PHILOsOPHIAE CRITICAE

de: MALO EADICALI DOCTRINA,.

BREVITER EXPOsITA..

CUJUsPARTICULAM POsTERIOREM,

TseotavA mpiissimaE Tacult; Philos .ad Agad. Auraicam, ,

PUBL ICO EXAMINI MODEsTE OFFERUNT

Mag. CAROLVs GEsTJiVUs OTTELIN,,Ad. schol,. Cath. Aboins, Ruthenicoe Lingua Magister prxp.

ET

GUsTATUs IVTLHEEMUsIVIRENWs,,stipendiarii Pubi,. JViburgenses,.

lii Auditorio Jurid; dii XIY Maji MDCCCXYH-b,. p.. m. «...

Typis t re nck^llian-is,.

17bona asset. Neque enim in eo consistere potestmalum ladicaie , sive voluntatis indoles prava,quod conceptus sinales speciales generamus sequi»murque, cum illi instrumenta quasi sint, qua ba-lbet a„o P* activa etiam Pura ad normas forman-das objectivus atque necessarias, & ad arbitriumex Lege determinandum. sed haec mali radicalisnotio, ex qua perspicuum est, (quod heic in an-tecessum observare liceat), ex ipsa spontaneitatis ra-dice idem originem ducere & alimentum sugere,alio ex contemplandi loco uberiori semel sorsan,ostendet luce.

Qaoniam normam quamvis realem reddendamcomitatur sensus quidam & conditio agendi subje-ctiva, sive sit concupiscentia & cupido, quae-sen-sualitati tota debetur, sive approbatio (Interesse),qutc ex Ratione ortum habet Practica r), patet,ex hac conditione proxime determinari arbitrium.Cum vero arbitrium humanum liberum sit, nequeabsolute ex his pen leat conditionibus subjectivis,sed eatenus tantum, quatenus easdem caussas essi-

r) Die Abbangtgkct' Begphrungs-Vermogens von Emp-siodungen heiist Neigung , die Abhiingigkeit einer zasal-lig bertiivbaren Will-ns aber von Principien der Vernunstheisst Jnleresse, Victor Grundlegmg z, Metaph. ch sittenp. 58, Cons, p, 122 Njt,

18

nientes constituerit constituatque sui - positio, inaeternitate habitans, (quoniam alioquin evanesceret,libertas voluntatis 'transcendentalis, quae ex Legesequitur supra exposita) s), efficitur, easdem, nonesse posse caussas arbitrii mechanicas; quare nequecaussae vocantur, sed Elater es t ), quorum ea estnatura,, ut quamvis arbitrium determinare videan-tur, neque tamen ipsi per se- caussalitatem effici-ant, nisi interveniente- sui positione transcendenta-li, quae eosdem assumit & jamdiu in aeternitate as-sumsit, inter semet componit ct in- arbitrium age--re finit; quo in ipso munere sustinendo character-semet jam exserit. &. ostendit voluntatis, sive, va-lendi actus..

Elaterum vero quoniam- duo* esse possunt ge-nera, a. se- invicem prorsus distincta,, quorum alte-rum sensualium, est &, intellectualium„ qui- amoresui utpote phaenomeni; cogitantis conprenenduntur&ad felicitatem tendunt. u).yi alterum vero intelli-

/> Coni Cr.itik: der Ptadisckeni Verni p, 51. seqq„*); Cons. Lib,. nuperrime cit. p„ 127 seq. nec. non:: Die: Re*-

Ugion. &c. supra, cit„ p. 12„

Reserri possunt hi ad duo principia dissindo,. Alii enimex dispositionibus orti, sunt hominis,. utpote animantis;,asn ex. disposisionibus ejusdem adi humanitatem;; quarum-

19gibilium, seu e Ratione Practica Pura prosiciscen-tium , qui in reverentia Legis sive ide<e Legislatio-nis universalis, seu sui utpote legem serentis, sitisunt; in eo vertitur cardo rei, in eo indoles vo-luntatis, utrum genus tamquam primarium consti-tuamus homines liberi. Utrum me enim in homi-ne quovis adest, cum non possit Lex sancta, quinobservantiam erga semet excitet x), neque essemortalis, quin se, genus suum & gloriam suam,vel samam saltim, diligat. Neque vero ambo ge-nera ejusdem habere potest quispiam pretii, quo-niam srbimet invicem saepissime repugnant, qua-re, quotiescunque in contentionem venirent, mil-ia oriretur arbitrii determinatio. —In eo igiturperversa nostra ponenda «st natura, quod primojam, quo nostri conscii agimus, tempore, & sem-per tota sub vita terrestri, in amorem nostri ma-gis sumus propensi, quam in legis reverentiam;

illae nobis cum brutis sunt communes, ha: veto intellectuisolumtnodo debita:, quas ambas necessarias sunt, quohomo sit homo. Vide! Die Religion innerh. d. Grenzend, bloffen Vtrn. p. 1$ seqq. Cons. De Originariis naturaehumanae initiisfacultatem appetitivam respicientibus. Dissert,Cujus P. I, Praeside Pros, Cei. A. J. Lago 18l4 ediditF. Holm.

Vide: Grund/. z. Melaph. d. sttten , p. 16 j nec non»Crit, d, Prastischen Vernunst i pp, 130*135»

20seu;, quod eodem redit, & quod supra ostendimus*-in eo originarie peccavimus peccamusque, quodsines speciales conditionem, statuamus, actu tran-scendentali, in aeternitate manente, sinis ultimi,qui summa esse deberet conditio. Talis enim sinostra non esset indoles subjectiva suprema, ne-que opus haberet Ratio PurU Practica malleo Le-gis, nec imperativis categoricis, quoniam haec o-mnia, obligandi vim in se concludentia, in sanctamvoluntatem , quae Legem habet conditionem sum-mam, applicari nec possunt nec debent; nemo e-nim obligari potest, nisi qui invitus bonum essi-ciat y)o.

y) Hinc etiam colligi potest, quantum damni generi huma»no asserrant morum Doctores, qui shilautiam principiumagendi faciunt ultimum, hominem suam quaerere felicita-tem jubentes. Ut enim ablonum illud prstereamus,quod tali in piincipio jacet, cum jussu prorsus non sitOpus,,ubi adest inclinatio, bene moratum solummodo ho-minem reddere possunt, minime vero moralem. Morali-tas autem ita solummedo adeilj si utitur voluntas reve-rentia sili, utpote Legislairicis, unici & primarii elaterisinflar, ita ut eadem iola determinetur arbitrium, leu sisola Legislationis idea satis eil valida ad arbitrium de-siniendum. Ea scilicet sola rat one legem non secundumlitteram tantum, sed ad genium, (equimur. Quid?, quodver® moralitati obstate atque ossicere omnibus deludantviribus utilitatis commendatores ilii, quoniam ex- amorissili principio,, tamquam ultimo astumto, plurima emsna-

Neque igitur in eo ponendam est malum il-lud, quod examinamus radicale, quod sensus in uni-■veisum habeamus & dispositiones, in j’es externasdirectas. Hae enim dispositiones nostrae non de-bentur operae, neque per se sunt malae, sed e con-trario negative bonae & ad bonas actiones non pa-rum conserentes z), quare nulli nobis vertunturyitio; id quod de malo semper valet morali, cujus

runt repullulabunsque,. de quibus querimur infortunati,,mala & injuria?. Legalia vero quamvis ex eodem inter-dum prosicisci possint facinora, contingens esl idem, necnecestarjum; in eodem enim principio vitiorum & malaeactionis cujuscunque quaerenda potius esl scatmigo; quodvel inde videtur, cum malum ipsum primitivum, ut exsuperioribus torsan elucet, in nominata jaceat & pingue-

norma,. Consi. Kant Crit der Prati. Feni,.p. 2Bss seqq. Observandum vero heic nobis este puta-mus, ne male nos interpretetur quis, diliinctionem propetenendam esse cuivis, quae inter felicitatem intercedit sibeatitudinem, quarum illa mundana amplectitur, haec su*pramundana. Neque stamen e beatitudine lacile elicipossunt Leges quaedam actionum..

s) Alie diese Anlagen (dispositiones ad conservationem In-dividui, Generis & societatis hominum inter homines,ad humanitatem & ad personalitatem) im Menschen sindnicht allein (.negativ) gut, (sie wiederllreiten nicht demAioralischen Gesetze) sondern sind auch Anlagen zurnGuten (sie besordern die Besolgung desselben)," Videj;Die Religion sic, p, lg(

22

generis esse debet etiam radicale istud. Neque in eo,quod inclinationes in universum habeamus & cupidi-nes; earum enim in arbitrium nullus esse potest esse-ctus, nisi voluntate dateres valentes siant & con-stituantur. Quid? quod alimentum etiam porri-gunt virtuti, quae iisdem sublatis non in actioneconsistant & vi, sed quiete quadam & pace, dic-tus autem vera in pugna cernitur & vi inexpugna-bili, inclinationibus dominante. sed in eo positaest perversitas nostra, quod amor sui in compla-centiam sui abiit, abireque conatur*

Neque eo efficitur perversa nostra natura,quod Eatio corrupta sit & occaecata. Quaeiere e-nim possumus & urgemur, quid honestum sit, quidturpe? Ipsa vero quaestio haec non nisi ex Ea-tione Pina -prosicisci potest, quoniam nocessariosemet nobis obtrudit; quare eidem respondere e-tiam possit Eadem, necesse est, cum non sit quae-stio necessaria, nisi responsum potentialiter prae-sens. Procul icitur a nobis absit opinio ista ani-mum abjiciens, procul quae ex eadem oritur insir-mitatis raliona Tis quaerela! scire enim possumus& perspicere, mortales quamvis simus, quid hone-stum sit, quid 'secus; malum a bono semper & u-bique distinguere valemus, nos solummodo si nonipsi decipiamus.

23

in eo collocanda vitiorum omnium o-rigo k sons, quod malum petat homo mali obrationem; quodque factiosus sit consulto & rebel-lis aa).. Conscius enim est caussalitatis suae spon-tanea?, quare etiam legem ejusdem cogitet, neces-se est, cum vim absque Lege sua sibi repraesenta-re absonum sit. Quod si malum peteret mali obcaussam, atque sic diabolus sere esset (Diabolusenim malo morali laetatur & exsultat) necessumesset, Legem caussalitatis suae morali illi contrarieoppositam agnoscere; quare neque reverentiam sen-tiret Legis moralis, neque- conscientiae haberet au-rem.. Hoc v:ero boni stamine eum gaudeat quis-que, ut non possit, quin in jucundissimo volupta-tum gyro horrescat, semet ipse despiciens, certietiam esse possumus, nos non nisi deceptione &

mendacio proprio salsos malo laborare, nequep: orsus esse amissos, si ingenue coram nobis ipsisdse nobis consiteri velimus;. Consistit autem men-dacium istud in nihilo, nisi in. eo, quod indivi-di alitatem nostram centrum- faciendum esse omni-mn,, quascunque petenda sint,, nobis persvadtereconemnr, conscientiam ad silentium comprimeresatagentes;. Hinc patet non tam malevolentiam ab-solutam esse posse reatum originarium, quam po-tius vitiositatem , vel cor detorsum ,. ubi tamen vi&adhuc operatur semet rectum efficiendi.

m)> Conii Lib, nuperrime cit. p.. 31 secjq,.

24INeque magis in privatione & desectu ponen-

dum est malum radicale, vel in eo, quod limiti-bus obnoxii creaturae sint mortales bh). sic enimimperfectio solummodo & negatio esset mera, no-bis minimae culpae vertenda, cum ejusdem non si-mus ipsi auctores. Cum vero jam nullis creaturis,solo nomine excepto, tribui possit malum hocce,cumque homo non limitarissimus-, sed perfectissi-mus, sit omnium rerum creatarum, oppido patet,positivum quidpiam, verae positi vitari contrarieoppositum, perversitatem scilicet & clrcd,txv virium,id ipsum efficere, quod malum dicimus radicale.

Haec autem ataxia in eo, nt supra ostendi-mus, consistit, quod talis jam infantibus, simulaenostri conscii simus, adest voluntas, quae ordinemmutat & conceptuum sinalium ,& elaterum, ita utrepraesentationem, quas jucunditatem spectet, primari-am constituerimus constituamusque,Rationi non nisisamulae vices tradentes, seu nt felicitatem conditio-

hh) Hanc conceptus malitiae originariae expolitionem, quamin medium jam produxerunt Patres Eccleliadici, aceriimOingenio tentavit Leibnitius summus. Vide; Essai deTheodicie sur la Bonti de Dieu, la liberti de l’ hamate &

V origine du mal, Amflerdam 1712, inprimis pp. 152,140 ■ 146. Cont. F. W. J. schslljngs FInlosophische sihas•

ien3 p, 443-445,

25

Hem statuamus actionum Legi congruentium, Ra-ti0116 eo solo modo utentes, ut harmoniae speciemquanclam jucu ditatis in requisitis stabiliamus, a-quam ex pumice extorquere conantes — In perversaigitur latet initiorum facultatem appetitivam ro-spicientium, sive dispositionum, quatenus animans,int-dligens persona est homo, forma & conjun-ctione, qua sola dispositionibus ad vitam & ‘samamtuendam, per se quidem innocuis, immo ad bonumtendentibus, insarciri possunt vitia & indecora quae-vis cc). Ut enim bonum morale seu honestasin vera consistit ct genuina dispositionum harumforma & conjunctione., qua conditio est persona-litas omnium conatuum postulationibus animantis& cogitantis satisfaciendi, sic ataxia illa, sen sor-ma perversa, nihil involvere potest, nisi propen-sionem, ea quae animanti & cogitanti placeant, iispraeserendi, quae personalitatem constituant; undeetiam propensio in malum morale jure dicitur mor-bus, quo omnes laboramus homines & ta-bisico dd). — Uac nempe sola ratione fieri potest,

cc) Aus sie (Die Anlage Tiir die Thierhns) konnen alJerleyLaster geproplt w rden (die ab r mcht ?us jener Anla-ge ais Wurzel

,uon selbjl entsprirgsenl Vid* ; Die Reii-

gion &c. p. 16. Cons. p. 17 ubi de disposuionibus ho-minis ad humanitatem idem dicitur.

dd) Distinguamus necesse csi; propenswnem st disposuione &

26

ut sit homo turpis, malas patrans actiones. Cumenim, habeat quisque reverentiam Legis, imo inpectore domicilium & thronum sibi quaerentem,quae proprietas ad dispositiones hominis, tamquamhominis,, necessario pertinet, neque vero elateri-hus sensualitatis non impellatur arbitrium ejus,bonus & malus esset simul, si horum non utere-tur forma & subordinatione mutua, certa & desi-nita. JEque valens nempe utrum que genus essenequit, ut supra commemoratum est, quod velex eo. patet, eum per se, absque propria nostra,

opera, querat Lex dominium*. Forma vero nonnisi dupplicis esse potest indolis, genuina scilicet& perversa. si igitur jam est bo.no malus,, id eosolum, ex sonte effluit, quo eiatores subjectivicupidines nimirum & approbationes singulares, ob-jectivo motivo, seu Legis approbationi, ipso jam-in. infante praepositae sunt, totumque subdomant

ab inclinationeDispojitio igitur initium eli facultatisappetitivas determinandie-,. nobis propria absque Optra in-ditum, quare ex conceptu hominis in universum elici,potest. Propenjio vero conditio esl subjectiva,. vel prre-dispositio ad fruitionem appetendam 3 quae, si accesserit’experientia, inclinationem, hoc est concupiscentiam habitu-lem, EU pr pactio nobis, quales jam sumus,quidem communis,, neque tamen non parta & acquisita,atque humante naturae gencradra fortuita. Vide Lib, nu-perrime cit. g. 20-21,

27animum. Hoc enim salo assumto, (quam ac! rera.admittendam ex mali radicalis necessitate subjecti-va cogimur) perspicuum sit, quomodo indecora &

turpia quaevis generentur. Quod si ceteris Elate-ribus prai valent, ({ui in dispositionibus animantiscontinentur, amor scilicet individui sui, generis& communitatis ejusdem, rudis sit homo, agre-stisque & in vivendi ratione nimis solutus, bestiisdeterior, quae quamvis natura in humum sint pro-nae, modum tam -n sequuntur quendam. Intelle-ctus vero si praeeminent requisita, doli & salsita-tis maculis corrupta est mens, intima., quantum vis-cumque comtus heneque moratus videatur homo ee').Qaomm nihil adesset, si reverentiam L gis sum-mam saceremus agendi conditionem. sic enimpersonalitati operam navantes, pretium haberemusin nobismet ipsis absolutum, quod alias' externisin rebus temere & frustra quaerimus; neque-ta-men eodem gloriaremur, cum & ja-ctationem prohibeat Legis severitas. Yerbo, msygo-eryva omnia coronaret facinora nostra, cum nihilhabere nec efficere vellemus,, nisi quod Deo pla-ceat Optimo, qui moderatione omnia regit Abso-luta ss).

ee) Cons. Bie Religion &c. pp. 15-20, nec non 28-29}

ubi exemplorum hubes satis,

ss) Eli enitu moderatio ex ceteris virtutibus cardiuj-

28Perversi vero characteris rs velle humani Lex:

enucleata quamvis cuivis insit homini, diversi ta-men adesse possunt gradus ejusdem. Horum au-tem tres rite statuit Cei. Kantius gg), quos, quoclarior siat, conceptus mali radicalis, proponamus..

Insimum & levissimum, quo semet ostendit1

perversa voluntatis indoles, in eo jure ponendum,esse arbitramur, quod infirmi simus homines adnormas ex. Lege,, tamquam conditione ultima, de-ductas ita sequendas,, ut alios quosvis posthabea-mus sines,, sensualitati, in universum suffitae, suum-debentes; pretium.. Haec enim fragilitas moralis,,cui propriis viribus numquam possumus prorsus:mederi, phaenomena donec sumus, malum jurenominatur morale, quoniam malarum actionum estscaturigo uberrima,, & cum Lex jubeat eandemeum robore ita esse commutandam morali, ut nonmodo non sontis instar, exsiliat,, sed ut ne obsta-re quidem; possit bono..

Alterum; autem gradum' mali, priori proximum|i„ cognatum, quem impuritatem moralem inscribitCeL Klwnus, qui ia. eo consistit, quod incudo-

libus apta, ut dicit Cicero. Vide;- De-sinibus honorum:&. malorum lj\h,. II.. Cap,. 14 ad sinem.

Videi; Die Religion &c. pp ? . 22, 23.

29sibres sumus elaterum arbitrium determinantium rdummodo legalia sint facinora nostra,, quis est,%uin ad perversam; voluntatis indolem numeret?’Ex eo enim ipso, quod bonum non facile exerce-mus boni ob rationem, quod multo magis Legemagere credimus, seu potius nobis persvademus, u-bi revera operantur impetus subjectivi, quodquesic iueum nobis ipsi facimus, agendi rationem ve-lamine, pulchritudinem simulante, tegentes, qualisefflorescit conditio nostra! Nonne simulationis ma-evia hcec, infanti jam inusta, atra eadem & dete-standa, mali moralis jure dici potest clypeus &

robur?' Cor etenim somno tradens dulci, id essi-cit, ut veram psrxvofixv in aliud semper dissera-mus tempus, nobis placidi; ut- malum infinitumpromovendum ipsi curemus. Quomodo enim, quae-sumus, potest is,, qui de se'mentitur, bonus fieri?Quomodo de charactere' suo emendando cogitet,qui eundem optimum esse somniat, atque honestisemper immerito prae- se sert personam? Immo;vero Pharisious est genuinus..

summunr vero jnaliradiculis cacumen , proprie-tates jam expositas taetras, quae culpa sola adessejudicari poffent, eo magis soeditate superans, cumeasdem etiam suo in gremio contineat hh}', quod

hh); Ut enim noffrara sateamur sententiair, primarius efflue gra^-

30

dolo existere censendum est malo, propensio efficitpositiva, elateres ex Lege morali ortos non-mora-libus postponendi, ordinemque moralem perver-tendi; quae animi corruptio k. vitiositas omnemamplectitur & dirigit libertatis usum. Inde eniminclinationum & passionum snrrepit dominium, in-de indecora omnia & inhonesta, immo etiam il-legalia & injusta.

Malum igitur supra enucleatum qua alia, siomnia inter se rite comparamus, continetur re,nisi proposito, semel sponte sumto, & temporismomento quovis retento,, immo etiam stabilito &

adj utOjindividualitatem nostram cardinem haben-di, in quo vertantur omnia; i. e. in agendi normaperversa, quae omnem amplectitur libertatis usum?Proprias enim normas examinantes ex una ad al-teram., ut rationem ejusdem, quamvis semper de-legemur, in dubium tamen vocari non potest,quin in ultima quadam prava, a nobis ipsis tam-quam suprema extra tempus assumta, malum ni-duletur hominis originarium seu radicale, quoniamne malum quidem dici posset, neque ad calculoscoram conscientia vocaretur, nisi proprium no-

dus, dolo, h. e. sui • politione raorola, ortus & retentus.Eodem plane liberari postutnus; manent vero ceteri, ina-nis nsinusve, quoad vitam degemus terrestrem.

31

strum esset opus. Nihil vero nostram, utpote con-sciorum, est proprium , nisi unitas &. regula summa,qua mediante, etiam normae eidem subdita) nostraesunt. Iu nihiio igitur quaerendum est, nisi in u-nitate illa perversa , qua conditionatum factum est.siatque, quod per se conditionis sungi deberet mu-nere ii). Hanc vero unitatem non tam arbitriiefficere normam, quam voluntatis regulam subje-cti vam, oppido patet, eum pendeat illinc omnisvoluntatis actus-

sI igitur jam quaeritur, unde orta sisi eadem,cum in tempore non esse possit acquisita, cumqueex mechanismi legibus, quoniam imputatur, nullomodo nec umquam queat explicari; jure quam ma--ximo respondet C 1. Kantius: ex ipsa sponsnneitate,&jusqm asu kk}. Cum. vero voluntatis actui cuivis,

ii) Cbnsi F. W. J. schrllings Philosophische schristen pp,438-441 j nec non sequentia Kantu; Der Mensch ili bbse-(von Natur) kann nach dero obigen nichts arders sagenwnllen, ais; er isl sich des M tralischen Gesetzes bewusst,,und hat dbch die (gelegentliche) Abweichung von dem-selben io seine Maxirae autgenomnien. Vide; Die Reli*gion &c. p, 26. »

kh) Vide: Libe cis, p. 39 seqq. Intesigihile That , Vnunst JJrsprung eum vocat Kantius. Nos eundem jamtugra anticipatione quidem, sed neccssaria, quo diliin*-

32

ut vidimus, praecedat,, haec alio modo in una con-scientia nec conciliari nec comprehendi pote, t antinoihia , seu potius amphibolia actus , nisi assuma-tur actus intelligibilis, omni tempore prior, solaBatione tenendus, ex quo derivatus est actus qui-vis voluntatis specialis. Hic igitur actus peccatumest originarium, quod in toto suo robore & cun-cta soeditate semper manebit, si de peccatis solum-modo derivativis satagimus evitandis. Propensioaudit idem, non dispositio, quoniam nulli debe-tur naturae vi; & ataxia est ipsa, de qua supralocuti sumus. Quod cum ita sit, & si ex ipsa■spontaneitate tamquam radice vitam & alimentumhabet malum radicale & congestum, quomodo,quaeso, illinc destruetur arbitrium liberum? Quidcontra idem ex mechanismi disseri potest Isgbus,quae de rebus in tempore valent? sedet enim in-tima nostra Essentia, arbitrium per volendi actumdeterminans & nunc & semper in aeternitatis regno,aut anxie ovans aut devotissime triumphans.

Radie ai ’ vero nihilominus dicitur malum boc-ae, 'seu congenitum'& originarium, non solum quo-niam omnes, ut ex superioribus sorsan elucet,perdit & corrumpit normas, sed etiam quia cum

silius nosmet exprimeremus, tignifi cavimus, sui - pnsitio-mem illum nominantes, Coni, not, o ad calcem.

33

tota nostra existentia in tempore intime est con-textum, ut prorsus exstirpari non possit, cum pro-hibeat idem, quod summa voluntatis norma per-versa est //). Cave igitur putes, nos homin squamdiu hac in vita sumus, nosmet posse bonos& perfecte emendatos umquam dicere. Recurritenim temporis momento quovis propensio illa inmalum, cum radicem habeat & corporis & animihabitus eandem mu); quare permanebit malum do-nec corpore instructi erimus eodem. Cum autempostulet & urgeat Lex absoluta, nec umquam ir-rita habenda, a nobis malum esse delendum & bo-nam indolem induendam, hoc etiam persici possit,necesse est, cum ad impossibilia nemo obligetur sm).

U) Vide: Die Religion &c. p. 33.

mm) Die schwlerigkeit, wvlche diesc Ausgabe sdieGemein-Ichast der beele mit dem Korper zu erklaren) Veranlasst hat,beliebt, wie bekannt, in dei vorausgeieizen Ungleichanig-keit des Gegensiandes des Tnneren sinnes (Jer stela) mitden Gegenlianden aeusserer sinne — Bedenkt nian aber, dassbeyderley Art von Gegenstanden sich nicht innerlich,sondern nur, (osern eines dem anderen aeusterlich erscheint ,

Von einander unterscheiden — so verschwindet diese■schwierigk.eit. Vide; Kant, Crit. d, Reinen Vernunstp. 427-428.

m) Gleichwoh! muss er (der Hang zum Bosen) zu iibsr-wiegen moglich leyn, weil ei im Menlchen ais freyhan*

34

liet igitur idem eodem serine modo,, quo ortumest malum, mente sciiicet, assiu iutelligibili, conver-tenda & propo ito capiendo retinendoque, perver-so isti contrarie opposito, firmo eodem &. esficaci,Legem summam hab ndi actionum conditionem;id quod sacere possumus, quia nihil nos determi-nat, quin potius ipsi nosmet definiamus oo). IIocenim modo si dignos nos secerimus Gralia Divi-na, certi etiam esse possumus,- sore, ut in nospersiciatur actus, ci conformis, de quo, tamquamUniversi ordinem & harmoniam efficiente, jam lo-quitur Plato;: /38Avj■&£/£ yxg o 0so? dyx%x ubj ttxv-t% , h \j:ao£v eivau xxrx ovtm ttxvojtovk’v opciTov, TXgxXoLsiw, ovn.wv%ixv dyov, dJJh.x movuE-vov 7rAviqu'4'XK? drcutrw£ iig rxliv duro, dyotyev ekT/ig drxlixg pp)’- Quod- vero, quomodo siat omnem

delndrm WJen angelroffen wiid. V.de: Die 'Rvligion&c. p, .33* .

oo) Cons. Dislertationem s Ds Emendatione Morali. Prie-side Cesi, Prot. A. si Lago a Er, Gronhn.m 1815 edi-tam; tisC non sinem Articuli; Vbm radicaln Bosen inder M.nsdilirhen Natur , in die Reiigion &c, iup.-cit, re.pertundi, ubi p. 48 incipit doctrina : 1 von der IViederher•JieUung der UsprUnglichen Anlage zum Guten in HirerKrajt; aeque aC Act.. ibidem inveniendum; Von demKamps des Guten Princips mit dem Bosen.

pp) Vide: Platonis Philosophi qm exstant: Vol JX.’ Bi-ppnn 178:o-p. 505, quem, etiam locum in Gsschiciite der •

35

nostram superare mtelligendi facultatem autumatCei. Kantius qq).

His si in aprico collocatum est, qua in reconsistat malum nobis insitum & cur libemia ar-bitrium, immo spontaneitas transcendentalis, nihi-loirinus salva maneant, atque si allatis intimamDoctrinae Critica? de malo radicali notionem strictimcomprehendere & proponere valuerimus, punctumnos omne tulisse putabimus.

Philosophie von W. G. Tennemanm Acht. Band, Ersi;.Hiillte, Vorrede p. 32, aliatum invenies.

qq) Videt ex. gr. Die Religion &c. p. 49, ubi legitur:Wie es nun noglich s y, dats ein ratiti licherweise bo-ser Mensch sich stibii zum guten Menlchen mache, dasiib. rsl('igt alie unsere Begrifrij denn wie kann ein boiersaum gute Frijchte hervotbringen.