กรอบความคดเชงตรรกะ

(Logical Framework) 1

พลลภ ตนจรยภรณ 2

เกรนนำา เราใชกรอบความคดเชงตรรกะหรอทเรยกกนสนๆ วา ลอกเฟรม

ซงองคกรพฒนาตางๆ ใชกนอยางกวางขวางเพอเสรมจดแขงในการออกแบบกจกรรม การดำาเนนงานและประเมนผล นอกจากนยงสามารถใชไดกบแทบทกเนอหาเพอระบเปาหมายทตองการบรรล และกำาหนดระดบความเหมาะสมของกจกรรมทวางแผนไวใหเขากบกลยทธทกวางขนและเปนกลยทธระดบสง

ในสวนของกจกรรม ลอกเฟรมจะชวยในการกำาหนดบทบาททจะตองแสดงกบผเขารวมกจกรรมทแตกตางกน และใหกำาหนดการสำาหรบการปฏบตงานทจำาเปนตองดำาเนนการอยางชดเจน นอกจากนยงสามารถใชเปนจดเนนในการอภปรายเกยวกบการปรบปรงและแกไขเปลยนแปลงกจกรรมจากประสบการณทไดรบไปพรอมๆ กบการดำาเนนงานกจกรรม1 แปลและเรยบเรยงจากคมอ “Tools for Development” ทกรมเพอการพฒนานานาชาต (Department for International Development: DFID) จดทำาขนเพอใหเจาหนาทของหนวยงานใชในการปฏบตงาน2 หวหนากลมงานวเทศสมพนธ กองแผนงาน

5.2 กรอบความคดเชงตรรกะคออะไร และชวยการทำางานไดอยางไร

กรอบความคดเชงตรรกะเปนเครองมอทจะใหคนไดมสวนรวมในกจกรรมทงายแตทรงพลง คำาถามสำาคญทวามนชวยในการพจารณาประเดนตางๆ ไดแสดงไวในกลองท 3 และถาใชอยางเหมาะสมแลว มนจะชวยใหเราสามารถ:

ไดประชามตของผมสวนไดสวนเสย จดกรอบความคด กจกรรมทเกยวของและการลงทนเพอใหไดสงทคาดหวงไว แบงปนความรบผดชอบ การสอสารกบผมสวนไดสวนเสยอยางตรงไปตรงมาและ

ชดเจน

5.3 ประโยชนทจะไดรบ หนวยงานทเปนแหลงทนใหญๆ สวนใหญใชกรอบความคดเชง

ตรรกะในการวางแผน ดำาเนนการ และประเมนผล เพราะประโยชนทไดจากกรอบความคดเชงตรรกะน เชน

ลอกเฟรมไดรวมเอาองคประกอบหลกทงหมดของกระบวนการวางแผนมาทำาใหเปนประโยคบอกเลาทชดเจน ดวยการใหภาพรวมทดงายและเปนประโยชนกบเจาหนาท นอกจากนยงทำาหนาทเปนตวชวยในการแลกเปลยนความคดเหน/มมมองแกทกคนทเกยวของ

กรอบความคดเชงตรรกะชวยใหสามารถทจะกำาหนดกจกรรมในการตอบสนองตอจดออนทมอยในการออกแบบทผานมา ชวยบนทกและเรยนรบทเรยนทไดจากการทำางาน

เรยนรวธใชไดงาย ใชไดทงการทำางานภายในองคกร เชน ใชในการออกแบบและ

ประเมน และใชกบทปรกษาททำางานกบหนวยงานซงเปนการทำางานองคกรภายนอก

ชวยในการคาดการณกระบวนการดำาเนนงานและการวางแผนกจกรรมพฒนา

ใชวางกรอบความคดในการตดตามและประเมนผลสำาหรบเปรยบเทยบผลลพธของกจกรรมทวางแผนไวกบกจกรรมทไมไดวางแผนไว

5.4 ขอจำากด แมวากรอบความคดเชงตรรกะจะมประโยชนมากเพยงใดกตาม

ยงมขอจำากดดวยเชนกน เรมตงแตการระบประเดนปญหา (การวเคราะหประเดนปญหา) ซงทำาใหเกดผลดงน:

กระบวนการวเคราะหปญหาอาจะทำาใหไดผลลพธทไมด ซงอาจทำาใหมมมองเชงลบมผลกระทบตอกระบวนการทเหลอ นอกจากนยงอาจจะทำาใหวสยทศนถกจำากดไปดวย (ดบทท 4 เรองวสยทศน เพอจดการกบปญหาน)

การเรมตนดวยการวเคราะหปญหาอาจจะขดกบวฒนธรรมขององคกร/ชมชน ทเหนวาเปนการไมเหมาะสมทจะเรมตนเปดการอภปรายดวยปญหาหรอวกฤตการณของคนอน

การเรมตนดวยการวเคราะหดวยมกจะไมใชกลยทธทเหมาะสมนกในสถานการณ / สถานททมความไมแนนอนมาก หรอไมสามารถบรรลขอตกลงในประเดนปญหาหลก

วตถประสงคทเนนหรอสนใจในประเดนใดประเดนหนงมากๆ และปจจยภายนอกทเฉพาะเจาะจงในระหวางกระบวนการออกแบบอาจจะทำาใหเกดความแขงตวไมยดหยนในการจดการแผนงาน และอาจจะยบยงความคดรเรมและกระบวนการบรหารทสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสม

กรอบความคดเชงตรรกะไมไดเปนเครองมอสำารองสำาหรบการวเคราะหทางดานเทคนค เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ไมสามารถทดแทนการใชเจาหนาททมความสามารถแบบมออาชพหรอทมประสบการณ

กรอบความคดเชงตรรกะจะประสบความสำาเรจไดตองมกระบวนการทำางานเปนทมทมผนำาทมภาวะผนำา และมทกษะในการเอออำานวยกระบวนการ ถาผนำาไมมทกษะน กระบวนการทำากรอบความคดเชงตรรกะอาจจะสะดดและใหผลเชงลบได

กระบวนการทำากรอบความคดเชงตรรกะตองการทกษะการเอออำานวยกระบวนการมาก เพราะจะตองทำาใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในกระบวนการอยางมประสทธภาพ ซงอาจจะตองใชเวลามาก

กรอบความคดเชงตรรกะมกจะถกพฒนามากๆ หลงจากมการออกแบบกจกรรมแลวมากกวาจะถกใชเปนพนฐานในการออกแบบ การใชกรอบความคดเชงตรรกะในชวงทายๆ ของกระบวนการออกแบบกจกรรมอาจจะเปนผลมาจาก:

ทมงานไมเขาใจแนวทางของกรอบความคดเชงตรรกะอยางชดเจนเพยงพอ

กรอบความคดเชงตรรกะมกจะถกมองวาเปนความตองการตามระเบยบแบบแผนมากกวาจะเปนเครองมอในการออกแบบหรอบรหารจดการ

หลกการทงหมดตามแนวทางของกรอบความคดเชงตรรกะอาจจะแปลกหรอขดกบวธคดของผมสวนไดสวนเสยบางกลม บางคนอาจจะเหนวาภาษาทใชทำาใหเขาใจยาก

5.5 การพฒนาลอกเฟรมกลองท 1 แสดงใหเหนถงประเดนสำาคญในการทำาลอกเฟรม ซง

ลอกเฟรมทดทสดจะตองสรางโดยผมสวนไดสวนเสยทกคน ทมงานแบบมสวนรวมมความสำาคญตอการทำาลอกเฟรมทด ทมงาน จะตอง“ ”ประกอบดวย ผจดการโครงการ เจาหนาททดำาเนนงาน และผมสวนไดสวนเสยหลกๆ ดวย แนวทางการประชมเชงปฏบตการสงผลดในหลายๆ กรณ ซงสอดคลองกบการประชมเชงปฎบตการทถกออกแบบใหเปนสวนหนงของการวเคราะหผมสวนไดสวนเสยและการสรางวสยทศนหรอแยกไวตางหาก และผเขาประชมหลายๆ คนทดำาเนนกจกรรมหลายๆ

กจกรรมเขารวมในการประชมเชงปฏบตการดวย แมวาตารางเวลาการจดประชมจะทบซอนกนและทำาใหการจดประชมแบบตอเนองทำาไดยากกตาม สงทจะตองทำาตอมากคอ การทำาแนวทางการทำาลอกเฟรมแบบทละขน แลวแบงเปนกลมยอย ๆ และดำาเนนการตามลำาดบขนตอน

กลองท 1: ประเดนสำาคญในการทำาลอกเฟรมลอกเฟรมเปนตารางแมททรกซแบบ 4 x 4 ทประกอบดวยลำาดบชนของวตถประสงค (โครงสรางของโครงการ) ตวชวดผลการปฏบตงานและความเสยงทสำาคญ วธการพสจนตวชวดและความสำาคญของความเสยง และสมมตฐานใสไวในแถวตง สวนแถวนอนประกอบดวย เปาประสงค วตถประสงค ผลผลต และกจกรรม

โดยหลกการแลว ลอกเฟรมควรจะมลกษณะทงายและกระชบ

เปาประสงค วตถประสงค และผลผลต จะตองมความเฉพาะเจาะจง แตใหราละเอยดทสำาคญทงหมด สวนกจกรรมควรจะแสดงรายละเอยดอยางยอ ๆ เทาทจำาเปน

ลอกเฟรมในเอกสารแผนงานหรอโครงการไมควรจะมากกวา 2 – 3 หนากระดาษ

และควรจะแยกลอกเฟรมออกจากเอกสารทงหมดของแผนงาน/โครงการ เพอใหผอานเขาใจไดอยางรวดเรวตงแตเรมตนอาน

นอกจากน (เรา) สามารถใชประโยชนจากลอกเฟรมไดในภาพรวม คอ ไมเพยงแตใชในขนการทำาขอเสนอแผนงานหรอโครงการ แตรวมถงการลงมอปฏบต และการประเมนผลซงเปนขนตอนสดทาย ดงนนลอกเฟรมจงเปนเหมอนเครองมอในการบรหารจดการขนพนฐานและเครองมอในการตดตาม

ยงกวานน ลอกเฟรมยงเปนเอกสารทมชวตคอ มการทบทวนอยางสมำาเสมอตลอดระยะเวลาทดำาเนนงานแผนงานและโครงการ

สงสำาคญกคอตองตรวจสอบความเปนเหตเปนผลกนของตารางลอกเฟรม (ดกลองท 2) ดงน:

ถาเราทำากจกรรมหนงและตงสมมตฐานถกตอง ดงนนเรากจะไดผลผลตของกจกรรม

ถาเราทำาใหเกดผลลพธไดและตงสมมตฐานถกตอง ดงนนเราบรรลวตถประสงค

ถาเราบรรลวตถประสงคและตงสมมตฐานถกตอง ดงนนเราจะบรรลเปาหมาย

กลองท 2: ตรรกะของ ถา“ ”/“และ”/“ดงนน ซงเนนความสำาคญ”ของแนวทางลอกเฟรม วตถประสงค

ตวชวด วธการพสจน สมมตฐาน

เปาหมาย วตถประสงค ผลผลต

กจกรรม ถา และ

กลองท 3: ตารางแมททรกซลอกเฟรม โครงสรางของโครงการ

ตวชวดความสำาเรจ (ด 5.6)

วธการพสจน (ดกลองท 9)

ความเสยงทสำาคญและสมมตฐาน (ดกลองท 8)

เปาประสงค วตถประสงคอยางกวางๆ มอะไรบางทกจกรรมจะชวยทำาใหบรรลวตถประสงคนน ผลกระทบในระยะยาวของแผนงาน

แสดงถงมาตรวดเชงปรมาณหรอเชงคณภาพมอะไรบาง ทจะบอกใหรวาบรรลวตถประสงคอยางกวางๆ แลว

มแหลงขอมลอะไรบางทมอยหรอสามารถใชในการวดเปาประสงค

มปจจยภายนอกอะไรบางทมความสำาคญและจำาเปนตอความยงยนของวตถประสงคในระยะยาว

วตถประสงค ผลกระทบระหวางทางทตองการใหเกดขนจากแผนงานหรอโครงการมอะไรบาง ผลประโยชนทจะเกดขนมอะไร

แสดงถงมาตรวดเชงปรมาณหรอเชงคณภาพมอะไรบาง โดยบอกใหรวาบรรลวตถประสงคไดอยางไร

มแหลงขอมลอะไรบางทมอยหรอสามารถใชในการวดการบรรลวตถประสงค

มปจจยภายนอกอะไรบางทมความสำาคญและจำาเปนถาวตถประสงคจะนำาไปสการบรรลความสำาเรจของเปาประสงค

บาง เกดขนกบใคร ความเปลยนแปลงทจะเกดขนจากแผนงานหรอโครงการมอะไรบาง แรงจงใจทสำาคญททำาใหตองดำาเนนการตามแผนงานหรอโครงการ ผลผลต ผลผลตทตองการใหเกดขนเพอใหบรรลวตถประสงค

แสดงถงชนด คณภาพ และเวลาททำาใหเกดผลผลตขน (ปรมาณ คณภาพ และเวลา)

มแหลงขอมลอะไรบางทมอยหรอสามารถใชในการพสจนความสำาเรจของผลผลต

มปจจยอะไรทอยนอกเหนอการควบคมของโครงการทอาจจะทำาใหไมสามารถสรางผลผลตใหบรรลตามวตถประสงคได

กจกรรม มกจกรรมอะไรบางทตองทำาใหสำาเรจเพอใหเกดผลผลตทตองการ

แสดงถงชนดและคณภาพ และเวลาทดำาเนนการ

มแหลงขอมลอะไรบางทมอยหรอสามารถใชในการพสจนผลสำาเรจของกจกรรม

มปจจยอะไรบางทจะเปนอปสรรคทำาใหกจกรรมไมสามารถทำาใหเกดผลผลตได

5.6 ชนดของตวชวด

ตวชวดมความสำาคญตอการวางแผนแบบลอเฟรมและการวเคราะห (กลองท 4) มตวชวดหลายชนด บางชนดกเปนตวชวดธรรมดากวาตวอนๆ ตวชวดบางตวกจดเกบงายกวา และบางตวกเปนทรบรกนอยางกวางขวาง การสรางตวชวดไดกลายมาเปนงานหลกของงานพฒนา และตวชวดเองกมาจากบทเรยนครงกอนๆ และการทำาในปจจบนกอาจจะไมใชบทเรยนทด ตวชวดทางตรงและตวชวดทางออม ตวชวดโดยตรงจะใชสำาหรบวตถประสงคทสมพนธกบการเปลยนแปลงทสงเกตเหนไดโดยตรง ซงโดยทวไปหมายถงระดบผลผลตและกจกรรมในลอกเฟรม พดงายๆ กคอ ตวชวดโดยตรงเปนการเขยนวตถประสงคเชงปฏบตการใหมซงแมนยำาและครอบคลมกวาเดม

ตวชวดโดยออมอาจจะถกใชแทนหรอเสรมตวชวดโดยตรง หรออาจจะใชในกรณทตองการบรรลวตถประสงค:

สงเกตเหนโดยตรงไมได เชน คณภาพชวต การพฒนาขององคกร หรอขดความสามารถเชงสถาบน

วดไดโดยตรงดวยคาใชจายทสงมากเทานนโดยทไมสามารถแสดงเหตผลได

วดไดโดยตรงหลงจากเวลาผานไปนานพอสมควรเกนกวาระยะเวลาของโครงการเทานน

กลองท 4: ตวชวด ตวชวดจะแสดงเหนถงผลของการปฏบตงาน และมความสำาคญอยางมากในกระบวนการวเคราะหและวางแผนดวยลอกเฟรม ดงน:

ชวยแสดงความจำาเพาะเจาะจงทเปนจรงของเปาหมาย สำาหรบการวดและตดสนใจวาวตถประสงคในแตละระดบบรรลเปาหมายหรอไม

ชวยในการตดตามผล ทบทวน และประเมนผลเบองตน เพอ

ปอนขอมลยอยกลบไปยงกระบวนการบรหารจดการการดำาเนนงานของแผนงาน/โครงการ รวมถงบทเรยนทไดรบจากการทำางาน และวางแผนสำาหรบแผนงาน/โครงการยอยๆ ทจะดำาเนนการตอไป

กระบวนการกำาหนดตวชวดจะนำาไปสความโปรงใส เปนทยอมรบและทกคนเปนเจาของวตถประสงคในภาพรวม ลอกเฟรม และแผนการทำางาน

ประเดนทตองใหความสำาคญ: คนเปนหลกการพนฐานในการกำาหนดตวชวด เพราะไมเพยงแตทำาใหเกดความเปนเจาของและความโปรงใสเทานน แตยงรวมถงประสทธภาพของตวชวดทถกเลอกดวย การกำาหนดวตถประสงคและตวชวดจงเปนโอกาสสำาคญในการทำาใหเกดการบรหารจดการแบบมสวนรวมดวย

ความหลากหลายของตวชวดแบบตางๆ แสดงใหเหนถงประสทธภาพ ความตองการในการพสจนวตถประสงคอาจหมายความถงการมงเนนไปทปรมาณหรอความงายของการใชตวชวดตางๆ ซงยากตอการพสจน แตอาจจะแสดงใหเหนถงสวนสำาคญของความเปลยนแปลงทเกดขน

ตวชวดยงนอยยงด เพราะการวดความเปลยนแปลงตองเสยคาใชจายมาก ดงนนใชตวชวดนอยตวทสดเทาทเปนไปได แตกตองมมากพอทจะครอบคลมความเปลยนแปลงทเกดขนและการตรวจสอบแบบไขว (cross-checking) ทตองการได

ตวชวดกระบวนการและผลผลต การวดความสำาเรจไมจำาเปนตองวดแตเพยงสงททำาสำาเรจ (ผลตภณฑ) เทานน แตตองวดวธการทำาใหเกดความสำาเรจ (กระบวนการ) ดวย ปจจบนงานพฒนาเนนกระบวนการทำางานมากขน นนคอวธการมความสำาคญกวาผลลพธ

ในกรณทงาน (พฒนา) นนเปนกระบวนการและเนนทขนตอน / กระบวนการทซำาๆ กน การใหความสนใจทกระบวนการจะนำาไปสการกำาหนดเปาหมายของปญหาและความตองการทดขน กระบวนการทำางานทดขน และการปรบปรงใหเกดความยงยน ในระยะแรกของภาระงานทใชกระบวนการเปนตวนำา อาจจะยงยากมากและไมเปนทปรารถนาทจะบอกถงผลผลตไดอยางแมนยำา แตผลผลตและกจกรรมอาจจะถกคดขนตงแตขนตอนแรกๆ หรอชวงปแรกๆ ดงนนผลผลตและกจกรรมทเกดขนภายหลงถอวาเกดขนจากบทเรยนทไดรบ

ตวชวดผลผลตอาจจะวดในเชงการยอมรบหรอนำาเทคโนโลยมาใชในการทำางาน เชน คมอการฝกอบรมทจดพมพและเผยแพร หรอการเพมขนของรายได โดยปกตแลวตวชวดกระบวนการเปนตวชวดเชงคณภาพและจะประเมนวธการรบหรอนำาเทคโนโลยมาใชในการทำางาน อยางนอยตวชวดบางตวกเปนอตวสย ผใชและผมสวนรวมในกระบวนการอาจจะถกขอใหรบรอง/ยนยนตวชวด แตวธการในการรบรอง/ยนยนอาจจะยงไมใชวตถประสงคเสยทงหมด

ตวชวดเชงคณภาพและเชงปรมาณ โดยทวไปแลว หลกการคณภาพ ปรมาณ และเวลา (QQT) สำาหรบการสรางตวชวดใชไดผลด แตการประยกตทคอนขางแขงตวอาจจะสงผลถงผลลพธและการเปลยนแปลงซงยากตอการแสดงจำานวนซงไมไดรบการพจารณาหรอใหคณคาอยางเหมาะสม การทไมสามารถวดความเปลยนแปลงออกมาเปนจำานวนได หรอการวเคราะหขอมลเชงคณภาพอาจจะไมตรงไปตรงมานกกไมใชเหตผลทจะใชอางเพอปฏเสธตวชวดประเภทน แตควรจะใหความสนใจและความพยายามเปนพเศษเพอคดหาตวชวดใหมแทนจะดกวา นอกจากนความสมดลของตวชวดเปนสงสำาคญและตองมทงตวชวดเชงปรมาณและเชงคณภาพ

ตวชวดเชงปรมาณอาจจะเชอมโยงถง:

ความถในการประชม จำานวนผเขาประชม อตราการเจรญเตบโต บรรยากาศ ผลผลต ราคา ความเขาใจในกจกรรมทใสเขาไป เชน เงนกยม การลงทะเบยน

เรยน เมลดพนธ การเขารบการรกษาการใหวคซนเดก การยอมรบ/ดำาเนนการของกจกรรมทเปนผลผลต เชน

เทคโนโลย คมอ จดหมายขาวหรอคมอการใชงาน ตวชวดเชงคณภาพอาจจะเชอมโยงถง:

ระดบการมสวนรวมของกลมผมสวนไดสวนเสย เงอนไข/ความพงพอใจของผมสวนไดสวนเสย/ผบรโภค การตดสนใจเชงสนทรยภาพ เชน รสนยม ลกษณะพนผว สสน

ขนาด รปราง ความสามารถทางการตลาด ความสามารถในการตดสนใจ การเปลยนแปลงเชงทศนคต การเกดขนของภาวะผนำา ความสามารถในการตรวจสอบตนเอง การพฒนาของกลมและความเปนเอกภาพ การเปลยนแปลงเชงพฤตกรรม หลกฐานเชงประจกษของประชามต

โดยทวไปแลวการวดพฤตกรรมงายกวาการวดความรสก เพราะพฤตกรรมสงเกตเหนไดงายกวา ดงนนถาวตถประสงคของงานคอการเพมความมนใจของประชาชนในการประชม ดงนนมนจงงายกวาถาจะวดดวยการสงเกตความถทเขาพดและพดอยางชดเจน

ตวชวดแบบ SMART และแบบ SPICED ตวชวดพวกนจะใชวดมมมองทแตกตางกนในการออกแบบกจกรรม เมอจำาแนกแยกแยะวตถประสงค ตวชวด SMARTER จะชวยในการจำาแนกแยกแยะวตถประสงคทดและเปนประโยชน ในทำานองเดยวกนตว

ชวด SPICED จะเปนประโยชนในเวลาทกำาลงพยายามระบถงชดของตวชวดทสอดคลองและครอบคลมกบวตถประสงค ตองไมลมวาตวชวดมหนาทมากกวาการพยายามทจะวดกจกรรมในมมมองเชงปรมาณของกจกรรม ตวชวดแบบ SMART ตวชวดแบบ SPICEDSpecific เฉพาะเจาะจง Measurable วด (ผล) ได Achievable บรรล (เปาหมาย) ได Realistic เปนจรง Time-Bound มขอบเขตของเวลา + Enjoyable สนกสนาน Rewarding มรางวลตอบแทน

Subjective เปนอตวสย Participatory มสวนรวม Indirect ทางออม Cross-Checked ตรวจสอบได Empowering เสรมอำานาจ Diverse ความหลากหลาย

ตวชวดประเดนรวม (Cross-Sector Indicators) ตวชวดประเดนรวมหรอตวชวดเชงเทคนคตองถกทำาใหสมดลดวย

กลมของตวชวดอนๆ ทมลกษณะเปนประเดนรวมของทกกลมมากกวา เชน มความสมพนธกบประเดนทางสงคม มตหญงชาย สงแวดลอม และการพฒนาศกยภาพ

ตวชวดระหวางดำาเนนการและตวชวดเชงสรป (Formative and Summative Indicators)

ตวชวดระหวางดำาเนนการกำาหนดขนโดยมกรอบเวลาทจะวดเพยงบางสวน (ระหวางททำา) หรอทงหมดของกจกรรม ซงอาจเทยบไดกบจด

เทยบเคยงทสำาคญ (Milestones) ตวชวดเชงสรปใชสำาหรบวดผลงานเมอสนสดการดำาเนนงาน

กลองท 5 และ 6 แสดงใหเหนหนทางทเปนไปไดในการทำาลอกเฟรมดวยกลมตางๆ กลองท 7 ถง 11 ใหรายการสำาหรบการตรวจสอบการพฒนาลอกเฟรม

กลองท 5: การวางแผนโครงการสำาหรบการศกษาขนพนฐานดวยลอกเฟรม ความเปนมา การปรบเปลยนเชงโครงสรางในประเทศเคนยาทำาใหเกดภาระเพมขนมากมายตอระบบการศกษาของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงการศกษาขนพนฐาน (ระดบประถมศกษา) เนองจากมสดสวนของประชากรทยากจนจำานวนมาก ทไมสามารถชำาระคาเลาเรยนและคาใชจายอนๆ ของบตรหลาน สงผลใหอตราการเขาเรยนในโรงเรยนลดลงอยางนาตกใจในชวงกลางศตวรรษท 1980

ในป 1997 กระทรวงศกษาธการไดจดทำาแผนแมบทดานการศกษาและการฝกอบรมขน เพอเปนกรอบกวางๆ ในการพฒนาภาคสวนตางๆ สำาหรบป 1998 – 2010 แตแผนแมบทนมสวนทเกยวของกบการศกษาขนพนฐานในโครงสรางของแผนปฏบตการนอยมาก

ภาระงาน วตถประสงคของกจกรรมการจดทำาแผนเพอพฒนากรอบของแผนงานใหญและแผนปฏบตการสำาหรบภาคสวนยอยๆ ในการบรณาการทรพยากรของรฐบาลทมอยและไดวางแผนไวแลวกบองคกรผบรจาค องคกรพฒนาเอกชน และชมชนตางๆ และใชเปรยบเทยบกบการจดลำาดบความสำาคญทกำาหนดไวในแผนแมบท Social Impact ไดออกแบบและเอออำานวยกจกรรมการวางแผนทใชเวลา 1 สปดาห โดยมผเขารวมกจกรรมประกอบดวยผบรหารระดบสงของกระทรวง

ศกษาธการ จำานวน 35 คน จากสวนกลางและจากภมภาค ซงรวมถงทปรกษาทางการศกษาดวย กจกรรมไดถกออกแบบใหจดการกบประเดนในการวางแผนในระดบกลยทธ เทคนค และการปฏบตการ

กระบวนการวางแผนในระยะแรกครอบคลมถงประเดนทางเทคนคทสมพนธกบการบรหารจดการการศกษาขนพนฐาน การประกนคณภาพ ตนทน และการเงน การพฒนาทรพยากรบคคล การประเมนหลกสตรและโครงสรางพนฐาน Social Impact ไดใชกระบวนการแบบมสวนรวมในกระบวนการนโดยใชลอกเฟรมเปนเครองนำาทางสำาหรบคณะทำางานกลมยอยตางๆ ในการพฒนาแผนงานในแงมมตาง ๆ ดงน:

1)วสยทศนรวมกนสำาหรบการศกษาขนพนฐานของกระทรวงศกษาธการ

2)การประเมนโอกาสและภยคกคามทมตอการศกษาขนพนฐาน 3)การกำาหนดลำาดบชนของวตถประสงคทชดเจน (ดวยลอกเฟรม

ทวๆไป) 4) ตวชวดผลงานทสามารถวดไดของแผนงานของภาคสวนยอย 5)แผนปฏบตการทแสดงรายละเอยดสำาหรบแผนงาน ซงไดแตกราย

ละเอยดของโครงสราง กรอบเวลาดำาเนนการ (timeline) และแผนผงความรบผดชอบขององคประกอบแตละแผนงาน รวมถงการบรณาการทรพยากรนำาเขาของรฐบาลเคนยาและองคกรผบรจาค

6)ความเหนชอบรวมกนในการปฏบตขนตอไปในการดำาเนนกจกรรมตามแผนงาน

ผลลพธ / ความพงพอใจของผบรโภค จากการสำารวจแบบงาย ๆ พบวาผเกยวของมความพงพอใจอยางมากกบการใชกระบวนการวางแผนดวยลอกเฟรมและผลลพธทเกดขน ไดแก วสยทศนของการศกษาขนพนฐาน โครงสรางของแผนงานทครอบคลมและเปนจรง ภาระงานของแผนงานและกำาหนดการทำางาน การจำาแนก

แยกแยะบทบาทและความรบผดชอบในการดำาเนนงานทชดเจน

กระทรวงศกษาธการเองกมความพอใจกบการบรณาการทรพยากรทจะใชในการจดการศกษาระหวางรฐบาลกบองคกรผบรจาค การไดรถงชองวางทยงมอยของความชวยเหลอทางการเงนจากภายนอกกบความเฉพาะเจาะจงของตวชวดผลงานของแผนงาน นอกจากน กระทรวงศกษาธการยงแสดงใหเหนวาไดพฒนาศกยภาพในการวางแผนและการจดการดวย แหลงขอมล: Social impact

5.7 พลวตรของลอกเฟรม ลอกเฟรมมประโยชนมากในการคดเกยวกบภาระงานทจะตอง

บรรลและวธการประเมนความเปลยนแปลง นอกจากนยงมคณคาในการปรบปรงการสอสารระหวางผเกยวของในกจกรรมตางๆ และถามการกลาวอางถงพวกเขาแลว ใครตอใครกจะรวาพวกเขากำาลงทำาอะไรอย และทำาไมจงตองทำาอยางนน

แตลอกเฟรมกมการเปลยนแปลงตลอดเวลาไมหยดนง จงมขนตอนมาตรฐานทตองดำาเนนการดงน:

คนทมหนาทในการบรหารจดการกจกรรมเฉพาะบางกจกรรมจะมอำานาจในการเปลยนแปลงวตถประสงคในระดบกจกรรมใหเหมาะสมกบลอกเฟรมทเขารบผดชอบอย

การเปลยนวตถประสงคในระดบผลผลตจะตองผานการปรกษาหารอกบผจดการหรอผรบผดชอบระดบกลางกอน แตควรจะรเรมโดยคนทรบผดชอบ

การเปลยนแปลงวตถประสงคในระดบเปาหมายตองรเรมโดยผทอยในระดบทเหนอขนไป และตองหารอกบทมงานทถกกระทบกอน

อยางไรกตาม การเปลยนแปลงมผลกระทบทงสองทางคอกระทบขนขางบนและลงขางลาง การเปลยนแปลงวตถประสงคในระดบ

กจกรรมและระดบผลผลตอาจจะกระทบตอวตถประสงคระดบเปาหมายของใครบางคน ดงนนการปรกษาหารอกบผอยในระดบตำากวาเกยวกบการเปลยนแปลงเปาหมายจะเปนประโยชนเสมอ

กลองท 6: เรยนรหลกการของลอกเฟรม ตอไปนเปนแบบฝกหดสำาหรบทมงานในการฝกอบรมท International research center เปนการฝกอบรมแบบงายๆ ระยะเวลา 2 วน สำาหรบทมงานทางวทยาศาสตรในลกษณะการทดลอง ในขณะเดยวกนกเปนการฝกอบรมททาทายอยางยงสำาหรบทมงานสนบสนน เพอชวยใหทมงานสนบสนนสามารถเชอมโยงเขากบกระบวนการทำาลอกเฟรม ผจดจงไดเลอกเอาหวขอการสรางชงชาเพอการสนทนาการของเดกๆ ใหผเขาอบรมซงไดรบการถายทอดความรเกยวกบหลกการของกระบวนการทำาลอกเฟรม โครงสรางและตรรกะภายในไดฝกปฏบต

ทมงานสนบสนน 10 ทม ไดรวมกนทำาลอกเฟรมขนโดยใชเวลา 2 ชวโมง สรป ตวชวดเชง

ประจกษตามวตถประสงค

วธการพสจน ความเสยงและสมมตฐาน

เปาหมาย:บรณาการชมชนเขากบความสขของเดกๆและผใหญ

- จำานวนครอบครวทมความเครยดลดลงรอยละ 50

- ชมชนอนๆ รบเอาแนวทางนไปดำาเนนการ

- รายงานของคลนกในหมบานและผใหคำาปรกษา - บทความในหนงสอพมพ

อตราการเกดทเพมขน

วตถประสงค: - เดกๆ รอยละ 75 - การสำารวจผใช - การ

เดกๆ สนกสนานและเลนกบเครองเลนทมอยมากมายในหมบานดวยความปลอดภย

เลนชงชาอยางนอยเดอนละ 1 ครง- เดกๆ รอยละ 90 ทเลนชงชามความสข

- การประเมนผลโดยใหเดกๆ มสวนรวม

สนทนาการทปลอดภยนำามาซงความสขและการ บรณาการของชมชน - สงอำานวยความสะดวกไมทำาใหเกดความขดแยง

ผลผลต:1. ขดความสามารถของชมชนในการบรหารจดการเพอสรางและบำารงรกษาชงชาในระยะยาว

- การประชมประจำาเดอน 6 ครงหลงการสรางชงชามสมาชกเขาประชมนอยกวา 5 คน - สมาชกเขาใหมเขามสวนรวมในกจกรรมปละ 2 คน - ชงชาไดรบการบำารงรกษาและอยในสภาพใชการไดนานกวา 5 ป

- บนทกการประชม

- บนทกการประชม

- การบำารงรกษาและบนทกการตรวจสอบประจำาป

ประชาชนเหนประโยชนของชงชา การบำารงรกษาทำาไดงาย

2. ชงชาทสรางขนอยางดและปลอดภย

- สรางชงชาเสรจและใชงานไดภายใน 12 เดอน - จำานวนครงทเกดอบตเหตเลกๆนอยๆทนอยมาก

- ใบรบรองความปลอดภยเมอการกอสรางเสรจสน - บนทกการเกดอบตเหต รอยฟกชำา บาดแผล

- ไมมพฤตกรรมการทำาลายสาธารณะสมบต- ชงชาใชการ

เทานน

- จำานวนครงในการซอมแซมชงชาเลกๆนอยๆทนอยมากเทานน

เลกๆ และการเขาพกรกษาตวในโรงพยาบาล - บนทกการบำารงรกษา

ได - เดกๆ ชอบและเลนชงชา- เดกๆ ไมทะเลาะกน

กจกรรม: 1.1 ตงคณะกรรมการชมชน

- ทมวางแผนตงขนภายใน ... - เลอกคณะกรรมการภายใน ...- การประชมประจำาเดอนในขนการวางแผนและหางบประมาณในชวงเวลานอยกวา 8 เดอน

บนทกการประชม บนทกการเขาประชม

- รกษาระดบความกระตอรอรนไวได - ประชาชนใหการสนบสนนโครงการ

1.2 ตงงบประมาณ

มงบประมาณ บญชเงนฝาก อตราเงนเฟอตำา

1.3 ระดมทน ระดมทนไดมากพอสำาหรบการสรางภายใน ...

รายรบ / ใบสำาคญรบเงน

มเงนใหระดม (รวบรวม?)

1.4 วางระบบบำารงรกษา

การหมนเวยนผปกครองทเหนดวยในการบำารงรกษาชงชาภายใน ...

การหมนเวยนรายไตรมาสทตดไวบนกระดานของหองสมดของชมชน

มผปกครองมากพอใหระบตว

2.1 การหารอกบเดกๆ

รเรมแนวคดและผนวกไวในการ

การหารอกบคนออกแบบเกยว

ออกแบบ กบแบบแปลน2.2 ออกแบบชงชา

ออกแบบภายใน ... แบบแปลนทไดรบ

2.3 ขออนมตแบบแปลน

แบบแปลนไดรบการอนมตภายใน ...

ใบอนมตทไดรบ สทธในการอนมต

2.4 ตงคณะกรรมการกอสราง

เปดประมลภายใน ... สญญากอสรางอนมตภายใน ...

เอกสารตางๆ ชางกอสรางทด ไมมการประทวงหยดงาน

2.5 สรางชงชา

ดำาเนนการเสรจสนภายใน ...

เอกสารตางๆ

2.6 ทดสอบชงชา

ทำาการทดสอบโดยผกอสรางภายใน ...

รายงานดวยวาจา

2.7 ตรวจสอบความปลอดภยเมอสรางชงชาเสรจแลว

ตรวจสอบภายใน ...

ใบรบรองทไดรบ ไมมอบตเหตอนๆ

2.8 สำารวจความคดเหนของผใชและประเมนผลโดยใหเดกๆแบบมสวนรวมกบ

ทำาการสำารวจภายใน ...

รายงานผลการสำารวจทตดไวทหองสมดของชมชน

แหลงขอมล: CIDT, University of Wolverhampton

กลองท 7: รายการตรวจสอบสำาหรบชองวตถประสงคของลอกเฟรม เพอตรวจสอบชองท 1 ของลอกเฟรม:

1. วตถประสงคใหคำาตอบสำาหรบ: เปาประสงค ทำาไมตองมเปาประสงคทยงใหญ จดมงหมาย ทำาไม ผลผลต คออะไร กจกรรม อยางไร

2. ตรรกะทตงไวใชไดหรอไม ตรรกะในแนวนอนในชองท 1:

ดงนน

ถา

วตถประสงคมความสำาคญ/จำาเปนและเพยงพอหรอไม 3. ขอบเขตของแผนงานหรอโครงการอยทไหน 4. มจดมงหมายเพยงอยางเดยวเทานนหรอ 5. จดมงหมายหางไกลจากผลผลตหรอไม

เปนจดมงหมายทประเมนไดหรอไม มความเปนเหตเปนผลดพอหรอไม ?

6. เราไดใหความสนใจกบวตถประสงคเชงกระบวนการมากพอๆ กบวตถประสงคเชงผลผลตหรอไม

7. ผลผลตและกจกรรมถกเชอมโยงระหวางกนหรอไม

แหลงขอมล: CIDT, University of Wolverhampton

กลองท 8: รายการตรวจสอบสำาหรบความเสยงและสมมตฐาน เพอตรวจสอบชองท 4 ของลอกเฟรม:

1. ไดระบ/จำาแนกแจกแจงความเสยงทงหมดทมแลวหรอยง: วเคราะหผมสวนไดสวนเสยหรอยง ใชตนไมแหงปญหาและอนๆ ในการวเคราะหหรอไม

2. ความเสยงทพบมความเฉพาะเจาะจงหรอเปนความเสยงทวๆ ไป 3. เปนความเสยง/สมมตฐานในระดบทเหมาะสมหรอไม 4. ตรรกะทตงไวใชไดหรอไม

เชอมโยงตรรกะระหวางชองท 1 กบชองท 4 ดวยเสนทะแยงมม

ดงนน ถา และ

ตรรกะมความสำาคญ/จำาเปนและเพยงพอหรอไม 5. จะจดการกบความเสยงไดทไหน และมการจดการหรอไม

จะเปลยนความเสยงใหเปนกจกรรมและผลผลตได ณ จดไหนทมความเปนไปได เชน ยายไปไวในชองท 1

6. เงอนไขเบองตนมอะไรบาง 7. ควรจะทำากจกรรมตอไปหรอไมแมวาจะยงมสมมตฐาน/ความเสยง

ทหลงเหลออย

แหลงขอมล: CIDT, University of Wolverhampton

กลองท 9: รายการตรวจสอบสำาหรบตวชวดและวธการพสจน เพอตรวจสอบชองท 2 และชองท 3 ของลอกเฟรม:

1. ตวชวดเปนแบบ QQT หรอไม (ปรมาณ คณภาพ และเวลา)2. ตวชวดและวธพสจน:

ตรงประเดน เปนเหตเปนผล

เชอถอได วดได / พสจนได คมคากบตนทนทใชไป / ไดสดสวนระหวางคาใชจายกบผลผลต

หรอไม 3. ตวชวดมความสำาคญ/จำาเปนและเพยงพอหรอไม

แสดงองคประกอบของความสมพนธเชอมโยงในรปสามเหลยมหรอไม

4. ตวชวดมความผนแปรมาพอหรอไม มตวชวดทเปน: ตวชวดผลผลตและกระบวนการ ตวชวดโดยตรงและโดยออม ตวชวดเชงกอรป เชงสรปยอ และอนๆ ตวชวดแบบตดขวาง

5. ใครเปนคนกำาหนดตวชวด และจะใหใครเปนเจาของตวชวด 6. ใชวธการเกบรวบรวมขอมล / วธการพสจนเปนอยางไร

มวธการอยแลว ตองจดทำาขนใหมรวมไวในแผนงานหรอโครงการหรอไม

7. ตองมการวดเพอสรางฐานขอมลไวกอนหรอไม

แหลงขอมล: CIDT, University of Wolverhampton

เกยวกบ DFID กรมเพอการพฒนานานาชาต (Department for International Development: DFID) เปนหนวยงานรฐบาลสหราชอาณาจกร กอตงในป ๒๕๔๐ มเจาหนาทประมาณ ๒,๗๐๐ คน ปฏบตงานในลอนดอน คลไบรดตะวนออก และทตางๆ ทวโลก (๒๘ ประเทศ ทงในแอฟรกา เอเซย และตะวนออกกลาง) มหนาทดำาเนนการเพอยตความยากจนขนรนแรงใหหมด