LOJ436Lojistik Yönetimi

Ders - VII

Yrd. Doç. Dr. A. Özgür KARAGÜLLEArş. Grv. Gültekin ALTUNTAŞ

Taşıma, lojistiğin operasyonel alanı olarak, mamul, hammadde mallar ve/veya hizmetlerin fiziksel olarak hareketini, bir noktadan başka bir noktaya taşınmasını kapsar.

Taşıma, lojistik faaliyetleri içindeki önemi ve ölçülebilir maliyetleri sebebiyle tüm işletmelerde yönetsel önem arz etmektedir.

Taşımacılığın İşlevleri

◦ Ürün hareketliliği

Hangi ürün (malzeme, parça, monte edilecek birim, yarı mamul, mamul) olursa olsun, üretimin bir sonraki aşamasına veya son kullanıcıya sevk edilmek durumundadır.

Kaynakların geçici veya kalıcı olarak kullanımını gerektirir.

Taşımacılığın ana amacı, bir ürünün bir noktadan teslimat noktasına ulaşıncaya kadar geçen sürede sarf edilen geçici, finansal ve çevresel kaynakların minimum düzeyde tutulmasıdır.

◦ Ürün depolama

Geçici olarak araç üzeride depolama bir depoda depolamaktan daha ucuza gelebilir.

Depoda yer olmayabilir.

İstanbul – Antalya taşıması yapılırken daha acil bir ihtiyaç üzerine taşıma Samsun’a kaydırılabilir.

Taşımacılığın İlkeleri

◦ Ölçek Ekonomisi

Taşıması yapılacak ürün miktarı arttıkça taşınan ürün başına maliyet düşer.

Genellikle, demir ve deniz yolu ile büyük miktarlarda taşımanın birim başına maliyeti kara ve hava yolu ile yapılandan ucuzdur.

◦ Uzaklık Ekonomisi

Taşıma yapılacak uzaklık arttıkça taşınan ürün başına düşen maliyet azalır.

Örneğin, 800 km’lik bir uzaklığa taşımak, iki kere 400’er km’lik uzaklığa taşıma maliyetlerinde ucuza gelecektir.

Üretici,

Müşteri,

Taşıyıcı,

Hükümet,

Kamu

Hükümet

Kamu

İşletmenin kendi bünyesinde araç filosu bulundurması

Taşımacılık konusunda uzman şirketlerle uzun süreli anlaşma yapılması (Kontrat Taşıma)

Taşıma hizmeti sağlayan çeşitli lojistik işletmelerinden alınan farklı hizmetlerden yararlanılması

Karayolu◦ En yaygın kullanılan taşıma türüdür.◦ Oldukça esnektir.◦ Yükleme ve boşaltma işlemleri kolaylıkla yapılabilir.◦ Tarifeli yüklemeler sıkça yapılabilir.◦ Kapıdan kapıya hizmet verilebilir.◦ Sevkiyat süreleri kısadır.◦ Taşıma maliyeti yüksektir.◦ Kötü hava koşullarından kolaylıkla etkilenir.◦ Trafikten ve çevresel faktörlerden etkilenir.◦ Günümüzde rekabetin en yoğun yaşandığı nakliye

türüdür.

Denizyolu◦ Uluslararası anlamda en yaygın kullanılan taşıma türüdür.◦ Taşıma modları arasında en düşük maliyetli ve güvenli

olanıdır.◦ Çok büyük miktardaki ürünler (kuru yük, likit ve gaz,

ekonomik değeri az ürünler, hammaddeler) ve konteynır ile taşınabilir ürünler denizyolu ile taşınır.

◦ Havayoluna göre 22, karayoluna göre 7, demiryoluna göre 3,5 kat daha ucuzdur.

◦ Dünyada en çok tercih edilen ulaşım şeklidir.◦ Dünya ticaretinin % 92’si deniz yolu ile yapılmaktadır.

Havayolu◦ En temel tercih edilme sebebi hız faktörüdür.◦ Bunun yanında birim taşıma maliyetleri, diğer taşıma

türlerine nazaran oldukça yüksektir.◦ 500 kilometreden daha uzak mesafeler için elverişlidir.◦ Fakat havayolu nakliyesinin sağladığı hız avantajı aynı

zamanda depolama maliyetlerini azaltıcı bir etken olarak düşünülebilir.

◦ Dünyada taşınan toplam kargonun tonaj olarak sadece % 2’si havayolu taşımacılığı ile gerçekleştirilmiştir.

◦ Diğer yandan, havayolu ile taşımaların dolar olarak değeri toplam kargonun dolar olarak değeri içinde %33’lük paya ulaşmıştır.

Demiryolu◦ Demiryolu taşımacılığı düşük değerli, ağır ve hacimli

yükler için yüksek maliyetlere katlanılmadan yapılabilecek bir taşıma türüdür.

◦ Yüksek ilk yatırım ve bakım maliyetleri yüzünden genellikle devlet tarafından işletilmektedir.

◦ Özellikle uzun mesafeli kara taşımacılığında çok büyük maliyet avantajları sağlamaktadır.

◦ Projeler karayolunun tamamlayıcı özelliği göz önüne alınarak hazırlanır.

Boru Hattı◦ Demiryolunda olduğu gibi bu taşıma türünde de ilk

yatırım maliyeti yüksektir.◦ Genellikle ham petrol, doğalgaz gibi likit ya da gaz

halinde olan ürünler taşınmaktadır.◦ Güvenilir olması ve çok yüksek miktarda ürün taşıma

imkânı vermesi büyük avantaj sağlar.◦ Fakat esnekliği son derece düşüktür.

Nehir (İç Su) Yolu◦ Avrupa’da çok yaygın ve sık olarak kullanılmasına karşın,

ülkemizde henüz emekleme aşamasındadır.◦ Özel taşıma araçlarına ihtiyaç duyulmakta olup, araç

kapasiteleri genelde suyun derinliğine göre değişmektedir.

◦ Ülkemiz akarsularının yüksek debi oranına sahip olması ve coğrafi sebeplerden dolayı taşıma yapacak yeterliliğe sahip olmamasından dolayı ülkemizde verimli şekilde faydalanmak çok fazla mümkün değildir.

Taşıma

TürüMaliyet

Ulaştırma Hızı

Hizmet Verilen

Yer Sayısı

Çeşitli Malları

Kullanma Becerisi

Tarifeli Yüklemlerin Sıklığı

Tarife Uygulama Güvenliği

Karayolu Yüksek Hızlı Çok Geniş Yüksek Yüksek Yüksek

Denizyolu Çok Düşük Yavaş Sınırlı Çok Yüksek Çok Düşük Orta

Havayolu Çok Yüksek Çok Hızlı Geniş Sınırlı Yüksek Yüksek

Demiryolu Düşük Yavaş Sınırlı Yüksek Düşük Yüksek

Nehir yolu Düşük Yavaş Sınırlı Yüksek Düşük Orta

Boru Hattı Düşük Yavaş Çok Sınırlı Çok Sınırlı Orta Yüksek

Unimodal Taşımacılık

◦ Tek bir taşıma türü◦ Tek / çok sayıda taşıyıcı

Multimodal Taşımacılık

◦ Birden fazla taşıma türü◦ Farklı taşıma üniteleri / araçları

İntermodal Taşımacılık

◦ Kapıdan kapıya taşımacılık◦ En az iki taşıma türü ◦ Tek yükleme ile ve aynı taşıma birimi içinde ürünlerin ellenmeden,

birden çok taşıma yöntemleri ile taşınması

Kombine Taşımacılık

◦ Tek bir taşıma birimi◦ Yeniden yükleme yok◦ En az iki taşıma yöntemi (kara+demiryolu veya kara+denizyolu gibi)

kullanılarak taşınması

Taşımacılığı Etkileyen Temel Unsurlar

◦ Uzaklık Uzaklık arttıkça fiyat artar.

◦ Hacim Yükleme miktarı arttıkça birim başına fiyat düşer.

◦ Yoğunluk Yoğunluk arttıkça birim başına fiyat düşer.

◦ İstiflenebilirlik Farklı biçimler farklı taşıma alanları gerektirir.

◦ Elleçlenebilirlik Taşıma için farklı elleçleme donanımı gerekebilir.

◦ Sorumluluk Sigorta?

◦ Pazar Faktörleri

Değişken Maliyet

Sabit Maliyet

Birleşik Maliyet◦ İlgili üretim sürecinin doğası gereği birlikte üretilmesi

gerekli ürün ve hizmetlerin üretimi sırasında oluşan maliyetlerdir.

Ortak Maliyet◦ Birden fazla ürünün üretim sürecinde yer alan ancak

üretilen ürün ve hizmete doğrudan atfedilemeyen maliyetlerdir.

Hizmet Maliyeti Stratejisi◦ Maliyet + Kâr Stratejisi◦ Değeri düşük eşya, yoğun rekabet ortamı

Hizmet Değeri Stratejisi◦ Eşyaların değeri farklı

(1 Tonluk Elektronik Eşya = 1 Tonluk Kömür?!)◦ Gecelik taşıma◦ Değeri yüksek eşya, rekabet düşük

Birleşik Strateji◦ Çoğu işletme ilk iki stratejiyi birleştirir.