BỘ CÔNG THƯƠNG

TRUNG TÂM THÔNG TIN CÔNG NGHIỆP VÀ THƯƠNG MẠI

BÁO CÁO

TÌNH HÌNH THỊ TRƯỜNG LOGISTICS TRUNG QUỐC

Năm 2019

THUỘC NHIỆM VỤ

“Xây dựng Hệ thống cung cấp, kết nối thông tin, dữ liệu logistics giai đoạn 2017-2020”

Hà Nội, 2019

MỤC LỤC

1. Quy mô, tốc độ tăng trưởng và các yếu tố thúc đẩy tăng trưởng của thị trường logistics Trung Quốc:................................................................................2

2. Các điểm nhấn trong năm 2019......................................................................6

2.1. Trung Quốc đặt mục tiêu thành lập 30 trung tâm logistics quốc gia vào năm 2020 và tăng lên thành 150 trung tâm vào năm 2025................................6

2.2. Áp lực cải tiến logistics đô thị (urban logistics) của Trung Quốc............7

2.3. Trung Quốc đẩy mạnh logistics xanh.......................................................8

2.4. Trung Quốc phát triển vận tải đa phương thức........................................9

2.5. Các hãng hàng không giá rẻ (LCC) của Trung Quốc tăng tốc mở rộng trên thị trường quốc tế.......................................................................................10

2.6. Thị trường kho hàng thông minh ngày càng phát triển tại Trung Quốc11

2.7. Ngành chuyển phát nhanh của Trung Quốc đã chuyển tổng cộng 60 tỷ bưu kiện vào năm 2019......................................................................................12

2.8. Logistics chuỗi lạnh phát triển nhanh tại Trung Quốc..........................13

2.9. Ngành logistics thông minh sẽ phát triển rất nhanh tại Trung quốc....14

3. Dự báo năm 2020:..........................................................................................14

1

NỘI DUNG BÁO CÁO

1. Quy mô, tốc độ tăng trưởng và các yếu tố thúc đẩy tăng trưởng của thị trường logistics Trung Quốc:

Cùng với sự phát triển nhanh của kinh tế Trung Quốc trong một thập kỷ qua, Trung Quốc cũng thuộc nhóm các thị trường logistics tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới.

Theo số liệu của Statista1, thị trường dịch vụ logistics bên thứ 3 (3PL) của Trung Quốc đạt doanh thu khoảng hơn 200 tỷ USD vào năm 2018 so với 251 tỷ USD của khu vực Bắc Mỹ (gồm Mỹ, Canada và Mexico).

Hãng nghiên cứu thị trường Technovio dự báo sẽ tăng trưởng gần 7%/năm trong giai đoạn 2018-2022.

Chuỗi giá trị tiêu biểu của ngành dịch vụ logistics tại Trung Quốc bao gồm các dịch vụ như kho bãi, vận chuyển, giao nhận hàng hóa và hợp nhất hàng hóa, dịch vụ quản lý chuỗi cung ứng như mua sắm, quản lý hàng tồn kho, đóng gói và các dịch vụ giá trị gia tăng khác và giao cho khách hàng cuối, dịch vụ quản lý tài sản thế chấp và dịch vụ quản lý container.

Có những yếu tố khác nhau góp phần vào thành công nói trên của Trung Quốc trong lĩnh vực logistics:

Một mặt, dân số đông nhất thế giới của Trung Quốc tạo ra nhu cầu rất lớn về cơ sở hạ tầng và dịch vụ logistics, bao gồm cả giao thông vận tải. Trung Quốc có những lợi thế cạnh tranh trên thị trường logistics toàn cầu với sự phát triển của nguồn nhân lực, vốn tri thức, hệ thống kinh tế, công nghệ thông tin, chính sách và quy định.. Động lực chính của tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc cũng đang chuyển từ chiều rộng sang chiều sâu, với những đột phá về công nghệ, nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng và đổi mới.

Chính phủ và doanh nghiệp Trung Quốc đã xây dựng và triển khai các kế hoạch nâng cao giá trị gia tăng tại thị trường Trung Quốc, với việc từng bước tăng thị phần của các doanh nghiệp logistics Trung Quốc trong các chuỗi cung ứng,

1 https://www.statista.com/statistics/254875/third-party-logistics-revenue-size-by-region/

2

nhờ khả năng đổi mới công nghệ một cách độc lập, bảo vệ bằng sáng chế và áp dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ, lĩnh vực logistics sẽ có nhiều triển vọng để tiếp tục mở rộng. Những đột phá trong đường sắt tốc độ cao, xe điện, thông tin liên lạc 5G và thương mại điện tử xuyên biên giới sẽ là động lực chính, là chìa khóa để “thay đổi cuộc chơi”, đặc biệt là trong lĩnh vực giao thông, năng lượng, viễn thông và Internet of Things.

Sáng kiến Vành đai và Con đường và Đường sắt Trung Quốc mặc dù rất tốn kém nhưng đã mang đến những cơ hội mới để hiện thực hóa sự kết nối và liên thông của các loại cơ sở hạ tầng, điều này sẽ dẫn đến chi phí vận chuyển thấp hơn và giao dịch quốc tế suôn sẻ hơn.

Bằng cách đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng và triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), nhằm khắc phục " tắc nghẽn logistics ", Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới không chỉ trong thị trường logistics mà còn cung cấp cho các quốc gia khác các công nghệ giải pháp logistics.

Ảnh: Hội chợ triển lãm logistics quốc tế Con đường Tơ lụa (Silk Road) lần thứ 6 của Trung Quốc được tổ chức tại Lianyungang, phía đông tỉnh Giang Tô của Trung Quốc, ngày 10 tháng 9 năm 2019. / Ảnh VCG

3

Các chương trình "Made in China" và “Created in China" cũng góp phần đa dạng hóa và nâng cao chất lượng dịch vụ logistics của Trung Quốc. Các ngành công nghiệp truyền thống trong quá trình tái cấu trúc cần tối ưu hóa các hoạt động của họ thông qua việc chọn lọc, tích hợp và nâng cấp chuỗi công nghiệp trong lĩnh vực logistics.

Thông qua việc tích hợp chuỗi vận chuyển, chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị và đồng bộ hóa dòng sản phẩm, dòng thông tin và dòng vốn, Chính phủ Trung Quốc thúc đẩy các doanh nghiệp để giảm chi phí xuất khẩu cố định và tăng khả năng đưa ra các phản ứng nhanh nhẹn cho thay đổi trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Thương mại quốc tế mở rộng, đầu tư nước ngoài gia tăng và hệ thống logistics được tăng cường đã giúp Trung Quốc có vai trò lớn hơn trong thương mại và phân công lao động toàn cầu.

Ví dụ, sự tăng trưởng trong lĩnh vực ô tô, với khoảng 30 triệu xe khách và thương mại mỗi năm đang thúc đẩy ngành vận chuyển đường bộ của nước này phát triển nóng trong những năm gần đây.

Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu vận chuyển và dịch vụ logistics cho các nhà máy sản xuất linh kiện và lắp ráp, các tổ hợp vận chuyển đa phương thức và logistics phức tạp đã hình thành và phổ biến hơn tại Trung Quốc.

Các OEM quốc tế đã thiết lập mức độ toàn cầu hóa cao về mặt sản xuất chủ yếu do nhu cầu đa dạng hóa về mặt địa lý, để tránh khủng hoảng sản xuất thông qua việc mở rộng hoặc hợp tác. Sản xuất chủ yếu tập trung ở sáu khu vực, cụ thể là Thượng Hải, Quảng Châu, Trường Xuân và Bắc Kinh trên bờ biển, nội địa Vũ Hán, Thành Đô và thủ đô Tứ Xuyên ở phía Tây Trung Quốc. Trong thập kỷ vừa qua và cho đến trước khi chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc khiến một số chuỗi cung ứng bị gián đoạn, nhiều nhà sản xuất từ Đức và Hoa Kỳ đã mở rộng mạng lưới sản xuất của họ ở Trung Quốc, đặc biệt là ở khu vực phía tây và phía nam. Khoảng cách giao hàng giữa các nhà máy của nhà cung cấp linh kiện đã tăng đáng kể (lên tới 2000 km). Các nhà cung cấp dịch vụ logistics đang cải thiện năng lực và tính linh hoạt, cũng như tính đúng giờ, để có thể đáp ứng các yêu cầu đúng giờ (JIT) và chỉ theo trình tự (JIS) của các công ty sản xuất ô tô, dẫn đến cạnh tranh gia tăng trong thị trường.

4

Về cơ bản, ngành công nghiệp dịch vụ logistics tại Trung Quốc hiện vẫn dễ gia nhập hơn so với các nền kinh tế phát triển trước như Hoa Kỳ hay EU. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp trong phân khúc vận tải đường bộ nơi các công ty có xu hướng cạnh tranh về giá.

Ngoài ra, các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cũng đang có nhiều cơ hội trong phân khúc các dịch vụ logistics tiên tiến như quản lý chuỗi cung ứng, quản lý hàng tồn kho, tư vấn logistics và phân tích dữ liệu vẫn chưa được phát triển với phần lớn các nhà cung cấp dịch vụ logistics không có khả năng cung cấp dịch vụ quản lý chuỗi cung ứng đầy đủ. Thống kê sơ bộ cho thấy các nhà cung cấp dịch vụ 3PL ở Trung Quốc vẫn tạo ra khoảng 85% thu nhập của họ từ các dịch vụ logistics giá trị gia tăng thấp trong khi các dịch vụ giá trị gia tăng như thông tin và dịch vụ tài chính chỉ chiếm khoảng 15% thu nhập của họ.

Đô thị hóa và thương mại điện tử

Với tiêu dùng ngày càng tăng ở cả thành thị và nông thôn, nhu cầu về các dịch vụ logistics chuyên biệt xử lý các mặt hàng quan trọng và nhạy cảm với thời gian như đồ dễ hỏng, hải sản và hoa quả tươi sẽ tiếp tục phát triển.

Gia tăng thương mại điện tử

Thương mại điện tử phát triển nhanh chóng tại Trung Quốc thúc đẩy nhu cầu về dịch vụ logistics trong các lĩnh vực như quản lý hàng tồn kho và dịch vụ chuyển phát nhanh. Ngoại trừ các công ty thương mại điện tử lớn nhất, hầu hết các công ty sẽ không đầu tư và xây dựng hệ thống logistics của riêng họ.

Do đó, nhu cầu về dịch vụ 3PL dự kiến sẽ tăng đáng kể, đặc biệt là ở các thành phố hạng 3 đến 6- nơi nhu cầu về dịch vụ logistics ngày càng tăng.

Bên cạnh những thành tựu trên, ngành logistics của Trung Quốc cũng còn một số hạn chế, thách thức

Cơ sở hạ tầng chưa đầy đủ: Mặc dù đã có sự cải tiến vượt bậc trong những năm gần đây nhưng nhìn chung nhiều nhà kho ở Trung Quốc hoạt động với các thiết bị lỗi thời và nhiều thiết bị tu sửa dạng cháp vá. Cơ sở hạ tầng đường bộ ở

5

Trung Quốc hiện chưa có sự kết nối hiệu quả với nhiều trung tâm logistics, gây khó khăn cho việc thành lập các hoạt động logistics đa phương thức tiên tiến.

Thiếu chuyên gia logistics

Sự phát triển của ngành dịch vụ logistics tại Trung Quốc tiếp tục tụt hậu so với nhiều nước phát triển khác vì số lượng hạn chế các chuyên gia được đào tạo cao có sẵn trong ngành. Việc thiếu các chuyên gia logistics có kinh nghiệm làm hạn chế tốc độ phát triển của ngành.

Vấn đề pháp lý

Ngành dịch vụ logistics được quản lý bởi Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Đường sắt và Bộ Thương mại, và các tỉnh, thành phố khác nhau cũng có thể có sự giải thích về chính sách quốc gia. Sự khác biệt về chính sách giữa các cơ quan chính phủ đòi hỏi các nhà cung cấp dịch vụ logistics phải sử dụng các nguồn lực quản lý và quản lý bổ sung. Do đó, sự gián đoạn quy định có thể hạn chế tốc độ phát triển của ngành dịch vụ logistics Trung Quốc.

2. Các điểm nhấn trong năm 20192.1. Trung Quốc đặt mục tiêu thành lập 30 trung tâm logistics quốc gia

vào năm 2020 và tăng lên thành 150 trung tâm vào năm 2025.

Theo kế hoạch tổng thể do hai cơ quan này công bố, 127 thành phố đủ điều kiện đã được chọn để thành lập sáu loại trung tâm, bao gồm cảng nội địa, cảng hàng hóa, sân bay, cảng định hướng dịch vụ, thương mại và cảng định hướng thương mại và cảng biên giới đất liền.

Các trung tâm logistics sẽ được khuyến khích áp dụng tự động hóa, bao gồm tự động hóa các cảng, phát triển kho thông minh, sử dụng máy bay không người lái và các công nghệ khác để tăng hiệu quả logistics.

Hợp tác quốc tế cũng sẽ được thiết lập để kết nối các trung tâm logistics toàn cầu quan trọng, như các trung tâm tập trung vào năng lượng và tài nguyên thiên nhiên, cơ sở sản xuất và trung tâm thương mại. Các trung tâm logistics quốc

6

gia của Trung Quốc sẽ sử dụng các dịch vụ tàu chở hàng tuyến Trung Quốc-châu Âu, các tuyến đường biển và hàng không.

Các thành phố được chú ý bao gồm Bắc Kinh, Thượng Hải, Thiên Tân, Nam Kinh, Thâm Quyến và Phúc Châu.

Ngoài ra, theo kế hoạch, tỷ lệ tổng chi phí logistics trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP) sẽ giảm xuống 12% vào năm 2035.

2.2. Áp lực cải tiến logistics đô thị (urban logistics) của Trung Quốc

Với dân số đô thị liên tục tăng khoảng 15 triệu người mỗi năm, 58,52% công dân Trung Quốc hiện đang sống ở các thành phố (tăng từ 36,22% vào năm 2000).

Tiêu dùng tăng đã được thúc đẩy sự tăng trưởng nhanh chóng của thương mại điện tử, với mức tăng trưởng 60% hàng năm (CAGR) trong 7 năm qua. Sự phát triển này đã tạo ra sự bùng nổ cho các công ty logistics tại Trung Quốc, với hoạt động chuyển phát nhanh tăng từ 9 tỷ chuyến hàng năm 2013 lên khoảng 40 tỷ vào năm 2018. Tuy nhiên, điều này này dẫn đến mang đến nhiều thách thức cho cả giao thông trong thành phố cũng như môi trường.

Đổi mới, sáng tạo được cho sẽ là những động lực đột phá cho lĩnh vực logistics tại Trung Quốc và thương mại giữa Trung Quốc với các nước phương tây khi thương mại điện tử và đô thị hóa phát triển mạnh.

Các yêu cầu về tốc độ giao hàng nhanh đang tăng lên. Một báo cáo gần đây của Forrester Research cho thấy gần sáu trong số 10 người dùng Internet ở Bắc Mỹ ở độ tuổi 16-27 cho biết việc giao hàng trong cùng ngày sẽ khiến họ trung thành hơn với một thương hiệu bán lẻ. Điều này có nghĩa là thương mại điện tử giữa Trung Quốc với các nước Bắc Mỹ sẽ cần đến một lực lượng giao hàng chuyên nghiệp xuyên lục địa và đáp ứng dược cả các quy định của hai phía.

Năng lực cạnh tranh của các công ty Trung Quốc giao hàng trong ngày được tăng cường đáng kể không chỉ nhờ lợi thế của lao động năng động, chi phí thấp mà còn do những sáng tạo về công nghệ và mô hình quản lý của khu vực này

7

trong những năm gần đây. Trung Quốc có hơn 35.000 công ty giao hàng với đội ngũ nhân sự hùng hậu trong ngành này.

Các mô hình kinh doanh mới phổ biến ở Trung Quốc - trung tâm lợi nhuận logistics, các công ty công nghiệp và trực tuyến ngoại tuyến - không phổ biến ở phương Tây. Ở Trung Quốc, phần lớn sự thay đổi được thúc đẩy bởi sự tăng trưởng trong thương mại điện tử và đô thị hóa. Các doanh nghiệp ở Trung Quốc đang thực hiện cách tiếp cận mới tập trung vào việc xây dựng tính linh hoạt và các dịch vụ mới thông qua quyền truy cập vào tài nguyên (thuộc sở hữu hoặc thuê ngoài), từ đó sử dụng hiệu quả hơn các nguồn lực cho ngành.

2.3. Trung Quốc đẩy mạnh logistics xanh

Sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp logistics của Trung Quốc đã làm cho dịch vụ giao hàng hàng ngày trở nên nhanh hơn và rẻ hơn. Khoảng 40 tỷ bưu kiện được giao mỗi năm tại Trung Quốc đưa nước và nước này đã 4 năm liên tiếp đứng đầu thế giới về số lượng bưu kiện được vận chuyển. 40 tỷ bưu kiện cần khoảng 8 tỷ phong bì nhựa và một cuộn băng keo khổng lồ, điều này chứng tỏ là mối lo ngại ngày càng tăng đối với ô nhiễm môi trường.

Vấn đề ô nhiễm bao bì bưu kiện đã thu hút sự chú ý từ các cơ quan quản lý và là một trong những chủ đề chính trong các diễn đàn bảo vệ môi trường của Trung Quốc gần đây. Xanh hóa hoạt động logistics là hết sức cần thiết để cải thiện cơ bản về chất lượng môi trường và về cơ bản xây dựng một Trung Quốc tươi đẹp vào năm 2035 (Beautiful China by 2035).

Cục Bưu chính Nhà nước (SPB) và chín cơ quan chính phủ khác đã ban hành các hướng dẫn yêu cầu hơn 50% số lượng bao bì bên ngoài phải là loại có thể phân hủy sinh học, 90% số lô hàng sử dụng hóa đơn điện tử và số lượng bao bì cho bưu kiện giảm 10% vào năm 2020.

Nhiều thành phố đã tham gia vào chiến dịch tái chế chất thải bao bì bằng phần thưởng. Trong Ngày Độc thân năm ngoái (ngày 11 tháng 11), 13 triệu hộp các tông đã được tái chế trong 5.000 trạm tái chế của Alibaba đặt tại 200 thành phố. Theo số liệu chính thức, khối lượng chuyển phát nhanh bưu kiện ở Trung Quốc đạt 50,5 tỷ vào năm ngoái, tăng 25,8% so với năm trước

8

Tỉnh Chiết Giang, một tỉnh ven biển phía đông của Trung Quốc sẽ đi đầu trong việc "xanh hơn" trong lĩnh vực logistics.

Chiết Giang, được biết đến với các doanh nghiệp tư nhân và là nhà của tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ Alibaba, nên thúc đẩy các tiêu chuẩn đóng gói kinh tế chống lại việc đóng gói quá mức.

Các vật liệu đóng gói thân thiện với môi trường được sử dụng nhiều hơn trong những năm qua. Một số thành phố ở Chiết Giang đã hoan nghênh ý tưởng "không cần giấy tờ" với các dịch vụ giao hàng của họ

2.4. Trung Quốc phát triển vận tải đa phương thức

Chính phủ Trung Quốc đã có kế hoạch tập trung nguồn lực tài chính đáng kể để giải quyết các thách thức chính và các nút thắt lớn đối mặt với vận tải hàng hóa đa phương thức.

Trong 20 năm qua, Trung Quốc đã xây dựng mạng lưới đường sắt cao tốc lớn nhất thế giới, sẽ đạt 30.000km trong năm nay và đang tiếp tục mở rộng toàn bộ mạng lưới đường sắt để đạt 150.000km vào năm tới. Kể từ giữa những năm 1980, Trung Quốc đã xây dựng một mạng lưới đường cao tốc quốc gia dài 142.500km, vượt qua mạng lưới đường cao tốc liên bang của Hoa Kỳ vào năm 2011 là lớn nhất thế giới. Trung Quốc cũng có mạng lưới đường thủy lớn nhất thế giới, với khoảng 125.000km kênh và sông có thể điều hướng được.

Mặc dù đầu tư vào đường sắt và đường thủy đã được quan tâm hơn, 76% hàng hóa ở Trung Quốc di chuyển bằng đường bộ, trong khi vận chuyển đường bộ gây phát thải ra môi trường nhiều hơn so với sử dụng đường sắt hoặc nước.

Một trở ngại lớn cho việc chuyển hàng hóa từ đường bộ sang đường sắt và đường thủy là thiếu các trung tâm vận chuyển hàng hóa hiệu quả để tạo điều kiện vận chuyển liên phương thức liền mạch giữa đường biển và đường sắt, đường thủy và đường sắt, và đường sắt và đường bộ. Ngoài ra, các quy tắc và tài liệu vận hành không được tiêu chuẩn hóa, trong khi các rào cản thể chế cản trở giao tiếp giữa ba chế độ, bị trầm trọng hơn do thiếu các khuyến khích để làm việc giữa các chế độ.

9

Một vấn đề khác là thông tin về vận tải đa phương bị phân tán và không được chia sẻ giữa các bên liên quan khác nhau như chủ hàng, nhà cung cấp dịch vụ logistics, giao nhận vận tải, quản lý cơ sở hạ tầng và nhà điều hành.

Kế hoạch năm năm lần thứ 13 về phát triển kinh tế và xã hội (2016-2020) của Trung Quốc kêu gọi tăng tốc phát triển giao thông đa phương thức và xây dựng các trung tâm vận tải hàng hóa đa phương. Kế hoạch phát triển logistics trung hạn 2014-2020, được công bố bởi Hội đồng Nhà nước Trung Quốc cũng nhấn mạnh vận tải đa phương thức là một trong những lĩnh vực quan trọng nhất để phát triển logistics. Chính quyền các địa phương đã tăng tốc đầu tư vào các trung tâm vận chuyển hàng hóa đa phương thức và các công viên logistics. Năm 2015, Hội đồng Nhà nước và Bộ Giao thông Vận tải Trung Quốc đã cùng nhau khởi động một dự án trình diễn thí điểm đa phương thức quốc gia, trong đó cung cấp hỗ trợ và khuyến khích tài chính cho 16 chương trình vận tải đa phương thức được lựa chọn trên cả nước.

Là một phần của các sáng kiến Vành đai kinh tế Vành đai và Con đường và Sông Dương Tử, Trung Quốc đã xác định một số hành lang vận chuyển hàng hóa và logistics quốc gia và quốc tế. Tuy nhiên, các kế hoạch này còn ở giai đoạn sơ khởi, và theo các chuyên gia logistics, các kế hoạch đầu tư và phát triển chi tiết cần được tạo ra dựa trên đánh giá cơ sở hạ tầng hiện có, khảo sát chi tiết về dòng hàng hóa và hiểu rõ hơn về các trở ngại chính về chính sách, quy định, cơ sở hạ tầng và hoạt động. Ngoài ra, các hành lang vận chuyển hàng hóa mới cần hỗ trợ một hệ thống vận chuyển và logistics xanh và hiệu quả hơn.

2.5. Các hãng hàng không giá rẻ (LCC) của Trung Quốc tăng tốc mở rộng trên thị trường quốc tế

Trong năm năm qua, số lượng hành khách quốc tế do các hãng hàng không Trung Quốc vận chuyển đã tăng hơn gấp đôi và số lượng các hãng hàng không Trung Quốc khai thác các dịch vụ quốc tế đã tăng từ 12 lên 30. Năm 2018 lưu lượng hành khách quốc tế của hãng hàng không Trung Quốc tăng 15% (không bao gồm Hồng Kông , Macau và Đài Loan), vượt xa mức tăng trưởng nội địa 11%.

10

Trong khi tất cả các hãng hàng không dịch vụ đầy đủ lớn của Trung Quốc đã theo đuổi việc mở rộng quốc tế nhanh chóng, LCC Trung Quốc đã được mở rộng với tốc độ thậm chí còn nhanh hơn. Năm 2018 sức chứa ghế quốc tế LCC của Trung Quốc tăng khoảng 25%.

Hiện tại có 11 LCC của Trung Quốc, Tám trong số này hiện đang hoạt động trên thị trường quốc tế, nhưng chỉ có Spring có thị trường quốc tế đáng kể.

Spring là LCC lớn nhất và lâu đời nhất của Trung Quốc và hiện chiếm 18% công suất LCC quốc tế tại Trung Quốc (dựa trên dữ liệu của CAPA và OAG trong tuần bắt đầu từ 22 tháng 7 năm 2019). Với sự bao gồm của chi nhánh Nhật Bản của Spring, hoạt động năm tuyến từ Nhật Bản đến Trung Quốc, cổ phần của Spring, gần 20%.

Không có LCC Trung Quốc nào khác có hơn 3% tổng công suất LCC quốc tế của Trung Quốc. Năm trong số tám LCC có ít hơn 1% thị phần.

Trung Quốc rất muốn phát triển phân khúc quốc tế cho các LCC.

Trong năm năm qua, các hãng hàng không đầy đủ dịch vụ của Trung Quốc đã có thể thu hẹp khoảng cách với các hãng hàng không đầy đủ dịch vụ nước ngoài và vượt qua các đối thủ nước ngoài. Có một mong muốn để nhân rộng thành tích này với LCC.

Chính phủ Trung Quốc đã đưa ra các chính sách mới trong năm 2013 để thúc đẩy LCC tại thị trường nội địa, đặc biệt là ở các thành phố nông thôn thứ cấp hoặc đại học, cần kích thích giá vé thấp để phát triển. LCC hiện đang được khuyến khích mở rộng ra thị trường quốc tế khi công dân Trung Quốc ngày càng đi ra nước ngoài.

Vì lưu lượng ra bên ngoài chiếm lĩnh thị trường quốc tế Trung Quốc, các hãng hàng không Trung Quốc thường có vị trí tốt hơn để phát triển cùng với thị trường so với các hãng hàng không nước ngoài. Với các LCC hiện chiếm một tỷ lệ tương đối lớn (khoảng 15%) và đang tăng trưởng của thị trường quốc tế Trung Quốc, có một mong muốn tự nhiên là phát triển các LCC địa phương để đảm bảo rằng họ chiếm được phần lớn nhất trong tăng trưởng trong tương lai.

11

2.6. Thị trường kho hàng thông minh ngày càng phát triển tại Trung Quốc

Trong những năm gần đây, thị trường kho thông minh đã bùng nổ ở Trung Quốc. Trung Quốc có thị trường logistics lớn nhất thế giới với tổng giá trị thị trường là 252,8 nghìn tỷ nhân dân tệ (CNY). Quản lý kho là một phần quan trọng của ngành logistics hiện đại và cũng là phần quan trọng nhất trong nhiều hoạt động hàng ngày của các công ty, nhưng hầu hết trong số họ vẫn gặp khó khăn bởi hiệu quả thấp và chi phí cao của kho truyền thống. Do đó, tối ưu hóa kho bãi là nhiệm vụ của nhiều công ty Trung Quốc và kho thông minh đã được coi là giải pháp tốt nhất.

Là một phần quan trọng của logistics hiện đại, kho thông minh giúp doanh nghiệp tự động lưu trữ và quản lý hàng hóa, tiết kiệm chi phí và cải thiện việc sử dụng không gian kho.

Hình 1: Quy mô thị trường (tỷ nhân dân tệ) và tốc độ tăng trưởng (%) của thị trường kho thông minh của Trung Quốc

Nguồn: daxueconsulting.com

2.7. Ngành chuyển phát nhanh của Trung Quốc đã chuyển tổng cộng 60 tỷ bưu kiện vào năm 2019.

12

Theo Cục Bưu chính Nhà nước Trung Quốc (SPB), số lượng gói chuyển phát nhanh trên đầu người đã vượt quá 42 gói/người trong năm nay.

Feng Lihu, phát ngôn viên của SPB cho biết, thị trường chuyển phát nhanh của Trung Quốc đã mở rộng liên tục trong những năm gần đây, với 20.000 doanh nghiệp chuyển phát nhanh và hơn 3 triệu nhân viên.

Hơn 30.000 cửa hàng chuyển phát nhanh đã được thiết lập tại các thị trấn trên cả nước.

2.8. Logistics chuỗi lạnh phát triển nhanh tại Trung Quốc

Do thu nhập và mức sống ngày càng tăng, người tiêu dùng Trung Quốc cũng có các tiêu chuẩn cao hơn đối với các sản phẩm thực phẩm an toàn và tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, có một mối lo ngại ngày càng tăng đối với an toàn thực phẩm và dược phẩm, đặc biệt là với lĩnh vực thương mại điện tử sản phẩm tươi có sự tăng trưởng rất lớn. Logistics chuỗi lạnh tạo thành nền tảng để cung cấp các sản phẩm dễ hỏng, như trái cây và rau quả tươi, thịt, sữa, các sản phẩm nuôi trồng thủy sản, hoa tươi; các sản phẩm y tế, như thuốc, chất tái tạo và vắc-xin có nhiệt độ, độ ẩm nghiêm ngặt và các yêu cầu môi trường khác.

Thị trường logistics chuỗi lạnh Trung Quốc trị giá 29,6 tỷ RMB vào năm 2018 với mức tăng 18,8% so với một năm trước đó. Ngành công nghiệp chuỗi lạnh ở Trung Quốc dự kiến sẽ được định giá 60 tỷ USD vào năm 2020, với vận tải, kho lạnh và các dịch vụ khác chiếm thị phần lần lượt 40%, 30% và 30%. Ngành sẽ tiếp tục mở rộng lên 522,5 tỷ RMB vào năm 2025 với mức tăng trưởng trung bình năm dự kiến là 8,5% trong giai đoạn 2018 đến 2025.

Nhu cầu mạnh mẽ cho logistics chuỗi lạnh chủ yếu đến từ năm sản phẩm nông nghiệp bao gồm thịt, thủy sản, thực phẩm đông lạnh nhanh, trái cây và rau quả và các sản phẩm từ sữa, trong đó chuỗi lạnh cho trái cây và rau là phân khúc có quy mô lớn nhất; nhu cầu đối với các sản phẩm thủy sản cũng tăng nhanh. Hơn nữa, chuỗi lạnh cho y học đang thu thập động lực, đặc biệt là vắc-xin, sản phẩm máu và thuốc thử chẩn đoán.

Cạnh tranh trong logistics chuỗi lạnh:

13

Hầu hết các nhà cung cấp dịch vụ đều tham gia vào cả hoạt động kho lạnh và vận chuyển chuỗi lạnh, như Xianyi Holding, Swire Cold Chain Logistics và ZM Logistics. Không chỉ có khả năng lưu trữ lạnh khổng lồ mà khả năng vận chuyển của chúng còn khá cạnh tranh.

Phân khúc kho lạnh: Thị trường kho lạnh Trung Quốc nằm rải rác với tỷ lệ tập trung thấp và thuộc tính khu vực mạnh. Năm 2018, 10 nhà khai thác kho lạnh hàng đầu có tổng công suất lưu trữ lạnh là 30,89 triệu tấn, chiếm khoảng 21,0% thị phần và các công ty tiêu biểu như Chuỗi cung ứng Xianyi, Logistics chuỗi lạnh Swire và China Merchants Americold, tất cả đều tự hào mạng lưới kho lạnh trên khắp Trung Quốc.

Tuy nhiên, nhìn chung thị trường vẫn còn trong giai đoạn bắt đầu và cũng rất phân mảnh. Một số rào cản lớn trong thị trường này bao gồm việc truy xuất nguồn gốc, khả năng kiểm soát nhiệt độ, chi phí nhiên liệu, và ‘sự phá vỡ của chuỗi lạnh vì quyền sở hữu các giai đoạn khác nhau của chuỗi lạnh, như kho bãi, vận tải mặt đất, vận tải hàng không, sân bay, phân phối, v.v., rất phân tán. Việc thiếu kiểm soát quy trình từ đầu đến cuối tiêu chuẩn gây ra sai lầm trong quản lý trên diện rộng trong các quy trình logistics.

2.9. Ngành logistics thông minh sẽ phát triển rất nhanh tại Trung quốc

Theo báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường Business Wire, Logistics thông minh là một hình thức logistics phát triển dựa trên việc sử dụng công nghệ Internet vạn vật (IoT) để thu thập, xử lý, quản lý và phân tích dữ liệu để quyết định hướng hành động tốt nhất. Dữ liệu được sử dụng để xác định phương thức vận chuyển, giao hàng, đóng gói và tải hàng có lợi nhất hoặc ít tốn kém nhất.

Logistics thông minh đã trở thành một ngành công nghiệp cốt lõi ở các nước phát triển và là một trong những lý do chính tại sao Trung Quốc đang theo đuổi sự phát triển của logistics thông minh. Từ năm 2016 đến nay, các hệ thống logistics truyền thống bắt đầu quá trình chuyển đổi dài hạn thành các hình thức hiện tại của họ. Theo dự báo của các chuyên gia, việc chuyển đổi logistics thông minh của Trung Quốc sẽ tiếp tục mạnh mẽ trong thời gian tới.

3. Dự báo năm 2020:

14

Trong bối cảnh thương mại quốc tế nói chung và quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn chưa chắc chắn được cải thiện, ngành logistics ở Trung Quốc buộc sẽ phải lựa chọn hướng nâng cao năng lực cạnh tranh cho mình bằng các công nghệ mới. Ví dụ, máy bay không người lái, robot, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn đang được sử dụng ở Trung Quốc để xây dựng các tổ hợp logistics tự động tiên tiến nhất. Các công ty Trung Quốc trước đây được coi là nhà cung cấp dịch vụ logistics đơn lẻ, đơn thuần giờ đây đang từng bước tận dụng được sức mạnh của trí tuệ nhân tạo và các nhóm dữ liệu lớn theo quyền riêng của họ.

Với những thành công lớn về 5G, Chính phủ Trung Quốc nỗ lực hỗ trợ Internet vạn vật, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn để xây dựng cho nền tảng hiện đại hóa logistics của Trung Quốc và cũng góp phần nâng cấp chuỗi công nghiệp logistics thế giới. Năm 2020, ngành công nghiệp logistics Trung Quốc sẽ được hưởng lợi từ giá trị gia tăng cao và cải thiện năng lực cạnh tranh tổng thể của mình nhờ những bước tiến lớn về công nghệ.

Ngoài ra, với những chính sách mới về khuyến khích đầu tư nước ngoài và đa dạng hóa thị trường, ngành công nghiệp logistics của Trung Quốc sẽ vẫn tiếp tục hội nhập vào thương mại toàn cầu, bằng cách giảm chi phí logistics quốc tế và nâng cao hiệu quả giao dịch xuyên biên giới. Khi Trung Quốc thiết lập một hệ thống logistics toàn cầu xung quanh mình và củng cố lợi thế của mình, họ có cơ sở để vươn lên tốp đầu đầu thế giới về logistics.

Tăng trưởng của tiêu dùng nội địa cũng là một yếu tố chính cho sự tăng trưởng của thị trường 3PL trong tất cả các phân khúc dịch vụ hậu cần và vận tải ở Trung Quốc. Những nỗ lực cải thiện cơ sở hạ tầng ở phía bắc và phía tây Trung Quốc sẽ mang lại hiệu quả hoạt động tốt hơn trong vận chuyển và hậu cần. Thị trường 3PL ở Trung Quốc vẫn đang trong xu hướng tăng lên và sự hỗ trợ của chính phủ sẽ còn tăng lên với việc công bố kế hoạch năm năm lần thứ 13 tập trung vào phát triển thị trường 3PL.

Sáng kiến Vành đai và Con đường Trung Quốc sẽ thúc đẩy đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng dịch vụ logistics, đặc biệt là hệ thống đường sắt giữa châu Âu và Trung Quốc. Các hiệp định thương mại và phát triển cơ sở hạ tầng dọc theo hành lang Sáng kiến Vành đai và Con đường sẽ thúc đẩy đáng kể nhiều hoạt động

15

thương mại giữa các quốc gia, và đến lượt nó, thúc đẩy nhu cầu về dịch vụ logistics.

16