MALE HIDROELEKTRANE U REPULICI SRPSKOJ, BiH

RADIONICA, 11. MART 2009.

BANJA LUKA

“Mapa puta za izgradnju malih hidroelektrana

u Republici Srpskoj”

mr Dragoljub Malić, dipl.inz.el.

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

U RS je registrovano je oko 450 stalnih vodotoka,

Večina (90%) spada u male vodotoke, ostali su srednji ili veliki vodotoci,

Nisu sve MHE ekonomski isplative, za sada je teško procjeniti koliko od ovog potencijala spada u ovu kategoriju,

U zemljama zapadne Evrope danas se investira u objekte MHE koji su od 60ih do 90ih godina prošlog vijeka svrstavani u ekonomski neisplative,

Opredjeljenost tih zemalja za iskorištenjem prirodnih obvnovljivih resursa potaknutog globalnim problemom emisije štetnih gasova u atmosferu,

Mogućnost dobivanja „zelenih certifikata“ koji poboljšavaju ekonomičnost projekta

2/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Uslov koji direktno utiče na opredjeljenost investitora da (ne)investira u MHE jeste ekonomska isplativost projekta i zakonska regulativa,

2002. godine donešen Zakon o koncesijama u Republici Srpskoj koji je zakonski okvir ulaganja u izgradnju MHE

Odlukom Vlade RS MHE se smatraju objekti ukupne instalisane snage manje od 5 MW,

Zakonska procedura do danas doživjela značajne izmjene,

3/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Do koncesije za MHE se može doći na dva načina:

1. Učešćem na javnom pozivu – tenderu, kojeg organizuje Ministarstvo za Industriju Energetiku i razvoj.

2. Podnošenjem tzv. samoinicijativne ponude

U oba slučaja potrebno je izraditi/priložiti tzv. Idejno rješenje (Studija Izvodljivosti) kao prvi korak u izradi tehničko-investicione dokumentacije

Studije Izvodljivosti rađene su na bazi postoječih Studija hidroenergetskog korištenja vodotoka

Za vodotoke koji nisu tretirani ovim studijama vrsena su simultana mjerenja I koreltivna analiza vodotoka sa vec postojecim hidroloskom statistikom

4/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Tokom 2003/2006 realizovan prvi projekat izgradnje privatne MHE u RS, BiH (preduzeće Eling Inžinjering, koncesija za MHE “Divič” na rijeci Vrbanji, opština Kotor Varoš)

Primjenjivana postojeća zakonska akta i propisi Republike Srpske te lokalne zajednice, opštine Kotor Varoš

Opština je imala veća ovlaštenja: izdavala Urbanističku saglasnost ,pribavljala ekolosku studiju i izdavala Građevinsku dozvolu

5/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

U toku zadnje četiri godine došlo je do otežanih postupaka po pitanju nadležnosti u izdavanju dozvola i saglasnosti.

Usložnjavaju se procedure za izdavanje najbitnijih dozvola(urbanisticke, ekoloske seglasnosti. itd)

Opština u dosta slučajeva odbija izdati urbanisticke saglasnosti/odobrenja,i ignorise odluke Vlade RS.

Istovremeno je povećana i uloga Republike, prije svega Ministarstva za prostorno uređenje gradjevinarstvo i ekologiju

6/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Izdavanje Urbanističke saglasnosti za Izgradnju MHE, čest je slučaj da Opstinška odjelenja za urbanizam zahtijevaju izradu ili izmjenu Regulacionih Planova , umjesto da zatraže stručno misljenje, formiranjem kostrucne komisije ili licencirane ustanove za ovu vrstu poslova ( u skladu člana 70.zakona o uredjenju prostora)

7/22

Odjelenje za prostorno uredjenje, stambeno komunalne poslove na nivou opštine izdaje Urbanističke saglasnosti :

Za izgradnju MHE “Pogoni za proizvodnju hidroelektrične energije sa ukupnom instalisanom snagom do 5 MW.

Za izdavanje urbanističkih saglasnosti za objekte koji ne spadaju u ovu kategoriju(Ukupna instalisana snaga veća od 5MW) nadležno je Ministarstvo za prostorno uredjenje gradjevinarstvo i ekologiju.

8/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Za izgradnju MHE u RS potrebno je više podrške od Vlade RS i Nadležnih Ministarstva;

Ministarstva za Privredu Industriju Energetiku i Rudarstvo : da stvore povoljniji tržišni ambijent u RS kroz energetsku politiku iskoristavanja obnovljivih izvora energije, koji će motivisati potencijalne investitore da grade MHE uz adekvatne cijene el. energije za proizvedeni kWh u MHE

Ministarstvo za prostorno uredjenje gradjevinarstvo i ekologiju;da pojednostave procedure pribavljanja potrebnih saglasnosti i skrate vrijeme za izdavanje odobrenja za izgradnju MHE u RS

9/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Zakonska procedura definisana od strane Ministarstva za prostorno uredjenje gradjevinarstvo i ekologiju predviđa izbor ovlaštene kompanije za izradu Ekološke Studije

Nakon toga slijedi obavezna javna rasprava

Projekti MHE koji ne spadaju u ovu kategoriju ne moraju proći kroz ovu proceduru

Za iste je potrebno izraditi tzv. Procjenu uticaja na okolinu

Nije potrebno obaviti javnu raspravu

10/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Dodatne izmjena zakonske regulative i procedura odrazile su se i na nižim nivoima vlasti-Opštinski nivo.

Opštine su nadležne za provođenje postupka dodjele ekološke saglasnosti za objekte do 1 MW

11/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Da bi se uopste moglo aplicirati za pomenute dozvole potrebno je posjedovati određenu tehničku dokumentaciju:

1. Glavni projekat

2. Studija- procjene uticaja na okolinu ili Eleborat- Procjene uticaja na okolinu

Glavni projekat je potrebno revidovati, što u skladu sa zakonskim odredbama može vršiti kompanija registrovana od strane Ministarstva za prostorno uredjenje gradjevinarstvo I ekologiju

Izradu elaborata “Procjena uticaja na oklinu” može obaviti projektant ili pak lice koje posjeduje dozovolu (stručni ispit) za ovu djelatnost

Studiju procjene uticaja na okoliš mora izraditi ovlaštena kompanija

Reviziju iste, nakon sprovedene javne rasprave, vrši licencirana kompanija.

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

U praksi postoje razliciti pristupi opština kada su u pitanju procedure pojedinih saglasnosti.

Tako je moguće da se desi da jedna Opština izda urbanisticku saglasnost na bazi pozitivne ocjene stručne komisije ili kompanije, a u drugoj Opštini zahtijevaju donosenje ili izmjenu Regulacionog plana.

13/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Radikalan primjer je Opstina Foca, gdje nadlezni vise od 4 godine uporno odbijaju izdavanje urbanističke saglasnosti za izgradnju 3 MHE na rijeci Govzi-pritoka rijeke Bistrice, iznalazeći neosnovane razloge;

2005 godine se pozivaju na Prostorni plan RS,

2006 godine traže da se donese Regulacini plan Miljevina

2007 godine traže čekanje dok se neizradi studija; Hidroenergetsko iskoristenje Gornjeg toka rijeke Drine

2008 godine navode da je istekao prostorni plan Opštine

2009 godine koncesionar je zvanično obavijesten od strane EPRS da navedena studija uopste netretira sliv rijeke Bistrice, itd.

14/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

U cijeloj priči oko izdavanja dozvola potrebno je uključiti i REERS – Regulatornu agenciju za energiju u RS

1. Prethodne dozvole za izgradnju

2. Dozvole za proizvodnju električne energije, i opcionalno

3. Dozvole za snabdijevanje električnom energijom drugog reda

Vlasnik jedne od navedenih dozvola dužan je, u skladu sa uslovima dozvole, redovno obavještavati REERS o stavrima definisanim u uslovima

15/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

U skladu sa Zakonom o vodama potrebno je dodatno pribaviti i “vodoprivrednu dozvolu”

U zavisnosti od kategorije objekta definisana je i nadležna institucija za dodjelu ovog vodoprivrednog akta

16/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

U cijelu ovu priču je potrebno uključiti i problematiku priključka MHE na distributivnu mrežu

Oblast nije definisana zakonski

Koncesionar je u podređenom položaju

Postoje pravila o tehničkom priključku MHE na distributivnu mrežu

Uslovi iz prethodne EE saglasnosti na štetu koncesionara

17/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Dozvole potrebne za apliciranje za Urbanističku saglasnost

1. Vodoprivredne smjernice; Ministarstva šumarstva, poljoprivrede i vodoprivrede

2. Rješenje – Saglasnost za trajnu promjenu namjene poljoprivrednog zemljišta od strane Ministarstva šumarstva, poljoprivrede i vodoprivrede (ili nadležnog ministarstva)

3. Mišljenje službe za privredu, stambeno-komunalne poslove, finansije i budžet Opstine

18/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

4. Saglasnost za izgradnju vezano za zaštitu kulturno-istorijskog naslijeđa od strane Republičkog zavoda za prostorno planiranje i zaštitu kulturno-istorijskog naslijeđa

5. Telekom Saglasnost za izvođenje radova od strane nadležnog telekom operatera

6. Načelna komunalna saglasnost lokalnog komunalnog preduzeća

7. Načelna komunalna saglasnost šumskog gazdinstva (za korištenje šumskog puta i polaganje cijevovoda kroz šumsko zemljište)

10. Mišljenje Opštinske komisije za davanje stručne ocjene u postupku izdavanja urbanističke saglasnosti

11. Prethodna elektroenergetska saglasnost od nadležnog operatera distributivne mreže.

19/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Pored navedenih dozvola/saglasnosti koncesionar treba pribaviti i:

1. Dokaz o rješenim imovinsko-pravnim odnosima

2. Konačnu saglasnost za promjenu namjene zemljišta

3. ...

20/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Za primjer uzećemo 107 koncesija koje je vlada RS dodjelila februaru 2006. godine.

investitorima je bilo potrebno skoro 8 mjeseci da dobiju Urbanističku saglasnost

Nakon izrade i revizije Glavnog projekta i prikupljanja potrebnih dozvola podnijeli su zahtjev za izdavanjem Građevinske dozvole

Investitori očekuju da će dobiti Gradjevinske dozvole u roku od 8 mjeseci, dakle ukupno 16 mjeseci os dana započete procedure.

Kada se uzme vrijeme potrebno za izradu; Studije izvodljivosti,Idejnog projekta i Glavnog projekta ,koncesionaru je minimalno potrebno vrijeme je od 24-36 mjeseci da bi započeo izgradnju

21/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

ZAKLJUČCI

Postoji zakonska regulativa za ovu oblast

U praksi preklapanje pojedinih nivoa odlučivanja i opstrukcije Opštinskih vlasti

Izrazito dugo vrijeme potrebno za dobivanje potrebnih dozvola, od 16-24 mjeseca

Značajna uloga “ekološkog aspekta” projekta, što u skladu sa zakonskim procedurama značajno usporava projekat

22/22

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”

Potrebno jače djelovanje Ministarstva za Industriju Energetiku i Rudarstvo sa Ministarstvom za prostorno uredjene gradjevinarstvo i ekologiju

Izdavanje urbanističkih saglasnosti i Gradjevinskih dozvola prenijeti sa Opština na nivo Ministarstva za prostorno uredjenje gradjevinarstvo i ekologoju, da bi se izbjegle špekulacije lokalne vlasti po opštinama

Hvala Na Pažnji,

Eling Inženjering

Svetog Save 87 a

74270 Teslić

www.eling.rs.ba

Radionica: Male hidroelektrane u Republici Srpskoj, 11. mart 2009.

“Mapa puta za male hidroelektrane u Republici Srpskoj”