LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO W LATACH … · „Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego w latach 1768–1864. Od konfederacji barskiej do powstania styczniowego

SZKOŁA PODSTAWOWA / ETAP REJONOWY

15 GRUDNIA 2016

KOD …………............

Imię i nazwisko: .........................................................................................................................

Szkoła: ........................................................................................................................................

Klasa: ..........................................................................................................................................

Liczba uzyskanych punktów

..............................................

OGÓLNOPOLSKI KONKURS HISTORYCZNY

IM. MAJORA MARKA GAJEWSKIEGO

LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO

W LATACH 1768–1864. OD KONFEDERACJI BARSKIEJ DO POWSTANIA STYCZNIOWEGO –

ZA WOLNOŚĆ WASZĄ I NASZĄ.

SZKOŁA PODSTAWOWA

Ogólnopolski Konkurs Historyczny im. majora Marka Gajewskiego

„Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego w latach 1768–1864. Od konfederacji barskiej do powstania styczniowego – za wolność Waszą i Naszą”.


1

Zadanie 1. (0–1)

Komitet organizacyjny budowy pomnika zawiązał się w 1815 roku.

Zgodę na jego budowę wydał car Aleksander I. Przedstawienie

księcia dosiadającego wierzchowca wzorowane jest na pomniku

jednego z cesarzy rzymskich.

Pomnik usytuowany jest przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie.

Źródło: http://www.wilanow-palac.pl/elementarz_sluzby_wojskowej_XVIII_wieku.html

Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Pomnik upamiętnia

A. Piotra Wysockiego.

B. Tadeusza Kościuszkę.

C. Józefa Poniatowskiego.

D. Ignacego Prądzyńskiego.

Zadanie 2. (0–3)

Rozstrzygnij, które z podanych informacji dotyczących Legionów Polskich we Włoszech są

prawdziwe, a które fałszywe. Wstaw znak X we właściwe rubryki tabeli.

Prawda Fałsz

1. Legiony Polskie powstały na terenie Republiki Lombardzkiej.

2. Trójkolorowe kokardy noszone przez legionistów nawiązywały do symboli

rewolucji francuskiej.

3. W 1809 roku brygady Legionów Polskich odparły atak wojsk austriackich

w bitwie pod Raszynem.

Zadanie 3. (0–2)

Uporządkuj chronologicznie wydarzenia. Wpisz w prostokąty przyporządkowane im litery.

A. Wkroczenie do Warszawy wojsk rosyjskich cara Aleksandra I.

B. Rzeź Pragi dokonana przez wojska rosyjskie dowodzone przez Aleksandra Suworowa.

C. Obrona warszawskiej Woli przed wojskami rosyjskimi dowodzonymi przez Iwana Paskiewicza.

→ →

http://193.187.64.80/image.php/4500/57_jozef_poniatowski_pomnik_bertel_thorvaldsen.jpg




2

Zadanie 4. (0–6)

Tablica genealogiczna [fragment]

4.1. Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Powyżej przedstawiono fragment tablicy

genealogicznej rodu

A. Hohenzollernów. B. Habsburgów. C. Romanowów.

4.2. Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Powstanie listopadowe rozpoczęło się za panowania

w Rosji

A. jedynego syna Aleksandra I.

B. najstarszego z synów cara Pawła I.

C. pierwszego cara Rosji na tronie Królestwa Polskiego.

D. najmłodszego z przedstawionych wnuków carycy Katarzyny II.

4.3. Podaj imiona [nazwiska/sygnatury/przydomki] władców Rosji, za panowania których rozegrały

się poniższe wydarzenia.

A. śmierć Emilii Plater – ………………………………………………………………………………………

B. powstanie Legionów Polskich we Włoszech –

……………………………………………………………..

C. przysięga Tadeusza Kościuszki na rynku w Krakowie –

……………………………………………………

4.4. Podaj rok, w którym zmarł przedstawiony w tekście władca Rosji.

Wszyscy pamiętnikarze pisali o smutku Polaków po śmierci [cara]. Zburzenie związanej z nim swoistej

małej stabilizacji musiało wywołać poważne obawy co do przyszłości własnej i Królestwa. Było to tym

bardziej uzasadnione, że nie znano nowego cara. Koźmian pisał, że po śmierci [cara] panowała

powszechna obawa i niepewność, gdyż: Póki on żył, póty można się było spodziewać, że aczkolwiek

zobojętniał dla bytu Polski, przecież tego, jaki utworzył, zniszczyć nie zechce. Źródło: https://histmag.org/(...)-w-opiniach-wspolczesnych-mu-polskich-pamietnikarzy(...)

………………………….




3

Zadanie 5. (0–1)

Podkreśl chronologicznie uporządkowane wydarzenia z XIX wieku.

A. powstanie Księstwa Warszawskiego → Bitwa Narodów pod Lipskiem → obrady kongresu

wiedeńskiego

B. obrady kongresu wiedeńskiego → powstanie Księstwa Warszawskiego → Bitwa Narodów pod

Lipskiem

C. Bitwa Narodów pod Lipskiem → obrady kongresu wiedeńskiego → powstanie Księstwa

Warszawskiego

D. powstanie Księstwa Warszawskiego → obrady kongresu wiedeńskiego → Bitwa Narodów pod

Lipskiem

Zadanie 6. (0–1)

W salonie szkoły podchorążych odbywała się wtenczas lekcja taktyki. Dwaj wspomnieni oficerowie

rozbroili rosyjskich szyldwachów. Wbiegłszy do sali, zawołałem na dzielną młodzież: Polacy! Wybiła

godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba! Idźmy, a piersi wasze niech będą Termopilami

dla wrogów!

szyldwach [dawniej] – żołnierz stojący na warcie

Źródło: Wiek […] w źródłach. oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 174–175.

Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Przedstawione wydarzenia zapoczątkowały

A. konfederację barską.

B. powstanie listopadowe.

C. powstanie kościuszkowskie.

D. wojnę w obronie Konstytucji 3 maja.

Zadanie 7. (0–2)

Do każdego z podanych opisów dobierz odpowiadającą mu osobę. Odpowiedzi wybierz spośród:

Adam J. Czartoryski, Józef Chłopicki, Józef Wybicki, Jan H. Dąbrowski, Józef Zajączek

1. Był żołnierzem armii napoleońskiej i dyktatorem powstania

listopadowego. Walczył w bitwie pod Olszynką Grochowską.

2. Był cenionym mówcą i pisarzem. Trwałe miejsce w historii Polski

zapewniła mu Pieśń Legionów Polskich we Włoszech. Ułożył słowa

pieśni do melodii ludowego mazurka.

Źródło: http://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1553303 (...); http://www.polskieradio.pl/39/246/Artykul/183899 (...)

Zadanie 8. (0–3)

Do każdego z przedstawionych wydarzeń dopisz odpowiadający im rok.

1. Podpisanie traktatu w Tylży. …………………

2. Zawiązanie konfederacji targowickiej. …………………

3. Pokonanie wojsk generała Rosena pod Dębem Wielkim. …………………




4

Zadanie 9. (0–3)

Źródło: CARTE, http://wlaczpolske.pl

Określ, gdzie rozegrały się podane bitwy. Do każdej z nich dopisz odpowiadający jej numer

zaznaczony na mapie.

Bitwa pod

A. Somosierrą – …….. B. Frydlandem – …….. C. Borodino – ……..

Zadanie 10. (0–3)

Podaj imiona i nazwiska osób, które dowodziły wojskami polskimi w podanych bitwach.

1. bitwa pod Szczekocinami

2. bitwa pod Raszynem

3. bitwa pod Iganiami




5

Zadanie 11. (0–6)

Mapa A. Rozbiory Polski

Mapa B. Księstwo Warszawskie

Na podstawie: CARTE http://wlaczpolske.pl

11.1. Do numerów oznaczonych na mapie A. dopisz nazwy państw zaborczych.

1. ……………………………… 2. ……………………………… 3. ……………………………….

11.2. Rozstrzygnij, które z podanych informacji dotyczących Księstwa Warszawskiego są prawdziwe,

a które fałszywe. Wstaw znak X we właściwe rubryki tabeli.

Prawda Fałsz

1. Księstwo Warszawskie utworzono na ziemiach polskich odebranych Rosji.

2. W granicach Księstwa Warszawskiego znajdowała się większość ziem II zaboru

pruskiego.

3. Obszar Księstwa Warszawskiego powiększono o ziemie polskie zabrane przez

Austrię w 1793 roku.

11.3. Wyjaśnij, jaki związek łączył Królestwo Saksonii i Księstwo Warszawskie.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………




6

Zadanie 12. (0–2)

Finis Poloniae! [Koniec Polski], który to okrzyk sporo namieszał w polskiej historiografii, ponieważ

pokolenia żyjące pod rządami zaborców na ogół dawały jemu wiarę. (…) Wszakże nie ulega dziś

najmniejszej wątpliwości, iż rzekomy okrzyk Naczelnika został spreparowany i rozpowszechniony przez

prasę pruską, ponieważ w żadnych przekazach uczestników bitwy (…), tak polskich jak i rosyjskich,

nie ma o nim najmniejszej wzmianki. Źródło: H. Widacka, http://www.wilanow-palac.pl

12.1. Podaj imię i nazwisko osoby, której prasa pruska przypisywała wypowiedzenie przytoczonych

w tekście słów.

………………………………………………………………

12.2. Wyjaśnij, w jakich okolicznościach przytoczone słowa miały zostać wypowiedziane.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 13. (0–3)

Tekst 1. Pamiętniki Philippe Paul de Segur, adiutanta Napoleona [fragment]

Na widok olbrzymiego miasta, (…) o złoconych kopułach, które jednoczyło w swoim łonie zdobycze

kulturalne Europy i tajemniczy urok Wschodu, przepych, sztukę, zwyczaje i obyczaje dwóch

najpiękniejszych części świata – stanęły wszystkie pułki dumą zdjęte.

Tekst 2. M. Kukiel, Dzieje oręża polskiego (…)

Wkraczała [Wielka Armia] wśród ponurego milczenia, wśród pustki tajemniczej. Zaprawdę, nie mogli

Francuzi spodziewać się (…) tych tłumów radosnych, drżących nadzieją, ku zbawcom wyciągających

ręce, jakie witały ich ongi w ulicach Medyolanu, jakie przed kilku laty witały ich w Warszawie (...). Teraz

wkraczał do siedliska innej zgoła kultury. Źródło http://www.newsweek.pl/historia

13.1. Podaj nazwę miasta, do którego odnoszą się oba przedstawione teksty.

……………………………………………………….

13.2. Wypisz litery, którymi oznaczono dwa wydarzenia, które rozegrały się później niż zajęcie

przedstawionego w obu tekstach miasta.

A. Utworzenie Księstwa Warszawskiego.

B. Rozpoczęcie obrad kongresu wiedeńskiego.

C. Przeprowadzenie trzeciego rozbioru Polski.

D. Powstanie Legionów Polskich we Włoszech.

E. Pokonanie wojsk napoleońskich w Bitwie Narodów pod Lipskiem.

Litery: ………. ……….




7

Zadanie 14. (0–1)

1. 2. 3.

Autor: Juliusz Kossak Autor: Jan Styka Autor: Bronisław Gembarzewski

Uzupełnij zdanie. Ilustrację przedstawiającą oficera Legionów Polskich we Włoszech oznaczono

numerem ……. .

Zadanie 15. (0–2)

Wymień dwie przyczyny wybuchu powstania listopadowego.

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 16. (0–2)

I wpadają adiutanty,

Adiutanty Paszkiewicza,

I proszą go: Jenerale,

Poddaj się... nie giń tak marnie. (…)

Nie poddam się wam, panowie –

Rzecze spokojnie staruszek –

Ani wam, ni marszałkowi

Szpady tej nie oddam w ręce,

(…) To rzekł (…)

Starzec o drewnianej nodze,

I szpadą się jako fechmistrz

Opędzał przed bagnetami;

(…)

Juliusz Słowacki

Źródło: Wałek J., Dzieje Polski w malarstwie i poezji, Warszawa 1987, s. 200–201.

16.1. Generał przedstawiony w tekście, to

A. Józef Chłopicki. B. Józef Bem. C. Józef Sowiński. D. Józef Zajączek.

16.2. Podaj rok, w którym rozegrały się wydarzenia przedstawione w tekście.

……………………..




8

Zadanie 17. (0–3)

19 października, po bitwie, w której trzysta tysięcy ludzi walczyło na śmierć i życie na przestrzeni tak

małej, że liczącej nie więcej niż siedem, osiem mil w obwodzie. Przed odwrotem (…) cesarz powierzył

[Józefowi] Poniatowskiemu, który właśnie otrzymał buławę marszałka Francji, obronę jednego z

przedmieść.

- Sire – rzekł książę – mam za mało ludzi.

- A więc będzie się pan bronił tymi siłami, jakie pan ma …

- Ach, Sire, nie cofniemy się. Gotowi jesteśmy polec za Waszą Cesarską Mość.

(…) Była to scena pożegnania, a także ostatnia rozmowa [Józefa Poniatowskiego] z Najjaśniejszym

Panem.

Sire – w dawnej Francji forma zwracania się do panującego władcy

Źródło: Wiek XVI–XVIII w źródłach. oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 59.

17.1. Podaj imię i nazwisko osoby określonej w tekście jako Najjaśniejszy Pan.

………………………………………………………………..

17.2. Napisz, jak potoczyły się dalsze losy Józefa Poniatowskiego.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

17.3. Podkreśl prawidłowe dokończenie zdania. Wydarzenia przedstawione w tekście rozegrały się

w roku

A. 1807. B. 1809. C. 1813. D. 1815.

Zadanie 18. (0–1)

Źródło: http://commons.wikimedia.org

Napisz, które z głównych wydarzeń Nocy Listopadowej przedstawia zamieszczona ilustracja.

…………………………………………………………………………………………………………………..




9

Zadanie 19. (0–3)

Źródło: https://upload.wikimedia.org

Najświętsze, najuroczystsze umowy tyle tylko są nienaruszonymi, ile wiernie dotrzymanymi ze stron

obydwóch. Długie cierpienia nasze (…), a pogwałcone tylekroć swobody (…) Naród Polski od wierności

dziś panującemu uwalniają. (…) Naród zatem Polski na Sejm zebrany oświadcza: iż jest niepodległym

ludem i że ma prawo temu Koronę Polską oddać, którego godnym jej uzna.

Źródło: Wiek (…) w źródłach. oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 181.

19.1. Podaj nazwę organu władzy Królestwa Polskiego, który podjął decyzję o detronizacji Mikołaja I.

……………………………………………………………

19.2. Wyjaśnij znaczenie słowa detronizacja.

……………………………………………………………………………………………………………….. .

19.3. Podaj rok, w którym nastąpiła detronizacja Mikołaja I.

……………………………

Zadanie 20. (0–1)

Podkreśl chronologicznie uporządkowane wydarzenia dotyczące Królestwa Polskiego.

A. bitwa pod Ostrołęką → Noc Listopadowa → detronizacja Mikołaja I

B. detronizacja Mikołaja I → Noc Listopadowa → bitwa pod Ostrołęką

C. Noc Listopadowa → detronizacja Mikołaja I → bitwa pod Ostrołęką

D. detronizacja Mikołaja I → bitwa pod Ostrołęką → Noc Listopadowa

DZIĘKUJEMY!

Documents

LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO W LATACH … · „Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego w latach 1768–1864. Od konfederacji barskiej do powstania styczniowego