsựchínhđángthìtahãycanđảmđểchiếcchìakhóaxuống.Đừngvìchútcảmhứngmàtalạiđihủydiệtchínhmạngsống

củamìnhvàmuônloài.Ngoàira,tacũngnêndùngxeđạp,nhữngloạixechạybằngnhiênliệukhôngđộchạinhưđiệnhoặcsửdụngxecôngcộngkhicóthể.Cáchnàyvừatiếtkiệmxăng,vừakhônggópphầngâyônhiễm,màcũngvừatiếpnhậnlạitínhtươngtácgiữamìnhvàmọingườitrongcộngđồngđangsinhsống.Đónxeđichungvớinhaulàhìnhảnhrấtđẹp.Nókéochúngtalạigầnnhauvàphávỡphầnnàochủnghĩacánhân.

Vấnđềănthịt:Địacầuđangbịhâmnóngdần.ƯớctínhcóthểvàinămtớiđâycáctảngbăngởIcelandvàTâyNamCựcsẽtanrãrấtnhanh,sẽkhiếnchomựcnướcbiểndângcaođộtngột.Nókhôngnhữnglàmảnhhưởngđếnphânnửadânsốthếgiớiđangsốngvenbờbiểnmàcònkhiếnchohàngtỉtấnchấtmêtan(CH4)tronglớpbăngdàyđặckiavỡra.Đâylànguyênnhânchínhkhiếnđịacầungàycàngnónglêndữdộivàhàngloạtthảmhọathiêntaisẽxảyranhưhạnhán,sứcnónggiatăng,samạchóa,đấtlúnchìm,biểnchết,loàihoangdãbịtuyệtchủngvàsứckhỏeconngườicũngbịsuysụptrầmtrọng.

Thếgiớiđangbáođộngtìnhtrạnghiệuứngnhàkínhvàhếtsứcnỗlựcgiảmkhíthảitrongcôngnghiệphaygiaothông.Nhưngphảimấtthờigiankhálâuthìtìnhtrạngmớikhảquan,vìnócóliênquantớiquyềnlợicủanhiềutậpđoàntrụclợihayguồngmáychínhtrịđộctàivàthamnhũng.Trongkhiănchaythuầnchất,tứclàtấtcảthứcănđềucónguồngốctừthựcvật,làgiảiphápcóthểlàmngayđốivớimỗicánhânvàcóhiệuquảrấtcaotrongviệclàmnguộiđịacầu.Bởivìchănnuôiđónggóphơn50%chấtthảimêtanvàobầukhíquyểnnày.Ngoàira,chínhviệcchănnuôigiasúclấythịttăngnhanhtrongnhữngnămgầnđâyđãkhiếnchonhiềudịchbệnhnguyhiểmxuấthiện.Phảichăngtừkhiconngườiđắmchìmtrongnhữngmónăncầukỳlấytừmạngsốngcủađủloàiđộngvật,cũngchínhlàlúcconngườiđánhmấtlòngbaodungcaocảcủamộtbậcđànanh?

Vớitinhthầntráchnhiệmcủamộtđứacon,tahãyhứavớibàmẹthiênnhiên:

1-Ýthứcviệcvứtbỏtúinylongâynhiễmđộcchobàmẹthiênnhiênvìphảimấtcảnghìnnămnómớitựphânhủy,conxinnguyệnchỉsửdụngtúivảiđểđựnghànghóakhiđichợ.

2-Ýthứcnếurừngngãthìconkhôngthểthởvàcũngsẽngãtheo,

conxinnguyệnchỉsửdụngchén,lyhaykhăngiấytrongnhữngtrườnghợpkhôngcòncáchnàokháchơn.

3-Ýthứcnguồnnướcthiênnhiênđangdầncạnkiệtvàhàngtriệungườiđangchếtkháttrênthếgiới,conxinnguyệntiếtkiệmtừngngụmnướcdùkhitắmrửa.

4-Ýthứckhóixegâyônhiễmkhôngkhí,tạoranhữngtrậnmưaaxítlàmchếtrừng,hưhạinguồnnước,conxinnguyệnchỉláixevàonhữngmụcđíchthựcsựchínhđáng,vàsẽcốgắngdùngxecôngcộngkhicóthể.

5-Ýthứcviệcchănnuôigiasúclấythịtgâyranhiềudịchbệnhnguyhiểm,chấtthảilàmchođịacầunóngthêmdẫnđếnnhữngthảmhọathiêntaivàconngườingàycàngđánhmấtlòngtừáivốnrấtcaocảdànhchomuônloài,conxinnguyệnănchaythườngxuyênđểgópphầnxoadịuvàgiữgìnsinhmạngchung.

Vìtìnhthươngvàhiểubiết,thưabàmẹthiênnhiên,conxintựnguyệnkýkếtnămhiệpướcnày.Conýthứcrằng,conđanggìngiữgiatàirấtquýbáucủatổtiênvàphảicótráchnhiệmtraotruyềnchoconcháu.Conkhôngthểđểchotâmhồnchúngnghèođóivàlạclõngmàđivềtươnglai.Nếubàntaynàycòntiếptụcgâyranhữngnănglượngđộchạicótínhchấthủydiệtsinhmạngchungthìconsẽcótộivớicácbậctiềnnhânvàvớivũtrụ.Từnayconxinhứasẽcốgắnggiữbàntaythậttrongsạchđểcùngđưaconcháuđilên.

GiữbàntaychokhéoTiếpnhậnnếptổtiênTraotruyềnchoconcháuCùngtìmhướngđilên.

NângĐỡCuộcđờidùkhôngchỉtoànmùađông,nhưngmộtngọnlửa

hồngấmápcủatìnhthươngbaogiờcũngcầnchonhữngtráitimlạcloàisaucơnbão.

BàntaytừáiKhitarơivàovũnglầykhổđautuyệtvọnghayhoangmangtrước

nhữngkhúcquanhcủacuộcđời,thậtkhôngcógìquýgiáchobằngngaytronglúcấycómộtcánhtayvữngchãiđưatớichotatựavàovàtruyềnthêmchotasứcmạnh.Bàntayấykhôngphảilàphépmầu.Nhưngbàntayấycóchứanănglựccủatìnhthương,nênnóđãcómặtmộtcáchhợplývàkịpthờiđểxâukếtnhữngđiềukiệncósẵncủamộtsứcsốngtiềmtàngtrongtabừngdậy.Đólàbàntaynângđỡmàaicũngcầnítnhấtvàilầntrongđời.Bởicómấyailuônmỉmcườithanhthảntrướcnhữngkhókhănlớnlaohaybiếnđộngbấtngờcủacuộcsống.

Khiemngãthìanhnâng,khianhngãthìemnâng,nếuemvàanhcótìnhthươngvàcósẵnkhảnăngđểnângđỡ.Dùđóchỉlàmộthànhđộnglắngnghechămchú,mộtlờiđộngviênanủivỗvề,mộttháiđộcảmthôngmàkhôngnỡtráchmóchaybuộctội,thìcũnggópphầnchữatrịchovếtthươngtrongtarấtnhiều.Nănglựccủasựnângđỡrấtmầunhiệm.Nóvừagiúptacủngcốlạiniềmtinnơibảnthânsaucơnđauthấtbại,vừagiúptatintưởngthêmvàotìnhthươnglàđiềucóthậttrêncõiđờinày.Takhôngthểnóitakhôngcầnaihết,vìxưanaytachưatừngđứngriêngmộtmìnhmàcóthểtồntạiđược.Sựthật,làtachưatừngngưngtiếpnhậnnănglượngtinyêutừnhữngngườithân,cũngnhưchưabaogiờthiếuđisựtươngtrợcủavạnvậtxungquanh,dùcókhitakhôngnhìnthấychúngbằnghìnhtướng.Vậymàtrongnhữnglúctựáihayvìmuốnkhẳngđịnhmình,tađãdạidộttuyênbốnhữngđiềuhếtsứcnôngcạnnhưthế.

Chonên,nhữngkhithấymìnhđangrấtanổnvàvữngchãithìtahãynhìnxungquanhmìnhvànhìnxuốngthậtgầnđểxemcóaiđangcầntớibàntaynângđỡcủatakhông?Đólàtháiđộcủamộtngười

trảinghiệm,đãtừngthấmthíanỗiđautộtcùngkhikhôngkịplấylạisứcvìvấpngã.Vàđócũngchínhlàtháiđộcủamộtngườihiểubiết,nắmvữngnguyêntắcđiềuhợpcủavạnsựvạnvậttrongtrờiđấtnày:cócáinàynênmớicócáikia,cáikiatànhoạithìcáinàycũngkhôngcònnguyênvẹn.Nêntuytađưacánhtaytớiđểnângđỡđốitượngkianhưngkỳthựclàtacũngđangnângđỡchínhbảnthânmình;tuytađangtạoranhữngnănglượnganlànhđểbảovệmầmsốngxungquanhnhưngđíchthựclàtađangbảovệđờisốngyênổnchohiệntạivàcảtươnglaicủamình.Vìvậy,cánhtaynângđỡấyphảilàcánhtaycủatừái,củatìnhthươngkhôngđiềukiệnhoặcrấtítđiềukiện.

KhảnăngvàovaiMộtlầnnọ,tìnhcờtôitrôngthấymộtthiếunữloayhoaybênbờ

hồđểtìmcáchcứumộtconcòđangmắcnạn.Cólẽđêmquatronglúccặmcụisănmồi,concòđãvôývướngđầuvàotúinylonchứađầynước.Chắcnóđãvùngvẫyrấtnhiềunêntrôngnórấtmệtmỏivàtuyệtvọng.Thiếunữấyvìquásốtruộtnênkhôngthểchờtôinghĩcách,côliềnnhảyxuốnghồtrước.Khôngngờ,côlàmchomặtnướcxáođộngnênconcòhoảngvíabayđi.Nhưngchỉđượcvàisảicánh,nólạirớtxuống.Cáchchỗconcòđứngkháxanhưngtôivẫncảmnhậnđượcsựrunrẩyvìsợhãicủanó.Thiếunữấycũngkhôngchùnbước,côhăngháixắnquầnlộinhanhtớichỗconcòvớihyvọngsẽtómđượcnóđểgiảicứu.Lầnnàynócũngbấnloạnvỗcánhbayđi,nhưngmấtdạng.

Tôitinconcòchắckhôngbayđâuxa,vìnóđangrấtđuốisức.Quảthậtnửagiờsau,tôivàcôấyđãtìmthấynóđứngnépsátdướimộtlùmcâyto.Lầnnày,tôiđềnghịcôhãyđểtôithửsức.Tôiđặttừngbướcchâncủamìnhxuốngmặthồmộtcáchbìnhthảnnhưtôivẫnthườngbướcđimộtmìnhtrênnhữngconđườngtĩnhlặng.Tôikhônglolắnghaynônnónggìcả,vìtôitinrằngnếuconcòcảmnhậnđược"tínhiệu"tìnhthươngvànănglượngbìnhancủatôiđanghướngtớinóthìnósẽchotôicứugiúp.Thậtkỳdiệu,concòvẫnđứngyênđóquansátvàđồngýchotôitớigỡtúinướcnặngtrĩutrênđầucủanóra.Tôiđãgọithiếunữấytớisờlênconcòmộtchútchothỏalòng,rồiđểnóbayvềtổấm.Nhìndángcòbayđi,côấymỉmcườitựnhủ:"Cứumộtconcòcũngkhôngphảidễ!".

Trongchúngtachắcaicũngđãtừngcứugiúpngườikháctrongcơnnguykhốn,nhưngkhôngphảilầnnàotacũngthànhcông.Nhiềukhinguyênnhânlớnnhấtchínhlàsựthiếuthấuhiểuvàcảmthôngnhau.Thếnhưng,tathườngnghĩtạingườikiakhóchịuvàcứngđầuquá,đanggặpkhókhănvàcầnđượcgiúpđỡmàlạikhôngtỏvẻquyphụcthìcóchếtcũngđánglắm.Nhưngtacũngkhôngnỡbỏmặchọ,nênđànhgiúpđỡtrongsựmiễncưỡng.Vàrồikếtquảcókhicàngtồitệhơn.Đâuphảinhândanhtìnhthươnglàtacóthểlàmgìthìlàmmàkhôngđểýđếncảmnhậnhaytìnhtrạnghiệntạicủađốiphương.Cũngnhưconcòtuymuốnthoátnạn,nhưngchưachắcnómuốnđượcgiúpđỡ.Nócólòngkiêuhãnhcủanó.Bảnthânnókhôngcầnbấtcứsựxótthươngnào,nếunókhôngphảivướngvàotainạnkhốnđốnnhưlầnnày.Nếusựgiúpđỡấykhôngđángtincậy,cóthểđólàmộttháiđộkhinhmiệthoặcgạtgẫmthìnóthàchếtcònhơn.Nócầnsựtôntrọngdùnóđanggặpnạn.Vìvậy,nếutakhôngcókhảnăng"vàovai"củaconcòđểhiểuthấuhếtkhókhănvàtâmtrạngcủanóthìtasẽmãilàkẻđứngbênlềcâuchuyện.

Nhớhồinhỏ,tachạynhảyvôývấpphảicáingạchcửanênténhàovàkhócrélên.Bàcủataliềnchạytớidỗdành,bênhvực,vàcònlarầycáingạchcửasaodámlàmcháubàtéđaunhưvậy.Khitahếtđaunhứcvàsợhãi,bàsẽkhuyêntahãyđiđứngchocẩnthận,chứkhônghềtráchgiậnhayđánhđậpgìcả.Sởdĩbàcóthểthấuhiểuđượctâmtrạngcủacháubàlúcđólàvìbàđãtừnglàbéthơvàlạicórấtnhiềukinhnghiệmchămsócbéthơ.Bàcóthểbuôngbỏdễdàngcáivaingườibàđầythẩmquyền,đểđặtmìnhvàotâmtrạngđangđauđớnvàsợhãicủacháu.Đólàtàinăngđíchthựccủamộtngườilàmcôngtáccứuhộ.Điềunàytaphảihọctậpvàtrảinghiệmrấtnhiềuchứkhôngthểtưởngtượngmàcóthểlàmđược.Cũngnhưmộtdiễnviêndùcósẵnnăngkhiếu,nhưngphảiđượcđàotạoquatrườnglớpthìhọmớicóthểhóathânvàonhiềuvaidiễnđược.Đốivớinhữngvailạvàphứctạp,họcònphảitìmtòihọchỏithêmkinhnghiệmcủangườidiễntrướcvàcảtrongthựctếđờisốngthìmớicóthểthấuhiểuvàlộttảhếttâmtrạngnhânvật.

Vìvậymuốnvàovai,dùítnhấtlàmộtvai,đểcóthểthấuhiểuhếtnỗikhổniềmđaucủangườithươngmàbiếtcáchcứugiúp,taphảinhìnkỹlạithiệnchívàkhảnăngcủamình.Dùthiệnchímuốncứugiúpcủatarấtmạnhmẽ,nhưngnếutavẫnluôntỏvẻ"bềtrên"củamộtkẻđangrấtvữngvàngvàrấttrongsạchthìchứngtỏtachưathoátđượcvaicủamình.Muốnpháttriểnkhảnăngvàovai,tacần

hộiđủbađiềukiện.Mộtlàtađãtừngtrảiquachínhkhókhănấy.Hailàtaphảibiếtquansátvàhọchỏikinhnghiệmởngườikhác.Balàtacókhảnăngbuôngbỏbớtcáitôitựmãncủamìnhđểsẵnsànglàmngườibạnthânluônbiếttôntrọngvàlắngnghe.Dùtacóđủkiếnthứchaykinhnghiệmđểbiếtđượctìnhtrạngcủahọ,nhưngnếutâmtacònâmỉnănglượnggiậnhờnhaymuốntrừngphạtthìhiệuquảcũngkhôngthểxảyra.Bởiyếutốkhónhấtvẫnlàthiếusựchấpnhậnhợptáccủađốiphương.Nóichung,phảicóthươngyêulẫnhiểubiếtthìmớicứugiúpđược.

CầnnhaumộttấmlòngTrongtìnhthươngkhôngcóchỗchosựtựái.Dùngườikiacóđối

xửvớitanhưthếnàothìtacũngvẫncứugiúp,nếutathậtsựcótìnhthươngvớihọ.Tạisaotamuốnngườikiaphảilàmcáigìđóchotathìtamớichịucứugiúp,khitađãthấyrõtìnhtrạngkhốnkhócủahọvàcontimtađãrungđộngchânthành?Họđangđuốisứcvàđangrấtcầnta,chứhọkhôngthểphụcvụgìthêmchotanữa.Tahãygiữvữngniềmrungcảmchânthànhbanđầuấy,đừngđểýniệmíchkỷchenvào,đừngđểnhữnglờibàntánvôtráchnhiệmlàmkhuynhđảo.Nếuthấymìnhvẫncònđủnănglựcthìhãychiasớtchohọmộtphần.Phầnchiasớtấykhôngchỉkhiếnhọđượchồisinh,màcòngiúptâmtừtrongtađượcthoátthai.

Tacũngđừngvộinảnlòngmàbỏcuộckhithấymìnhđãhếtlòngnângđỡrồimàsaongườikiavẫnchưachịuthayđổi.Mộtsựchuyểnhóabaogiờcũnghộitụrấtnhiềuđiềukiện,khôngthểchỉdựavàomỗiphầnnângđỡcủariêngtamàkhiếnnóxảyrađược.Đólàchưaxétđếnphầnnângđỡấycómanglạigiátrịthiếtthựchaykhôngnữa.Huốngchi,nhữngđiềukiệnđểtạonênsựchuyểnhóatrongngườikiavẫnđangxảyravàmộtsốđiềukiệnkháccũngđangtrênđườngđitới.Tahãykiênnhẫnchờđợivàkhôngngừnggửichohọtháiđộnângđỡ.Biếtđâunhữngđiềukiệnsaucùngđểlàmnênsựthayđổilạichínhlàniềmtinmãnhliệtmàhọđãdồnhếtvềphíata.Tađãthươngvàmuốncứugiúpthìxinđừngrútcánhtaylại.Cuộcđờidùkhôngchỉtoànlàmùađông,nhưngmộtngọnlửahồngấmápcủatìnhthươngbaogiờcũngcầnchonhữngtráitimlạcloàisaucơnbão.

Thắplênngọnlửahồng

ẤmápcảtrờiđôngGiữacõiđờilạnhlẽoCầnnhaumộttấmlòng.

LờitácgiảEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Cáchđâymườitámnăm,tôiđãhămhởrađitìmhạnhphúcchânthật.Khiấy,ýniệmvềhạnhphúcchânthậttrongtôicònkhámơhồ,nhưngtôivẫntinchắcrằngsẽluôncónhữnggiátrịbấtbiếngiữacuộcđờiđầybiếnđộngnày.Chođếnmườinămsau,tôimớitìmthấyconđườnghạnhphúc.Vàmãiđếnbâygiờ,tôimớiđủtựtinđểchiasẻlạinhữngkhámphávàtrảinghiệmcủamìnhtừconđườngấy.Chắcchắntôisẽcòntiếptụcchiasẻđếnmọingườinhữngkinhnghiệmsâusắchơn,vìtôivẫncònđangtrênđườngkhámphá.

Maymắnlớnnhấttrongcuộchànhtrìnhlàtôiđãgặpđượcnhữngbậcthầylỗilạc.Nhờtiếpnhậnđượcnhữngchánhkiếncănbảnquantrọng,nêntôiđãkhôngrơivàonhữngcạmbẫyđángtiếcvàrútngắnđượcrấtnhiềuthờigian.Thậtra,khiđãnhậnraconđườngmộtcáchrõràng,tôivẫncònloanhquanhtìmkiếmnhữngđiềukiệnthuậnlợibênngoài,dùchúngđượcngụytrangdướinhữnghìnhthứcrấttrangnghiêmvàxứngđáng.Đócũnglàdothóiquenhướngngoạilâuđời;songlýdochínhvẫnlàchưađủđứctinnơichínhmình,nhấtlàmỗikhitrựcdiệnvớinhữngbứctườngphiềnnãoquálớn.Nhiềulầnthấtbạinặngnềtrướcnhữngbứctườngấy,tôiđãrấtmệtmỏi,chánnảnvàkhủnghoảngtrầmtrọng.

Thếnhưng,mọithứxảyrahoàntoànngoàisựsuynghĩ.Nhờrơivàotậncùngvựcthẳmkhổđaumàbảnnăngsinhtồnđộtnhiênbộcphátđếncựcđỉnhvànóđãđưatôitrởvềvớisựsống.Bấygiờ,tôirấtthèmđượcsống,chỉcầnsốngtươitỉnhbìnhthườngnhưbaosinhlinhmầunhiệmkhácmàkhôngcầnphảitranhđấuđểđạtđượcđiềugìnữacả.Tôivuivẻchấpnhậnchínhmìnhvớitấtcảnhữnggìmìnhđangcóvàcốgắngsốngthậthàihòavớimọicáthểxungquanh.Thậtkhôngngờ,ngaynhữnggiâyphútấytôiđãcảmnhậnđấttrờiđangdangrộngcánhtaychàođónmình.Tôinhậnramìnhđãbướcđithậtsự.

Tôiđãnắmđượcbíquyếtcủasựchuyểnhóalàkhôngnêndùngýchíđểápđặthaynhồinặntâmmìnhtrởthànhmộtkiểumẫutốtđẹp

nàođó,chỉcầnquansátvàthấuhiểuchúng.Thếnhưngbảnnăngđitìmchỗđứngchocáitôivẫnluônchiếmưuthếvàđánhgụcnhữngnănglựccôngphubanđầu.Tuynhiên,saunhữngthấtbạiấytôilạiđónnhậnthêmkinhnghiệmmớivềbảnchấtcủaphiềnnão.Tôiđãthựcsựhứngthúvớicôngviệckhámpháchínhmìnhvàdànhmọiưutiênchonó.Đôilúc,tôicũngkhôngthểngờrằngmìnhđãsốngsótquanhữngngàytháng"bỏrơi"sựhưởngthụ,dùđóchỉlàmộtsựquantâmhaycôngnhận.Chínhvìthếmàtôicàngtinchắcrằng,việcđưatâmthứcvượtlênnhữngcungbậccaohơnđểnhìnđúngđắnhơnvềthânphậncủamìnhvàbảnchấtcuộcsốnglàđiềuhoàntoàncóthểlàmđượcgiữacuộcsốngcóquánhiềusựchiphốinhưhiệnnay.

Dùchưachuyểnhóahếtnhữngcốtậtphiềnnão,nhưngtôiđãkhámpháđượctoànbộcơchếvậnhànhcủachúng.Quansátvàthửnghiệmquahàngtrămngườisốngxungquanh,tôicũngnhậnrakếtquảtươngtựnhau.Nhấtlàkhiđốichiếuvớituệgiáccủanhữngbậcthầythànhcôngđitrước,tôicàngtintưởnghơnvàoconđườngmìnhđangđi.Tuynhiên,tôichưabaogiờnghĩrằngnhữnggìđượcchiasẻtrongcuốnsáchnàylàcủariêngmìnhcả.Nóthậtsựlàtácphẩmđượclàmtừvôsốyếutố:nổibậtnhấtlàtinhhoavănhóaViệtNam,tuệgiácđạoPhật,nhữngkhámphácủakhoahọchiệnđạivàcảnhữngkhổđaubếtắccủabaongườithânquenhaynhữngvấnnạntrongcuộcsống.Tôichẳngquachỉlàkẻcócôngchọnlọcvàhệthốnglại,thêmchútkhámphátừnơibảnthânvàtìmrađượccáchdiễnđạtkhágầngũiđểmọingườicóthểhiểuvàứngdụngmộtcáchdễdàng.

Cuốnsáchnàytuytrìnhbàychitiếtnhữngtâmlýtừđơngiảnđếnphứctạp,nhưngnókhônghẳnlàmộtcuốnsáchtâmlýhọc.Vìnócòncóthểchữalànhnhữngvếtthươngtrongtâmhồnbạn,ngaykhibạnmởlòngrađónnhậnnó.Huốngchi,càngnắmvữngnhữngphươngpháptrongấyvàquyếttâmthựchành,thìbạncànghóagiảiđượcnhữngphiềnmuộnlớnlaohơn.Dùvậy,bạncũngđừngtinrằngkhibạnđãhiểubiếtmộtcáchtườngtậnnhữngvấnđềđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnày,thìbạnđãcóđủkhảnăngnắmđượchạnhphúcchânthật.Bạnđừngquên,bạnchỉmớicóconđườngmàthôi.Bạncầnphảihộitụrấtnhiềuđiềukiệnquantrọngkhácnữa.Ítnhất,bạnđãnghiềnngẫmđểhiểumộtcáchđúngđắnvàtintưởngvữngchắcnơiconđườngấy.Rồibạnphảicóquyếttâmmạnhmẽlàmmớicuộcđờimìnhđểdànhmọicơhộithuậnlợichonóvàsiêngnăngluyệntập.Vàđiềukhôngthểthiếulàbạncầnphảiđốiđầuvớinhững

nghịchcảnhlớnlaođểbạncócơhộiứngdụngtriệtđểnhữnggìmìnhđãhấpthụ,vàđểbạnthấyrõsựkhácbiệtgiữahiểubiếtcủatưduyvàhiểubiếtcủathựcchứng.Nhưngbạncũngđừngquálolắng.Chỉcầnbạnchínhthứcbướcđitrênconđườngấylàbạnđãnếmtrảingayhươngvịcủahạnhphúcrồi.Càngtiếnxathìhạnhphúccủabạnsẽcànglớnhơn.

Ngaycảkhibạnkhôngthểđọchếtcuốnsách,vìcónhữngquanđiểmkháxalạhoặctươngphảnvớinhậnthứchiệntạicủabạn,thìbạncũngđừngvộinghĩlànókhôngphùhợpvớimình.Khinàorảnhrỗihaycảmthấycầnthiếtthìbạncứthongthảđọclại.Mỗilầnđọc,chắcchắnbạnsẽcómộtcái"thấy"mớivềnó.Bởivìbạnvốnrấttintưởngvàbámchặtvàohiểubiếtcủamình,thìkhôngdễgìbạnmởlòngđónnhậnthêmnhữnghiểubiếtmới.Hoặccóthểvìmộtvàithànhkiếnnàođómàbạnđãtựngănmìnhkhôngthểđếnvớicuốnsáchmộtcáchtrọnvẹn.Cũngcókhibạnđãvấtnóvàomộtxóxỉnhnàođóvàquênbẵngđi.Nhưngkhivướngvàovàinghịchcảnh,hayđốidiệnvớinhữngnỗikhổniềmđautrongchínhmình,thìbạnsẽnhậnraphảnứngcủamìnhđộtnhiênkháchẳntrướcđây.Dườngnhưcómộtsứcmạnhnàođóđếngiúpbạn.Thậtra,khibạnđãtâmđắcbấtkỳđiềunàotrongcuốnsáchnày,thìnóvẫnđượclưutrữtrongchiềusâutâmthứccủabạn.Nósẽâmthầmliênkếthoạtđộngcùngvớinhữnghiểubiếtsâusắckháctrongchínhbạn.Đếnkhinàođủđiềukiệnthìnósẽlàmthànhhiệuứng.

Vìlẽđó,tôimongbạnhãyđónnhậncuốnsáchnàynhưđónnhậnmộtngườibạnđồnghành-đừngquáhyvọng,cũngđừngquáhờhững.Dĩnhiên,khôngthểnàodiễngiảihếtmọingõngáchsâukíncủatâmlýtrongcuốnsáchbénhỏnhưthếnày,nêntôihứasẽcốgắngviếttiếpkhiđiềukiệnthíchhợp,nhấtlàđượcđónnhậnthêmnhữngtrảinghiệmvàkhámpháquýbáutừcácbạn.Thậtra,nếubạncóđứctinnơinhữnghiểubiếttrongcuốnsáchnày,thìnóđãquáđủđểlàmhànhtrangchocôngtrìnhkhámpháhạnhphúcchânthậtcủabạnrồi.Đặcbiệttrongbốicảnhcáixấuđangdầnlấnátcáitốtnhưhiệnnay,nólàtácnhânrấtcầnthiếtđểkhơidậynhữnggiátrịtinhthầnđangngủquêntrongmỗichúngta.

Virginia,mùahoaanhđàonở2010MinhNiệm