MADENLERİN HAYATIMIZDAKİ YERİALTIN MADENCİLİĞİNDE ARAMA - ÜRETİM - KAPAMA DÖNEMLERİ

Dr. Muhterem Köse

Altın Madencileri Derneği

On bin yıl önce nasıl yaşıyorduk?

Madenlerin keşfi Daha iyi yaşam Daha çok maden tüketimi

Taş Devri - Bakır Çağı -Tunç Çağı - Demir-Çelik Çağı - Nükleer Çağ - Uzay Çağı

Yer kabuğundan bir yılda kaç milyar ton maden çıkarılmaktadır?

https://www.unece.org/fileadmin/DAM/stats/documents/ece/ceGlobal_trends_Lutter.pdfs/ge.33/2018/mtg3/S2_2_EN_

2017 yılında yer kabuğundan çıkarılan maden miktarı 72 milyar

ton*

Biomass (Biyokütle) : bitkiler, otlar, hayvan dışkıları, gübre ve sanayi atıkları, evlerden atılan tüm organik çöplerden elde edilen enerji

Yıl

Dünya

Nüfusu

(Milyar)

Çıkarılan

Maden

(Milyar Ton)

Kişi Başına

Çıkarılan Maden

Ton/Kişi

1980 4,5 24 5,3

2000 6,1 36 5,9

2013 7,2 62 8,6

2017 7,5 72 9,6

* Biomass hariç

Dünya maden üretiminin parasal değeri

1,4 trilyon dolar

Petrol, doğal gaz vd 2,2 trilyon dolar (2016)

450450900 Milyar $ 500 Milyar $

KÖMÜRDİĞER MADENLER(METALLER & EHM)

2,2 Trilyon $

PETROL, DOĞAL GAZ, PETROL KUMU, URANYUM

Kişi başına düşen gelir artışı ile maden ve metal tüketimi arasındaki ilişki ?

Kaynak: World Bureau of Metal Statistics, U.S Global Investors

ABD : 2017

Kömür hariç madencilik ve madenciliğe dayalı sanayilerin ABD ekonomisine katkısı2,9 trilyon dolar olmuştur

Kaynak : U.S. Geological Survey and the U.S. Department of Commerce, 2018

RUSYA – 2017

Toplam İhracatı : 357 Milyar $

Maden İhracatı : 257 Milyar $

Toplam İhracatın %72’Sİ Maden

Kaynak : Monitoring of Russia’s EconomicOutlook,2018 https://www.ranepa.ru/eng/images/docs/

KANADA -2017

Maden İhracatı: (Petrol, kömür, metal) 158 Milyar Kanada DolarıKaynak: https://www.statista.com/statistics/594293/gross-domestic-product-of-canada-by-industry-monthly

Avusturalya- 2017 Mineral - metal ve enerji ihracatı 204 Milyar Avustralya Dolarıdır

Kaynak: Australian Bureau of Statistics, Cat No. 6291

Enerji ve maden kaynakları ülkelerin ekonomilerine çok önemli katkılar sağlamaktadır

Toplam ithalatımızın yaklaşık %75’i enerji, hammadde ve ara mal kalemlerinden oluşmaktadır.

Türkiye’nin maden ve madenciliğe dayalı ürün ithalatı

Kaynak: Madencilikte ne kadar dışa bağımlıyız(How dependent are we on mineral imports ?)

Dr. Muhterem Köse ve Dr. Vedat Oygür

IMCET-24. Türkiye Madencilik Kongresi

Antalya 14-17/04/2015

Petrol

AltınBakır

Doğalgaz

Kömür

Alüminyum

Demir-çelik

Hangi madenlerde/metalde ne kadar dışa bağımlıyız?

Petrol-Doğalgaz ithalatımız 34 - 55 Milyar $/Yıl

Demir dışı metal vd ithalatımız 8 -11 Milyar $/Yıl

Hurda demir çelik ithalatımız 15 -18 Milyar $/Yıl

Altın ithalatımız 6 - 8 Milyar $/Yıl

Kömür ithalatımız 5 Milyar $/Yıl

* Ton eşdeğer petrol bazında

Kaynak: Dr. Muhterem Köse,11. BYKP Metalik Madenler ve Kıymetli Metaller Komisyonu Çalışma Grubu Sunumu , 2018

Dr. Nejat Tamzok, Türkiye'nin Enerji Görünümü, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Sf:251, Nisan 2018

Enerji %Doğalgaz 99.9Petrol 95Kömür 61

MetallerNadir toprak elementleri 100Çinko 100Kurşun 100Nikel 100Alüminyum 95Altın 76Bakır 77Demir Cevheri 64Gümüş 60

Petrol ve Doğal gaz

Kömür

Metal OlarakAlüminyum-Bakır-Kurşun-Çinko-Demir-Çelik-Nikel-

Krom

Altın-Gümüş

Gübre-Potas, Kükürt

Mermer ve Traverten

Konsantre OlarakMetalik cevher konsantresi

(Bakır-Kurşun-Çinko*-Krom-Antimuan)

Bor

Manyezit, Kuvars, Alçı, Bentonit, Barit,

Tuz, Perlit, Pomza

DIŞARIDAN ALDIKLARIMIZ

DIŞARIYA SATTIKLARIMIZ

Soda Külü

Türkiye’nin Madencilik Profili

Maden BirimiÜretilen Miktar

Üretimin Değeri (Milyon Dolar)

Birim Fiyatı (Dolar/Ton)

1 Linyit kömürü Milyon Ton 90 2 700 30

2 Mermer ve Traverten (2018) Milyon Ton 17 2 550 1503 Altın Ton 38 1 700 45 000 000

4 Agrega1 Milyon Ton 470 1 400 3

5 Bor2 (2018) Milyon Ton 2,4 1013 4226 Trona (2018) Milyon Ton 3,2 800 250

7 Bakırkonsantresi3 Bin Ton 550 600 10908 Demir cevheri Milyon Ton 6,5 550 849 Çinko4 Bin Ton 734 350 476

Toplam 10 4001 Kırılmış taş, mıcır, çakıl, kum2 Bor konsantresi ve ürünleri3 Konsantre %23-25 bakır içeren ürün4 Yaklaşık %45-55 çinko içeren malzeme

Türkiye’de bazı maden üretimlerinin ekonomiye katkı sıralaması (2019)*

Yer kabuğunu kazınca otomobil, bilgisayar telefon çıkmıyor!!!

http://www.knowledgedoor.com/2/elements_handbook/element_abundances

Hangi zenginliklerinüzerinde oturuyoruz?

0-100 metre

1000 metre

500 metre

Hangi zengin kaynakların üzerinde yaşadığımızı biliyor muyuz?

Ülkelerin yüzölçümünde maden çıkarılan alanların payı nedir ?

ABD Kanada Meksika Türkiye

1 Yüzölçümü (km2) 9 600 000 9 980 000 1 960 000 780 000

2 Tarım Alanı (km2) 4 240 000 798 000 621 000 311 000

3 Orman Alanı (km2) 2 900 000 4 200 000 513 000 216 000

4 Madencilik için kazılan alan (km2) 12 000 4 047 1 810 1500

Madencilik İçin Kazılan Alanın

Ülke Yüzölçümüne Oranı0.001 0.0004 0.001 0.002*

Nüfus (Milyon) 326 37 130 82

Kaynak: Mineral Information Institute,www.mii.org * Yaklaşık

Türkiye’de maden çıkarmak için kazılan alanların %85’i 0,25 km2 den küçüktür.

Türkiye’de madenciliğeyasak olan alanlar?

MADENCİLİĞE YASAK ALANLAR

1. Milli parklar

2. Sit alanları

3. Mutlak, kısa ve orta mesafe su havzaları

4. Yaban hayatı koruma alanları

5. Gen koruma alanları

6. Arkeolojik alanlar

7. Tarım alanları

8. Zeytinliklere 3 km mesafedeki alanlar

9. Askeri yasak bölgeler

10. Diğer alanlar

Satın aldığımız bulaşık makinesi, buzdolabı veya bir otomobilin yapımında kullanılan madenleri keşfedip çıkaranlara çok şey borçluyuz !!!

Madencilik Doğa

katliamı mı?

Vatandaşlarımız altından vazgeçebilir mi?

Kişi başına altın satın almada dünyada ilk sıralardayız

160 Ton /YılSon 25 Yılın Ortalaması

38 Ton/Yıl

122Ton /Yıl

İTHALAT 2019 YILIÜRETİMİ

YILLIK AÇIK

8 MİLYAR $ /YIL

Altın ithal etmeye devam etmemizi isteyenlerin oyununa gelmeyelim !!!

Dere kumları içinde gözle görülebilen altınlar

Dere kumlarında gözle görülen atınlar tavalarda su ile yıkanarak kumlar uzaklaştırıldıktan sonra pirinç içindeki taş misali

kolayca toplanmaktadır. Dere kumlarından altın üretiminin dünya altın üretimindeki payı yaklaşık %2-3 civarındadır.

By Ahmet Şentürk, 2019

ARAMA GELİŞTİRME İŞLETME KAPAMA

MADENCİLİK FAALİYETLERİNİRESMİN SADECE BİR KARESİNE BAKARAK

DEĞERLENDİREMEYİZ

‘’Sosyal onay’’ tarafların kazançlı çıkacağı bir proje üzerinde anlaşabilmek anlamına gelmektedir

Kaynak: Çağdaş madencilik faaliyetlerinde sosyal onay; Dr. Vedat Oygür; TMD Sektörden Haberler, 2018, Sayı 69, Sf. 64-80

Yeni bir altın madenin keşfiKeşfedilen bir madenin bulunduğu yerden çıkarılması 15-20 yıl süre almaktadır

Altın Arama Çalışmaları

20 ppb

100+ppb100+ ppb

Altın İçeren Kayaçların Bulunduğu Yerden Çıkarılması

Cevher Zenginleştirme Ünitesi

Altının siyanürle çözündürülmesi işlemicevherin özelliğine göre yığında veya çelik tanklarda yapılmaktadır

Bergama Ovacık

Yığın liçi ile altın çözündürme işleminin şematik gösterimi

Zeminin sızdırmaz hale getirilmesi

Yığın Liçi( Yığında Çözündürme) Proses Alanının Hazırlanması

Çözelti Dağıtım Listesi

Yığın Liçi Proses Alanı kesiti

Siyanürle Çözündürülüp Sıvı Hale Getirilen AltınınTekrar Katı Hale Getirilmesi Süreci…

(ADR Tesisi - Elektroliz Ünitesi-Altın Döküm Potası)

Madende Altın Külçe Dökümü

Mardis maden sahası daha sonra golf sahasına dönüştürüldü-ABD

https://www.chaneyenterprises.com/article/Mine-Reclamation-Awarded-to-Chaney-Enterprises-Mardis-Mine-Site

ÖNCESİ SONRASI

Yediklerimizde ve içtiklerimizde ne kadar siyanür var?

Siyanür İçeren Maddeler Siyanür Miktarı Referans

SİGARA DUMANI 0.5 mg/sigara Hagelstein ve Mudder, 1997

GIDA MADDELERİ 1 mg/kg

Tarım Köy İşleri

Bakanlığı Türk Gıda

Kodeksi Yönetmeliği

16 Kasım 1997

İÇECEKLER 1 mg/kg

SERT ÇEKİRDEKLİ MEYVA

KONSERVELERİ5 mg/kg

ALKOLLÜ İÇECEKLER 1 mg/L

TUZ 20 mg/kg

NUGAT, BADEM EZMESİ GİBİ ÜRÜNLER 50 mg/kg

TÜRKİYE MEYVE SULARI

ÇEKİRDEKLİ İŞLEME1.03–15.84 mg/L

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı

1-2 115-125 / 1974

İŞLENMEMİŞ ACI BADEM297

2970

mg/100 gr

mg/kg

Almanya Gıda Maddeleri İnceleme ve

Araştırma Dergisi sayı 135/5

LAPSEKİ Altın Madeni Kuru Atık Dep. Alanı 0,1 mg/lt Lapseki Altın Madeni İşletmesi

OVACIK Altın Madeni Atık Barajı 0,1 mg/lt Ovacık Altın Madeni İşletmesi

Avrupa Birliği ve Türkiye’de madencilikte siyanür kullanımı karşılaştırıldığında,ülkemizde siyanürle ilgili tartışmaların bilimsel bir tabanının olmadığını göstermektedir

10

0,2 0,20

5

10

15

20

25

30

Avrupa Birliğinde AtıkHavuzlarında İzin

Verilen Siyanür Miktarı(mg/lt)

Bergama Altın MadeniAtık Havuzundaki

Siyanür Miktarı (mg/lt)

ABD'de İçme Sularındaİzin Verilen Siyanür

Miktarı (mg/lt)

Siya

nü

r (C

N-)

mg/

lt

Avrupa Birliği'nde madenlerdeki atık

havuzlarında müsaade edilen siyanür

miktarı (CN-) ile, Bergama Altın Madeni

Atık Havuzu ve ABD'de içme sularındaki

siyanür miktarının (CN-) karşılaştırılması

* Temmuz 2018 den sonra 10 mg/L

Tehlike ve risk farklı şeylerdir…

Tehlike Aynı : Aslanın saldırmasıRisk : Düşük - kabul edilebilir - yönetilebilir risk

Tehlike Aynı : Aslanın saldırmasıRisk : Yüksek- kabul edilemez - yönetimi zor

KAFESTEKİBİR ASLAN

ORMANDADOLAŞANBİR ASLAN

Kaynak: Prof. Dr. Ali Esat Karakaya, ‘’ Madencilikte kullanılan kimyasalların risk analizine dayalı yönetimi ve siyanür örneği’’

MTA Genel Müdürlüğü Tabiat Tarihi ve Müzesi Toplantı Salonu, 15 Nisan 2014

Türkiye'nin Altın Üretimi (Ton): 2001-2019

Türkiye - 202018 Altın Maden İşletmesi + 4 Proje Yatırım + 8 Proje Fizibilite Aşamasında

TÜRKİYE'DE ALTIN MADENCİLİĞİNİN PROFİLİ2019

1 Gr IPHONE = 50 TL, 1 Gr ALTIN = 300 TL

IPHONE XMAXPRO

FİYAT: 12 000 TL

AĞIRLIK: 226 Gr

53 Gr/TL

22 AYAR BİLEZİK

FİYAT: 5,781 TL

AĞIRLIK: 18,54 Gr

312 Gr/TL

Türkiye'nin Altın Potansiyeli - Rezervi ve Üretimi

Rezerv (ton)

Potansiyel (ton)

Üretilen(2001-2019)

4660

1500

Kaynak: Prof. Dr. Ayhan Erler, ODTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü,1997, Altın Madencileri Derneği 2020

340

Çevre ile ilgili tartışmalı konularda neden kaos yaşıyoruz ?

Ormanlarda her sene (amenajman planlarına göre) düzenli olarak ağaç kesimi yapılır.

Ormanı gençleştirme çalışmasıKapsamında kesilen ağaçlar

Olympic Peninsula, Washington

Ormanı gençleştirme çalışmasıKapsamında kesilen ağaçlar

North Oregon-ABD

Türkiye’de de ormanlarda sürekliliği sağlamak amacıyla her senedüzenli olarak ormanlarda ağaç kesimi yapılmaktadır.

Orman alanlarımız yıllar itibariyle artıyor mu azalıyor mu?

Kaynak: Türkiye Orman Varlığı, 2015 Orman Genel Müdürlüğü 2017 yılı faaliyet raporu

1999

2004

2012

2015

2017

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

15,3 16,3 17 18,3 21

Yıllara göre kesilen ağaç miktarı (milyon m3)

Kaynak: OGM Faaliyet Raporu 2017

0,9

1,2

1,3

1,51,6

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

1973 1999 2004 2012 2015

Mily

ar m

³

Yıllar

Çanakkale- KirazlıAltın MadeniFaaliyet ÖncesiFaaliyet SırasıFaaliyet Sonrası

DOLGU

1

23

5

4

6

Siyanürle Çözündürülüp Sıvı Hale Getirilen AltınınTekrar Katı Hale Getirilmesi Süreci…

(ADR Tesisi - Elektroliz Ünitesi-Altın Döküm Potası)

Altın Madenlerinde Kadın Çalışanlarımız

Efemçukuru Altın Madeni - İzmir Kışladağ Altın Madeni - Uşak

Kapalı ve Açık Ocak Altın Madeni İşletmesi

Yerin Altında Altın Madeni Üstünde Üzüm Bahçesi

Efemçukuru Altın Madeni - İzmir

Efemçukuru Altın Madeni-İzmir

Uluslararası Standartlarda Madencilik

İzmir- Çukuralan Altın Madeni

Eskişehir-Kaymaz Altın Madeni

Mastra Altın Madeni- Gümüşhane

Kayseri-Himmetdede Altın Madeni

Çanakkale-Lapseki Altın Madeni

Erzincan-Çöpler Altın Madeni

Balıkesir-Sındırgı-Kızıltepe Altın Madeni

Ovacık Altın Madeni-Bergama

Niğde-Gümüştaş-Tepeköy Altın Madeni

Sivas-Bakırtepe Altın Madeni

Kayseri- Öksüt Altın Madeni

Bergama Ovacık Altın Madeni-Rehabilitasyon Öncesi ve Sonrası

Eski Hali Yeni Hali

Yeni Hali Yeni Hali

65

Rehabilitasyon Çalışmaları Ovacık Altın Madeni

Rehabilitasyon Çalışması Sonrası-2019

66

MAYIS 2019

Rehabilitasyon Çalışmaları Ovacık Altın Madeni

Maden Sahasındaki Yaşam

FAALİYETE BAŞLAMADAN ÖNCESİ DURUM

GOLDEN CROSS ALTIN MADENİ – YENİ ZELLENDA

MADENCİLİK FAALİYETİ SIRASINDAKİ GÖRÜNÜM

GOLDEN CROSS ALTIN MADENİ – YENİ ZELLENDA

MADEN SAHASI REHABİLİTE EDİLİPMADEN KAPATILDIKTAN SONRAKİ HALİ

GOLDEN CROSS ALTIN MADENİ – YENİ ZELLENDA

Westside Kömür Madeninin Rehabilitasyon Sonrası/ Avustralya

https://www.youtube.com/watch?v=2qZSy6TR8iE

Mardis Maden SahasıDaha Sonra

Golf Sahasına Dönüştürüldü-ABD

https://www.chaneyenterprises.com/article/Mine-Reclamation-Awarded-to-Chaney-Enterprises-Mardis-Mine-Site

SONRA GOLF SAHASI

ÖNCESİ SONRASI

ÖNCE MADEN

İstanbul - Kemerburgaz Kömür Sahasında Yapılan Rehabilitasyon / Kutmangil Madencilik

Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) tarafından kömür çıkarılan alanlarda1992-2017 arasında 5088 hektar alanda 7,8 milyon ağaç dikildi

Çanakkale- KirazlıAltın MadeniFaaliyet ÖncesiFaaliyet SırasıFaaliyet Sonrası

DOLGU

1

23

5

4

6

Çanakkale-Adatepe Orman İçinde Yazlık Siteler

Çanakkale Ayvacık-Edremit arasında zeytinlikler içinde yazlık evler