Photos provided by BirdLife International and Viet NaturePhotos provided by BirdLife International and Viet Nature

Li ch t cc Dch v H sinh thi ti

Khu t ngp nc Thi Thy, Vit Nam

B Mi trng Nht Bn

T chc Bo tn Chim quc t, vn phng Tokyo

Trung tm Bo tn Thin nhin Vita ch : Phng 202, 18T2, ng L Vn Lng, Qun Thanh Xun, H Ni, Vit NamEmail: admin@thiennhienviet.org.vnin thoi: +84-4-62781380 www.thiennhienviet.org.vn

Khu t ngp nc Thi Thy

Thng tin chungKhu t ngp nc Thi Thy l mt trong nhng im c tm quan trng v a dng sinh hc ca chu th sng Hng v c xc nh l Vng chim quan trng (IBA)*. V mt a l, huyn Thi Thy c 16 km ng b bin, pha nam gii hn bi sng Tr L v pha bc gii hn bi sng Thi Bnh, phn trung tm chia ct bi sng Dim H, chy theo hng Ty-ng. IBA c tng din tch 6.981 ha t ngp nc ven bin. V pha bc ca sng Thi Bnh l vng t ngp nc nui trng hi sn theo hnh thc qung canh. V pha ty c din tch nh l cnh ng mui v pha nam l vng nui trng thy sn ko di ti sng Tr L. Vng t ngp nc v ang mang li rt nhiu li ch cho cc loi ng vt hoang d v ngi dn a phng.Do khu vc c xc nh l vng chim quan trong c tm quan trng ton cu v a dng sinh hc v gi tr dch v ca h sinh thi, B Ti nguyn v Mi trng (MONRE) khi ng mt d n nhm thit lp cc khu bo tn t ngp nc mi ti Thi Thy, Thi Bnh v Tha Thin Hu m bo lng ghp cng tc bo tn t ngp nc vo sinh cnh lin kt rng ln hn.

*Cc vng IBA c xc nh theo cc tiu ch quc t c cng nhn, do cc i tc ca BirdLife v nhng chuyn gia p dng xc nh, bao gm cc loi b e da ton cu v khu vc, loi c vng phn b hp, cc loi phn b hn hp trong cc qun x sinh vt v tp hp cc loi chim c tm quan trng ton cu.

Jan Sasse for TEEB

Tm quan trng v a dng sinhhc v cc dch v h sinh thiCc dch v h sinh thi chnh l li ch m con ngi nhn c t cc h sinh thi p ng cho cc nhu cu cuc sng nh cung cp thc n, iu ha ngun nc v kh hu, che chn khi c thin tai. Mt s tin trnh chc nng, sinh thi v mi trng, chng hn nh hnh thnh t v chu k dinh dng, cng c kh nng cung cp dch v ca mt h sinh thi m kt qu l 'hng ha' c nh gi bi ngi dn. Chng ti cng nh gi chng theo cch tru tng: s tip xc vi thin nhin c th ng gp vo tri nghim v tinh thn, gi tr thng ngon gii tr v c bit l c tc ng tch cc n sc khe lu di v hnh phc ca con ngi. Nh vy, cc li ch v kinh t, sc khe v x hi m chng ta c c t cc dch v h sinh thi rt quan trng cho sc khe con ngi.Khu t ngp nc Thi Thy cng cung cp nhiu li ch cho cng ng a phng ang sinh sng nm x gn khu vc IBA. Rng ngp mn ang bo v ngi dn a phng khi c thin tai v gp phn iu ha kh hu ton cu. t ngp nc cng cung cp chc nng lc nc. Ngoi ra, cc loi ng vt hoang d cng c hng li t vng t ngp nc nh: l mi trng sng ca cc loi chim di c v bn a, cc loi ch nhi, cc loi cn trng v cc loi ng thc vt thy sinh, v.v Trong , c nhiu loi chim nc ang b e da trn ton cu nh R m tha (Rt nguy cp), C m tha (Nguy cp) v Vt u en (Rt nguy cp).

Cc dch v h sinh thi ch yu ti Khu t ngp nc Thi Thy

Bn s dng t khu t ngp nc Thi Thy

Bi ngp triu

Rng ngp mn

Nui trng thy sn

Sn xut mui

3,766

1,754

1,411

50

Mc ch s dng DT (ha)

Tng 6,981

iu ha kh hu Khu t ngp nc gp phn iu ha kh hu ton cu thng qua vic lu tr carbon. cp a phng, nc n ha kh hu bng cch hp thu nhit vo ban ngy v ta nhit vo ban m.

Gim nguy c thin taiRng ngp mn c kh nng gim thiu

sc tn ph ca thin tai nh bo hoc l lt i vi khu vc ven bin.Nhng nghin cu trc y Vit Nam cng ch ra rng tc ng ca bo ln h thng k v cc x ven bin cng gim ng k nh s can thip ca rng ngp mn.

Sn phm canh tc 20% din tch khu vc IBA hin ang c s dng cho mc ch nui trng cc loi thy sn nh tm, c v rong bin trong cc m nui trng. Ngao c nui trn cc bi ngp triu.Mui cng c sn xut ti a phng t ngun nc bin; tuy nhin, s lng lao ng ang ngy cng gim dn do gp nhiu kh khn trong thng mi.Rng ngp mn cng cung cp mt lng mt ong thng qua hot ng nui ong phc v tiu dng trong gia nh.

Khai thc ngun li t thin nhin Mt trong nhng hot ng kinh t ch yu Thi Thy l nh bt c, ngi dn a phng sng da vo ngun li c vng t ngp nc v khu vc bin xung quanh. Ngoi ra ngi dn cng thu lm ngao, s t vng bi ngp triu.

Du lch sinh thi Hot ng du lch sinh thi nh xem chim v thm quan bi ngp triu cha c pht trin ti Thi Thy nhng c nhiu tim nng thu ht khch du lch. Du lch sinh thi c s qun l hiu qu c th mang li nhiu li ch khng ch cho du khch m c th l mt ngun thu nhp cho ngi dn a phng.

Lc nc Bi ngp triu thc hin lc nc thng qua hot ng ca cc loi sinh vt sng nh ngao, to v vi khun trong bn. Rng ngp mn cng c chc nng x l rc thi v ng vai tr then cht trong vic duy tr cht lng nc bin.

nh gi cc dch v h sinh thi

Hng li bn vng gn gi cho th h tng lai

Hnh ng v qun l bo tn ph hp gip gim thiu p lc ln vng t ngp nc v duy tr tnh trng h sinh thi tt ti y. Cc h sinh thi lnh mnh mang li nhiu li ch bn vng cho cuc sng ca con ngi.

Ci thin Hnhng v Qun l

Bo tn

Gim p lc lnt ngp nc

Nng cao Li cht t ngp nc

t ngp nctrong Tnh trng

Tt

Li ch thc: 333,225 t VND/nm ($ 15 triu/nm)V 1.343,801 t VND ($ 60 triu) gi tr chc nng lu tr carbon

Khu t ngp nc Thi Thy cung cp nhiu dch v h sinh thi. Gi tr kinh t ca mt phn cc dch v ny c c tnh thng qua mt phng php nh gi nhanh.

Khai thc ngun li t nhin 49,782 t VND/ nm ($2,2 triu/nm)

T gi: 22.300 VND/USD

nh bt c ti huyn Thi Thy 30,477 t VND/nm ($1,4 triu/nm)1Thu lm ngao s bi ngp triu 19,305 t VND/nm ($0,9 triu/nm)

Be

ne

fit

nghaGi tr ca cc dch v h sinh thi Thi Thy c c tnh da trn d liu sn c v iu tra phng vn n gin. Do ch mt s dch v ch yu c la chn iu tra, c tnh ny mang tnh ti thiu v cn thn trng khi din gii.

Cc gi tr kinh t ch l c tnh v cn thn trng khi s dng v quy m iu tra hn ch; Cc dch v nh nh ngun li t mt ong v rong bin cha c cp n;Chc nng lc nc khng c tnh do kh o lng, mc d ng vai tr quan trng trong vic thanh lc nc bin; Cc dch v c bn nh a dng sinh hc v hnh thnh t khng c cp trong nh gi v khng th o lng bng gi tr tin t;Gi tr tin t s thay i hng nm ty theo tnh hnh th trng;Khng th chc chn rng gi tr c tnh s c duy tr mc tng t trong tng lai v kho st khng tnh n s bn vng trong s dng ti nguyn.

Mc d vy, khu t ngp nc Thi Thy v ang cung cp nhiu li ch, mt s trong c th c c tnh bng gi tr kinh t.

Cc mi e da Nhng hot ng di y c coi l cc mi de da ln i vi khu t ngp nc. tn dng trit li ch t khu vc ny, cn c s theo di v gim st cc hot ng ny theo phng php bn vng v lu di.- nh bt c bng in: dn n tnh trng khai thc cn kit ngun ti nguyn c;- nhim nc thi cng nghip v nng nghip: nhim nc gy nh hng xu ti sc khe con ngi v e da s tn ti ca cc loi ng thc vt.

1. Ngun li t bin, ca sng v rng ngp mn cung cp c c tnh l 25%, da vo nhng nghin cu trc y (Samonte-Tan, 2007).

2. Do quy m ly mu nui trng thy sn hn ch, mc tin cy ca kt qu khng cao, v cn c ci thin bng nhng nghin cu chuyn su c quy m iu tra rng hn.

3. Trong nhng tnh ton kinh t khc, chi ph nhn cng trong gia nh khng c tnh tm hiu li ch thc ca cc dch v h sinh thi. Tuy nhin, chi ph nhn cng trong gia nh cho sn xut mui cha c tr ra v hu ht ngi lao ng l ngi cao tui hoc khng c ngh nghip khc.

4. Gi tr ny c c tnh da trn kt qu nghin cu do Lin on Ch thp quc t v Hi Trng li lim thc hin, c cng b trong bo co c tn: Nghin cu tnh hung: Trng rng ngp mn Vit Nam: nh gi tc ng v li ch chi ph .

5. Khng c gi c th cho carbon v mc gi trn th trng kh dao ng. iu tra ny s dng gi ca chng ch Plan Vivo ($31,69 MgC, 2016). y l gi ngi mua s tr cho cc gi tr carbon t m hnh chng ch Plan Vivo, trong trng hp khng c d n trao i carbon no c pht trin Thi Thy.

iu ha kh hu 1.343,801 t VND/nm ($60,3 triu)Li ch iu ha kh hu ton cu t d lng carbon lu tr khu t ngp nc l 1.343,801 t VND/nm ($60,3 triu). y l gi tr mt ln, khng phi gi tr thng nin.5

Gim thiu nguy c thin tai23,526 t VND/nm ($1,1 triu/nm)Chc nng bo v ca rng ngp mn 23,526 t VND/nm ($1,1 triu/nm)4

Ngun li t canh tc259,917 t VND/nm ($11,7 triu/nm)C v Tm t m hnh nui trng thy sn bn t nhin 12,888 t VND/nm 56,28 triu VND/ha/nm ($0,6 triu/nm - $2.524/ha/nm)2C t m hnh nui trng thy sn chuyn canh 199,242 t VND/nm - 168,54 triu VND/ha/nm ($8,9 triu/nm - $7.558/ha/nm)2Thu hoch ngao t khu nui ngao bi ngp triu 42,979 t VND/nm ($1.9 triu /nm)Sn xut mui 4,807 t VND/nm ($0,2 triu/nm)3

Phng php o lng Dch v h sinh thi

V sao cn nh gi dch v h sinh thiMc d h sinh thi c tm quan trng ln, cc dch v h sinh thi thng xuyn b nh gi thp trong nhng phn tch kinh t thng thng v trong qu trnh ra quyt nh. Kt qu nh gi gip con ngi nhn ra vai tr ca cc dch v h sinh thi, t c cch s dng khu t ngp nc hp l hn, nh hot ng nng nghip v nh bt c bn vng. Ngoi ra, kt qu ny cng t tin cho vic xy dng chnh sch ph hp nhm mc tiu xut nhng phng n qun l v s dng t c tc ng tch cc v hiu qu hn cho bo tn, sinh k bn vng v xa i gim ngho.

Vng IBA (Vng chim quan trng) c la c h n n h g i nhanh. Thng tin c bn v cc nghin cu sn c cng c thu thp xc nh phm vi v i tng hng li.

Xc nh a im da trn tm quan trng v a dng sinh hc v nhng mi e ha tim tng;

Tm hiu bi cnh chnh tr;Xc nh cc bn lin quan;Xc nh sinh cnh, dch v v

i tng hng li.

Chun b S b & nh gi nhanh

La chn dch v nh gi ph hp;

La chn phng php nh gi ph hp vi mi loi hnh dch v.

La chn phng php

Thu thp/ i chiu d liu trn thc a

Thu thp d liu

Phn tch d liuTruyn ti thng ip

Phn tch v a rathng tin

Nghin cu c trin khai thng qua phng php nh gi l lun nhanh, c n gin ha v ci tin t mt b cng c hng dn c tn TESSA B cng c nh gi Dch v h sinh thi trn thc a (Toolkit for Ecosystem Service Site-based Assessment). Trong , quy trnh o lng tng bc mang tnh then cht (Thng tin chi tit ti: http://tessa.tools/). c tnh mt cch nhanh chng v n gin gi tr ca cc dch v h sinh thi, nhng nghin cu sn c c tn dng trit , km theo nhng bui phng vn ngn cung cp thm thng tin cn thit.

iu tra ny xc nh bn dch v h sinh thi v phng thc nh gi tng ng vi mi dch v nh sau:- Khai thc ngun li t nhin; - Sn phm canh tc ;- Gim thiu nguy c thin tai; - iu ha kh hu ton cu.

D liu c thu thp t nhng nghin cu c v iu tra phng vn n gin. Nhm tm hiu thm cc dch v cn thiu v thu thp thm thng tin a chiu, nhm nghin cu t chc hi tho vi s tham gia ca i din cc bn lin quan ti a phng.

D l iu thu thp c trong qu trnh iu tra c phn tch cng vi nhng d liu c trong bo co trc . Ring dch v iu ha kh hu v ngn nga thin tai c nghin cu ti ch.