Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Lunchproject 3e jaarsMAVO-breed Tessenderlandt
Tessenderlandt
Puberbrein als innovatiekans
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 1 -
Inleiding
Het lunchproject is voor MAVO-breed 3e jaars een project gebaseerd is op de 10
leerbreinprincipes die binnen het project puberbrein zijn ontwikkeld.
De opdracht die de leerlingen aan het begin van het schooljaar krijgen is simpel:
organiseer een lunch voor je ouders en/of familie
In dit project worden ook vakken gevraagd deel te nemen aan het project. Te denken
valt aan het masterclasses horeca, maken van het verslag of presentatie, mindmappen.
Het project start met een of meerdere lessen over het brein. Anita Tellekamp en Jet van
Kilsdonk hebben daarvoor lessen ontwikkeld
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 2 -
Het doel van dit project
- Het project draagt bij aan het bevorderen van de basiscompetenties samenwerken,
plannen en organiseren, reflecteren en omgaan met onverwachte situaties.
- De leerling leert wat de invloed is van opvattingen over leren op zijn eigen motivatie
via de breinlessen.
Doel van het project voor de school - Door het uitvoeren van het project geeft de school vorm aan het bevorderen van de
activerende didactiek in de school.
- De school geeft hiermee invulling aan het bevorderen van de competenties die
noodzakelijk zijn voor een succesvollere overgang naar beroep en vervolgopleiding.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 3 -
Didactiek
Kerndoelen* 1 De leerling leert zich mondeling en schriftelijk begrijpelijk uit te drukken. 4 De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven van informatie uit gesproken en
geschreven teksten 5 De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, te ordenen en te beoordelen
op waarde voor hemzelf en anderen. 6 De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning, discussie in een groep. 7 De leerling leert een mondelinge presentatie te geven. 39 De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel
en de uitkomsten daarvan te presenteren.
Beoogde leeftijdsgroep en leerjaar
Leeftijd 14-16 jaar; leerjaar 3 MAVO-breed
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 4 -
Didactiek (vervolg)
Aansluiting schoolvakken en leergebieden
Het project “Horeca Event” is vakoverstijgend opgezet. Bij de inrichting van het project is
rekening gehouden de eisen die gesteld worden aan het sectorwerkstuk binnen het PTA.
Bij welke vakken dit project aansluit is ook afhankelijk van de gekozen
verwerkingsopdrachten. In principe sluit dit project aan bij de vakken:
- Aardrijkskunde (Mens en Maatschappij) - Maatschappijleer/CKV - Economie - Geschiedenis
- Nederlands - Biologie (Mens en Natuur) - Informatiekunde
.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 5 -
Opbouw en voorwaarden
Opbouw van het project
Voorbereiding - Inhoud project en draaiboek bespreken in het team - Lesmateriaal bekijken - Controle van technische voorwaarden, roosters, lokalen en materialen - Contacten leggen met collega’s vakgroepen en HTV i.v.m. masterclasses, gebruik
restauarant - Introductie van het project aan de leerlingen - Planning Begin en eindtijd project (zie schema hieronder)
Uitvoering - Leerlingen volgen eerst de breinlessen en oefenen met mindmappen bij de planning i en invulling van het project
- Leerlingen worden verdeeld in groepjes en krijgen een specifieke taak in het project zoals bestuur, bediening, menu’s
- Leerlingen presenteren aan de begeleidende docenten HTV hun plannen voor feedback - Buitenschoolse activiteiten zoals inkopen van ingrediënten en kopen aankleding
restaurant vormen een onderdeel in het projectontactpersonen worden als mogelijkheden aan de leerlingen verstrekt .
Afronding - Leerlingen evalueren na afloop het project m.b.v. een evaluatieformulier - De leerlingen worden beoordeeld op de vier basiscompetenties: samenwerken, plannen
en organiseren, reflecteren en omgaan met onverwachte situaties volgens de vastgestelde gedragsindicatoren in het project puberbrein
- Docenten evalueren het project en formuleren verbeteractiesUit alle presentaties wordt door leerlingen en docent de beste presentatie gekozente plan
Evaluatie leerlingen
- Leerlingen evalueren het project m.b.v. een vragenlijst
Evaluatie docenten
- Docenten evalueren het project op basis van evaluaties leerlingen en eigen ervaringen
en leggen dit schriftelijk vast
Verbeteracties - Draaiboek wordt bijgesteld op basis van de in de evaluatie afgesproken verbeteracties
Planningschema project in de voorbereiding
Activiteit Verantwoordelijk Tijdpad
Planning begin en einddata
volgend schooljaar
Begeleidende
docenten + HTV-docent
Mei/juni
2013
Planning breinlessen Begeleidende
docenten
Mei/juni
2013
Inhoud masterclasses Begeleidende
docenten + HTV-docent
Mei/juni
2013
Plaats van masterclasses in
project
Begeleidende
docenten + HTV-docent
Mei/juni
2013
Planning proeflessen Begeleidende docenten + HTV-
docent
Mei/juni 2013
Invoeren afspraken in handleiding
Begeleidende docenten
Eind juni 2013
Leerlingen boekje definitief maken
Begeleidende docenten
Eind juni 2013
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 6 -
Bijlagen
Bijlage 1
Evaluatie Mavo breed project : de lunchproject MAVO BREED 2012 -
2013
Omschrijving opdracht:
Organiseer een lunch voor jullie ouders/ en/of familie.
Neven informatie:
De lunch behoort uit een voor-, hoofd- en een nagerecht te bestaan.
De aankleding, wijze van ontvangst, afsluiten van de lunch moeten de leerlingen zelf bedenken.
De lunch wordt in het restaurant van het Tessenderlandt gehouden.
Belangrijk bij de start van het project:
- Data wanneer lunch kon worden gehouden.
- Aanvang tijdstip van… tot .. uur
- Welke documentatie moeten leerlingen aanleveren
o Werkschema/planning tot aan de dag zelf
o Werkschema voor op de dag
o Gerechten (recepten)
o Schoonmaak schema
- Wanneer zijn de workshops gepland
- Datum proef lessen koken
Evaluatiegegevens project schooljaar 2012 - 2013
Aanvang: De leerlingen onderschatten het project. Er ontstaat een beeld van een broodje smeren met een glas
drinken (huis tuin en keuken maaltijd.
Door de vraag te stellen hoe ziet een lunch eruit in een exclusief restaurant verandert de
beeldvorming. De leerlingen focussen zich meteen op het bedenken van de gerechten. Door in
grijpen als coach en de leerlingen aan te sturen op een mindmap, waarin ze alles aangeven wat er
voor nodig is om de lunch te organiseren, ontstaat een breder beeld. De leerlingen blijven zich
focussen op wat er op de dag zelf moet worden gedaan. (Aan het voortraject wordt niet gedacht :
uitnodigingen, boodschappenlijst, proefkoken, etc. ). Een mindmap wordt niet gemaakt.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 7 -
Eerste stap in de uitvoering van het project:
Er worden 3 groepen samengesteld:
- Keuken: zorgen voor de gerechten (recepten)
- Bar: zorgen voor de drank
- Bediening: zorgen voor het uitserveren van de gerechten
De groepjes gaan alleen met de bovenstaande werkzaamheden aan het werk. Er is nog geen volledig
beeld van wat er moet gebeuren. De coach stopt het project en stelt een aantal vragen:
- Wie komen er eten en eten deze gasten alles, of…?
- Hoe nodigen jullie je ouders uit?
- Ofwel: Welke werkzaamheden moeten er worden verricht voor het organiseren van de
lunch?
Een aantal leerlingen ervaren dit als kritiek en er is weerstand in de groep om eerst gezamenlijk een
mindmap te maken om zo een volledig beeld te krijgen van het project.
Uiteindelijk komt er een mindmap (van alle leerlingen gezamenlijk) op het bord te staan. Eén leerling
neemt dit over. De leerlingen verdelen de gevonden werkzaamheden:
- Uitnodigingen ontwerpen
- Restaurant aankleden
- Draaiboek gasten ontvangen
- Bij het samenstellen van menu’s rekening houden met Islamitisch geloof, diëten en
allergieën. Navragen bij de ouders.
- Planning/ plan van aanpak maken
-
Het plan van aanpak: Het werk wordt verdeeld onder de 3 groepen. De 3 groepen werken niet samen. Onderlinge
rapportage ontbreekt. Uiteindelijk blijken er 2 keuze menu’s te zijn samengesteld. Ook is er een
ontwerp gemaakt voor een uitnodiging.
Doordat de datum van de lunch niet definitief is vastgesteld stokt het project. Uitnodigingen kunnen
niet worden gedrukt en verzonden. Hierdoor weet men ook niet welk menu de ouders zullen kiezen.
Er zijn wel recepten, maar een duidelijke lijst van benodigdheden ontbreekt.
De samenwerking: De coach vraagt om een rapportage over de stand van zaken. Het blijkt dat een aantal leerlingen niet
meewerken en zware kritiek leveren op het project. Deze leerlingen veroorzaken daarnaast een
negatieve sfeer door te zeggen mijn ouders komen niet die moeten werken...., Het project slaat
nergens op…., Waar heb je dit nu voor nodig….
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 8 -
Hierdoor is de samenwerking komen stil te liggen. Een aantal leerlingen werken aan zijn of haar deel
van de opdracht zonder zich te bekommeren over de overige zaken (ik doe mijn ding). Uiteindelijk
komt er een gedeeltelijk rapportage. Het is niet mogelijk dit met de leerlingen te bespreken. Een
aantal blijft kritiek geven over de zin van het project en ook op de coach dat hij niets zou doen. De
leerlingen vinden dat de coach moet ingrijpen en meer uitleg moet geven (docenten rol). Een deel
van de leerlingen geeft aan dat er niet valt samen te werken in de groep, doordat er niet naar elkaar
wordt geluisterd. De communicatie verloopt niet goed.
Een instructie les over communicatie en vergadertechniek wordt door wederom door sommige
leerlingen geboycot. Het geeft wel een beeld wie de negatieve leerlingen zijn. De groep blijkt niet in
staat een eenheid te worden en de negatieve leerlingen blijven overheersen. Op dit moment grijpt
de coach in.
De leerlingen worden de keus gesteld zonder dat zij de kans krijgen een ander te beïnvloeden (de
leerlingen mochten niet discussiëren) en alleen aangeven meedoen of niet meedoen. Uiteindelijk
kozen 3 leerlingen voor niet meedoen. Eén leerling kwam daar later op terug en deed alsnog mee.
Vanaf dit moment kreeg de groep weer een impuls. De rapportage werd bij één leerling neergelegd.
Hierdoor kwam ook alle verantwoording bij deze leerling te liggen.
Het proef koken verliep goed. Leerlingen hadden hun best gedaan om de gerechten te presenteren.
Van de vakdocent krijgen de leerlingen tips en opdrachten mee. Ook deze opdrachten worden bij één
leerling neergelegd. Op de dag dat alle voorbereidingen (de vrijdag voor de maandag van de lunch)
klaar moesten zijn is men alle documenten kwijt. De leerlingen willen de lunch afblazen.
Uiteindelijk blijken er een aantal leerlingen die eerst op de achtergrond meedraaide nu het heft in
handen te nemen. Alle gerechten worden opnieuw samengesteld. Gastenlijsten worden opnieuw
samengesteld. Recepten worden opnieuw omgerekend naar het aantal menu’s. Het lukt echter net
niet om de boodschappenlijst op tijd klaar te krijgen.
De afspraak is om zondagmiddag de benodigde informatie te mailen. Dan zal er een besluit worden
genomen of de lunch nog kan plaatsvinden. De informatie is er, maar “rammelt” wel. De lunch gaat
door. Op maandagmorgen zijn enkele leerlingen aanwezig om de boodschappen te doen.
De praktische uitvoering van het project (dag van de lunch)
De leerling die alles in eerste instantie naar zich had toegetrokken is afwezig. Het uitvoeren van het
project loopt, voor wat het koken betreft, zeer goed. De groep heeft een groot verantwoordelijks
gevoel en men weet wat men moet doen. De begeleidende vakdocent moet voornamelijk bijspringen
op vak technische kennis, zoals bijvoorbeeld het op smaak brengen van een iets te heldere tomaten
soep
In de bediening loopt het iets minder soepel. Men heeft er te makkelijk over gedacht. Ook beseft
men niet dat alleen doorgeven van opdrachten (bijvoorbeeld: neem 3 flessen pilua mee) niet
voldoende is. Zij hadden zelf moeten controleren of hun spullen op de boodschappenlijst waren
opgenomen.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 9 -
Reflectie: Het zeer positieve resultaat met alle hobbels die zijn genomen heeft de leerlingen een zeer goed
beeld gegeven wat hun aandeel was en hoe het beter (soepeler) had kunnen gaan. Enkele reacties:
- We hadden beter moeten communiceren
- Ik had me niet moeten laten beïnvloeden door andere
- Ik heb er spijt van dat ik niet mee had gedaan, het blijkt toch wel leuk te zijn geweest
- Ik had eerder de leiding moeten nemen en niet moeten afwachten
- Zorgen dat je zelf over alle informatie beschikt dan kun je controleren of het goed is en of er
niets is vergeten
Vraag van de coach aan de leerlingen, waarom alle informatie niet bij iedereen bekend is, wordt
beantwoord met dat het lastig is iedereen te e-mailen, wie verzameld het, etc...
Van de leerlingen die niet meededen waren twee ouders het er niet mee eens dat hun dochter niet
had deelgenomen aan het project. De ouders verweten de coach (docent) dat zij niet waren
geïnformeerd. In het ouder gesprek kwam naar voren dat hun dochter thuis niet had gesproken over
de situatie. Achteraf hadden beide leerlingen er spijt van “hun eigen beslissing” om niet mee te doen.
De ouders begrepen uiteindelijk wel dat inmengen juist het leerproces van de leerling zou verstoren.
De ervaring van deze leerlingen “je eigen keuze maken en niet meelopen met anderen” zou dan
verloren zijn gegaan.
Afsluitende opdracht De leerlingen vullen een evaluatie formulier in en krijgen een passende opdracht. De opdracht is
gericht op de vaardigheid communiceren.
De les duurt nog 80 minuten. De leerlingen krijgen de opdracht om een email aan de coach te sturen
met alle informatie over het project. Alle leerlingen moeten dus individueel beschikken over de
informatie van het project. Wanneer de leerling de email aan de coach heeft verstuurd dan mag hij
bij de docent langs komen voor een individuele korte evaluatie.
Het blijkt dat na 30 minuten de eerste email binnenkomt en binnen 50 minuten hebben alle
leerlingen aan de opdracht voldaan. De leerlingen beseffen stuk voor stuk dat samenwerken een
verantwoording legt bij jezelf en dat wanneer je leunt op een ander je het gevaar loopt te worden
meegezogen in het mislukken van een project.
Conclusie:
Als coach moet je niet als doel hebben om het project te laten slagen. Het gaat om het aanleren van
de basisvaardigheden. In het horeca project komen de basiscompetenties zeer goed naar voren.
(Plannen en organiseren, Samenwerken, Flexibiliteit, Reflecteren).
Wellicht onbedoeld, maar de les die deze leerlingen hebben geleerd door alle hobbels die zijn
genomen, is onvoorstelbaar groot.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 10 -
Bijlage 2 Les brief mindmappen
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 11 -
Vanaf de allereerste rietpen, hebben mensen zich aangewend om twee
dingen te doen: tekeningen te maken en verslagen te schrijven.
Jammer genoeg houden we die twee dingen meestal nog steeds uit
elkaar.
Tekeningen maken is creatief, kunstzinnig, artistiek en moeilijk. Verslagen schrijven
daarentegen, of aantekeningen maken, of de notulen, of rapporten, kan iedereen. Dat
leer je op school, dat leer je op je werk, dat leer je nooit meer af.
Mindmappen
Tenzij je gaat mindmappen. Het woord mindmappen klinkt misschien wat vreemd, maar
het is simpelweg een nieuwe manier om aantekeningen te maken. Bij mindmappen gaat
het om een combinatie van schrijven en tekenen. Op een wonderlijke manier sluit dat
beter aan bij ons natuurlijke denken dan simpelweg A4-tjes volschrijven. Tegelijkertijd is
het een stuk minder vermoeiend, dan het maken van een prachtige ets, litho, of
pentekening.
Minmapping is een “breinvriendelijke” techiek om informatie goed te onthouden en alle
verbanden te ontdekken
Beter onthouden
Mindmappen heeft nog meer voordelen: de standaard manier van
aantekeningen maken helpt je bijvoorbeeld bitter weinig bij het
onthouden van wat je schrijft. Mindmappen past veel beter bij de manier waarop je hersenen informatie opslaan.
Door meerdere kleuren, plaatjes en verbindingen te maken leg je sterkere
associaties aan - ook jouw geheugen werkt voornamelijk door associaties.
Beter overzicht
Verder is mindmapping een perfecte techniek om structuur en overzicht te houden.
Wanneer je aantekeningen maakt tijdens een cursus of seminar kun je makkelijk en
eenvoudig je aantekeningen over een bepaald onderwerp uitbreiden, terwijl het toch allemaal redelijk overzichtelijk blijft.
Als je klaar bent, kun je letterlijk altijd nog een bijgewerkte, complete versie maken van
je mindmap.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 12 -
Brainstormen met jezelf
Je kunt mindmappen gebruiken om met jezelf te brainstormen over een
project, leerstof uit een boek of om nieuwe onderwerpen uit te diepen.
Hoe werkt mindmappen?
Schrijf het kernwoord waar je over na wilt denken, of waar je
aantekeningen over wilt maken, in het midden van een vel papier.
Voor elk woord wat je over het kernwoord te binnen schiet, trek je een lijn vanaf
je kernwoord richting de buitenrand van het papier. Net boven die lijn zet je het
woord wat linkt aan je kernwoord.
Als een woord binnenschiet over het woord wat je dan hebt opgeschreven, wat
aan het einde van de andere woorden linkt, trek je vanaf dat woord weer een
nieuwe lijn en schrijf je het nieuwste woord net boven die lijn.
Dit klinkt een stuk ingewikkelder dan dat het is.
Voordelen van mindmappen zijn!
Het is persoonlijk, iets van jezelf
Het is leuk om te doen
Je hebt een goed overzicht en ziet snel verbanden
Het leren van de stof gaat sneller en het onthouden lukt beter
Je kunt het bij alle vakken en projecten gebruiken
Je kunt het ook als manier van aantekeningen gebruiken
Hier vind je een heel stel voorbeelden van mindmaps, als je het ziet is het meteen een
stuk duidelijker: http://images.google.com/images?q=mindmap
Tips voor nóg betere mindmaps
Gebruik verschillende kleuren
Teken plaatjes bij de woorden en concepten
Schrijf in blokletters, niet in schrijfletters
Kleine letters (in plaats van hoofdletters) onthoud je ook
beter
Verbind delen van je mindmap met pijlen en kleuren
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 13 -
Wees creatief
Maak plezier
Software
Natuurlijk zijn er ook computerprogramma's om mindmaps mee te maken.
FreeMind (gratis):
http://www.meereffect.nl/articles/DisplayArticle.aspx?Link=/log/2005/09/freemind.html
MindManager:
http://www.mindjet.com/eu/
Opdracht
Laat zien dat je het bovenstaande hebt begrepen door een mindmap te maken van zaken
die je in het project moet gaan aanpakken.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 14 -
Bijlage 3
Visie op puberbegeleiding
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 15 -
Activerend onderwijs voor pubers
De menselijke hersenen functioneren niet als een emmer die je vol giet met kennis. Het
is niet zo dat als het ‘gieten’ mislukt dat we die emmer dan nog een keer kunnen
proberen vol te gieten (iemand laten zitten) of dat we constateren dat de emmer lek is
(leerling van school verwijderen). Het emmermodel volstaat niet en eigenlijk is de
lemniscaat een betere metafoor voor de lerend mens.
Evenals de lemniscaat is het leerproces van de mens een doorlopend proces van prikkels,
interactie, analyseren, doorontwikkelen en afstemmen met diverse contexten waarbinnen
je werkt en leeft. Mensen bouwen kennis en kunde op door een uitdagende omgeving,
door nieuwe informatie te relateren aan kennis die ze al hebben, door concrete
ervaringen, een inspirerend rolmodel of vanuit persoonlijke waarden.
Dat vraagt om een activerende manier van onderwijs en onderwijsbegeleiding waarmee
eerdergenoemde processen worden bewerkstelligd. Als we het daar in onderwijsland al
over eens zijn blijft de brandende vraag: “Wat is activerend onderwijs concreet en hoe
doe je dat?”.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 16 -
Het onderwijsconcept van activerend leren voor pubers kent 10 leerbreinprincipes die de
basis vormen voor het ontwerpen van onderwijs en uitvoeren van begeleiding
1. Veilige leeromgeving en relatie
Een student zal leren indien deze zich open stelt voor leren. Het gaat hier over de
innerlijk toestand van de lerende. Zeer sterke emoties ‘etsen’ herinneringen in het
geheugen zowel positief als negatief. Daarmee is de emotionele, sociale en fysieke
veiligheid van de lerende een basisvoorwaarde. Als zijn aandacht nodig is voor
‘verdediging’ in de klas, gevoelens van onbehagen, faalangst of onbewuste
vluchtreflexen dan is er geen energie voor leren. De positieve werkrelatie die de docent
met iedere student aangaat is hierbij essentieel.
2. Prikkel de nieuwsgierigheid
Een bevorderlijke emotie voor leren is nieuwsgierigheid. Een lerende leert het beste als
de uitdaging groot is, de stress niet te hoog is (en ook niet te laag) en als hij de zin van
het geleerde inziet. Studenten besteden meer aandacht aan onderwerpen die voor hen
nieuw en betekenisvol zijn (belangrijke relatie met punt 6. focus).
3. Krachtige leeromgeving op school en in het bedrijf (stage)
De context waarin iemand leert, is belangrijk. Is deze realistisch (dus lijkend op de
praktijk, ‘het echte leven’) dan zal het geleerde beter kunnen worden opgeroepen in
vergelijkbare situaties (transfer). De school kan leren bijzonder krachtig bevorderen
door inrichting van de leeromgeving (o.a. aankleding klaslokaal, simulatieruimtes,
rollenspelen, realistische werkvormen, computerprogramma’s, excursies, gastdocenten
en demonstratiemodellen).
4. Herhalen en oefenen
Lerenden moeten actief aan de slag blijven met wat ze hebben geleerd. De eerste zes
weken zijn cruciaal om het geleerde te herhalen in steeds wisselende werkvormen.
Oefening en herhaling baren kunst. Het internaliseren van (beroeps)gedrag kan worden
bereikt door steeds weer oefenen, vaak in wisselende en/of steeds moeilijker wordende
contexten.
5. Co-creatie als sociale bezigheid in plaats van consumptie
Het brein van de lerende vindt het prettig om zelf informatie te ordenen, betekenisvolle
patronen te maken en te ontdekken, vooral in interactie met elkaar. We spreken dan
van coöperatief leren, waarbij ook de metacognitieve vaardigheden (leren leren) sterk
worden gestimuleerd. Er komt dan een proces van co-creatie tot stand dat dopamine
laat stromen, waardoor neurale verbindingen sterker worden.
6. Focus (waarom leren we dit?)
Focus (aandacht richten) is noodzakelijk om te leren. Het richten van aandacht blijkt een
rol te spelen bij het doorsturen van informatie naar het kortetermijngeheugen.
Studenten focussen gemakkelijker als zij weten waarom ze iets leren. Waar werken we
vandaag naar toe? Wat is het doel? Ergo: als de student het nut van het geleerde inziet,
neemt zijn focus toe en daardoor kan zijn leerrendement toenemen.
7. Zintuiglijk rijk
Onderwijs dat meerdere zintuigen aanspreekt in het leerproces zorgt ervoor dat het
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 17 -
geleerde beter beklijft en sneller op te halen is. Bovendien speel je in op meer
verschillende individuele voorkeuren van leren. Als lessen zich niet beperken tot een
taalkundige (boeken en mondelinge uitleg) insteek, maar er daarnaast ook gebruik
gemaakt wordt van beelden (film, powerpoint, concrete voorwerpen), discussievormen,
socratische gespreksvoering, trial- & error- momenten, demonstratiemodellen, doe-
opdrachten en beweging, dan zijn de verbindingen in de hersenen sterker.
8. Voortbouwen op het bestaande (kennis/ervaring)
Voorkennis activeren zorgt er voor dat nieuwe kennis gemakkelijker kan worden
gekoppeld en daardoor wordt nieuwe kennis sneller en beter opgenomen. Methodes als
mindmappen, brainstormen, snellezen en een concentrisch curriculum kunnen dat
bevorderen.
9. Positieve feedback op het juiste niveau
Feedback op het juiste moment geven heeft een sterk effect op leren. Met het juiste
moment wordt bedoeld: qua tijd (dus niet een paar dagen later) en qua soort (proces-
of taakfeedback). Procesfeedback die ingaat op zichtbare inspanning en doorzetten
tijdens het leren is zeer effectief en bevordert de leermotivatie van lerenden.
Taakfeedback die ingaat op zichtbaar resultaat van de inspanning is eveneens effectief en
bevordert het geloof in eigen kunnen (eigen-effectiviteitsverwachting).
10. Sturing en structuur
Pubers heb sturing nodig om te kunnen leren samenwerken, plannen en organiseren,
reflecteren en omgaan met onverwachte situaties. Hierbij is sprake van afnemende
sturing en structurering naarmate studenten ouder worden. De docent dient sturing en
structuur gefaseerd aan te bieden met als doel zelfsturing en eigen
verantwoordelijkheid voor de jongvolwassene
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 18 -
De professionele docent is eigenlijk het belangrijkste antwoord op bovenstaande
leerbreinprincipes. Een professionele docent kan leren bijzonder krachtig bevorderen via
zijn werkrelatie met iedere individuele leerling. En door goed gebruik te maken van
groepsdynamica en zijn eigen attitude als rolmodel. Het vermogen om echt verbinding te
maken met de leerling blijkt in meerdere studies essentieel. Dr. Mainhard (2009)
verwoordt dat in zijn proefschrift als volgt: “Als de docent dichtbij de leerlingen staat, is
hun interesse voor een schoolvak groter. En als de docent een grote invloed heeft op wat er in de klas gebeurt, leren leerlingen meer”.
Activerend onderwijs en begeleiding van pubers in het vmbo
Het begeleiden binnen activerend onderwijs is gericht op het stimuleren, motiveren en
activeren van leerlingen. De leerbreinprincipes vormen de uitgangspunten voor het
ontwerpen van activerend onderwijs. Begeleidingsmodellen zoals didactisch coachen,
brein centraal leren en/of narratieve begeleiding kunnen daarbij ondersteuning voor
docenten bieden. Als een vmbo-school kiest voor activerend onderwijs betekent dit dat
individuele docenten en teams de begeleiderrol moeten ontwikkelen en/of uitbouwen
naast de hen bekende rollen als mentor, onderwijzer, vakdocent. Dit proces wordt ook
wel aangeduid als ‘de verschuiving van de traditionele naar de nieuwe didactische
driehoek’.
Van traditionele didactiek naar activerende didactiek
Vanuit de traditionele didactiek wordt de leerling gekoppeld aan een docent, een lesuur
en een boek/methode. In de verschillende scholen in het project is deze structuur en
organisatievorm duidelijk herkenbaar. Er is sprake van traditionele lesroosters en
lokalen. Om aan te kunnen sluiten bij de leerbehoeften van leerlingen (vanuit de
principes van het breinleren) en tegelijkertijd de leeromgeving dynamischer en
uitdagender te maken volstaat deze traditionele organisatie niet meer. Een verschuiving
naar een andere organisatieprincipe voor het primair proces leidt bovendien tot een meer
uitdagende sterke leeromgeving (met meer dynamiek dan in het klaslokaal of
schoolgebouw), maar ook meer uitdaging op inhoud, meer ruimte voor praktijkgericht
werken en beter aansluitend bij leervragen en leefwereld). Dit vraagt een nieuwe
didactische en organisatorische aanpak. Immers met de huidige middelen en manier van
werken heeft men het gevoel onvoldoende uitdaging, aansluiting bij de leefwereld en
praktijk te hebben. De nieuwe didactische driehoek veronderstelt dat er meerdere
leerplekken of leeromgevingen zijn dan het klaslokaal en de school, er meerdere
leerbronnen zijn dan het boek of de docent en biedt meer variaties in keuzes en
mogelijkheden voor leerlingen om te leren.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 19 -
Figuur 2: traditionele didactische
driehoek
Figuur 3: activerende didactische driehoek
Zoals uit de figuren blijkt, staat in de nieuwe didactische driehoek het leerproces van de
leerling centraal. Uitgangspunt van de organisatie is dan ook het proces en niet meer de
tijd of de plaats. De dynamiek en de aansluiting op de leervragen ontstaat door de
variatie in leeromgeving en leerbronnen.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 20 -
Parallel aan de verschuiving van de docentrol naar de begeleiderrol zijn veranderingen
op gebied van organisatie en inrichting wenselijk. Vanuit de traditionele didactiek wordt
de leerling (met andere leerlingen van gelijke statuur) gekoppeld aan een docent, een
lesuur en een boek/methode. In de meeste (VO)scholen is deze structuur en
organisatievorm duidelijk herkenbaar. Er is sprake van traditionele lesroosters en
lokalen. Om aan te kunnen sluiten bij de leerbehoeften van leerlingen (vanuit de
principes van het breinleren) en tegelijkertijd de leeromgeving dynamischer en
uitdagender te maken volstaat deze traditionele organisatie niet als het enige leidende
principe.
Het toepassen van andere organisatieprincipes (bijv. teamsamenstelling, curricula,
roostering) voor het primair proces kan bijdragen tot een krachtigere leeromgeving met
meer dynamiek dan alleen het klaslokaal of schoolgebouw. Maar ook meer uitdaging op
inhoud, meer ruimte voor praktijkgericht werken en een betere aansluiting bij de
leervragen en de leefwereld van de puber.
Dit impliceert tevens een andere didactische aanpak. De nieuwe didactische driehoek
veronderstelt dat er meerdere leerplekken of leeromgevingen zijn dan het klaslokaal en
de school, er meerdere leerbronnen zijn dan het boek of de docent en biedt meer
variaties in keuzes en mogelijkheden voor leerlingen om te leren. Zoals de figuren 2 en 3
tonen komt het leerproces van de leerling centraal te staan, niet de school, niet de
docent. De dynamiek en de aansluiting op de leervragen ontstaat door de variatie in
leeromgeving en leerbronnen (van Osch, 2010). De 10 leerbreinprincipes die wij
propageren stellen docenten in staat invulling te geven aan een krachtig leerklimaat dat
uitnodigt tot leren. Binnen die krachtige leeromgeving worden, via het 10e
leerbreinprincipe geleide zelfsturing (van veel sturing en structuur naar zelfsturing),
leerlingen voorbereid op de overstap naar mbo en werk.
Activerend onderwijs en ouders in het vmbo
Voor pubers van 12-16 jaar spelen ouders/verzorgers een belangrijke rol bij het
succesvol doorlopen van de school. Het is bekend dat de slaag- en groeikansen van
kinderen toenemen als school en ‘thuis’ elkaar goed weten te vinden. Met het
stimuleren van ouderbetrokkenheid wordt de ontwikkeling van leerlingen en de
kwaliteit van het onderwijs positief beïnvloed. Daarmee is ouderbetrokkenheid een
belangrijk punt van aandacht binnen het beleid op activerend onderwijs. Hier kan
aandacht aan worden besteed middels ouderavonden, de ouderraad,
introductiemomenten, open huis dagen, etc.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 21 -
Bijlage 4: De 7 stappen van de PDSA-cirkel (Plan, Do, Study, Act)
Stap 1: Beschrijf het verbeteronderwerp SMART
Stel uzelf een doel dat voldoet aan de volgende eisen:
specifiek: u beschrijft een waarneembaar resultaat
meetbaar: u moet kunnen bepalen in welke mate een doel op een bepaald moment
bereikt is
(bijv. %)
acceptabel: u stelt het doel zo dat er draagvlak voor is binnen het team
realistisch: u stelt een haalbaar doel dat bereikt kan worden met aanvaardbare
inspanningen
tijdgebonden: u stelt een duidelijke einddatum, waarbinnen u het doel wilt behalen.
Pak bij stap 1 van een verbeteronderwerp het bijbehorende meetinstrument erbij. Dit
bevat waar nodig extra inhoudelijke informatie en ondersteunt u bij het stellen van een
meetbaar doel. Welk meetinstrument bij het verbeteronderwerp hoort, staat met een
code aangeven bij stap 2.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 22 -
Stap 2: Meet de huidige situatie
Voer een voormeting uit met het meetinstrument dat past bij het verbeteronderwerp.
Stap 3: Analyseer de resultaten van de beginmeting
Analyseer de uitkomsten van de meting die u in stap 2 heeft gedaan. De uitkomsten zijn
af te lezen van het meetinstrument. Vergelijk de uitkomsten met het doel dat u in stap 1
heeft gesteld.
Stap 4: Kies een verbeteractie
Indien uit de analyse van de resultaten van de beginmeting blijkt dat u het doel dat u in
stap 1 heeft gesteld reeds behaald heeft, hoeft u geen verbeteractie in te zetten op dit
verbeteronderwerp. U kunt dan een nieuw verbeteronderwerp aanpakken. Indien blijkt
dat u nog niet voldoet aan uw doelstelling, dan kiest u een verbeteractie. Bij ieder
verbeteronderwerp staan suggesties aangegeven voor (een) passende verbeteractie(s).
Uiteraard kunt u ook een andere verbeteractie kiezen.
Stap 5: Voer een nameting uit
Na de periode die u in stap 1 heeft gesteld voor het behalen van het doel, voert u een
nameting uit met hetzelfde meetinstrument als u in stap 2 heeft gebruikt. U vergelijkt de
resultaten weer met het doel dat u gesteld heeft in stap 1.
Stap 6: Borg de verbetering
U houdt jaarlijks bij of uw doel uit stap 1 nog steeds behaald wordt, waarmee u in beeld
houdt of de behaalde resultaten op dit verbeteronderwerp op het niveau blijven dat u tot
doel heeft gesteld. Indien blijkt dat de resultaten toch achteruit gaan, voert u (een deel
van) de verbeteractie uit die u bij stap 4 heeft uitgevoerd.
Stap 7: Continueer de verbetering
Zolang er verschil zit tussen de uitkomsten van stap 5 en uw gewenste resultaten
uit stap 1 gaat u ook een volgende periode door met de verbeteractie. De resultaten
van stap 5 vormen direct stap 3 van de nieuwe cyclus.
Indien de resultaten behaald zijn, wordt dit verbeteronderwerp in principe een
volgende periode geen verbeteractie. U kunt er echter ook voor kiezen uw
doelstelling naar een hoger niveau te tillen, u verhoogt dan bijvoorbeeld het
percentage uit stap 1.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 23 -
Bijlage 5: Docentenevaluatie Evaluatie project………………………………
Naam ……………………………………. Datum: …………………………………….
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
Voor de start van het project is er een projectbeschrijving/draaiboek. 1 2 3 4
Leerlingen weten welke competenties bij het project een worden
geoefend en beoordeeld.
1 2 3 4
Bij het project is vooraf bepaald welke competenties beoordeeld
worden.
1 2 3 4
Docenten weten op welk waarneembaar gedrag gelet wordt bij het
beoordelen van de competenties. (de criteria)
1 2 3 4
Leerlingen beoordelen zichzelf en elkaar ook. 1 2 3 4
Het project is zo ontwikkeld dat aan de breinleerprincipes wordt
beantwoord.
1 2 3 4
De beoordeling wordt na een gesprek met de leerling vastgesteld. 1 2 3 4
De leerling krijgt uitleg over wat een competentie inhoudt. (klassikaal
vooraf)
1 2 3 4
De leerling krijgt uitleg over hoe de beoordeling tot stand is
gekomen.
1 2 3 4
De leerling bepaalt zelf hoe hij/zij gaat werken aan de competentie
en schrijft dit op in het portfolio
1 2 3 4
Vooraf is bepaald wanneer welke beoordelingen plaatsvinden. 1 2 3 4
Leerlingen weten vooraf op welke manier het resultaat van het
project meetelt.
1 2 3 4
Naast de competentiebeoordeling is er ook een productbeoordeling? 1 2 3 4
Leerling weet hoe zwaar de competentiebeoordeling meetelt. 1 2 3 4
Binnen het project is er voor de leerling voldoende mogelijkheid om
de competenties te oefenen.
1 2 3 4
Leerlingen weten welke producten zij op moeten leveren. 1 2 3 4
Er wordt tijdens het project aandacht besteed aan hoe de hersenen
van pubers zich ontwikkelen.
1 2 3 4
Er zit voldoende uitdaging in het project. 1 2 3 4
Er is voldoende tijd om de leerlingen te begeleiden. 1 2 3 4
Er is voldoende tijd om leerlingen te beoordelen. 1 2 3 4
Na afloop van het project evalueren wij het project met de leerlingen 1 2 3 4
Na afloop van het project evalueren wij het project met de docenten en
andere betrokkenen.
1 2 3 4
Iemand is verantwoordelijk om het project aan te passen naar
aanleiding van de evaluaties.
1 2 3 4
Docenten zijn getraind om criteriumgerichte gesprekken te voeren 1 2 3 4
Docenten zijn getraind om op coachende wijze te begeleiden. 1 2 3 4
Op de achterkant heeft u ruimte op te schrijven wat er volgens u aan het project verbeterd kan worden.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 24 -
Bijlage 6: Leerlingenevaluatie
Evaluatie project………………………………
Klas/groep……………………………………. Datum:
Project algemeen
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
Het project was een uitdaging voor mij 1 2 3 4 Ik kon meebeslissen over de inhoud van het project 1 2 3 4 Ik heb zelf onderzoek kunnen doen 1 2 3 4 Ik heb met anderen samengewerkt om antwoorden te vinden 1 2 3 4 Ik heb moeten plannen en organiseren 1 2 3 4 Ik wist de beoordelingspunten vooraf van dit project 1 2 3 4 Ik heb moeten nadenken wat ik heb geleerd (reflecteren) 1 2 3 4 Het project is een leuke manier van leren 1 2 3 4 Ik ben tevreden over de begeleiding van de docenten 1 2 3 4
Hieronder heb je ruimte om kort op te schrijven wat er volgens jou moet veranderen aan het project
Ondersteunende activiteiten
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
Ik ben voldoende voorbereid over het gebruik van mindmappen 1 2 3 4 Ik ben voldoende voorbereid om een projectverslag te kunnen maken
1 2 3 4
Ik ben voldoende voorbereid om een presentatie te kunne voorbereiden en te houden
1 2 3 4
Ik heb de werkvorm mindmappen toegepast in dit project 1 2 3 4 Ik heb een presentatie verzorgd in dit project 1 2 3 4 Ik weet hoe de hersenen van pubers zich ontwikkelen 1 2 3 4
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 25 -
Hieronder heb je ruimte om kort op te schrijven wat er volgens jou moet veranderen aan de ondersteunende activiteiten
Projectopdrachten
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
De opdrachten waren voldoende uitdagend 1 2 3 4 Tijdens de projecturen was duidelijk wat er van mij verwacht werd 1 2 3 4 De begeleiding tijdens de projectopdrachten was voldoende 1 2 3 4 Het niveau van de opdrachten was goed te doen 1 2 3 4 Een projectopdracht is een leuke manier van leren 1 2 3 4
Hieronder heb je ruimte om kort op te schrijven wat er volgens jou moet veranderen aan de projectopdrachten.
Beoordeling/toetsen
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
Ik werd goed voorbereid op de beoordeling van het project 1 2 3 4 Ik werd goed geïnformeerd over de weging van de beoordeling 1 2 3 4 Ik weet dat de beoordeling mee telt voor het examen 1 2 3 4 Ik vind een beoordeling van basiscompetenties een goede manier van toetsen
1 2 3 4
Hieronder heb je ruimte om kort op te schrijven wat er volgens jou moet veranderen aan de manier van beoordelen/toetsen.
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 26 -
Buitenschoolse activiteiten
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
Ik vind de buitenschoolse activiteiten zinvol 1 2 3 4
Dankzij de buitenschoolse activiteiten weet ik nu welke vervolg opleiding ik ga volgen
1 2 3 4
Het project heeft me geholpen om een bewuste keuze te maken 1 2 3 4
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 27 -
Bijlage 7: Competentiemeting Samenwerken fase
1
Leerjaar 3 / 4 meting 1 – 2 – 3 – 4
Naam leerling: Datum meting:
Naam docent: Ingevuld door: Leerling/docent/klasgenoot/ouder
Fase 1 criteria Op mij van toepassing
niet soms meestal
G
roep
slid
Samenwerken 1
Ik werk in opdracht samen met klasgenoten. Ik overleg in opdracht met een ander voor ik aan een opdracht begin. Ik kan rekening houden met één ander.
1 2 3
Samenwerken 2
Ik overleg met meerdere personen voor ik aan een opdracht begin. Ik overleg met de betrokken personen voor en tijdens de opdracht Ik kan rekening houden met de groep of meerdere klasgenoten.
1 2 3
Samenwerken 3
Als ik een opdracht krijg, betrek ik anderen erbij. Ik overleg over de mogelijkheden van samenwerking. Ik werk aan een goede verstandhouding met klasgenoten en/of collega's. Ik overzie de consequenties van mijn eigen gedrag.
1 2 3
Samenwerken 4
Als ik een opdracht krijg betrek ik anderen erbij. Ik overleg over de mogelijkheden van samenwerking. Ik werk aan een goede verstandhouding met klasgenoten en/of collega's. Ik overzie de consequenties van mijn eigen gedrag en bespreek dit in de groep. Ik lever een bijdrage aan een goede sfeer in de groep.
1 2 3
Ik ga in de komende periode werken aan: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 28 -
Ik ga aan hieraan werken door: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Opmerking mentor/klasgenoot/ouder: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 29 -
Bijlage 8: Competentiemeting Samenwerken fase
2
Leerjaar 3 / 4 Meting 1 – 2 – 3 – 4
Naam leerling: Datum meting:
Naam docent: Ingevuld door: Leerling/docent/klasgenoot/ouder
Fase 2 criteria
Van toepassing
niet soms meestal
G
roep
slid
Samenwerken 3
Als ik een opdracht krijg, betrek ik anderen erbij. Ik overleg over de mogelijkheden van samenwerking. Ik werk aan een goede verstandhouding met klasgenoten en/of collega's. Ik overzie de consequenties van mijn eigen gedrag.
1 2 3
Samenwerken 4
Als ik een opdracht krijg betrek ik anderen erbij. Ik overleg over de mogelijkheden van samenwerking. Ik werk aan een goede verstandhouding met klasgenoten en/of collega's. Ik overzie de consequenties van mijn eigen gedrag en bespreek dit in de groep. Ik lever een bijdrage aan een goede sfeer in de groep.
1 2 3
Samenwerken 5
Ik zorg voor voldoende samenwerking en overleg met klasgenoten/collega's, opdrachtgevers en klanten. Ik bouw een goede (werk)relatie op met collega's, opdrachtgevers en klanten. Ik neem het initiatief om de onderlinge samenwerking in het team te bespreken. Ik ken de consequenties van mijn gedrag in de groep en kan mijn gedrag veranderen als de situatie daarom vraagt.
1 2 3
Samenwerken 6
Ik stimuleer en optimaliseer samenwerking en overleg met klasgenoten, collega's, opdrachtgevers en klanten. Ik bevorder een goede (werk)relatie met klasgenoten/collega's, opdrachtgevers en klanten. Ik signaleer zaken die een negatieve invloed hebben op het eindresultaat en op het team en doe er iets aan. Ik maak de onderlinge samenwerking bespreekbaar om deze te verbeteren.
1 2 3
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 30 -
Ik ga in de komende periode werken aan: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ik ga aan hieraan werken door: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Opmerking mentor/klasgenoot/ouder: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lunchproject MAVO BREED Pagina - 31 -
Bijlage 9: Competenties samenwerken
Samenwerken & overleggen
vmbo
starter geoefend op niveau boven niveau
* ik krijg een opdracht en ik
begin; * ik werk in
opdracht samen met collega's *ik hou nog geen rekening met
anderen
* ik krijg een opdracht en ik
begin; * ik werk in
opdracht samen met collega's en
overleg waar nodig *ik hou
soms rekening met anderen.
* ik krijg een opdracht, ik betrek anderen erbij en
overleg over de mogelijkheden van
samenwerking; * ik werk aan een goede
verstandhouding met collega's.* ik overzie de consequenties van mijn
eigen gedrag
* ik krijg een opdracht, ik betrek anderen erbij en
overleg over de mogelijkheden van
samenwerking; * ik werk aan een goede
verstandhouding met collega's;
* ik lever een bijdrage aan een goede sfeer in de groep. Ik overzie de consequenties van mijn
eigen gedrag en bespreek dit in de
groep
examen vmbo doorstroom mbo
niveau 2-3
starter geoefend op niveau boven niveau
* ik krijg een opdracht en ik
begin; * ik werk in
opdracht samen met collega's en
overleg waar nodig. *ik hou soms rekening met anderen.
* ik krijg een opdracht, ik
betrek anderen erbij en overleg
over de mogelijkheden
van samenwerking;
* ik werk aan een goede
verstandhouding met collega's.ik
overzie de consequenties van mijn eigen
gedrag
* ik krijg een opdracht, ik betrek anderen erbij en
overleg over de mogelijkheden van
samenwerking; * ik werk aan een goede
verstandhouding met collega's;
* ik lever een bijdrage aan een goede sfeer in de groep. Ik overzie de
consequenties van mijn eigen gedrag en bespreek
dit in de groep
* ik zorg voor voldoende
samenwerking en overleg met collega's /
opdrachtgevers / klanten;
* ik bouw een goede (werk)relatie op met
collega's / opdrachtgevers /
klanten.* stelt soms zaken aan de orde die
de harmonie in het team verstoren
Niveau 4
starter geoefend op niveau boven niveau
* ik krijg een opdracht, ik
betrek anderen erbij en overleg
over de mogelijkheden
van samenwerking; * ik werk aan een goede
verstandhouding met collega's.ik
overzie de consequenties van mijn eigen
gedrag
* ik krijg een opdracht, ik
betrek anderen erbij en overleg
over de mogelijkheden
van samenwerking;
* ik werk aan een goede
verstandhouding met collega's en
klanten; * ik lever een
bijdrage aan een goede sfeer in de groep. Ik overzie de
consequenties van mijn eigen
gedrag en bespreek dit in
de groep
* ik let op samenwerking en overleg met collega's / opdrachtgevers / klanten;
* ik bouw een goede (werk)relatie op met
collega's / opdrachtgevers / klanten. Ik overzie de
consequenties van mijn eigen gedrag en bespreek dit in de groep *stelt soms zaken aan de orde die de
harmonie in het team verstoren
* ik stimuleer en optimaliseer
samenwerking en overleg met collega's /
opdrachtgevers / klanten; * ik bevorder een goede
(werk)relatie met collega's /
opdrachtgevers / klanten. Ik signaleer zaken die het teamresultaat verstoren en onderneem effectieve
actie(s)
- 33 -
Inleiding
Je hebt in de eerste maanden al ervaring opgedaan met een project. Het lunchproject bouwt
voort op jullie ervaring. Je krijgt nu meer verantwoordelijkheid en keuzes.
Het lunchproject richt zich op samenwerken en plannen/organiseren. De begeleidende
docenten zullen jullie daarop beoordelen.
In het lunchproject krijgen jullie ook lessen over de ontwikkeling van jullie brein en wat dat
betekent voor je motivatie om te leren
Het lunchproject heeft als doel om voor je eigenouders/verzorgers en familieleden een lunch
te organiseren. Activiteiten in het project zijn: een lunchmenu samenstellen, het volgen van
masterclasses over koken en bedienen, het ontwerpen en maken van een uitnodiging, het
meemaken van een maaltijd in een echt restaurant, het uitvoeren van de lunch op school en
het evalueren van de lunch na afloop
Veel plezier met dit project
Je start het project met het maken van een mindmap over het lunchproject. Maar hoe doe je dat? Hieronder zie je informatie over wat mindmappen is en hoe je dat zo effectief mogelijk kunt doen Lees de instructie over mindmappen en ga aan de slag met het kernwoord “Lunch”
- 34 -
Vanaf de allereerste rietpen, hebben mensen zich aangewend om twee
dingen te doen: tekeningen te maken en verslagen te schrijven. Jammer
genoeg houden we die twee dingen meestal nog steeds uit elkaar.
Tekeningen maken is creatief, kunstzinnig, artistiek en moeilijk. Verslagen
schrijven daarentegen, of aantekeningen maken, of de notulen, of rapporten, kan
iedereen. Dat leer je op school, dat leer je op je werk, dat leer je nooit meer af.
Mindmappen
Tenzij je gaat mindmappen. Het woord mindmappen klinkt misschien wat vreemd, maar het is simpelweg een nieuwe manier om aantekeningen te maken. Bij mindmappen gaat
- 35 -
het om een combinatie van schrijven en tekenen. Op een wonderlijke manier sluit dat beter aan bij ons natuurlijke denken dan simpelweg A4-tjes volschrijven. Tegelijkertijd is het een stuk minder vermoeiend, dan het maken van een prachtige ets, litho, of pentekening.
Minmapping is een “breinvriendelijke” techiek om informatie goed te onthouden en alle
verbanden te ontdekken
Beter onthouden
Mindmappen heeft nog meer voordelen: de standaard manier van aantekeningen maken helpt je bijvoorbeeld bitter weinig bij het onthouden van wat je schrijft. Mindmappen past veel beter bij de manier waarop je hersenen informatie opslaan.
Door meerdere kleuren, plaatjes en verbindingen te maken leg je sterkere associaties aan - ook jouw geheugen werkt voornamelijk door associaties.
Beter overzicht
Verder is mindmapping een perfecte techniek om structuur en overzicht te houden. Wanneer je aantekeningen maakt tijdens een cursus of seminar kun je makkelijk en eenvoudig je aantekeningen over een bepaald onderwerp uitbreiden, terwijl het toch allemaal redelijk overzichtelijk blijft.
Als je klaar bent, kun je letterlijk altijd nog een bijgewerkte, complete versie maken van
je mindmap.
Brainstormen met jezelf
Je kunt mindmappen gebruiken om met jezelf te brainstormen over een project, leerstof uit een boek of om nieuwe onderwerpen uit te diepen.
- 36 -
Hoe werkt mindmappen?
Schrijf het kernwoord waar je over na wilt denken, of waar je aantekeningen over wilt maken, in het midden van een vel papier.
Voor elk woord wat je over het kernwoord te binnen schiet, trek je een lijn vanaf je kernwoord richting de buitenrand van het papier. Net boven die lijn zet je het woord wat linkt aan je kernwoord.
Als een woord binnenschiet over het woord wat je dan hebt opgeschreven, wat aan het einde van de andere woorden linkt, trek je vanaf dat woord weer een nieuwe lijn en schrijf je het nieuwste woord net boven die lijn.
Dit klinkt een stuk ingewikkelder dan dat het is.
Voordelen van mindmappen zijn!
Het is persoonlijk, iets van jezelf
Het is leuk om te doen
Je hebt een goed overzicht en ziet snel verbanden
Het leren van de stof gaat sneller en het onthouden lukt beter
Je kunt het bij alle vakken en projecten gebruiken
Je kunt het ook als manier van aantekeningen gebruiken
Hier vind je een heel stel voorbeelden van mindmaps, als je het ziet is het meteen een stuk duidelijker:
http://images.google.com/images?q=mindmap
Tips voor nóg betere mindmaps
Gebruik verschillende kleuren Teken plaatjes bij de woorden en concepten Schrijf in blokletters, niet in schrijfletters Kleine letters (in plaats van hoofdletters) onthoud je ook
beter
- 37 -
Verbind delen van je mindmap met pijlen en kleuren Wees creatief Maak plezier
Software
Natuurlijk zijn er ook computerprogramma's om mindmaps mee te maken.
FreeMind (gratis): http://www.meereffect.nl/articles/DisplayArticle.aspx?Link=/log/2005/09/free
mind.html
MindManager: http://www.mindjet.com/eu/
Opdracht
Laat zien dat je het bovenstaande hebt begrepen door een mindmap te maken van
zaken die je in het project moet gaan aanpakken.
- 38 -
Leerlingenevaluatie
Evaluatie project………………………………
Klas/groep……………………………………. Datum:
Project algemeen
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
Het project was een uitdaging voor mij 1 2 3 4 Ik kon meebeslissen over de inhoud van het project 1 2 3 4 Ik heb zelf onderzoek kunnen doen 1 2 3 4 Ik heb met anderen samengewerkt om antwoorden te vinden 1 2 3 4 Ik heb moeten plannen en organiseren 1 2 3 4 Ik wist de beoordelingspunten vooraf van dit project 1 2 3 4 Ik heb moeten nadenken wat ik heb geleerd (reflecteren) 1 2 3 4 Het project is een leuke manier van leren 1 2 3 4 Ik ben tevreden over de begeleiding van de docenten 1 2 3 4
Hieronder heb je ruimte om kort op te schrijven wat er volgens jou moet veranderen aan het project
Ondersteunende activiteiten
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
Ik ben voldoende voorbereid over het gebruik van mindmappen 1 2 3 4 Ik ben voldoende voorbereid om een projectverslag te kunnen maken
1 2 3 4
Ik ben voldoende voorbereid om een presentatie te kunnen voorbereiden en te houden
1 2 3 4
Ik heb de werkvorm mindmappen toegepast in dit project 1 2 3 4 Ik heb een presentatie verzorgd in dit project 1 2 3 4 Ik weet hoe de hersenen van pubers zich ontwikkelen 1 2 3 4
- 39 -
Hieronder heb je ruimte om kort op te schrijven wat er volgens jou moet veranderen aan de ondersteunende activiteiten
Projectopdrachten
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
De opdrachten waren voldoende uitdagend 1 2 3 4 Tijdens de projecturen was duidelijk wat er van mij verwacht werd 1 2 3 4 De begeleiding tijdens de projectopdrachten was voldoende 1 2 3 4 Het niveau van de opdrachten was goed te doen 1 2 3 4 Een projectopdracht is een leuke manier van leren 1 2 3 4
Hieronder heb je ruimte om kort op te schrijven wat er volgens jou moet veranderen aan de projectopdrachten.
Beoordeling/toetsen
1. helemaal niet mee eens 2. niet mee eens 3. wel mee eens 4. heel erg mee eens
Ik werd goed voorbereid op de beoordeling van het project 1 2 3 4 Ik werd goed geïnformeerd over de weging van de beoordeling 1 2 3 4 Ik weet dat de beoordeling mee telt voor het examen 1 2 3 4 Ik vind een beoordeling van basiscompetenties een goede manier van toetsen
1 2 3 4
- 40 -
Hieronder heb je ruimte om kort op te schrijven wat er volgens jou moet veranderen aan de manier van beoordelen/toetsen.
- 41 -
Competentiemeting Samenwerken fase 1
Leerjaar 3 / 4 meting 1 – 2 – 3 – 4
Naam leerling: Datum meting:
Naam docent: Ingevuld door: Leerling/docent/klasgenoot/ouder
Fase 1 criteria Op mij van toepassing
niet soms meestal
G
roep
slid
Samenwerken 1
Ik werk in opdracht samen met klasgenoten. Ik overleg in opdracht met een ander voor ik aan een opdracht begin. Ik kan rekening houden met één ander.
1 2 3
Samenwerken 2
Ik overleg met meerdere personen voor ik aan een opdracht begin. Ik overleg met de betrokken personen voor en tijdens de opdracht Ik kan rekening houden met de groep of meerdere klasgenoten.
1 2 3
Samenwerken 3
Als ik een opdracht krijg, betrek ik anderen erbij. Ik overleg over de mogelijkheden van samenwerking. Ik werk aan een goede verstandhouding met klasgenoten en/of collega's. Ik overzie de consequenties van mijn eigen gedrag.
1 2 3
Samenwerken 4
Als ik een opdracht krijg betrek ik anderen erbij. Ik overleg over de mogelijkheden van samenwerking. Ik werk aan een goede verstandhouding met klasgenoten en/of collega's. Ik overzie de consequenties van mijn eigen gedrag en bespreek dit in de groep. Ik lever een bijdrage aan een goede sfeer in de groep.
1 2 3
Ik ga in de komende periode werken aan: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- 42 -
Ik ga aan hieraan werken door: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Opmerking mentor/klasgenoot/ouder: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------