ORDU UNivERSiTESi iLAHiYAT FAKULTESi

· Din, Gelenek ve Ahlak Baglammda . .

MAHREMIYET ALGILARI

SEMPOZYUMU 27-29 MART 2015

II

Editorler

Yavuz Dnal Yusuf Bahri Giindogdu

~evket Pekdemir Hasan Ats1z

Samsun 2016

ozet

DiN ve AHLAK iLKEL~Ri c;ERc;EVESiND~ KATOLiK KiLiSESiNiN MAHR.EM iYET ALGISI

Musa Osman KARATOSUN*

Mahremiyec ilkeleri ahlak alarurun biiyill< bir yekfinunu olu~turan meselelerin toplan­dlgi ve daha <;ok inanarun sosyal hayanru ~ekillendiren kurallar biitiini.i ol_arak gori.i­lebilir. Hrristiyanhk, Yahudilik dini i<;inde v~ ki.ilti.ir i;evresinde dogan, ge~en ve yayi­larak gi.iniimiize kadar gelen bfili.hazrrda en. i;ok mensubu bulunan bir dinclir. Tarihi si.irei;te Hu:istiyanlik, de~ik teolojik tarO~malar vesilesiyle farkh mezheplere aynlnu~­t!I. Bu rnezheplerden birini temsil eden Roma Katolik Kilisesi, Huistiyan cemaatin.in tarihi olarak en kokli.isiidi.ir ve ni.ifus ve ni.ifuz a<;IStndan en yaygm olarudrr. Roma Ka­tolik I<ilisesi hiy~ik yap1s1yla on plana 9kmaktadll'. imarun a<;ll<lanmas1 ve ~erhi de yi.ne bu biyer311ik yapllill1 yorumlanna baglt kaltnarak yapilir. Tebligimizde sahib mi.ihi.irleri bulunan eserlerden ba~lica ikisi, Catechismus Catholicae Ecclesiae ve Codex Juris Canonici kullarularak Katolik ogreti.nin mahremiyet konulanna bak!~lan incele­necektir. Bu meyanda ozellikle evlilik salcramentiyle ilgili yasaklara, Asli Gi.inahm ve diger gi.inahlann niteligine deginilerek ge~tirilmesi gereken erdemlerden bahsedile­cektir. Boylece Katolik Kilisesinin mahrerniyet ile ilgili ozgiin go~leri ortaya konmu~ olacaknr.

Anahtar Kelimeler: Katolik Kilisesi, mahremiyet, haya, terbiye, evlilik manileri.

Teachings of the Ronian Catholic Church on Privacy within the Scope of Catechism

Abstract

Principles of privacy can be seen as sec of rules that shape social life of believers and consist of morality in general. Christianity emerged, developed and spread within and surrounding culrure of Judaism, and has the world's highest number of members. In the historical process, Christianity is divided into different sects because of various theplogical discussions. The Roman Catholic Church, which represents one of the sects, is the oldest and most historical Christian community in terms of population and iflfluence. The Roman Catholic Church has a unique hierarchical structure. Ex­plaining and commenting the Faith, one must stick to commentaries of this hierarchy. Two of major works that have authentic seals, Catechismus Catholicae Ecclesiae ~d Codex Iuris Canonici, are used in this paper: Teachings of Catholic Church on privacy are analyzed within the scope of these two works. Sacrament of marriage, nature of Original Sin and other sins, vices and virtues are mentioned. Thereby unique opinions of Catholic Church on the privacy are examined.

Keywords: Roman Catholic Church, privacy, modesty, decency, impediments of marriage.

~- Gor., <;ukurova Oniversitesi ilahiyat Faldiltesi, Dinler Tarihi ABO. mkarato­sun@cu.edu.tr

---- OiN, GELEN EK VE AHLAK BAGLAMINOA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZVUMU ----

Giri~

Tiirkc;ede, Mahremiyet kavranuyla ilgili ibareler incelendigmde hemen hepsinin islam dininin temel kaynaklan olan Kur'an ve Siinnet­ten ne§et. etmi§ oidugu gorillmektedir. Mahrem, nd.mahrem, muharre­mat, sthriyyet, radd.~ havlet, avret, tesettiir gibi fikh1 kavramlar ki§inin otekisiyle miinasebetlerini diizenleyen umumi anlamda ic;tima1 hayata, hususi anlamda evlilige miiteallik yasaklar biitilniidiir. Bunlara ilaveten<­teknolojide gerc;ekle§en son ytllardaki geli§melere bagh olarak ozel h~yata ve ki§isel alana yaptlan taarruzlann engellenmesini ifade eden en geni§ anlarruyla, mahremiyet hak.ki tabiri ise aslmda dini olmaktan c;ok ic;tima1 ve hatta ~anuni bir kavram olarak giindelik hayaturuza gir­mi§tir.

Nitekirn bu konuda bir Katolik Hrristiyan'm bir Mtisliiman ile ayru anlam diinyasma sahip ohnas1 beklenemez. 0 halde, oncelikle yaptlrna­s1 gereken Katolik bir Hrristiyan'm mahrerniyet mefhumuna bala§llll sahih kabul edilen eserler ekseninde ortaya koyrnako.r.

Hrristiyanlar temelde Yahudilerin bekledigi Mesih'in Nasirah isa 390 oldugunu kabul ve tasdik ederler. Onun hayatunn, oliimiiniin ve yeni­

den dirili§inin biitiin diinya ic;in bir kurtulu§ vesilesi qldugu inancr te­mel iman doktrinidir. Tarihi siirec;te c;e§itli mezheplere aynlan Hiristi­yanligm, giiniimiizde en c;ok niifus ve niifuza sahip mezhebi ise Katolik­Iiktir1.

Katolik Kilisesinin Sahib Kaynaldari. Giiniimiizde biitiin Katolik Huistiyanlann in.anmalan gereken iman

esaslan ve uymakla yiikiimlii bulundugu kurallar biitiinii elbette once- ­likle isa'run soz, siikO.t ve davraru§lanrun anlattld1gi focillerden, diger . Yeni Ahit kitaplanndan ve Eski Ahit'in genel kurallarmdan ne§et etmek­tedir. ilaveten tarihl siirec;te pek c;ok Kilise babaslil.lil ve azizinin gUfli.i­miize kadar gelen Kutsal Kitap yorumlan da kayda deger 6lc;iide bagla­yicillga sahiptir. Biitiin bu yorum gelenegine ek olarak c;e§itli konsil "' kararlan ve papahk dokiimanlan ile §ekillenen iman Akidesi, niha1 formunu 'Catechismus Catholicae Ecclesiae'2 ad1 altmda bir ilmihfilde ahm§ttr.

1 CIA'in resmi sitesinde yaymlanan World Fact Book isimli araljarmada, 2010 yili ortalama· sma gore, Hlristiyanhk %33,39 ile diinyarun en ~ok mensubu olan dini olarak kaydedil· mektedir. Bu biiyiik dini yaplillll %16,SS'ini ise Katolik mezhebi olu§turmaktadtr (url:l).

2 Catechismus, 1986 ytlmda Papa II. John Paul tarafindan gorevlendirilen ozel bir ekibin aln ytlltk yogun emegi sonucu hazularuru§ ve ll. Vatikan Konsilinin otuzuncu ytl doniimiine tekabill eden 11 Ekim 1992 tarih.inde Fidei Depositu.m (url:2) isi.mli papallk genelgesi ile bu eserin meminin onaylandl&t miijdesi verilmi§tir. iian edilen bu ilk metin, FransizcaydJ. Daha sonra 1997 ytlmda Latince temel niishasll11Il (editio typica) nihai §eklinin kabul ve

- ------ OROU ONiVERSITESi iLAHIYAT FAKULTESI / 27-29 MART 2015 - -----

'

~--- DIN, GELENEK VE AHLAK BA~LAMINOA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZVUMU ----

Catechismus'un onemine <lair, Hrristiyanhk itikadun ozetler bi<;irnde bizzat Papa II. John Paul ~unlan soylemektedir:

"Katolik Kilisesi Din ve Ahlak illcelerini okurken, Tannnm gizeminin hariku­lade birligi.nin, kurtana iradesinin ve aym zamanda; babadan olma tek ev­lat, Tannmn Oglu, bizzat B~ba taraftndan hepimizin Kurtanctst olma.st ifin gonderilen, Kutsal Bakire Meryem'in rahminde Kutsal Ruhun gilcil ile insan ..,,, §ekline biiriinen isa Mesih'in merkezi konumunu algl.lanz. Mesih; oldiikten sonra dirilmi§tir ve her daim Kilisesinin bU§mda, ozellikle sakramentler es-nasmda hazir· ve nazirdir; o, imammzzm kaynagl, Htristlyan davranl§ bii;i-minin modeli3 ve ibadetlerimizin ogretmenidir4" (Fidei Depositum, III: Ma-teriae Partitio, Paragraf ('l) _6).

Yukandaki almnda da gorilldilgu iizere, ·Catechi.smus hem Huisti­yan akidesinin hem de davraru§ bic;irnlerinin temel dinamiklerini i~eren olduk~a kapsamh bir ilmihaldir. En ilstiln otorite olan Papa tarafmdan hazrrlaolmas1 emredilen ve alarurun yegane uzmanlan tarafmdan yo­gun bir emek sonucu ortaya 9kan bu ese~ §ilphesiz Katolik itikadrm ve asil konumuz olan davraru§ bi~imlerini anlamak i~in onemli bir kaynak­trr.

Aslmda, 'Katolik' kelirnesinin 'evrensel, genel ge~er, mutlak' anlam- 391 lanna gelen kullarumlanyla Arista, Tertullian, Irenaeus gibi erken do-nem klasik Yunan yazarlanrun eserlerinde kar§tla§maktay1z. Fak~~ bu- ,

'·

_ tasdik edildigi Laetamur Magnopere {url:3) isimli b~ka bir mektup ile biitiin inananlara duyuruldu. Ancak 1997 }'llmda yaymlanan bu niishada bazi degi~il<likler ve ilaveler yapi.ldl (url:4). Bu degi~il<liklerin temel nedeni, ozellikle Papa 11. John Paul'un insan hayaorun lnitsiyetine ve d~andan (otenazi, idam, kilitaj gibi) bir miidabale ile asla sonlanduilama­yacagma dair 1995 ytlmda yaymladi&J. Evengelium Vitae (url:S) isimli ge~ mektubunda ifade etti.gi gorii~lerdir. <;:al!§mamizda biz, Catechi.smus Catholicae Ecclesiae adlyla, Libreria EdiOice Vaticana yaym­lan tarafmdan, Vatikan'da yaymlanan ve 1997 ytlmda yapi.lan en son de~il<likleri de ic;e­ren asi.I Latince nfuha}'I temel alc!Jk. Matbu haline ul~marun zorlugu nedeniyle c;~ma-

. mJZ boyunca Vatikan'm resmi internet sitesinde (www.vatican.va) yer alan ~imi kullan­dtlc. Bununla birlikte ayru ilmihal, Catechisme de l'Egli.se Catholique ad1yla Fransizca olarak 1998 ytlmda yaymlanan niishasi temel almarak 2000 ytlmda Dominik Pamir tarafindan Tiirkc;eye Katolik Kili.sesi Din ve Ahlak ilkeleri ismiyle c;evriJ.m4tir. Tespit edebildigimiz ka­. danyla bu Tiirkc;e c;eviride ozellikle ana boli.irn sori.lannda yer alan ve ozet niteligi ~1yan bazi metiri.ler takdim veya tehir yoluyla yerleri de~~tir. Omek vermek gerekirse, (Pamir, 2000, s.64-S'te, 197. maddeden sonra yer alan) Credo metni, Latince, Fransizca ve ingilizce niishalarda 184. maddeden sonra yer almaktadlr. Dolayis1yla Parnir'in c;evirisinde bu metin aslmda 62. sayfada yer alrnahydJ. Bu fark:lillgm nereden kaynaklandiguu tespit edemed.ik. Aynca bu Tiirkc;e c;evirinin, 1997'de kabul edilen ilaveleri ve de~iklikleri ic;er­med.igini m~ahede ettik (336. 708. 723. ve daha pek c;ok madde ornek olarak verilebilir). Bu nedenle Catechism kullaruhrken, ilmihalde gec;tigi §ekliyle, siras1yla kmm->ana boliim­>bOliim->konu->paragraf->madde numaralan verildigi takdirde her tilrlii karg~arun oniine ge~ olacakt:J.r. Biz de ~mamizda Latince niishayi temel alarak bu yontemi uygulac!Jk. rol modeli ~eklinde de c;evrilebilir. naszl ibadet edecegimizi gosteren Ogreticidir §eklinde de c;evrilebilir .

• ------- OROU ONIVERSITESI ILAHIYAT FAKOLTESI / 27-29 MART 2015 -------

---- DIN, GELENEK VE AHlAK BAGlAMINDA MAHREMiYET AlGllARI SEMPOZVUMU ----

giin bildigimiz terim anlamllli yans1tan ve amenti.ini.in bir ciiziinii te§kil eden 'Havarilere dayanan, Katolik ve kutsal olan tek Kilise'ye inaruy0•

rum'5 ifadesi, en erken M.S. 4.yy'da ortaya ~tlr (Thurst~n, 1908). -

Bununla birlikte Katolik itikadma gore bizzat isa Mesih, Kiliseyi k~u§, ona yetki, misyon, yonelim ve ereJ: vermi§tir (CCE, pl, s2, c3, a9, para4, 874. madde, url:8). Daha sonra Isa Mesih, On iki havarisini sec;erken, 'onlan kalio bir birliktelik veya bir kurul §ekl.inde bir araya _ getirerek, bu kurulun ba§ma da ic;lerinden sec;tigi Petrus'u atanu§tu'. ~ T1pla 'Rabb'in kurdugu bu kurulun, ba§mda Petrus oldugu halde yekpa. re bir vticut gorevi gormesi gibi, Petrus'un halefi olan Papa da diger havariler kurulunun halefleri olan Piskoposlarla birlikte ayru §ekilde irtibatl.tdrrlar ve kendi aralannda bir birliktelik olU§tururlar' (CCE, pl , s2, c3, a9, para4, 880. madde, url:9).

Katolik Kilisesi hiyerar§ik yap151 diger Hrristiyan kiliselerinden onemli olc;tide farklillk gosterir. Bu hiyerar§i, ki§inin .sonsuz kurtulu~- -nu temin etmek ii;in Kilisede yerle§ik bulunan gi.ic;lerin tarnami §eklinde anla§ilir ve bu gtic;ler daha alt tabakadakilerin iistlerine bagli bulundu- "

392 gu ve itaat etmekle ytikiimlii oldugu degi§ik tabakalara veya seviyelere~ aynbr (Ming, 1908). Bu hiyerar§inin i§leyi§ini kontr:ol eden yasalar -'. bilti.inil ise Codex Juris Canonici olarak isimlendirilen bir c;e§it anayasa­metninde yer alrnaktadrr. CIC olarak lasalttlan bu Kanun Kitab1, Katoli.k-;:, Kilisesinin dogas1yla uyumlu olarak, tarihl silrec;te geli§erek gtiniilnilz~ kadar gelmi§ geni§ bir kiilliyattrr. Bu kiilliyat, Kilise otoritesi tarafmdan:::: olu§turulan veya bu otorite tarafindan uyurn saglanan yasalar ve yq~~ netmelikler biiti.inii olarak ifade edilir. 'Uyum saglanan' ifadesinden:::t maksat ise, Kilise'nin zaman zaman sivil yasalardan odilnc; aldigx belli=­ba§h ogelerdir (Auguste, 1910). Yani Kilise her zaman ve mekanda tek : ve yegane yasa koyucu olarak davranrnaz. ~

Toplam 1752 Kanunu ihtiva eden bu kiilliyat, Katolik Hiristiyanla· : nn, ister ayin yonetme yetkisine sahip olan bir Piskopos, ister halktan~ birisi olsun, hepsinin uymakla ytikiimli.i oldugu kanunlar bilti.iniiduE-= Bu kanunlar hem belli bir ayinin nastl yonetilecegiyle ilgili dinl kuralla- -n hem de suc;Iar, cezalar, ahlaki normlar veya yapnnmlar gibi be§eri ve ic;tima! kurallan ihtiva eder.

Mahremiyet ile ilgili temel kavramlar genellikle evlilik kurumuyla . ilgili oldugu ic;in, CIC'de belirlenen ilgili hiikiimler konumuzla dogru-

5 I<atolik amentiisiiniin bu maddesi, Catechismus Catholicae Ecclesiae (bundan sorua, 'CCE ~eklinde klsalolacakt:rr.), Pars Prima (Birinci Klsun), Sectio Prima (Birinci Ana bOliim), Ca­put Tertium (ii~cii BOliim), Articulus 2 (Konu:2); 184. maddesinde yer ahr: Symbolwn Fidei (url:6). Daha detayh ~erhi ise pl, s2, c3, a9, Paragraphus 3; 811 ii§ 870. maddelerde ele alman: Ecclesia Est Una, Sancta, Catholica Et Apostolica (url:7) b~ lasunda yaptltr.

-----~ OROU ONIVERSITESI ILAHIYAT FAKOLTESI / 27·29 MART 2015 ------

'

---

_.:..--- DiN, GELENEK VE AHLAK BAGlAMIN~A MAHREMiYET ALGILARI SEMPOZVUMU ---

dan alakall olacaktrr. Tarihl stirec;te CIC, c;e§itli ~amalardan gec;erek geni§lemi§, degi§tirilrni§ ve giincellenmi§tir. Giiniimiizde kullarulan rnetin Papa II. John Paul tarafmdan 25 Ocak 1983 taribinde ilan edil­rni§ ve o yilrn Advent donerninin ilk Pazar giiniine denk gelen 27 Kasrm ·1983 tarihinde yfuiirliige girmi§tir.6 ·

Zamarun §artlanna gore belli bazi hiikiimlerin degi§tirilmesi, ba§ka hiikiimlerin ilave edilmesi veya klsmen kaldmlmas1; bizzat isa Mesih'in yapOgt .§eydir . . Bu konuyla ilgili Papa II. John Paul, CIC'in onsoztinde §6yle soylemektedir:

"Gerfekten de Rab Mesih, gefmi§ten miras ka.lan, peygamberler vasztasryla Eski Ahitte bahsi gefen Tanrznzn halkmm deneyimleriyle ve tarihiyle pey­derpey §ekillenen o fOk zengin yasalar ve kanunlar biitiiniinii tamamzyla yok etmeyi asla istj!memi§, bilakis onu kemale erdirmeye ugrU§ml§tzr. Boyle­ce yeni bir §ekilde, daha ulvi bir anlamda bu miras, Yeni Ahit'in bir parfasi olmU§tur" (Sacrae Disciplinae Leges, fJ 1 S).

Katolik Davram§ Kodlan Yukanda Katolik Kilisesinin itikad.irn, ibadetlerini ve davranJ.§ kod­

. Ianru diizenleyen en onemli yaz1h eserlerden bahsedildi. Fakat be§eri - hayat:l ilgilendiren her husus ac;Ik bir §ekilde bu eserlerde yer almaz.

_ Boyle durumlar genellil<le yorum sahasma girer ve bu yorumlamala.i; - belli k1staslar c;erc;evesinde ger<;elde§tirilir. ·

Bu genel hatlar da oncelikle Isa Mesih'in ya§ann eksenlidir. Onun ::-Eski--Ahit gelenegini yorumlama §ekli sornaki yiizytllarda once Havari­~ ler, daha soma Kilise babalan, azizler ve teologlar tarafmdan titiz bir ~'- §ekilde devam ettirHmi§ ve giindelik hayatm getirdigi degi§ik problem­~ !ere yeni c;oziimler·tiretmek ic;in belli genel kaideler olu§turulmU§tur.

_ Elbette bu kaideler Eski Ahit geleneginden tamamen bagims1z de­. gildir. Eski Ahit'te en kuvvetli oge ise Tann ile olan ki§isel ve toplumsal

:._: bagdrr. Tannrun iradesine uyarak ki§i en dogru §ekilde davraruru§ olur, 2; .¢Unkii aralarmda 'Ben senin Tamm olacagun, sen de benim Kavmim ':: oJacaksm C<;lkl§ 6:7)' §eklinde bir Ahit vardrr. Buda Tann'run emrettigi _ ' ~eylerin 'iyi', yasakladigi §eylerin de 'kotii' oldugu anlarruna gelmekte­~ dir. Bu nedenle inananm yapmas1 gereken Tannrun iradesini keefetmek

olmahdrr. Tann, iradesini Yasa ile a<;mlarlli§ ve bireylerden olu§an bir . toplumun onu kabul ve tasdik etmesini beklemektedir (Crook, 2012, ss. 68-69).

Bir Yahudi olarak dogan, biiyiiyen ve hatta ibadet eden isa Mesih ise, .bu genel kaideleri kabul etmi§tL Onun ele§tirileri Yahudiligm ashna

6 Papa II. John Paul tarafmdan Sacrae Disdplinae Leges (url:lO) isimli bir papahk genelgesiy­Ie ilan e~tir. Bu genelge, ayru zamanda CIC'in onsoziinde yer ahr.

------ OROU ONIVERSiTESI iLAHiYAT FAKOLTESI / 27-29 MART 2015 - -----

393

---- DIN, GELENEK VE AHLAK BAGLAMINOA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZYUMU - - --

yonelik degil, bu Yasayi ihlal eden veya bilerek kottiye kullanan din ad~anna kar§t olmu§tur. Bu nedenle isa, Yaht:1diligin temel kabulle­rini payla§1yordu: Tann.run ezeli birligi, giinahkarlara kar§1 nihai yargi­s1, merhaineti., sevgisi ve insanhk tarihine mi.idahalesi bunlardan baztla­ndrr (Crook, 2012, s. 74).

Bunlara ilaveten Mesih isa'run, Yahudilikte pek slk kar§tla§tlmayan baz1 degerlere daha yogun vurgu yapngiru gormekteyiz: isa'ya gore Tann katinda bireyin ayncallkli ve c;ok onemli bir yeri vard1r. Tann'run insana duydugu srmrs1z sevgi nedeniyle herkes kurtulu§u hak ediyordu, bu yi.izden isa mesaj1Ill daha geni§ kitlelere yaymaya <;ah§Illl!it:lr. Aynca isa'ya gore Yahudilerin slkl sooya baglt olduklan Yasa, insan i<;iri vardt ve gerekti.ginde degi§ik §artlarda esnetilebilirdi. isa aynca donemin eskatolojik beklentilerini de payla§Illliitlr. Ona gore de son yakla§mak­tayd1 (Markus 1:15) ve insanlar biran one~ tovbe edip Tannmn Kralli­gzm kabul ve tasdik etmeliydi (Crook, 2012, ss. 76- 78). ·

Bu anlayi§lar dogrultusunda Hlristiyanltga ozel kavramlann geli§ti­rildigini gormekteyiz. Bunlardan en 6nemlisi, hie; §i.iphesiz Tannnm

394 Krallzgz kavrarmdrr. Bu kavram dogrudan Eski Ahit killliyatlannda yer alrnaz fakat isa bu kavrann kullanrrken hazinln ne demek istedigihl anltyordu (Crook, 2012, s. 78). Tannmn Kralltgi ifadesi, teoride olmasi­gereken Teokrasi dilzeninin prati.kte de saglanmas1, Yahudi ulusunun yeniden asli unsurlanna donmesi anlanunda gelmektedir. Bu nedenle isa'run bilttin ya§amt bu idealin tesisine ve 'yeni bir siyasi yapirun ilari­edilerek, yasanm telcrar yayllip taraftarlann yeniden toplanmas~a"1: adanmt§t:l. isa, insanlan bu Kralhga davet ederken summum bonuniu-;: yani herkesin mutlak iyiligini arzu ediyordu (McDonald, 1993, s. 19) := Bu lcralllk, Tann.run babahgi,ru, insanltgm birbiriyle karde§ligini ve sev-­ginin evrensel hfil<lrniyeti.ni kabul ve tasdik etrnek anlarruna da gelmek­teydi (McDonald, 1993, s. 58).

Bu noktada Hlristi.yanltga ozel ba~ka bir kavram ile kar§tla§tyoruz7 Bu sevgi ne arkada§c;a yakuihk tluyrnak anlamma gelen phila, ne aile birligi. anlamma gelen storge, ne de gi.izellige duyulan arzu veya tutku­yu ifade eden erostu. isa, bunlardan daha farkh bir kavram olan aga­pe'yi kullaruru§t:ir. isa'ya gore bu sevgi, Tann ile insan ve insan ile diger insanlar arasmda tesis edilmesi gereken i.isttin ili§kiyi ifade etrnektedir (Crook, 2012, s. 81). Zira Eski Ahit'in pek c;ok yerinde KoTT!§unu kendin gibi seveceksin (Levililer 19:18) gibi ifadeler yer almaktadrr ancak muh­ternelen Yahudi bilginler bu ifadeleri tersi bir §ekilde yorumlayarak dil§manmdan nefret edeceksin anlamlan c;lkanyorlardi. isa bu anlayi§l pek c;ok kez §U §ekillerde ele§tirrni§tir: 'KoTT!§unu seveceksin, dil§mamn-

---- -- OROU 0NIVERSITESi iLAHIYAT FAKULTESI / 27-29 MART 2015 - --- --

'

---- DIN, GELENEK VE AHLAK BA~LAMl"!OA MAHREMiYET ALGILARI SEMPOZVUMU - --

dan nefret edeceksin,' dendigini duydunuz. Ama ben size diyorum k~ dii§­manlannm sevin, size zulmedenler i~in dua edin (Mat. 5:43-44).

Biitiin insanlar tek bir atadan geldikleri ic;in karde§tirler ve Gokteki Baba inancryla karde§likleri peki§~tir. Baba'run ise en on~ ozelligi mag/fret sahibi olmas1drr. Hatta Pavlus'a gore giinahkar insan cezalandrrmayi hak etse bile Tannrun liitfuyla ba8i§lanabilir (Ef. 2:8). Bu noktada Hrristiyanhgm giinah doktrinine ·kisaca degiru:nek yerinde olacaktrr. <;iinkil hem itikacli hem de ameli pek c;ok husus dogrudan gi.inah doktriniyle ili§kilidir. Mahremiyet konusunda bu anlayi§ c;erc;e­vesinde nastl yorumlar yaptldi&'mt ise sonraki boliimde izah edecegiz.

Katolik Kilise sinde Giinah Anla~t Nitekim bu itikadi konuyu Catechismus c;erc;evesinde ele almanuz

konu biitiinliigu ac;1smdan daha dogru olacaktrr. Catechismu.s'da Aslf Giinah ile ilgili tam bir boliim (CCE, pl , s2, cl, al, para7, md. 385~421) boyunca konu detayh bir §ekilde ele almmaktadrr:

insanhk tarihinde giinah her daim var olagelen bir olgudur, b~ ka­ranhl< gen;egi gormezden gelmek ya da ba§ka isimler takmak beyhude bir c;abadrr. Giinahm ne oldugunu anlayabilmek ic;in oncelikle, insamn 395

Tannyla olan derin bagzm kabul etmek gerekir, c;iinkii sadece bu haki-kat ile giinahm korkunc; tabiatJ. grkin ytlzii;nii gosterecektir. Bu tabia't:, Tannya ba§kaldm ve kar§I koyma §eklinde tezahiir ederek, insanlik

_ tarihinde ve bireyin ya§ammda kesintisiz bir bic;imde agirhgmi hissetti­rir (md. 386).

Yalruzca ilahl vahyin l§lgmda giinahm gerc;ek tabiatllll ve ozellikle ba§langic;taki giinahi anlayabiliriz. Tanrmm bize Vahiy kanahyla verdigi bilgi olmadan, giinah vazih bir bi¢nde algtlanamaz ve onu geli§im kusuru, psikolojik zaafuk, hata, yetersiz toplumsal bir yapmm zorunlu sonucu gibi olrnadlk bic;imlerde ar;lklama yanh§ma dii§eriz (md. 387).

Asli Giinahm gen;ek dogas1 ancak isa Mesih'in Yeniden dirili§i ile kemal manada anla§tlabilmi§tir (md. 388). Adem'in giinahm ilk kayna­gi olu§unu anlayabilmek ic;in Me~ih'i nurun kaynagi kabul etmemiz gerekir (md.388). 0 halde Asli Giinah ile ilgili doktrin, adeta Yeni An­la§marun ters yiizil gibidir. isa biitiin insanlarm kurtanclSldrr, herkesin esenlige ihtiyacr vardrr ve esenlik Mesih'in sayesinde herkese sunulmu§­tur (md.389). ilk atalaruruzm itaatsizliginin ardmda ayarnci bir ses, ~eytan veya Tulis denilen dii§mil§ bir melek vardrr (md. 391) . ~eytan tarafindan ayarttlan insan, Yaradan'ma duydugu gi,iveni yiireginde yok etti ve ozgiir iradesini kotiiye kullanarak Tarm'run buyruguna kar§1 geldi. insarun ilk giinahi budur (md. 397, md. 1707, md. 215). Herne kadar Adem'in bu ilk giinahi bireysel bir giinah olsa da, insan dogasm1

----- - OROU ONiVERSiTESI iLAHIYAT FAK0 LTESI /27-29 MART 2015 - --- --

---- DIN, GELENEK VE AHLAK BAc:lLAMINOA MAHREMiYET AlGILARI SEMPOZVUMU ----

etkilemi§ ve onu a§agr bir konuma dii§iirmii§tiir. i§te bu yiizden bu Asli Gi,inaha, analojik bir bic;.imde gilnah denir, bur(!da 'i§lenen' bir gilnah soz konusu qegildir, bilakis 'tevariis edinilen' bir du..-um I hal anla§lhr -(md. 404). Adem ve Havva, kendi soyundan gelenlere ilk giinahlann­dan dolayi yaralarum§, kutsalhk ve mutluluktan yoksun bir insan doga­s1 miras biralaru§lardrr (md. 417). Hrristiyan inancma gore bu diinya Tann sevgisi ile yaratlld1 ve bu sevgi sayesinde kaimdir; diinya ku§ku­suz giinahm esareti.ne dil§tii, ancak Mesih, Kotiiniin giiciinil etkisiz -ktlmak i9fl Hac;a gerildi ve yeniden dirilerek bu diinyayi giinahm bo­yundurugundan kurtararak ozgiir ktldi (md. 421).

_ Tfun bu izahlar tek bir amaca: miitealliktir. Tannyla insan ve insan ile insan ili§kilerini belirleyen en onemli mefhum, hi<; §iiphesiz Asli Giinah ile oziinde iyi olan dogasrm yitiren insanm her daim diger gti­nahlara kar§1 savunmas1z kali§1drr. Asli Giin$ haricindeki diger gilnah­lardan baztlan Catechismus'da §U §ekilde tarurnlarur. ..:..

ihtiras (concupiscentia): iman ikrarumzi dile getirirken bizi anndi­ran ilk Vaftizimiz sirasmda ald1guruz magfiret oylesine tam ve eksiksiz-

396 dir ki, ne Asli Giinahm kiri, ne de ozgiir irademizle i§ledigimiz su<;larda silecegimiz bir §ey, ne de cezaslill odeyecegimiz bi.i su<; kalir. Arna yine de Vaftiz li.itfu insaru dogarun biltiin kusurlarmdan korumaz. Tersine-;­bizleri kotilliige gotiiren ihtiras kaynakh davraru§lara kar§1 ha.Ia milca-~ dele etmemiz gerekmektedir (CCE, pl, s2, c3, alO, md. 978, url:ll).

Arna yine de vaftiz olan ki§ide giinahlann baz1 gec;ici sonu<;lan de- _ vam eder, bunlar ac1 c;ekme, ~astalik, oliim, ya§ama bagh karakter za:fi~ yeti ve Gelenegm 'ihtiras' olarak adlandrrd1gr giinaha meyil saytlabi.!Ir~ ihtiras, 'gilnahyuvasi' olarak mecazi §ekilde de tannnlarur, gerc;ekten de .. bu yuva 'kendisiyle miicadele etmemiz i<;in vardir, zira isa Mesih'in.'.. llitfu ile kendisinin bu durumuna nza gostenneyen ve yigitc;e bmia­direnen ki§iye asla zarar vermez' (CCE, p2, s2, cl, al, md. 1264, -url:12). · ._~

Yukandaki almtllarda Vaftizin biitiin giinahlan bagr§layan yiice pir magfiret aracr oldugu halde ihtiras kaynakh diirtillerin insaru her daim tehdit eden bir unsur oldugu vurgularuru§tlr. Zira ihtiras aslmda ge~­anlanuyla, ruhun en iyiye duydugu i§tiyal< anlamma gelmesine ragrnen, dar anlammda bu kavram Hui.stiyan literatiiriinde aktl ve mant:Iga ters olan daha a§agr arzulan ifade eder (Ming, 1908).

ilaveten giinahm genel tanumna, niteligine, ti.irlerine ve tehlikesine <lair (CCE, p3, sl, cl, a8, url:l3) uzunca yapdan a<;Iklamalar incelen· diginde ozetle §U hususlar dikkati c;ekmektedir: Giinah; akla, hakikate, diirQst vicdana kar§I yaptlan bir saldmdrr (md. 1849). Giinahlar insa-

---- DiN, GELENEK VE AHLAK BAGLAMINDA MAHREMiYET ALGILARI SEMPOZYUMU - - -

. run dogaslll yaralar · (md. 1849). Tann'ya kar§I yaptlnu§ bir hakarettir (rod. 1850). Ki§inin Tanndan nefret e~ecek kadar kendisini sevmesidir (rod. 1850). Cinsel ahlaks1zhk; pislik, sefahat, putperestlik, biiyiiciililk,

- dii§ffianhk, c;eki§me, kiskanc;hk, ofke, bencil .tutkular, aynhklar, boliip­. rneler, c;ekememezlik, sarho§luk, c;tlgmca eglenceler ve benzeri §eyler ~ olabilecegi gibi (md. 1852); Oliimcill (Peccatum mortale) ve Hafif (Pec-

catum veniale) <:>lmak iizere c;e§itleri vardrr (md:1855).

6liimciil giinahlar 'tam bilin9i.bir §ekilde ve isteyerek, ciddi bir ko­nuda i§lenmi§' giinahlardrr (md. 1857). Ciddi konu ise, adam oldiir­mek, zina etmek, hus1zhk yapmak, yalan yere tarnklik etmek, ba§kas1-run hakklm yemek, anne ye babaya sayg1S1zhk etmek olarak tarnmlanu (md.1858).

Onemsiz bir konuda ahfak yasaslillil belirttigi ko§ullara uyulmadI-. gmda ya da ciddi bir konuda tam bilinc;li olmadan ya da tarn nza gos­

- terroeden (mesela cebir veya sarho§luk durumlannda) i§lenen giinahla­~ ra haft! giinah denir (md. 1862). Hafif giinahlar, ahlakl ac;rdan iyi clan ~- §eylerin uygulanmasmda ruhun a§ama kaydetmesini engeller ve bu : -giinahlara bilerek devam etmek bizleri oliimcill giinahlari i§lemeye sevk :;: eder (md. 1863).

'. . Kotilliikler ters dii§tiikleri erdemlere gore de srralanabilir. ·Aziz Yu- . ~: l!_anna Cassian ve Aziz Biiyiik· Gregorios'tan sonra Hrristiyartlar §U gii­~_f!ahlan 'ana' (capitalia) olarak isimlendirmi§lerdir, c;linkii bunlar diger ~giinahlarm ve kotiiliiklerin iireticisidirler. Bu giinahlar: Gurur (super­::bia), cimrilik (avaritia), c;ekememezlik (invidia), ofke (ira), iffetsizlik f (luxuria), oburluk (gula) ve tembellik (pigritia) veya bezginlik (acedia) ~ olarak srralruurlar (md. 1866}.

. Ki§i bu tiir giinahlan kendisi i§leyebilecegi gibi ba§l<a bir inananm 2'bu giinahlara dii§mesine de vesile olabilir. Bu nedenle ozellikle sosyal i hayatl ilgilendiren her tiirlii konuda bu husus belirleyici bir faktor ol­=:maktadir. Giinkii giinahkar, Tannrun Kralligma asla mirasc;i olamaya­: Cakm. · _ . ..:. Her ne kadar giinah ki§isel bir davraru§ olsa da, b~kalan tarafin-

dan i§lenen giinahlara i§tirak etmek ile de ki§i sorumlu olmaktadrr. Bu .katlhm, dogrudan ve isteyerek olabilecegi gibi; tavsiye etme, ernretme, . ovme veya onaylama yoluyla da olabilir. haveten, giicii yettigi halde

. ki§inin bu giinablara engel olmamas1 ve hatta iistiinii ortiip o kotilliigu • yap~an. korumas1, sorumlu olmasma neden olmaktadrr (md. 1868)~

Yani bir nevi emri bi-l maruf, Katoliklerce de te§Vik edilen bir husus ~~arak literatiirlerinde yer alu.

!'£:":"----- ORDU ONiVERSiTESi iLAHiYAT FAKULTESi / 27-29 MART 2015 ------

397

398

- --- DIN, GELENEK VE AHlAK BA~lAMINOA MAHREMiYET ALGllARI SEMPOZVUMU ----

0 halde mahremiyet ile ilgili a§agida ele alacaguruz konulann han~ gi temellere dayandigi ortaya c;J.krru§ olmaktadrr. 'Bir ki§i, eger ba§kasi­rnn yukanda zikredilen giinahlara dii§mesine vesile olacak §ekilde dav­ranrrsa bu davraru§1 giinah olarak kabul edilmektedir. ·

Katolik Kilisesinin Mahremiyet ile ilgili ~onulara Ba.lo.§i islam literatiirii gozden gec;irildiginde mahremiyet ile ilgili konula­

nn genellikle evlilik, teset±iir v~ halvet ba§W<lan alonda incel.endigi · goriilmektedir. Bu c;erc;evede oncelikle yapllmas1 gereken , Katolik lite- · ratiirde benzer kavramlann muadillerini tespit etmek olmalldrr.

Mahremiyet ve Evlilik Katolik literatiirde akrahalzk I hmm durumunu ifade eden bazt

ozel kavramlar vardrr. Bunlar, consangu.ineus (kan akrabahgi) ve affini­tas (sahih bir evlilik ile olu§an kaym · lusllllhgi) olarak ba§hca iki grup.:­tur. Kan akrabaligi ise kendi arasmda ikiye aynhr: Linea recta (iistsoy­altsoy lusimhgi.) ve linea collaterali (yansoy lusunhgi.) . Ki§i iistsoy-altsoy, akrabaligi. bulunan ki§ilerle asla evlenemez (CIC, Canon 1091, §1). Ki§inin yansoy rusunhgi. bulunan dordtinci.i dereceye kadarki akrabala- . nyla evliligi ise miimkiin degildir (CIC, Canon 1091, §2), be§inci v~. daha sonraki dereceden yansoy lusimlar1yla evlenebilir.

·Kaym lusunhgi ise, evlilik ile olu§an akrabahk olarak tarumlarur.~ Bu akrabahk ti.irii erkek ve kadm arasmda ozel bir bag olu§turur ve· bi': bag evlilik bitse bile devam eder (CIC, Canon 109, §1). Buna gore erke~ _ gin kendi kan bagi.yla bagh oldugu akrabalan kadunn ayru tiir ve dere~ ceden kaym lusimlan olur ve kadrmn kan bagiyla bagh oldugu akraba: Ian erkegin ayrn tiir ve dereceden erkegin kaym lusnnlari olur (CIC,~ Canon 109, §2).

Yukanda birbirleriyle evlenemeyecek akrabahk ili§kisine sahip ki§i­ler incelenmi§tir. Bunlara ilaveten, evliligi gec;ersiz ktlan ba§ka etmen-~ ler de vardrr. Bu etmenlere impedimentum dirimens (tamamen fesh edici maniler) denir. Bu oziirlerin baztlan gec;ici baztlan kallc1drr. Ge­ne! kural olarak bu tiir manileri ilan eden, beyan eden veya gerektigin­de ba§ka maniler tesis eden en iist otorite sadece Katolik Kilisedir (CIC, Canon 1075, §1 ve 2).

Bu tiir maniler §U §ekilde srralanm8.ktadrr: Katolik Kilisesillin koy: mu§ oldugu kanunlara tamamen zit bir mani belirten her tiirlii yerel veya gelerteksel yasa lanetlenir (CIC, Canon 1076). On alo (16) ya§llll doldurma'yan hic;bir erkek ve on dort (14) ya§lill doldunnayan hic;bir klz gec;erli bir evlilik yapamaz (CIC, Canon 1083, §1), ancak piskopos­lar kurulu daha yiiksek bir ya~ limiti getirmekte ozgtirdiir (CIC, Canon

------ OROU ONIVERSITESI ILAHIYAT FAKOLTESI / 27-29 MART 2015 ------;;

'

---- DIN, GELENEK VE AHlAK BA~lAMINDA MAHREMiYET ALGILARI SEMPOZVUMU ---

1083, §2). Gerek kaduun, gerek erkegin; cinsel ili§kiye girme konusun­da tam olarak ya da kismen, i::iteden beri devam etmekte olan bir kusu­ru varsa evlilik dogal olarak gec;ersizdir (CIC, Canon 1084, §1). Bunun­la birlikte kisrrl.J.k evliligi engelleyici veya feshedici bir sebep te§kil ~t­roez (CIC, Canon 1084, §3). Daha once yapIIll§ oldugu bir evlilik bagi ile bagh bulunan ki§i, ba§ka bir evlilik yapamaz (CIC, Canon 1085, §1),

· yani c;ok e§lilik yasaktJ.r (bu maddeyle ilgili aynca bkz. CCE, md . . 1645 ve 2387). Taraflardan birisi vaftiz ohnami§sa, o evlilik gec;erli degildir. (CIC, Canon 1086, §1). Din adamlan evlenemezler (CIC, Canon 1087). Bir kadm ile kendisini kac;rran, · ahkoyan veya zorlayan erkek arasmda asla evlilik olu§maz, ancak kadm bu d~dan kurtulur, giivenli bir yere gider ve i::izgiir iradesiyle o ki§iyle evlenmek isterse olabilir (CIC, Canon 1089).

Bir ba§kas1yla evlenmek ic;in o ki§bin e§ini ya da kendi e§ini i::ildi.i­ren veya fizi.kl ac;1dan veya ahlaki. olarak bu fiile i§tirak ec;len ki§i, o ki§iyle asla evlenemez (CIC, Canon 1090, §1 ve 2). Evlenecegi. ki§i ile 'arasmda iistsoy-altsoy olup ohnadigi veya ikinci dereceden yansoy olup olmadigi hususunda bir §i.iphe varsa, o evlilige asla milsaade edilemez (CIC, Canon 1090, §4). Evlendikten sonra iistsoy-altsoy akrabahgi orta­ya c;tl<arsa o evlilik fesh olur (CIC, Canon 1092). Evlathgi ile iistsoyl altsoy akrabahgi bulundugu ic;in ki§i evlathgiyla evlenemez aynca bir ba§kaslillil evlathgi ile ikinci dereceden yansoy bagi varsa bu ki§iler de

- birbiileriyle evlenemezler (CIC, Canon 1094).

0 halde ortaya §U sonw;lar c;lkmaktadJI. Ki§inin ilelebet evleneme­yecegi ki§iler, yakin kan bagina sahip oldugu iistsoy-altsoy veya di::ir­di.incii dereceye kadar yansoy akrabalandrr. Bu ki§iler, eger tabiri caiz­se, bir Katolik'in mahremleridir. Bunlara ilaveten yulcanda bahsi gec;en diger feshedici maniler yoksa o zaman da namahrem stati.idedirler, deni­lebilir. ·

Mahrem.iyet ve. Giyim

Yukandaki bi::ililmlerde bir Katolik'in evlenemeyecegi (mahrem) ve­ya evlenebilecegi (namahrem) ki§ileri ele aldJ.k. Ancak, §U bir gerc;ektir ki, Katolik literati.irde insanlar mahrem veya namahrem §ekillerde gruplara aynhnad1gi ic;in ki§ilerin i::iteki ile davraru§lanru temelde cinsi­yet farkhhgi belirlemez. <;iinkii Tann, erkegi ve kadrm kendi suretinde (CCE, md. 355) ikisini de e§it bir haysiyet (dignitas) ile yaratm.I§tlr (CCE, 2334).

0 halde sosyal davraru§lan belirleyen i::ilc;iitler, ne mahremlik ile ne de giyim ku§am ile ilgilidir, bilakis daha manevi degerler vardrr. Bunlar ozellikle haya (pudor), terbiye (modestia), haysiyet (dignitas), baghl.J.k

--- - - - OROU 0NiVERSiTESI ilAHiYATFAKOLTESi /27-29 MART2015 --- - --

399

---- DIN, GELENEK VE AHLAK BA~LAMINDA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZYUMU ---

lfi.des), itidal (moderatio), sabrrh olmak (pati.enti.a), ketum olmak (disc- . retio), ahlak.ltl.Ik (mos), anhk (puritas) ve iffet (casti.tas) olarak srrala-_ nabilir.

Bu degerler ozellikle Catechismus'da On Emrin dokuzuncusu a~­lamrken vurgulanmt§tl.r (CCE, p3, s2, c2, a9, url:15). Dokuzuncu emir

' Gtla§ 20:17'de §oyle ge<;er: "Kom§unun evine, kansma, erkek ve kadm kolesine, okilz~e, e§egme, hi<;bir §eyine goz dilaneyeceksin." Ilgif boliimde aynca Isa'run Dag Vaazlillil bir bolilmilnden de almt:i varcltr: "(. .. ) bir kadma §ehvetle bakan her adam, yiireginde o kachnla zina e~ olur (Matta 5:28)" Bu iki ayetten hareketle, ger<;ek bir Huisti­yan'm once kalb(ni ve niyetirti temizleyerek, astl onemli olan manevi degerlerini geli§tirmesi sahk verJir.

<;iinkii ki§inin ahlaki yetkinliginin merkezi ·kalbidir (md. 2517). Biiti.in kotii dii§tinceler, cinayet, z41a, fuhu§ hepsinin merkezi de kalp. tir. Bu nedenle once kalbin safl~ttrtlmas1 ve armchnlmas1 gerekmekte­dir. Her ne kadar vaftiz olan ki§i biitiin gtinahlarmdan azat olsa da, niyetini ve baki§m1 temizleyip, duaya devam ederek ve iffetli olmaya

400 gayret ederek ancak Tann inayeti ve liitfu sayesinde bunu ba§anr (rod. 2520). .

Bu degerlerden en <;ok vurgulanan ise hayddir. Haya, anltk i<;in bir: on gerekliliktir. Haya ki§inin mahremiyetini koruyan ve gizlide kalmaSI gerekeni orten en onemli erdemdir. Haya ld§inin, digerlerinin onuruna­ve saygml.igma halel getirmeden onlara kar§1 nastl davranacagma ve onlara nastl bakacagma rehberlik eder (md. 2521). ·

Haya, birbirlerini seven ~ilerin, a§k ili§kilerinde sabzrlr ve itidalli olmasm1 te§vik eden bir erdemdir, boylece erkek ve kadmm birbirlerine kar§t kesin bir taahhiitle soz vermelerini ve birlikteliklerini tamarruna erdirmelerini mucip ktlar. Hayfill olmak, terbiyeli olmakttr. Ki§iye giyim terciblerini §ekillendiren bir ilham verir. Kotiiliik doguracak bir merak riski olu§mas1 durumunda ihtiyath davramr. Klsacasi, ketumdur (md:-2522).

0 halde Katolik inancmda ki§ilerin astl oroneleri gereken yerlerinin . gozleri ve kalpleri oldugu yukandald veciz ifadelerle ortaya konulmak-· tadrr. Bir ki§inin nastl giyindiginden ziyade, nastl baktlgi daha onemli­dir. Kalbi temizlemek i<;in de duaya devam etmek ve iffetli o.lmaya gay­ret etmek gerekmektedir. Bununla birlikte haya sahibi bir birey, kencli giyimine ozen gostererek digerlerinin kendisi yiiziinden giinaha dii§me­sine mani olacak §ekilde giyinmeliciir. Davrant§larmda da ayru §ekilde itidalli olmah ve ozellikle a§k ili§kilerinde a§mya ka<;ip evlilik oncesi yanh§ §eyler ya~amamahdrr.

------ OROU ONiVERSITEsi fLAHiYAT FAKULTESI / 27-29 MART 2015 - -----:

'

---- DiN, GELENEK VE AHLAK BA~LAMINDA "".lAHREMiYET ALGILARI SEMPOZYUMU - - -

Baglayiciligi ac;ismdan yukandaki davraru§ kodlanna ilaveten, Papa xv. Benedict'in 1921 yth, Epifani bayranunda yaymlad1gi Sacra Prope­

.. diem isimli papahk mektubunda dile getirdigi a§agidaki ifadeleri konu-ya 1.§tl< tu tar niteliktedir ( url: 16): ·

19: Bu bakl§ afZStna gore, her YO§ ve durumdan pek fOk kadzmn' ._ ifinde bulundugu gafletten, herhangi birisinin pek miiteessir olmamas1.

dii§iiniilemez. Zira o kadznlar szrf (birilerini ya da kendilerini) tatmin etme tutkusundan kaynaklanan, terbiyesiz giyim tarzlannzn Tann'yi. ve

, diiriist adamlan ne kadar korkunf §ekilde sarsngmz goremeyecek kadar kor olmU§lardzr: $imdilerde umarszzca sokak ortasmda giydikleri tuvalet denileT). elbiseleri, onceki zamanlarda giyselerdi bu tiir elbiseler Hrristiyan haya duygusuyla vahim derecede feli§tiginden otiirii, kU§kusuz yiiileri kzzanrdi. Ustelik bu §ekilde Kiliselerin e§iklerini figneyip en kutsal . ayine

. kanlmaktan ve hatta ve hatta o rezil tutkulanmn ayarnct meyvesin~ ~ safl.1.gzn goksel Yarancmyla biitiinle§tigimiz ta Evharistiya Masasma ka­

dar ta§zmaktan asla kqrkmuy9rlar:. Ve son donemlerde moda fevrelerine ithal edilen, biri digerinden katbekat igrenf olan ve haya duygusunun en son kznnnlanm bile yok eden ecnebi ve kaba danslardan bahsetmiyoruz bile.

1921 ytlma ait olan bu metin Hrristiyan haya duygusunun nastl - yozla§maya ba§lad1grm <;arp1c1 bir §ekilde anlatmaktadrr. Papa XV. Be­=-nedict, onceleri yilz klzart:J.c1 olarak kabul edilen elbiselerin, art:Ik en - kutsal ayine gelirken bile giyilmesinin normal kar§tland1grm esefle an­

.,.... laonaktadrr.

Bir ba§kaslillll gi.inaha girmesine vesile olmayacak §ekilde davran­, _mak ve giyinmek, genel bir kaide olmakla birlikte zaman zaman Papa­- Jar, Kardinaller veya ruhban s1ru.fm diger iist basamagindaki din adam­

Jan ozellikle kadmlann giyim ve ku§amlan hususunda bazi kurallara riayet edilmesini sahk ve~lerdir. Bu tiir kurallar genellikle Meryem­

= vdri.Standartlar olarak antlrr. Bu tii.r metinlerde nel~rin giyilebilecegi ile ilgili Katolik Kilisesinin g6rii§i.ini.i yans1tan baz1 telakkiler yer alrr.

. Bunlann eri me§huru, Papa XI. Pius'un Kardinal Vekili olan Kardi­nal Basilio Pornpilij'in 24.09.1928 tarihinde teblig ettigi §U ifadeleridir: '~nl~ birliginin saglanmast if in... biz, boyu~ fUkurundan iki pannak Cl§agzda olan, kollan en az dirseklere kadar kapatmayan ve ucu ucuna diz kapagzm orten herhangi bir elbiseyi terbiyeye .uygun sayamayzz. Dahasz, §effaf (i~gosterir) malzemele,.den iiretilen elbiseler de kesinlikle ·uygusuz­dur. "7

7 Bu metnin Latincesine ul~arnad1k. Aynca Vatikan'm resmi sitesi gibi giivenilir bir sitede de benzeri ifadeler yer almamaktadrr. Buradan hareketle bu ifadelerin gene! Katolik alg1S1·

------ ORDU ONIVEP.SiTESI iLAHiYAT FAKOLTESi / 27-29 MART 2015 ---,.----

401

402

- --- DIN, GELEN EK VE AHLAK BA~LAMINOA MAHREMiYET ALGILARI SEMPOZVUMU ---- _

Katolik bir kadllliil giyiminde ozellikle dikkat etmesi gereken bu genel hususlar incelendiginde bunlann haya duygusu ile do&ructan ilintili oldugu ve b~kalaruun giinaha girmesine vesile olmayacak §eki.l­de belirlendigi gorillmektedir. Buradan hareketle kadmlara vilcut hatla­nru gizleyen, ten renginde olmayan, §effaf veya dar olrnayan bol elbise-ler giY'meleii tavsiye edilrni§tir. .

Giinah itiraft Esnasmdaki Mahr~miyet i!-

Katolik Kilisesisin mahremiyet algisllliil belki de en belirgin oJ.am ne giyim ku§am ile ne de evlilik ile il.gili olarudrr. Bilakis, tovbe ve gii: nah itirafi (penitentia) . esnasmda, tovbekar (paenitentis) ile onu dinle- · yen rahip (confessario) arasmda olan mahremiyettir.

Bu mahremiyet ozel bir bag ile korunmu§tur'. Bu baga Sacramenta­le sigillum, yani Szrh milhilr ad1 verilir. Giinclh itiraii. Katolik Kilisesinin ye.di sakramentinden birisidir ve temyiz ya§ma ula§an 'her bireyin yilda· . en az bir kere bu sakrameJ?-ti yerine getirmesi ve ozellikle oliimcui gii--nahlanru itiraf etmesi gerekir (CIC, Canon 989). Hafif giinahlar i~ de itirafta bulunmak tavsiye edilir (CIC, Canon 988, §2)'.

Giinah itirafi sakramentinden yalruzca rahip sorurnludur (CIC, Ca­non 965). Szrlz miihiir <;ignenemez; bu nedenle giinahi dinleyen i:ahl-:.... bin, giinah itirafmda bulunan tovbekara, ne sozleriyle ne davraru§lany- ~ la hangi sebeple olursa olsun ihane't etmesi kesinlikle ama kesinlikle yasaknr (CIC, Canon 983, §1). Eger giinah itirafinda bulunan ki§i ko~ nu§ma engelliyse ve varsa hazrr bulunan terci.iman veya itirafta bulunu-== Ian giinahin bilgisine sahip olan her kim olursa olsun hepsi tam bir ~ mahremiyet ile o srrn korumakla yiiki.imlildilrler (CIC, Canon 983,' §2).-

Giinahi itiraf etmekle ger<;ekle§en annma giinahin kirini kaldmr ancak giinahin dogurdugu Qazi sonu<;lan telafi etmez. Ki§i <;ogu gilnah.i kom§usuna kar§l i§ler. Bu nedenle yapttgi giinahin ti.iriine ve boyutuna gore, rahibin takdir ettigi Ol<;i.ide bir ceza ile tovbekar i§ledigi su<;U tela­fi etmeye <;ali§rr. Bu cezalar ornegin c;aldigi bir malzemeyi geri gotiir-= mek §ekµnde olabilecegi gibi, bagi§ta bulunmak, hayrr i§lemek, insanla-. ra yardrm etmek, nefsini koreltmek, oru<; tutmak gibi degi§ik maddi - , manevi §ekillerde olabilir (CCE;md. 1459 ve 1460'tan ozetle). -. .

Giinah itirafi sakramenti esnasmda papaz, kaybolmu§ kuzuyu ara-yan iyi <;oban8, yaralan saran iyi Samiriyeli9, evini terk edip giden og-

ru yans1onasma ragmen baglayiciliguun ~mah olabilecegini belirtmeliyiz. Bu ifadeler. ~u sitelerde gei;mektedir: (url:17, 18, 19, 20, 21, 22 ve 23).

8 Yuhanna 10:11 9 Luka 10:25-37

---- DIN, GELENEK VE AHLAK BA~LAMINOA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZYUMU - --

iunu · bekleyen ve geri . geldigmde onu kabul eden Baba io, hi<;bir aynm gozetmeden yargtlayan adil ve ba8i§layic1 olan ki§i roliindedir. Klsacas1 papaz, Tann'run ba8i§layic1 sev~sinin ve merhametinin bir aracr ve temsilcisi konumundadrr (CCE, md. 1466). Giinalu dinleyen rahip, iti­rafta bulunan tovbekann amiri degil hizmet<;isidir. Bu nedenle giinah <;U<artan papaz Mesih'in sevgisine ve liitufkfullgrna sahip ol.ffialldrr. insani durumlar hakkmda deneyim sahibi olmall, Hrristiyan· ahlaki ile donanmall, dii§mii§ ki§inin halinden anlamall ve ona saygiyi ve nezake­ti ihmal etmemelidir (CCE, md. 1467).

. Giinah.itirafi <;ok hassas ye yi!ce bir sakrament oldugu i<;in, o esna­da itiraf edilen hususlar tam bir gizlilikle saklanmak zorundadrr. Aksi §ekilde davranan papazlar, aforoz gibi biiyiik cezalara dahi <;arpnnlabi­lirler (CIC, Canon 1388).

0 halde ozetle, bugiin anladiguruz §ekilde, ki§isel bilgilerin sakll · tutlilmas1 ve ii<;iincii taraflarla asla payla§llmamas1 anlamma gelen mahremiyet hakki kavrarm Katolik Kilisesinde asrrlardrr devam edege­len bir uygulamadrr. Ozelli.kle yedinci yiizytldan11 sonra, papaz ile tov­bekfu arasmda kalacak bi<;imde bir srr olarak anla§tlan ozel bir hak olarak kabul edilir. ~una kar§l i§lenen ihlaller agrr yaptmmlarla ceza­landmlmaktadrr.

- Mahremiyet ile il.gili Diger Hususlar ___ Mahremiyet alaruna dfilill olabilecek diger hususlann ba§mda cin­

sellik ile ilgili konular gelmektedir. Altmc1 emir olan "Zina Etmeyecek­sin! CGtla§ 20:14; Tesniye 5:17)" emrinde ac;lk<;a ifade edildigi U.zere zina Katolik Kilisesince de en bilyiik giinahlardan biri saytlarak yasak­lanrnaktadrr.

Cinsellik, ki§inin beden ve ruh biitiinliigiinii her ac;1dan et:kileyen ve ~lk olmaslill, iiremesini ve daha gene! anlamda kar§1 cinsi ile bolii­nemez bir bilti.inli.ik. kunnas1Il1 saglayan kuwetli bir bagdrr. Tann insam e'rkek ve kadm olarak, ayru saygmhkta, e§it hak ye sorumluluklar yiik­leyerek, kendi suretinde yaratml§trr. Bu .nedenle erkek de kadm da, kendi cinsel kimligini kabul ederek, fiziki, ahlaki ve ruhl farkliliklanrun ashnda birbirini tamamlayan iki e§ par<;a oldugunun bilincinde olmall­drrlar. Erkek ve kadmrn evlilik bagi ile birle§mesi, Tarµ-1Il1Il iiretkenligi­ni ve comertligini bizatihi temsil eden onemli bir mefhumdur. Biltiln insan nesli i§te bu birle§meden dogar (CCE, md. 2331-2336'dan ozet-le). · ·

10 Luka 15:11·24 11 (Giinah itirafi sakramentinin tarihi siire~teki ge~imiyle ilgili bkz: CCE, md. 1447.)

::------- ORDU ONiVERSiTESI ILAHIYAT FAK0LTESI I 27·29 MART 2015 ----- -

403

404

---- DIN, GELENEK VE AHLAK BAc';LAMINDA MAHREMiYET Al GILARI SfMPOZVUMU --~

iffet ise cinselligm ki§idek.i miikemrnel i<;sel uyumudur. iffet ki§i.nin oz Mkim.iyetini geli§tirdigi ve boylece ozgiirliige kavu§tugu bir si.irec;tir. Ki§i ya tutkulanna hfildm olup huzur .bulur ya da arzulan tarafmdan ele · ge9riJ.ir ve ·mutsuzluga siiriiklenir. Oz hfildmiyetin tesisi ise uzun bir siire~, kimse asla bunu tam anlarruyla gen;elqe§tirdigini ve art:Ik iffete gerek.kalmad1giru dii§iinmemelidir. Hayan boyunca farkll donemlerde bu denetim daha_ zorlu olabilir, ornegm <;ocukluktan ergenlige ge~§~ donemi boyledir. lffetlilik, ahlaki bir erdemdir. Ayru zamanda Tanruun bir armagaru, liitfu ve 1?1anevi gayretin bir meyvesidir ( CCE, md. 2337-2350'den ozetle). lffeti zedeleyen ve mahremiyeti yirtan belli-ba§li giinahlar ise §U §ekilde srralanmaktad.rr: ·

Zina (adulterium), e§lerin sadakatsizligini ifade etm~ktedir. Taraf­lardan en az birisi evliyse ve klsa siireligme de o~a, cinsel ili§ki ya§~­larsa zina etmi§ olurlar. Zina alnna _emirde tamamen yasaklanmi§trr ve putperestligm bir alameti olarak goriihnii§tiir. Zina adaletsizligm en bariz §eklidir. Z~a eden ki§i, verdigi soze j.hanet ediyor ve yiikiimli.ili.ik­lerini yerine getirmiyor demektir. Evliligin temelini olU§tuJan ahdi ya­ralamakta ve daim.i §ekilde anne-babaya ihtiyaa olan c;ocuklan ve insan soyunun selametini tehlikeye atmaktadrr (CCE, md. 2380 ve 2381'den ozetle).

Bo§an.ma (divortium), Katolik Kilisesi.tarafmdan asla kabul edilme-­yen bir durumdur. Evlilik anla§masllllil temel niteligi oliinceye kadar gec;erli olmas1dJr ve hi<;bir insa.nl gii<; bu anla§mayi fes eone yetkisine sahip degildir. Kilise nikfilu hi<;bir sivil otorite tarafmdan kaldmlamaz. Ancak, e§lerin bo§anmadan ayn ya§amalan (seperatio) baz1 §artlarda miimki.indiir. 6zellikle c;ocuklann veya e§in, baz1 yasal haklanru veia ihtiyac;lanru ya da ana-babadan kalma miraslanru giivence alnna alma: run tek yolu resmi bo§anma ise, ahlaka aykm olmamak §<Ullyla bi.Ina izin verilebilir. Fakat yine de e§ler Kilise indinde bo§anID.1§ olmayacak-

. lanndan, ba§ka biriyle evlenen e§, kamu nezdinde alenen ve daimi bir suretle zina ediyor a:Illarruna gelir (CCE, md. 2382- 2386'dan ozetle).

<;oke§lilik (polygamia) asla tasvip edilmeyen bir davraru§tlr. Ancak· Hrristiyan olmadan once bir ki§inin c;ok e§i varsa, Hrristiyan olduktan sonra onlardan aynlmasmm yarataca8J travma nedeniyle bu duruma miisaade edilebilir, yine de b!:)yle bir dururnda ki§i diger e§lerinden ve c;ocuklanndan tam anlam1yla sorumludur (CCE, md. 2387'<len oze_tle).

Ensest (incestus) ili~ki ise aralannda asla evlilik ba8J olmayacak iistsoy-altsoy veya yansoy h1s1mlan arasmda ger<;ekle§en cinsel ili§kiliyi belirten bir ifadedir. Ensest aile ili§kilerini yozla§tlrrr ve hayvanhga dogru gidi§in bir i§aretidir (CCE, md. 2389'dan ozetle).

- ----- ORDU ONiVERSITESi ILAHlYAT FAKUlTESi / 27-29 MART 2015 - -------'"'.

~--- DIN, GELENEK VE AHLAK BA~LAMINDA MAHREMiYET ALGILARI SEMPOZVUMU ---

·Serbest birliktelik (Libera iunctio) ise pek c;ok isirn altmda §ekille­nen ve evliligin ruhunu zedeleyerek mahremiyeti yok eden son derece 9fJ<;in, aile olma anlaY1§1Illil c;ekirdeginde yer alan filai yerle yeksan eden bir giinahtrr. Ahlaka tamamen aykm olan her tiirlii evlilik di§l ya§anan cinsel ili§ki ·gi.inahtrr ve Kutsal Komiinyon almaya bir e°:geldir. ·

Giiniimtizde bir c;ok ki§inin daha sonradan evlenmek niyetiyle bir <;e§it deneme ev).iligi y~pngi (iuris ad experimeritum) gozlemlenmekte­dir. Ginsel ili§ki ancak erkekle kadm arasmda ge<;erli bir aile dtizeni I<uruldugunda ahlaki a9dan me§ru saytlrr. insan a§kl ki§iler arasmda tain ·ve kesin bir sevgi veri§ini gerekli ktldigmdan, deneme evliligini asla ho§ goremez.

Bu tiir ili§kilerin hepsi ki§inin en mahrem hususu olan cinselligini · tehdit eden unsurlann ba§mda gelmektedir. Bunlara ilaveten omegm · pornografi (pornographia) de §iddetle kmanan konulardandrr. <;iinkii

evli erkek ve kadm arasmda olmas1 gereken ili§kinin ii<;iincii taraflarla payl~§ilmas1 anlamma gelen-pomografi, kanhmctlann hepsinin (aktoi­lerin, sattctlann ve kamunun) onurunu zedeleyen bir gunahtrr. <;iinkii herkes bir ba§kas1 i~ ilkel bir zevk arao ve me§ru olmayan bir kazan<;

' nesnesi ·konumuna dii§er. Pomografi ki§ileri sanal bir diinyarun hayal-. lerine sokar. Pomografi a&ir bir su<;tur ve sivil otorite bu tiir materyal- ·

lerin iiretilmesi ve yaymlanmaslill engellemelidir ( CCE, md. 2354'ten i:izetle).

Ki§inin mahremiyet perdesini §iddet kullanarak yrrtmal< demek olan tecaviiz . (stuprum) en biiyiik giincihlardan birisidir. Tecaviiz, ·her­kesin en dogal hakki olan onururiu, ozgiirliigunii, fiziksel ve ahlaki biitiinliigunii· derin bir §ekilde .yaralar. Kurbanda Ya§amt boyunca ta§t­yacagi derin bir iz birakrr. istisnas1z her zaman §eytan i§i pis bir fi.ildir. Daha beteri, ebeveyn veya vasinin, korumas1 alnnda olan savunmas1z <;ocuklara kar§l bu <;irkin ?iii i§lemesidir ( CCE, md. 2356).

Sonuc;

Her tiirlii konuyla ilgili oldugu gibi, mahrerniyet konusuyla da ilgili olarak Katolik Kilisesinin· gorii§leri temelde Kutsal Kitap'tan ne§et et­mektedir. Tarihi siirec;te de Kilise babalan, azizleri, papalan ve Konsil­leri ile olu§ari Gelenek'in gorii§ii gii,niimilzde son §eklini Catechismus ve

. Codex kiilliyatlannda almi§trr. Bu kiilliyatlarda gec;en emir ve nehiyler hem bir Katolik bireyi hem de ruhban suufi mensuplanru baglayio nite­liktedir.

Bu kiilliyatlarda bahsi gec;en detayh konular temelde belli ba§v ka­idelerden ne§et etmektedir. Bunlann ba§mda Tannmn Krallzgzm fikri gelmektedir. isa Mesih, biitiin insanlari, ·yegane soz sahibi Tann olan

··------ OROU ONJVERSITESI ILAHIYAT FAKOLTESI / 27-29 MART 2015 ------

405

406

.•

---- DIN, GELENEK VE AHLAK BAGLAMINOA MAHREMiYET ALGILARI SEMPOZVUMU --

bir laalliga davet ettni§tir. Boylece biitiin insanlar, kadm olsun erkek olsun, gentile (yabancr) olsun Yahudi olsun, bu davete icap ettiklert takdirde hem bu diinyada hem de oteki diinyada mutlu ofacaklardrr. , · ..

insanm dlinyq. ahret mutlulugunu tehdit eden hususlann· ba§mda da, ilk atas1 oian Adem ve Hawa'dan tevartis eden aslf giinah ytiziinden bozulan oz dogas1 ve en biiyiik dii§mani olan iblisin tiirlii ayartmalan gelmektedir. Bu ayartmalann temelinde de ihtiras ytiziinden i§lenen oliimcill ve kilfilk giinahlar yatmaktadrr. 6liimciil giinahlar ki§i ile tann arasmdaki ili§kiyi sarsan <;ok ciddi yasaklardrr. Ki.i<;iik giinahlara· devam ise ki~inin oltimcill giinahlara dii§mesine vesile olabileceginden. saki:­rulrrias1 gereken durumlardrr. Bunlara ilaveten bir inanan her §eyden once oliimciil veya ki.i<;Uk giinahlann anas1 konumundaki yedi korkun~ fiilden uzak durrnahdir. Bunlar Ktitsal Literati.irde, Gurur, cimrilik, ~e­kememezlik, ofke, iffetsizlik, oburluk ve tembellik olarak srralamrlar. BJ.I ana gi.inahlar ki§inirl kendinde gen;ekle§tirmesi gereken en onemli er~ _demlerin yetkinle§mesini engelleyen ciddi ahlaki kusurlardrr. Bti er­demler de haya, terbiye, haysiyet, baglzlrl<, itidal, sabrr, ci.hlaklzlzk, anlzk, iffet ve ketum olmak §eklinde ifade ~dilir. :-

Katolik Literati.irde mahrei:niyet denilince akla, islfun'daki gibi ka­dm-erkek ili§kilerine has ve ozellikle evlilik ile ilgili olan hususlar gei: mez. Bilakis Katolik literatiirde mahremiyet once ki§inin kalbinde, niyeo tinde ve gozilnde ba§lar. Kadm olsun, erkek olsun eger bir ki§i tam an­larruyla orti.inse dahi ona koti.i gozle baktldigmda gi.inah i§lenmi§ olur. Bu nedenle once ki§i kendi nefsini dizginlemeli ve oz denetimini geli§~ tirmelidir. Soma ba§kalanrun giinaha girmeyecegi §ekilde daV'rarumili~ drr. Buda haya duygusundan ileri gelen giyinme ve davranma §ekilleri ile olur. Baglayiciliklan tartl§mah olsa da ge<;rni§ Papalar baz1 <;irk.in giyim tarzlanru §iddetle ele§tirrni§lerdir. Bunlardan tuvalet olarak isim­lendirilen elbiseler, dar olan, ten renginde olan ve belli . smrrlan ihlhl eden klyafetler kmanrru§ ve Katolik ahlala., edebi ve hayas1 ile· asla_oi:. tii§medigi beiirtilmi§tir. Bir Katolik kadmm Meryem gibi, bir Katolik erkegin de isa Mesih gibi di.i§iinmesi, davranmas1, giyinmesi ve hayatma bu §eknde <;ekidiizen vermesi tavsiye edilmi§tir. "

Bununla birlikte . mahremiyet alani i<;inde saytlabilecek ba§ka b~ husus da Papaz ile tovbekar arasmda, gizli bir §ekilde, cereyan eden giin~ itirafi salaamentidir. ikisinin, tabiri caizse halveti, en biiyiik ~rr olarak ilelebet: saklanrr ve asla i.ic;uncii bir taraf ile payla§tlmaz. Papaz, tovbekan tann ad1yla bagr~larken, bizzat isa Mesih gibi davranarak asla onu yadirgamaz, ele§tirmez, klnamaz ve ona koti.i bir ~ekilde davran­maz. Tovbekann i§ledigi su<;un once Tann kat1nda, soma da insanl~

------ OROU ONiVERSiTESi ILAHiYAT FAK0LTESI / 27-29 MART 2015 -----~

DIN, GEL£NEK VE AHIAK BA~lAMINOA MAHREMIYET ALGllARI SEMPOZYUMU

nezdinde affedilmesi i~in gerekiyorsa belli cezalar vererek ki§iyi pakla­rnaya gayret eder.

Buna ilaveten bir Katdlik'in evlenmesi asla miimkiin olrnayan bazi kimseler vardtr. Bunlar iistsoy ve altsoy lusunlan ile dordiinci.i dereceye kadarki yansoy lusunlandrr. Baz1 §artlar altmda da bir Katolik'in diger

· insanlarla da evlenmesi miimki.in olrnaz.

Mahremiyete en biiyiik taarruz hem ki§isel hem de toplumsal mah­. remiyeti yrrtan, ozellikle cinselligin a§m, olc;iisiiz ve uygunsuz ya§an­rnas1yla gen;ekle§en fiillerdir: Bunlar·zina, i;oke§lilik, serbest ili§ki, fu­hu§, ensest ili§ki, pomografi ve tecaviiz olarak saytlabilir. Bu~ c;irkin i§ler ki§inin mahremiyetini ve saygmhguu bozarak toplumsal huzursuz­lugu da dogurur. · ·

Katolik Kilisesinin mahremiyet ile ilgili konulara baki§1 ozetle bu ~ekildedir. inanamn isa Mesih'i ve aziz ve pak annesi Meryem'i rol mo­del olarak almas1 ve hayatlanru her ac;idan onlar gibi gec;irmesi bekle­nir. Boylece diinya ve ahretleri kurtulan ve her iki cihanda mutlu olan bireylerden olu§an bir Tannsal Krallik gerc;ekle§ecektir.

Kaynak~a 407

- Auguste, B. (1910). Canon Law. The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. http://www.newadvent.org/cathen/09056a.htm adresinden eri~ildi.

Crook, R. H. (2012). An Inrroduction to Christian Ethics (6th edition.). Boston: Pearson. · McDonald, J. I. H. (1993). Biblical Interpretation and Christian Ethics. Cambridge England; -- New York, NY, USA: Cambridge University Press. - Ming, J. (1908). Concupiscence. The Catholic Encydopedia. New York: Robert Appleton

· Company. http://www.newadvent.org/cathen/04208a.htm adresinden eri~ildi. Thurston, H. (1908). Catholic. The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Com­

pany. http:/ /~rww.newadvent.org/cathen/03449a.hon adresinden ~ildi.

URL 1: CIA'in resmi sitesinde yaymlanan World Fact Book ic;inde 'People and Society: World' b~W<li boliimii, 'Religions' altboliimii ic;in:

https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html ·URL 2: Fidei Depositum b~hkli papallk genelgesi i<;in: http://www.vatican.va/holy _father/john _paul _ii/apost_ constitutions/ docwnents/hf jp­

ii_ apc_ 19921011 _ fidei-deposirurn _lt.btml URL 3: Laetarnur Magnopere b~W<li papallk mektubu ic;in: http://WWW.vatican.va/holy _ father/john_paul_ ii/apost_letters/documents/hf jp-

ii _ apl_ 15081997 _laetarnur _It.html URL 4: CCE ic;inde yapilan 1997 ytll ilaveler ve de~iklikler ic;in: http://www.scborromeo.org/ccc/updates.bon URL 5: Evangeliwn Vitae b~l.tkh papallk mekrubu ic;in: http://www.vatican.va/holy _father/john _paul _ii/ encyclicals/ documents/hf jp-

ii_ enc_ 25031995 _ evangelium-vitae _Jt.hanl URL 6: CCE, Symbolum Fidei maddesi i<;in: http://www.vatican.va/archive/catechism _!tip lslc3a.'?_lt.httn

·URL 7: CCE, Ecclesia Est Una, Sancta, Catholica Et Apostolica maddesi ic;in: http://www.vatican.va/archive/catechism _Jt/pl23a9p3 _lt.htm

--- ---- OROU ONIVERSiTI:SI ilAHIYAT FAK0LTESI / 27-29 MART 2015 - - - - - - -

408

---- DIN, GELEN EK VE AHLAK BAGLAMINOA MAHREMIYET Al~ILARI SEMPOZVUMU

URL 8: CCE, Hierarchica Ecclesiae constirutio maddesi it;in: http://www.vatican.va/archive/catechism_lt/pl23a9p4_lt.hon URL.9: CCE, Collegium episcopate eiusque -;a.put, Romanus Pontifex maddesi it;in: http://www.vatican.va/archive/ catechism_lt/p 123a9p4_1t.hon URL 10: CIC'in ~ metni, Sacrae Disciplinae Leges, it;in: http://www.vatican.va/archlve/catechism_lt/plslc3a2 _It.hon URL 11: CCE, Credo Remissionem Peccatorum'boliimii ve ilgili 978. madde ic;in: http://www.vatican.va/archlve/catechism _It/pl23a 10 _lt.~tm URL 12: CCE, Sacramentum Baptismi boliimii ve ilgili 1264. madde ic;in: · http://www.vatican.va/archlve/catechism_lt/p2s2clal _lt.bon URL 13: CCE, Peccatum konusunun ilgili ~846-76. maddeleri it;in: http://www.vatican.va/archlve/ catechism _lt/p3slcla8 _It.hon URL 14: Tiirk Medeni Kanunu: http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4721.btinl . URL 15: CCE, Nonum praeceprum boliimiiniin ilgili 2514-33. maddeleri it;in: http://www.vatican.va/archlve/catechism _ lt/p3s2c2a9 _It.hon URL 16: Sacra Propediem tam metni i9fl: http://w2.vatican.va/content/benedict-xv /en/encyclicals/documeni;s/hf _ ben-

xv_ enc_ 06011921_sacra-prcipediem.html URL 17: Papa XI. Pius'un Kardinal Vekili, Kardinal Basilio Pompilij'in ifadeleri ii;in: http://www.catholictradition.org/Childrea/immodest-dress.hon URL 18: Papa XI. Pius'un Kardinal Vekili, Kardinal Basilio Pompilij'in ifadeleri it;in: http://www.catholicessentials.net/modesty.hon URL 19: Papa XI. Pius'un Kardinal Vekili, Kardinal Basilio Pompilij'in ifadeleri i9n: http://www.salvemariaregina.info/Modesty.html URL 20: Papa XI. Pius'un Kardinal Vekili, Kardinal Basilio Pompilij'in ifadeleri i<;in: http://www.olrl.org/virtues/rnodcrus.shtml URL 21: Papa XI. Pius'un Kardinal Vekili, Kardinal Basilio Pornpilij'in ifadeleri ii;in: http:/ /www.mycatholicsource.com/mcs/pc/catholic _life/modesty_ dress.hon URL 22: Papa XI. Pius'un Kardinal Vekili, Kardinal Basilio Pompilij'in ifadeleri i<;in: http://www.ewm.com/vexperts/showmessage_print.asp?number=474547 URL 23: Papa XI. Pius'un Kardinal Vekili, Kardinal Basilio Pompilij'in ifadeleri it;in: http://saintsworks.net/Modesty%120and%20Purity%20-

%20Quotations0Ai20Pertaining-OA>20to%20Modestyo/o20and%20Purity.html

- - - --- - OROU ONiVERSITESi ILAHIYAT FAK0LTESf / 27-29 MART 2015 - - ---

'