Rozdział l.Magazynowanie - informacje Wprowadzające

1.1. Magazyn i magazynowanieMagazyn jest ogniwem systemu logtsĘcznegq w którym towary są tymczasowo prze-choyvwane i kierowan.e do kotejnych ogniw sieci dosań. uagińy mogę być zarównopunktami dostaw i odbioru, jak i punktami koncentracji tut rZ)łznłu strumieni towaróww systemie logtstycznym. W magazynie zachodz4 p.ć"'y suaaowinn i przemieszeania.Dominaqb określonych procesów zalezy oa runicii ,"g"ńi._ Wi,ugu," funkcje w za-sadniczy sposob wpływajq na tokatizację tecnnongię ióó,ń,jó prac stosowaną W ma-gazyne.

Rozwój gospodarki na przełomie XX i XXI wieku zmienił sposób funkcjonowanb prze-mysłu i handlu. Pociągn*o t9 z7 soba zmiany charakeru ,ugi,y,ó,, uvymagań im stawia-nych i spełnianych przez nie funkcji zasadniczym p,zennioń poilegała struktura prze-chowywanych zapasów. Nastąoił wzrost maczenia magazynów dystrybucy1nych przy równo-Czesnym spadku roli magazynów surowców. 'Coraz-,ń*'.q ,ólę iagi,u o,',,*iiu,iioperaili magazynovvych, SystemaĘene zwiękzanie pitot<iw ii,uL,,y,n i szybkości ichprzemieszeania wymusza1ę ctągłą reorganiaĘę magazynów oraz wprowadzanie nowychurządzeń i wyposażenb. Następu'1e rt;ły rozwój tć,niińi,i_iugi,n,,*n, systemówinformaĘenych i automaĘcznej idenffiiacji,

Magazyn to jednostka funkcjonarno-organizaryin a przeznaczona do magazynowaniadóbr materia|nych (zapasów) w wyodrębnio"nej prńtrzeni budow|i magazynowej wedługusta|onej techno|ogii, wyposażona w odpowiednie środki tu.l,'nż'"u, zarządzana i obsługi-Wana przez zespół |udz'.

Magazynowanie to zespół czynności związanych z czasowym przyjmowaniem, składo-Waniem, pzechowywaniem, komp|etowaniem, przemieszczaniem, konseruvacją ewidencjo-nowaniem, kontro|owaniem i wydawaniem dóbr materialnych (zapasów).Powyższe definicje magazynu i ,magazynowania zostały podane zgodnie z normąPN -N-0 1 800 : 1 984 Gospoda rka ma gazy,o ńa _ Term inologtb p;d;; ńi ń,Można także stwierdzić, ze magaryn to p|anowana paestrzeń d|a efekĘwnego prze-chowywania i manipulowania zapasamiMagazyn zawiera w sobie następujące e|emenry:

- zapasyt_ wyodrębniona przestrzeń,_ wyposażenie,

- personel,

- organizacja,_ koszĘ.

zapasy to i|ość dóbr z preryzyjnie okreś|oną |oka izac.:-' ,,,.'.=:...: ... - arach i|ościo-wych |ub wartościowychl.

Wyodrębniona przestzeń to budow|a magazync,.,a' .*:: ,.,:.3.:: s:r"alvną i bez-pieczną rea|izację procesu magazynowania. Zapewn a ,,''*Ż:..Ż,.'3.-.r :.zechowywaniazapasów' Zabezpiecza towary przed ubytkami i|osciov,1'- ::. ::. =- '3\.:s: '

Wyposażenie magazynowe obejmuje wyposaze.: :::-.: :; ::.: :"dow|ano-in-sta|acyjne. Wyposażenie techno|ogiczne umoż|iwia ',,,'{:.,.'.,3.: ::'..:s: '..1'nikająrychz funkcji magazynu i pzewidzianych technologicznym ].::.s:- '.Ż=Ż:, \Vyposaże-nie budowlano-instalacyjne zapewnia warunki klinatr,cz-: :s.., :: :- : :=:=:: e:zenie prze-ciwpożarowe, warunki sanitarne i bhp oraz ochronę Drze: <'-:: :::.

Personel magazynowy to zespół osób pracuja.ClC. '', -Ż:.:,.?.^ ,,,v<onującychczynności związane bezpośrednio z jego działalnością'

organizacja gospodarki magazynowej to całoksz:a.: S.::.:.'" ::s'e: metod orazdobór struktur organizaryjnych składających się na S}'sie- s.'::-:'..,.,..,:^ źziałań za-pewniających efektywne magazynowan ie dóbr m ateria l l.,,c^, :a : - s :'.,

KoszĘ magarynowania to wyrażone w ;ednosi<a:. ]:. .:. ':. .:..=:. :ezpośred.nio związane z rea|izacją procesów magazyno\.,a... ;::-s:''" ]:=.- --:. ].:.,: e środkówtechnicznych, materiałów, pa|iw ienergii oraz Dłec:.:::,.,..:'.' -3;3:".:,","':^:.aautami.

Magazyn to planor.,'3^: :':?i:-::- : = =':..,.,,-a;- :':::^1,.,,'rr'atjdi maniputowania zaf as3-.

Pytania kontrolnex. J@roĘ''odgty'łg9 magazyn jako ogniwc S.'s:=_. :.; -..-.3;:.e :e,vi'ffi e to zespoł czynnoścl ;,,., ;l]3.. .. T e:f , .. '_ : ]

a) prłrjmorałoiriem, składowaniem iUZu]e. 3.:- ::: jś:r'.. . b) -Ęf$śo$0{ffi!.1'91zYJmowaniem,

składor.,a. :- ::3:-: ,\.,",.,3ą :- q:-lietolvaniem;. ;i...ł'{ffi" ĘĘ1n dÓbr materia|nych izasas:,', tr

t.. -.c.},..pĘnfuibtti żapasow w stosy i ich kc"-..-,a;=.:

. ...dl'fu@.i@i9* tnryałości kztałtu i !.*\.r ..:*'. ]3:.':s::" .:,:...:.',.,.:.)

3. Jakra ęlenrenty składają się na magazl^;4. J6|d'e ĘdwE grupy Vvyposażenia rnaga:, . : ,,.3; :

.

L.2. Funkcje i zadania ma gazynow

Zasadnicze funkcje, ktore Spełnia r^3]3--. s, :.*:*- : : : :.. :'':. :-skoordynowanie wielkości pod azY i DlO] ,l-zredukowanie kosztÓw transportu,Wspomaganie procesÓw produ kcyj l},C ^

10

Magazynowanie - informacje wprowad zaiące

_ Wspomaganie procesów marketingowych.Skoordynowanie wielkości podaży i popytu jest konieczne przy znacznych waha-

niach podaży (np. aĘkułów ro|nych) Iub popytu (np. napojów)'Zredukowanie kosztów transpońu produktów można uzyskać dzięki zmniejszeniu

częstot|iwości dostaw przy jednoczesnym zwiększeniu jednorazowo dostarczanej i|ości'Wspomaganie procesów produkcyjnych moż|iwe jest poprzez utaymywanie nie-

zbędnych zapasów surowców i opakowań wymaganych do zapewnienia ciągłości produkcjioraz przez systemaĘczny odbiór wyrobów gotowych z produkcji'

Wspomaganie procesów marketingowych moż|iwe jest poprzez gromadzenie zapa.sów niezbędnych do udanej rea|izacji akcji promoryjnej lub przez tworzenie zestawów.

Podstawowymi zadaniami rea|izowanymi przez magazyn są:_ składowanie towarów,_ działania manipu|acyjne.

Składowanie towaru występuje w każdym czasie, w którym towar pozostaje bezruchu. Zasadnicze składowanie towaru jest związane z jego przechowywaniem W Wyma-ganych warunkach pzechowywania (temperatura, wi|gotność, czystość powietza, ochronaprzed kradzieżfl. Składowanie występuje także w innych fazach procesu magazynowaniamiędzy ko|ejnymi operacjami manipulacyjnymi' Składowaniu jest poświęcony rozdział 3.3.

Działania manipulacyjne są związane głównie z przyjmowaniem i wydawaniemtowarów, Występują zawsze podczas przemieszczania towarów, także w strefie składowania|ub w wydzie|onej strefie komp|etadi. Należą do nich również czynności, które powodujązmianę postaci ładunku.

Cryl wiesz, że ...W ramclch wspomagania procesów marketingowych w magazynie można tworzyć zestawyz kilku towarów, np. świąteczny zestclw kosmetyków. Aby spełnic taką funkcję, oprócztowarów, które wejdą w skład zestawu, naleĄ zapewnić pracowników do ich wkonaniąoraz miejsce na ich tworzenie.

Podstawowymi zadaniami realizowanymi przez magazyn są:- sktadowanie towarow,

- dziatania manipulacyjne.

Pytania kontrolneti''iJakł.*"'. ib.głs

:ltłt fi ...

1.3. Rodzaje magazynów

Magazyny można podzie|ić według kiIku kfieriów::

- przeznaczenia,

- postaci przechowywanych materiałów,_ warunków przechowywania,_ rozwiązań techniczno-organizacyjnych,

- grup i rodzajów budow|i magazynowych.

Zakwa|ifikowanie magazynu do odpowiedniej grupy za|e4 zaadniczo od funkcji i zadań,któp magazyn pełni jako ogniwo |ogisĘcznej sieci dostaw.

( Zewzg|ędu na przeznaczenie rozróŻnia się magazyny:. -,.-'.-przemysłowe (surowców, półfabrykatów, opakowań, wyrobów gotowych, materiałów do

utrzymania ruchu), zapewniające ciągłość produkĘi i zbytu,_ dystrybucyjne (handlowe), Kóre zapewniają rozdział towarów oraz ciągłość zaopatrzenia

materiałowego i konsumpcji,_ rezerwowe, służące gromadzeniu i przechowywaniu zapasów na dłuŹszy czas.

Uwzg|ędniając postać przechowywanych materiałów magazyny dzie|i się na:_ magazyny materiałóW Ew. sztukowych, uformowanych i składowanych w postaci Wsze|-

kiego rodzaju jednostek ładunkowych (palety, kontenery, pojemniki, pakieĘ, wiązki),_ magazyny materiałów sypkich składowanych |uzem (pryzmy, si|osy),_ magazyny cieczy |ub gazów składowanych w dużych zbiornikach.

Z uwagi na warunki przechowywania i zagrożenia występują magazyny:

- materiałów, Kóre nie wymagają specja|nych warunków i nie stwarzajązagroŻeń,_ materiałów, wymagających ściś|e okreś|onych warunków przechovrrywania,_ materiałów, które stwarzają zagrożenie'

Magazyny materiałów sztukowych ze wzg|ędu na rozwiązania techniczne i organiza.cyjne można podzie|ić na magazyny o składowaniu:_ zapewniająrym bezpośredni dostęp do każdej jednostki ładunkowej w dowo|nej chwi|i

(bez przemieszczania i nnych jed nostek),

- bez bezpośredniego dostępu do wszystkich jednostek ładunkowych w kaŹdej chwili

(konieczne jest przemieszczanie innych jednostek),

- mieszanym, częściowo z dostępem, częściowo bez bezpośredniego dostępu.

, , .

.l.]so'iuł magazynów według grup (otwarte, półotwarte zamknięte) i rodzajów budowli

''' malarynowych pzedstawia się następująco3:_ otwarte - składowiska (place składowe):

- z nawierzchnią gruntowąz nawierzchnią twardą (nieu|epszoną |ub ulepszonąJ,

- półotwarte:

- zasieki:_ ze ścianami ażurowymi,

, FdałkowskiJ.,Technologiamagazynowanin.|Yybranezagadnieni.;.P...::e;:.:.:*..'i'11;;;-i;:::'.'\.::szarr.al995.3 PN.B.o1012: |98I Budowle magazymowe 'Podział, nałq. i o1;7ę j|ęr,::

1)

_ ze ścianami pełnymi,- wiaĘ:_ nieosłonięte,_ osłonięte,- zbiorniki otwafte:

- naziemne (zagłębione całkowicie |ub zagłębione częściowo Iub niezagłębione),

- nadziemne,_ zamknięte:

- zbiornikizamknięte:

- podziemne,_ naziemne (zagłębione częściowo |ub niezagłębione),

- nadziemne,- zasobniki (bunkry):

- jednokomorowe,

- wielokomorowe,silosy:

- jednokomorowe,

- wielokomorowe,- budynki magazynowe:

- podziemne (z jedną kondygnacją podziemną |ub z wie|oma kondygnacjami pod-ziemnymi),

- przyziemne (bez kondygnacji podziemnych lub z kondygnacjami podziemnymi),

- pafterowe (niepodpiwniczone lub podpiwniczone),

- jednopiętrowe (niepodpiwniczone Iub podpiwniczone),_ wielopiętrowe (niepodpiwniczone lub podpiwniczone)'obecnie nie ma unormowanej prawnie definicji magazynu wysokiego składowania.

Wskazówką jest istniejąry podział budynków na grupy wyśokości, związlny z okreś|eniemich wymagań technicznych i użytkowych. Budynki niskie mają wysokość-do i2 m włącznie'Wysokość jest |iczona od poziomu terenu przy najniższym wejściu do budynku do górneipłaszczyzny stropua.

Ponad 12 m wysokości mają budynki należące do ko|ejnych grup: średniowysokie(do 25 m), wysokie (do 55 m) iwysokościowe (ponad 55 m).

W niektórych opracowaniach za magazyny wysokiego składowania uznaje się magazyny,których:_ regały stanowią konstrukcję nośną_ strefa składowania jest obsługiwana przez automatyczne układnice.

CzJl wiesa że ...Niedaleko Mogilna znajduje się podziemny magazyn gazu ziemnego. Napełnianie zbiorni-ków w kąwernach solnych powoduje wzrost ciśnienia gazu' Przy pobierąniu gazu ciśnieniew podziemnym zbiorniku maleje.

" Na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Infrastruktorytechnicznych' jakim powinny odpowiadać budynki i ichzmianami).

z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkÓwusytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z pozniejszymi

Magazyny materiatow sztukowych ze wzgięc- ^a -27,",.;ąZanla technicz-ne i organizacyjne dzieti się na magazyny c S/{aC3'..,3^]L z bezpośred.li* dostępem do kazdej jednostki tadu,il xo .,3; . ]ez :axiego dostępu[ub mieszanym.

Pytania kontrolne'1.

. Jak ryi.śię mageż'.ynY: fel wzgl$u na. postać pzechowyryanych materiałow?

f ;" "'Jb-l.dzłeli.ślę'''nąagazłnf.że..1a1żE*il.6i..warunki

przecho*Fvanła?

1,4. Rodzaje zapasÓw

'- Zapas magarynowy to dobro materia|ne przyjęte firycznie: cc<;ryleniacynie do ma-gazynu, tam zaewidencjonowane i składowane w ce|u pÓźniejszego .,.,}dania d|a odpowied-niego wykozystania (np. w produkcji lub konsumpcji).

.W zarządzaniu zapasami k|asyfikuje się zapasy, przy]muja'c v;ie e r.Óżnych kfieriÓwpodziału' Do najważniejszych należą:

- przeznaczenie zapasu (zapasy surowcÓw, robÓt w toku, produco,.', :oy.,arow, materia-łÓw pomocniczych i eksp|oataryjnych),_ powody i przyczyny

'tworzenia (zapas rotująry/ zapas zabezpiecza.1a.o, zapas sezonowy/

za pas,,speku lacyjny,,, za pas strateg iczny),_ szybkość obrotu (zapas szybko rotująry i wo|no rotująry, zapas zbęc.r,):.W magazynowaniu istotna jest znajomość powyzszych kfieriovł pocz'al.'j umiejętność

zakwa|ifikowania konkretnego materiału do okreś|onej s,,pv',IdenĘczne dobro rzeczowe, w za|eżności od konkretnego przeznacfelia, T']oze wystę-pować w zapasach rÓżnych faz procesÓw gospodarczych, śtanolviąc np. su.cv;iec, wyrÓbgotowy |ub towar. W związku z Ęm magazyn, w ktÓrym paechowyr.,,an},]est zapas, moiebyć odpowiednio magazynem surowcÓw] magazynem wyrobÓw goto'Ą,ch u3 magazynem

dystryburyjnym.Rodzaj zapasu wpływa na charakter magazynu. Podział ze rvzg|ędu la Dzeznaczenieodpowiada głÓwnie magazynom przemysłowym (surowcÓw, połraołxatov.., opakotva , wy-

robÓw gotowych, materiałÓw do utrzymania ruchu) oraz dystrybu.y:ny' (tovlarov,,)'Jeże|i pzewaia zapas zabezpieczajqcy/ sezonowy' ,,speku|acyjny',, st|ateglczny, wo|norotujący |ub zbędny, wÓwczas w magazynie dominuje składowanie przY '.]]et..,ielkiej mani-pu|acji. Jest to na ogoł magazyn rezerw |ub zapasÓw.

. W magazynach dystryburyjnych występuje przede wszystkim Zapas szybl(o rotująry,o krÓtkim czasie składowania. W procesie 'aga,ynow"nia

pzewaza man|pulacJa zwiqZanaz obsługą przyjmowanych, komp|etowanych i wydawanych towarÓw.

5 lkzyŻaniak S., Cyplik P., Zapasy i magazynowąnie, Tom I, Zapasy, wyd. 2, ILiNt. Poznan .r'łł.,(

I4

. Jednak d|a efeĘwnego zarządzania magazynem k|uczowe są właściwości fizyko-chemiczne zapasów magazynowych. Właściwośc-i te występują w owócń gl.up..t,,ói-

-, .-_ właściwości natura|ne - nieagresywne,_ właściwości agresywne (np' pa|ne, wybuchowe, tokyczne)'

Ze wzg|ędu na powyższe właściwości, zapasy dzieli się na dwie grupy:_ wyroby, które nie stwarzają zagrożenia d|a zdrowia i życia |udzi o iaz dia środowiska,_ niebezpieczne substancje i preparaĘ chemiczne oraz materiaĘ niebezpieczne,które stwarzają zagrożenie d|a zdrowia i życia |udzi oraz d|a środowiska.

. .o warunkach magazynowania zapasów decydują ich właściwości natura|ne. Na|eżą donich:_ wraż|iwość na warunki atmosferyczne,_ kształt, wymiar, masa istan skupienia,_ odporność na piętrzenie,_ właściwości ubytkowe,

- wymagane warunki konserwacji,_ podatność na korozję,_ podatność na samozagrzewanie,_ higroskopijność,_ pyłochłonność.

Poniżej omówiono wybrane własności natura|ne'Wrażliwość na warunki atmosferyczne jest związana z odpornością zapasu na:

- opady atmosferyczne,_ temperaturę,_ wi|gotność powietrza,_ działanie promieniowania słonecznego,

- zanieczyszczenie powietrza,_ intensywność ruchu powietrza.

Pod wzg|ędem odporności na warunki atmosferyczne materiały dzie|i się na trzy grupy:całkowicie odporne, częściowo odporne i nieodporne.

Według wymiaru towary sztukowe dzie|i się na wyroby o znorma|izowanych wymiarach,formowane na pa|etowych jednostkach ładunkowyctr 1pji) o wymiaractr podstawy800 mm x 1200 mm |ub 1000 mm x 1200 mm oraz ponaogabarytówe.

Ze wzg|ędu na odporność na piętrzenie, nazywaną także podatnością na piętzenie,wyroby dzie|i się na:_ nieodporne, składowane na posadzce |ub w uządzeniach do składowania,_ odporne, Kóre można piętrzyć W stosy (układać jedną jednostkę ładunkową na drugiej),_ odporne, składowane np. w pryzmach.

Cąt wiesz, że ,..Niebezpieczne substancje i preparaĘ chemiczne są hualffikowane co najmniej do jednejz I5 kategorii.

o opracowano na podstawie: Dudziński Z., Kizyn M., Vademecum gospodarki magazynowej,oDDK, Gdansk

o warunkach magazynowania zapasow decydują jch wtaściwości natu.ralne, między innymi:

- wrazliwość na warunki atmosferyczne.- kształt, wymiar, masa i stan skupienia.

- odporność na piętrzenie.

Pytania kontrolne

l. .ffiffiąTil '

ffiH[T:[:..tr#Jtr[1T:.frT''' -*'am-

. ' ił' ffiil[i:"''.lT. nia słonecznego i temperatu J

*-''

1.5. Warunki przechowywania'\ l warunki przechowyrłvania to zbiÓr wymaga przechotvalniczych w zakresie dopusz-,cza|nych

temperatur i wi|gotności wzg|ędnych powietrza w magazynie, częstot|iwości wy-miany powietrza, możliwości wspÓ|nego przechowywania zapasovł, dopuszcza|nego okresuprzechowywania, okreś|ające rÓwnież wymagania d|a budow|i magazynotvej i sposobu skła-dowania.

Jest to także zespÓł czynnikÓw i działa , ktÓre zapewniają:

- zachowanie cech jakościowych, i|ościowych i handlowych magazynowanych dÓbr ma-terialnych,

- bezpieczne warunki pracy,

- bezpiecze stwo budowli, wyposażenia magazynu i środowiska naturalnego.

Do crynnikÓw zapewniających warunki przechowywania dÓbr materialnychna|ezą między innymi7:_ warunki k|imaĘczne,

- rodzaj przestrzeni magazynowej (zamknięta, pÓłotwarta i ohvarta),_ Wymagania konstrukcyjno-budow|ane doĘczące budowli lub ozestzeni magazynowej,

- wymagany rodzaj instalacji w budynku magazynowym/

- sposÓb składowania zapasu'_ warunki rozmieszczenia zapasÓw w magazynie (np. moż|irvość sk.|adorvania z innymi),_ warunki kontro|i zapasÓw w okresie przechowywania,

- warunki konserwacji zapasÓw w okresie przechowywania'

- dopuszcza|ne okresy przechowywania (np. okresy trwałości).

t Opracowano na podstawie: Dudzi ski Z.,I<zynM., Vademecun gospo.i;"-:: ?';.;.-:-- '-.,,. . ODiDK. Gda sk2002.

16

Na podstawie Katalogu Po|skich Norm wwpowano 15 branŻ (dziedzin) i związanychz nimi grup wyrobów. D|a każdej grupy określono następujące cechy charaKeryzujące Wa-runki przechowywania wyrobów (d|a niektórych grup odsĘpiono od zdefiniowania pewnychcech):_ Wyszczegó|nienie wyrobów oraz norm reprezentujących grupę,_ charakterysĘka wyrobóW grupy (np. podatność na korozję, higroskopijność),

- warunki pakowania,

- opakowania jednostkowe,

- opakowania zbiorcze,

- opakowania transpottowe,

- jednostki ładunkowe,

- warunki pzechowywania (rodzaj magazynu' temperatura i wi|gotność powietrza W prze-staeni magazynowej),

_ warunki składowania (np. w stosach),_ warunki konsenłacji,

- okres przechowywania.

Warunki przechowywania zostały poniżej opisane na przykładzie grupy wyrobów prze-mysłu maszynowego.

Wyroby przemysłu maszynowego są podatne na korozję. D|atego powinny być pne-chowywane W magazynach zamknięĘch, w których nie składuje się materiałów działającychkorodująco na meta|. Magazyn powinien być wyposażony W insta|ację oświet|eniowągrzewczą wenĘ|acyjną oraz W urządzenia do pomiaru temperatury i wi|gotności. Za|eca sięutrzymywanie odpowiednich warunków k|imatycznych: temperatury od 20.C do 25.C orazwi|gotność wzg|ędną 7oo/o (przy temperatuze 20.C).

Wyroby nie powinny być ustawiane bezpośrednio na podłodze. Wyroby w opakowaniachjednostkowych i zbiorczych powinny być składowane w regałach półkowych, a pa|etowejednostki ładunkowe w regałach ramowych. Jednostki ładunkowe można piętrzyć w stosy,jeże|i okreś|ono |iczbę warstw piętrzenia. Składowane wyroby powinny być ustawianeminimum 1 m od urządzeń g'zewcz'ph' od|egłość od ścian i stropu nie powinna być mniejszaniż 0'5 m.

Czy wiesz, że ...

Niska temperatura jednostek ładunkowych przyjmowanych do mągazynu może spowodowaćskraplanie się pary wodnej na ich ściąnkąch. Jest to związane z osirynięciem temperaturypunktu rosy.

Utrzymywanie wymaganych warunkow przechowywania pozwala za-pewnić:

- zachowanie cech jakościowych, ilościowych i handlowych,

- bezpieczne warunki pracy,

- bezpieczenstwo budowti' Wyposazenia magazynu i środowiska natu-ratnego.

Pytanla kontrolne

..$.E i -Yryry**tr,-łffia) sezonowość pr.ze,p'ł.ywu materiał'łÓw?' ' .' '.. '

b) sposob składowania zapasul rodzaj przestrueni magazynowej? . ..

'.. . .''

]

c.] intensywność działari manipulacyjnych, poziom Zapasu zabezpreczająceg'o?d) podział .'rł.u według przeanacłenia na surowce' roboĘ w toku, wyroby

lwe, toWagoto"

,..uĘffi'rynm fry1'f1o warunki przechowywa"* *koą TT*ffT

1.6. Jednostki ładunkowe. Jednostka ładunkowa to ładunek drobnicowo-zbiorczy okreś|onej i|ości dÓbr mate-

rialnych, uformowany w sposÓb zapewniający tn,vałość kształtu, wymiarÓw, zawartości,ochronę przed uszkodzeniami, umożliwiający łatwe |iczenie oraz zmechanizowane p,ze-mieszczanie i składowanie za pomocą typowych urządzefl transportowych8'

Ładunkiem są dobra materia|ne (np. surowce, pÓłwyroby, wyroby gotowe, towary),przemieszczane w ła cuchu dostaw'

RozrÓżnia się jednostki ładunkowe:jednorodne,

niejednorodne.

W jednostkach ładunkowych jednorodnych ładunek zawiera Ęlko jednq partię jednejpozY cji asorĘmentowej .

Jednostki ładunkowe niejednorodne są utworzone z coĘmentowych.

najmniej dwoch pozycji asor-

Każda jednostka ładunkowa moze być jednostką logisĘczną. Jest ona dowolnąkombinacją jednostek hand|owych, utworzoną dla potrzeb przechowywania |ub transportu,w celu idenĘfikowania i ś|edzenia tych jednostek w łaricuchu dostaw.

Ze wzg|ędu na postać fizyczną i podobieristwo techno|ogiczne rozrlŻnia się następującerodzaje jednostek ładunkowychg :_ mikrojednostki (niespa|eĘzowane),

- paletowe,

- pakietowe,

- kontenerowe.

Powyzszy podział jest związany z wykorzystaniem urzqdze pomocniczych do formo-wania jednostek pa|etowych, ktÓre omÓwiono w podręczniku systemy logistyczne,

Kaczmarek M., Korzeniowski A.,Warszaw a 1997 .

Na podstawie: j.w., s. 70.

18

Skowroriskt Z,, Weselik A., Zarządzanie gospodarką magazynową, PWE,

Magazynowanie - informacje wprowadzające

Do twozenia mikrojednostek wykoaystuje się pojemniki transpoltowo-magazynowei opakowania (np. kartonowe).Paletowe jednostki ładunkowe są formowane na pa|etach płaskich, słupkowych, skzy-niowych lub specjalnych.PakieĘ tworzy się. z towarów, których długość jest znacznie większa od pozostaĘchwymiarów gabafiowych iwynosi ponad i'z m.Tworzenie kontenerowych jednostek ładunkowych jest podyktowane warunkamitranspoftu.

" i " obecnie W magazynowaniu i transporcie powszechnie stosuje się pa|etowe jednostkiładunkowe' Są one formowane na.pa|ecie ładunkowej rJ,"ńi.i'.: płaskiej) z szeregumniejszych jednorodnych |ń niejednoiodnych wyrobów óp)t"ń.'v.n' Sposób formowaniapowinien zabezpieczać. przed .samoczynnym rozformowaniem jednostki podczas składo-wania, transportu i przeładunków' Najczęśćiei stosowa". ó.i"tv ńl]ą.,","ol.ość 8oo mm |ub1000 mm oraz długość 12oo mm.

Aby zmniejszyć pracochłonność związaną ze .zmianą postaci jednostek ładunkowychpodczas ich przemieszczania w łańcuchu dostaw, dąży siqdo tug;,,;ov jednostka produk-cyjna była jednocześn ie10:_ jednostką transportowq,

- jednostką magazynowĘ/_ jednostkąsprzedaży'Dzięki temu jednostka ładunkowa uformowana w procesie produkcyjnym nie musizmieniać swojej postaci aż do chwi|i, w któĘ ko|ejne ogni*o łai.ucha dostaw (ko|ejnyodbiorca) zażąda mniejszego ładunku niz znajdującv.ię nuiuonosiJeiaounl.owei.Postać jednostki ładunkowej wpływa na moz|iwości zastosowania różnych techno|ogiiskładowania w magazynie :ezóli to moż|iwe, okreś|a .ię poJuino?j jednostki ładunkowej

r.il$T." w stosach. Ten sposób składowania 'ieonoitet łaoun[owycn opisano w roz-

Czy wiesz, że ...Najczęściej wjednostkach kontenerowych ładunekjest ułożony od podłogi po dcłch. Dziękitemu malcsymalnie wykorzysĘe się pojemność kontene- W;.;*;'i i"a,,t dużej praco-chtonności podcząs umieszczanią iiai,m - lwążnie łądunek, dostarczony do magazynu,";:;r;:::',fr::?"!;::;x;ffi,;#;:;::wany w paletowe jednostki ładunkowe.

odrębnym zagadnieniem jest tworzenie jednostek ładunkowych'Podstawą formowania jednostki ładunkowej są urządzenia pomocnicze.Wymagania dotyczące jednostek ładunkowych są związane przede wszystkim z pa|e-towymi jednostkami ładunkowymi. Zasady doĘczqce projektowania i formowania paleto-wych jednostek ładunkowych okreś|one .ośtuły w plrl.lv-zgźo 2:L982oraz pN-M-78209:1989.

'' )i#ffffi' #T#T:1#'t:;";:"'".,u'

A., Skowroński Z., Weseiik A., Zarządzanie gospodarką maga-

W ce|u efekĘwnego wykorzystania przestzeni składowej magazynu' a także przestrzeni

ładunkowej śroóków-transpońu, ustalono wspólny, międzynarodowy moduł wymiarowy

600 mm x 400 mm. l".iio ,.,.'oouł wy'jściowy d|a okreś|enia za|ecanych wymiarów:

- systemu opakowań,_ urządzeń do składowania'_ przestrzeni składowej magazynu'_ przestrzeni ładunkowej środków transportu'

Najczęściej stosowaną jednostką w obrocie magazynowym jest paletowa jednostka

ładunkowa.Podstawąoo_1e;ro,mowaniasąpaleĘpłaskiedrewnianeowymiarach:

- 8o0 mm x 1200 mm - pa|eta Ępu EUR'_ 8oo mm x 1200 mm - paleta, która nie spełnia wszystkich wymagań pa|ety EUR'

- 1ooo mm x 1200 mm - paleta nazywana przemysłową.

Za|ecaneWymiarygabarytowejednostekładunkowychpodanowtabe|i1,111'Spośród wymienionych q/pów palet najczęściej używana jest pa|eta EUR, której pod-

stawowe parametry ot<ieśla no,..u PN-M-78216:t997 PateĘ ładunkowe płaskie drewniane

jednopłytowe ,z",,,iiićiowe bez skrzydeł 800 mm x 1200 mm _ Palety typu EUR'

Ładunek rozmieszczony na palecie powinien się mieścić w jej obrysie zewnętrznym' co

ogranicza moż|iwość jego ewentua|nego uszkodzenia.

Dopuszcza się taki sposób ułoŹenia ładunku, aby wystawał on- poza krawędź pa|eĘ nie

więcej niż 20 mm na stionę (czy|i maksyma|nie 40.mm na długości |ub szerokości pa|ety).

Maksyma|ne wymiary łaouniu ńa pa|ecie EUR mogą więc wynosić 1240 mm d|a długości

i 840 mm d|a szerokości.

Tabe|a I,L, Za|ecane wymiary gabarytowe jednostek ładunkowych

DtugośĆlmml

SzerokoŚÓlmml

Wysokośćlmml

400600800

600 400

800 600

400600800

1 000

1200 800400600800

1 00012001 60017 50

1200 1 000

1 600 1200

Przykładowe rozmieszczenie opakowań w warstwie na pa|ecie B00 mm x 1200 mmprzedstawiono w tabeli 1.2.

Tabe|a 1.2. Przykładowe rozmieszczenie opakowań w warstwie na pa|ecie 800 mm x 1200 mm

Zewnęt rzne Wym iary opakowan ia Liczba opakowanw rzędzle

[szt.]

Liczba rzędowLiczba opakowan

w warstwie[szt.]

długoŚĆ[mm]

szerokośĆlmml

400 3003 2 6

4 2 8

400 2403 3 9

5 2 10

400 2003 4 12

6 2 12

300 2404 3 12

5 2 10

300 2004 4 16

6 2 12

240 2045 4 20

6 3 18

240 1605 5 25

7 3 21

Preferowane jest ułożenie, d|a ktÓrego |iczba opakowa w warstwie jest największa.Takie ułożenia oznaczono w tabe|i 1.2 wytłuszczoną czcionką. SposÓb rozmieszczaniaopakowa na paletach opisano i zilustrowano w normie PN-O-79021:1989 Opakowania -System wymiarovvlt

Jeże|i to moż|iwe, opakowania w ko|ejnych warstwach powinny być rozmieszczanew sposÓb zapewniający ich naj|epsze wzajemne przewiązanie. Warstwy o rÓżnym sposobieułożenia opakowa ri są układane naprzemien nie.

Wysokość pa|etowej jednostki ładunkowej może być ograniczona:_ podatnością opakowa na piętrzenie (poprzez ograniczenie |iczby warstw),_ dopuszcza|ną masą pa|etowej jednostki ładunkowej (sumą masy ładunku i pa|eĘ),_ dopuszczalną wysokością pa|etowej jednostki ładunkowej (sumą wysokości ładunkuipa|eĘ).Podatność opakowaró na piętrzenie to moż|iwość układania warstwami - jedna na

drugiej. Jest cechą korzystną i powszechnie wykorzysĘwaną' Za|eży od konstrukcji opako-wania, sposobu rozmieszczenia ładunku w opakowaniu ijego masy.

Dopuszczalna masa pa|etowej jednostki ładunkowej może być ograniczona ze wzg|ęduna stosowane środki transpoftu wewnętrznego |ub nośność unądze do składowania'

Za|ecana masa jednostek ładunkowych wyrażona w ki|ogramach wynosi 250 (4oo), 630(800)' 1000 (1250)' (1600) i (2000). Wartości wymienione bez nawiasÓw są za|ecane jako

21

Rozdział 1

zgodne z szeregiem udźwigu środków transpoftu. Nośność palety EUR wynosi 1000 k9 d|a

ładunku rozłożonego nieróńnomiernie oraz 1500 k9 d|a ładunku rozłożonego równomiernie'.'

Dopuszczalna wysokość może być ograniczona z uwagi na stosowane środki trans-

portu zewnętrznego |u-b wysokość gniazd urządzeń do składowania.

Wprzypadkukilkuograniczeńjednostkamusispełniaćwszystkiewarunki.W ce|u zapewnienia trwałości kształtu, wymiarów i zawartości jednostek ładunkowych

oraz ich ochrony przed uszkodzeniami stosuje się odpowiednie zabezpieczenia, takie jak

narożniki i podkładki oraz folię rozciąg|iwą |ub termokurcz|iwą.

Prrykład 1Pzedsiębiorstwo rozpoczyna produkcję nowego wyrobu, pakowanego w kaftonach o wy-

miarach: długość 400 mm, sźerorość 20ó mm, wysokość 300 mm. Masa brutto wyrobu wraz

z opakowaniem wYnosi 15 kg.

Zapadładecyzja, że będąWvozone paletowe jednostkiładunkowe na palecie EUR, której

masa wynosi 25 kg, u *y,okość t44 mm' ł.adunek nie powinien wykraczać poza obrys

pa|eĘ' Badania wytzymałości kartonów z wyrobami wykazały podatność na piętrzenie do

7 warstw. Regały ramowe w magazynie wyrobów gotowych pozwa|ają na składowanie pjł

o wysokoścido 1600 mm i masie 730 kg.

Na|eży uformować standardową pjł d|a nowego wyrobu i podać:

_ szkice dwóch różnych ułożeń opakowań w warstwie,

_ |iczbę Warstw,_ wysokość ładunku,

- masę ładunku'_ |iczbę opakowań w pjł'_ wysokość pjł'

- masę pjł'

Uwagal opakowań kartonowych nie można układać na boku!

Na rysunku 1.1. pokazano szkice dwóch różnych ułożeń opakowań w warstwie pjł

w widoku z gory'

Szkic 1

tI

't PN-M-78fof:r98f.

W warstwie ułozono 3 x 4 = L2 opakowari

Szkic 2

W warstwie ułożono 2 x 6 = 12 opakowari

Rys. 1.1' Szkice dwÓch rÓżnych ułożeriopakow3i;uT"*'" pa|etowej jednostkiładunkowej

Maksymalna wysokość pjł ijej dopuszcza|na masa narzucają liczbę warstw opakowa .

Dopuszcza|na wysokość ładunku jest mniejsza od maksyma|nej wysokości pjł o wysokośćpa|eĘ (144 mm) i wynosi: 1600 mm _ I44 mm = 1456 mm.

Dopuszcza|na masa ładunku jest mniejsza od maksyma|nej masy pjł o masę paleĘ(25 kg) i wynosi: 730 kg - 25 kg = 705 k9.

Liczbę warstw ze wzg|ędu na ograniczoną wysokość pjł ustała się na podstawie i|orazuwysokości ładunku i wysokości opakowania:

1456 mm / 300 mm = około 4,9

Ponieważ pjł powinna mieć pełne warstwy, a dopuszcza|na |iczba Warstw ze wzg|ędu napodatność na piętrzenie wynosi 7, przięto 4 warstwy.

Liczbę warstw ze wzg|ędu na ograniczoną masę pjł usta|a się na podstawie i|orazu masyładunku imasy jednej warstwy' Masa warstwy jest rÓwna 12 * 15 k9 = 180 kg'

Iloraz wynosi:705 kg / 180 kg = okoto 3,9

Ponieważ pjł powinna mieć pełne warstwy, a dopuszcza|na |iczba Warstw ze wzg|ędu napodatność na piętrzenie wynosi 7 , przyjęto 3 warstwy.

Z ogranicze wysokości i masy pjł wynika wnioseĘ że opakowania można piętrzyć napalecie do 3 warstw.

Wysokość ładunku jest iloczynem |iczby warstw i wysokości opakowania ijest rÓwna:3 x 300 mm = 9OO mm.Masa ładunku jest i|oczynem |iczby Warstw i masy opakowa w warstwie i wynosi:3 x 180 kg = 540 kg.Liczba opakowa w pjł jest i|oczynem |iczby warstw i |iczby opakowari w warstwie:3 x 12 szt. = 36 szt.Wysokość pjł jest sumą wysokości ładunku i wysokości pa|eĘ:900 mm + 144 mm = 1044 mm.Masa pjł (brutto) jest sumą masy ładunku (netto) i masy pa|ety (tara):540 kg + 25kg = 565 kg.

23

Najczęściej pjt musi speiniac 1ednoczesnie trzy kryter1a dotyczące:

- podatności na piętrzenie .

- dopuszczalnej wysokości.

- dopuszczatnej masY.

Pytania kontrolne

L.7. Program magazynowanla

Program magazynowania to p|an zamierzonej działalności, opracowany w formie

zbioru wytyc.nych |ub za|ece okreś|ających kompleksowo i jednoznacznie ce|, środki,

metody o,az c.ynności, ktÓrych wykonanie zapewnia sprawny przebieg procesÓw maga-

zynowychl3.

Program magazynowania zawiera między innymi e|emenĘ związane z parametrami

stanu zapasÓw magazynowych :

_ liczba składowanych grup asoĘmentowych,_ struktura asortymentowa składowanych grup,

- wielkość zapasu magazynowego/_ postać fizyczna towaru w składowaniu,

- warunki PrzechowYvvaniaoraz dotyczące parametrÓw ruchu zapasÓw:_ postać flzyena towaru w przyjęciu iwydaniu,

- wskaźnik pokrycia zapotrzebowania zapasem,_ częstość pobra ,_ struktura przy1ęć, komp|etowania (komp|etacji) i wyda ,

- sposÓb dostawy i odbioru,

- Wymagania czasowe związane z procesem magazynowania (np. godziny przyjęć i wy-

dari),

Grupa asoĘmentowa (towarowa) to zbiÓr wyrobÓw, ktÓre charakteryzują się jedną |ub

ki|koma cechami wspÓ|nymi. Struktura asortymentowa składowanych grup towarowych

okreś|a ich liczebność'

" PN-N-o 18oo: 1984.

24

Wie|kość zapasu magazynowego jest okreś|ana d|a poszczególnych wyrobów |ub grup.

Na podstawie danych historycznych oraz prognoz usta|a się pzewidywaną wie|kość za-pasu średniego oraz makyma|nego.

Postać fizyczna towaru w przyjęciu, składowaniu i wydaniu jest związana:_ z rodzajem, wie|kością i |iczbą jednostek ładunkowych obsługiwanych przez magazyn d|a

towaru, lGóry jest uformowany w jednostki ładunkowe,

- z rodzajem i i|ością obsługiwanego przez magazyn towaru, który nie jest uformowanyw jednostki ładunkowe'Warunki przechowywania są jednakowe d|a wyrobów konkretnej grupy' Najczęstszą

różnicą jest Wymagana temperatura pzechowywania, która nakazuje składowanie pewnychgrup W wydzie|onych pomieszczeniach (np. chłodni, mroźni).

Wskaźnik pokrycia zapotzebowania zapasem łączy wie|kość zapasu z przepĘwami'okreś|a, na i|e dni wydań wystarczy średni zapas. Jest i|orazem średniego zapasu w roz-ważanym okresie i średniego dziennego popytu w Ęm czasie.

Częstość pobrań jest jednym z k|uczowych parametrów, charakteryzujących proces kom-p|etacji oraz wydań' W ramach grup wyroby często pobierane powinny być rozmieszczaneb|iżej wyjścia. Wyroby pobierane rzadko są umieszczane da|ej od wyjścia.

Struktura przgęć, komp|etacji i wydań jest okreś|ana na podstawie dokumentóW ma-gazynowych' obejmuje |iczbę towarów, będących przedmiotem obrotu oraz jego wie|kośćwyrażoną w jednostkach miary (np. sztuki, ki|ogramy, metry) |ub |iczbą opakowań jedno-stkowych, zbiorczych i jed nostek ład u n kowych.

Sposób dostawy i odbioru jest związany z wykorzysĘwanymi rodzajami i wie|kościąśrodków transportu.

Wymagania czasowe związane z procesem magazynowania są warunkami brzegowymi,które wpływają na przebieg procesu magazynowania w czasie. określają Wymagane godzinyprzyjęć, początku i końca komp|etacji oraz wydań.

Ana|iza programu magazynowania obejmuje grupowanie wyrobów według następują-cych kryteriów:_ Wymaganego rodzaju przestzeni magazynowej (składowanie w budow|ach otwaĘch,

półotwafich, zamknięĘch),_ Wymaganych warunków klimaĘcznych (temperatury i wi|gotności) d|a wyrobów składo-

wanych W magazynach zamkniętych,

- postacifizyenej,

- se|ektywności zapasu (ilorazu |iczby jednostek ładunkowych w zapasie grupy asoĘmen-towej i |iczby pozycji asońymentowych w tej grupie),

_ częstości pobrań towarów,

- wielkościwydań,

- wskaźnika pokrycia zapasem'

Czy wiesz, że ,..

Selektywnośc zapasu może dotyczyć konlcretnego towąru. Wówczas jest liczbą jednostekładunkowych w zapasie tego towaru. Selekwnośc może się różnic w magazynie kilka-dziesiąt razy, przyjmując dla jednych ,vvyrobów wąrtości ułamkowe (np. jedno opakowanied et ąl iczne w z ap as ie), a dl a inny ch kilkadzi es iąt j edno s t ek ł ądunkowy ch.

25

Program magazynowania jest charakterystyką obrotu i zapasu wyrobow

w magazynie.

Pytania kontrolne

"-:'.:l;:::,ffi

1.8. Inwentaryzacia

Inwentaryzacja zapasÓw magazynovvych to działania związane z usta|eniem rzeczywis-

tego stanu ilościowego, jakościowego i wartościowego zapasÓw w magazyniela.

Inwentaryzacja W magazynach po|ega na usta|eniu w sposÓb udokumentowany

(w drodze spisu z natury) izeczywistego stanu i|ościowego rzeczowych składnikÓw mająt-

iowych, iclr wycenie, ustaleniu oraz wyjaśnieniu rÓżnic między stanem rzeczywisĘm

a stanem wynikającym z danych kięgowych, roz|iczeniu Ęch rÓżnic oraz dokonaniu oceny

przydatności zapasÓw.

GłÓwnymi ce|ami inwentaryzacji są:_ sprawdzenie i korekta danych w ewidencji księgowej'

- roz|iczenie osÓb odpowiedzia|nych za powierzone mienie.

RozrÓżnia się dwa rodzaje inwentaryzacji:_ inwentaryzację jednorazową_ inwentaryzację ciągłą.

Inwentaryzacja jednorazowa spoaądzana jest na okreś|oną datę, znaną osobom

odpowiedzia|nym za ruch i stan i|ościowy składnikÓw majątkowych' Ze wzg|ędu na powÓd

przeprowadzania, inwentaryzacja jednorazowa może być okresowa , doraźna, oko|icznościo-

wa lub zdawczo-odbiorcza,

Inwentaryzacja ciągła po|ega na systematycznym dokonywaniu spisÓw z natury

składnikÓw majątkowych w rÓżnych (zap|anowanych) terminach w ciągu okresu inwenta-

ryzacyjnego. Wszystkie składniki zapasÓw muszą zostać w ciągu tego okresu objęte spisem

z-uuyznacżonączęstotliwością, DaĘ izakres spisu nie sąznane osobom odpowiedzialnym za

ruch i stan zapasÓw'

Podstawą przeprowadzenia inwentaryzacji jest instrukcja inwentaryzacyjna |ub zarzą-

dzenie wewnętrzne osoby odpowiedzia|nej (dyrektora, kierownika) obejmujące:

- metody itechniki inwentaryzacji,

|a Rozdziałoplacowano na podstawie Ustawy z dnia 29 września \994 r. o rachun]<owości (Dz.U.1994' Nr 121'

poz.59l).

26

- częstot|iwość i terminy inwentaryzacji,

- opis przebiegu inwentaryzacji posiadanych składników majątkowych,

- metody ich wyceny,_ zasady roz|iczania osób odpowiedzia|nych,_ zasady archiwizacji dowodów inwentaryzacyjnych'Zakres inwentaryzacji obejmuje trzy podstawowe etapy:

- przygotowanie inwentaryzacji,

- przeprowadzenie spisu z natury,

- roz|iczenie wyników inwentaryzacji.Inwentaryzacja bazuje na spisie z natury, który:_ jest podstawą roz|iczenia osoby materia|nie odpowiedzia|nej za gospodarowanie powie-

rzonym mieniem,_ umożliwia dokonanie oceny stanu i zmian w i|ości ijakości zapasów,

- pozwa|a na ocenę przydatności zapasów oraz ujawnienie zapasów zbędnych i nadmier-nych,

_ zapewnia weryfikację stanu zapasów ewidencyjnych,_ stanowi podstawę zatwierdzenia rocznego bi|ansu.W inwentaryzacji obowiązują zasady ogó|ne, dotyczące częstot|iwości, terminu i sposobu

i nwenta ryzacj i. Inwenta ryzację przeprowadza się :_ na ostatni dzień każdego roku obrotowego (dopuszcza się przeprowadzenie inwentary-zacji w okresie od I października do 15 stycznia),_ na dzień zakończenia działa|ności przedsiębiorstwa,

- na dzień poprzedzający postawienie przedsiębiorstwa W stan |ikwidacji lub upadłości.od powyższych reguł Występują pewne odstępswa.

Cql wiesz, że ...W dużym magazynie inwentaryzacja jednorazowa może trwać kilka dni,

Pytania kontrolnet. Jakle są gł'Ó' 'wne ce|e inwen6,'ryeaeiP.'' .. '

..':. . ]

. .' .' '.. .. '

: .. ''' .

2.' .. Ę zbkr&.in.wen.tawiffi one;M *lęaż' y :innyr.mł:. .a} .ffi*lffiffiłe l Mffi .'oinic ;;J#til

'b)'.'.''s s.z nffiry. weru,fikację.d'okurnent w magaąyno h?. ]] . ..... . '' ' ' .".. .' '

lł...@icee',,'$e. i.'''w*'.ffi''Ę.,ęJę l''' lc inw

''viu.łinych, rozlimrrie"da'u piicvt

d)..' Uz0o.drrłenie iozrac'hunkoWl:.Z8mierdzenie i cżnćgo bitinsu jeon'b*ki?.' . ':'':.''' .

Rozroznia się dwa rodzaje inwenta ryzacji:- inwentaryzację jednorazową'

- inwentaryzację ciqgtą.

1.9. Nadzorowaniemagazynu

Pracodawca jest zobowiązany do zorganizowania gospodarki magazynowej i odpowie-

dzia|ny za na|e4'te składowanie materiałów w przedsiębiorstwie. Powinien przede wszystkim

usta|ić właściwą organizację, zapewnić odpowiednie środki działania, kontro|ę oraz nadzór

nad pracą magazynów.

l. Najczęściej spotykanymi stanowiskami pracy W magazynach są:

_ kierownik zespołu magazynów,

- kierownik magazynuf

- starszy magazYnier,

- magazynier,

- robotnik magazynowy/

- pracownik ochronY,_ inne, związane z obsługą urządzeń magazynowych.

,2,zakres i forma kontro|i oraz nadzoru gospodarki magazynowej powinny być ujęte w za-

iżądzeniu wewnętznym i okreś|ać:_ dział |ub stanowisko pracy, do Kórego należy przeprowadzenie kontro|i w magazynie'

_ zakres i przedmiot kontro|i magazynu oraz sposób jej przeprowadzenia,

- sposób sprawowania nadzoru przez kierownictwo przedsiębiorstwa nad pzeprowadzaną

kontro|ą'

Kierownik komórki nadzorującej magazyn powinien przeprowadzać przeg|ądy pomiesz-

czeń magazynowych' Po każdym przeg|ądzie ma on obowiązek przekazać pracodawcy:

_ notatkę o przystosowaniu magazynu do właściwości przechowywanych zapasów,

- wnioski zmierzające do usprawnienia pracy magazynu.

W dzia|e |ub na stanowisku prary, który nadzoruje pracę magazynu powinien się znaj-

dować zbiór przepisów doĘczących gospodarki magazynowej, szczegó|nie warunków prze-

chow}łvania.

Pracodawca, będąc odpowiedzia|nym za obieg dokumentacji magazynowej, jest zobo-

wiązany do:

- opracowania instrukcji w sprawie zasad sporządzenia i obiegu dokumentacji, a także

ewidencji ruchu zapasów,_ przeszko|enia w tym zakresie persone|u i opracowania d|a niego szczegółowego zakresu

czynności,_ regu|arnego kontro|owania prawidłowości sporządzania i obiegu. dokumentacji oraz Wy-

ciągania lionsekwencji w przypadku jakichko|wiek nieprawidłowości w Ęm zakresie.

Do ustawowych obowiązków pracodawcy, związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy

na|eżą między innymi:

- ochrona życia i zdrowia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych

warunków prary,

- dbanie o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń prary i wyposażenia technicznego,

_ dbanie o sprawność środków ochrony indywidua|nej i zbiorowej oraz stosowanie ich

zgodnie z Przeznaczeniem.

Magazynowanie - informacje wprowad zające

Pracodawca ma obowiązek zabezpieczenia przed zagrożeniem pozarowym oraz za-pewnienia ochrony przeciwpożarowej obiektom magazynowym. Służą temu następującedziałania:_ przestrzeganie przeciwpożarowych wymagań budow|anych, insta|aryjnych i techno|o.

gicznych,_ wyposażanie i utrzymywanie w sprawności urządzeń i instalacji sygnalizacyjno-alar-

mowych, urządzeń gaśniczych, sprzętu i urządzeń ratowniczych,_ zapewnienie osobom przebywająrym W magazynie bezpieczeństwa i moż|iwości ewaku-acji w czasie zagroŻenia,

- przygotowanie magazynu do prowadzenia akcji ratowniczej,_ usta|enie sposobu postępowania na wypadek powstania poiaru, k|ęski żywiołowej |ubinnego zagroŻenia'

Pytania kontrolne

1.10. odpowiedzialność w magazynie.. Rozróżnia się trzy rodzaje odpowiedzia|ności pracownika1s:

- odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawry,_ odpowiedzia|ność materialną za powierzone mienie,_ odpowiedzia|ność porządkową.

Podstawową zasadą zarówno prawa rywilnego, jak i prawa pracy jest odpowiedzial.ność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawry' Istnieją dwa rodzaje odpowie-dzia|ności za szkodę:_ odpowiedzialność kontraktowa, która występuje w sytuacji, kiedy szkoda powstała

na skutek niewykonania |ub niena|eżytego wykonania zobowiązania (najczęściej umowy),_ odpowiedzialność deliktowa, dotycząca sytuacji, gdy szkoda została wyrządzonapoprzez zła ma n ie powszech neg o za|ęzu n ieszkodzen ia i n nym.

W prawie pracy rozróżnia się:_ winę nieumyś|ną_ winę umyś|ną.

Pracodawca ustala wtaściwą organizację, zapewnia odpowiednie środkidziatania, kontrolę oraz nadzor nad pracą magazynow.

," \o.zd.zył'opracowalo na podstawie: Dudziriski Z.,KizynM, Vademecum gospodarkt magazynowej, 1DDK,Gda sk 2002.

Wina nieumyś|na po|ega na |ekkomyś|nym |ub rażącym niedba|stwie w wykonywaniuobowiązków.

Wina umyś|na po|ega na kradziezy |ub wyrządzeniu pracodawry szkody wskutek dzia-łania (|ub zaniechania działania) z zamiarem wyrządzenia szkody.

Poniżej przedstawiono sześć ogólnych zasad odpowiedzialności pracownika zaszkodę wyrządzoną pracodawcy.1. Pracownik odpowiada za szkodę w granicach rzeczpłistej straty i ty|ko za norma|ne

następstwa działania'2' Przy winie nieumyś|nej pracodawcy przysługuje odszkodowanie w wysokości Wyrzą-

dzonej szkody, równe rzeczywistej wartości szkody poniesionej przez pracodawcę' Kwotaodszkodowania nie może być więkza niż trzymiesięczne Wynagrodzenie pracownika'

3' Przy winie umyś|nej pracownika pracodawry przysługuje odszkodowanie w pełnej wy-sokości wyrządzonej szkody. Jest ona sumą rzeczywistej waftości poniesionej szkodyoraz korzyści utraconych przez pracodawcę.

4. W przypadku winy ki|ku pracowników odszkodowanie poszczegó|nych pracowników jestpropoĘona|ne do stopnia ich winy' Jeżeli usta|enie stopnia winy jest niemoż|iwe, toodpowiedzia|ność jest dzie|ona w równych częściach (brak usta|enia stopnia winy).

5. Szkodę wyrządzoną osobie trzeciej naprawia pracodawca. Natomiast pracownik ponosiod powiedzia| ność wobec pracodawcy.

6. Naprawa szkody następuje na podstawie ugody między pracownikiem i pracodawcą.

odpowiedzia|ność pracownika za szkody może być ograniczona. Pracownik nie ponosiodpowiedzia|ności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca |ub inna osoba przy-ęyniłY się do jej powstania |ub zwiększenia. Pracownik nie ponosi także ryzyka związanegoz działa|nością pracodawcy, a szczegó|nie nie odpowiada za szkodę, która wynikła w związkuz działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.

Wysokość odszkodowania może obniżyć pracodawca w przypadku zawarcia ugody |ubsąd pracy przy uwzg|ędnieniu wszystkich oko|iczności sprawy.

Pzesłankami odpowiedzia|ności pracownika za szkodę vrryządzoną pracodawcy sq:_ bezprawność działania pracownika, czy|i naruszenie obowiązków pracowniczych przez

niewłaściwe działanie Iub zaniechanie działania,

- powstanie szkody po stronie pracodawcy,_ związek przyczynory pomiędzy działaniem |ub zaniechaniem działania pracownika a po-

niesioną przez pracodawcę szkodą

- wina, a więc wykazanie przez pracodawcę oko|iczności uzasadniająrych odpowiedzial-ność pracownika i wysokość szkody'obowiązek udowodnienia powyższych przesłanek ciąży na pracodawcy. Pracownik nie

poniesie odpowiedzia|ności w przypadku, gdy jedna z powyższych pzesłanek nie wystąpi.

odpowiedzialność materialna pracownika za powierzone mienie to wymiernemateria|ne konsekwencje ponoszone przez pracownika z !Ąułu powstałej szkody zawinionejprzez niego (pracownika).

odpowiedzia|ność materia|na persone|u magazynowego to okreś|ony wymiar konsekwen-cji materia|nych ponoszonych przez pracownika magazynu z $tułu powstałych niedoboróww powierzonych jego opiece zapasach.

Przy odpowiedzia|ności materia|nej pracownika za mienie powierzone pracodawca musiudowodnić:

- prawidłowe powierzenie mienia z obowiązkiem wy|ieenia się |ub zwrotu,

- powstanie szkody w mieniu powierzonym pracownikowi.

W takim przypadku obowiązuje zasada domniemania' że istnieją pozostałe prze9ankiodpowiedzia|ności, a więc:_ bezprawność działania, po|egająca na niewykonaniu |ub niena|eŻyĘm wykonaniu obo-

wiązków pracowniczych,

- wina pracownika,_ związek przyczynovvy pomiędzy bezprawnym działaniem a powstałą szkodą.

' Rozróżnia się trzy formy odpowiedzialności materialnej pracowników magazyno.wych za powierzone mienie:_ odpowiedzia|ność jednostkowa,_ odpowiedzia|ność wspó|na,

- odpowiedzialność,,szczegó|na,,'

o wyborze formy odpowiedzia|ności materia|nej deryduje pracodawca, uwzg|ędniającistniejące ogran iczenia prawne i organizacyj ne.

Przy odpowiedzialnościjednostkowej obowiązek naprawienia szkody w powieaonymmieniu spoczywa na jednej osobie' Najczęściej jest to kierownik magazynu |ub magazynier.

Przy stosowaniu odpowiedzia|ności jednostkowej załeca się spełnienie następująrychwarunków:

- obsada magazynu jedno- lub kilkuosobowa,

- niewielka powierzchnia magazynu/

- praca jednozmianowa,

- niewie|kie stany iobroĘ magazynowe.

odpowiedzialność wspólna za powierzone mienie nakłada obowiązek naprawieniaszkody w powierzonym mieniu na wszystkich pracownikach magazynu w częściach, które sąokreś|one w umowie |ub proporcjona|nie do stwierdzonej winy. Wspó|na odpowiedzia|nośćnie wyklucza odpowiedzia|ności indywidua|nej za inne mienie powierzone pracownikowi.

Stosowanie odpowiedzia|ności wspó|nej jest moż|iwe, jeś|i są spełnione następującewarunki konieczne:

- |iczba pracowników odpowiedzia|nych nie pzekracza:- 8 osób przy pracy na 1 zmianę,- 12 osób przy pracy na2zmiany,- 16 osób przy pracy na 3 zmiany,

- zawarcie pisemnej umowy z pracodawcą

- objęcie umową wszystkich pracowników magazynu'_ powiezenie mienia na podstawie inwentaryzacji z udziałem wszystkich pracowników |ub

ich przedstawicieli.

Umowa musi zawierać zgodne z przepisami zapisy, doĘczące odstąpienia od umowy,n i eo becności pracowni ka, dostępu osób trzecich or az zgłaszania za zutów.

Przy odpowiedzialności szczegóInej obowiązek naprawienia szkody w powierzonymmieniu spoczywa na pracownikach.

3t

Warunki konieczne do spełnienia to:

- wyodrębnione pomieszczenie pzyjmowania i wydawania towarów,

_ duŹe obiekĘ magazynowe przekraczające warunki dla wspó|nej odpowiedzialności (wy-

magane jest uzyskanie pozytywne5 opinii organizacji związkowej)'

- przeprowadzen ie i nwenta ryzacj i początkowej,

- pisemne zawiadomienie pracownika'

Odpowiedzia|ność szczegó|na nie może dotyczyć pracowników objętych odpowiedzia|-

nością wspó|ną.

ojpowiedzialność porządkowa jest odpowiedzialnością pracownika za naruszen|e

obowiązków, Kóre wynikają z iegulaminu pracy. odpowiedzia|ność porządkowa jest stoso-

wana ńieza|eżnie od odpowiedzia|ności materia|nej.

Przewiduje się moż|iwość stosowania kar dyscyp|inarnych (upomnienie lub nagana) oraz

pieniężnych.

Pytania kontrolne

Zadania

Zadanie 1

opakowania mająwymiary: długość 390 mm, szerokość 190 mm.

Na pa|ecie EUR utworzyć pełną warstwę w dwóch wariantach.

Narysować szkice utworzonych warstw, zawierająrych się w obrysie pa|ety.

Zaznaczyći zwymiarować |uzy. obliczyć |iczbę opakowań w warstwie'

Nieznajomość prawa nie zwalnia z obowiązku jego przestrzeganla.

Zadanie2opakowania mają wymiary: długość 300 mm, szerokość 200 mm.Na pa|ecie 1000 mm x 1200 mm utworzyć pełną warstwę w dwóch wariantach.Narysować szkice utworzonych warstw, zawierających się w obrysie pa|eĘ.Który wariant mieści więcej opakowań w warstwie i o i|e?

Zadanie 3opakowania zbiorcze mają wymiary: długość 410 mm, szerokość 205 mm.Na pa|ecie EUR utworzyć pełną warstwę w dwóch wariantach.Narysować szkice utworzonych warstw. Ładunek nie może przekraczać dopuszcza|nychwymiarów' ob|iczyć |iczbę opakowań w warstwie'

Zadanie 4opakowania zbiorcze mają wymiary: długość 310 mm, szerokość 205 mm'Na pa|ecie 1000 mm x 1200 mm utwozyć pełną warstwę w dwóch wariantach'Narysować szkice utworzonych warstw. Ładunek nie może pnekraeać dopuszcza|nychwymiarów. ob|iczyć |iczbę opakowań zbiorczych w warstwie.

Zadanie 5opakowania zbioręe mają wymiary: długość 405 mm, szerokość 190 mm, wysokość 250 mm.opakowania można piętrzyć do 8 warstw.Na pa|ecie EUR (wysokości I44 mm) utworzyć pa|etową jednostkę ładunkową która posiadawyłącznie pełne warstwy' Pjł nie może przekraczać wysokości 1750 mm.Narysować szkice utworzonych warstw w dwóch wariantach.Ładunek w warstwie nie może przekraczać dopuszcza|nych wymiarów.D|a utworzonej pjł podać:_ |iczbę opakowań zbiorczych w warstwie,

- liczbę warstw, fi- |iczbę opakowań zbiorczych w pjł,_ wysokość ładunku, 'l . ' .

- wysokość pjł''l l. ''

Zadanie 6opakowania zbiorcze mają wymiary: długość 265 mm, szerokość 150 mm, wysokość 260 mmi masę 10 kg.

opakowania można piętrzyć do 6 warstw.Na pa|ecie EUR (o wysokości I44 mm i masie 25 kg) utworzyć pa|etową jednostkę ładun.kową która posiada wyłącznie pełne warstr.ły. Masa pjł nie może pzekraczać tóoo kg,a wysokość 1650 mm. Ładunek nie może wykraczać poza obrys pa|eĘ.Narysować szkice utworzonych warstw w dwóch wariantach.Wybrać wariant o większej |iczbie opakowań w warstwie.

Rozdział 1

D|a utworzonej pjł podać:

liczbę opakowari zbiorczych W Warstwie,

liczbę warstw,

masę ładunku'wysokość ładunku,

|iczbę opakowa zbiorczych W pjł'

masę pjł'

wysokość pjł.