MALĠ TABLOLAR ANALĠZĠ - sbmyo.kilis.edu.trsbmyo.kilis.edu.tr/Ders Notları/Mali Tablolar Analizi Ders Notları.pdf · Mali tablolar analizinin baĢarılı olabilmesi için aĢağıda

1

Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE

MALĠ TABLOLAR ANALĠZĠ

Mali tablolar analizi; Bir firmanın mali durumunu, faaliyet sonuçlarını ve Finansal yönden

geliĢmesini değerlendirebilmek, geliĢme yönlerini tespit etmek ve o firma ile ilgili geleceğe dönük

tahminlerde bulunabilmek için mali tablolarda yer alan kalemler arasındaki iliĢkilerin ve bunların

zaman içinde göstermiĢ oldukları eğilimlerin incelenmesinden meydana gelmektedir.

Mali tablolar deyimi aĢağıdaki tabloları kapsamaktadır.

1- Bilanço ( mali durum tablosu, hesap vaziyeti, aktif pasif tablosu )

2- Gelir tablosu ( kar/zarar tablosu, iĢletme tablosu )

3- DağıtılmamıĢ karlar tablosu ( yedek akçe ve dağıtım tablosu, oto finansman tablosu )

4- Öz sermaye değiĢim tablosu ( öz varlık değiĢim tablosu )

5- Net iĢletme sermayesi değiĢim tablosu

6- Nakit akım tablosu ( para akım tablosu )

7- Fon akım tablosu ( finansman tablosu, kaynaklar ve kullanım tablosu )

1- Bilanço: Belirli bir tarihte bir firmanın varlıklarını, borçlarını ve öz sermayesini tasnifli bir

Ģekilde göstererek ilgili firmanın mali durumunu muhasebe kayıtlarına göre ortaya koyan bir

tablodur.

2- Gelir tablosu: Belirli bir hesap dönemi içinde iĢletme faaliyetlerini ve faaliyet sonuçlarını

özetleyen tablodur.

3- DağıtılmamıĢ karlar tablosu: Bir firmanın hesap dönemi baĢında dağıtılmamıĢ kar tutarını;

hesap dönemi içindeki değiĢiklikleri ve dönem sonundaki dağıtılmamıĢ kar tutarını gösterir. Bu

tablo ayrı düzenlenebileceği gibi gelir tablosu ile birlikte de düzenlenebilir.

4- Öz sermaye değiĢim tablosu: Bir hesap dönemi içinde firmanın öz sermayesinde meydana

gelen değiĢiklikleri ve bunların sebeplerini gösterir.

5- Net iĢletme sermayesi değiĢim tablosu: Bir hesap dönemi içinde çalıĢma sermayesinin

kaynaklarını ve kullanılıĢ yerlerini belirtmek suretiyle o dönemde net iĢletme sermayesindeki

artıĢ ve azalıĢları gösterir.

6- Nakit akım tablosu: Belirli bir dönemde firmanın parasal hareketlerini düzenleyen tablodur.

7- Fon akım tablosu: Firmanın belirli bir dönemdeki tüm mali kaynaklarını ve bunların kullanılıĢ

yerlerini gösteren tablodur.

BĠLANÇO

Bir firmanın sahip olduğu ekonomik değerlerle faaliyet araçlarını ve bu araçların hangi

kaynaklardan sağlandığını gösteren bir tablodur.

Belirli bir tarihte iĢletmenin varlıklarını, borçlarını ve öz sermayesini tasnifli bir Ģekilde

gösteren tablodur.

ĠĢletmenin varlıklarını ve bu varlıklar üzerindeki haklarını gösteren bir temel durum raporudur.

Bilançoda temel eĢitlik: varlıklar = borçlar + öz sermayedir.

2


BĠLANÇO ġEKĠLLERĠ

1-Hesap Ģeklinde bilanço:

Bilanço hesap Ģeklinde düzenlendiği takdirde genellikle firmanın varlıkları sol tarafa ( aktif ),

borçlar ve sermaye sağ tarafa ( pasif ) birbirine paralel olarak sıralanır. Bu düzenleme ile firmanın

dönen varlıkları ile kısa vadeli borları, duran varlıkları ile uzun vadeli borçları ve öz sermayesi

arasında kolaylıkla karĢılaĢtırma yapılabilir. Ülkemizde bilançolar genellikle hesap Ģeklinde

düzenlenmektedir.

AKTĠF ......... ĠġLETMESĠ ........... TARĠHLĠ ......................BĠLANÇOSU PASĠF

DÖNEN DEĞERLER XXX KISA VADELĠ BORÇLAR XXX

HAZIR DEĞERLER XX SATICILAR XX

KASA XX BORÇ SENETLERĠ XX

SERBEST MEN. DEĞ. XX UZUN VADELĠ BORÇLAR XXX

ALACAKLAR XX ÇIKARILMIġ TAHVĠLLER XX

ALACAK SENETLERĠ XX BANKA KREDĠLERĠ XX

ALICILAR XX ÖZ SERMAYE XXX

STOKLAR XX SERMAYE XX

ĠLK MADDE VE MALZ. XX YEDEK AKÇE XX

MAMUL MALLAR XX

DURAN DEĞERLER XXX

MALĠ SABĠT DEĞERLER XX

HAKLAR XX

ĠġTĠRAKLER XX

MADDĠ SABĠT DEĞERLER XX

BĠNALAR XX

DEMĠRBAġLAR XX

AKTĠF TOPLAMI XXX PASĠF TOPLAMI XXX

2-Rapor Ģeklinde bilanço:

Rapor Ģeklinde bilançoda varlıklar ve kaynaklar alt alta sıralanır. Bu Ģekilde bilançolar,

birbirlerini izleyen hesap dönemlerine iliĢkin bilançolar arasında yapılacak karĢılaĢtırmaları

kolaylaĢtırır.

Bilançolar düzenlenirken gerek hesap Ģeklindeki bilançolar gerekse rapor Ģeklindeki

bilançolarda değer düzenleyici hesaplar ilgili varlık ve kaynak kalemlerinde indirilebileceği gibi bu

hesaplar bilançoların varlık ve kaynak bölümlerinde de ayrıcı gösterilebilir.

3


......ĠġLETMESĠ ...... TARĠHLĠ ....... BĠLANÇOSU

AKTĠF DEĞERLER

DÖNEN DEĞERLER XXX

HAZIR DEĞERLER XX

KASA HESABI XX

BANKALAR HESABI XX

ALACAKLAR XX

ALACAK SENETLERĠ HS XX

ALICILAR HESABI XX

STOKLAR XX

HAMMADDE XX

MAMUL MALLAR XX

DURAN DEĞERLER XXX

MALĠ SABĠT DEĞERLER XX

HAKLAR XX

ALACAK SENETLERĠ XX

MADDĠ SABĠT DEĞERLER XX

BĠNALAR XX

DEMĠRBAġLAR XX

AKTĠF TOPLAMI XXX

PASĠF DEĞERLER

KISA VADELĠ YABANCI KAY. XXX

SATICILAR XX

BORÇ SENETLERĠ XX

UZUN VADELĠ YABANCI KAY. XXX

ÇIKARILMIġ TAHVĠLLER XX

BORÇ SENETLERĠ XX

ÖZ KAYNAKLAR XXX

SERMAYE XX

YEDEK AKÇELER XX

PASĠF TOPLAMI XXX

Değer düzenleyici hesaplar bazı varlık ve kaynak kalemlerini bilanço günündeki gerçek

değerlerine indirmek amacıyla kullanılır.

Aktif kıymetleri düzenlemek amacıyla kullanılan maĢlıca hesaplar: Ģüpheli alacaklar karĢılığı,

stok değer düĢüĢ karĢılığı, hisse senetleri ve tahviller değer düĢüĢ karĢılığı, birikmiĢ amortismanlar itfa

payları, tükenme payları, alacak senetleri reeskont hesabı. Bu hesaplar ilgili varlık hesaplarından

indirilmek suretiyle varlıklar bilançoda net değerleri ile gösterilebileceği gibi bilançonun pasifinde de

ayrıca yer alabilirler.

Pasifi düzenleyici hesaplar Ģunlardır. ÖdenmemiĢ sermaye ve borç senetleri reeskont hesabı.

Bu hesaplarda bilanço düzenlenirken pasif kalemlerinden indirilebilir veya bilançonun varlıklar

bölümünde de gösterilebilirler.

4


ÖRNEK:

Kasa: 100.000.-, banka kredileri: 100.000.-, satıcılar: 120.000.-, borç senetleri: 107.000.-,

ödenmemiĢ sermaye: 200.000.-, alıcılar: 180.000.-, Ticari mallar: 225.000.-, borç senetleri reeskont:

7.000.-, gider tahakkukları: 80.000.- çıkarılmıĢ tahviller: 300.000.-, binalar: 270.000.-, tesis makine ve

cihazlar: 350.000.-, birikmiĢ amortismanlar: 150.000.- Kıdem tazminatı karĢılıkları: 5.000.-, sermaye:

500.000.-, haklar: 80.000.-, yedek akçeler: 120.000.-, dönem net zararı: 70.000.-

Yukarıdaki verilere göre bilançoyu hesap tipi Ģeklinde ve rapor tipi Ģeklinde düzenleyiniz.

MALĠ TABLOLARIN SINIRLARI

Mali analiz, mali tablolarda yer alan verilere dayanır. Gerçekten mali tablolar firmanın mali

durumu ve faaliyet sonuçları hakkında önemli bilgiler sağlar. Bu tabloların nitelik ve sınırlarını açıkça

belirlemesi analizin değerini ortaya koymak yönünden faydalı ve zorunludur.

a-Mali tablolar geçici niteliktedir.

Tablolar belirli geçici dönemler için hazırlanır. Bir iĢletme satılmadıkça veya tasfiye

edilmedikçe gerçek öz varlığı, kesin kar veya zararı tespit edilemez. Ancak muhasebenin dönemsellik

ilkesi gereği ve faaliyet sonuçlarına göre vergi alınabilmesi açısından, firmaların sınırsız var sayılan

süreleri sınırlı uzunlukta belirli zaman dilimlerine bölünerek maliyet sonuçlarının hesaplanması

gerekir. Bulunan bu tablolar geçici niteliktedir. Kesin sayılmazlar.

b-Belirli bir döneme ait gelirin hesaplanması sübjektiftir.

Bir firmanın belirli bir döneme iliĢkin kar veya zararı bazı varsayımlara ve seçilen değerleme

ölçülerine göre hesaplanmaktadır. Ölçülerin farklı olması dönem karının hesaplanmasını farklı yönde

etkileyeceğinden farklı sonuçlar verir.

c-Mali tablolarda yer alan rakamlar doğru ve kesin değildir.

Bilanço firmanın varlıklarını, gerçekleĢmesi beklenen satıĢ fiyatını veya rayiç fiyatını net

olarak tespit edemez. Ancak iĢletmenin satılması halinde aktif ve pasifin değerlendirilmesi ile veya

tasfiye halinde varlıkların, borçların ve alacakların kesin değerleri tespit edilebilir. ĠĢletme

faaliyetlerinin sürekli olduğu kabul edilerek değerleme esaslarından her hangi biri ile gerçeğe en yakın

Ģekilde düzenlenmek zorundadır. Bu iĢlemler yapılırken karĢılıklar, reeskontlar, amortismanlar,

sonraki yıllara ait giderler ve düzenleyici iĢlemler göz önüne alınmalıdır.

d-Mali tablolar değiĢik tarihlerde değiĢik para değerleri üzerinden yapılan iĢlemleri yansıtır.

Muhasebenin temel ilkelerinden birisi para değerinin değiĢmediği ilkesidir. Ancak bu günümüz

Ģartlarında gerçekçi bir yaklaĢım değildir. Paranın üzerindeki değeri değiĢmemesine karĢılık satın alma

gücünün zaman içerisinde değiĢtiği bir gerçektir. Bu gerçek göz önde tutulmadan mali tabloların analiz

edilmesi sağlıklı olmaz. Bir iĢletmenin iĢ hacmindeki artıĢ iĢ kapasitesinin artmasından değil paranın

değerinin düĢmesinden kaynaklanabilir.

e-Mali tablolar bir firmanın durumuna etki eden tüm faktörleri göstermezler.

Bir iĢletmenin mali durumuna, faaliyet sonuçlarına, finansman imkânlarına etki eden birçok

faktör para birimi ile ifade edilemediğinden mali tabloda yer almazlar. Örneğin iĢletmenin kuruluĢ

5


yeri, sahip olduğu müĢteri kitlesi, kamuoyunda bıraktığı izlenim, personelin firmaya bağlılığı, yönetici

ve personelin bilgi, beceri, yetenek ve yeterlilikleri, diğer firmalarla ve cevre ile iliĢkileri, hammadde,

malzeme sağlama imkânları v.b.

MALĠ TABLOLAR ANALĠZĠNĠN ÇAĞDAġ Ġġ HAYATINDAKĠ ÖNEMĠ

ÇağdaĢ iĢ hayatında mali tablolar,, geniĢ ölçüde kullanılmakta ve bunların analizi, yorumu

büyük önem taĢımaktadır. Gerçekten özellikle aĢağıdaki etkenler yirminci yüzyılda mali tabloların

geniĢ ölçüde kullanılmasına yol açmıĢ ve mali analizin önemini artırmıĢtır.

1- ĠĢletmelerin devamlı büyüme eğilim göstermesi,

2- Vergi yasaları,

3- Sermaye piyasasının geliĢmesi,

4- Bankacılığın geliĢmesi ve bankaların, firmaların kredi değerliliğini saptarken mali

tablolardan yararlanmaları,

5- Kamu iktisadi teĢebbüslerinin kurulması, geliĢmesi

Yukarıda açıklanan etkenler mali tabloların kullanılıĢ alanını geniĢlettiği gibi, mali analizin

önemini de artırmıĢtır. Gerçekten günümüzde sayıları gittikçe artan kiĢi ve gruplar, firmaların mali

tablolarıyla ve bulların yorumu, ifade ettikleri anlamla ilgilenmektedir. Mali tablolar ve bunların

analizi ile ilgili olanlar Ģöyle sıralanabilir.

a- Firma yöneticileri,

b- Firmanın sahip veya ortakları,

c- Yatırım sahaları arayan sermayedarlar,

d- Yatırım analistleri,

e- ĠĢletme ile ticari iliĢkide bulunan diğer kiĢi ve firmalar,

f- Yerli ve yabancı finansman kurumları,

g- Devlet,

h- ĠĢletmede çalıĢanlar,

i- Halk.

Görüldüğü gibi günümüzde çağdaĢ iĢ hayatında mali tablolar yaygın bir Ģekilde kullanılmakta

ve bu tablolarda yer alan rakamlardan çok bunların yorumu, değerlendirilmesi büyük önem

taĢımaktadır.

MALĠ ANALIZĠN TÜRLERĠ

Mali analiz çeĢitli yönlerden ayırıma tabi tutulabilir. Genellikle mali analiz,

1- Amacına,

2- Kapsamına,

3- Analiz yapanın iĢletme içinde veya dıĢında bulunmasına göre sınıflandırılabilir.

1- Analizin amaca göre sınıflandırılması:

a-Yönetim analizi:

Firma yönetiminden sorumlu olanlar, mali tablolar ve bunların analizi ile,

1- Bir bütün olarak firma faaliyetlerinin baĢarı derecesini ölçme,

2- Firmanın ana ve ikincil hedeflerine ulaĢıp ulaĢamadığını tespit etmek,

3- Hedeflere ulaĢılamamıĢsa nedenlerini araĢtırma,

6


4- Geleceğe yönelik planlar hazırlama,

5- Üretilecek mal ve hizmetlerin türleri, üretim miktarı ve izlenecek fiyat politikası

konusunda karar alma,

6- Faaliyetleri denetim ve değerlendirme,

7- Yürütmenin her aĢamasında doğru ve düzeltici kararlar alma yönlerinden

ilgilenmektedirler. Gerçekten mali analiz yoluyla elde edilen bilgi ve sonuçlar iĢletme ile ilgili olarak

yöneticilerin çeĢitli konularda aldıkları kararların temelini oluĢturmaktadır.

b-Yatırım analizi:

Yatırım analizleri bir firmanın mevcut ve potansiyel paydaĢları ile iĢletmeye uzun vadeli

kaynak sağlayan veya bunları sağlamayı düĢünenler tarafından yapılır.

Bir firmanın mevcut veya olası ortakları, firmanın devamlılığı, yatırımlarının güvenliği,

firmanın karlılığı, firmanın gelecek dönemlere ait kazanma gücü. Dağıtılacak kar payı tutarı, hisse

senetlerinin değer artıĢı ve bunların izlediği eğilimle ilgilidir. Yatırım amacında yatırımcının risk,

getiri, kar payı, likidite, emniyet gibi tercihleriyle tutarlı menkul değerler portföyünün oluĢturulması

önem taĢır.

c- Kredi analizi:

Bir firmaya kredi sağlayan finansman kurumları ile firmayla ticari iliĢkide bulunan özellikle

kredili mal satan diğer firmalar, alacaklı oldukları firmanın finansman durumu, borç ödeme gücü

hakkında bilgi ve görüĢ sahibi olabilmeleri, büyük ölçüde mali tablolar ve bunların analizi yolu ile

olanaklıdır.

Gerçekten bir firmanın dönen varlıkları ile kıra süreli borçları arasında iliĢkiler, dönen

varlıklarının bileĢimi, yapısı, uzun süreli borçları, duran varlıkların bileĢimi, finansmanda yabancı

kaynakların yapı gibi bilgiler, genellikle bilanço analizleri sonucu sağlanabilir.

2- Mali analizin kapsamına göre sınıflandırılması

Mali tablolar analizi kapsamına göre, a- statik ( duraksal ) analiz, b- dinamik ( devimsel ) analiz

olarak ayrılabilir. Statik analiz belli bir tarihte düzenlenmiĢ mali tablolarda yer alan kalemler

arasındaki iliĢkilerin incelenmesidir. Dinamik analiz birbirini izleyen hesap dönemlerine iliĢkin mali

tablolardaki kalemlerin göstermiĢ olduğu değiĢikliklerin incelenmesi ve eğilimlerin tespit edilmesidir.

3- Ġç ve dıĢ analiz

Mali tablolar analizi analizi yapanın iĢletme içinde olup almamasına göre, içi analiz ve dıĢ

analiz olarak ikiye ayrılabilir.

Ġç analizde analizi yapan kiĢi firmanın içindedir. Ġç analizde analizi yapan kiĢi firmanın tüm

defterlerinden, kayıtlarından, belgelerinden yararlanabilir. ( firmanın muhasebecisi, denetçisi gibi )

DıĢ analizde ise analist firmanın personeli değildir. Firmanın bordrosunda yer almaz.

ĠĢletmenin tamamen dıĢındadır. ( bankaların, yeminli mali müĢavirlerin, bağımsız denetçilerin vb ) Bu

nedenle dıĢ analistler yalnız mali tablolarda yer alan veya iĢletmenin vermeğe razı olduğu bilgilerle

yetinmek zorundadırlar.

7


MALĠ TABLOLAR ANALĠZĠNĠN TEMEL ġARTLARI ( mali tablolar analizinin baĢarı

koĢulları )

Mali tablolar analizinin baĢarılı olabilmesi için aĢağıda sıralanan ön Ģartlar gereklidir.

1- Mali tabloların sağlıklı bir Ģekilde düzenlenmesi ve analize esas alınan verilerin, bilgilerin

doğru olması gerekir.

2- Analizi yapacak kimsenin muhasebe kurallarını ve uygulamasını çok iyi bilmesi gerekir.

Firma faaliyetlerini ilgilendiren ( TTK. VUK, SPK. Vb ) yasa ve düzenlemelerin bilinmesi

gerekir.

Analize tabi tutulan iĢletmenin ait olduğu endüstri kolunun ve iĢletmenin sahip olduğu

özelliklenin bilinmesi gerekir.

3- Ġnceleme dönemindeki ekonomik Ģartlar ve çevre Ģartlarının çok iyi bilinmesi gerekir.

4- Firmanın üretim, fiyat, finansman, kar dağıtımı vb. politikalarının iyi bilinmesi gerekir.

5- Analistin iyi bir muhakeme yeteneğinin yaratma ve sezme özelliğinin bulunması gerekir.

6- Tüm karĢılaĢtırma, oran veya eğilim yüzdeleri göz önüne alınarak sadece birkaç oran ile yorum

yapılıp bilgi verilmemelidir.

BĠLANÇO

BĠLANÇO DÜZENLENĠRKEN UYULMASI ZORUNLU KURALLAR

1- Bilançonun düzenlendiği tarih ve ait olduğu firma açıkçı belirtilmelidir.

2- Bilançoda varlıklar, borçlar, öz sermaye ve bunların yardımcı bölümleri açıkça gösterilmelidir

3- Bilançoda uygulanan değerler, ölçüleri ve amortisman yöntemleri açıklanmalıdır.

4- Bilanço kalemleri bilançonun hizmet edeceği amaca uygun olarak anlamlı bir Ģekilde ayırıma

tabi tutulmalıdır.

5- Bilançonun ana ve ikinci derecede bölümlerinin toplamları açık olarak gösterilmelidir.

6- Bilançoda maddi hata bulunmamalıdır.

7- Bilançoda yanıltıcı bilgiler olmamalı, gerektiğinde dipnotlar ile açıklamalar yapılmalıdır.

8- Bilanço dıĢı iĢlemler bilançonun altında açıklanmalıdır.

BĠLANÇO KALEMLERĠNĠN AYIRIMI

1-AKTĠFĠN AYIRIMI ( varlıkların ayırımı )

Bir firmanın varlıkları dönen ve duran varlıklar olarak ikiye ayrılır.

a-DÖNEN VARLIKLAR:

Para ile iĢletmenin faaliyet dönemi içinde genellikle l yıl içinde paraya çevrilebilir,

kullanılabilir veya tüketilebilir varlıkları içine alır. Normal Ģartlarda l yıl içerisinde paraya

çevrilebilecek veya kullanılabilecek varlıklar Ģunlardır:

1- Para mevcudu ( hazır değerler, kasa ve bankalar )

2- Serbest menkul değerler,

3- Firmanın esas faaliyetinden doğan, bilanço tarihinden itibaren vadeleri l yıldan kısa senetli

veya senetsiz alacaklar,

4- ĠĢletmenin gelecek hesap döneminde tahsili mümkün olan faaliyet dıĢı iĢlemlerden doğan

alacakları,

5- Stoklar,

6- Mal, hammadde ve malzeme alımları için satıcılara verilen sipariĢ avansları,

7- Gelecek hesap dönemine iliĢkin peĢin ödenen giderler ve indirilecek KDV,

8


AĢağıda sayılan varlıklar dönen değerler arasında yer almamalıdır.

1- Firmanın cari iĢlemlerinden baĢka amaçlara ayrılmıĢ paralar,

2- Diğer firmaları kontrol altına almak, gelir elde etmek veya avantajlı iĢ iliĢkileri yürütmek için

satın alınan hisse senetleri ve iĢtirak payları,

3- ĠĢletmenin normal faaliyetleri dıĢında geçici iĢlemlerden doğan. 1 yıl içinde tahsil edilmesi

beklenmeyen alacaklar,

4- ĠĢletmenin normal faaliyetlerinde kullanılan maddi ve maddi olmayan tüm sabit değerler,

5- Birden fazla hesap dönemini ilgilendiren giderler.

b-DURAN VARLIKLAR:

Bir yıldan daha uzun süreli olarak iĢletme faaliyetlerinin gerçekleĢmesi için kullanılan ve

normal Ģartlar altında takip eden hesap döneminde paraya çevrilmesi beklenmeyen değerlerdir. Bunlar:

1- Uzun süreli alacaklar ve fonlar,

2- ĠĢtirakler,

3- Maddi ve maddi olmayan sabit değerler,

4- Özel tükenmeye tabi varlıklar,

5- l yıldan fazla hesap dönemine yaygın giderler,

6- Diğer duran varlıklar.

2-PASĠFĠN AYIRIMI ( kaynakların ayırımı )

Bilançonun pasifi firmanın varlıklarının hangi kaynaklardan finanse edildiğini gösterir. Bunlar

yabancı kaynaklar ( borçlar ) ve öz kaynaklar ( öz sermaye ) dir. Borçlar 2 ana gurupta toplanır.

a-KISA VADELĠ BORÇLAR:

Bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren l yıl içinde firma tarafından ödenmesi veya yerine

getirilmesi gereken yükümlülüklerdir. Bunlar:

1- Bankalardan veya diğer finansman kuruluĢlarından alınan kısa vadeli krediler,

2- Finansman bonoları,

3- Satıcılara olan borçlar,

4- Borç senetleri,

5- MüĢterilerden alınan sipariĢ avansları,

6- Alınan kısa süreli depozito ve teminatlar,

7- Ödenecek vergiler sigorta primleri ve diğer kesintiler,

8- Dağıtılacak kar payları,

9- Ödenecek vergi karĢılıkları,

10- Tahakkuk etmiĢ ve ödenecek giderler,

11- PeĢin tahsil edilen gelirler,

12- Uzun vadeli borç taksitleri,

13- ĠĢtiraklere borçlar,

14- Ortaklara borçlar,

15- Diğer borçlar,

9


b-UZUN VADELĠ BORÇLAR:

Firmanın bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren vadeleri l yıldan uzun yükümlülükleridir.

Bunlar nitelik ve kaynaklarına göre gruplanarak kısa vadeli yabancı kaynaklardan ayrı olarak

gösterilmelidir. Bunlar:

1- Banka kredileri,

2- ÇıkarılmıĢ tahviller,

3- Uzun vadeli döviz kredileri,

4- Borç senetleri,

5- Satıcı kredileri,

6- Alınan uzun vadeli depozito ve teminatlar,

7- Alınan sipariĢ avansları,

8- ErtelenmiĢ, takside bağlanmıĢ kamu alacakları,

9- Gelecek yıllara ait gelirler,

10- Diğer uzun vadeli borçlar.

c-ÖZSERMAYE (öz kaynaklar )

Firma sahip veya sahiplerinin firmadaki payına öz sermaye denir. Öz sermaye ortakların ilk

kuruluĢtaki getirdikleri sermaye ile sonradan firmaya yapılan yardımlar ve karların iĢletmede

bırakılmasından ( oto finansman ) meydana gelir. Bunlar:

1- Nominal sermaye ( esas sermaye, kayıtlı sermaye )

2- ÖdenmemiĢ sermaye ( - )

3- ÖdenmiĢ sermaye,

4- Yedek akçe,

5- Yedek akçe niteliğindeki karĢılıklar,

6- Yeniden değerlemeden doğan değer artıĢları.

HESAP PLANI

AKTĠF DEĞERLER

I-DÖNEN VARLIKLAR

10- HAZIR DEĞERLER

100- KASA

101- ALINAN ÇEKLER

102- BANKALAR

103- VERĠLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMĠRLERĠ (-)

108- DĠĞER HAZIR DEĞERLER

11- MENKUL KIYMETLER

110- HĠSSE SENETLERĠ

111- ÖZEL KESĠM TAHVĠL, SENET VE BONOLARI

112- KAMU KESĠM TAHVĠL, SENET VE BONOLARI

118- DĠĞER MENKUL KIYMETLER

119- MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜġÜKLÜĞÜ

10


12- TĠCARĠ ALACAKLAR

120- ALICILAR

121- ALACAK SENETLERĠ

122- ALACAK SENETLERĠ REESKONTU (-)

126- VERĠLEN DEPOZĠTO VE TEMĠNATLAR

127- DĠĞER TĠCARĠ ALACAKLAR

128- ġÜPHELĠ TĠCARĠ ALACAKLAR

129- ġÜPHELĠ TĠCARĠ ALACAKLAR KARġILIĞI (-)

13- DĠĞER ALACAKLAR

131- ORTAKLARDAN ALACAKLAR

132- ĠġTĠRAKLERDEN ALACAKLAR

133- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

135- PERSONELDEN ALACAKLAR

136- DĠĞER ÇEġĠTLĠ ALACAKLAR

137- DĠĞER ALACAK SENETLERĠ REESKONTU (-)

138- ġÜPHELĠ DĠĞER ALACAKLAR

139- ġÜPHELĠ DĠĞER ALACAKLAR KARġILIĞI (-)

15- STOKLAR

150- ĠLK MADDE VE MALZEME

151- YARI MAMULLER – ÜRETĠM

152- MAMULLER

153- TĠCARĠ MALLAR

157- DĠĞER STOKLAR

158- STOK DEĞER DÜġÜġ KARġILIĞI (-)

159- VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLARI

17- YILLARA YAYGIN ĠNĠġAAT VE ONARIM MALĠYETLERĠ

18- GELECEK AYLARA AĠT GĠDERLER VE GELĠR TAHAKKUKLARI

180- GELECEK AYLARA AĠT GĠDERLER

181- GELĠR TAHAKKUKLARI

19- DĠĞER DÖNEN VARLIKLAR

190- DEVREDENE KATMA DEĞER VERGĠSĠ

191- ĠNDĠRĠLECEK KATMA DEĞER VERGĠSĠ

192- DĠĞER KATMA DEĞER VERGĠSĠ

193- PEġĠN ÖDENEN VERGĠLER VE FONLAR

195- Ġġ AVANSLARI

196- PERSONEL AVANSLARI

197- SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI

198- DĠĞER ÇEġĠTLĠ DÖNEN VARLIKLAR

199- DĠĞER DÖNEN VARLIKLAR KARġILIĞI (-)

II- DURAN VARLIKLAR

22- TĠCARĠ ALACAKLAR

220- ALICILAR

221- ALACAK SENETLERĠ

222- ALACAK SENETLERĠ REESKONTU (-)

226- VERĠLEN DEPOZĠTO VE TEMĠNATLAR

11


229- ġÜPHELĠ ALACAKLAR KARġILIĞI (-)

23- DĠĞER ALACAKLAR

231- ORTAKLARDAN ALACAKLAR

232- ĠġTĠRAKLERDEN ALACAKLAR

233- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

235- PERSONELDEN ALACAKLAR

236- DĠĞER ÇEġĠTLĠ ALACAKLAR

237- DĠĞER ALACAK SENETLERĠ REESKONTU (-)

239- ġÜPHELĠ DĠĞER ALACAKLAR KARġILIĞI (-)

24- MALĠ DURAN VARLIKLAR

240- BAĞLI MENKUL DEĞERLER

241- BAĞLI MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜġÜġ KARġILIĞI (-)

242- ĠġTĠRAKLER

243- ĠġTĠRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERĠ

244- ĠġTĠRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜġÜġ KARġILIĞI (-)

245- BAĞLI ORTAKLIKLAR

246- BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE TAAHHÜTLERĠ (-)

247- BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜġÜġ KAR. (-)

248- DĠĞER MALĠ DURAN VARLIKLAR

249- DĠĞER MALĠ DURAN VARLIKLAR KARġILIĞI (-)

25- MADDĠ DURAN VARLIKLAR

250- ARSA VE ARAZĠLER

251- YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERĠ

252- BĠNALAR

253- TESĠS, MAKĠNE VE CĠHAZLAR

254- TAġITLAR

255- DEMĠRBAġLAR

256- DĠĞER MADDĠ DURAN VARLIKLAR

257- BĠRĠKMĠġ AMORTĠSMANLAR (-)

258- YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

259- VERĠLEN AVANSLAR

26- MADDĠ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

260- HAKLAR

261- ġEREFĠYE

262- KURULUġ VE ÖRGÜTLENME GĠDERLERĠ

263- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ

264- ÖZEL MALĠYETLER

267- DĠĞER MADDĠ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

268- BĠRĠKMĠġ AMORTĠSMANLAR (-)

269- VERĠLEN AVANSLAR

27- ÖZEL TÜKENMEYE TABĠ VARLIKLAR

28- GELECEK YILLARA AĠT GĠDERLER VE GELĠR TAHAKKUKLARI

280- GELECEK YILLARA AĠT GĠDERLER

281- GELĠR TAHAKKUKLARI

12


29- DĠĞER DURAN VARLIKLAR

295- PEġĠN ÖDENEN VERGĠLER VE FONLAR

297- DĠĞER ÇEġĠTLĠ DURAN VARLIKLAR

PASĠF DEĞERLER

III- KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

30- MALĠ BORÇLAR

300- BANKA KREDĠLERĠ

303- UZUN VADELĠ KREDĠLERĠN ANAPARA TAKSĠT VE FAĠZLERĠ

304- TAHVĠL ANAPARA BORÇ, TAKSĠT VE FAĠZLERĠ

305- ÇIKARILMIġ BONO VE TAHVĠLLER

306- ÇIKARILMIġ DĠĞER MENKUL KIYMETLER

308- MENKUL KIYMETLER ĠHRAÇ FARKI (-)

309- DĠĞER MALĠ BORÇLAR

32- TĠCARĠ BORÇLAR

320- SATICILAR

321- BORÇ SENETLERĠ

322- BORÇ SENETLERĠ REESKONTU (-)

326- ALINAN DEPOZĠTO VE TEMĠNATLAR

329- DĠĞER TĠCARĠ BORÇLAR

33- DĠĞER BORÇLAR

331- ORTAKLARA BORÇLAR

332- ĠġTĠRAKLERE BORÇLAR

333- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR

335- PERSONELE BORÇLAR

336- DĠĞER ÇEġĠTLĠ BORÇLAR

337- DĠĞER BORÇ SENETLERĠ REESKONTU (-)

34- ALINAN AVANSLAR

340- ALINAN SĠPARĠġ AVANSLARI

349- ALINAN DĠĞER AVANSLAR

35- YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM HAKEDĠġLERĠ

36- ÖDENECEK VERGĠ VE DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

360- ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR

361- ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLĠK KESĠNTĠLERĠ

369- ÖDENECEK DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

37- BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI

370- DÖNEM KARI VERGĠ VE DĠĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KAR.

371- DÖNEM KARININ PEġĠN ÖDENEN VER. VE DĠĞ. YÜKÜMLÜLÜKLERĠ (-)

372- KIDEM TAZMĠNATI KARġILIĞI

373- MALĠYET GĠDER KARġILIĞI

379- DĠĞER BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI

38- GELECEK AYLARA AĠT GELĠRLER VE GĠDER TAHAKKUKLARI

380- GELECEK AYLARA AĠT GELĠRLER

13


381- GĠDER TAHAKKUKLARI

39- DĠĞER KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

391- HESAPLANAN KDV

392- DĠĞER KDV

393- MERKEZ VE ġUBELER CARĠ HESABI

397- SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI

399- DĠĞER ÇEġĠTLĠ YABANCI KAYNAKLAR

IV- UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

40- MALĠ BORÇLAR

400- BANKA KREDĠLERĠ

405- ÇIKARILMIġ TAHVĠLLER

407- ÇIKARILMIġ DĠĞER MENKUL KIYMETLER

408- MENKUL KIYMETLER ĠHRAÇ FARKI (-)

409- DĠĞER MALĠ BORÇLAR

42- TĠCARĠ BORÇLAR

420- SATICILAR

421- BORÇ SENETLERĠ

422- BORÇ SENETLERĠ REESKONTU (-)

426- ALINAN DEPOZĠTO TEMĠNATLAR

429- DĠĞER TĠCARĠ BORÇLAR

43- DĠĞER BORÇLAR

431- ORTAKLARA BORÇLAR

432- ĠġTĠRAKLERE BORÇLAR

433- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR

436- DĠĞER ÇEġĠTLĠ BORÇLAR

437- DĠĞER BORÇ SENETLERĠ REESEKONTU (-)

438- KAMUYA OLAN ERTELENMĠġ VEYA TAKSĠTLENDĠRĠLMĠġ BORÇLAR

44- ALINAN AVANSLAR

440- ALINAN SĠPARĠġ AVANSLARI

449- ALINAN DĠĞER AVANSLAR

47- BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI

472- KIDEM TAZMĠNATI KARġILIKLARI

479- DĠĞER BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI

48- GELECEK YILLARA AĠT GELĠRLER VE GĠDER TAHAKKUKLARI

480- GELECEK YILLARA AĠT GELĠRLER

481- GĠDER TAHAKKUKLARI

49- DĠĞER UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

492- GELECEK YILLARA ERTELENMĠġ VEYA TERKĠN EDĠLECEK KDV

493-TESĠSE KATILMA PAYLARI

499- DĠĞER ÇEġĠTLĠ UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

14


V- ÖZ KAYNAKLAR

50- ÖDENMĠġ SERMAYE

500- SERMAYE

501- ÖDENMEMĠġ SERMAYE (-)

52- SERMAYE YEDEKLERĠ

520- HĠSSE SENEDĠ ĠHRAÇ PRĠMLERĠ

521- HĠSSE SENEDĠ ĠPTAL KARLARI

522- M.D. V. YENĠDEN DEĞERLEME ARTIġLARI

523- ĠġTĠRAKLER YENĠDEN DEĞERLEME ARTIġLARI

529- DĠĞER SERMAYE YEDEKLERĠ

54- KAR YEDEKLERĠ

540- YASAL YEDEKLER

541- STATÜ YEDEKLERĠ

542- OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER

548- DĠĞER KAR YEDEKLERĠ

549- ÖZEL FONLAR

57- GEÇMĠġ YILLAR KARLARI 570- GEÇMĠġ YILLAR KARLARI

58- GEÇMIġ YILLAR ZARARLARI

580- GEÇMĠġ YILLAR ZARARLARI

59- DÖNEM NET KARI

590- DÖNEM NET KARI

591- DÖNEM NET ZARARI

6-GELĠR TABLOSU HESAPLARI

60- BRÜT SATIġLAR

600- YURT ĠÇĠ SATIġLAR

601- YURT DIġI SATIġLAR

602- DĠĞER GELĠRLER

61- SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-)

610- SATIġTAN ĠADELERĠ (-)

611- SATIġ ĠSKONTOLARI (-)

612- DĠĞER ĠNDĠRĠMLER (-)

62- SATIġLARIN MALĠYETĠ (-)

620- SATILAN MAMULLERĠN MALĠYETĠ (-)

621- SATILAN TĠCARĠ MALLAR MALĠYETĠ (-)

622- SATILAN HĠZMETLER MALĠYETĠ (-)

623- DĠĞER SATIġLARIN MALĠYETĠ (-)

63- FAALĠYET GĠDERLERĠ (-)

630- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ (-)

631- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ (-)

632- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ (-)

15


64- DĠĞER FAALĠYETLERDEN OLAĞAN GELĠR VE KARLAR

640- ĠġTĠRAKLERDEN TEMETTÜ GELĠRLERĠ

641- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELĠRLERĠ

642- FAĠZ GELĠRLERĠ

643- KOMĠSYON GELĠRLERĠ

644- KONUSU KALMAYAN KARġILIKLAR

645- MENKUL KIYMET SATIġ KARLARI

646- KAMBĠYO KARLARI

647- REESKONT FAĠZ GELĠRLERĠ

649- DĠĞER OLAĞAN GELĠR VE KARLAR

65- DĠĞER FAALĠYETLERDEN OLAĞAN GĠDER VE ZARARLAR (-)

653- KOMĠSYON GĠDERLERĠ (-)

654- KARġILIK GĠDERLERĠ (-)

655- MENKUL KIYMET SATIġ ZARARLARI (-)

656- KAMBĠYO ZARARLARI (-)

657- REESKONT FAĠZ GĠDERLERĠ (-)

659- DĠĞER OLAĞAN GĠDER VE ZARARLAR

66- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ (-)

660- KISA VADELĠ BORÇLANMA GĠDERLERĠ (-)

661- UZUN VADELĠ BORÇLANMA GĠDERLERĠ (-)

67- OLAĞAN DIġI GELĠR VE KARLAR

671- ÖNCEKĠ DÖNEM GELĠR VE KARLARI

679- DĠĞER OLAĞANDIġI GELĠR VE KARLAR

68- OLAĞAN DIġI GĠDER VE ZARARLAR (-)

680- ÇALIġILMAYAN KISIM GĠDER VE ZARARLARI (-)

681- ÖNCEKĠ DÖNEM GĠDER VE ZARARLARI (-)

689- DĠĞER OLAĞANDIġI GĠDER VE ZARARLAR (-)

69- DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI (-)

690- DÖNEM KARI VEYA ZARARI

691- DÖNEM KARI VERGĠ VE DĠĞER YASAL YÜK. KARġILIKLARI (-)

692- DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI

7-MALĠYET HESAPLARI ( 7/ A SEÇENEĞĠ )

70- MALĠYET MUHASEBESĠ BAĞLANTI HESAPLARI

700- MALĠYET MUHASEBESĠ BAĞLANTI HESABI

701- MALĠYET MUHASEBESĠ YANSITMA HESABI

71- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME GĠDERLERĠ

710- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME GĠDERLERĠ HESABI

711- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI

712- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME FĠYAT FARKI

713- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME MĠKTAR FARKI

72- DĠREKT ĠġCĠLĠK GĠDERLERĠ HESABI

720- DĠREKT ĠġÇĠLĠK GĠDERLERĠ HESABI

721- DĠREKT ĠġÇĠLĠK GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI

16


722- DĠREKT ĠġÇĠLĠK ÜCRET FARKLARI HESABI

723- DĠREKT ĠġÇĠLĠK SÜRE FARKLARI HESABI

73- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ HESABI

730- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ HESABI

731- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI

732- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ BÜTÇE FARKLARI HESABI

733- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ VERĠMLĠLĠK FARKLARI

734- GENELÜRETĠM GĠDERLERĠ KAPASĠTE FARKLARI

74- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ HESABI

740- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ HESABI

741- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ YANSITMA HESABI

742- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ FARK HESABI



751- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI

752- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDER FARKLARI HESABI

76- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ

760- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ

761- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI

762- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ FARK HESABI

77- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ

770- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ

771- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI

772- GENEL YÖNETĠM GĠDER FARKLARI HESABI

78- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ


781- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI

782- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ FARK HESABI

79- GĠDER ÇEġĠTLERĠ ( 7/B SEÇENEĞĠ )

790- ĠLK MADDE VE MALZEME GĠDERLERĠ HESABI

791- ĠġÇĠ ÜCRET VE GĠDERLERĠ HESABI

792- MEMUR ÜCRET VE GĠDERLERĠ HESABI

793- DIġARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HĠZMETLER

794- ÇEġĠTLĠ GĠDERLER HESABI

795- VERGĠ, RESĠM VE HARÇLAR HESABI

796- AMORTĠSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI HESABI

797- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ HESABI

798- GĠDER ÇEġĠTLERĠ YANSITMA HESABI

799- ÜRETĠM MALĠYETĠ HESABI

9- NAZIM HESAPLAR

17


TFRS (TÜRKĠYE FĠNANSAL RAPORLAMA SĠSTEMĠ) HESAP PLANI UYGULAMA

GENELTEBLĠĞĠ TASLAĞI

TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESĠ

Tekdüzen hesap çerçevesindeki hesap sınıfları; finansal durum tablosu ve gelir tablosundaki gruplama ve

sıralama paralelinde aĢağıdaki gibi düzenlenir.

HESAP SINIFLARI

1 -DÖNEN VARLIKLAR 2 -DURAN VARLIKLAR

3 -KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

4 -UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR 5 -ÖZKAYNAKLAR

6 -GELĠR TABLOSU HESAPLARI

7 -MALĠYET HESAPLARI

8 -SERBEST KULLANIM 9 -NAZIM HESAPLAR (BĠLGĠ HESAPLARI)

HESAP GRUPLARI

1- DÖNEN VARLIKLAR

10 -NAKĠT VE NAKĠT BENZERLERĠ 11 -FĠNANSAL VARLIKLAR

12 -ESAS FAALĠYETLERDEN ALACAKLAR (TĠCARĠ ALACAKLAR)

13 -ĠLĠġKĠLĠ TARAFLARDAN ALACAKLAR (TĠCARĠ FAALĠYETTEN DOĞAN ALACAKLARI

KAPSAMAZ) 14- DĠĞER ALACAKLAR

15 -STOKLAR

16 -CANLI VARLIKLAR 17 -DĠĞER DÖNEN VARLIKLAR

18 -GELECEK AYLARA AĠT GĠDERLER VE GELĠR TAHAKKUKLARI

19 -SATIġ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR VE DURDURULAN FAALĠYETLERE

ĠLĠġKĠN VARLIKLAR (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesap Grubunu Kullanmaz)

2- DURAN VARLIKLAR

20- ESAS VE DĠĞER FAALĠYETLERDEN ALACAKLAR 200 – 203 ESAS FAALĠYETLERDEN ALACAKLAR (TĠCARĠ ALACAKLAR)

204 – 209 DĠĞER ALACAKLAR

21- ĠLĠġKĠLĠ TARAFLARDAN ALACAKLAR 22- FĠNANSAL YATIRIMLAR

23- CANLI VARLIKLAR

24- YATIRIM AMAÇLI GAYRĠMENKULLER

25- MADDĠ DURAN VARLIKLAR 26- ġEREFĠYE VE MADDĠ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

260- ġEREFĠYE

261 – 269 MADDĠ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27- YERALTI KAYNAKLARININ ARAġTIRMA VE DEĞERLENDĠRĠLME MALĠYETLERĠ (ÖZEL

TÜKENMEYE TABĠ VARLIKLAR)

28- GELECEK YILLARA AĠT GĠDERLER VE GELĠR TAHAKKUKLARI 289- ERTELENMĠġ VERGĠ VARLIĞI

29- DĠĞER DURAN VARLIKLAR

3- KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR 30- FĠNANSAL BORÇLAR

31

18


32- ESAS FAALĠYETLERDEN BORÇLAR (TĠCARĠ BORÇLAR) 33- ĠLĠġKĠLĠ TARAFLARA BORÇLAR

34- DĠĞER BORÇLAR VE DĠĞER KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

35- ALINAN AVANSLAR

36- ÖDENECEK VERGĠ VE DĠĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER 37- BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI

370 – 371 DÖNEM KÂRI VERGĠ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARġILIKLARI

372 – 379 BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI 38- GELECEK AYLARA AĠT GELĠRLER VE GĠDER TAHAKKUKLARI

39- SATIġ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLARA VE

DURDURULAFAALĠYETLERE ĠLĠġKĠN BORÇLAR (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesap Grubunu

Kullanmaz)

4- UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

40- FĠNANSAL BORÇLAR 41-

42- ESAS FAALĠYETLERDEN BORÇLAR (TĠCARĠ BORÇLAR)

43- ĠLĠġKĠLĠ TARAFLARA BORÇLAR 44- DĠĞER BORÇLAR

45- ALINAN AVANSLAR

46- ÖDENECEK VERGĠ VE DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

47- BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI 48- GELECEK YILLARA AĠT GELĠRLER VE GĠDER TAHUKKUKLARI

489- ERTELENMĠġ VERGĠ BORCU

49- DĠĞER UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

5- ÖZKAYNAKLAR

50- ÖDENMĠġ SERMAYE

51- ĠġLETMENĠN GERĠ SATIN ALINAN KENDĠ HĠSSE SENETLERĠ (-) 52- SERMAYE YEDEKLERĠ

53-

54- KÂR YEDEKLERĠ VE FONLAR 55- KÂR VEYA ZARARA AKTARILAMAYAN DĠĞER KAPSAMLI GELĠRLER (GĠDERLER)

56- KÂR VEYA ZARARA AKTARILABĠLEN DĠĞER KAPSAMLI GELĠRLER (GĠDERLER)

57- GEÇMĠġ YILLAR KÂRLARI 58- GEÇMĠġ YILLAR ZARARLARI

59- DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)

6- GELĠR TABLOSU HESAPLARI 60- BRÜT ESAS FAALĠYET GELĠRLERĠ

61- ESAS FAALĠYET GELĠRLERĠNDEN ĠNDĠRĠMLER (-)

62- ESAS FAALĠYET MALĠYETLERĠ (-) (SATIġLARIN MALĠYETĠ) (-)

(DĠĞER ESAS FAALĠYET MALĠYETLERĠ) (-)

63- FAALĠYET GĠDERLERĠ (-) 64- DĠĞER FAALĠYETLERDEN GELĠR VE KÂRLAR

65- DĠĞER FAALĠYETLERDEN GĠDER VE ZARARLAR (-)

66- FĠNANSMAN GELĠRLERĠ

67- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ (-) 68- DURDURULAN FAALĠYETLER GELĠR VE KÂRLARI ĠLE GĠDER VE ZARARLARI (±)

69- DÖNEM NET KÂR VEYA ZARARI

7- MALĠYET HESAPLARI

7/A SEÇENEĞĠNDE MALĠYET HESAPLARI

70- MALĠYET MUHASEBESĠ BAĞLANTI HESAPLARI 71- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME GĠDERLERĠ

19


72- DĠREKT ĠġÇĠLĠK GĠDERLERĠ 73- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ

74- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ


76- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ 77- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ


7/B SEÇENEGĠNDE MALĠYET HESAPLARI

79 GĠDER ÇEġĠTLERĠ

8- (SERBEST)

9- BĠLGĠ HESAPLARI (NAZIM HESAPLAR)

90- MATRAH DÜZELTMELERĠ 91- YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM MALĠYETLERĠ

92- YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM ĠġLERĠNDEN ALINAN HAKEDĠġ BEDELLERĠ

93 – 99 ĠġLETMELERĠN ĠHTĠYACINA GÖRE ĠLGĠLĠ BĠLGĠ HESAPLARI

HESAP PLANI

Hesap planı, finansal durum tablosunun ve gelir tablosunun içeriğine ve sınıflamasına uygun olarak

aĢağıdaki biçimde oluĢturulmuĢtur.

FĠNANSAL DURUM TABLOSU (BĠLANÇO) HESAPLARI

1- DÖNEN VARLIKLAR

10- Nakit ve Nakit Benzerleri

100- Kasa

101- Alınan Çekler 102- Bankalar

103- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-)

104- 105- Nakit Benzeri Yatırımlar

106- Banka Garantili Kart Alacakları

107- 108- Diğer Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar

109- Banka Limit Kullanımları (-)

11- Finansal Varlıklar 110- Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Finansal Varlıklar

111- Gerçeğe Uygun Değer Farkı Özkaynaklara Yansıtılan Finansal Varlıklar

112- Ġtfa EdilmiĢ Maliyetle Ölçülen Finansal Varlıklar 113- Maliyetle Ölçülen Finansal Varlıklar

114-

115- 116- Türev Finansal Varlıklar

117-

118-

119- Finansal Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)

12- Esas Faaliyetlerden Alacaklar (Ticari Alacaklar)

120- Alıcılar 121-Alacak Senetleri

122- Ġleri Tarihli Çekler

123- Kredi Kartlarından Alacaklar (Nakit Benzeri Varlıklarda Yer Almayanlar)

124- ĠliĢkili Taraflardan Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları 125- ĠĢ Sahibine Yansıtılacak Maliyetlerden Alacaklar (ĠnĢaat Taahhüt ĠĢleri)

20


126- Diğer Esas Faaliyetlerden Alacaklar 127- ġüpheli Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları

128- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları Reeskontu) (-)

129- ġüpheli Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları KarĢılıkları (-)

13- ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar (Ticari Faaliyetten Doğan Alacakları Kapsamaz)

130- Ortaklardan Alacaklar

131- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 132- ĠĢtiraklerden Alacaklar

133- ĠĢ Ortaklıklarından Alacaklar (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan Alacaklar)

134- Merkez ve ġubelerden Alacaklar

135- Kilit Personelden Alacaklar 136- Diğer ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar

137- ĠliĢkili Taraflardan ġüpheli Alacaklar

138- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar Reeskontu) (-) 139- ĠliĢkili Taraflardan ġüpheli Alacaklar KarĢılıkları (-)

14- Diğer Alacaklar 140- Bütçe Gelirlerinden Alacaklar (Döner Sermaye ĠĢletmeleri Ġçin)

141- Yatırım Amaçlı Gayrimenkul Gelirlerinden Alacaklar

142- Bloke Mevduat Alacakları

143- Vergi Dairelerinden Alacaklar 144- Verilen Depozito ve Teminatlar

145- Diğer Personelden Alacaklar

146- Diğer ÇeĢitli Alacaklar 147- ġüpheli Diğer Alacaklar

148- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (Diğer Alacaklar Reeskontu) (-)

149- ġüpheli Diğer Alacaklar KarĢılıkları (-)

15- Stoklar

150- Ġlk Madde ve Malzeme

151- Yarı Mamuller 152- Mamuller

153- Ticari Mallar

154- TamamlanmamıĢ Hizmet Maliyetleri 155- TamamlanmıĢ Hizmet Maliyetleri (TV Programları, Projeler)

156- Yoldaki Stoklar

157- Diğer Stoklar

158- Stok Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-) 159- Verilen SipariĢ Avansları

16- Canlı Varlıklar 160- Tarla Bitkileri

161- Bahçe Bitkileri

162- BüyükbaĢ Hayvanlar 163- KüçükbaĢ Hayvanlar

164- Kanatlı Hayvanlar

165- Su Hayvanları

166- Diğer Canlı Varlıklar 167- Canlı Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)

168-

169- Verilen SipariĢ Avansları

17- Diğer Dönen Varlıklar

170- Devreden KDV

171- Ġndirilecek KDV 172- Diğer KDV

21


173- PeĢin Ödenen Vergiler ve Fonlar 174-

175- ĠĢ Avansları

176- Personel Avansları

177- Sayım ve Tesellüm Noksanları 178- Diğer ÇeĢitli Dönen Varlıklar

179-

18- Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

180- Gelecek Aylara Ait Giderler

181-

182- Önceden Yapılan ĠĢler (ĠnĢaat Taahhütleri ile Ġlgili) 183-

184- ErtelenmiĢ Giderler

185- Gelir Tahakkukları 186- HakediĢe Bağlanacak ĠĢlerden Gelir Tahakkukları

187-

188- 189-

19- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere ĠliĢkin Varlıklar (KOBĠ

TFRS Uygulayanlar Bu Hesap Grubunu Kullanmaz) 190- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlıklar

191-

192- 193- Elden Çıkartılacak ĠĢtirakler

194- Elden Çıkartılacak Bağlı Ortaklıklar

195- Elden Çıkartılacak ĠĢ Ortaklıkları

196- 197- Temettü Olarak Dağıtılacak Nakit DıĢı Varlıklar

198- Durdurulan Bölümlere ve Faaliyetlere ĠliĢkin Varlıklar

199- Diğer SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar

2 DURAN VARLIKLAR

20- Esas ve Diğer Faaliyetlerden Alacaklar 200 – 203 Esas Faaliyetlerden Alacaklar (Ticari Alacaklar)

200- Alıcılardan Esas Faaliyet Alacakları

201- ĠliĢkili Taraflardan Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları

202- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları Reeskontu) (-) 203- ġüpheli Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları KarĢılıkları (-)

204 – 209 Diğer Alacaklar

204- Verilen Depozito ve Teminatlar 205- Vergi Dairelerinden Alacaklar

206- Diğer Personelden Alacaklar

207- Diğer ÇeĢitli Alacaklar 208- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (Diğer Alacaklar Reeskontu) (-)

209- ġüpheli Diğer Alacaklar KarĢılıkları (-)

21- ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar 210- Ortaklardan Alacaklar

211- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar

212- ĠĢtiraklerden Alacaklar 213- ĠĢ Ortaklıklarından Alacaklar (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan Alacaklar)

214- Merkez ve ġubelerden Alacaklar

215- Kilit Personelden Alacaklar

216- Diğer ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar 217- ĠliĢkili Taraflardan ġüpheli Alacaklar

22


218- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar Reeskontu) (-) 219- ĠliĢkili Taraflardan ġüpheli Alacaklar KarĢılıkları (-)

22-- Finansal Yatırımlar

220- Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Finansal Yatırımlar 221- Gerçeğe Uygun Değer Farkı Özkaynaklara Yansıtılan Finansal Yatırımlar

222- Ġtfa EdilmiĢ Maliyetle Ölçülen Finansal Yatırımlar

223- Maliyetle Ölçülen Önemli Etki TaĢımayan Yatırımlar 224- Önemli Etki TaĢıyan ĠĢtirakler

225- ĠĢ Ortaklıkları (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklar)

226- Bağlı Ortaklıklar

227- Türev Finansal Varlıklar 228- Finansal Yatırımlar Sermaye Taahhütleri (-)

229- Finansal Yatırımlar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)

23- Canlı Varlıklar

230- Meyve Ağaçları

231- Meyve Vermeyen Ağaçlar 232- BüyükbaĢ Hayvanlar

233- KüçükbaĢ Hayvanlar

234- Kanatlı Hayvanlar

235- Su Hayvanları ve Diğer Canlı Varlıklar 236- Canlı Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)

237- BirikmiĢ Amortismanlar (-)

238- Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları 239- Verilen Avanslar

24- Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller

240- Yatırım Amaçlı Arazi ve Arsalar (Gerçeğe Uygun Değerle Ölçülen) 241- Yatırım Amaçlı Binalar (Gerçeğe Uygun Değerle Ölçülen)

242- Yatırım Amaçlı Diğer Gayrimenkuller (Gerçeğe Uygun Değerle Ölçülen)

243- Yatırım Amaçlı Arazi ve Arsalar (Maliyetle Ölçülen) (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesabı Kullanmaz)

244- Yatırım Amaçlı Binalar (Maliyetle Ölçülen) (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesabı Kullanmaz)

245- Yatırım Amaçlı Diğer Gayrimenkuller (Maliyetle Ölçülen) (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesabı Kullanmaz)

246- Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)

247- BirikmiĢ Amortismanlar (-)

248- Yapılmakta Olan Yatırım Amaçlı Gayrimenkul Yatırımları 249- Verilen Avanslar

25- Maddi Duran Varlıklar 250- Arazi ve Arsalar

251- Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri

252- Binalar 253- Tesis, Makine ve Cihazlar

254- TaĢıtlar

255- DemirbaĢlar ve Diğer Maddi Duran Varlıklar

256- Maddi Duran Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-) 257- BirikmiĢ Amortismanlar (-)

258- Yapılmakta Olan Yatırımlar

259- Verilen Avanslar

26- ġerefiye ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar

260- ġerefiye

261– 269 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 261- Haklar

23


262- Ortak Mülkiyetli Varlıkların Kullanım Hakları 263- GeliĢtirme Maliyetleri (KOBĠ TFRS’yi Uygulayanlar Bu Hesabı Kullanmaz)

264- TV Programları, Sinema Filmleri

265- Bilgisayar Yazılımları ve Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar

266- Maddi Olmayan Duran Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-) 267- BirikmiĢ Amortismanlar (-)

268- Yapımı Devam Eden Maddi Olmayan Duran Varlık Yatırımları


27- Yeraltı Kaynaklarının AraĢtırma ve Değerlendirilme Maliyetleri (Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar)

270-

271- Arama Giderleri 272- Hazırlık ve GeliĢtirme Giderleri

273-

274- 275- Diğer Yeraltı Kaynaklarının AraĢtırma ve GeliĢtirme Maliyetleri

276- Yeraltı Kayn. Ar. ve Değ. Mal. Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)

277- BirikmiĢ Amortismanlar (-) 278-


28- Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 280- Gelecek Yıllara Ait PeĢin ÖdenmiĢ Giderler

281-

282- 283-

284- ErtelenmiĢ Giderler

285- Gelir Tahakkukları

286- 287-

288-

289- ErtelenmiĢ Vergi Varlığı

29- Diğer Duran Varlıklar

290- 291-

292- Diğer KDV

293- PeĢin Ödenen Vergiler ve Fonlar

294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar 295-

296-

297- Diğer ÇeĢitli Duran Varlıklar 298- Diğer Duran Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)

299- BirikmiĢ Amortismanlar(-)

3- KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

30- Finansal Borçlar

300- Banka Kredileri

301- Finansal Kiralama ĠĢlemlerinden Borçlar 302- Diğer Finans KuruluĢlarına Borçlar

303- Uzun Vadeli Kredilerin Ana Para Taksitleri ve Faizleri

304- Tahvil Ana Para Taksit ve Faizleri 305- ÇıkarılmıĢ Bonolar ve Senetler

306- ÇıkarılmıĢ Diğer Menkul Kıymetler

307- Türev Finansal Borçlar

308- Diğer Finansal Borçlar 309-ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Finansal Borçlar Reeskontu) (-)

24


31-

32- Esas Faaliyetlerden Borçlar (Ticari Borçlar)

320- Satıcılar 321- Borç Senetleri

322- Verilen Ġleri Tarihli Çekler

323- Faturası Beklenen AlıĢlardan Borçlar 324- ĠliĢkili Taraflara Esas Faaliyetlerden (Ticari) Borçlar

325-

326- Diğer Esas Faaliyetlerden Borçlar

327- 328-

329- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Esas Faaliyetlerden (Ticari) Borçlar Reeskontu) (-)

33- ĠliĢkili Taraflara Borçlar

330- Ortaklara Borçlar

331- Bağlı Ortaklıklara Borçlar 332- ĠĢtiraklere Borçlar

333- ĠĢ Ortaklıklarına Borçlar (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklara Borçlar)

334- Merkez ve ġubelere Borçlar

335- Kilit Personele Borçlar 336- Diğer ĠliĢkili Taraflara Borçlar

337-

338- 339- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (ĠliĢkili Taraflara Borçlar Reeskontu) (-)

34- Diğer Borçlar ve Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

340- 341-

342-

343- 344- Alınan Depozito ve Teminatlar

345- Diğer Personele Borçlar

346- Diğer ÇeĢitli Borçlar 347- Sayım ve Tesellüm Fazlaları

348- Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

349- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Diğer Borçlar Reeskontu) (-)

35- Alınan Avanslar

350- Alınan SipariĢ Avansları

351- 352- Alınan Hizmet Avansları

353-

354- 355-

356-

357-

358- 359- Alınan Diğer Avanslar

36- Ödenecek Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler 360- Ödenecek Kurumlar Vergisi

361- Ödenecek Gelir Vergisi

362- Ödenecek KDV

363- 364- Ödenecek Diğer Vergiler

25


365- Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 366- Ödenecek Diğer Yasal Yükümlülükler

367- Vadesi GeçmiĢ, ErtelenmiĢ veya TaksitlendirilmiĢ Vergi ve Diğer Yükümlülükler

368- Hesaplanan KDV

369- Tecil ve Terkin EdilmiĢ KDV

37- Borç ve Gider KarĢılıkları

370–371 Dönem Kârı Vergi ve Yasal Yükümlülük KarĢılıkları 370- Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük KarĢılıkları

371- Dönem Kârının PeĢin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri (-)

372 – 379 Borç ve Gider KarĢılıkları

372- Kıdem Tazminatı KarĢılıkları (Kısa Vadeli Olanlar) 373- ÇalıĢanlara Sağlanacak Diğer Faydalara ĠliĢkin KarĢılıklar

374- ÇeĢitli Gider ve Zarar KarĢılıkları

375- Garanti Yükümlülükleri KarĢılıkları 376- Maddi Duran Varlıklar Sökme, Restorasyon ve Rehabilitasyon Maliyetleri KarĢılıkları

377- Yeniden Yapılandırma KarĢılıkları

378- Çevre Düzenleme KarĢılıkları 379- Diğer Borç ve Gider KarĢılıkları

38- Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

380- Gelecek Aylara Ait Gelirler 381- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢleri HakediĢ Bedelleri

382- Alınan Devlet TeĢvikleri ve Yardımları

383- 384- ErtelenmiĢ Gelirler

385- Gider Tahakkukları

386-

387- 388-

389-

39- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklara ve Durdurulan Faaliyetlere ĠliĢkin Borçlar (KOBĠ

TFRS Uygulayanlar Bu Hesap Grubunu Kullanmaz)

390- Elden Çıkartılacak Maddi Duran Varlıklara ĠliĢkin Borçlar 391-

392-

393- Elden Çıkartılacak ĠĢtiraklere ĠliĢkin Borçlar

394- Elden Çıkartılacak Bağlı Ortaklıklara ĠliĢkin Borçlar 395- Elden Çıkartılacak ĠĢ Ortaklıklarına ĠliĢkin Borçlar

396-

397- 398- Durdurulan Bölümlere ve Faaliyetlere ĠliĢkin Borçlar

399- Diğer SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklara ĠliĢkin Borçlar

4- UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR

40- Finansal Borçlar

400- Banka Kredileri

401- Finansal Kiralama ĠĢlemlerinden Borçlar 402- Diğer Finans KuruluĢlarına Borçlar

403-

404- ÇıkarılmıĢ Tahviller 405- Hisse Senedine DönüĢtürülebilir Tahviller

406- ÇıkarılmıĢ Diğer Menkul Kıymetler

407- Türev Finansal Borçlar

408- Diğer Finansal Borçlar 409- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Finansal Borçlar Reeskontu) (-)

26


41-

42- Esas Faaliyetlerden Borçlar (Ticari Borçlar)

420- Satıcılar 421- Borç Senetleri

422- Verilen Ġleri Tarihli Çekler

423- 424- ĠliĢkili Taraflara Esas Faaliyetlerden (Ticari) Borçlar

425-

426- Diğer Esas Faaliyetlerden Borçlar

427- 428-

429- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Esas Faaliyetlerden (Ticari) Borçlar Reeskontu) (-)

43- ĠliĢkili Taraflara Borçlar

430- Ortaklara Borçlar

431- Bağlı Ortaklıklara Borçlar 432- ĠĢtiraklere Borçlar

433- ĠĢ Ortaklıklarına Borçlar (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklara Borçlar)

434- Merkez ve ġubelere Borçlar

435- Kilit Personele Borçlar 436- Diğer ĠliĢkili Taraflara Borçlar

437-

438- 439- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (ĠliĢkili Taraflara Borçlar Reeskontu) (-)

44- Diğer Borçlar

440- 441-

442-

443- 444- Alınan Depozito ve Teminatlar

445- Diğer Personele Borçlar

446- Diğer ÇeĢitli Borçlar 447-

448-

449- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Diğer Borçlar Reeskontu) (-)

45- Alınan Avanslar

450- Alınan SipariĢ Avansları

451- 452- Alınan Hizmet Avansları

453-

454- 455-

456- Alınan Diğer Avanslar

457-

458- 459-

46- Ödenecek Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler 460- Gelecek Yıllarda Ödenecek Vergiler

461- Gelecek Yıllarda Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri

462-

463- 464-

27


465- 466-

467-

468- Gelecek Yıllarda Ödenecek Diğer Yasal Yükümlülükler

469- Gelecek Yıllara Ertelenen veya Terkin Edilecek KDV

47- Borç ve Gider KarĢılıkları

470- 471-

472- Kıdem Tazminatı KarĢılıkları

473- ÇalıĢanlara Sağlanacak Diğer Faydalara ĠliĢkin KarĢılıklar

474- ÇeĢitli Gider ve Zarar KarĢılıkları 475- Garanti Yükümlülük KarĢılıkları

476- Maddi Duran Varlıklar Sökme, Restorasyon ve Rehabilitasyon Maliyetleri KarĢılıkları

477- Yeniden Yapılandırma KarĢılıkları 478-Çevre Düzenleme KarĢılıkları

479- Diğer Borç ve Gider KarĢılıkları

48- Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

480- Gelecek Yıllara Ait Gelirler

481-

482- Alınan Devlet TeĢvikleri ve Yardımları 483-

484- ErtelenmiĢ Gelirler

485- Gider Tahakkukları 486-

487-

488-

489- ErtelenmiĢ Vergi Borcu

49- Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

490- Tesise Katılma Payları 491-

492-

493- 494-

495-

496- Diğer ÇeĢitli Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

497- 498-

499-

5- ÖZKAYNAKLAR

50- ÖdenmiĢ Sermaye

500- Sermaye 501- ÖdenmemiĢ Sermaye (-)

502- Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları

503- Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları (-)

504- 505-

506-

507- 508-

509-

51- ĠĢletmenin Geri Satın Alınan Kendi Hisse Senetleri (-) 510- ĠĢletmenin Geri Satın Alınan Kendi Hisse Senetleri (-)

28


511- 512-

513-

514-

515- 516-

517-

518- 519-

52- Sermaye Yedekleri

520- Hisse Senedi Ġhraç Primleri 521- Hisse Senedi Ġptal Kârları

522- Kontrol Gücü Devam Eden Ortaklıkların Hisse SatıĢ Kârları

523- 524-

525-

526- 527-

528-

529-

53-

54- Kâr Yedekleri ve Fonlar 540- Yasal Yedekler

541- Statü Yedekleri

542- Genel Kurul Kararına Bağlı Yedekler

543- 544-

545- Net Kârdan Ayrılan Özel Amaçlı Fonlar

546- Sermayeye Ġlave Edilecek Gayrimenkul SatıĢ Kârları 547- Sermayeye Ġlave Edilecek ĠĢtirak SatıĢ Kârları

548- Sabit Kıymet Yenileme Fonları

549- Diğer Kâr Yedekleri

55- Kâr veya Zarara Aktarılamayan Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler)

550- Maddi Duran Varlıklar Yeniden Değerleme ArtıĢları

551- Maddi Olmayan Duran Varlıklar Yeniden Değerleme ArtıĢları 552- Yeraltı Kaynaklarının AraĢtırma ve Değerlendirilme Maliyetleri Yeniden Değerleme ArtıĢları

553- Öz kaynağa Dayalı Finansal Araçlar Gerçeğe Uygun Değer Farkları

554- 555-

556-

557- 558- Kâr veya Zarara Aktarılamayan Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler)

559- ErtelenmiĢ Vergi Gelir (Gider) Etkisi (±)

56- Kâr veya Zarara Aktarılabilen Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler) 560- Yabancı Para Çevrim Farkları (±)

561-

562- Türev Finansal Araçlar Gerçeğe Uygun Değer Farkları (±) 563- Fayda Planlarındaki Aktüeryal Kazanç ve Kayıplar (±)

564-

565-

566- 567-

29


568- Kâr veya Zarara Aktarılabilen Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler) (±) 569- ErtelenmiĢ Vergi Gelir (Gider) Etkisi (±)

57- GeçmiĢ Yıllar Kârları

570- GeçmiĢ Yıllar Kârları 571- Muhasebe Politikalarındaki DeğiĢikliklere ve Hatalara ĠliĢkin Düzeltme Kârları (+)

572- Yeniden Değerleme, Sınıflama Düzeltme Kârları

573- TFRS’ye Ġlk GeçiĢ Farklarından Kârlar 574-

575-

576-

577- 578-

579-

58- GeçmiĢ Yıllar Zararları (-)

580- GeçmiĢ Yıllar Zararları (-)

581- Muhasebe Politikalarındaki DeğiĢikliklere ve Hatalara ĠliĢkin Düzeltme Zararları (-) 582- Yeniden Değerleme, Sınıflama Düzeltme Zararları (-)

583- TFRS’ye Ġlk GeçiĢ Farklarından Zararlar (-)

584-

585- 586-

587-

588- 589-

59- Dönem Net Kârı (Zararı)

590- Dönem Net Kârı 591- Dönem Net Zararı (-)

6- GELĠR TABLOSU HESAPLARI

60- Brüt Esas Faaliyet Gelirleri Brüt SatıĢlar

600- Yurtiçi SatıĢlar

601- YurtdıĢı SatıĢlar 602- Ġhraç Kaydıyla SatıĢlar

603- Serbest Bölgelerden SatıĢlar

604- Teknoloji GeliĢtirme Bölgelerinden SatıĢlar

Diğer Esas Faaliyet Gelirleri 605- Canlı Varlık Değerleme ArtıĢları

606 – 608 (Kurumların Niteliğine Göre Ortaya Çıkan Yukarıdaki Hesaplardan Farklılık Arz Eden Esas

Faaliyet Gelirleri (Örnek: Meslek Örgütlerinde, Vakıflarda Üye Aidatları, BağıĢları Gibi, Döner Sermayelerde Bütçeden Alınan Gelirler Gibi, KuruluĢ Amacı Sadece Yatırım Yapmak Olan ġirketlerde

Alınan Temettüler vb))

609- Diğer Esas Faaliyet Gelirleri

61- Esas Faaliyet Gelirlerinden Ġndirimler (-)

610- SatıĢtan Ġadeler (-)

611- SatıĢ Ġskontoları (-) 612- Diğer Ġndirimler (-)

62-Esas Faaliyet Maliyetleri (-) SatıĢların Maliyeti (-)

620- Satılan Mamuller Maliyeti (-)

621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)

622- Satılan Hizmet Maliyeti (-) 623- Diğer SatıĢların Maliyeti (-)

30


624- Dağıtılmayan Genel Üretim Maliyetleri (-) 625- Stok Anormal Fire ve Kayıpları (-)

626- Stok Değer DüĢüklüğü KarĢılık Giderleri (-)

627- Stok Değer DüĢüklüğü KarĢılık Ġptalleri (+)

Diğer Esas Faaliyet Maliyetleri (-) 628- Canlı Varlık Değerleme AzalıĢları (-)

629- Diğer Esas Faaliyet Maliyetleri (-)

63- Faaliyet Giderleri (-)

630- AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri (-)

631- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri (-)

632- Genel Yönetim Giderleri (-) 633-

634-

635- 636-

637-

638- 639-

64- Diğer Faaliyetlerden Gelir ve Kârlar

640- Yatırımlardan Temettü Gelirleri 641-

642- Kira Gelirleri

643- Devlet TeĢvik Gelirleri 644- Konusu Kalmayan KarĢılıklar

645- Finansal Varlıklar SatıĢ Kârları

646- Duran Varlık SatıĢ Kârları

647- Gerçeğe Uygun Değer ArtıĢ Kârları 648- Türev Finansal Araç Kârları

649- Diğer ÇeĢitli Gelir ve Kârlar

65- Diğer Faaliyetlerden Gider ve Zararlar (-)

650- Yatırımlardan Zarar Payları (-)

651- 652- Yatırım Amaçlı Gayrimenkul Gider ve Zararları (-)

653- Komisyon Giderleri (-)

654- KarĢılık Giderleri (-)

655- Finansal Varlık SatıĢ Zararları (-) 656- Duran Varlık SatıĢ Zararları (-)

657- Gerçeğe Uygun Değer AzalıĢ Zararları (-)

658- Türev Finansal Araç Zararları (-) 659- Diğer ÇeĢitli Gider ve Zararlar (-)

66- Finansman Gelirleri (+) 660- Mevduat Faiz Gelirleri

661- Finansal Varlıklar Faiz Gelirleri

662- Diğer Faiz Gelirleri

663- Vade Farkı Gelirleri (Esas Faaliyetlerden Alacaklar Reeskont Faiz Gelirleri) 664- Diğer Reeskont Faiz Gelirleri

665- Finansman Faaliyetiyle Ġlgili Komisyon Gelirleri

666- Kur Farkı Kârları 667- Finansman Faaliyetiyle Ġlgili Türev Finansal Araç Kârları

668- Net Parasal Pozisyon Kârları (Enflasyon Düzeltmesi Kârları)

669- Diğer ÇeĢitli Finansman Gelirleri

31


67- Finansman Giderleri (-) 670- Kısa Vadeli Finansal Borçlanma Maliyetleri

671- Uzun Vadeli Finansal Borçlanma Maliyetleri

672- Diğer Faiz Giderleri

673- Vade Farkı Giderleri (Esas Faaliyetlerden Borçlar Reeskont Faiz Giderleri) 674- Diğer Reeskont Faiz Giderleri

675- Finansman Faaliyetiyle Ġlgili Komisyon Giderleri

676- Kur Farkı Zararları 677- Finansman Faaliyetiyle Ġlgili Türev Finansal Araç Zararları

678- Net Parasal Pozisyon Zararları (Enflasyon Düzeltme Zararları)

679- Diğer ÇeĢitli Finansman Giderleri

68- Durdurulan Faaliyetler Gelir ve Kârları ile Gider ve Zararları

680–684 Durdurulan Faaliyetler Gelir ve Kârları

680- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlık Gelir ve SatıĢ Kârları 681- Elden Çıkartılacak Bağlı Ortaklıklar Gelir ve SatıĢ Kârları

682- Elden Çıkartılacak ĠĢtirakler Gelir ve SatıĢ Kârları

683- Elden Çıkartılacak ĠĢ Ortaklıkları Gelir ve SatıĢ Kârları 684- Diğer Durdurulan Faaliyetler ve Bölümlere ĠliĢkin Gelir ve Kârlar

685–689 Durdurulan Faaliyetler Gider ve Zararları (-)

685- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlık Gider ve SatıĢ Zararları

686- Elden Çıkartılacak Bağlı Ortaklıklar Gider ve SatıĢ Zararları 687- Elden Çıkartılacak ĠĢtirakler Gider ve SatıĢ Zararları

688- Elden Çıkartılacak ĠĢ Ortaklıkları Gider ve SatıĢ Zararları

689- Diğer Durdurulan Faaliyetler ve Bölümlere ĠliĢkin Gider ve Zararlar

69- Dönem Net Kârı veya Zararı

690- Sürdürülen Faaliyetler Dönem Kârı veya Zararı

691- Sürdürülen Faaliyetler Dönem Kârı Yasal Vergi Gideri (-) 692- Sürdürülen Faaliyetler ErtelenmiĢ Vergi Gider Etkisi (-)

693- Sürdürülen Faaliyetler ErtelenmiĢ Vergi Gelir Etkisi (+)

694- Sürdürülen Faaliyetler Dönem Net Kârı veya Zararı 695- Durdurulan Faaliyetler Dönem Kârı veya Zararı

696- Durdurulan Faaliyetler Dönem Kârı Yasal Vergi Gideri (-)

697- Durdurulan Faaliyetler ErtelenmiĢ Vergi Gider Etkisi (-) 698- Durdurulan Faaliyetler ErtelenmiĢ Vergi Gelir Etkisi (+)

699- Durdurulan Faaliyetler Dönem Net Kârı veya Zararı

7- MALĠYET HESAPLARI

7/A Seçeneğinde Maliyet Hesapları

70- Maliyeti Muhasebesi Bağlantı Hesapları

700- Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı

701- Maliyet Muhasebesi Yansıtma Hesabı

71- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri

710- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri

711- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma Hesabı 712- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Fiyat Farkları

713- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Miktar Farkları

72- Direkt ĠĢçilik Giderleri

720- Direkt ĠĢçilik Giderleri

721- Direkt ĠĢçilik Giderleri Yansıtma Hesabı

722- Direkt ĠĢçilik Ücret Farkları 723- Direkt ĠĢçilik Süre (Zaman) Farkları

32


73- Genel Üretim Giderleri

730- Genel Üretim Giderleri

731- Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı

732- Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları 733- Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları

734- Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları

74- Hizmet Üretim Maliyeti

740- Hizmet Üretim Maliyeti

741- Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı

742- Hizmetlerle Ġlgili Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri 743- Hizmetlerle Ġlgili Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma Hesabı

744- Hizmetlerle Ġlgili Direkt ĠĢçilik Giderleri

745- Hizmetlerle Ġlgili Direkt ĠĢçilik Giderleri Yansıtma Hesabı 746- Hizmetlerle Ġlgili Genel Üretim Giderleri

747- Hizmetlerle Ġlgili Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı

748- Hizmet Üretim Gider Farkları 749-

75- AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri

750- AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri 751- AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri Yansıtma Hesabı

752- AraĢtırma ve GeliĢtirme Gider Farkları

753- 754-

755-

756-

757- 758-

759-

76- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri

760- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri

761- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı 762- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri Farkları

763-

764-

765- 766-

767-

768- 769-

77- Genel Yönetim Giderleri 770- Genel Yönetim Giderleri

771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı

772- Genel Yönetim Giderleri Farkları

773- 774-

775-

776- 777-

778-

779-

33


78- Finansman Giderleri 780- Finansman Giderleri

781- Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı

782- Finansman Giderleri Farkları

783- 784-

785-

786- 787-

788-

789-

7/B Seçeneğinde Maliyet Hesapları

79- Gider ÇeĢitleri (790–798) 790- Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri

791- ĠĢçi Ücret ve Giderleri

792- Memur Ücret ve Giderleri 793- DıĢarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler

794- ÇeĢitli Giderler

795- Vergi, Resim ve Harçlar

796- Amortismanlar ve Tükenme Payları 797- Finansman Giderleri

798- Gider ÇeĢitleri Yansıtma Hesapları

799- Üretim Maliyeti Hesabı

8- SERBEST

9- BĠLGĠ HESAPLARI (NAZIM HESAPLAR)

90- Matrah Düzeltmeleri

900- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

901- Matraha Ġlave Edilecek Gelirler 902- Matraha Eklenecek Diğer Tutarlar

903- Matraha Eklenecek Tutarlar Alacaklı Hesabı

904- Matrahtan Ġndirilecek Gelirler 905- Matrahtan Ġndirilecek Giderler

906- GeçmiĢ Yıllar Mali Zararları

907- ARGE Ġndirimi

908- Matrahtan Ġndirilecek Diğer Tutarlar 909- Matrahtan Ġndirilecek Tutarlar Alacaklı Hesabı

91- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım Maliyetleri 910- ………. Projesi

912- ………. Projesi

919- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım Maliyetleri Alacaklı Hesabı

92- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinden Alınan HakediĢ Bedelleri

920- ………. Projesi

921- ………. Projesi 929- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinden Alınan HakediĢ Bedelleri Alacaklı Hesabı

93–99 ĠĢletmelerin Ġhtiyacına Göre Ġlgili Bilgi Hesapları

34


TEK DÜZEN HESAP PLANI ĠLE KARġILAġTIRMALI TMS/TFRS ÖRNEK HESAP PLANI

35


36


37


38


39


40


41


42


43


44


DEĞERLEME

Değerleme: VUK madde 258. Vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin

vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlardaki değerlerinin takdir ve tespitidir.

Tespit: mükelleflerce VUK nda yer alan değerleme ölçüleri kullanılarak yapılan değerleme

iĢlemidir.

Takdir: (VUK madde 267)alıĢılmıĢ değerleme ölçüleri kullanılarak değerleme yapılamadığı

hallerde idare tarafından yapılan belirleme iĢlemidir.

Vergi Usul Kanununda yer alan baĢlıca değerleme ölçüleri Ģunlardır.

Maliyet bedeli: (VUK madde 262) Ġktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin

artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderleri ifade eder Ģeklinde

tanımlanmıĢtır. Maliyet bedele ile değerlendirilebilecek baĢlıca değerler Ģunlardır. Gayrimenkuller,

demirbaĢlar, özel maliyet bedelleri, zirai mahsuller, hayvanlar.

Borsa rayici: (VUK madde 263) Gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse

ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden evvelki son iĢlem gününde borsadaki

iĢlemlerinin ortalama değeridir. Borsa rayici ile değerlendirilebilecek iktisadi kıymetler; yabancı

paralar, devlet tahvilleri ve hazine bonolarıdır.

Tasarruf değeri: (VUK madde 264) Bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz

ettiği gerçek değerdir. Tasarruf değeri sadece borç ve alacaklar için uygulanmakta olup, bu senetlerin

tasarruf değerinin bulunmasında reeskont yöntemi kullanılmaktadır.

Mukayyet değer: (VUK madde 265) Bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen

hesap değeridir. Mukayyet değer uygulamada muhasebe değeri veya defter değeri olarak ta

kullanılmaktadır. Mukayyet değerle değerlendirilebilecek iktisadi kıymetler Ģunlardır: senetsiz alacak

ve borçlar, reeskont uygulaması yapılmayan senetli alacak ve borçlar, kuruluĢ ve örgütlenme giderleri

ile Ģerefiyeler, aktif ve geçici hesaplara iliĢkin kıymetler, karĢılıklar.

Ġtibari değer: (VUK madde 266) Her türlü senetlerle hisse senedi ve tahvillerin üzerinde yazılı

olan değerdir. Ġtibari değer uygulamada nominal değer veya yazılı değer olarak da adlandırılmaktadır.

Türk Lirası cinsinden kasada bulunun değerlerde itibari değerleri ile değerlendirilirler.

Vergi değeri: (VUK madde 268) Bina ve arazinin emlak vergisi kanununun 29 maddesine göre

tespit edilen değeri olarak tanımlanmaktadır. Buna göre vergi değeri uygulamada bina, arsa ve

arazilerin emlak vergisine esas değerlerinin hesaplanmasında kullanılmaktadır. Söz konusu madde

uyarınca vergi değeri rayiç bedelidir ve emlak vergisinde yalnızca maliyet bedeli bilinmeyen bina ve

arazi bu değerleme ölçüsü ile değerlendirilmektedir.

Rayiç bedel: (VUK madde 266) Bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alam satım

bedelidir. Suiistimale uygun olduğu için vergi usul kanunu iktisadi kıymetlerde rayiç bedeli

uygulamasını fazla kullanmamaktadır. Sadece maliyet bedeli bilinmeyen bina ve arazinin

değerlemesinde kullanılmaktadır.

Emsal bedeli ve ücreti: (VUK madde 267) Gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru

olarak tespit edilemeyen bir malın değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı

değerdir. Değeri bilinen bir iktisadi kıymetin değerlemesinde bu ölçü kullanılamaz. Emsal bedeli;

ortalama fiyat esası, maliyet bedeli esası veya takdir esası uygulaması Ģeklinde uygulanır.

45


AlıĢ bedeli: Bir iktisadi kıymetin iktisabı için satıcıya ödenen veya borçlanılan tutardır. Yatırım fonu

katılma belgeleri bu ölçü ile değerlendirilebilir.

BĠLANÇO

DÖNEN VARLIKLAR:

Firma yöneticileri, mali yönetimden sorumlu bulunlar ve kredi kurumları için dönen varlıklar

gurubunun büyük önemi vardır.

Firmanın mali baĢarısı aynı düzeydeki iĢ hacmine daha az kaynak kullanılarak ulaĢılabilmesi,

borçlarını vadesinde ödeyebilmesi, büyük ölçüde bu guruptaki değerlerin etkin yönetimine bağlıdır.

Bilanço düzenlenirken dönen varlıkların açıkça görülmesini sağlayacak Ģekilde

düzenlenmelidir. Dönen varlıklar gurubuna dâhil edilecek ekonomik varlıklar tespit edilirken varlığın

niteliği kadar iĢletmenin özelliği ve bu varlıkların kullanılıĢ amaçları göz önene alınmalıdır.

Dönen değerler bilançolarda likidite derecelerine göre sıralanmalıdır.

1-Kasa ve bankalar ( hazır değerler ):

Bir bilanço terimi olarak kasa ve bankalar, bilanço gününde iĢletmenin elinde bulunan tedavül

güçüne sahip milli para, yabancı paralar ve bankalardaki vadesiz ticari mevduatları içine alır. ( TL

veya döviz cinsinden ) geniĢ alamda kasa terimi iĢletmenin elindeki paralar dıĢında henüz tahsil

edilmemiĢ veya bankaya yatırılmamıĢ, ibraz süresi geçmemiĢ çekler, bilanço gününde iĢletmenin

elinde bulunan henüz tahsil edilmemiĢ banka ve posta havaleleri, vadesi gelmiĢ menkul değerler ve

kuponları da içine alır. Bunların tamamına da hazır değerler denir.

Vergi usul kanununa göre kasa mevcudu yazılı değeri üzerinden değerlendirilir. Yabancı

paralar borsa rayici üzerinden değerlendirilir. Ülkemizde tam anlamda serbest bir kambiyo borsası

olmadığından yabancı paralar maliye bakanlığı ve merkez bankası tarafından tespit edilen resmi döviz

kurları üzerinden değerlendirilir.

Kullanılması kısıtlanmıĢ, iĢletmenin normal faaliyetleri dıĢındaki amaçlara tahsis edilmiĢ

paralar, iĢletmenin büyümesine, modernizasyonuna veya uzun vadeli borçların, tahvillerin ödenmesine

ayrılmıĢ nakit değerler analize uygun bilanço düzenlenirken kasada mevcut olmasına karĢılık hazır

değerler gurubuna dâhil edilmemelidir.

Kasa hesabının alacak bakiyesi vermesi muhasebe iĢlemlerinde hata olduğunu gösterir.

Muhasebe iĢlemlerinin doğru olduğu iddia edilirse bu durum ya gelirlerin gizlendiği ya da gerçek dıĢı

ödemelerin sanki yapılmıĢ gibi gösterildiği anlamına gelir.

Kasa sayımı sonucu kasa fazlası çıkması halinde, bu fark vergi uygulaması açısından matraha

ilave edilmekte, kasa sayım noksanlığının çıkması halinde ise bu fark mali karın tespiti açısından gider

kabul edilmemektedir. Kasa sayım farkları nedeni bulununcaya kadar fark hesaplarında bekletilir.

Sebebi bulunamaz ise yılsonunda ya olağandıĢı gelir ve karlar hesabına veya kanunen kabul edilmeyen

giderler olarak kabul edilir.

Bankalar hesabı iĢletmece yurtiçi ve yurtdıĢı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve

çekilen paraların izlenmesini kapsar. Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler bu hesabın

borcuna, çekilen tutarlar ile üçüncü Ģahıslarca tahsil edildiği anlaĢılan çek ve ödeme emirleri ise alacak

olarak kayıt edilir.

Banka hesabında TL ve döviz cinsi paralar tutulduğu için TL cinsinden vadesiz hesaplar

mukayyet değerle, döviz cinsinden vadesiz hesaplar ise maliye bakanlığı tarafından yayınlanan döviz

alıĢ kuru üzerinden değerlendirilir.

Vadeli mevduat hesapları ise değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte

değerlendirilir. (banka kredileri de aynı Ģekilde değerlendirilir)

46


2-Serbest menkul değerler (geçici yatırımlar- menkul değerler portföyü- Finansal varlıklar):

Serbest menkul değerler geçici yatırım olarak iĢletmenin faaliyeti içinde hemen ihtiyaç

duyulmayan, kısa vadeli fonların değerlendirilmesi amacıyla yapılan yatırımları ifade eder. Menkul

kıymetler faiz geliri veya kar payı sağlamak veya fiyat değiĢmelerinden yararlanarak kar elde etmek

amacı ile geçici bir süre elde tutulmak üzere alınan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman

bonosu, yatırım fonu katılma belgesi, kar zarar ortaklığı belgesi, gelir ortaklığı senedi gibi finansal

araçlardır. Yani atıl olarak kalabilecek para fazlasının gelir getirmesini sağlamak amacıyla menkul

değerlere özellikle devlet tahvillerine ve kısa süreli hazine plasman bonolarına yatırılmasına geçici

yatırım denir. Bu değerler; 110 hisse senetleri, 111 özel kesim tahvil senet ve bonoları, 112 kamu

kesimi tahvil senet ve bonoları ve 118 diğer menkul kıymetler hesaplarında izlenir. ĠĢletmenin geçici

yatırım yapabilmesi için:

a- Yatırım, iĢletmenin elinde bir süre atıl olarak kalabilecek kısa süreli fonların gelir

getirmesini sağlamak için yapılmalıdır,

b-Yatırımın normal faaliyetler için ihtiyaç duyulduğu an belirli bir fiyat üzerinden paraya

çevrilme, piyasada satılma özelliği bulunmalıdır.

AĢağıda yazılı değerler dönen varlıklar bölümünde serbest menkul değerler kalemine dâhil

edilmemelidir.

1- Firmanın çeĢitli sebeplerle geçici olarak elde ettiği ikendi hisse senetleri,

2- ĠĢtirak amacıyla elinde bulundurduğu hisse senetleri,

3- Belirli amaçlar için kullanılmasına imkân veren menkul kıymetler,

4- Belirli bir piyasa değeri olmayan Finansal değerler,

5- Kanuni hükümleri gereği mecburi olarak satın alınan devlet tahvilleri.

Ülkemizde para ve sermaye piyasası tam geliĢmemiĢ olduğu için iĢletmeler daha çok devlet

tahvillerine yatırım yaparlar.

Menkul değerler bilançolarda alıĢ değeri ile veya piyasa bedeli ile gösterilebilir. En iyi

uygulama hem alıĢ bedelinin hem piyasa bedelinin birlikte gösterilmesidir. Yâda değerlerden birinin

bilançonun açıklamaları arasında gösterilmesi gerekir.

3-Alacaklar:

Uygulamada bilançoda görülen alacaklar veya borçlar kalemi genellikle iĢletmenin esas faaliyet

döneminde paraya çevrilmesi ve tahsili söz konusu olan alacakları kapsamaktadır. Bunların tamamının

tek bir baĢlık altında toplanması analiz bakımından yeterli değildir. Bir iĢletmenin ticari iĢlemlerinden

doğan alacakları ile diğer sebeplerden doğan alacakları, para olarak tahsil edilecek alacakları ile mal

olarak tahsil edilecek alacakları ayrı ayrı gösterilmelidir. Bunlar ticari alacak ve diğer alacaklar olarak

iki gurupta toplanır.

a-Ticari alacaklar:

ĠĢletmenin esas faaliyet konusunu oluĢturan mal ve hizmetlerin satıĢından doğan ve l yıl

içerisinde paraya çevrilebilecek senetli veya senetsiz alacakları kapsar.

47


1-Senetsiz ticari alacaklar ( alıcılar, müĢteriler ):

ĠĢletmenin esas faaliyet konusunu oluĢturan, mal ve hizmet satıĢlarından kaynaklanan ve

bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren l yıl içinde tahsil edilecek olan senetsiz ticari alacaklar dönen

varlıklar arasında yer alır. Eğer vadelerine bakılmaksızın ticari alacakların tamamı tek kalemde

gösterilmiĢse vadeleri l yıldan uzun olan alacaklar parantez içinde gösterilmelidir.

Satıcılara verilen sipariĢ avansları firmanın yaptığı satıĢtan kaynaklanmadığı gibi para olarak

değil mal olarak tahsil edileceğinden ticari alacaklar arasında değil stoklar arasında yer almalıdır.

Verilen depozite ve teminatlarda aynı ayırıma tabidirler. Bu ayırım yapılmadığı taktirde satıĢlarla

alacaklar arasındaki iliĢki, alacakların devir hızı, alacakların ortalama tahsil süresi gibi oranlar sağlıklı

sonuç vermezler.

b-Alacak senetleri:

ĠĢletmenin esas faaliyeti olan mal ve hizmet satıĢı dolayısıyla iĢletme lehine düzenlenmiĢ ve

vadesi bilanço tarihinden itibaren l yıldan daha kısa olan alacak senetleridir. Bunlar bono ve poliçeler

olarak 2 gurupta toplanır.

Senetli alacakların senetsiz alacaklara karĢı üstünlükleri Ģunlardır:

a- Alacak senetleri genellikle faiz içerir. Bu çoğunlukla satıĢ bedeline ilave edilir,

b- Alacak senetlerinin tahsili senetsiz alacaklara göre kolaydır,

c- UyuĢmazlık halinde senet alacağın varlığının kanıtıdır.

d- Bankaya tahsile verilebilir, ciro ya da iskonto yoluyla vadelerinden önce kullanılabilir,

e- Takibi daha sürekli ve basittir.

Bilançolarda esas mal ve hizmet satıĢından doğan alacak senetleri ile diğer iĢlemlerden doğan

alacak senetleri ayrı ayrı gösterilmelidir.

Tahsile veya teminata verilen alacak senetleri mülkiyetleri hala iĢletmeye ait oldukları için

bilançolarda alacak senetleri içinde yer almalıdır. Fakat özellikleri dipnot olarak belirtilmelidir.

c-Diğer alacaklar:

ĠĢletmenin esas faaliyetleri dıĢındaki iĢlemlerden doğan, bilançonun düzenlendiği tarihten

itibaren vadeleri bir yılı aĢmayan alacaklardır. Bunlar;

1- Personelden alacaklar,

2- ĠĢtiraklerden alacaklar,

3- Verilen depozito ve teminatlar,

4- Tahsil edilecek gelirler,( tahakkuk etmiĢ hâsılat )

5- Sermaye taahhüdünden doğan alacaklar, (ödenmemiĢ sermaye )

6- PeĢin ödenmiĢ vergiler,

7- ĠĢletmenin sahibinden veya ortaklardan alacaklar,

8- Diğer kısa vadeli alacaklar.

Alacakların değerlendirilmesi:

Alacaklar, özellikle alacak senetleri bilanço gününe indirgenmiĢ değerleri ile gösterilmelidir.

Yani senetler reeskont iĢlemine tabi tutulmalıdır. Bulunan reeskont tutarı alacak senetlerinden

indirilerek bilançolarda o andaki net değerleri ile gösterilmelidir.

48


Alacaklar değerlendirilirken tahsil kabiliyetinin olup olmadığı göz önüne alınmalıdır.

Alacakların tahsil imkânı konusunda yapılan hata, alacakların bilançolarda gerçek değerinden yüksek

veya düĢük gösterilmesine imkân verebileceği gibi Ģüpheli alacaklar karĢılığı dolayısıyla dönem

karının da yanlıĢ hesaplanmasına yol açar. ĠĢletmenin tahsil imkânı olmayan alacaklar için karĢılık

ayırmaması halinde dönen varlıkları net iĢletme sermayesi, özsermaye ve dönem karı yüksek

gösterilmiĢ olur.

Senetli ve senetsiz alacaklar Türk parası cinsinden ve kayıtlı değerleri ile değerlendirilirler.

Ancak senetli alacakların reeskonta tabi tutulmak üzere tasarruf değerleri ile değerlendirilmesi gerekir.

Vergi Usul Kanunu na göre mükellefler alacak senetleri için değerleme gününde değerleme yapıp

yapmamakta serbesttirler.

Yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar aynen yabancı paralar gibi

değerlendirilirler.

Bir iĢletmenin alacakları ister senetli ister senetsiz olsun Ģüpheli bir nitelik alabilir veya

değerini tamamen yitirebilir. V.U.K n

a göre Ģüpheli alacaklar Ģunlardır.

a-Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar,

b-Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenmesine rağmen borçlu tarafından

ödenmemiĢ bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük olan alacaklar.

Teminatlı alacaklar için Ģüpheli alacak karĢılığı ayrılamaz.

ġüpheli duruma gelen alacağın tümü için bulunulan yılda karĢılık ayrılır.

ġüpheli alacaklar sonradan tahsil edildiği taktirde tahsil edilen miktar kar olarak yazılır ve

tahsil edildiği yılda karĢılık hesabından düĢülür.

V.U.K. na göre değersiz alacaklar Ģöyle tanımlanır.

Kaza i bir hükme kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkân kalmayan alacaklardır.

Değersiz alacaklar tasarruf değerini kaybettiğinden kayıtla değeri ile zarar olarak kaydedilir.

4-Stoklar:

ĠĢletmenin normal faaliyet dönemi içinde satmak niyeti ile elinde bulundurduğu, imalat

sürecinde bulunan satıĢa arz edilecek mal ve hizmetlerin üretiminde tüketilecek fiziki ve maddi malları

kapsar. Herhangi bir malın stoklara dâhil edilip edilmemesi için özelliği ve yöneticilerin malı

kullanmalarındaki niyetleri göz önüne alınır.

Stoklara dâhil edilebilecek varlıklar Ģunlardır:

1- Konsinye olarak gönderilmiĢ mallar,

2- Temsilcilerin, Ģubelerin ve satıĢ memurlarının elinde bulunan mallar,

3- Mülkiyeti alıcıya geçmiĢ yolda olan mallar,

4- Alıcının kabul Ģartına bağlı satıĢlarda alıcıya gönderilen mallar,

5- Sınaî iĢletmelerde mamul mal stoku yanı sıra yarı iĢlenmiĢ hammadde ve iĢletme malzemesi

stokları.

Stoklara dâhil edilmeyecek mallar:

1- Konsinye olarak iĢletme elinde bulunan mallar,

2- Sürüm kabiliyetini yitirmiĢ mallar,

3- Mal alımı için satıcılara verilen avanslar,

49


4- Satın alma bağlantıları ile alımı kararlaĢtırılan mallar,

5- ĠĢletmenin kabul Ģartına bağlı olarak satıcılar tarafından gönderilmiĢ mallar,

6- Kırtasiye ve büro malzemeleri.

Yukarıda sayılan varlıklardan kırtasiye ve büro malzemeleri peĢin ödenmiĢ giderler hesabında,

diğerleri diğer aktifler arasında yer alır.

Stokların tespit edilmesi:

Stoklar dönem sonlarında 2 Ģekilde tespit edilir.

1- Fiziki stok sayımı ( fiili envanter ): Dönem sonundaki mal mevcudunu fiilen saymak, ölçmek,

tartmak ve değerlendirmek suretiyle kesin bir Ģekilde tespit etmektir

2- Kaydi stok sayımı ( kaydi envanter ): Ambar defteri veya devamlı stok kayıtlarının yardımıyla

fiziki bir sayım yapmadan belirli tarihlerde kayıtlara göre hesaben stok sayımı yapmaktır.

Stokların bilançoda gösterilmesi:

Stoklar bilançoda dönen varlıklar arasında gösterilecektir. Normal Ģartlar altında stok devir hızı

birden büyüktür. Yani paraya çevrilme süresi ( dönüĢüm çabukluğu ) bir yıldan daha kısadır. Tütün,

orman ürünleri gibi özellik arz eden mallar dıĢında stoklar l yıl içinde birkaç kere paraya

dönüĢtürülebilir.

Stokların değerlendirilmesi:

Stokların değerlendirilmesi gerek dönem karının hesaplanması, gerekse iĢletmenin mali

durumunun gerçekçi bir Ģekilde yansıtılması yönünden önemlidir. Dönem sonunda stokların doğru

olarak değerlendirilmesi dönem karını etkileyen en önemli faktörlerden birisidir. Satılan malın

maliyetinin hesaplanması stokların doğru olarak tespit edilmesine bağlıdır. Stokların gerçek

değerinden daha yüksek gösterilmesi iĢletmenin sermayesi ve özsermaye yi olduğundan daha yüksek,

düĢük gösterilmesi özsermaye ve iĢletme sermayesinin olduğundan daha az gösterilmesine yol açar.

Stok değerleme yöntemleri:

1- Maliyet bedeli ile değerleme,

a-Belirli iĢ partilerine göre değerleme,

b-F.Ġ.F.O. ( ilk giren ilk çıkar yöntemi)

c-L.Ġ.F.O. ( son giren ilk çıkar yöntemi )

d-N.Ġ.F.O. ( en son piyasa fiyatı yöntemi )

e-Ortalama fiyat yöntemi

1- Hareketli ağırlıklı ortalama metodu,

2- Tartılı ağırlıklı ortalama metodu,

3- Basit aritmetik ortalama metodu,

f- standart maliyet metodu.

2- Piyasa değeri ele değerleme,

3- Maliyet değeri ve piyasa değerinden düĢük olan ile değerleme,

4- Brüt kar metodu ile değerleme,

5- Perakende satıĢ fiyatları ile değerleme,

6- Normal ( temel ) stok değerleme metodu,

7- En yüksek fiyat yöntemi.

50


ĠLK GĠREN ĠLK ÇIKAR ( F.Ġ.F.O.) METODUNUN ELEġTĠRĠSĠ:

1-Fiyatların arttığı dönemlerde satılan malın maliyetinin küçük gösterilmesiyle hesap dönemi

sonunda mal mevcudu yüksek çıkar. Dolayısıyla da kar da yüksek olur. Enflasyonist baskının olduğu

ülkelerde yöntemin uygulanması mal satıĢ karının görünüĢte yüksek olmasını doğurur.

2-Fiyatların düĢtüğü dönemlerde satılan malın maliyeti olduğundan yüksek olacağından dönem

sonu mal mevcudu ve dönem karı düĢük çıkar, durgunluk dönemlerinde karın az hesaplanmasına yol

açar.

Metodun üstün yönleri:

1-Diğer değerleme metotlarına göre stokların piyasa değerine en yakın maliyetle

değerlendirilmesini sağlar,

2-Yöntem objektiftir. ÇıkıĢlar tarih sırasında göre değerlendirilirler. Bu nedenle istenilen kar

rakamını elde etmek için keyfi iĢlem yapılamaz.

3-Stokların devir hızı fazla, gidiĢ ve çıkıĢlar arasında zaman aralığı kısa ise stokların

değerlendirilmesinde uyumsuzluk en az düzeye iner,

4-Stok kalemlerinde sık sık değiĢiklik oluyorsa bu yöntem kullanılabilir.

SON GĠREN ĠLK ÇIKAR ( L.Ġ. F.O.) METODUNUN ELEġTĠRĠSĠ:

1-Son maliyetler cari satıĢ fiyatları ile karĢılandığından fiyat açısından doğan görünüĢte karlar

en aza indirilir. Enflasyonist dönemlerde imalat maliyeti ile değerleyerek satıĢ karının olduğundan

fazla hesaplanmasını önler.

2-Stokların bilançoda en eski değerleri ile gösterilmesi fiyatların yükseldiği devrelerde

stokların düĢük olmasına yol açar. Bilançolarda parantez içinde veya dip not olarak stoklar piyasa

fiyatı ile gösterilerek bu sakınca önlenebilir.

3-Fiyatların düĢtüğü dönemlerde metodun uygulanması; satılan malın maliyetinin olduğundan

az, dönem karının olduğundan fazla çıkmasına yol açar.

4-Metot; fiyatların yükselme eğilimi gösterdiği devrelerde dönem karının gerçeğe en yakın

çıkmasını sağlayarak görünüĢteki karların üzerinden vergi ödenmesini önler.

Enflasyon dönemlerinde bu metodun kullanılması diğer metotlara göre avantajlıdır.

DEĞERLEME YÖNTEMĠNĠN SEÇĠLMESĠNDE GÖZ ÖNÜNDE TUTULACAK ĠLKELER

1- Seçilen değerleme ölçüsü dönem karını gerçeğe en yakın Ģekilde vermelidir,

2- Hesap dönemi sonundaki durum gerçeğe en yakın Ģekilde olmalıdır,

3- Gelecek hesap dönemi karlarının gerçeğe yakın bir Ģekilde tahmilin için aracı olmalıdır,

4- Yönetimden sorumlu olanlara planlama için gerekli bilgileri sağlamalıdır,

5- Objektif olmalı, dönem sonunda sonuçları rasyonel olarak verebilmelidir,

6- Stokların daha etkin bir Ģekilde kullanımı sağlanmalıdır,

7- Uygulanması kolay ve basit olmalıdır.

Hiçbir değerleme yöntemi bu sayılan özelliklere tam olarak uymaz. Bir iĢletme için en uygun

değerleme yöntemi iĢletmenin niteliğine, stokların özelliklerine, maliyet bedeli ile satıĢ fiyatı

orasındaki iliĢkilere, ekonomik hayattaki Ģartlara ve değerlemeyi yapacak personelin becerisine

bağlıdır.

51


5- Satıcılara verilen avanslar ( Verilen sipariĢ avansları ):

Yurt içinden veya yurt dıĢından satın alınmak üzere sipariĢ edilen hammadde, malzeme ve

mallarla ilgili olarak yapılan avans ödemeleri bilançolarda alacaklardan ayrı olarak satıcılara verilen

sipariĢ avansı hesabında gösterilmelidir. Stokların devir hızı birden büyük olacağından verilen sipariĢ

avansları genellikle kısa vadelidir.

DıĢ ticarette kullanılan banka kredili avanslara akreditif denir. Akreditiflerde bir çeĢit sipariĢ

avansı olmasına rağmen para olarak geri dönme imkânı bulunduğundan verilen sipariĢ avansları yerine

ayrıca akreditifler hesabında takip edilir.

Ġthalat için yatırılan depozito ve teminatlar ise diğer alacaklar arasında takip edilir.

Maddi sabit değerlerin ithalatı için açılan akreditifler duran değerler bölümünde akreditifler

hesabında takip edilir.

6-Diğer duran varlıklar:

Yukarıda sayılan dönen varlıklar kalemleri dıĢında kalan değerlerdir. Bunlar iki baĢlık altında

toplanabilir.

a-peĢin ödenmiĢ giderler,

b-indirilecek giderler yada vergiler.

DURAN VARLIKLAR

Bir yıldan veya normal bir faaliyet döneminden daha uzun süreli olarak iĢletme faaliyetlerinin

gerçekleĢmesi için kullanılan ve normal Ģartlarda gelecek hesap döneminde paraya çevrilmesi

beklenmeyen değerlerdir. Bunlar;

1- Uzun vadeli alacaklar,

2- ĠĢtirakler,

3- Bağlı menkul değerler,

4- Maddi duran değerler,

5- Maddi olmayan duran değerler,

6- Özel tükenmeye tabi değerler,

7- AktifleĢtirilmiĢ giderler,

8- Diğer aktifler.

1- Uzun süreli alacaklar: Firmanın bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren vadeleri bir yoldan daha uzun alacaklarını

kapsar. Uzun süreli alacaklar; uzun süreli ticari alacaklar ve uzun süreli diğer alacaklar olarak

gösterilmesi analiz açısından daha uygun olur. Yine uzun süreli alacaklar kısa süreli alacaklarda

olduğu gibi senetli ve senetsiz alacaklar olarak ikiye ayrılmalıdır.

2- Mali duran varlıklar: BaĢka bir teĢebbüse ortak olmak, sermayesine katılmak amacıyla edinilen sermaye payları ile

diğer uzun süreli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan menkul kıymetler veya

kısa sürede paraya dönüĢme niteliğini yitirmiĢ menkul değerler bu grupta yer alırlar. Bunlar;

a- Özel fonlar,

b- ĠĢtirakler,

52


c- Bağlı ortaklıklardır.

3-Bağlı menkul değerler:

a-Özel fonlar: bir iĢletme geniĢleme ve modernizasyon yatırımı, tahvil veya hisse senetlerinin itfası,

kıdem tazminatlarının karĢılanması, yangın v.b. sebeplerle kullanılamaz hale gelen sabit değerlerin

yenilenmesi v.b. amaçlarla ayrılan fonlardır.

b-Kanuni zorunluluk olarak alınan menkul değerler,

c-SatıĢ fiyatı belirli olmayan menkul değerler.

4-Maddi duran varlıklar:

ĠĢletmenin esas faaliyetinde l yıldan daha fazla süreli kullanılan, aĢınma ve yıpranmaya

uğrayan, kolaylıkla paraya çevrilemeyen ve tekrar satılmak amacı ile elde edilmemiĢ fiziki varlıklardır.

Bunlar;

1-boĢ arsa ve araziler, ( aĢınma ve yıpranma yapı yoktur)

2-yer altı ve yer üstü düzenleri ( binalar, tesis makine ve cihazlar, amortismana tabi değerlerdir)

Maddi duran varlıklardan faydalı ömürleri ile ilgili olarak her yıl amortisman ayrılır. Bu sabit

değerler için yapılan normal tamir ve bakım masrafları giderlere, büyük çapta onarımlar ise sabit

değerin maliyetine yazılır. Kiralanan arsa üzerine bina yapıldığı taktirde amortisman süresi kira

müddeti veya binanın ömründen hangisi daha kısa ise o uygulanır. ĠĢletmenin esas faaliyetinde

kullanılmayan binalar bilançonun maddi duran varlıklar kaleminde değil diğer aktifler arasında

gösterilmelidir.

Bilançonun düzenlendiği tarihte satın alma, inĢa vb aĢamada bulunan tamamlanmamıĢ

yatırımlar bilançoda maddi duran varlıklar arasında ayrı bir kalem olarak değerlendirilir. ( yapılmakta

olan yatırımlar )

Maddi duran varlıklar maliyet bedeli ile maliyet bedelinden birikmiĢ amortismanlar indirilerek

net değeri ile veya yeniden takdir edilen değeri ile bilançonun varlıklar bölümünde gösterilir.

5-Maddi olmayan duran varlıklar:

Fiziki varlıkları olmayan fakat sahiplerine sağladıkları haklar ve üstünlükler dolayısıyla değeri

olan ve üçüncü Ģahıslara karĢı talep hakkı doğurmayan kıymetlerdir. Bunlar;

a- Telif hakkı,

b- Ġmtiyaz hakları,

c- Patent ve lisans hakları,

d- Ticari marka ve isim hakları,

e- Özel maliyetler,

f- ġerefiye,

g- KuruluĢ ve örgütlenme giderleri.

Özel maliyetler, araĢtırma ve geliĢtirme giderleri, kuruluĢ ve örgütlenme giderleri

aktifleĢtirilmiĢ giderler olarak, diğerleri haklar olarak bilançolarda gösterilebilirler.

6-Özel tükenmeye tabi varlıklar:

Üretim faaliyeti ile tüm olarak tüketilen ve yerine aynen konması mümkün olmayan maden

yatakları, petrol yatakları, doğal gaz kuyuları, taĢ ocakları ve fidanlıklar gibi değerlerdir. Bu değerlerin

amortismanı ya tüketilmesi tahmin edilen birimler toplamına bölünerek, birim baĢına düĢen tükenme

53


payı hesaplanıp bulunan miktar hesap döneminde üretilen değer ile çarpılır yada belirli yüzdeler

uygulanarak yok edilir.

7-AktifleĢtirilmiĢ giderler:

ĠĢletmenin cari faaliyetlerinden doğmayan büyük bir ihtimalle gelecek hesap dönemlerinde elde

edilecek gelirlerle ilgili olan ve belirli zaman aralıkları ile yenilenmeyen giderlerdir. Bu giderler

araĢtırma ve geliĢtirme giderleri ile kuruluĢ ve örgütlenme giderleridir. Bunlar bilançoda maddi

olmayan duran varlıkların bir bölümü olarak ta gösterilebilir.

8-Diğer duran varlıklar:

SatıĢ kabiliyetin yitirmiĢ stoklar, gelecek yıllar ihtiyacı makine ve tesis yedekleri, iĢletmenin

esas faaliyetinde kullanılmayan maddi duran varlıklar, tasfiye halinde bankalardaki mevduatlar, birden

fazla hesap dönemini ilgilendiren peĢin ödenmiĢ giderler vb. dir.

BORÇLAR

Bilançonun kaynak bölümü firmanın faaliyetlerinde kullanılan varlıkların hangi kaynaklardın

finanse edildiğini gösterir. Bunlar;

1- Borçlar ( yabancı kaynaklar )

2- Öz sermaye ( öz kaynaklar )

Bilançonun düzenlenmesi sırasında borçlar ile ilgili olarak:

1- Tutarları kesinlikle bilinmeyenleri de kapsayacak Ģekilde firmanın tüm borçlarının tespit

edilmesi ve bilançoda gösterilmesi,

2- Borçların bilanço günündeki tutarlarının belirlenmesi,

3- Borçların ayrıntılı ve anlamlı bir Ģekilde tasnif edilmesi gerekir.

a- KISA VADELĠ BORÇLAR

Firmanın bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren normal olarak l yıl içinde para veya paradan

baĢka değerlerle ödenmesi gereken yükümlülüklerini kapsar. Bunlar:

1-Banka kredileri:

a-Kısa vadeli banka kredileri: Bankalardan veya Finansal kurumlardan sağlanan vadesi l yıldan kısa, açık, imza karĢılığı,

senet karĢılığı, menkul veya gayrimenkul değerler karĢılığı vb. Ģekilde alınan kredilerdir.

b-Kredilerin ana para taksit ve faizleri: Vadelerinin bitimine l yıldan daha uzun süre bulunan orta ve uzun vadeli banka kredilerinin

bilanço tarihinden itibaren l yıl içinde ödenecek anapara taksit ve faizleridir.

2-Finansal pazarlardan sağlanan kaynaklar:

Kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan kaynaklardır. Bunlar;

a-finansman bonoları,

b-tahvil ana para taksit ve faizleri.

3-Ticari borçlar:

Firmanın esas faaliyetini gerçekleĢtirmek üzere kredili mal, hammadde, yardımcı madde veya

malzeme alıĢları dolayısıyla gelecek hesap döneminde satıcılara ödenmesi gereken borçlarıdır. Bunlar:

54


a-Senetsiz borçlar ( satıcılar ):

Firmanın ana faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan

senede bağlanmamıĢ borçlarının yer aldığı hesaptır.

b-Borç senetleri:

Bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren vadeleri bir yıldan kısa olan senede bağlı borçlardır.

Ġthalatçıların yapmıĢ oldukları kabul kredili ithalat dolayısıyla imzalamıĢ oldukları poliçeler de bu

bölümde yer almalıdır.

4-MüĢterilerden alınan sipariĢ avansları:

SipariĢ dolayısıyla malın tesliminden veya hizmetin görülmesinden önce müĢterilerin iĢletmeye

verdikleri avanslar, peĢin ödenmiĢ mal veya hizmet bedeli iĢletme için borç niteliğindedir.

5-ĠĢletme sahibine ve ortaklara borçlar:

Firmanın esas faaliyet konusu dıĢındaki iĢlemleri nedeniyle iĢletme sahibine veya ortaklara

olan borçlardır. (komandit Ģirketlerde komanditer ortaklara olan borçlar hariç)

6-Alınan depozito ve teminatlar:

ĠĢletmenin gerçekleĢecek bir alacağının veya geri almak üzere verdiği bir değerin karĢılığını

temin amacı ile üçüncü kiĢilerden alınan teminatlardır.

7-Ödenecek vergi, resim, harç ve diğer kesintiler:

Firmanın cari faaliyet dönemi ile ilgili olduğu halde gelecek hesap döneminde kamu

kurumlarına ödemekle yükümlü olduğu vergi, resim, harç vb. kesintilerdir. Bu kesintiler emanet

paralar hesabında da takip edilebilir.

8-Ödenecek kar payları:

ġirketin yetkili organları tarafından tahakkuku yapılıp ilan edilinceye kadar dağıtılacak kar

payları Ģirket için borç niteliğindedir. ġahıs Ģirketlerinde ve kapalı aile anonim ortaklıklarında

ödenecek kar payları ortaklara borçlar hesabında da gösterilebilir.

9-Tahakkuk etmiĢ giderler: (ödenecek giderler)

Cari hesap dönemine ait olup tahakkuk etmiĢ fakat bilançonun düzenlendiği tarihte ödenmemiĢ

giderlerdir. Bunlar: ücretler, primler, ikramiyeler, faizler gibi giderlerdir.

10-PeĢin tahsil edilmiĢ hâsılat: ( gelecek hesap dönemine ait gelirler )

Gelecek hesap dönemine ait olup bilançonun düzenlendiği tarihte tahsil edilmiĢ bulunan

gelirlerdir. Bunlar peĢin tahsil edilen kiralar, peĢin tahsil edilen faizler, gazete ve telefon abonelerinden

peĢin tahsil edilen abone bedelleri vb.dir.

11-Diğer kısa vadeli borçlar:

f ve i maddeleri arasındaki kalemler diğer kısa vadeli borçlar olarak tek kalemde yazılabilir.

12- Diğer borçlar:

Yukarıda sayılan borçlar dıĢında vadeleri l yıldan kısa olan borçlardır. Bunlar; firmanın

personeline ve iĢtiraklerine olan borçlar, ertelenen veya taksite bağlanmıĢ kamu alacaklarının gelecek

hesap dönemi içinde ödenecek olan bölümü vb. dir.

55


b- UZUN VADELĠ BORÇLAR

Bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren firmanın l yıl içinde ödenmesi gerekmeyen

yükümlülüklerini kapsar. Uzun vadeli borçları gerekli Ģekilde analize tabi tutabilmek için onunla ilgili

faiz oranları vb bilgilerin bilançoda açıklayıcı bilgiler olarak gösterilmelidir. Uzun vadeli borçlar:

1- Orta ve uzun vadeli banka kredileri:

2- Menkul değer çıkarılması yoluyla sağlanan uzun vadeli borçlar:

Sermaye piyasasından uzun vadeli yabancı kaynak sağlamada kullanılan baĢlıca menkul değer

türü tahvildir. Ülkemizde uygulanması yaygın olmamakla beraber anonim Ģirketlerin kar veya zarar

ortaklığı belgesi çıkarma yetkisi vardır. Bu belgiler melez karakterli bir menkul değer türüdür.

1- Uzun vadeli satıcı kredileri:

a- Senetli borçlar,

b- Senetsiz borçlar

c- Alınan sipariĢ avansları:

2- Firma sahibine veya ortaklara olan borçlar:

3- Diğer uzun vadeli borçlar:

a- TaksitlendirilmiĢ prim ve vergi borçları,

b- Alınan depozito ve teminatlar,

c- ĠĢtiraklere olan borçlar,

d- Gelecek yıllara ait gelirler.

BORÇLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Vergi usul kanunu borçların değerlendirilmesinde ilke olarak kayıtlı değer ölçüsünü

benimsemiĢtir. Borç senetlerinin değerlendirilmesinde kayıtlı değer veya tasarruf değeri seçimini

firmalara bırakmıĢtır. Yabancı paralar borsa rayici ile değerlendirilir, ya da maliye bakanlığı ve merkez

bankasının tespit ettiği kur üzerinden değerlendirilir. Firmanın elinde bulunan tahviller nominal değeri

ile değerlendirilir. Tahvilin primli veya ıskontolu olması fark etmez.

c-ÖZSERMAYE

Firma sahip veya sahiplerinin firmadaki payına öz sermaye denir. Bu terim hem baĢlangıçta

veya sonradan sahip veya ortaklar tarafından firmaya konan sermayeyi hem de karların iĢletmede

bırakılması suretiyle sağlanan kaynakları kapsar.

Bir firmanın öz sermayesi net varlık tutarı ile borçları arasındaki olumlu farktır. Net aktif

hesaplanırken düzenleyici hesapların ilgili varlık hesaplarında düĢülmesi ve ödenmemiĢ sermaye, zarar

gibi gerçek değeri olmayan kalemlerin aktif toplamından düĢülmesi gerekir.

Maddi özsermaye, özsermayeden maddi olmayan duran varlıklar ve aktifleĢtirilmiĢ uzun vadeli

giderlerin indirilmesi ile bulunur.

Öz sermaye;

1- Esas sermaye ( kayıtlı sermaye, nominal sermaye )

2- ÖdenmemiĢ sermaye (-)

3- ÖdenmiĢ sermaye ( 1-2 )

a-adi hisse senetleri

56


b-imtiyazlı hisse senetleri

4- Yedek akçeler

a-kanuni yedek akçe

b-ihtiyari yedek akçe

5- Özel yedekler veya özel fonlar

6- Yeniden değerleme değer artıĢ fon

a- maddi duran varlıklar değer artıĢ fonu,

b- iĢtirakler değer artıĢ karĢılığı,

7- Zararlar (-)

a- dönem net zararı,

b- geçmiĢ dönem zararları

Nominal sermaye: KuruluĢta statü veya kuruluĢ kanunu ile iĢletmenin mali ihtiyaçlarına göre tespit

edilen sermayedir.

ÖdenmemiĢ sermaye: Nominal sermaye ile ödenmiĢ sermaye arasındaki farkı gösterir. Ortakların

taahhütte bulunup Ģirket emrine getirmedikleri miktardır.

ÖdenmiĢ sermaye: Nominal sermayenin Ģirket ortakları tarafından fiilen iĢletmeye yatırılmıĢ kısmını

gösterir.

Yedek akçeler: Elde edilen karın dağıtılmayarak Ģirket bünyesinde bırakılan kısmıdır.

Özel yedekler:

Menkul kıymetler değer düĢüĢ karĢılığı, Ģüpheli alacaklar karĢılığı, stok değer düĢüĢ karĢılığı

gibi iktisadi değerleri bilanço günündeki değerlerine indirgemek amacıyla ayrılan karĢılıklarla

firmanın mevcut olmakla beraber gelecek dönemlerde yerine getireceği yükümlülükleri için ayrılan

karĢılıklar dıĢında kalan, gelecek dönemlerde ödenecek borçlar için ayrılan karĢılıklar, kredi

sözleĢmesi gereği ayrılan karĢılıklar, iktisadi varlıkların gelecekte uğrayabileceği değer kayıpları için

ayrılan karĢılıklar, kapasiteyi artırma ve modernizasyon için ayrılan karĢılıklar, beklenmeyen gider ve

zararlar için ayrılan karĢılıklar, iĢçi sigorta fonları, kar dağıtımını daha istikrarlı hale getirebilmek için

ayrılan karĢılıklar, yatırım indirimi karĢılıkları vb. dir.

Değer artıĢ fonu:

Özsermayeyi düzeltici nitelikte olan, bilançolarda duran varlıklar arasında yer alan değerlerin

belirli emsal değerleri esas alarak günün değerlerine getirilmesi ile eski değerleri arasındaki farktır. Bu

fark özsermayenin bir bölümü olarak değerlendirilir.

Zararlar:

Belli bir hesap dönemi içinde iĢletmenin giderler toplamının o dönemde elde edilen hâsılat ile

karĢılanamayan kısmıdır. Zarar esas itibari ile özsermayede azalmayı gösterir.

MELEZ KAYNAKLAR

a-Hisse senedine çevrilebilir tahviller:

Çıkaran Ģirketin hisse senedine dönüĢtürebilmekle beraber daha yüksek verimli sabit faizli

tahvillere veya bir baĢka Ģirketin hisse senedine çevrilme hakkını taĢıyan tahvillerdir.

b- DeğiĢir faizli süresiz tahviller:

Vade tespiti yapılmayan tahvillerdir. Faiz ödemesi Ģirketin karına paralel olarak artar veya

azalır.

57


c-DeğiĢken kar paylı imtiyazlı hisse senetleri:

Sahiplerine diğer hisse senedi sahiplerine göre bir takım imtiyazlar sağlayan hisse senetleridir.

d-kar/zarar ortaklığı belgeleri:

Anonim Ģirketlerin finansman ihtiyacını karĢılamak için kar veya zarara ortak olmak üzere

çıkarılan hisse senetleridir. Bu tür hisse senetleri karĢılığında faiz ödenmez.

GELĠR TABLOSU

Bir iĢletmenin belirli bir hesap döneminde elde ettiği gelirlerle yaptığı giderleri ayrıntılı bir

Ģekilde gösteren ve dönem faaliyetlerinin net sonucunu kar/zarar olarak özetleyen bir tablodur.

Kar/zarar rakamlarını firmaların baĢlıca hangi amaçlar için hesaplandıkları ve kullandıkları Ģöyle

sıralanabilir.

1- Firmanın faaliyet sonucunu, bir hesap döneminde özsermayeden meydana gelen değiĢikliği ve

hissedarlarca yatırılan fonların getirisini, karlılık oranını ortaya koymak,

2- Firmanın izleyeceği yatırım, pazarlama, üretim, finansman, personel ve iĢletme politikalarına

iliĢkin kararlar almak,

3- Firmanın kar dağıtım politikasını tespit etmek,

4- Firmaya kaynak sağlayan kiĢilere veriler sağlamak,

5- Ödenecek gelir veya kurumlar vergisinin matrahını tespit etmek.

Gelir tablosunda bulunması gereken bilgiler:

1- Ait olduğu iĢletme ve kapsadığı dönem,

2- Gelir kaynakları, satıĢlar ve iĢletmenin esas faaliyetinin maliyeti,

3- Hesap döneminde ait faaliyet karı veya zararı,

4- Faaliyet dıĢı gelir ve giderler,

5- Hesap dönemine ait kar veya zarar,

6- Ödenecek gelir veya kurumlar vergisi,

7- Hesap dönemine ait net kar, (vergi sonrası kar)

8- Önceki dönemlerle karĢılaĢtırma imkânı sağlayan bilgiler:

a- Stokların hangi metotla değerlendirildiği,

b- Alacak ve borç senetlerinin değerleme ölçüsü,

c- Cari dönem içinde muhasebe uygulamasında değiĢiklikler ve bunların kar üzerindeki etkisi,

d- Uygulanan amortisman yöntemi hakkında bilgiler,

e- Yeniden değerleme yapılmıĢ ise değerleme farkları,

Gelir tablosunun bölümleri:

1-Brüt satıĢ karı bölümü:

Hesap dönemindeki brüt satıĢlarla baĢlar ve brüt satıĢ hâsılatından o hesap dönemindeki satıĢ

iskontoları ve satıĢtan iadeler indirilerek net satıĢ hâsılatı bulunur.

Net satıĢ hâsılatından satılan malın maliyeti ya da yapılan hizmetlerin maliyeti düĢülerek brüt

satıĢ karı bulunur.

Brüt satıĢ karının net satıĢ hâsılatına oranı brüt kar yüzdesini verir.

Brüt kar yüzdesi = brüt satıĢ karı

net satıĢ hâsılatı

58


Ortalama kar marjı maliyet giderlerinin karĢılanma oranını, net kar gibi bilgileri analistlere gösterir.

Brüt kar yüzdesi iĢletmenin büyüklüğüne, satıĢ hacmine, kuruluĢ yerine ve rekabet Ģartlarına

göre değiĢiklik gösterir.

a-brüt satıĢ hasılatı:

Ġlgili hesap döneminde iĢletmenin esas faaliyet konusunu oluĢturan mal ve hizmetlerin

satıĢından sağlanan hâsılatı ifade eder.

b- Ġadeler, indirimler ve satıĢ ıskontoları:

Brüt satıĢ hâsılatından düĢülen varsa satıĢ vergileri, iadeler, indirimler ve iskontolar toplamıdır.

Bulunan toplam brüt satıĢlardan düĢülerek net satıĢ hâsılatı bulunur.

Ġndirim, iade ve iskontoların satıĢlara göre oran olarak yüksek olması; iĢletmenin ürettiği ve

sattığı malların müĢteri ihtiyaçlarını tam olarak karĢılamadığı; üretilen mallarda imalat hatasının

bulunduğu, kalite kontrolünün tam olarak yapılamadığı, değiĢtirilen malların tekrar onarıma

alınmasının iĢletme giderlerini artırdığı, satıĢ hizmetlerinin tam çalıĢamadığı gibi sebeplerden meydana

gelir. Bu miktarın yüksek olması iĢletme karını büyük ölçüde azaltabilir.

c-Net satıĢ hasılatı:

Brüt hâsılattan iade ve iskontolar düĢüldükten sonra kalan miktardır. Net satıĢ hâsılatı gelir

tablosunun temel kalemidir. Net satıĢ hâsılatının bilinmesi stok, özsermaye, varlık ve iĢletme

sermayesinin devir hızlarının bilinmesi için gereklidir. Ayrıca alacakların ortalama tahsil süresini

hesaplayabilmek için gelir tablosunda peĢin satıĢların ve kredili satıĢların ayrı ayrı gösterilmesi

gerekir.

d-Satılan malın veya hizmetlerin maliyeti: Finansal muhasebede hesaplanan satılan malın maliyeti ve maliyet muhasebesinde hesaplanan

satılan mamul veya hizmet maliyetinin bulunmasında olduğu gibidir.

f-Brüt satıĢ karı:

Net satıĢ hâsılatından satılan malın maliyeti veya hizmetlerin maliyetinin çıkarılmasından sonra

kalan miktardır.

2-Faaliyet karı bölümü:

Bu bölümde iĢletmenin faaliyetleri için gerekli çeĢitli giderler brüt satıĢ karından indirilir.

Bunlar;

a- Genel yönetim giderleri ( genel idare giderleri )

b- Pazarlama, reklam, satıĢ ve dağıtım giderleri,

c- ġüpheli alacaklar karĢılığı,

d- AĢtırma ve geliĢtirme giderleri,

e- Esas faaliyet karı: brüt satıĢ karından a,b,c ve d nin düĢülmesi ile bulunur,

f- Finansman giderleri,

g- ĠĢletme karı ( faaliyet karı):esas faaliyet karından finansman giderleri düĢülerek bulunur.

3- Net kar veya zarar bölümü:

a- Faaliyet dıĢı gelir ve karlar:

ĠĢletmenin esas faaliyeti ile ilgili olmayan hâsılat ve karlardır. Bunlar;

1- Alınan kiralar,

2- ĠĢtiraklerden alınan kar payları,

59


3- Alınan faiz ve komisyonlar,

4- Hakların kiralanmasından sağlanan gelirler,

5- Sabit değer satıĢ karları,

6- Menkul değerlerin satıĢ karları,

7- Döviz kuru değiĢmelerinden sağlanan karlar ( kur farkları )

8- KarĢılık ayrılmıĢ Ģüpheli alacaklardın tahsil edilecek miktar,

9- Ortaklardan alınan gecikme faizleri,

10- Önceki dönem gelir ve karları.

b- Faaliyet dıĢı gider ve zararlar:

ĠĢletmenin esas faaliyet ile ilgili olmayan gider ve zararlardır. Bunlar:

1- Faaliyet dıĢı gelirlere iliĢkin giderler,

2- Sabit değer satıĢ zararları,

3- Doğal afetler nedeniyle uğranılan ve sigortadan karĢılanamayan zararlar,

4- Hırsızlık ve benzeri sebeplerle uğranılan zararlar,

5- Döviz kurlarından meydana gelen değiĢiklikler sebebiyle doğan zararlar,

6- Önceki dönem gider ve zararları,

d- Dönem karı veya zararı ( vergi öncesi kar veya zarar ):

Faaliyet kar veya zararına faaliyet dıĢı gelirlerin eklenmesi, faaliyet dıĢı giderlerin düĢülmesi

ile bulunan miktardır.

d-Ödenecek vergiler:

Vergi kanunlarına göre hesaplanan vergilerdir.

e-Net kar veya zarar ( vergi sonrası kar veya zarar ):

Dönem karı veya zararından ödenecek vergiler düĢüldükten sonra kalan miktardır.

GELĠR TABLOSU

Brüt satıĢ hâsılatı xxx

Ġade, indirim ve iskontolar (-) x

Net satıĢ hâsılatı xxx

Satılan malın maliyeti (-) xx

Brüt satıĢ karı xx

Faaliyet giderleri (-) xx

Faaliyet karı xx

Faaliyet dıĢı gelir ve karlar (+) x

xxx

Faaliyet dıĢı gider ve zararlar (-) x

Vergi öncesi kar xx

Ödenecek vergiler (-) xx

Hesap dönemi net karı xx

Documents

MALĠ TABLOLAR ANALĠZĠ - sbmyo.kilis.edu.trsbmyo.kilis.edu.tr/Ders Notları/Mali Tablolar Analizi Ders Notları.pdf · Mali tablolar analizinin baĢarılı olabilmesi için aĢağıda