(1)

การอนรกษแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) (Neuroptera: Chrysopidae)

ในแปลงปลกพรก

Conservation of Lacewing Mallada basalis (Walker) (Neuroptera: Chrysopidae) in Chilli Plots

ยาวารยะห สาเมาะ Yawareeyah Samoh

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชากฏวทยา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Science in Entomology Prince of Songkla University

2557 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ การอนรกษแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) (Neuroptera: Chrysopidae) ในแปลงปลกพรก

ผเขยน นางสาวยาวารยะห สาเมาะ สาขาวชา กฏวทยา

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ

……........................................................ .. ................................................ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.จราพร เพชรรตน) (รองศาสตราจารย ดร.ววฒน เสอสะอาด)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

................................................................ .. ..............................................................กรรมการ (ดร.นรศ ทาวจนทร) (รองศาสตราจารย ดร.จราพร เพชรรตน) ...............................................................กรรมการ (ดร.นรศ ทาวจนทร) .................................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.อรญ งามผองใส)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชากฏวทยา ………………………………………… (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

(2)

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนเปนผลมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และขอขอบคณผทมสวนเกยวของทกทานไว ณ ทน

ลงชอ.................................................. (รองศาสตราจารย ดร.จราพร เพชรรตน) อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

ลงชอ........................................................ (ดร.นรศ ทาวจนทร)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

ลงชอ........................................................ (นางสาวยาวารยะห สาเมาะ)

นกศกษา

(3)

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไม เคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใด มากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ........................................................ (นางสาวยาวารยะห สาเมาะ) นกศกษา

(4)

(5)

ชอวทยานพนธ การอนรกษแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) (Neuroptera: Chrysopidae) ในแปลงปลกพรก

ผเขยน นางสาวยาวารยะห สาเมาะ สาขาวชา กฏวทยา ปการศกษา 2556

บทคดยอ

การผลตพรกมการใชสารฆาแมลงและไรศตรพรกในลกษณะทกอใหเกดพษตกคางในผลผลตและเปนอนตรายตอมนษย สตว และสงแวดลอม ดงนนการวจยครงนจงไดศกษาแนวทางการอนรกษแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ซงเปนตวห าทมศกยภาพและน ามาใชควบคมแมลงในแปลงปลกพรก โดยมวตถประสงคเพอ 1) คดเลอกพชอาหารทเหมาะสมของตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis เพอปลกเปนพชแซมในแปลงปลกพรก 2) ศกษาความเปนพษของสารฆาแมลงและไรทใชในการควบคมแมลงและไรศตรพรกทมตอแมลงชางปกใส M. basalis และ 3) ทดสอบการน าแมลงชางปกใส M. basalis ไปใชควบคมแมลงและไรศตรพรกในแปลงทดลองทมการอนรกษโดยการปลกพชแซมและเลอกใชสารฆาแมลงและไรอยางเหมาะสม

ในการศกษาพชอาหารไดทดสอบโดยน าดอกถวลสงเถา Arachis pintoi cv. Amarillo ดอกดาวกระจาย Cosmos bipinnatus และดอกถวแระ Cajanus cajan รวมกบน า น าผง และยสต มาเปนอาหารเลยงตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis ในหองปฏบตการ ซงพบวาอาหารทประกอบดวยดอกถวแระ+น าผง+ยสต+น า ท าใหอายขยเฉลยของแมลงชางปกใสเพศผและเพศเมยยาวนานทสดคอ 44.00±8.80 วน และ 50.40±11.35 วนตามล าดบ และเพศเมยสามารถวางไขไดมากทสดคอ 501.80±76.99 ฟอง ดงนนถวแระจงเหมาะสมทสดทจะน าไปปลกรวมกบพรกเพออนรกษแมลงชางปกใส M. basalis สวนการศกษาความเปนพษของสารฆาแมลงและไรนน ไดทดสอบพษแบบสมผสโดยตรง (topical method) และโดยทางออม (residual contact method) ของสารเคม 5ชนดทแนะน าใหใชในการปลกพรกคอสารฆาแมลง ฟโปรนล อมดาคลอปรด และคารโบซลแฟน และสารฆาไรคออะบาเมกตนและก ามะถน กบระยะไข ตวออน ดกแด และตวเตมวยของแมลงชางปกใส M. basalis ในหองปฏบตการ ผลการทดสอบพบวา เมอ M. basalis ระยะตวออนวยท 1 และ 2 และตวเตมวยไดรบสารแตละชนดโดยตรงมอตราการตาย 100% การไดรบพษสมผสโดยตรงกอใหเกดอนตรายตอแมลงชางปกใส M. basalis สงกวาการไดรบพษโดยทางออม ระยะไขและดกแดทนทานตอความเปนพษสงกวาระยะตวออนและตวเตมวยอยางมนยส าคญ

(6)

สวนการน าแมลงชางปกใส M. basalis ไปใชควบคมแมลงและไรศตรพรกในแปลงทดลองนน ไดเปรยบเทยบการระบาดของแมลงและไรศตรพรก ปรมาณของแมลงศตรธรรมชาต และปรมาณของแมลงชางปกใส M. basalis ในแปลงปลกพรกทมการควบคมแมลงและไรศตรพรกทแตกตางกน 4 วธไดแก แปลงใชสารเคม แปลงชววธ (ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis) แปลงอนรกษ (ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis+ปลกถวแระแซมพรก) และแปลงควบคม (ไมมการควบคมแมลงและไร) ผลการศกษาพบวามการระบาดของแมลงศตรพรกทส าคญ 2 ชนดคอ เพลยออน Aphis gossypii Glover และเพลยไฟพรก Scirtothrips dorsalis (Hood) โดยพบการระบาดรนแรงต งแตระยะกลาถงระยะออกดอก โดยในแปลงทดลองชดควบคมมจ านวน 27.27±8.74 และ 0.33±0.01 ตว/ยอด ในขณะทแปลงใชสารเคม แปลงชววธ และแปลงอนรกษมจ านวน 7.41±6.61 และ 0.13±0.24, 17.22±5.00 และ 0.21±0.38, และ 15.71±5.27 และ 0.19±0.35 ตว/ยอด ตามล าดบ นอกจากนยงส ารวจพบศตรธรรมชาตในแปลงชววธ และแปลงอนรกษจ านวน 4 ชนด คอ ดวงคลายมด Anthicus sp. แมลงชางปกใส M. basalis ดวงเตาตวห า Menochilus sexmaculatus (Fabricius) และแมงมมตาหกเหลยม Oxyopes sp.ในแปลงควบคมพบศตรธรรมชาตจ านวน 3 ชนด สวนในแปลงสารเคมพบเพยง 2 ชนดเทานน เมอเปรยบเทยบน าหนกผลผลตทจ าหนายไดพบวา แปลงอนรกษใหผลผลตสงสดเฉลย 351.05±126.21 กรม/ตน รองลงมาไดแกแปลงชววธเฉลย 260.60±102.48 กรม/ตน แปลงใชสารเคมเฉลย 139.55±54.96 กรม/ตน ในขณะทแปลงควบคมใหผลผลตต าสดเฉลย 76.93±32.33 กรม/ตน ตนทนในการควบคมแมลงและไรในแปลงควบคม แปลงเคม แปลงชววธ และแปลงอนรกษเทากบ 0, 0.36, 8.42, และ 10.82 บาท/ตนตามล าดบ ในขณะทรายไดจากการขายผลผลตพรก (พรกปกตราคา 20 บาท/กโลกรม พรกปลอดสาร 70 บาท/กโลกรม) เทากบ 5.38, 2.79, 18.24, และ 24.57 บาท/ตนตามล าดบ แปลงอนรกษยงมรายไดจากการขายถวแระอก 14.13 บาท/ตน ในทางตรงกนขามอตราสวนตนทนตอรายไดในแปลงใชสารเคมมสดสวนตนทนตอรายไดเฉลยสงสดเทากบ 7.75 รองลงมาคอ แปลงอนรกษเฉลย 2.27 และแปลงชววธเฉลย 2.17 ตามล าดบ

ดงนนการควบคมแมลงและไรศตรพรกโดยใชแมลงชางปกใส M. basalis ซงมตนทนในการควบคมแมลงศตรสง จ าเปนอยางยงทจะตองปลกพชแซมโดยใชถวแระเพออนรกษแมลงชางปกใส M. basalis ถงแมวาการควบคมโดยวธดงกลาวจะมสดสวนก าไร/ขาดทนเฉลยต ากวาการใชสารเคม แตยงคงใหผลผลตเฉลยและรายไดตอตนสงกวาการใชสารเคม เกษตรกรยงมรายไดเสรมจากการจ าหนายถวแระอกดวย

(7)

Thesis Title Conservation of Lacewing Mallada basalis (Walker) (Neuroptera: Chrysopidae) in Chilli Plots

Author Miss Yawareeyah Samoh Major Program Entomology Academic Year 2013

Abstract

Repetitve pesticide applications in chilli production not only cause detrimental effects on humans, animals and the environment, but also leave toxic residues in the chilli, itself. To conserve the green lacewing Mallada basalis (Walker) an effective insect predator released in chilli plots for insect pest control, 3 main areas of study have been done: 1) selection of the adult lacewing M. basalis’ food plant as an intercrop in chilli plots 2) toxic effects of insecticide and acaricide use in chilli pest control on the green lacewing M. basalis, and 3) use of the green lacewing M. basalis to control insect pests in the conservation plot where chilli was intercropped with the lacewing’s food plant and the less toxic insecticides and acaricides were appropriately applied.

To select the green lacewing M. basalis adult’s food plant, flowers of the pinto peanut Arachis pintoi cv. Amarillo, cosmos Cosmos bipinnatus and pigeon pea Cajanus cajan, together with water, honey, and yeast were offered to the adult lacewing in laboratory. It was shown that pigeon pea flowers+honey +yeast +water provided the highest longevity (male =44.00±8.80 and female =50.41±11.35 days) and the highest number of egg laid per female (501.80±76.99 eggs/female). The pigeon pea C. cajan was then selected as an intercrop plant in the lacewing conservation chilli plot.

Studies on the toxicity of insecticides (fipronil, imidacloprid and carbosuilfan) and acaricides (abamectin and sulfur) recommended for chilli insect and mite pests on the egg, larva, and adult lacewing M. basalis were done using topical and residual contact methods. Direct contact of each insecticide and acaricide through topical applications revealed 100% mortality of the 1st, 2nd instar larvae and the adult lacewing M. basalis, direct contact also caused higher toxic

(8)

than residual contact. The egg and the pupal stages of the lacewing M. basalis were tolerated more than the larva and the adult stages.

To control insect pests in a conservation chilli plot, the infestation of insect and mite pests, the number of the insects natural enemies, and numbers of the lacewing M. basalis were compared with those of the control (no control action), chemical control (insecticides and acaricide applied), biological control (released lacewing M. basalis), and conservation biological control (release of the lacewing M. basalis, and chilli was intercropped with pigeon peas C. cajan) plots. Heavy infestations of the chilli insect pests, cotton aphid Aphis gossypii Glover and chilli thrips Scirtothrips dorsalis (Hood), were found in all the test plots from the seedling through to the flowering stage of chilli. There were 27.27±8.74 and 0.33±0.01, 7.41±6.61 and 0.13±0.24, 17.22±5.00 and 0.21±0.38, and 15.71±5.27 aphid/shoot and 0.19±0.35 thrips/shoot in the control, biological control, biological conservation and chemical control plots, respectively. Four species of natural enemies (anthicid beetle Anthicus sp., green lacewing M. basalis, lady beetle Menochilus sexmaculatus (Fabricius) and lynx spider Oxyopes sp.) were found in biological control and conservation biological control plots while there were 3 species in the control plots and only 2 species in the chemical control plot. Chilli products were found at the highest (351.05±126.21 gram/plant) in the conservation biological control plot, and less (260.60±102.48, 139.55±54.96 and 76.93±32.33 gram/plant) in the biological control, chemical control, and control plot, respectively. Control costs and gross revenues (while chemical control chilli is 20 baht/kilogram and pesticide free chilli is 70 bath/kilogram) of the control, chemical control, biological control and conservation biological control plots were 0, 0.36, 8.42 and 10.82 bath/plant and 5.38, 2.79, 18.24 and 24.57 baht/plant respectively, while in conservation biological control plot there was more income from pigeon pea products at 14.13 baht/plant. On the other hand, the cost to the gross revenue ratio was highest (7.75) in the chemical control plot while the least (1.49 and 1.30) was found in conservation biological control and biological control plots.

The study showed a higher cost of control, due to the M. basalis cost, in both biological control and conservation biological control chilli plots, than in the chemical control plot. The chilli products and gross revenue per plant was higher than in the chemical control plot, but in the conservation biological control plot pigeon peas C. cajan which were intercropped with

(9)

chilli helped conserve the green lacewing M. basalis and gave more income from the pea products.

(10)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยด ผวจยขอขอบพระคณ รองศาสตราจารยดร.จราพร เพชรรตน อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ทกรณาใหความร ใหค าปรกษา แกไขขอบกพรอง ชแนะแนวทาง แนะน าใหความสะดวกในการคนควาวจย และการเขยนวทยานพนธ ท าใหวทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณลลวงไปดวยด

ขอขอบพระคณ ดร.นรศ ทาวจนทร อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม รศ.ดร.ววฒน เสอสะอาด และ รศ.ดร.อรญ งามผองใส คณะกรรมการสอบวทยานพนธทกรณาใหค าปรกษา แกไขขอบกพรอง ชแนะแนวทาง แนะน าใหความสะดวกในการคนควาวจย

ขอขอบคณศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต และภาควชาการจดการศตรพช ทเออเฟอสถานทและความสะดวกในการท าวจย

ขอขอบคณนคมสรางตนเองเทพา อ.เทพา จ.สงขลา ทเออเฟอสถานทและความสะดวกในการท าวจย

ขอขอบคณส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต และบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทใหทนสนบสนนในการท าวจยเพอวทยานพนธจนส าเรจลลวง

ขอขอบคณคณาจารย ทไดกรณาถายทอดความร และใหค าแนะน าตางๆ ทเปนประโยชนตอการวจย รวมทงเจาหนาทประจ าภาควชาการจดการศตรพชทใหบรการอยางเตมท เตมใจ และรวดเรวเปนอยางยง

ขอขอบพระคณคณครจ าเนยน เอยดแกว และครอบครวเอยดแกว ทคอยใหความชวยเหลอในทกๆ ดาน ตลอดจนใหความรก ความหวงใย และคอยเปนก าลงใจเสมอมา

ขอขอบพระคณคณแม ตลอดจนพนอง ทคอยใหความรก ความหวงใย และเปนก าลงใจเสมอมา

ทายสดนขอขอบคณพๆ เพอนรวมงานศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต และนองๆ นกศกษาระดบบณฑตศกษา สาขาวชากฏวทยา มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทกทานทไดรวมเรยน รวมฟนฝาอปสรรค และเปนก าลงใจซงกนและกนมาโดยตลอด ขอมอบคณความด และประโยชนทงหลายทเกดจากการท าวจยครงน แดทกทานทมสวนรวมท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปดวยด

ยาวารยะห สาเมาะ

(11)

สารบญ หนา บทคดยอ (5) Abstract (7) กตตกรรมประกาศ (10) สารบญ (11) รายการตาราง (12) รายการภาพ (14) บทท

1. บทน า 1 บทน าตนเรอง 1 การตรวจเอกสาร 2 วตถประสงค 19 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 20

2. วสด อปกรณ และวธการทดลอง 21 3. ผลการทดลองและวจารณผล 30 4. สรปผลการทดลอง 58

เอกสารอางอง 60 ภาคผนวก 71 ประวตผเขยน 74

(12)

รายการตาราง ตารางท หนา

1 อายขยของเพศผ-เพศเมยของแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) จ านวนไขทวาง และระยะเวลาในการวางไข เมอเลยงดวยอาหารตางชนด

32

2 คาเฉลยของไขแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ทตายหลงจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรก ทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไรศตรพรกหลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรงและรบพษตกคาง

36

3 คาเฉลยของตวออนวย 1 แมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ทตายหลงจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรก ทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไรศตรพรกหลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรงและรบพษตกคาง

37

4 คาเฉลยของตวออนวย 2 แมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ทตายหลงจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรก ทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไรศตรพรกหลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรงและรบพษตกคาง

38

5 คาเฉลยของตวออนวย 3 แมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ทตายหลงจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรก ทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไรศตรพรกหลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรงและรบพษตกคาง

39

6 คาเฉลยของดกแดแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ทตายหลงจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรก ทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไรศตรพรกหลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรงและรบพษตกคาง

40

7 คาเฉลยของตวเตมวยแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ทตายหลงจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรก ทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไรศตรพรกหลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรงและรบพษตกคาง

41

8 คาเฉลยจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในแปลงปลกพรกทควบคมแมลงโดยวธตางๆ ตงแตยายตนกลาจนกระทงออกดอก (ระยะท 1)

45

9 คาเฉลยจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในแปลงปลกพรกตงแตระยะออกดอกจนถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (ระยะท 2)

47

10 คาเฉลยจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในแปลงปลกพรกตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (ระยะท 3)

49

(13)

11 คาเฉลยจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในแปลงปลกพรกตงแตระยะเกบผลผลตครงท 3 จนถงเกบผลผลตครงท 4 (ระยะท 4)

52

12 จ านวนผลผลตและน าหนกผลผลตพรกทได 54 13 ตนทนในการควบคมแมลงศตรและรายไดทไดจากการขายผลผลตพรก 55

14 คาเฉลยจ านวนแมลงวนผลไม Bactrocera latifrons (Hendel) ทท าลายผลพรกและแตนเบยนแมลงวนผลไม Diachasmimorpha longicaudata (Ashmead) จากผลพรกหนก 10 กรม

57

(14)

รายการภาพ ภาพท หนา

1 สตรโครงสรางทางเคมของสาร fipronil 10 2 สตรโครงสรางทางเคมของสาร abamectin 10 3 สตรโครงสรางทางเคมของสาร carbosulfan 11 4 สตรโครงสรางทางเคมของสาร imidacloprid 11 5 ไขแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) 14 6 ตวออนแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) 14 7 ดกแดแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) 15 8 ตวเตมวยแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) 15 9 แปลงปลกพรกแตละกรรมวธในระยะหลงการยายปลก (ดานซายมอ) และระยะให

ผลผลต (ดานขวามอ)

ก. แปลงควบคม 44

ข. ผลผลตแปลงควบคม 44 ค. แปลงเคม 44 ง. ผลผลตแปลงเคม 44 จ. แปลงชววธ 44 ฉ. ผลผลตแปลงชววธ 44 ช. แปลงอนรกษ 44 ซ. ผลผลตแปลงอนรกษ 44

10 ไขและตวออนแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ทพบในแปลง ก. และ ข. ไข 46 ค. และ ง. ตวออน 46

11 แสดงลกษณะอาการของโรคเหยวเขยวและการท าลายของไรขาวพรก Polyphagotarsonemus latus (Banks)

ก. ลกษณะอาการของตนพรกทเปนโรคเหยวเขยว 53 ข. ลกษณะเมอกแบคทเรยไหลออกมาเนองจากโรคเหยวเขยว 53

(15)

ค. ลกษณะของตนพรกทถกไรขาวพรก Polyphagotarsonemus latus (Banks) ท าลาย ง. ลกษณะของผลพรกทถกไรขาวพรก Polyphagotarsonemus latus (Banks) ท าลาย

53 53

1

บทท 1

บทน ำ บทน ำตนเรอง การท าการเกษตรโดยการใชสารเคม โดยเฉพาะอยางยงสารฆาศตรพชและสตวเพอเพมผลผลตทางการเกษตร เปนทนยมของเกษตรกรสวนใหญ ทงนเนองจากเปนวธการทสะดวกและไดผลเรว จงท าใหมการใชในปรมาณทมากเกนความจ าเปน กอใหเกดการตกคางของสารเคมในผลผลตและสงแวดลอม ซงเปนอนตรายตอสขภาพของผผลตและผบรโภค อกทงท าใหระบบนเวศทางการเกษตรและสภาพแวดลอมเปลยนแปลงไป ซงอาจท าใหแมลงศตรพชระบาดเพมมากขน จนเปนปญหาทไมอาจแกไขได ในปจจบนมการสงเสรมการเกษตรหลายแนวทาง เพอน าไปสการพฒนาทย งยน โดยเฉพาะอยางยงการควบคมศตรพชโดยชววธ โดยการใชแมลงศตรธรรมชาตควบคมแมลงศตรพช เปนแนวทางหนงทนาสนใจและมประโยชนอยางมาก พรกเปนพชทส าคญทางเศรษฐกจทใชบรโภคภายในประเทศและสงออกไปตางประเทศ จงมการปลกพรกกนอยางแพรหลาย และสามารถท ารายไดเปนอยางด แตเกษตรกรประสบปญหาเกยวกบแมลงศตรพชเขาท าลาย คอ เพลยไฟ ไรขาว แมลงหวขาว เพลยออน แมลงวนพรกและอนๆ (กรมวชาการเกษตร, 2553) ท าใหตองใชสารเคมในการปองกนก าจดในปรมาณทสง สงผลใหเกดสารพษตกคางในผลผลตพรกเกนคามาตรฐาน ซงเปนปญหาทสมควรแกไขอยางรบดวน ดงนนการควบควบคมศตรพชโดยชววธเปนหนทางหนงทชวยลดปรมาณการใชสารเคม โดยเฉพาะการใชแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ควบคมแมลงศตรพช อยางไรกดแมวาการน าเสนอวธการปฏบตทใหผลในการอนรกษศตรธรรมชาตของแมลงศตรพช แตงานวจยเกยวกบเรองเหลานยงมนอย เพอใหมการน าวธการเหลานไปใชใหมากขน งานวจยจงควรเนนไมเพยงการศกษาอนกรมวธาน ชววทยา นเวศวทยาและประสทธภาพของแมลงศตรธรรมชาตเทาน น แตควรใหความสนใจกบการศกษาวธการทจะท าใหศตรธรรมชาตเพมปรมาณ ศกษาเกยวกบทหลบซอนหรอทพกพงของศตรธรรมชาตดวย (Sengonca, 1998) แมลงชางปกใส M. basalis จดเปนแมลงศตรธรรมชาตของแมลงศตรพชทส าคญชนดหนง ด ารงชวตโดยการเปนตวห าในชวงทเปนตวออน สามารถท าลายแมลงศตรพชไดหลายชนดเชน เพลยออน ไร เพลยไฟ แมลงหวขาว ไขเพลยจกจน เพลยหอย เพลยแปงและแมลงทมขนาดเลก (ณฏฐน และคณะ, 2548; ประภสสร และคณะ, มปป. ; Cheng et al., 2010) สามารถทดแทนการใชสารฆาศตรพชและสตว

2

ซงเปนวธการทไมกอใหเกดผลเสยตอสภาพแวดลอม ไมเปนอนตรายตอเกษตรกรและผบรโภค แตปจจบนการใชสารฆาศตรพชและสตว ท าใหศตรธรรมชาตรวมทงแมลงชางปกใส M. basalis ในธรรมชาตถกท าลายไปดวย ดงนนจ าเปนตองมการอนรกษแมลงชางปกใส M. basalis เพอกอใหเกดความสมดลของศตรพชและศตรธรรมชาต ซงจะสงผลตอการลดการใชสารฆาศตรพชและสตวเพอการเกษตรทย งยน กำรตรวจเอกสำร

1. พรก พรกเปนพชผกชนดหนงจดอยในวงศ Solanaceae ทมศกยภาพและมความส าคญทางดานเศรษฐกจของประเทศไทย มการปลกกนอยางแพรหลายทวทกภาคของประเทศ และสามารถท ารายไดเปนอยางดใหแกเกษตรกร พรกใชเปนสวนประกอบในการปรงแตงรสชาตของอาหาร ทงในรปพรกสด พรกแหง หรอพรกปน รวมทงผลตภณฑแปรรปอนๆ นอกจากนพรกมสารส าคญ มส และมรสชาตทไมอาจใชผลผลตจากพชอนทดแทน เชน สาร capsaicin ซงในอตสาหกรรมอาหารและผลตภณฑรกษาโรค น ามาใชเปนสวนประกอบของยารกษาโรคบางชนด capsaicin มคณสมบตท าใหเกดรสเผด ลดความเจบปวดของกลามเนอ แกลมจกเสยด แกทองอดทองเฟอ ขบเหงอ บ ารงธาตไฟและชวยในการเจรญอาหาร เปนตน (ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ, 2552) ในประเทศไทยมพนทปลกพรกรวมทงสน 474,717 ไร ผลผลตรวม 333,672 ตน พรกทปลกมากทสดคอ พรกขหนผลใหญ พรกใหญ พรกชฟา พรกขหนผลเลก พรกหยวก และพรกหวาน (กรมสงเสรมการเกษตร, 2552) ส าหรบการสงออกพรกนนประเทศไทยสงออกพรกทงในรปของพรกสด พรกปน พรกแหง และผลตภณฑแปรรปพรกในรปแบบตางๆ โดยป 2548 ปรมาณการสงออกพรกในรปพรกสด พรกแหง พรกปน และซอสพรกมปรมาณ 25,203 ตน คดเปนมลคามากกวา 1,051 ลานบาท (วรรณภา, 2549) นอกจากนยงมการผลตเมลดพรกเพอสงออกทสามารถน าเงนเขาประเทศไดไมต ากวาปละ 100 ลานบาท (วรรณภา และคณะ, 2550) โดยตลาดสงออกพรกสดนยมพรกทมลกษณะผลสแดงลวน มความสด ฝกสวย ไมงอ และทส าคญตองไมมสารพษตกคางเกนมาตรฐานทก าหนด

ปจจบนการผลตพรกในภาคใต เปนทางเลอกหนงทเกษตรกรใหความสนใจเปนอยางมาก โดยมพนทปลกประมาณ 14,845 ไร จงหวดทมพนทปลกมากทสดคอ จงหวดสงขลาและพทลง มพนทปลก 3,163 และ 1,562 ไร ตามล าดบ (ส านกสงเสรมและพฒนาการเกษตรเขตท 5, 2545) แตอยางไรกตามพรกยงมปญหาทส าคญอยหลายประการ โดยเฉพาะอยางยงคอการเขาท าลาย

3

ของแมลงและไรศตรพรก ท าใหเกษตรกรใชสารฆาศตรพชและสตวในปรมาณทสง การใชทไมถกตองและไมเหมาะสมท าใหเกดปญหาสารพษตกคางในผลผลตพรกเกนคามาตรฐาน นอกจากจะสงผลกระทบตอสขภาพของเกษตรกรและผบรโภคโดยตรงแลว ยงท าใหผลผลตพรกทสงออกไปจ าหนายตางประเทศประสบปญหาสารพษตกคางเกนคามาตรฐานและไมเปนทยอมรบของตลาดตางประเทศอกดวย (นาตยา และคณะ, 2550) จากประกาศททบทวนในเดอน พฤศจกายน 2554 สหภาพยโรป (European union, EU) ไดจดพรกจากประเทศไทยอยในรายการสนคาประเภทอาหารทใหมการตรวจสอบพษตกคางของสารฆาศตรพชและสตวอยางเขมงวด (Food Standard Agency, 2011) และลาสดส านกพฒนาระบบและรองรบมาตรฐานสนคาพช กรมวชาการเกษตรรายงานวาประเทศซาอดอาระเบยแจงเตอนพบสารฆาแมลงในตวอยางพรกน าเขาจากประเทศไทยโดยตรวจพบสารฆาไร dicofol เกนมาตรฐานทก าหนด นอกจากนยงตรวจพบสารฆาแมลง chlorpyrifos และ thiamethoxam ตกคางในสนคาดงกลาวดวย (กรมวชาการเกษตร, 2556 ก) ดงนนส านกงานทปรกษาการเกษตรตางประเทศ ประจ าสหภาพยโรป จงใหคงมาตรการตรวจเขมเพอตรวจหาสารฆาแมลงตกคางทระดบ 10% ในพรกสดตอไป (กรมวชาการเกษตร, 2556 ข) 2. แมลงและไรศตรพรก 2.1 เพลยไฟพรก (chilli thrips) ชอวทยาศาสตร Scirtothrips dorsalis (Hood)

วงศ Thripidiae อนดบ Thysanoptera วฏจกรชวต เพลยไฟพรกเปนแมลงทมขนาดเลกล าตวยาว 0.7-0.8 มลลเมตร สน าตาลออน ตวเตมวยมปก 2 ค เจรญเตบโตเปลยนแปลงรปรางแบบสมบรณ คอ มระยะไข ระยะตวออน ระยะดกแด และระยะตวเตมวย แตดกแดไมไดเปลยนแปลงสมบรณแบบ คอเปนตวออนวย 4 ทไมเคลอนท ตวออนและตวเตมวยมสเหลองจนถงเหลองอมสม วฏจกรชวตระยะไข 3- 4 วน ระยะตวออน 5-6 วน ระยะกอนเขาดกแด 2-3 วน ระยะดกแด 3-5 วน ระยะตวเตมวย 14-24 วน รวมวงจรชวตตงแตระยะไขจนเปนตวเตมวย 13-18 วน หรอ 20-28 ชวอายขยตอป (จนทนา, มปป.) ความส าคญและลกษณะการท าลาย

เพลยไฟพรกเปนแมลงศตรทส าคญในการปลกพรก ตวออนและตวเตมวยดดกนน าเลยงทใบ ดอก ผล หรอสวนทออนๆ ของตนพรก เมอพชถกท าลายโดยเฉพาะบรเวณกานใบหรอ

4

เนอใบดานลาง ตาและผลเปนรอยดานสน าตาล ถาระบาดรนแรงพชชะงกการเจรญเตบโต หรอแหงตายในทสด ถาเกดกบใบออนหรอยอดออน ท าใหใบหรอยอดออนหงก ขอบใบหงก และมวนงอขนดานบนทงสองขาง ถาเกดในระยะพรกก าลงออกดอกท าใหดอกพรกรวง ถาระบาดในชวงพรกตดผลอาจท าใหรปทรงของผลบดงอ หากเปนชวงทมอากาศรอนแหงซงมกจะเกดในระยะฝนทงชวงนานๆ พรกอาจชะงกการเจรญเตบโต เกดความเสยหายมากกวา 50 % (สรวฒน, 2526 และ จนทนา, มปป.)

การปองกนก าจด ตรวจดเพลยไฟพรกบรเวณใตใบหรอสวนออนๆ ของพช เชน ตาดอก ดอก และใบออน เมอเรมพบเพลยไฟพรกมากกวา 5 ตวตอสวนของพชนนๆ ขนตนควรเพมความชนโดยการใหน า หากปองกนโดยการใชสารฆาแมลง ส าหรบแหลงปลกพรกใหม ควรเลอกใชสารฆาแมลงทแนะน าโดยกรมวชาการเกษตร เชน carbaryl, prothiofos, methiocarb, carbosulfan, imidacloprid, emamectin, fipronil, bendiocarb และ flufenoxuron หากเปนแหลงปลกพรกเกาไมควรพนสารชนดใดชนดหนงตดตอกนหลายครง (กรมวชาการเกษตร, 2553) นอกจากสารฆาแมลงดงกลาวแลว Seal และคณะ (2006) ยงแนะน าใหใช acephate, spinosad และ abamectin

2.2 เพลยออน (Aphid)

ชอวทยาศาสตร Aphis gossypii Glover วงศ Aphididae อนดบ Homoptera วฏจกรชวต

เพลยออนเปนแมลงปากดดทมขนาดเลก ผนงล าตวออนนม ขยายพนธไดโดยไมตองมการผสมพนธและออกลกเปนตว มท งชนดมปก และไมมปก ตวเตมวยเพลยออน 1 ตวสามารถใหลกไดถง 6-11 ตว/วน ในระยะเปนตวออนมการลอกคราบ 4 ครง ตวออนมอายประมาณ 5-6 วน หลงจากนนพฒนาเปนตวเตมวย ตวเตมวยของเพลยออนมทงมปกและไมมปก ซงมชวตอยไดนาน 6-41 วน ตวเตมวยตวหนงๆ สามารถออกลกไดตลอดชวตไดประมาณ 75-450 ตว (วโรจน และคณะ, มปป.)

5

ความส าคญและลกษณะการท าลาย ตวออนและตวเตมวยของเพลยออนดดกนน าเลยงตามยอดออน ดอกและใบออน

ท าใหหงกงอเปนคลน หากมการระบาดมาก ๆ อาจท าใหพชไมออกดอก ซงพบระบาดมากในขณะ ทตนยงเลกเมอฝนทงชวง และอากาศรอน (สนทร, มปป.) นอกจากนเพลยออนยงเปนพาหะน าโรคใบหงก โดยทใบมลกษณะยนเลกนอย หงกงอ กรอบและเปราะบาง ตนแคระแกรน ใบทแตกออก มาใหมๆ มลกษณะหงกงอ ขอบใบงมมวนลง (พสทธ, 2550) การปองกนก าจด

ถาพบเพลยออนมความหนาแนน 10-20% ของพนทใบทงตน จากจ านวน 10% ของจ านวนตนทงหมด ใหพนดวย imidacloprid (10% SL) อตรา 10 มลลลตรตอน า 20 ลตร

2.3 แมลงหวขำวเกลยว (Spiralling whitefly) ชอวทยาศาสตร Aleurodicus dispersus Russel วงศ Aleyrodidae อนดบ Homoptera วฏจกรชวต

แมลงหวขาวเกลยวมลกษณะคลายผเสอกลางคนขนาดเลก ปกปกคลมดวยผง สขาวคลายผงแปง ล าตวมสเหลองออน สรางเสนใยเปนสขาวปกคลมไขและตวออน ตวออนและตวเตมวยดดกนน าเลยงจากใบพชเปนอาหาร ระยะไข 11-18 วน ระยะตวออน 23-27 วน ระยะดกแด 17-18 วน และระยะตวเตมวย 5-25 วน ตวผในระยะตวออนเจรญเตบโตเรวกวาตวเมยประมาณ 3-4 วน (พสทธ, 2550)

ความส าคญและลกษณะการท าลาย

ตวออนและตวเตมวยดดกนน าเลยงจากใบท าใหหงกงอและเหยวแหง ตนแคระ แกรน อกทงยงเปนพาหะน าเชอไวรสของพชหลายชนด (กรมวชาการเกษตร, 2553)

การปองกนก าจด

ควรหลกเลยงการปลกพชในชวงทสภาพแวดลอมเหมาะสมตอการเพมปรมาณของแมลงหวขาว และเลอกใชพนธพชแนะน าตามความเหมาะสมของสภาพพนท เกบสวนของพชทพบแมลงหวขาวออกจากแปลง โดยน าไปท าลายดวยการเผาทง และท าความสะอาดแปลงและ

6

บรเวณรอบๆ แปลงภายหลงการเกบเกยว เพอไมใหมพชอาศยของแมลงหวขาว สารฆาแมลงควรใชเฉพาะเมอพบการระบาด และใชในขณะทแมลงหวขาวอยในระยะตวออนวยแรก เพราะไมมปยขาวปกคลมตวจะใหผลดทสด (กรมวชาการเกษตร, 2554) และหากจ าเปนควรใชสารฆาแมลงทแนะน าโดยกรมวชาการเกษตร เชน carbosulfan, imidacloprid, triazophos และ ปโตรเลยมสเปรย ออยลอยางใดอยางหนง ตามอตราทแนะน าขางฉลาก (กรมวชาการเกษตร, 2553)

2.4 แมลงวนพรก (Solanum fruit fly) ชอวทยาศาสตร Bactrocera latifrons (Hendel) วงศ Tephritidae อนดบ Diptera วฏจกรชวต

ตวเตมวยเพศเมยวางไขเปนฟองเดยวๆ ทมลกษณะรปรางยาวร สขาวขน ผวเปนมนสะทอนแสง เมอใกลฟกสของไขเขมขน ระยะไขฟกเปนตวหนอน 2-3 วน ตวหนอนมสขาวหรอสใกลเคยงกบสของพชอาหาร ตวหนอนเคลอนทโดยการยดหดล าตวซงเปนปลองๆ สวนหวมปากเปนตะขอแขงสด าเปนอวยวะทหนอนใชชอนไชกนเนอเยอภายในผลพรกท าใหผลพรกเนาและรวง ระยะหนอนม 3 ระยะ ใชเวลาประมาณ 8-10 วน ดกแดมรปรางกลมร ระยะแรกมสขาว และคอยเปลยนเปนสน าตาล และเขมขนเรอยๆ ระยะดกแด 11-14 วน ตวเตมวยเพศผและเพศเมยมอาย 77-151วน และ 93-183 วน ตามล าดบ ตลอดวงจรชวตจากไขถงตวเตมวยใชเวลา 22.83-24.83 วน (สญญาณ และคณะ, 2551)

ความส าคญและลกษณะการท าลาย

ตวเตมวยแมลงวนพรกเขาท าลายโดยวางไขใตเปลอกผลพรก ในระยะทพรกเรมเปลยนส หรอผลใกลสก ตวหนอนเจรญเตบโต กดกนอยภายในผลพรก เนอภายในถกกดกนจนหมดเหลอแตเปลอก ท าใหผลเนาเสย และอาจมโรคหรอแมลงชนดอนๆ เขาท าลายซ า ผลพรกรวงหลน ท าใหไมสามารถเกบผลผลตได (Stonehouse et al., 2004)

การปองกนก าจด

การปองกนก าจดแมลงวนผลไมสามารถท าไดหลายวธ เชน เหยอลอโปรตนทมสวนผสมของยสต autolysate หรอโปรตน hydrolysate ผสมกบสารฆาแมลงมประสทธภาพสงในการควบคมแมลงวนพรก (วนดา, 2552 และมลนธโครงการหลวง, มปป.) การรกษาความสะอาด

7

ของแปลงโดยการเกบผลพรกทรวงหลนและท าลายโดยการขดหลมฝงดน รวมถงการท าลายพชอาศยใกลเคยงเปนการลดปรมาณประชากรแมลงวนผลไมได (ดวงพร , 2543 และมลนธโครงการหลวง, มปป.) การใชกบดกกาวเหนยวสเหลอง ซงชวยทงการพยากรณการระบาดและลดประชากรแมลงวนผลไม (มลนธโครงการหลวง, มปป.) การควบคมแบบชววธโดยการน าศตรธรรมชาตมาใชในการควบคมแมลงวนผลไม เชน แตนเบยน Diachasmimorpha longicaudata Ashmead เปน ตวเบยนระยะหนอนของแมลงวนผลไม (Waterhouse, 1993) การท าหมนโดยน าดกแดแมลงวนผลไมมาฉายรงส ท าใหแมลงเหลานเปนหมน แลวปลอยแมลงทเปนหมนนเขาไปในแปลงผสมพนธกบแมลงในธรรมชาตเพอลดการขยายพนธท าใหแมลงวนผลไมในธรรมชาตลดลงจนไมท าใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจอกตอไป (เรณ, มปป.)

2.5 หนอนกระทผก (common cutworm) ชอวทยาศาสตร Spodoptera litura (Fabricius) วงศ Noctuidae อนดบ Lepidoptera วฏจกรชวต

ตวเตมว ย เพศเมยวางไข เปนกลมๆ ปกคลมดวยขนสขาวนวล และคอยๆ เปลยนเปนสน าตาลและสด า ระยะไข 3-7 วน ฟกเปนตวหนอน หนอนเมอออกจากไขใหมๆ มสเขยวออนหรอสนวลอยรวมกนเปนกลมแทะกนผวใบจนบางใสและพรน ระยะหนอนมการเจรญเตบโต 5 ระยะ ใชเวลา 10-15 วน ระยะดกแด 7-12 วน ฟกเปนตวเตมวย ซงเปนผเสอกลางคน ล าตวมขนสน าตาลปกคลม ตลอดวงจรชวตของหนอนกระทผกประมาณ 1 เดอน (สรวฒน, 2526)

ความส าคญและลกษณะการท าลาย

หนอนกระทผกเปนแมลงทส าคญชนดหนงทพบเขาท าลายพรก โดยกดกนยอดออน ตวหนอนทฟกออกมาใหม ๆ อยรวมกนเปนกลม เมอโตขนแยกกระจายตวออกท าลายพชและจะท าลายรนแรงมากขน ซงการเขาท าลายมกเกดเปนหยอมๆ ตวหนอนกดกนใบพชทนททฟกออกจากไข กลางวนมกหลบซอนตามซอกใบหรอใตดน กลางคนออกหากนท าลายใบพชผกไดครงละมาก ๆ (อมพร, มปป.)

8

การปองกนก าจด การปองกนก าจดโดยการทดลองใชสารสกดทมผลระงบการกนของระยะตวออน

วยท 3 ของหนอนกระทผกพบวาสารกดใบฉตรสวรรคสามารถระงบการกนของแมลงได 100% ภายในระยะเวลา 2 ชวโมง ทความเขมขน 50 ppm. ในสารละลาย acetone (ทตยาและณรงค, 2542) รตตยาและพทยา (2544) รายงานวาสารสกดหยาบจากสวนของใบและล าตนใตดนของคางคาวด ามฤทธในการยบย งการกนของหนอนกระทผกได พรพพฒน (2529) ศกษาถงสารฆาหนอนกระทผกจากไพลและพชวงศ Zingiberaccae บางชนดพบวา สารสกดจากสวนใตดนของไพลซงละลายไดใน hexane มฤทธในการฆาหนอนกระทผกท าใหหนอนกระทผกตาย 100 % ทความเขมขน 5% ในเวลา 3 วนและยงลดความสามารถในการกนของหนอนกระทผกอกดวย เสยง (2532) รายงานวาสารสกดจากพชชนดตางๆ ในประเทศไทยทมผลในการฆาหนอนกระทผกโดยตรง ไดแก กระเชาสดา กระดมทองเลอย กระทอ ขมนชน คน แคฝรง ทานตะวนปา ผกากรอง ผกเสยนผ ไพล และสาบแรงสาบกา เปนตน การใชวธทางเกษตรกรรม เชน การไถตากดน และการเกบเศษซากพชอาหารเพอฆาดกแดและลดแหลงอาหารในการขยายพนธของหนอนกระทผก การใชวธกล โดยการเกบกลมไขและหนอนท าลาย จะชวยลดการระบาดลงไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย การใชเชอแบคทเรยทมจ าหนายเปนการคา ไดแก Bacillus thuringiensis var. aizawai และ B. thuringiensis var. kurstaki เปนตน การใชแมลงศตรธรรมชาตไดแก แตนเบยนไข Telenomus sp. และมวนพฆาต (Eocanthecona furcellata (Woff)) เปนตน (อมพร, มปป.)

2.6 ไรขำวพรก (chili broad mite)

ชอวทยาศาสตร Polyphagotarsonemus latus (Banks) วงศ Tarsonemidae อนดบ Acariformes วฏจกรชวต

ตวเตมวยไรขาวพรกเพศเมยใชเวลาประมาณ 0.74 วน จงออกจากดกแดและมอายอยไดประมาณ 9 วน สวนตวเตมวยเพศผใชเวลา 1 วน จงออกจากดกแด และมอายอยไดนานเฉลย 6 วนเศษ รวมระยะเวลาจากไขจนถงตวเตมวยใชเวลาประมาณ 4-5 วน (จรยา, 2519)

ความส าคญและลกษณะการท าลาย

ไรขาวพรกเปนศตรส าคญตอการปลกพรก ดดกนน าเลยงท าใหยอด ดอก แหง รวง ภายหลงจากดดกนน าเลยง สวนของพชเกดอาการผดปกต กานใบยาว ใบหนาไมเรยบ ขอบใบมวน

9

ลงดานลาง ดานลางใบเปนสน าเงน ถาเกดกบใบยอด ใบคอยๆ เลกลบ สใบเปลยนเปนสน าตาลแดง และคอยๆ เขมขน ใบยอดหงกเปนฝอยแหงและรวง ท าใหตนแคระแกรนไมเจรญเตบโต ชะงกการออกดอก และมกระบาดในชวงทมอากาศชน ฝนตกสม าเสมอ (สรวฒน, 2526)

การปองกนก าจด

ควรตรวจดตนพรกทก ๆ 7 วน โดยเฉพาะในชวงฤดฝน ซงเปนระยะทพรกก าลงแตกใบออน ถาสงเกตเหนพรกเรมแสดงอาการใบหรอยอดหงก ใหใชก ามะถนผง fipronil, pyridaben, spiromesifen และ emamectin benzoate ทแนะน าโดยกรมวชาการเกษตร พนตรงบรเวณจดทเกดการระบาด และบรเวณใกลเคยง โดยพน 2 ครง หางกน 5 วน และพนซ าเมอพบการระบาด ถาพบในระยะทระบาดมากควรใช amitraz (Mitac 20%EC) พน 2 ครง หางกน 5-7 วน และพนซ า หากพบวายงมไรขาวระบาด ในกรณพรกทปลกแบบสวนครวหลงบาน การเดดยอดทหงกไปท าลายจะชวยลดการระบาดของไรขาว (กรมวชาการเกษตร, 2553)

3. สำรฆำแมลงและไรศตรพรก

สารฆาแมลงทใชในการควบคมแมลงศตรพรกมหลายชนด เชน carbaryl, prothiofos, methiocarb, carbosulfan, imidacloprid, abamectin, emamectin benzoate, fipronil, bendiocarb และ flufenoxuron ใชควบคมเพลยไฟพรก S. dorsalis สาร cypermethrin, carbosulfan, abamectin, cabaryl, imidacloprid และ fipronil ใชควบคมเพลยออน A. gossypii สาร chlorfenapyr, flubendiamide, indoxacarb, abamectin benzoate, lufenuron, spinosad และ Bacillius thuringiensis ใชควบคมหนอนกระทผก S. litura และสารฆาไร wettable sulfur, amitraz, pyridaben, spiromesifen และ abamectin benzoate ใชควบคมไรขาวพรก P. latus เปนตน (กรมวชาการเกษตร, 2553) 3.1 สำรฆำแมลง fipronil fipronil เปนสารฆาแมลงประเภทดดซมและถกตวตาย (ปรชา, 2537) จดเปนสารฆาแมลงกลม phenylpyrazole ซงเปนสารฆาแมลงทใชคลกเมลดพนธ รองกนหลม และฉดพนใบพช (Avery et al., 1998) จากการศกษาของสาทร และคณะ (2539) พบวา สาร fipronil เปนสารทมประสทธภาพดใชในการควบคมเพลยไฟมงคด สาร fipronil มสตรโครงสรางทางเคมดงแสดงในภาพท 1

10

ภำพท 1 สตรโครงสรางทางเคมของสาร fipronil

ทมา : Wanjie International Co. (2011)

3.2 สำรฆำแมลง abamectin abamectin และอนพนธ เชน emamectin เปนสารฆาแมลงทจดอยในกลมสารทมความเปนพษรนแรงนอยกวาสารกลม organophosphate หรอ carbamate มาก ไมดดซมทางผวหนง มฤทธในการฆาแมลงและปลวก ใชควบคมแมลงในพชเศรษฐกจอยางกวางขวางทงไมผล ผก และไมประดบตางๆ ออกฤทธรบกวนการสงผานสญญาณประสาทระหวางเซลลประสาท และเซลลประสาทกลามเนอในบรเวณ synapse ทจ าเพาะ พบมากในสมองของแมลง สงผลท าใหกลามเนอออนแรง (paralyse) (วนย, 2548) Anonymous. (2005) แนะน าใหใช abamectin ควบคมหนอนเจาะสมอฝาย Helicoverpa armigera ในแปลงพรก abamectin มสตรโครงสรางทางเคมดงแสดงในภาพท 2

ภำพท 2 สตรโครงสรางทางเคมของสาร abamectin

ทมา : ChemicalBook All rights reserved. (2008)

11

3.3 สำรฆำแมลง carbosulfan carbosulfan จดเปนสารประกอบ methyl carbamate เปนสารดดซม และกนตาย ใช

ปองกนก าจดแมลงศตรพชทส าคญทางเศรษฐกจไดหลากหลาย มความเปนพษปานกลางAnonymous (1998) อางโดยมารศร (2550) รายงานวาเมอใชฉดพนแลวสามารถดดซมเขาสพชไดอยางรวดเรว และสลายตวกลายเปนสารcarbofuran มความเปนพษสงกวาเดม carbosulfan มสตรโครงสรางทางเคมดงแสดงในภาพท 3

ภำพท 3 สตรโครงสรางทางเคมของสาร carbosulfan

ทมา : Central Agricultural Pesticides Laboratory. (2009) 3.4 สำรฆำแมลง imidacloprid

Imidacloprid มโครงสรางเปนอนพนธของนโคตน (nicotine) จดอยในสารฆาแมลงกลมนโคตนอยล (nicotinoid insecticides) เปนสารฆาแมลงชนดดดซม มฤทธทงแบบกนตายและถกตวตาย ใชคลกเมลดและฉดพนทางใบ (อรญ, 2547) มสตรโครงสรางทางเคมดงแสดงในภาพท 4

ภำพท 4 สตรโครงสรางทางเคมของสาร imidacloprid

ทมา : Bessen Chemical Co. (2013)

12

3.5 สำรฆำไร sulfur ซลเฟอรหรอก ามะถน เปนหนงในสารฆาศตรพชและสตวทเกาแกทสดซงยงคงใช

อยในปจจบน ก ามะถนเปนพษตอไร แตไมเปนพษตอแมลงหรอเปนพษนอย เนองจากเปนสารฆาไรโดยเฉพาะ อาจจะเกดความเสยหายกบแมลงทมประโยชนบางเลกนอย (McKie and Johnson, n.d.) การฉดพนก ามะถนตองระมดระวงเรองความเปนพษตอพชโดยเฉพาะชวงทมอณหภมสงและอากาศแหงแลง (อรญ, 2547)

4. แมลงชำงปกใส (Green lacewing) ชอวทยาศาสตร Mallada basalis (Walker) วงศ Chrysopidae อนดบ Neuroptera เปนแมลงศตรธรรมชาตทส าคญชนดหนงของแมลงศตรพช กนทงสตวและพช (omnivore) เปนอาหาร ด ารงชวตโดยการเปนตวห าในชวงทเปนตวออน สามารถท าลายแมลงศตรพชไดหลายชนด เชน เพลยออน ไร หนอนชอนใบ เพลยไฟ แมลงหวขาว เพลยแปง ไขแมลง แมงมม หนอนผเสอและหนอนดวงปกแขงทมขนาดเลก สวนในชวงทเปนตวเตมวย แมลงชางปกใส M. basalis วองไวโดยเฉพาะในเวลาเยนและเวลากลางคนกนน าหวานของดอกไม เกสรดอกไมและมลหวาน (honeydew) เปนอาหาร (ณฏฐน และคณะ, 2548 และ Carina, 2005) อมพร (มปป.) กลาววาแมลงชางปกใสสามารถพบไดในสภาพธรรมชาตทวไป เชน สวนผลไม แปลงปลกพชผก หรอแปลงปลกพชอนๆ Anderson และคณะ (2003) อางโดย ณฏฐน และคณะ (2548) รายงานวาแมลงชางปกใสวงศ Chrysopidae เปนตวห าทมประสทธภาพมาก สามารถกนเหยอทเปนแมลงศตรพชไดหลากหลายชนด เหยอทชอบมากทสดคอ เพลยออน แมลงชางปกใส 1 ตว สามารถกนเพลยออนไดตงแต 100 - 600 ตว ในประเทศไทยไดมการน าตวออนแมลงชางปกใสไปปลอยเพอควบคมเพลยออนบนตนกหลาบและเพลยออนพชผกตางๆ เชน ถวลนเตา ซงสามารถลดการระบาดของแมลงศตรพชไดเปนอยางด (อมพร, มปป.) กมลมาศ (2553) ไดศกษาการใชแมลงชางปกใสเพอควบคมเพลยแปงมนส าปะหลง ผลการทดลองพบวาหลงจากปลอยแมลงชางปกใสในแปลงมนส าปะหลงเปนเวลา 1 สปดาห สามารถควบคมเพลยแปงไดในระดบปานกลาง เนองจากสภาวะอากาศทรอนมากท าใหเพลยแปงหลบซอนตวอยในดน ในประเทศไตหวนมการน าไปใชควบคมศตรพชในพชหลายชนด (Cheng and Chen, 1996) Chang และ Huang (1995) ศกษาการใชแมลงชางปกใส M. basalis ควบคมไรสองชนด คอ Tetranychus kanzawai Kishida และ T. urticae Koch (Acarina: Tetranychidae) บนตนสตรอเบอร พบวาสามารถท าลาย T. kanzawai และ T. urticae ได

13

60 - 90% และ 50 - 90% ตามล าดบ นอกจากนยงสามารถประหยดตนทนในการก าจดไรทง 2 ชนดไดอกดวย 4.1 วฏจกรชวต ชววทยาของแมลงชางปกใส M. basallis เรมจากไขทมกานส าหรบชไขใหพนจากอนตรายจากแมลงชนดอนๆ มสเขยวออน ระยะไขใชเวลา 2.30±0.48 วน ระยะตวออนม 3 วย รวมระยะตวออนใชเวลา 8.57±0.75 วน ระยะดกแดซงมการสรางเกราะปองกนตวเหมอนรงไหมลกษณะกลมๆ ใชเวลาประมาณ 9.20±0.43 วน ตวเตมวยเพศผและเพศเมยใชเวลา 29.67±12.86 และ 52.67±13.59 วน ตามล าดบ ตลอดชวตของตวเตมวยเพศเมยสามารถวางไขได 466.33±74.39 ฟอง (ณฏฐนและคณะ, 2548) แมลงชางปกใส M. basallis เปนศตรธรรมชาตของแมลงศตรทางการเกษตรหลายชนดทรจกกนดในหองปฏบตการสามารถเลยงไดถง 10 ชวรนตอป โดยเฉลยระยะไข ตวออน และดกแดมคาระยะเวลาการพฒนาแตละระยะเทากบ 4.4, 11.8 และ 11.9 วน ตามล าดบ (Chang, 2000) ระยะเวลาในแตละชวรนและในแตละระยะของการเจรญเตบโตแตกตางกนไปขนอยกบสงแวดลอมและชนดของแมลงชางปกใส โดยทวไปมอายยาวนาน และอายของแตละรนคาบเกยวกน ความยนยาวของอายขนอยกบอณหภม ถาอณหภมสงการพฒนาตางๆ ด าเนนไปไดเรวขน ตวเตมวยบางชนดมอายยาว 2-3 เดอน ในประเทศทมภมอากาศหนาวเยนบางครงพบวาตวเตมวยมอายมากกวา 9 เดอน โดยอยในระยะพกตว (อมพร, มปป.) ส าหรบอณหภมทเหมาะสมอยระหวาง 21- 32 องศาเซลเซยส และมความชน 30% หรอมากกวา (Williams, 1999)

รายละเอยดระยะตางๆ ของแมลงชางปกใส M. basalis 1) ไข: ไขมลกษณะเปนรปวงรมสเขยวออนตดอยทปลายกานทเรยวยาว (ภาพท 5) ซงใช

ในการปองกนตวห าอนๆ กานมสขาวใส และโคนกานมกาวเหนยวส าหรบตดกบใบพช เมอไขใกลฟก ไขเปลยนเปนสน าตาลและด าตามล าดบ

14

ภำพท 5 ไขแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker)

2) ตวออน: ตวออนแมลงชางปกใส M. basalis เปนแบบ campodeiform คอมรปรางแหลมหวแหลมทายคลายกระสวย สน าตาลออน มแถบสน าตาลพาดยาวผานตลอดล าตว ตวออนม 3 วย เมอโตเตมทล าตวยาวประมาณ 0.8-1.0 เซนตเมตร ปากมกราม และเขยวขนาดใหญ ใชแทงดดน าเลยงจากล าตวแมลงทเปนเหยอ บนหลงของตวออนมหนามออนๆ เพอเกบซากเหยอเอาไว (ภาพท 6) ตวออนอ าพรางตวเองจากแมลงชนดอน โดยการน าเอาซากของแมลงทเปนเหยอซงถกกนแลว ขนไปเกบไวบนหลง จนมองไมเหนล าตว หากไมเคลอนไหว พฤตกรรมเชนนไมพบในตวออนของแมลงชางปกใส สกล Chrysoperla spp. เชน C. sinica เปนตน (อมพร, มปป.)

ภำพท 6 ตวออนแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker)

3) ดกแด: ดกแดของแมลงชางปกใส M. basalis มลกษณะคลายรงไหม รปรางกลมสขาวปนเทา มขนาดเลก ใกลเคยงกบเมลดขาวฟาง (ภาพท 7) เมอตวเตมวยฟกออกจากดกแด ฝาสวนบนของดกแดเปดออกได (อมพร, มปป.)

15

ภำพท 7 ดกแดแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker)

4) ตวเตมวย: ตวเตมวยของแมลงชางปกใส M. basalis เปนแมลงขนาดเลกทคอนขางใหญ รปรางคลายแมลงปอ ตาสแดง มหนวดเปนแบบเสนดาย (filiform) ปกแบบเนอเยอ (membrane) เมอเกาะนงหบปกเปนรปหลงคา ล าตวเรยวบอบบางสเขยวออน (ภาพท 8) เพศผล าตวจางกวาเพศเมยเลกนอย บรเวณสวนทองของเพศเมยมรปรางกลมมน ปลายทองแหลม สวนทองของเพศผมรปรางเพรยว ปลายทองตดตรง เพศเมยมขนาดใหญกวาเพศผ ตวเตมวยเพศเมย 1 ตว สามารถวางไขไดตงแต 418-552 ฟอง (ณฏฐนและคณะ, 2548) ภำพท 8 ตวเตมวยแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) 5. กำรควบคมศตรพชโดยชววธแบบอนรกษ การควบคมแมลงศตรพชโดยชววธ เปนกรรมวธทน าสงมชวต เชน แมลงและสตวอนๆ ทมอยในธรรมชาตมาใชในการก าจดแมลงศตรพช วธการนเปนวธการดงเดมและมบทบาทมากขนในปจจบน การควบคมศตรพชโดยชววธชวยลดการใชสารฆาแมลงใหลดนอยลง ซงท าใหลดตนทนในการผลต อกทงปลอดภยตอเกษตรกรผผลตและผบรโภค ไมกอใหเกดสารพษตกคางในสงแวดลอมและชวยสรางสภาวะความสมดลทางธรรมชาตอกทางหนงดวย ความตองการอาหารทมคณภาพ ท าใหการจดการศตรพชและการเกษตรอนทรยไดรบความสนใจจากเกษตรกรและ

16

นกวชาการมากขน การอารกขาพชวธการตางๆ ถกน ามาใชแทนการใชสารเคมรวมทงการดงดดแมลงทมประโยชนเขาสแปลงปลกพช ซงเปนการควบคมศตรพชโดยชววธแบบอนรกษ (conservation biological control) (Barbosa, 1998) การควบคมศตรพชโดยชววธแบบอนรกษเปนการเนนการจดการสภาพแวดลอมใหเหมาะสมตอศตรธรรมชาต ทงการอยรอด ความสมบรณเพศของเพศเมย อายทยนยาวและพฤตกรรมของศตรธรรมชาตตอการเขาท าลายศตรพชอยางมประสทธภาพ โดยหลกเลยงสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมทอาจจะเปนอนตรายตอศตรธรรมชาต เพอลดอตราการตายของศตรธรรมชาต นอกจากนการควบคมแมลงศตรพชโดยชววธแบบอนรกษ ยงมงเนนการจดหาทรพยากรทเหมาะสม การควบคมสตวศตรชนดอนทเขาท าลายแมลงศตรธรรมชาต หรอการจดการพชอาศยทเปนประโยชนตอศตรธรรมชาต เพราะสงเหลานมความส าคญในการเพมประสทธภาพการท างานของศตรธรรมชาต (Landis et al., 2000) เพอใหศตรธรรมชาตเหลานนควบคมจ านวนแมลงศตรพชใหอยในระดบทไมเปนอนตรายตอพชหรอผลผลตของพชทปลกไว โดยการปลกดอกไมสสด เชน บานชน บานไมรโรย ดาวเรอง ดาวกระจาย ทานตะวน และอนๆ รอบๆ แปลงปลก หรอปลกแซมกบพชปลก เพราะสของดอกไมชวยดงดดใหแมลงศตรธรรมชาตเขามาอยในแปลงปลกพช และน าหวานจากเกสรดอกไมกยงเปนอาหารใหกบศตรธรรมชาตดวย อกทงแมลงศตรธรรมชาตชวยควบคมแมลงศตรพชในแปลงปลกพช (ทพวรรณ, 2543) 5.1 กำรอนรกษแมลงชำงปกใส การอนรกษแมลงชางปกใสเปนการจดสภาพพนทเพอดงดดแมลงชางปกใสใหเขามาในพนทเพาะปลกโดยการจดหาทรพยากร พชอาศยทเหมาะสมและเปนประโยชนตอแมลงชาง ปกใส ไดแกน า อาหาร และทอยอาศยหรอทหลบซอน แมลงทมประโยชนมกตองการอาหารอนนอกเหนอจากเหยอศตรพช ศตรธรรมชาตสวนมากรวมทงตวเตมวยแมลงชางปกใสตองการแหลงของน าหวาน เกสรดอกไม เพอเปนอาหารและเปนการกระตนใหวางไขในแปลงเพาะปลก การเพมความหลากหลายในพนทเพาะปลกอาจเปนการกดดนศตรพชและขณะเดยวกนเปนการสงเสรมกจกรรมของศตรธรรมชาต โดยทวไปพบวาในพนททมความหลากหลายของพชทปลกมกจะมศตรธรรมชาตมากกวาในพนททปลกพชเชงเดยว เพราะมอาหาร น า และทหลบซอนทเปนประโยชนส าหรบศตรธรรมชาต การจดการบรเวณใกลๆ แปลงเพาะปลกหรอบรเวณรอบๆ แปลงเพาะปลก โดยการปลอยใหมหญาแปลงเลกๆ หรอปลกไมดอกทสามารถเปนแหลงอาหาร ตลอดจนเปนทหลบซอน ซงบรเวณดงกลาวจะมความชนทศตรธรรมชาตสามารถหลบซอนตวในระหวางวนโดยปราศจากการสญเสยน า Williams (1999) รายงานวา แมลงชางปกใสสามารถปรบตวไดดในสภาพ

17

ทมตนไมและพมไมและมความหลากหลายของชนดพช แตพชทมขนมากและลกษณะใบเปนมนจะขดขวางความสามารถของตวออนแมลงชางปกใสในการคนหาศตรพชอยางมประสทธภาพ อยางไรกตามสงส าคญในการอนรกษแมลงชางปกใสทส าคญคอระมดระวงการใชสารฆาแมลง โดยเฉพาะสารฆาแมลงทออกฤทธฆาแมลงหลายชนด ไมเฉพาะเจาะจง เพราะอาจฆาแมลงทเปนประโยชนได ควรใชเฉพาะเมอจ าเปนหรอเมอศตรพชท าลายถงขนทเกดความเสยหาย (Meyer, 2009) 5.1.1 อำหำร

Chang (2000) ศกษาเกยวกบอาหารของตวเตมวยแมลงชางปกใส Chrysoperla carnea (Stephens) พบวาแมลงชางปกใสทไดรบน าหวาน เกสรดอกไมและมลหวานมอายยาวนานขนและวางไขไดมากขน Hagen และคณะ (1976) ศกษาการใช Tryptophan ในการท ามลหวานเทยม (artificial honeydews) เพอดงดดแมลงชางปกใส C. carnea ผลจากการศกษาพบวา การพนอาหารเทยมผสมดวย tryptophan สามารถดงดดตวเตมวยแมลงชางปกใส C. carnea เขามาในพนทไดดกวามลหวานเพยงอยางเดยว Villenave และคณะ (2005) พบวาเกสรของพชวงศ Brassicaceae ทแมลงชางปกใส C. carnea ชอบมากทสดคอ Brassica napus และสรปวาอาหารของแมลงชางปกใสเปลยนแปลงตามฤดกาลและแนะน าวาควรมแหลงเกสรดอกไมและมลหวานทถาวรใหแกแมลงชางปกใสบรเวณขอบและรอบๆ แปลงปลก บรเวณแปลงปลกควรมพชทใหดอกในชวงเวลาตางๆ กน และใหดอกตลอดชวงเวลาทแมลงชางปกใสเปนตวเตมวย Venzon และคณะ (2006) ศกษาพชคลมดนตระกลถวทมเกสร พบวา เมอใหแมลงชางปกใส C. externa เพศเมยกนเกสรดอกถวแระ มอตราการเจรญเตบโตทสง และไดแนะน าใหปลกถวแระเพอเปนการอนรกษแมลงชางปกใสในไรกาแฟอนทรย Robinson และคณะ (2008) ศกษาผลของแหลงอาหารจากดอกไมตอการห าของแมลงชางปกใสพบวาดอกไมท าใหการห าลดลง แตเมอไมมเหยอ อายขยของแมลงชางปกใสยาวนานขนเมอมดอกไม และเหยอ (เพลยออน) จ านวนมาก ดอกไมไมมผลตอการขยายพนธของแมลงชางปกใส แมลงชางปกใสตางชนดอาจชอบอาหารไมเหมอนกน เชน แมลงชางปกใส Chrysoperla rufilabris (Burmeister) และ Ceraeochrysa cubana (Hagen) สามารถกนแมลงหวขาวและเจรญเปนตวเตมวย แต C. cubana ชอบแมลงหวขาวมากกวาเพลยออนมนฝรง Macrosiphum euphobiae (Thomas) ซงตางจากแมลงชางปกใส C. rufilabris (Dean and Schuster, 1995) แมลงชางปกใส C. rufilabris สามารถควบคมแมลงหวขาวบนไมประดบในเรอนตนไมไดด (Breene et al., 1992) Williams (1999) รายงานวา พชทสามารถดงดดแมลงชางปกใสเขาไปในแปลงปลกคอ ดอกค าฝอย ถว alfafa, borage และ ถว lupine หากปลกพชเชงการคาใหน ายสตแหงทมสวนผสมของ

18

โปรตน (whey proteins) ไปผสมกบน าและน าตาลแลวพนบรเวณรอบๆ สวน เพอเปนอาหารใหกบตวเตมวยแมลงชางปกใส Li และคณะ (2010) พบวา เมอตวเตมวยแมลงชางปกใสเพศเมยกนเรณดอกขาวโพดเปนอาหาร ในปรมาณไมจ ากดในสภาพหองปฏบตการ ท าใหมการสบพนธสมบรณเตมท เนองจากเรณดอกขาวโพดเปนแหลงคารโบไฮเดรตทส าคญ การยอยเรณดอกขาวโพดเกดในทางเดนอาหารสวนกลางและสวนปลายเปนสวนใหญ เมอเรณของขาวโพดทมยน Bt ผานเขาในทางเดนอาหารของ C. carnea พบวา 61% ของ Cry 1Ab และ 79% ของ Cry 3Bb1 ถกยอย แสดงใหเหนวาเรณของขาวโพดเหมาะสมทจะเปนอาหารของ C. carnea และแมวาละอองเรณจะถกยอยไมหมดแตแมลงชางปกใสกไดรบโปรตนสารฆาแมลงในเรณของขาวโพดทไดรบการถายยน

ในการศกษานจะใชดอกถวลสงเถา Arachis pintoi cv. amarillo Krapov. & W.C. Greg. ดอกดาวกระจาย Cosmos bipinnatus Cav. และดอกถวแระหรอถวมะแฮะ Cajanus cajan (L.) Millsp. เปนแหลงน าหวานและเกสรใหตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis

ถวลสงเถา A. pintoi cv. amarillo เปนพชวงศ Fabaceae มถนเดมอยทอเมรกาใตและบราซล เปนพชทมล าตนออนเลอย มอายตลอดป (perennial herb) สงประมาณ 50 เซนตเมตร ดอกสเหลองขนาดกวาง 12-17 มลลเมตร ฝกม 1-2 เมลด เจรญเตบโตไดในดนทกชนดทคาความเปนกรด-ดาง 4.5-7.2 ทนตอโรคราสนม (Puccinia arachis) โรคใบจด (Cercospora arachidicola และ Phaeoisariopsis personata) ปลกเปนพชคลมดน เปนอาหารสตวไดหลายชนด เชน วว ควาย ไก เปด และสกร (Tropical Forages, n.d.)

ดาวกระจาย C. bipinnatus เปนไมดอกอายสน อยในวงศ Asteraceae มหลายส เชน ขาว ชมพ มวง แดง เปนตน Hoffman (2010) แนะน าใหปลกเพอดงดดแมลงชางปกใส

นอกจากนถวแระหรอถวมะแฮะ (pigeon pea, congo pea, angola pea และ mahae) C. cajan อยในวงศ Leguminosae เปนไมเขตรอนปลกกนมากในประเทศอนเดยและขยายพนทปลกไปยงทวปแอฟรกาตะวนออกและแถบแครบเบยน เปนพชตระกลถวขามปทมลกษณะตนเปนพม รากเปนระบบรากแกว มรากแขนงและรากฝอยทเจรญไดดมาก ล าตนแบบพมกงลมลก (suffrutescent) สงประมาณ 1 – 4 เมตร ดอกมสมวงหรอแดง Venzon และคณะ (2006) พบวา เมอใหแมลงชางปกใส Chrysoperla externa เพศเมยกนเกสรดอกถวแระ จะมอตราการเจรญเตบโตทสง และแนะน าใหปลกถวแระเพอเปนการอนรกษแมลงชางปกใสในไรกาแฟอนทรย ในประเทศไทยปลกเพอบรโภคเปนผกสดและปลกเพอบ ารงดนในระบบการอนรกษดนและน า และใชเปนอาหารสตวเคยวเออง (ปราโมช และคณะ, 2532)

19

5.1.2 สำรฆำแมลงทเปนพษตอแมลงชำงปกใส การใชแมลงชางปกใสในการควบคมแมลงศตรพชท าไดด หากเขาใจการ

ตอบสนองของแมลงศตรพชตอสารฆาแมลง Schuster และ Stansly (2000) รายงานวาสารสะเดา (0.005% โดยน าหนก) paraffinic oil (1.0% โดยปรมาตร) และน าสบ (1.0% โดยปรมาตร) ในความเขมขนทใชตามปกตไมเปนอนตรายตอระยะตวออนและตวเตมวยของแมลงชางปกใส C. rufilabris และ C. cubana สวนสารฆาแมลง bifenthrin เปนพษตอตวออนและตวเตมวยแตไมเปนพษตอไข ในขณะทตวออนแมลงชางปกใส C. cubana สามารถทนตอสารฆาแมลง bifenthrin ไดดกวาแมลงชางปกใส C. rufilabris สวน paraffinic oil เปนอนตรายตอไขของแมลงชางปกใสทงสองชนด โดยสรปไดวาผลของสารททดสอบจะขนอยกบชนดและวยของแมลงชางปกใสและสนนษฐานวาการทตวออน C. cubana ไมเปนอนตราย เกดจากการทตวออนมนสยเกบเอาซากของเหยอมาวางบนตว จงไดแนะน าใหใชแมลงชางปกใสทเกบซากเหยอไวบนตวในการควบคมโดยชววธ Walsh (n.d.) ไดจดท าตารางแสดงชนดของสารฆาแมลงทมพษตอศตรธรรมชาตในแปลงผกวงศกะหล า พบวา methomyl และสารฆาแมลงสงเคราะห กลม pyrethroids เปนพษอยางสงตอแมลงชางปกใส C. carnea ในขณะทสาร pymetrozine, emamectin benzoate, imidacloprid, และ chlorfenapyr มพษต า และ Bacillus thuringiensis (Bt), perimicarb, spinosad, indoxacarb, และ fipronil มพษต ามาก Tzeng และ Kao (1996) ไดทดสอบความเปนพษของสารฆาไร 6 ชนดไดแก hexythiazox, fenbutatin oxide, chinomethionat, fenpyroximate, fenothiocarb, abamectin ตอตวออนแมลงชางปกใส M. basalis พบวา สารฆาไรทง 6 ชนดท าใหตวออนแมลงชางปกใส M. basalis ตายนอยกวา 50% และไดทดสอบโดยใชกลมของสารฆาแมลง 8 ชนดโดยพบวาสาร carbofuran มความเปนพษสงท าใหตวออนแมลงชางปกใสตาย 100% สาร methomyl, chlorpyrifos, mevinphos และ สาร permethrin มความเปนพษปานกลางท าใหตาย 80-99% สาร deltamethrin มความเปนพษเลกนอยท าใหตาย 50-79% ในขณะทสาร fenvalerate และสาร cypermethrin มความเปนพษต าสดท าใหตวออนตาย นอยกวา 50% วตถประสงค

1. เพอศกษาพชอาหารทเหมาะสมของตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis ส าหรบปลกเปนพชแซมในแปลงปลกพรก 2. เพอศกษาผลของชนดสารฆาแมลงและสารฆาไรทแนะน าใหใชในการก าจดศตรพรกตอแมลงชางปกใส M. basalis

20

3. เพอศกษาการใชแมลงชางปกใส M. basalis ควบคมแมลงศตรพชในแปลงปลกพรกทมการปลกพชแซม ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

เปนแนวทางในการอนรกษแมลงชางปกใส M. basalis และศตรธรรมชาตอน ๆ เพอชวยลดปรมาณการใชฆาศตรพชและสตว ไมกอใหเกดผลเสยตอสภาพแวดลอม ไมเปนอนตราย ตอเกษตรกรและผบรโภค เกดสมดลยธรรมชาตในแปลงปลกพรก เปนระบบการเกษตรทมความย งยนและเปนพนฐานในการน าไปสการท าเกษตรแบบยงยนในอนาคตตอไป

21

บทท 2

วสด อปกรณ และวธการทดลอง 1. วสด เครองมอ และอปกรณ

1.1 วสดและอปกรณในการเพาะเลยงแมลงศตรและศตรธรรมชาต 1.1.1เรอนตาขาย

1.1.2 กลองเลยงแมลงพลาสตกใสขนาดกวาง 15 เซนตเมตร ยาว 22.5 เซนตเมตร 1.1.3 ทอพวซขนาดเสนผาศนยกลาง 15 เซนตเมตร ยาว 20 เซนตเมตร

1.1.4 ยางรด 1.1.5 ผาขาวบาง 1.1.6 ผาสด า 1.1.7 กรรไกร 1.1.8 คตเตอร 1.1.9 ฟองน า 1.1.10 พกน 1.1.11 แปรงขนออน 1.1.12 กระดาษช าระ 1.1.13 น าผง 1.1.14 ยสต 1.1.15 ร าขาว 1.1.16 ไขผเสอขาวสาร 1.1.17 เครองดดตวเตมวยผเสอขาวสาร 14.1.18 ตะแกรงรอนไขผเสอขาวสาร

1.2 วสดวทยาศาสตร 12.1 อลมเนยมฟอสไฟด 1.2.2 beaker 1.2.3 petri dish 1.2.4 tube

22

1.2.5 ไมโครปเปต 1.2.6 แทงแกวคน 1.2.7 forcept 1.2.8 กาซคารบอนไดออกไซด 1.2.9 ถงมอยาง 1.2.10 เครองพนสารฆาศตรพชและสตว potter spray tower 1.3 วสดเกษตร 1.3.1 เมลดพนธพรก 1.3.2 พนธถวบราซล 1.3.3 เมลดพนธดาวกระจาย 1.3.4 เมลดพนธถวแระ 1.3.5 ดนปลกพช 1.3.6 ปยคอก 1.3.7 ปยเคม 1.3.8 แกลบ 1.3.9 ขเลอย 1.3.10 ถงเพาะช า 1.3.11 หลมถาดเพาะ 1.3.12 บวรดน า 1.3.13 จอบ

1.3.14 ชอนปลก 1.3.15 กระบอกฉดสารฆาแมลง/ไร 1.3.16 สารฆาศตรพชและสตว

2. วธการทดลอง

2.1 การศกษาพชอาหารทเหมาะสมของตวเตมวยแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ส าหรบปลกเปนพชแซมในแปลงปลกพรก

จบคตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis ทเพงออกจากดกแด น ามาเลยงในกลองพลาสตกเลยงแมลงขนาด 22×17×7 เซนตเมตร บรเวณขางกลองบดวยผาสด าเพอใหแมลงชางปกใส M. basalis วางไข พชอาหารทใชทดสอบคอดอกถวลสงเถา ดอกดาวกระจาย และดอกถวแระ

23

น าดอกของพชแตละชนดดงกลาวมาตดกานแลวแชน าในหลอดไมโครเซนตรฟวเพอรกษาความสด อาหารอนทใหคอ น า (ชบดวยฟองน า) น าผง (ชบดวยฟองน า) และยสต วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized Design) จ านวน 13 กรรมวธ (ประเภทของอาหาร) กรรมวธละ 5 ซ า แตละกรรมวธคอ กรรมวธท 1 ดอกถวลสงเถา+น า กรรมวธท 2 ดอกดาวกระจาย+น า กรรมวธท 3 ดอกถวแระ+น า กรรมวธท 4 ดอกถวลสงเถา+น าผง+น า กรรมวธท 5 ดอกดาวกระจาย+น าผง+น า กรรมวธท 6 ดอกถวแระ+น าผง+น า กรรมวธท 7 ดอกถวลสงเถา+น าผง+ยสต+น า กรรมวธท 8 ดอกดาวกระจาย+น าผง+ยสต+น า กรรมวธท 9 ดอกถวแระ+น าผง+ยสต+น า กรรมวธท 10 น าผง+ยสต+น า กรรมวธท 11 น าผง+น า กรรมวธท 12 ยสต+น า กรรมวธท 13 น า

โดยเปลยนดอกไมทก 1-2 วน และตรวจดแมลงชางปกใส M. basalis ทกๆ วนวายงมชวตอยหรอไม บนทกอายขยของแมลงทง 2 เพศ ระยะเวลาของการวางไขและจ านวนไขทวางตลอดอายขย จากการกนอาหารทตางกนทง 13 กรรมวธ น ามาหาคาเฉลย วเคราะหความแปรปรวนของขอมล (Analysis of variance : ANOVA) และเปรยบเทยบคาเฉลยดวย DMRT (Duncan’s multiple range test) ทระดบความเชอมน 95%

2.2 การศกษาผลของสารฆาแมลงและสารฆาไรทแนะน าใหใชในการก าจดศตรพรกตอ

แมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ในหองปฏบตการ 2.2.1 ผลจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรโดยตรง (Topical method)

สารฆาแมลงทใช คอ fipronil และ imidacloprid ส าหรบเพลยไฟพรก S. dorsalis และ carbosulfan ส าหรบแมลงหวขาวเกลยว A. disperses สวนสารฆาไรคอ abamectin และ sulfur ส าหรบไรขาวพรก P. latus ซงเปนทงหมดเปนสารฆาแมลงและสารฆาไรทแนะน าโดยกรมวชาการเกษตร (2553) โดยใชเครองพนสารฆาศตรพชและสตว potter spray tower ยหอ

24

Burkard พนสารฆาแมลงหรอไรดงกลาวในอตราทแนะน าบนฉลาก ปรมาณ 2 มลลลตร ความดน 15 ปอนด/ตารางนว พนสารดงกลาวแตละชนดลงใน petri dish ขนาดเสนผานศนยกลาง 10 เซนตเมตร ทมแมลงชางปกใส M. basalis แตละระยะการเจรญเตบโต (ระยะไข ระยะตวออนวย 1, 2 และ 3 ระยะดกแด และระยะตวเตมวย) โดยระยะตวออนและตวเตมวยตองท าใหสลบกอนดวยคารบอนไดออกไซดเพอลดการเคลอนไหว วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ จ านวน 6 กรรมวธ (ชนดของสารฆาแมลง/ไร) กรรมวธละ 10 ซ า แตละซ าใชแมลงชางปกใส M. basalis 10 ตว (ฟอง/ดกแด) แตละกรรมวธมชนดและความเขมขนของสารดงนคอ กรรมวธท 1 fipronil 5% SC อตรา 10 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 25 ppm.

กรรมวธท 2 imidacloprid 5% W/C EC อตรา 30 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 75 ppm. กรรมวธท 3 carbosulfan 20% W/V EC อตรา 30 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 300 ppm. กรรมวธท 4 abamectin 1.8% W/V EC อตรา 3 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 2.7 ppm. . กรรมวธท 5 sulfur 80% WG อตรา 125 กรม/น า 20 ลตรหรอ 50,000 ppm. กรรมวธท 6 ชดควบคม (พนดวยน า)

โดยพนใหละอองสารฆาแมลง/ไรตกบนแมลงแมลงชางปกใส M. basalis อยางทวถง สม าเสมอและไมเปยกชมเกนไป แลวยายแมลงชางปกใสลง petri dish ใหมทแหงและสะอาด วางไวในกลองพลาสตกเลยงแมลงขนาด 22×17×7 เซนตเมตร ทมน าและอาหาร (ไขผเสอขาวสารส าหรบตวออนแมลงชางปกใส M. basalis และน าผงผสมยสตในอตราสวน 1: 1 ส าหรบตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis) ตรวจสอบการตายของแมลงทก 24 ชวโมง (ส าหรบระยะตวออนและตวเตมวย) จนครบ 72 ชวโมง แตส าหรบระยะไขและระยะดกแดตรวจสอบการฟกของแมลงชางปก ใส M. basalis ทก 24 ชวโมง โดยในระยะไขตรวจสอบผลการฟกออกจากไขเปนตวออน จนครบ 5 วน (เนองจากไขใชเวลาประมาณ 3 วนจงฟกเปนตวออน) ระยะดกแดตรวจสอบผลการฟกออกมาเปนตวเตมวย จนครบ 12 วน (เนองจากดกแดใชเวลาประมาณ 9 วนจงฟกเปนตวเตมวย) บนทกลกษณะอาการ และความผดปกตของแมลงชางปกใส M. basalis ในแตละระยะ หาคาเฉลยจ านวนแมลงทตายและเปรยบเทยบกบคาเฉลยจากชดควบคมทใชน าพนแทนสารฆาแมลง โดยการวเคราะหความแปรปรวนของขอมล (Analysis of variance: ANOVA) และเปรยบเทยบคาเฉลยดวย DMRT (Duncan’s multiple range test) ทระดบความเชอมน 95%

2.2.2 ผลจากการไดรบพษตกคาง (Residual contact method) การศกษานดดแปลงจาก Busvince (1971) และ Giolo และคณะ (2009) ซงทดสอบพษตกคางของสารฆาแมลงโดยการพนสารฆาแมลงลงบนจานแกว (petri dish) หรอกระบอกตวง (cylinder) หรอแผนแกว (glass plate) แลวปลอยใหแหงกอนน าไปทดสอบ โดยใชเครองพนสารฆา

25

ศตรพชและสตว potter spray tower ยหอ Burkard พนสารฆาแมลงและสารฆาไร คอ fipronil, imidacloprid, carbosulfan, abamectin และ sulfur ในอตราทแนะน าบนฉลาก ปรมาณ 2 มลลลตร ความดน 15 ปอนด/ตารางนว ลงใน petri dish ใหละอองสารเปนฝอยเคลอบผวดานในของ petri dish อยางสม าเสมอ น า petri dish ทพนสารฆาแมลงหรอไรเรยบรอยแลววางไวในกลองเลยงแมลง ขนาด 22×17×7 เซนตเมตร เปดฝาตงไวทอณหภมหองจนครบเวลาทก าหนดคอ 0, 1, 2 และ 3 วน โดยวางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized Design) แตละก าหนดเวลามจ านวน 6 กรรมวธ (ชนดสารฆาแมลงหรอไร) กรรมวธละ 10 ซ า แตละซ าใชแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1, 2 และ 3 ซ าละ 10 ตว ระยะไขใช 10 ฟองตอซ า และระยะดกแดใช 10 ดกแดตอซ า ตอ 1 ชนดสารฆาแมลงหรอไร (กรรมวธ) แตละกรรมวธมความเขมขนของสารดงนคอ กรรมวธท 1 fipronil 5% SC อตรา 10 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 25 ppm.

กรรมวธท 2 imidacloprid 5% W/C EC อตรา 30 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 75 ppm. กรรมวธท 3 carbosulfan 20% W/V EC อตรา 30 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 300 ppm. กรรมวธท 4 abamectin 1.8% W/V EC อตรา 3 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 2.7 ppm. . กรรมวธท 5 sulfur 80% WG อตรา 125 กรม/น า 20 ลตรหรอ 50,000 ppm. กรรมวธท 6 ชดควบคม (พนดวยน า)

โดยน าแมลงชางปกใส M. basalis ระยะไข ระยะตวออนวยท 1 ระยะตวออนวยท 2 ระยะตวออนวยท 3 ระยะดกแด และระยะตวเตมวย อยางละ 10 ตว (หรอฟอง หรอดกแด) ทท าใหสลบดวยคารบอนไดออกไซดเพอลดการเคลอนไหวใสลงไปใน petri dish ทเคลอบดวยสารฆาแมลงหรอไรแตละชนด หลงการพนดวยสารฆาแมลง/ไร และวางไวในกลองเลยงแมลงนาน 0, 1, 2 และ 3 วน โดยในกลองมน าและอาหาร (ไขผเสอขาวสารส าหรบตวออนแมลงชางปกใส M. basalis และน าผงผสมยสตในอตราสวน 1:1 ส าหรบตวเตมวย) ใชฝากลองเลยงแมลงทเจาะเปนวงกลมขนาดเสนผานศนยกลาง 6 เซนตเมตรและบดวยผาขาวบางเพอระบายอากาศ ปดกลองเลยงแมลงเพอไมใหตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis บนหน ตรวจสอบการตายของแมลงทก 24 ชวโมง (ส าหรบระยะตวออนและตวเตมวย) จนครบ 72 ชวโมง แตส าหรบระยะไขและระยะดกแดตรวจสอบการฟกของแมลงชางปกใส M. basalis ทก 24 ชวโมง โดยในระยะไขตรวจสอบผลการฟกออกจากไขเปนตวออน จนครบ 5 วน ระยะดกแดตรวจสอบผลการฟกออกมาเปนตวเตมวย จนครบ 12 วน บนทกลกษณะอาการ และความผดปกตของแมลงชางปกใส M. basalis ในแตละระยะ หาคาเฉลยจ านวนแมลงทตายและเปรยบเทยบกบคาเฉลยจากหนวยควบคมทใชน าพนแทนสารฆาแมลง โดยการวเคราะหความแปรปรวนของขอมล (Analysis of variance : ANOVA) และเปรยบเทยบคาเฉลยดวย DMRT (Duncan’s multiple range test) ทระดบความเชอมน 95%

26

2.3 ศกษาการใชแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ควบคมแมลงศตรพชในแปลงปลกพรกทมการปลกพชแซม

ปลกพรกชฟา เมลดพนธยหอเจยไต โดยแปลงปลกพรกทเปนแปลงควบคมและแปลงเคมใชพนทแปลงปลกพชของคณจ านง ศกดาณรงค และแปลงปลกพรกทเปนแปลงชววธและแปลงอนรกษใชพนททท าการนคมสรางตนเองเทพา อ.เทพา จ.สงขลา วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ โดยแบงพนทปลกเปน 4 แปลง (4 กรรมวธ) กรรมวธละ 3 ซ า (แปลงยอย) ซ าละ 5 แถว แถวละ 10 ตน (รวม 50 ตน/ซ า หรอ 150 ตน/กรรมวธ) พรกทปลกในแตละแปลงมระยะหางระหวางแถว 70 เซนตเมตร ระหวางตน 50 เซนตเมตร ทกกรรมวธปลกและดแลตามวธการของจ านอง (มปป.) โดยแตละกรรมวธมการควบคมแมลงและไรดงน

กรรมวธท 1 (แปลงควบคม)ไมมการก าจดแมลง/ไรศตรในแปลงดวยวธใดๆ ทงสน

กรรมวธท 2 (แปลงใชสารเคม) มการควบคมแมลงและไรโดยสารฆาศตรพชและสตวทแนะน าโดยกรมวชาการเกษตร (2553) ควบคมแมลงและไรในอตราทแนะน าบนฉลาก คอหากตรวจพบเพลยไฟพรก S. dorsalis ในระยะตวออนและตวเตมวยก าจดโดยใช สาร imidacloprid อตรา 30 มลลลตร/น า 20 ลตรหรอ 75 ppm. และหากตรวจพบไรขาวพรก P. latus ก าจดโดยใชสาร sulfur อตรา 125 กรม/น า 20 ลตรหรอ 50,000 ppm. ระยะท 1 ตงแตยายตนกลา (อาย 30 วน) จนพรกออกดอก (รวม 28 วน) เกบขอมลทก 7 วน รวม 4 ครง (ครงท 1, 2, 3 และ 4 เมอพรกอาย 37, 44, 51 และ 58 วนตามล าดบ)โดยหลงจากเกบขอมลครงท 1 และ 4 พนสาร imidacloprid เพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis รวม 2 ครง (พรกอาย 37 และ 58, 65 วน) ระยะท 2 ตงแตพรกออกดอกจนถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (รวม 21 วน) เกบขอมลทงหมด 3 ครง (ครงท 5, 6 และ 7 เมอพรกอาย 65, 72 และ 79 วน) พนสาร imidacloprid เพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis 1 ครง (พรกอาย 65 วน) ระยะท 3 ตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (รวม 14 วน) โดยเกบขอมลทงหมด 2 ครง (ครงท 8 และ 9 เมอพรกอาย 86 และ 93 วน) ก าจดแมลงดงกลาวโดยพนสาร imidacloprid จ านวน 1ครง ระยะท 4 (รวม 14 วน) ตงแตเกบผลผลตครงท 3 จนถงเกบผลผลตครงท 4 เกบขอมลทงหมด 2 ครง (ครงท 10 และ 11 เมอพรกอาย 100 และ 107 วน) พนสาร imidacloprid รวม 2 ครง และสาร sulfur จ านวน 1 ครง เพอก าจดไรขาวพรก P. latus

กรรมวธท 3 (แปลงชววธ) มการควบคมแมลงและไรโดยใชแมลงชางปกใส M. basalis โดยในระยะท 1 ตงแตยายตนกลา (อาย 30 วน) จนพรกออกดอก (รวม 28 วน) เกบขอมลทก 7 วน รวม 4 ครง (ครงท 1, 2, 3 และ 4 เมอพรกอาย 37, 44, 51 และ 58 วนตามล าดบ)

27

หลงจากเกบขอมลครงท 1, 2, 3 และ 4 ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน รวม 4 ครง (พรกอาย 37, 44, 51 และ 58 วน) รวมทงหมดแปลง (กรรมวธ) ละ 3,000 ตว เพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis ระยะท 2 ตงแตพรกออกดอกจนถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (รวม 21 วน) เกบขอมลทงหมด 3 ครง (ครงท 5, 6 และ 7 เมอพรกอาย 65, 72 และ 79 วน) ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน รวมทงหมดแปลงละ 2 ครง ครงละ 750 ตว/แปลง รวมทงหมดแปลงละ 1,500 ตวเพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis ระยะท 3 ตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (รวม 14 วน) เกบขอมลทงหมด 2 ครง (ครงท 8 และ 9 เมอพรกอาย 86 และ 93 วน) ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน แปลงละ 1 ครง รวมทงหมดแปลงละ 750 ตว และระยะท 4 (รวม 14 วน) ตงแตเกบผลผลตครงท 3 จนถงเกบผลผลตครงท 4 เกบขอมลทงหมด 2 ครง (ครงท 10 และ 11 เมอพรกอาย 100 และ 107 วน) ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน แปลงละ 1 ครง รวมทงหมด 750 ตว/แปลง

กรรมวธท 4 (แปลงอนรกษ) มการควบคมแมลงและไรโดยใชแมลงชางปกใส M. basalis หากมความจ าเปนตองใชสารฆาแมลงและสารฆาไรจะเลอกใชสารทมความเปนพษตอแมลงชางปกใส M. basalis นอยทสดจากผลการศกษาขอ 2.2.1 และ 2.2.2 และปลกถวแระเพอใหดอกเปนอาหารของแมลงชางปกใส M. basalisโดยปลกรอบๆ แปลงปลกพรก และระหวางแถวในชวงระหวางตนท 5 กบตนท 6 ในความกวาง 0.5 เมตร โดยระยะท 1 ตงแตยายตนกลา (อาย 30 วน) จนพรกออกดอก (รวม 28 วน) เกบขอมลทก 7 วน รวม 4 ครง (ครงท 1, 2, 3 และ 4 เมอพรกอาย 37, 44, 51 และ 58 วนตามล าดบ) ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ในระยะตวออนวยท 1 จ านวน 5 ตวตอตนทกๆ 7 วนหลงจากยายปลกลงดน (เมอพรกมอาย 30 วน) หลงจากเกบขอมลครงท 1, 2, 3 และ 4 ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน รวม 4 ครง (พรกอาย 37, 44, 51 และ 58 วน) รวมทงหมดแปลง (กรรมวธ) ละ 3,000 ตว เพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis ระยะท 2 ตงแตพรกออกดอกจนถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (รวม 21 วน) เกบขอมลทงหมด 3 ครง (ครงท 5, 6 และ 7 เมอพรกอาย 65, 72 และ 79 วน) ปลอยแมลงชางปกใสระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน รวมทงหมดแปลงละ 2 ครง ครงละ 750 ตว/แปลง รวมทงหมดแปลงละ 1,500 ตวเพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis ระยะท 3 ตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (รวม 14 วน) เกบขอมลทงหมด 2 ครง (ครงท 8 และ 9 เมอพรกอาย 86 และ 93 วน) ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน แปลงละ 1 ครง รวมท งหมดแปลงละ 750 ตว พบการต งตวของแมลงชางปกใส M. basalis สงเทากบ 5.07±5.39 ตว ในแปลงอนรกษ และระยะท 4 (รวม 14 วน) ตงแตเกบผลผลต

28

ครงท 3 จนถงเกบผลผลตครงท 4 เกบขอมลทงหมด 2 ครง (ครงท 10 และ 11 เมอพรกอาย 100 และ 107 วน) ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน แปลงละ 1 ครง รวมทงหมด 750 ตว/แปลง

2.3.1 เปรยบเทยบจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาต เกบขอมลจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตทพบบนตนพรก โดยวธ สม

(random sampling) กรรมวธละ 75 ตน (5 ตน/แถว) ทกๆ 7 วนหลงการยายตนกลา โดยเกบขอมลและเปรยบเทยบชนดและจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตออกเปน 4 ระยะ คอ ระยะท 1 ตงแตยายตนกลาถงออกดอก (พรกอาย 37-58 วน) ระยะท 2 ตงแตออกดอกถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (พรกอาย 59-79วน) ระยะท 3 ตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (พรกอาย 80-93 วน)และระยะท 4 ตงแตเกบผลผลตครงท 3 ถงเกบผลผลตครงท 4 (พรกอาย 94-107 วน) โดยการนบจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตทพบบนตน และเกบตวออนแมลงศตรทพบมาเลยงในหองปฏบตการเพอดวาแมลงเหลานอาจถกเบยนมากอน

การส ารวจแมลงแตละชนดท าโดยการสมทแตกตางกนคอ เพลยไฟสมนบจ านวน 3 ยอด/ตน โดยจบสวนยอดเคาะเบาๆ ใหแมลงตกลงบนกระดาษสขาวและนบจ านวนเพลยไฟทงหมด ไรขาวพรกสมนบจ านวน 3 ยอด/ตน 5 ใบ/ยอด และแมลงหวขาวเกลยวสมนบจ านวน 3 ยอด/ตน 5 ใบ/ยอด แตในระยะตนกลากอนออกดอกจะตรวจนบแมลงศตรดงกลาวท งตน ค านวณหาคาเฉลยจ านวนแมลงศตรพชและศตรธรรมชาต

2.3.2 เปรยบเทยบผลผลต แมลงศตรและศตรธรรมชาตทพบในผลผลต การเกบผลผลตทง 4 ครง ท าโดยการเกบผลพรกทโตเตมททงหมดตอตน กรรมวธ

ละ 75 ตน (5 ตน/แถว รวม 25 ตน/ซ า) ทก 7 วน รวม 4 ครง โดยเกบผลแยกแตละตน ชงน าหนกพรกทได แลวน าพรกจากแตละตน ตนละ 10 กรมมาเกบในกลองเลยงแมลงทมขเลอยอบฆาเชอแลวรองกนกลองเพอใหแมลงเขาดกแด เพอเกบขอมลจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตทจะออกมาจากผลพรก

น าขอมลทไดมาค านวณหา 1) คาเฉลยน าหนกพรกทงหมด/ตน 2) คาเฉลยน าหนกพรกหลงการคดคณภาพ/ตน 3) คาเฉลยจ านวนแมลงศตรทท าลายผลพรกและศตรธรรมชาตจากผลพรก/น าหนกพรก 10 กรมในการเกบแตละครง 4) ตนทนในการควบคมแมลงศตรและรายไดทไดจากการขายผลผลตพรกทง 4 แปลง

แลวน าขอมลทไดทง 4 กรรมวธมาเปรยบเทยบโดยการวเคราะหความแปรปรวนของขอมล (Analysis of variance : ANOVA) และเปรยบเทยบคาเฉลยดวย DMRT (Duncan’s multiple range test) ทระดบความเชอมน 95%

29

2.3.3 การวเคราะหตนทนการควบคมแมลง/ไรศตรพรกและรายได ในการก าจดศตรพชแตละครงในกรรมวธแปลงเคมใชสาร imidacloprid พนใน

อตราสวน 6 มลลลตร/น า 3,000 มลลลตร จ านวน 6 ครงซงสารดงกลาวราคา 140 บาท/ 100 มลลลตร (0.34 บาท/ตน) และสาร sulfur พนในอตราสวน 6 กรม/น า 3,000 มลลลตร จ านวน 1 ครงซงสารดงกลาวราคา 120 บาท/ 1,000 กรม (0.02 บาท/ตน) ในกรรมวธของแปลงชววธปลอยแมลงชางปกใส M. basalis จ านวน 8 ครง รวมทงหมด 6,000 ตวโดยตนทนแมลงชางปกใส M. basalis ราคาตวละ 0.21 บาท คดเปนเงนคาแมลงชางปกใส M. basalis ทงสน 1,260 บาท/กรรมวธ (8.40 บาท /ตน) และพนสาร sulfur ในอตราสวน 6 กรม/น า 3,000 มลลลตร จ านวน 1 ครงซงสารดงกลาวราคา 120 บาท/ 1,000 กรม (0.02 บาท/ตน) และในกรรมวธของแปลงอนรกษมตนทนการควบคมเชนเดยวกบแปลงชววธแตยงมตนทนการปลกถวแระ โดยใชเมลดพนธทงหมด 3 กโลกรม ราคากโลกรมละ 120 บาท (2.4 บาท/ตน) ซงคดจากราคาเมลดพนธถวแระทใชทงหมดและหารดวย 150 ซงเปนจ านวนของตนพรกทปลกในแตละกรรมวธ สวนรายไดคดจากน าหนกเฉลยของพรกตอตนทไดจากแตละกรรมวธการปลกคณดวยราคาพรกตอ 1 กโลกรม โดยพรกทปลกโดยใชสารฆาแมลงและไรราคา 20 บาทตอ 1 กโลกรม สวนพรกปลอดสารมราคา 70 บาทตอกโลกรม (นวลศร, มปป.) และผลพลอยไดจากการขายถวแระในแปลงอนรกษซงมราคา 40 บาทตอกโลกรม

3. สถานทศกษาวจย

ศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ จงหวดสงขลา แปลงภาควชาการจดการศตรพช คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ จงหวดสงขลา นคมสรางตนเองเทพา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลา และแปลงทดลองปลกพรกของเกษตรกรในอ าเภอเทพา จงหวดสงขลา

30

บทท 3

ผลการทดลองและวจารณผล 1. การศกษาพชอาหารทเหมาะสมของตวเตมวยแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ส าหรบ

ปลกเปนพชแซมในแปลงปลกพรก 1.1 ผลของอาหารตออายขย จากตารางท 1 เมอใหน าผงเพมเปนอาหาร (กรรมวธท 4, 5, และ 6) แทนการใหดอกไม (ดอกถวลสงเถา/ดอกดาวกระจาย) และน า (กรรมวธท 1 และ 2) อายขยของแมลงชางปกใส M. basalis ทง 2 เพศยาวนานมากกวาอยางมนยส าคญ แสดงวาน าผงมผลตออายขย และจากการใหดอกถวแระและน า (กรรมวธท 3) เปนอาหารอายขยของแมลงชางปกใส M. basalis ทง 2 เพศไมตางจากน าผงและน า (กรรมวธท 11) แสดงวาดอกถวแระมผลตออายขยของแมลงชางปกใส M. basalis ไมแตกตางจากน าผงสามารถใชแทนกนได แตเมอมทงดอกถวแระ น าผงและน า (กรรมวธท 6) อายขยของแมลงชางปกใส M. basalis ทงเพศผและเพศเมยเทากบ 36.80±12.85, 53.20±5.89 วน ยาวนานขนกวาในกรรมวธท 3 และ 11 ซงอายขยของเพศผและเพศเมยเทากบ เทากบ 22.40±10.24, 26.00±9.25 และ 17.80±3.90, 26.00±6.24 วนตามล าดบ การเพมยสตในอาหาร (กรรมวธท 7, 8, 9 และ 10) ท าใหแมลงชางปกใส M. basalis ทง 2 เพศมอายขยยาวนานขนเมอเปรยบเทยบกบดอกถวลสงเถา (หรอดอกดาวกระจาย) น าผงและน า (กรรมวธท 4 และ5) หรอน าและน าผง (กรรมวธท 11) แสดงวายสตมผลตออายขยของแมลงชางปกใส M. basalis และจากการศกษาอายขยของแมลงชางปกใส M. basalis ทง 2 เพศทใหดอกไมทงดอกถวลสงเถา ดอกดาวกระจาย หรอดอกถวแระรวมกบน าผง ยสต และน าไมตางจากการใหน าผง ยสต และน าเปนอาหาร (กรรมวธท 10) แสดงวาหากมน าผง ยสต และน าแลว ดอกไม (ดอกถวลสงเถา/ดอกดาวกระจาย/ดอกถวแระ) ไมมผลตออายขยของแมลงชางปกใส M. basalis ทง 2 เพศ แตจากการทอายขยของแมลงชางปกใส M. basalis ทง 2 เพศ เมอใหดอกถวแระรวมกบน าผง และน าโดยไมมยสต (กรรมวธท 6) ไมแตกตางจากน าผง ยสต และน า แสดงใหเหนวาดอกถวแระมผลตออายขยของแมลงชางปกใส M. basalis ไมแตกตางจากยสตสามารถใชแทนกนได ดอกถวแระมผลตออายขยของแมลงชางปกใส M. basalis เชนเดยวกบน าผง หรอยสต แตแมลงชางปกใส M. basalis ทไดรบทงดอกถวแระ น าผง ยสต และน ามอายขยยาวนานทสด สอดคลองกบ Venzon และคณะ (2006) ทพบวา แมลงชางปกใส C. externa เพศเมยทกนเกสรดอก

30

2

ถวแระมอตราการเจรญสงสด และแนะน าใหปลกถวแระเพออนรกษแมลงชางปกใส C. externa ในไรกาแฟอนทรย

31

1

32

ตารางท 1 อายขยของเพศผ-เพศเมยของแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) จ านวนไขทวาง และระยะเวลาในการวางไข เมอเลยงดวยอาหารตางชนด

หมายเหต: คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธไมมความแตกตางทางสถต ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

กรรมวธ อายขยเพศผ (mean±S.D.) อายขยเพศเมย (mean±S.D.) จ านวนไข (mean±S.D.) ระยะเวลาการวางไข (mean±S.D.)

1. ดอกถวลสงเถา +น า 5.80±2.39e 6.40±3.21e 0.00±0.00d 0.00±0.00e

2. ดอกดาวกระจาย+น า 7.60±5.03e 9.80±4.97e 1.60±1.82d 1.40±1.34e

3. ดอกถวแระ+น า 22.40±10.24cd 26.00±9.25d 3.80±2.86d 2.80±1.92e

4. ดอกถวลสงเถา +น าผง+น า 29.00±7.00bc 33.00±4.95cd 4.20±3.63d 1.20±1.30e

5. ดาวกระจาย+น าผง+น า 23.80±8.84cd 29.40±10.64d 42.60±24.53c 10.00±5.70d

6. ดอกถวแระ+น าผง+น า 36.80±12.85ab 53.20±5.89a 53.20±10.28c 12.40±2.19d

7. ดอกถวลสงเถา +น าผง+ยสต+น า 39.00±5.74ab 45.20±6.83ab 368.80±47.27b 37.20±7.19b

8. ดาวกระจาย+น าผง+ยสต+น า 36.20±9.96ab 51.40±15.06ab 453.60±125.47a 39.80±10.54b

9. ดอกถวแระ+น าผง+ยสต+น า 44.00±8.80a 50.40±11.35ab 501.80±76.99a 45.60±5.18a

10. น าผง+ยสต+น า 41.40±7.83a 41.40±5.59bc 349.60±63.09b 30.80±4.55c

11. น าผง+น า 17.80±3.90d 26.00±6.24d 0.00±0.00d 0.00±0.00e

12. ยสต+น า 5.40±1.34e 6.80±1.79e 0.00±0.00d 0.00±0.00e

13. น า 3.80±2.49e 5.20±2.49e 0.00±0.00d 0.00±0.00e

F-test * * * * CV (%) 66.07 63.79 144.39 125.82

30

32

1.2 ผลของอาหารตอจ านวนไขและชวงเวลาการวางไข ไมพบการวางไขของแมลงชางปกใส M. basalis เพศเมยเมอใหน าผ งและน า

(กรรมวธท 11) หรอเมอใหดอกไมและน า (กรรมวธท 1, 2 และ3) แตเมอใหดอกดาวกระจาย หรอดอกถวแระ รวมกบน าผงและน า (กรรมวธท 5 และ 6) ชวยใหแมลงชางปกใส M. basalis เพศเมยวางไขมากขนอยางมนยส าคญเปน 42.60±24.53 และ 53.20±10.28 ฟอง ในขณะทเมอใหดอกถวลสงเถารวมกบน าผงและน า (กรรมวธท 4) จ านวนไขไมแตกตางจากเมอไมมดอกถวลสงเถา ทเปนเชนนอาจเนองจากดอกถวลสงเถา เปนดอกไมทบานเฉพาะในชวงเชาและหบในชวงบาย เมอดอกไมหบท าใหตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis ซงเปนแมลงทออกหากนเวลากลางคน (nocturnal) ไมมดอกไมเปนอาหารเปนผลตอจ านวนไข (ตารางท 1) จ านวนไขทวางเพมสงขนอยางมากเมอเพมยสตในอาหาร (กรรมวธท 7, 8, 9 และ10) สอดคลองกบ Hagen (1950) และ Hagen และ Tassan (1966, 1970) (อางโดย McEwen et al., 2001) แตหากมทงดอกดาวกระจาย หรอดอกถวแระ (กรรมวธท 8 และ 9) น าผง และยสตจะชวยใหมจ านวนไขทวางสงสดอยางมนยส าคญ จากตารางท 1 เหนไดวาน าผง ยสต และน ามผลตอจ านวนไข และจ านวนไขสงสดเมอมน าผง ยสต น า และดอกดาวกระจาย หรอดอกถวแระเปนอาหาร ท านองเดยวกนผลทไดแสดงใหเหนวาน าผง ยสต น าและดอกถวแระมผลตอระยะเวลาในการวางไข

ผลทไดจากการทดสอบพชอาหารใหกบตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis พบวาในกรรมวธของดอกถวแระ+น าผง+ยสต+น า ท าใหตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis เพศผและเพศเมยมอายยนทสด วางไขไดมากทสด และมชวงระยะเวลาการวางไขยาวนานทสด เมอเปรยบเทยบกบกรรมวธอนๆ แตไมแตกตางกนทางสถตเมอเปรยบเทยบกบกรรมวธของดอกดาวกระจาย+น าผง+ยสต+น า ในขณะทกรรมวธทใชดอกถวลสงเถา + น า, น าผง+น า, ยสต+น า และน าเปนอาหารตวเตมวยไมมการวางไข อาจเนองจากมอาหารไมเพยงพอตอการพฒนาการของไข Mc Ewen และคณะ (2001) กลาววาปรมาณและคณภาพของอาหารทตวเตมวยแมลงชางปกใสไดรบมผลตอพฒนาการ การอยรอด และการสบพนธ ในการสรางไขของแมลงตองการโปรตนและลพดปรมาณมาก (Nation, 2008) Chang และ Hsieh (2005) พบวาเกสรของดอกไมตางชนดมผลตออายขย และการผลตลกของแมลงชางปกใส M. basalis ตางกนและโปรตนเปนอาหารส าคญของแมลงชางปกใส M. basalis เมอเพมปรมาณโปรตนในอาหารจะท าใหการผลตลก อายขย และน าหนกของแมลงชางปกใสเพมขน ในธรรมชาตแมลงชางปกใสวงศ Chrysopidae กนเกสรดอกไม (มากกวายสต) ซงเกสรดอกไมประกอบดวยลพดจ านวนมาก (McEwen et al., 2001) สวนยสตมการใชเลยงแมลงชางปกใสมายาวนาน โดยยสตจะประกอบดวยโปรตน อะมโนแอซด ไวตามน ธาตเหลก แคลเซยม และโพตสเซยม (Wikipedia,n.d.) เมอเปรยบเทยบความคงทนและอายของดอกทใชพบวา ดอกถวแระม

33

31

อายสนกวาดอกดาวกระจาย ในขณะเดยวกนเมอเปรยบเทยบในคณประโยชนของพชพบวา สามารถปลกถวแระเปนพชบ ารงดน และผลผลตของถวแระยงสามารถน ามาบรโภคเปนผกสด เปนอาหารสตวเคยวเอองและขายไดในทองตลาด จงเลอกปลกถวแระเปนพชแซมในแปลงพรกเพอศกษาการอนรกษแมลงชางปกใส M. basalis ในสภาพธรรมชาตตอไป

2. การศกษาผลของสารฆาแมลงและสารฆาไรทแนะน าใหใชในการก าจดศตรพรกตอแมลงชาง

ปกใส Malalda basalis (Walker) ในหองปฎบตการ 2.1 ผลจากการไดรบพษโดยตรง (Topical method)

แมลงชางปกใส M. basalis ระยะไขทไดรบสาร sulfur มเปอรเซนตการตายของไข ไมแตกตางกบชดควบคม ตวออนทฟกออกมาจากไขสามารถเจรญเตบโตไดตามปกต และไขทไดรบสาร carbosulfan มเปอรเซนตการตายสงสดถง 84% อยางไรกตาม แมไขบางสวนทไดรบสาร fipronil, imidacloprid, carbosulfan หรอ abamectin จากการพนโดยตรงสามารถฟกได (ตารางท 2) แตตวออนจะตายทนทหลงออกจากไข

การทดสอบกบแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออน พบวาตวออนวยท 1, 2 และ 3 ทไดรบสาร fipronil, imidacloprid, carbosulfan, abamectin หรอ sulfur มเปอรเซนตการตาย 100% หลงไดรบสาร 24 ชวโมง ยกเวนแมลงชางปกใส M. basalis วย 3 ทไดรบสาร sulfur พบเปอรเซนตการตาย 40% (ตารางท 3-5)

ระยะดกแดเปนระยะทไดรบผลกระทบจากสารฆาแมลงและสารฆาไรนอยทสด ดกแดทพนดวยสาร fipronil, imidacloprid, abamectin หรอ sulfur มเปอรเซนตการตาย 16-19% ไมแตกตางจากชดควบคม และตวเตมวยทฟกออกมาสามารถมชวตอยได ในขณะท carbosulfan ท าใหดกแดแมลงชางปกใส M. basalis ตาย 39% (ตารางท 6) ส าหรบตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis สารทง 5 ชนดทพนโดยตรงมผลท าใหตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis ตาย 100% ภายใน 24 ชวโมงหลงจากไดรบสาร (ตารางท 7)

การไดรบสาร fipronil, imidacloprid, carbosulfan, abamectin หรอ sulfur ทพนโดยตรงมผลตอแมลงชางปกใส M. basalis ระยะไข ระยะตวออนทง 3 วย และระยะตวเตมวย โดยมการตาย 40-100% ยกเวน sulfur ทไมมผลตอไข สารทง 5 ชนดทพนโดยตรงไมมผลตอดกแด ยกเวน carbosulfan จากการศกษาครงนสาร fipronil, imidacloprid และ abamectin ทพนโดยตรงมพษรายแรงท าใหตวออน M. basalis ทง 3 ระยะและตวเตมวยตาย 100% ตางจาก Walsh (n.d.) ซงรายงานวา สาร imidacloprid และ fipronil มพษต าและต ามากตอแมลงชางปกใส C. carnea และยงตางจาก Tzeng และ Kao (1996) ซงรายงานวาสาร abamectin ท าใหตวออนแมลงชางปกใส M. basalis ตายนอยกวา

3434

32

50% อยางไรกด McEwen และคณะ (2001) (อางถง Vogt et al.,1995; Händel, 1996; Wetzel et al., 1996; Weiss, 1997) ใชการจดกลมของ International Organisation for Biological Control (IOBC category) จด imidacloprid อยในกลมสารทเปนอนตราย และสาร sulfur อยในกลมสารทไมเปนอนตรายตอแมลงชางปกใส C. carnea

2.2 ผลจากการไดรบพษตกคาง (Residual contact method)

จากตารางท 2 พษตกคางนาน 0, 1, 2 และ 3 วนของสาร fipronil, abamectin, carbosulfan หรอ imidacloprid มผลตอการตายของไข โดยมเปอรเซนตการตายของไข 22.00–60.00% โดยพษตกคางของ carbosulfan ท าใหไขตายสงสด (38.00-60.00%) พษตกคางนาน 0 วนยงท าให ตวออนทฟกออกมาจากไขตายทนท ในขณะทพษตกคางทกระยะของ sulfur ไมมผลตอไขและตวออนทฟกสามารถเจรญเตบโตไดตามปกต พษตกคางนาน 0, 1, 2 และ 3 วนของสาร fipronil, imidacloprid, carbosulfan, abamectin หรอ sulfur มผลตอการตายของตวออนแมลงชางปกใส M. basalis ท าใหตวออนวยท 1, 2 และ 3 ตาย 31.00-100, 27.00-95 และ 36.00-70.00% ตามล าดบ โดยการตายจะลดลงเมอพษตกคางทงระยะนานขนและแมลงมอายมากขน จากพษตกคางของสารแตละชนด พษตกคางของสาร carbosulfan มผลตอตวออนแมลงชางปกใส M. basalis ทง 3 วยมากทสด โดยท าใหแมลงชางปกใส M. basalis วย 1, 2 และ 3 ตาย 70.00-100, 39.00-95.00 และ 46.00-70.00% ตามล าดบ ในขณะทพษตกคางของ sulfur ไมมผลตอแมลงชางปกใส M. basalis ทง 3 วย (ตารางท 3, 4 และ 5)

พษตกคางทกระยะเวลาของสาร fipronil, imidacloprid, carbosulfan abamectin หรอ sulfur ไมมผลตอการตายของแมลงชางปกใส M. basalis ระยะดกแด (ตารางท 6) แมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวเตมวยทฟกจากดกแดสามารถเจรญไดตามปกต ยกเวนตวเตมวยทออกจากดกแดทไดรบพษตกคางของสาร carbosulfan ตายทงหมด พษตกคางนาน 0 วนของสาร fipronil, imidacloprid, carbosulfan หรอ abamectin มผลตอการตายของแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวเตมวย ท าใหแมลงชางปกใส M. basalis ตาย 23.00 -100.00% โดย abamectin ท าใหตวเตมวยตายนอยทสด และ carbosulfan ท าใหตวเตมวยตายมากทสด พษตกคางของสาร fipronil, imidacloprid หรอ abamectin นาน 1 วนขนไปและพษตกคางของ sulfur ไมมผลตอแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวเตมวย (ตารางท 7)

35

34

ตารางท 2 คาเฉลยของไขแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ทตายจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรกทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไร ศตรพรก หลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรง และรบพษตกคาง

หมายเหต: 1/Fipronil = 25 ppm.; imidacloprid = 75 ppm.; Carbosulfan = 300 ppm.; Abamectin = 2.7 ppm.; Sulfur = 5,000 ppm. 2/คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถต ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

สารเคม1/ (กรรมวธ)

การไดรบพษของสารฆาแมลง ไดรบพษโดยตรง พษตกคาง 0 วน พษตกคาง 1 วน พษตกคาง 2 วน พษตกคาง 3 วน จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย Fipronil 4.00±0.67b2/ 40.00 3.70±0.82b 37.00 2.30±0.67cd 23.00 2.90±0.74b 29.00 3.00±0.94ba 30.00 Imidacloprid 4.20±0.92b 42.00 5.20±1.23a 52.00 3.20±0.63b 32.00 3.30±0.48b 33.00 3.30±0.67a 33.00 Carbosulfan 8.40±1.35a 84.00 6.00±0.94a 60.00 4.40±0.97a 44.00 4.00±0.67a 40.00 3.80±0.92a 38.00 Abamectin 4.10±0.74b 41.00 4.20±0.92b 42.00 2.90±0.74bc 29.00 2.90±0.74b 29.00 3.20±0.63ba 32.00 Sulfur 2.20±0.79c 22.00 2.30±0.67c 23.00 2.20±0.63d 22.00 2.10±0.74c 21.00 2.40±0.97c 24.00 ควบคม 1.50±0.71c 15.00 1.90±0.74c 19.00 1.90±0.57d 19.00 2.00±0.95c 20.00 2.10±0.99c 21.00 F-test * * * * * C.V. (%) 1.49 1.51 1.28 1.13 1.44

36

35

ตารางท 3 คาเฉลยของตวออนวย 1 แมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ทตายจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรกทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไร ศตรพรก หลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรง และรบพษตกคาง

หมายเหต: 1/Fipronil = 25 ppm.; imidacloprid = 75 ppm.; Carbosulfan = 300 ppm.; Abamectin = 2.7 ppm.; Sulfur = 5,000 ppm. 2/คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถต ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

Chemical1/ (กรรมวธ)

การไดรบพษของสารฆาแมลง ไดรบพษโดยตรง พษตกคาง 0 วน พษตกคาง 1 วน พษตกคาง 2 วน พษตกคาง 3 วน จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย Fipronil 10.00±0.00a2/ 100.00 9.50±0.71b 95.00 8.80±1.13b 88.00 4.10±1.29c 41.00 3.10±0.74c 31.00 Imidacloprid 10.00±0.00a 100.00 10.00±0.00a 100.00 9.00±0.82b 90.00 5.40±0.70b 54.00 4.30±1.42b 43.00 Carbosulfan 10.00±0.00a 100.00 10.00±0.00a 100.00 9.80±0.42a 98.00 9.10±0.99a 91.00 7.00±0.94a 70.00 Abamectin 10.00±0.00a 100.00 10.00±0.00a 100.00 9.00±0.82b 90.00 4.40±9.67c 44.00 3.30±1.42c 33.00 Sulfur 10.00±0.00a 100.00 9.30±0.67b 93.00 5.90±0.99c 59.00 1.10±0.74d 11.00 0.50±0.71d 5.00 Control 0.30±0.67b 3.00 0.20±0.42c 2.00 0.50±0.71d 5.00 0.40±0.70d 4.00 0.40±0.70d 4.00 F-test * * * * * C.V. (%) 0.46 0.72 1.41 1.54 1.72

37

36

ตารางท 4 คาเฉลยของตวออนวย 2 แมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ทตายจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรกทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไร ศตรพรก หลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรง และรบพษตกคาง

หมายเหต: 1/Fipronil = 25 ppm.; imidacloprid = 75 ppm.; Carbosulfan = 300 ppm.; Abamectin = 2.7 ppm.; Sulfur = 5,000 ppm. 2/คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถต ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

Chemical1/ (กรรมวธ)

การไดรบพษของสารฆาแมลง ไดรบพษโดยตรง พษตกคาง 0 วน พษตกคาง 1 วน พษตกคาง 2 วน พษตกคาง 3 วน จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย Fipronil 10.00±0.00a2/ 100.00 5.50±1.96b 55.00 3.80±1.47a 38.00 3.40±0.97a 34.00 3.00±1.05b 30.00 Imidacloprid 10.00±0.00a 100.00 7.40±1.65b 74.00 4.10±1.11a 41.00 3.40±1.43a 34.00 2.70±0.95b 27.00 Carbosulfan 10.00±0.00a 100.00 9.50±0.71a 95.00 4.60±0.97a 46.00 4.10±1.10a 41.00 3.90±1.10a 39.00 Abamectin 10.00±0.00a 100.00 6.10±0.74b 61.00 4.30±0.95a 43.00 4.20±1.40a 42.00 3.30±0.95ab 33.00 Sulfur 10.00±0.00a 100.00 1.00±1.05c 10.00 0.70±0.82b 7.00 0.70±0.67b 7.00 0.70±0.82c 7.00 ควบคม 0.20±0.42b 2.00 0.50±0.71c 5.00 0.20±0.42b 2.00 0.40±0.70b 4.00 0.40±0.70c 4.00 F-test * * * * * C.V. (%) 0.29 2.04 1.68 1.81 1.56

38

37

ตารางท 5 คาเฉลยของตวออนวย 3 แมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ทตายจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรกทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไร ศตรพรก หลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรง และรบพษตกคาง

หมายเหต: 1/Fipronil = 25 ppm.; imidacloprid = 75 ppm.; Carbosulfan = 300 ppm.; Abamectin = 2.7 ppm.; Sulfur = 5,000 ppm. 2/คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธไมมความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple rang test

Chemical1/ (กรรมวธ)

การไดรบพษของสารฆาแมลง

ไดรบพษโดยตรง พษตกคาง 0 วน พษตกคาง 1 วน พษตกคาง 2 วน พษตกคาง 3 วน

จ านวนตาย (mean±S.D.)

% การตาย

จ านวนตาย(mean±S.D.)

% การตาย

จ านวนตาย(mean±S.D.)

% การตาย

จ านวนตาย(mean±S.D.)

% การตาย

จ านวนตาย (mean±S.D.)

% การตาย

Fipronil 10.00±0.00a2/ 100.00 4.10±0.74b 41.00 3.70±0.82b 37.00 3.90±0.74a 39.00 3.60±0.70b 36.00 Imidacloprid 10.00±0.00a 100.00 4.30±0.95b 43.00 3.80±0.79b 38.00 4.10±0.74a 41.00 3.70±0.67b 37.00 Carbosulfan 10.00±0.00a 100.00 7.00±1.15a 70.00 6.30±0.82a 63.00 5.00±0.82a 50.00 4.60±0.84a 46.00 Abamectin 10.00±0.00a 100.00 4.40±1.29b 44.00 4.20±0.92b 42.00 4.00±0.82a 40.00 3.80±1.13b 38.00 Sulfur 4.00±1.15b 40.00 0.80±1.63c 8.00 0.80±1.03c 8.00 0.70±1.06b 7.00 0.70±0.82c 7.00 ควบคม 0.40±0.70c 4.00 0.40±0.70c 4.00 0.40±0.70c 4.00 0.40±0.70b 4.00 0.40±0.70c 4.00 F-test * * * * * C.V. (%) 0.92 1.51 1.42 1.37 1.38

39

38

ตารางท 6 คาเฉลยของระยะดกแด แมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ทตายจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรก ทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไร ศตรพรก หลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรง และรบพษตกคาง

หมายเหต: 1/Fipronil = 25 ppm.; imidacloprid = 75 ppm.; Carbosulfan = 300 ppm.; Abamectin = 2.7 ppm.; Sulfur = 5,000 ppm. 2/คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถต ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

Chemical1/ (กรรมวธ)

การไดรบพษของสารฆาแมลง ไดรบพษโดยตรง พษตกคาง 0 วน พษตกคาง 1 วน พษตกคาง 2 วน พษตกคาง 3 วน จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย Fipronil 1.90±0.87b2/ 19.00 1.80±0.92a 18.00 1.60±0.84a 16.00 1.00±0.82a 10.00 1.10±0.87a 11.00 Imidacloprid 1.80±1.03b 18.00 1.40±0.52a 14.00 1.80±0.79a 18.00 1.50±0.97a 15.00 1.00±0.67a 10.00 Carbosulfan 3.90±2.77a 39.00 2.00±1.05a 20.00 1.70±0.67a 17.00 1.20±1.03a 12.00 0.90±0.57a 9.00 Abamectin 1.70±0.95b 17.00 2.00±0.67a 20.00 1.50±0.97a 15.00 1.20±1.03a 12.00 0.90±0.87a 9.00 Sulfur 1.60±1.07b 16.00 1.30±1.25a 13.00 1.40±1.07a 14.00 1.30±0.95a 13.00 0.90±0.87a 9.00 ควบคม 1.10±0.74b 11.00 1.30±0.67a 13.00 1.30±1.06a 13.00 0.80±0.79a 8.00 0.70±0.82a 7.00 F-test * * * * * C.V. (%) 1.29 2.36 1.52 1.76 0.96

40

39

ตารางท 7 คาเฉลยของระยะตวเตมวย แมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ทตายจากการไดรบสารฆาแมลงหรอไรศตรพรก ทแนะน าใหใชในการก าจดแมลงและไร ศตรพรก หลงจากทดสอบโดยรบพษโดยตรง และรบพษตกคาง

หมายเหต: 1/Fipronil = 25 ppm.; imidacloprid = 75 ppm.; Carbosulfan = 300 ppm.; Abamectin = 2.7 ppm.; Sulfur = 5,000 ppm.

2/คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถต ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

Chemical1/ (กรรมวธ)

การไดรบพษของสารฆาแมลง ไดรบพษโดยตรง พษตกคาง 0 วน พษตกคาง 1 วน พษตกคาง 2 วน พษตกคาง 3 วน จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย จ านวนตาย

(mean±S.D.) %

การตาย Fipronil 10.00±0.00a2/ 100.00 8.40±1.50a 84.00 0.80±1.03b 8.00 0.80±0.92b 8.00 1.00±1.05b 10.00 Imidacloprid 10.00±0.00a 100.00 7.00±1.25a 70.00 0.90±1.10b 9.00 1.00±1.05b 10.00 1.20±1.03b 12.00 Carbosulfan 10.00±0.00a 100.00 10.00±0.00a 100.00 10.00±0.00a 100.00 3.20±0.79b 32.00 3.20±0.92a 32.00 Abamectin 10.00±0.00a 100.00 2.30±1.77a 23.00 0.90±1.10b 9.00 0.90±0.87a 9.00 0.90±0.88b 9.00 Sulfur 10.00±0.00a 100.00 0.80±1.13b 8.00 0.40±0.70b 4.00 0.40±0.70b 4.00 0.60±0.84b 6.00 ควบคม 0.30±0.67b 3.00 0.40±0.52b 4.00 0.40±0.70b 4.00 0.20±0.42b 2.00 0.40±0.70b 4.00 F-test * * * * * C.V. (%) 0.46 1.98 1.47 1.36 1.52

41

1

เมอตวออนแมลงชางปกใส M. basalis มอายมากขน และเมอพษตกคางของสาร fipronil, imidacloprid, carbosulfan หรอ abamectin มระยะนานขน ท าใหผลของพษตกคางตอแมลงชางปกใส M. basalis ลดนอยลง โดยเฉพาะระยะดกแด พษตกคางของสาร carbosulfan ท าใหแมลงชางปกใส M. basalis ตายมากกวาสาร fipronil, imidacloprid หรอ abamectin ทงนเพราะสาร carbosulfan เมอสลายตวให carbofuran ซงมความเปนพษสงและตกคางนาน (Anonymous, 1998) เชนเดยวกบ Tzeng และ Kao (1996) ซงพบวาสาร carbofuran มความเปนพษสงท าใหตวออนแมลงชางปกใส M. basalis ตาย 100% ในขณะเดยวกนพษตกคางของสาร sulfur มผลตอแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวยท 1 เทานน และจากการศกษายงพบวาในระยะไขและระยะดกแดของแมลงชางปกใส M. basalis เปนระยะทไดรบอนตรายจากสารฆาแมลงและสารฆาไรนอยกวาระยะอนๆ ทงจากการพนโดยตรงและพษตกคาง ทงนเพราะแมลงชางปกใส M. basalis ทง 2 ระยะมเปลอกไข หรอปลอกหมดกแดท าใหแมลงไมไดรบอนตรายจากสารเคม แตตวออนทฟกออกจากไขตายทนทอาจเปนเพราะตวออนวยแรกยงออนแอและไดรบพษของสารฆาแมลงบนเปลอกไขขณะทเจาะฟกออกมา ผลทไดจากการศกษาพบวาไมควรใชสาร carbosulfan ในการก าจดแมลงศตรพรกรวมกบการใชแมลงชางปกใส M. basalis เนองจากสาร carbosulfan มความเปนพษสงและตกคางนาน หากจ าเปนควรใชสารทมพษปานกลางคอ fipronil, abamectin หรอ imidacloprid และสาร sulfur ซงเปนสารฆาไรทมพษต าตอแมลงชางปกใส M. basalis แตควรหลกเลยงการพนสารถกตวแมลงชางปกใส M. basalis โดยตรง กอนการพนควรส ารวจในแปลงวาแมลงชางปกใส M. basalis สวนใหญไมอยในระยะตวออน ซงออนแอตอสารฆาแมลง และหลงการพนสารควรเวนชวงใหปลอดภยกอนปลอยแมลงชางปกใสM. basalis เปนตน

3. ศกษาการใชแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ควบคมแมลงศตรพชในแปลงปลกพรกทมการปลกพชแซม

จากการศกษาเปรยบเทยบแปลงปลกพรกทไมมการควบคมดวยวธใดๆ ทงสน (แปลงควบคม) แปลงปลกพรกทควบคมแมลงและไรโดยสารฆาแมลงและสารฆาไรทแนะน าโดยกรมวชาการเกษตร (แปลงเคม) แปลงปลกพรกทควบคมแมลงและไรโดยใชแมลงชางปกใส M. basalis (แปลงชววธ) และแปลงปลกพรกทควบคมแมลงและไรโดยใชแมลงชางปกใส M. basalis และปลกถวแระเพอใหดอกเปนอาหารของแมลงชางปกใส M. basalis (แปลงอนรกษ) (ภาพท 9)

42

2

3.1 เปรยบเทยบจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาต ในแปลงปลกพรกทง 4 กรรมวธพบวาระยะท 1 ตงแตยายตนกลา (อาย 30 วน) จน

พรกออกดอก (รวม 28 วน) เกบขอมลทก 7 วน รวม 4 ครง (ครงท 1, 2, 3 และ 4 เมอพรกอาย 37, 44, 51 และ 58 วนตามล าดบ) มแมลงศตรเขาท าลายคอ เพลยออน Aphis gossypii Glover แมลงหวขาวเกลยว A. dispersus เพลยไฟ S. dorsalis ดวงเตามะเขอ Epilachna vigintioctopunctata Matschulsky แมลงสง Leptocorisa sp. และศตรธรรมชาตคอ แมลงชางปกใส M. basalis ดวงเตาตวห า Menochilus sexmaculatus (Fabricius) แมงมมตาหกเหลยม Oxyopes sp. ดวงคลายมดคอแดง Anthicus sp. (ตารางท 8) แมลงชางปกใส M. basalis ทพบในการเกบขอมลทง 4 ครงในพรกระยะท 1 มคาเฉลยเทากบ 0.16±0.14 ตว/ยอด ในแปลงชววธ และ 0.23±0.18 ตว/ยอด ในแปลงอนรกษโดยพบเปนแมลงชางปกใส M. basalis ในระยะตวออนวยท 2 ทพฒนาการจากวยท 1 ทไดปลดปลอย เนองจากกอนการปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ครงแรกส ารวจไมพบแมลงดงกลาวในธรรมชาต ซงตองใชเวลาพอสมควรทจะท าใหศตรธรรมชาตดงกลาวตงตวไดในธรรมชาต และการเกบขอมลในระยะนพบการเขาท าลายของเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis จ านวนมาก โดยพบจ านวนเพลยออน A. gossypii ในแปลงควบคม แปลงเคม แปลงชววธ และแปลงอนรกษเทากบ 27.27±8.74, 7.41±6.61, 17.22±5.00 และ15.71±5.27 ตว/ยอด ตามล าดบ พบจ านวนเพลยไฟ S. dorsalis 0.33±0.14, 0.13±0.24, 0.21±0.38 และ 0.19±0.35 ตว/ยอด ตามล าดบ (ตารางท 8) จงควบคมโดยในแปลงเคม (กรรมวธท 2) หลงจากเกบขอมลครงท 1 และ 4 พนสาร imidacloprid เพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis รวม 2 ครง (พรกอาย 37 และ 58 วน) สวนแปลงชววธ (กรรมวธท 3) และแปลงอนรกษ (กรรมวธท 4) หลงจากเกบขอมลครงท 1, 2, 3 และ 4 ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน รวม 4 ครง (พรกอาย 37, 44, 51 และ 58 วน) รวมทงหมดแปลง (กรรมวธ) ละ 3,000 ตว เพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis

43

3

ภาพท 9 แปลงปลกพรกแตละกรรมวธในระยะหลงการยายปลก (ดานซายมอ) และระยะใหผลผลต (ดานขวามอ)

ก. แปลงควบคม ข. ผลผลตแปลงควบคม ค. แปลงเคม ง. ผลผลตแปลงเคม จ. แปลงชววธ ฉ. ผลผลตแปลงชววธ ช. แปลงอนรกษ ซ. ผลผลตแปลงอนรกษ

ช

ก

ค

ข

จ

ง

ซ

ฉ

44

1

ตารางท 8 คาเฉลยจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในแปลงปลกพรกทควบคมแมลงโดยวธตางๆ ตงแตยายตนกลาจนกระทงออกดอก (ระยะท 1)

หมายเหต: คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธไมมความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test A. gossypii = Aphis gossypii Glover, E.vigintioctopunctata = Epilachna vigintioctopunctata Matschulsky, S. dorsalis = Scirtothrips dorsalis (Hood), M. basalis = Mallada basalis (Walker), M. sexmaculatus = Menochilus sexmaculatus Fab.

แปลง ชนดและจ านวนแมลงศตร (ตว/ยอด) ชนดและจ านวนศตรธรรมชาต (ตว/ยอด)

A.gossypii E.vigintioctopunctata Leptocorisa sp. S. dorsalis Anthicus sp. M. basalis M. sexmaculatus Oxyopes sp. ควบคม 27.27±8.74a1/ 0.01±0.03 0.03±0.01 0.33±0.14a 0.01±0.03 0.00±0.00b 0.13±0.10a 0.12±0.10

เคม 7.41±6.61c 0.00±0.00 0.00±0.00 0.13±0.24b 0.00±0.00 0.00±0.00b 0.01±0.03b 0.11±0.11

ชววธ 17.22±5.00b 0.01±0.02 0.03±0.01 0.21±0.38b 0.01±0.02 0.16±0.14a 0.14±0.10a 0.10±0.08

อนรกษ 15.71±5.27b 0.01±0.02 0.03±0.01 0.19±0.35b 0.01±0.02 0.23±0.18a 0.17±0.11a 0.13±0.08

F-test * ns ns * ns * * ns C.V. (%) 56.61 200.00 391.20 195.24 200.00 150.00 100.00 75.00

45

1

ระยะท 2 ตงแตพรกออกดอกจนถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (รวม 21 วน) เกบขอมลทงหมด 3 ครง (ครงท 5, 6 และ 7 เมอพรกอาย 65, 72 และ 79 วน) พบจ านวนเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis ในระยะนสง หลงจากเกบขอมลแตละครง จงก าจดแมลงดงกลาวเชนเดยวกบระยะท 1 โดยแปลงเคม (กรรมวธท 2) พนสาร imidacloprid เพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis 1 ครง (พรกอาย 65 วน) สวนแปลงชววธ (กรรมวธท 3) และแปลงอนรกษ (กรรมวธท 4) ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน รวมทงหมดแปลงละ 2 ครง ครงละ 750 ตว/แปลง รวมทงหมดแปลงละ 1,500 ตวเพอก าจดเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis และพบการตงตวของแมลงชางปกใส M. basalis หลงจากปลอย 7 วนโดยพบในระยะไข ระยะตวออนวยท 2 และ 3 เฉลยเทากบ 0.21±0.11 ตว/ยอด ในแปลงชววธ และ 0.53±0.21 ตว/ยอด ในแปลงอนรกษ จงสณนษฐานวาไขแมลงชางปกใส M. basalis ทพบในแปลงดงกลาวเปนไขทไดจากการวางไขของตวเตมวยเพศเมย และตวออนแมลงชางปกใส M. basalis ทง 2 วยเปนตวออนทมการพฒนาการและเจรญเตบโตจากวยท 1 ทมการปลดปลอยในแปลง ซงมความแตกตางกนทางสถตอยางมนยส าคญเมอเปรยบเทยบกบกรรมวธของแปลงชววธ (ตารางท 9 และภาพท 10 ก-ง)

ภาพท 10 ไขและตวออนแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ทพบในแปลง ก. และ ข. ไข

ค. และ ง. ตวออน

ก ข

ค ง

46

1

ตารางท 9 คาเฉลยจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในแปลงปลกพรกตงแตระยะออกดอกจนถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (ระยะท 2)

หมายเหต: คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธไมมความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test A.gossypii = Aphis gossypii Glover, E.vigintioctopunctata = Epilachna vigintioctopunctata Matschulsky, S. dorsalis = Scirtothrips dorsalis (Hood), M. basalis = Mallada basalis (Walker), M. sexmaculatus = Menochilus sexmaculatus Fab.

แปลง ชนดและจ านวนแมลงศตร (ตว/ยอด) ชนดและจ านวนศตรธรรมชาต (ตว/ยอด)

A.gossypii E.vigintioctopunctata Leptocorisa sp. S. dorsalis Anthicus sp. M. basalis M. sexmaculatus Oxyopes sp. ควบคม 15.50±4.97a1/ 0.02±0.02 0.03±0.05a 0.95±0.29a 0.02±0.04b 0.00±0.00c 0.21±0.06b 0.18±0.05b

เคม 2.79±1.63c 0.00±0.00 0.00±0.00b 0.28±0.19c 0.00±0.00b 0.00±0.00c 0.04±0.03c 0.08±0.05c

ชววธ 7.09±2.05b 0.01±0.03 0.01±0.03ab 0.67±0.15b 0.06±0.08b 0.21±0.11b 0.27±0.02ba 0.23±0.08ab

อนรกษ 6.62±2.06b 0.01±0.03 0.01±0.02ab 0.54±0.22b 0.13±0.08a 0.53±0.21a 0.31±0.09a 0.29±0.09a

F-test * ns * * * * * * C.V. (%) 68.87 200.00 292.80 52.46 160.00 138.89 57.14 52.63

47

1

ระยะท 3 ตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (รวม 14 วน) ไดเกบขอมลทงหมด 2 ครง (ครงท 8 และ 9 เมอพรกอาย 86 และ 93 วน) พบการเขาท าลายของเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis เชนเดม หลงจากเกบขอมลแตละครง จงก าจดแมลงดงกลาวโดยในแปลงเคม (กรรมวธท 2 ) พนสาร imidacloprid สวนกรรมวธท 3 และ 4 ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน แปลงละ 1 ครง รวมทงหมดแปลงละ 750 ตว พบการตงตวของแมลงชางปกใส M. basalis สงเทากบ 5.07±5.39 ตว ในแปลงอนรกษ (ตารางท 10)

จากตารางท 9 ซงเปนขอมลจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในระยะออกดอกถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (ระยะท 2) และตารางท 10 ซงเปนขอมลจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในระยะตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (ระยะท 3) พบวาจ านวนแมลงศตรลดลงแตจ านวนแมลงชางปกใส M. basalis สงขน ในขณะท (ตารางท 11) ขอมลจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในระยะตงแตเกบผลผลตครงท 3 ถงเกบผลผลตครงท 4 (ระยะท 4) พบวาจ านวนแมลงศตรพชและจ านวนแมลงชางปกใส M. basalis ลดลงอาจเนองจากหลงจากเกบขอมลในระยะออกดอกถงกอนเกบผลผลตครงท 1 (ระยะท 2) และหลงจากเกบขอมลในระยะตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (ระยะท 3) ไดลดจ านวนการปลดปลอยแมลงชางปกใส M. basalis จาก 1,500 ตวเปน 750 ตว ซงลดลงเปนครงหนงเนองจากพบการเรมตงตวและขยายพนธเพมปรมาณแมลงชางปกใส M. basalis จงสงผลท าใหจ านวนแมลงชางปกใส M. basalis ลดลง

48

1

ตารางท 10 คาเฉลยจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในแปลงปลกพรกตงแตเกบผลผลตครงท 1 ถงเกบผลผลตครงท 2 (ระยะท 3)

หมายเหต: คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

A.gossypii = Aphis gossypii Glover, A. plasiana = Anoplocnemis plasiana (F.) E.vigintioctopunctata = Epilachna vigintioctopunctata Matschulsky, S. dorsalis = Scirtothrips dorsalis (Hood), M. basalis = Mallada basalis (Walker), M. sexmaculatus = Menochilus sexmaculatus Fab.

แปลง ชนดและจ านวนแมลงศตร (ตว/ยอด) ชนดและจ านวนศตรธรรมชาต (ตว/ยอด)

A.gossypii Asilidae A. plasiana Leptocorisa sp. E.vigintioctopunctata S. dorsalis Anthicus sp. M. basalis M. sexmaculatus Oxyopes sp. ควบคม 4.82±2.75a1/ 0.006±0.02 0.27±0.02c 0.15±0.05a 0.15±0.05a 1.25±0.17a 0.06±0.02 0.00±0.00b 0.08±0.02b 0.13±0.04b

เคม 0.63±0.40b 0.006±0.02 0.13±0.08d 0.08±0.04c 0.00±0.00b 0.33±0.16c 0.06±0.02 0.00±0.00b 0.03±0.02c 0.05±0.02c

ชววธ 2.79±2.06aa 0.01±0.02 0.54±0.22b 0.09±0.03bc 0.01±0.03b 0.65±0.15b 0.01±0.02 1.99±2.26a 0.24±0.05a 0.13±0.03b

อนรกษ 2.32±2.00a 0.02±0.03 0.95±0.29a 0.13±0.03ab 0.00±0.00b 0.63±0.11b 0.02±0.03 5.07±5.39a 0.19±0.05a 0.20±0.06a

F-test * ns * * * * ns * * * C.V. (%) 91.29 200 78.69 36.36 150.00 51.39 125.00 196.02 64.28 46.15

49

1

ระยะท 4 ตงแตเกบผลผลตครงท 3 จนถงเกบผลผลตครงท 4 (รวม 14 วน) เกบขอมลทงหมด 2 ครง (ครงท 10 และ 11 เมอพรกอาย 100 และ 107 วน) พบการเขาท าลายของเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟ S. dorsalis และหลงจากเกบขอมลไดก าจดแมลงดงกลาว โดยพนสาร imidacloprid รวม 2 ครง ในแปลงเคม (กรรมวธท 2) สวนแปลงชววธ (กรรมวธท 3) และแปลงอนรกษ (กรรมวธท 4) ปลอยแมลงชางปกใส M. basalis ระยะตวออนวย 1 จ านวน 5 ตว/ตน แปลงละ 1 ครง รวมทงหมด 750 ตว/แปลง และพบแมลงชางปกใส M. basalis ระยะไขและตวออนวยท 2 เฉลย 0.40±0.15 ตว (ตารางท 11)

ในการเกบขอมลในชวงระยะน พรกเรมเกดอาการของโรคเหยวเขยว (ภาพท 11 ก และ ข) เกดจากเชอแบคทเรย Ralstonia solanacearum (Smith) Yabuuchi et al., (Moorman, 2014) ซงระยะแรกแสดงอาการเหยวเฉพาะเวลากลางวนทอากาศรอนจด โดยทใบยงมสเขยว หลงการเกบขอมลครงท 10 อาการเหยวมากขนหลงจากมฝนตกน าขงคาดวาเชอโรคอาจมาจากดนทปลก (นรนาม, 2555; สมคดและนชญา, มปป.) อาการเหยวยาวนานขน จนกระทงเหยวถาวรตลอดทงวน บางตนเรมแคระแกรน และตอมาในการเกบขอมลครงท 11 พรกทกแปลงมอาการใบเหยว บางตนตายและบางตนมอาการใบและยอดหงก ขอบใบงมงอลง ผลเลกแกรน คลายลกษณะการเขาท าลายของไรขาวพรก P. latus คอ (ภาพท 3.2 ค และ ง) จงเกบใบพรกทมลกษณะดงกลาวเพอสองดใตกลองจลทรรศนในหองปฏบตการปรากฏวาพบไรขาว P. latus บนใบพรกทเกบจากแปลงปลกทกกรรมวธ จงใชสาร sulfur เพอก าจดไรขาวพรก P. latus ในกรรมวธท 2, 3 และ 4 แตอาการของโรคเหยวเขยวหนกมากไมสามารถแกไขจงหยดการเกบขอมล

จากการเกบขอมลเพอศกษาเปรยบเทยบชนดและจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตทง 4 ระยะ พบวามการระบาดของแมลงศตรพรกทส าคญ 2 ชนดคอ เพลยออน A. gossypii และเพลยไฟพรก S. dorsalis โดยพบการระบาดรนแรงตงแตระยะกลาถงระยะออกดอก โดยในแปลงทดลองชดควบคมมจ านวนแมลงศตรพรกทง 2 ชนดสงทสดเทากบ 27.27±8.74 และ 0.33±0.01 ตว/ยอด ในขณะทแปลงใชสารเคม แปลงชววธ และแปลงอนรกษมจ านวน 7.41±6.61 และ0.13±0.24, 17.22±5.00 และ 0.21±0.38, และ 15.71±5.27 และ 0.19±0.35 ตว/ยอด ตามล าดบ ซงเหนไดวาในแปลงใชสารเคมมจ านวนแมลงศตรพรกทง 2 ชนดต าทสดทเปนเชนนเนองจากสารฆาแมลงทใชคอ imidacloprid เปนสารดดซม สามารถก าจดแมลงปากดดคอเพลยออน A. gossypii และเพลยไฟพรก S. dorsalis ไดอยางมประสทธภาพ ในขณะทโอกาสซงแมลงชางปกใส M. basalis จะฆาแมลงศตรไดก ตอเมอแมลงชางปกใส M. basalis พบแมลงศตรท เปนเหยอ และแมลงชางปกใส M. basalis กนอาหารไดจ านวนจ ากด เมออมแลวกไมสามารถกนอกได จนกวาจะหว การทแมลงศตร

50

2

ทเปนเหยอมจ านวนลดลงไดจงขนกบจ านวนแมลงชางปกใส M. basalis ซงอาจตองปลอยเพมใหมากขน

51

1

ตารางท 11 คาเฉลยจ านวนแมลงศตรและศตรธรรมชาตในแปลงปลกพรกตงแตระยะเกบผลผลตครงท 3 จนถงเกบผลผลตครงท 4 (ระยะท 4)

หมายเหต: คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test A. gossypii = Aphis gossypii Glover, E.vigintioctopunctata = Epilachna vigintioctopunctata Matschulsky, S. dorsalis = Scirtothrips dorsalis (Hood), M. basalis = Mallada basalis (Walker), M. sexmaculatus = Menochilus sexmaculatus Fab.

แปลง ชนดและจ านวนแมลงศตร (ตว/ยอด) ชนดและจ านวนศตรธรรมชาต (ตว/ยอด)

A. dispersus A.gossypii E. vigintioctopunctata Leptocorisa sp. S. dorsalis หนอนบง Lymantriidae

Anthicus sp. M. basalis M. sexmaculatus Oxyopes sp.

ควบคม 0.32±0.391/ 4.65±1.43a 0.01±0.03 0.21±0.04a 1.28±0.07a 0.04±0.07 0.04±0.05 0.00±0.00c 0.14±0.05a 0.13±0.02b

เคม 0.07±0.24 0.30±0.56c 0.00±0.00 0.08±0.04c 0.68±0.12c 0.00±0.00 0.01±0.02 0.00±0.00c 0.07±0.02b 0.07±0.02c

ชววธ 0.10±0.24 2.20±0.38b 0.01±0.02 0.13±0.03b 0.92±0.17b 0.02±0.05 0.00±0.00 0.18±0.05b 0.18±0.05a 0.15±0.05ab

อนรกษ 0.11±0.21 1.55±0.76b 0.01±0.02 0.15±0.05b 0.72±0.14c 0.01±0.03 0.04±0.07 0.40±0.15a 0.16±0.02a 0.19±0.03a

F-test ns * ns * * ns ns * * * C.V. (%) 177.78 83.41 212.60 42.86 30.00 240.98 188.84 128.57 42.86 38.46

52

2

ภาพท 11 แสดงลกษณะอาการของโรคเหยวเขยวและการท าลายของไรขาวพรก

Polyphagotarsonemus latus (Banks) ก. ลกษณะอาการของตนพรกทเปนโรคเหยวเขยว

ข. ลกษณะเมอกแบคทเรยไหลออกมาเนองจากโรคเหยวเขยว ค. ลกษณะของตนพรกทถก ไรขาวพรก P. latus ท าลาย ง. ลกษณะของผลพรกทถก ไรขาวพรก P. latus ท าลาย

3.2 การเปรยบเทยบผลผลต แมลงศตรและศตรธรรมชาตทพบในผลผลต

จากการเกบผลผลตพรกจากแปลงระยะท 3 และ 4 รวม 4 ครง เมอเปรยบเทยบจ านวนผลผลตทงหมด จ านวนผลผลตด จ านวนผลผลตเสย น าหนกผลผลตด น าหนกผลผลตเสยและน าหนกผลผลตทงหมดทไดระหวางแปลงทไมมการควบคมดวยวธใดๆ ทงสน (แปลงควบคม) แปลงทควบคมแมลงและไรโดยสารฆาศตรพชและสตวทแนะน าโดยกรมวชาการเกษตร (แปลงเคม) แปลงทควบคมแมลงและไรโดยใชแมลงชางปกใส M. basalis (แปลงชววธ) และแปลงทใชการควบคมแมลงและไรโดยใชแมลงชางปกใส M. basalis และปลกถวแระเพอใหดอกเปนอาหารของ

ก ข

ง ค

53

แมลงชางปกใส M. basalis (แปลงอนรกษ) พบวาผลพรกทมคณภาพดจากแปลงทง 4 กรรมวธมจ านวนและน าหนกแตกตางกนทางสถตอยางมนยส าคญยง (ตารางท 12)

ตารางท 12 จ านวนผลผลตและน าหนกผลผลตพรกทได

แปลง จ านวนผลผลต(ผล/ ตน) (mean±S.D.) น าหนกผลผลต (กรม/ ตน) (mean±S.D.) รวม ผลด ผลเสย รวม ผลด ผลเสย

ควบคม 20.99±7.20c1/ 16.03±6.06d 4.96±2.48c 100.53±36.69d 76.93±32.33d 23.60±11.49c

เคม 25.47±10.54c 26.25±8.44c 4.21±2.84b 158.31±65.12c 139.55±54.96c 18.76±13.34c

ชววธ 50.91±19.04b 40.28±14.56b 10.63±7.35b 315.00±126.76b 260.60±102.48b 54.40±39.59b

อนรกษ 64.49±24.27a 50.32±19.02a 14.17±8.62a 365.23±130.64a 351.05±126.21a 73.16±43.79a

F-test * * * * * * C.V. (%) 63.55 59.59 85.04 19.04 69.32 89.38

หมายเหต: คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถตท ระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

จากตารางท 12 เมอเปรยบเทยบน าหนกผลผลตทจ าหนายไดพบวา แปลงอนรกษใหผลผลตสงสดเฉลย 351.05±126.21 กรม/ตน รองลงมาไดแกแปลงชววธเฉลย 260.60±102.48 กรม/ตน แปลงใชสารเคมเฉลย 139.55±54.96 กรม/ตน ในขณะทแปลงควบคมใหผลผลตต าสดเฉลย 76.93±32.33 กรม/ตน ซงในความเปนจรงแลวแปลงเคมควรจะมจ านวนและน าหนกผลผลตทมคณภาพสงกวาแปลงอนๆ เพราะมจ านวนแมลงศตรเขาท าลายนอยกวาแปลงอนๆ (ตารางท 8-11) แตทเปนเชนนอาจเปนเพราะการใชสารฆาแมลงนอกจากจะก าจดแมลงศตรแลว ยงอาจท าลายแมลงผสมเกสร ซงแมปกตพรกมการผสมเกสรเองในดอก (self- pollinated crop) แต Odland และ Porter (1938) อางโดย DeWitt และ Bosland (2012) รายงานวา มโอกาส 16.5- 36.8% ทจะเกดการผสมขามดอกในพรก และสรปวาการผสมขามดอกในพรกสวนใหญเกดขนโดยผง (honey bees) ลมจะมสวนบางเพยงเลกนอย ดงนนผลผลตสวนหนงของพรกจงไดจากแมลงผสมเกสร แตการใชสารฆาแมลงโดยเฉพาะ imidacloprid ซงเปนสวนหนงในจ านวนสารฆาแมลงทเปนพษสงสดตอผ ง Aphis mellifera (Linnaeus) โดยพษเฉยบพลนจากการสมผสมคา LD50 0.024 ไมโครกรม/ผง สวนการไดรบทางปากมพษเฉยบพลน LD50 0.005-0.07 ไมโครกรม/ผง (Severine et.al., 2000 และ Severine et.al., 2011 อางโดย Wikipedia, 2014) นอกจากนผงจะไดรบ imidacloprid เมอกนน าหวาน เกสร และของเหลวท

54ภถจ

ปลอยออกมาจากพชซงมการควบคมแมลงโดยใช imidacloprid (Matthew, 2006; European Food Safety Authority, 2013) imidacloprid ยงขบไลแมลงผสมเกสรนอกเหนอจากผง โดย Easton และ Goulson (2013) รายงานวาแมลงอนดบ Diptera ซงรวมถงแมลงวนดอกไม Eristalis tenax (Linnaeus) และ Episyrphis balteatus de Geer (Diptera :Syrphidae) และ Pollen beetles (Coleoptera: Nitidulidae) จะหลกเลยงกบดกทมสารฆาแมลง imidacloprid การทแมลงหลกเลยงการเขามาในแปลงพรกทฉดพนสารฆาแมลง อาจมผลกระทบถงผลผลต ทงนขนกบระดบของพฤตกรรมทแมลงตอบสนองและจ านวนแมลงทชวยผสมเกสร นอกจากนการทแปลงทดลองทควบคมแมลงศตรโดยใชสารฆาแมลงแมจะมปรมาณแมลงศตรนอยกวาแตกลบมผลผลตสงกวา อาจเปนเพราะในแปลงดงกลาวมเฉพาะตนพรกเพยงอยางเดยว ท าใหมแมลงผสมเกสรนอยดงท Cresswell (2011) พบวา ในระบบการปลกพชเชงเดยว (monoculture) เปนบรเวณกวางมผลตอผลผลตเนองจากมแมลงผสมเกสรนอย Easton และ Goulson (2013) ยงกลาววาผลกระทบยงรนแรงหากสารก าจดศตรพชทใชไลแมลงผสมเกสรออกไป

ตารางท 13 ตนทนในการควบคมแมลงศตรและรายไดทไดจากการขายผลผลตพรก

แปลง ตนทน (บาท/ตน) รายได (บาท/ตน) ก าไร:ขาดทน ควบคม - 5.38 แปลงเคม 0.36 2.79 7.75 ชววธ 8.42 18.24 2.17 อนรกษ 10.82 24.57 2.27

หากพจารณาถงราคาขายสง พบวาผลผลตพรกแบบชววธ มราคาขายกโลกรมละ 70 บาท สวนพรกทใชสารเคมราคาขายกโลกรมละ 20 บาท (นวลศร, มปป.) ดงนนในการปลกพรกในกรรมวธของแปลงเคมมตนทนในการก าจดแมลงศตรพช 0.36 บาท/ตน ซงเปนราคาของสารฆาแมลง imidacloprid ขนาด 100 มล. ราคา 140 บาท (0.34 บาท/ตน) และเปนคาสารฆาไร sulfur ราคา 120 บาท (0.02 บาท/ตน) แปลงชววธมตนทนในการก าจดแมลงศตรพช 8.42 บาท/ตน ซงเปนราคาของแมลงชางปกใส M. basalis จ านวน 6,000 ตวรวมทงหมด 1,260 บาท (8.40บาท/ตน) และเปนคาสารฆาไร sulfur ราคา 120 บาท (0.02 บาท/ตน) ในขณะทแปลงอนรกษมตนทนในการก าจดแมลงศตรพช 10.82 บาท/ตน ซงเปนราคาของแมลงชางปกใส M. basalis จ านวน 6,000 ตวรวมทงหมด 1,260 บาท (8.40 บาท/ตน) คาเมลดพนธถวแระ 3 กก.ราคา 360 บาท (2.4 บาท/ตน) และเปนคาสารฆาไร sulfur ราคา 120 บาท (0.02 บาท/ตน) ในการขายพรกทปลกในกรรมวธทเปนแปลงควบคมไดราคา 5.38

55

บาท/ตน ในกรรมวธทเปนแปลงเคมไดราคา 2.79 บาท/ตน ในกรรมวธทเปนแปลงชววธไดราคา 18.24บาท/ตน และในกรรมวธทเปนแปลงอนรกษไดราคา 24.57 บาท/ตน ในขณะเดยวกนแปลงอนรกษยงมรายไดจากการขายผลผลตถวแระเทากบ 14.13 บาท/ตนอกดวย

แมวาแปลงควบคมโดยชววธโดยการปลอยแมลงชางปกใส M. basalis และแปลงควบคมโดยชววธโดยการปลอยแมลงชางปกใส M. basalis และปลกถวแระเพออนรกษจะใหผลผลตสงกวาแปลงควบคมโดยใชสารเคมอยางมนยส าคญและราคาผลผลตพรกปลอดสารตอกโลกรมสงกวาพรกทควบคมดวยสารฆาแมลงหรอไร แตเมอพจารณาตนทนเฉพาะทใชในการควบคมแมลงและไรศตรพรกแลว แปลงชววธและแปลงอนรกษมตนทนสงมากโดยอตราสวนของตนทนการควบคม : รายไดของแปลงเคม, แปลงชววธและแปลงอนรกษมคา 1:7.75, 1:2.17 และ 1:2.27 ทงนเพราะในการทดลองภาคสนามมการระบาดของเพลยออนและเพลยไฟอยางรนแรงท าใหตองปลอย แมลงชางปกใส M. basalis เปนจ านวนมาก ซงแมวาแปลงชววธและแปลงอนรกษมผลผลตสงกวาแปลงทใชสารฆาแมลงหรอไร แตดวยราคาของแมลงชางปกใส M. basalis ยงสง จงท าใหตนทนการควบคมสงมาก การใชแมลงชางปกใส M. basalis ในแปลงปลกพรกจะไดรบการยอมรบจากเกษตรกรกตอเมอมราคาลดลง และควรมการปลกพชแซม เชน ถวแระ เพออนรกษแมลงชางปกใส M. basalis ใหแมลงชางปกใส M. basalis สามารถเพมปรมาณไดเองในแปลงปลกโดยไมตองปลอยเพม การปลกถวแระยงอาจดงดดแมลงผสมเกสรเขามาในแปลงปลกพรก และเกษตรกรยงมรายไดเสรมจากถวแระ

การปลกถวแระในแปลงพรกยงชวยใหพบแตนเบยนหนอนแมลงวนผลไมคอแตนเบยน Diachasmimorpha longicaudata (Ashmead) (Hymenoptera:Braconidae) สงกวาการปลกวธอนๆ (ตารางท 14) ซงแมผลพรกถกท าลายแตแตนเบยน D. longicaudata อาจชวยลดปรมาณแมลงวนผลไมทเขาท าลายพรกในรนตอไปได

56

ตารางท 14 คาเฉลยจ านวนแมลงวน Bactrocera latifrons (Hendel) ทท าลายผลพรกและแตนเบยน แมลงวนผลไม Diachasmimorpha longicaudata (Ashmead) จากผลพรกหนก 10 กรม

แปลง (ตว/10กรม) (ตว/10กรม)

Bactrocera latifrons Diachasmimorpha longicaudata แปลงควบคม 1.74±0.65a1/ 0.17±0.06c แปลงเคม 0.95±0.31c 0.12±0.04c

แปลงชววธ 1.54±0.23ab 0.32±0.12b

แปลงอนรกษ 1.36±0.18b 0.47±0.11a

F-test * * C.V. (%) 34.28 59.26

หมายเหต: คาเฉลยทตามดวยตวอกษรทเหมอนกนในแตละกรรมวธ ไมมความแตกตางทางสถตท ระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ Duncan’s multiple range test

57

58

บทท 4

สรปผลการทดลอง

ผลการศกษาการอนรกษแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ในแปลงปลกพรกมดงน

1. การศกษาพชอาหารทเหมาะสมของตวเตมวยแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker)

ส าหรบปลกเปนพชแซมในแปลงปลกพรก การทดสอบหาพชอาหารทเหมาะสมใหกบตวเตมวยแมลงชางปกใสพบวาในการใช

ดอกถวแระ+น าผง+ยสต+น า ท าใหตวเตมวยแมลงชางปกใส M. basalis เพศผและเพศเมยมอายยนทสด วางไขไดมากทสด และมชวงระยะเวลาการวางไขยาวนานทสด ในขณะเดยวกนเมอเปรยบเทยบในคณประโยชนของพชพบวา สามารถปลกถวแระเปนพชบ ารงดน อกทงดงดดแมลงผสมเกสรเขามาในแปลงพรก ผลผลตของถวแระยงสามารถน ามาบรโภคเปนผกสด เปนอาหารสตวเคยวเอองและขายไดในทองตลาด ดงนนถวแระจงเหมาะสมทสดทจะน าไปปลกรวมกบพรกเพออนรกษแมลงชางปกใส M. basalis ในสภาพธรรมชาต

2. การศกษาผลของชนดสารฆาแมลงและสารฆาไรทแนะน าใหใชในการก าจดศตรพรกตอแมลง

ชางปกใส Malalda basalis (Walker) การทดสอบผลของสารฆาแมลงและสารฆาไรทแนะน าใหใชในการก าจดศตรพรก

ตอแมลงชางปกใส M. basalis พบวาสาร carbosulfan ทงทไดรบจากการพนโดยตรงและจากพษตกคางมพษสงสดตอแมลงชางปก M. basalis เนองจากสาร carbosulfan มความเปนพษสงและตกคางนาน หากจ าเปนควรใชสารทมพษปานกลางคอ fipronil หรอ abamectin และสาร sulfur ซงเปนสารฆาไรทมพษต าตอแมลงชางปกใส M. basalis แตควรหลกเลยงการพนสารถกตวแมลงชางปกใสโดยตรง กอนการพนควรส ารวจในแปลงวาแมลงชางปกใส M. basalis สวนใหญไมอยในระยะตวออน ซงออนแอตอสารฆาแมลง และหลงการพนสารควรเวนชวงใหปลอดภยกอนปลอยแมลงชางปกใส M. basalis สวน imidacloprid นน เนองจากเปนพษสงตอแมลงผสมเกสรจงไมควรใช

59

3. ศกษาการใชแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) ควบคมแมลงศตรพชในแปลงปลกพรกทมการปลกพชแซม

การศกษาเปรยบเทยบแปลงปลกพรกทเปนแปลงควบคม แปลงเคม แปลงชววธ และแปลงอนรกษพบวา แปลงชววธและแปลงอนรกษมตนทนในการก าจดแมลงสงกวา แตใหผลผลตสงกวาแปลงใชสารเคม และราคาผลผลตพรกแบบปลอดสารมราคาตอกโลกรมสงกวาถง 50 บาท ดงนนในการปลกพรกโดยควบคมแมลงศตรโดยชววธดวยการปลอยแมลงชางปกใส M. basalis และปลกพรกโดยการควบคมโดยชววธดวยการปลอยแมลงชางปกใส M. basalis พรอมทงปลกพชอาหารคอถวแระ ใหก าไรสงกวาการปลกพรกโดยควบคมแมลงศตรดวยสารฆาแมลง นอกจากนในแปลงอนรกษเกษตรกรยงมรายไดเพมจากผลผลตจากถวแระ ในแงความหลากหลายของสงมชวตและจ านวนแมลงชางปกใสในแปลงปลกพรกในกรรมวธของแปลงอนรกษมปรมาณสงกวาแปลงอนๆ หลงการเกบเกยวยงสามารถไถกลบตนถวแระเพอบ ารงดนตอไป

ดงนนการควบคมแมลงและไรศตรพรกโดยใชแมลงชางปกใส M. basalis ซงมตนทนในการควบคมแมลงศตรสง จ าเปนอยางยงทจะตองปลกพชแซมโดยใชถวแระ

60

เอกสารอางอง กมลมาศ ศรนาค. 2553. แมลงชางปกใสกบการก าจดเพลยแปงมนส าปะหลง. เอกสารการจดการ ความร. กรมสงเสรมการเกษตร. กรงเทพฯ. 9 หนา. กรมวชาการเกษตร. 2553. ค าแนะน าการปองกนก าจดแมลงศตรพช ป 2553. กลมกฎและสตววทยา ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร. กรงเทพฯ. 92 หนา. กรมวชาการเกษตร. 2554. จดหมายขาวผลใบ. ปท 14 ฉบบท 4 หนา 16.

กรมวชาการเกษตร. 2556 ก. ซาอดอาระเบยแจงเตอนพบสารตกคางในพรกจากไทย. [ออนไลน]

เขาถงไดจาก http://www.doa.go.th/psco/index.php?option=com_content&view=

article&id=175-2013-01-22-09-50-36&catid=42&Itemid=71. (21 มกราคม 2556).

กรมวชาการเกษตร. 2556 ข. ผลการ Review ครงท 14 ภายใต Regulation 669/2009. กลมพฒนา

ระบบความปลอดภยสนคาพช. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.doa.go.th/psco/

index.php?option=com_content&view=article&id=214--review--14--regulation-6692009&catid=42. (22 มกราคม 2556).

กรมสงเสรมการเกษตร. 2552. พรกขหน/พรกหนม พรกมน. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.doae.go.th/ LIBRARY/html/detail/paddy/index3.htm. (16 กนยายน 2554).

จรยา เขมสวสด. 2519. โรคใบหงกของพรกทเกดจากไรขาว Polyphagotarsonemus latus (Banks) และการปองกนก าจด . วทยา นพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขากฏวทยา . มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จนทนา บญประภาพทกษ. มปป. คลนคพช. กลมงานโรคพช กองปองกนและก าจดศตรพช กรมสงเสรมการเกษตร. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www. agriqua.doae.go.th/

plantclinic/Clinic/plant/chilli/index.html. (9 ตลาคม 2554).

61

จ านอง โสมกล. มปป. การปลกพรก. เอกสารแนะน าการปลกพรก. ศนยวจยและพฒนาพชผกเขตรอน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ก าแพงแสน. นครปฐม. 9 หนา.

ทพวรรณ สทธรงสรรค. 2543. การปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาต. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.ku.ac.th/e-magazine/november43/plant/. (9 มกราคม 2554). ทตยา จตตหรรษา และณรงค สามงามนง. 2542. การศกษาผลของสารสกดหยาบจากพชบางชนดตอ

การตายและตอพฤตกรรมการกนอาหารของเพลยจกจนสเขยว. การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 37 ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 3-5 กมภาพนธ 2542. หนา 70-77.

ณฏฐน ศรมาจนทร, อรพรรณ เกนอาษา, วรวรรณ อมรศกด และววฒน เสอสะอาด. 2548. ชววทยา

และประสทธภาพของแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) (Neuroptera: Chrysopidae) ในการควบคมเพลยออนถว Aphis craccivora Koch (Homoptera: Aphididae) โดยชววธ. การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 43 ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 1-4 กมภาพนธ 2548. หนา 124-131.

ดวงพร กระแสอนทร. 2543. การปองกนการเขาท าลายของแมลงวนผลไม (Oriental fruit fly;

Bactrocera dorsalis Hendel) ของชมพพนธเพชรสายรง (Eugenia javanica Lamk cv. Petchsairung) ในจงหวดเพชรบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการทรพยากรชวภาพ. มหาวทยาลยพระจอมเกลาธนบร.

นวลศร โชตอนนท. มปป. เกษตรกรตนแบบพรกอนทรยทมวงสามสบ. จดหมายขาวผลใบ.

ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 4 กรมวชาการเกษตร. อบลราชธาน.

นาตยา จนทรสอง, อทธพล บงพรม และสภาพร บงพรม. 2550. ชนดและปรมาณสารพษตกคางใน พรก ดน และน าใตดนของแปลงเกษตรกรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางตามโครงการ เกษตรดทเหมาะสม (GAP: พช). ส านกวจยและพฒนาการเกษตร เขตท 4. กรมวชาการ เกษตร. กรงเทพฯ. 25 หนา.

62

นรนาม. 2555. โรคเหยวพรก. ขาวเตอนการระบาดศตรพชประจ าสปดาห ปท 10 ฉบบท 57 ประจ า วนท 24 ตลาคม 2555. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.agriqua. doae.go.th/forecast/ week/week55/241055wilt/wilt241055.html. (26 พฤศจกายน 2556). ประภสสร เชยค าแหง, รจนา ไวยเจรญ และอมพร วโนทย. มปป. เปรยบเทยบประสทธภาพการ

ควบคม แมลงศตรพช ของแมลงชางปกใสสกล Mallada basalis และ Plesiochrysa ramburi ในหองปฏบตการ. เอกสารวชาการ กลมกฏและสตววทยา ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช. กรงเทพฯ. หนา 729-734.

ปราโมช ศตะโกเศศ, สมปอง สรวมศร และกรสน เสอภ. 2532. การใชประโยชนจากใบถวมะแฮะ เปนแหลงโปรตนในอาหารสตว 1. การเจรญเตบโตการใหผลผลตคณคาทางอาหาร และ ตนทนการผลต. วารสารวจยและสงเสรมวชาการเกษตร 6: 182-190. ปรชา พทธปรชาพงศ. 2537. สารก าจดศตรพชในประเทศไทย. กองควบคมพชและวสดการเกษตร

กรมวชาการเกษตร. กรงเทพฯ. 371 หนา. พรพพฒน ณ พทลง. 2529. การศกษาโครงสรางและฤทธตานจลชพของสารประกอบแซนโทนจาก

น ายางตนชะมวง 2 ชนดและสารฆาหนอนกระทผกจากไพลและพชสกล Jineiberaceae บ า ง ช น ด . ว ท ย า น พ น ธ ว ท ย า ศ า ส ต ร ม ห า บ ณ ฑ ต ส า ข า เ ค ม อ น ท ร ย . มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

พสทธ เอกอ านวย. 2550. โรคและแมลงของพชทส าคญทางเศรษฐกจ. อมรนทรพรนตงแอนด

พบลชชง จ ากด (มหาชน). กรงเทพฯ. 379 หนา. มารศร อดมโชค. 2550. วจยปรมาณสารพษตกคางของ carbosulfan ในหนอไมฝรง เพอก าหนดคา

ปรมาณสงสดของสารพษตกคาง (MRLs) ครงท 1 และ ครงท 2. รายงานผลงานวจยและพฒนาดานพชและเทคโนโลยการเกษตร การทดลองสนสด ปงบประมาณ 2550. กรมวชาการเกษตร. กรงเทพฯ. หนา 309-310.

63

มลนธโครงการหลวง. มปป. แมลงวนผลไมและการปองกนก าจด. เอกสารแผนพบศนยอารกขาพช มลนธโครงการหลวง เชยงใหม.

รตตยา นวลหลา และพทยา สรวลศร. 2544. ฤทธควบคมหนอนกระทผกของสารสกดหยาบจาก

คางคาวด า. วารสารเกษตร 17: 176-184. เรณ ดอกไมหอม. มปป. การปองกนและก าจดแมลงวนผลไม. เอกสารค าแนะน า กองเกษตร

สมพนธ กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. วรรณภา เสนาด. 2549. อตสาหกรรมพรก. วารสารเคหการเกษตร 30: 101-108. วรรณภา เสนาด, อทพฒน บญเพมศร และรจน สนตกล. 2550. พรกพชผกเศรษฐกจ ชบชวต

ชาวสวนไทย. วารสารเคหการเกษตร 31: 73-104. วนดา เพชรลมล. 2552. การใชน ามนปโตรเลยม น ามนสะเดาชาง (Azadirachta excels Jack) และ

เหยอลอโปรตนควบคมแมลงวนผลไม (Bactrocera papayae Drew & Hancock) ในพรก.วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขากฏวทยา. มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

วโรจน สนทรภค, ประพนธ ไทยวานช และศภลกษณ กลบนวม. มปป. คลนคพช. กลมงาน โรคพช กองปองกนและก าจดศตรพช กรมสงเสรมการเกษตร. กรงเทพฯ. วนย วนานกล. 2548. Abamectin สารเคมก าจดแมลงตวใหมทควรรจก. จลสารพษวทยา

13: 39-41. สมคด โพธพนธ และ นชญา ณ สงขลา. มปป. โรคเหยว. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http:// www.

agriqua.doae.go.th/plantclinic/Clinic/plant/lotus/wither.htm. (28 พฤศจกายน 2556).

สาทร สรสงห, วทย นามเรองศร และ ศรต สทธอารมณ. 2539. การศกษาประสทธภาพของสารเคม บางชนดเพอปองกนก าจดเพลยไฟมงคด. รายงานผลการคนควาวจยป 2539. กลมงานวจยแมลงศตรไมผลและพชสวนอนๆ กองกฏและสตววทยา กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

64

สรวฒน วงษศร. 2526. แมลงศตรพชทางการเกษตรของประเทศไทย. โอเดยนสโตร. กรงเทพฯ. 436 หนา.

เ สยง กฤษณไพบลย. 2532. สารสกดจากพช ท มผลตอแมลง. วารสารสงขลานครนทร

11: 107-112. สนทร ธารามาศ. มปป. คลนคพช. กลมงานแมลงศตรพช กองปองกนและก าจดศตรพช

กรมสงเสรมการเกษตร. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.agriqua.doae.go.th/ plantclinic/Clinic/plant/index.html. (13 กมภาพนธ 2557).

สญญาณ ศรคชา, วภาดา ปลอดครบร และเกรยงไกร จ าเรญมา. 2551. การศกษาชววทยาของ

แมลงวนผลไมชนด Bactrocera latifrons (Hendel). รายงานผลงานวจยประจ าป 2551. กลมกฏและสตววทยา ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร. กรงเทพฯ. หนา 256-266.

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2552. ประโยชนยงใหญของพรกเมดเลกๆ.

[ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.thaihealth.or.th/healthcontent/article/8410. (9 พฤศจกายน 2554).

ส านกสงเสรมและพฒนาการเกษตรเขตท 5. 2545. สถตการปลกพชในภาคใตป 2544/2545. กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. สงขลา. อ รญ ง า ม ผ อ ง ใ ส . 2547. ส า ร เ ค ม ค ว บ ค ม ศต ร พ ช . ภ า ค ว ช า ก า ร จด ก า ร ศต ร พ ช

คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลา. 348 หนา. อมพร วโนทย. มปป. การใชแมลงศตรธรรมชาตควบคมแมลงศตรผก. เอกสารวชาการ กองกฏและ สตววทยา ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร. กรงเทพฯ. 28 หนา.

Annonymous. 1998. Farm Chemicals Handbook. Meister Publishing Company. Ohio, USA.

65

Anonymous. 2005. The efficacy of Prev-am for the control of American bollworm on hot chilli pepper. [online] Available from: http://www.oroagri.com/files/documents. (5 April 2012).

Antonelli, A. L. 2003. Green Lacewing. Extension Entomologist. WSU Puyallup. [online] Available from: http://www.puyallup.wsu.edu/plantclinic/resources/pdf/pls84 greenlace

wing. pdf. (9 January 2011). Avery, M.L., Primus, T.M., Michaich, E.M., Decker, D.G. and Humphrey, J.S. 1998.

Consumption of fipronil-treated rice seed does not affect captive blackbirds. Pesticide Science 52: 91-96.

Barbosa, P. 1998. Conservation Biological Control. Academic Press, New York. 396 pp. Bessen Chemical Co. Ltd. 2013. Imidacloprid. [online] Available from: http://www.chinese-

pesticide.com/ insecticides/imidacloprid.htm. (5 November 2013). Breene, R.G., Meagher, R.L., Nordlund, D.A. and Wang, Y.T. 1992. Biological control of Bemesia tabaci (Homoptera: Aleyrodidae) in a greenhouse using Chrysopera rufilabris (Neuroptera: Chrysopidae). Biological Control 2: 9-14. Busvine, J. R. 1971. A Critical Review of the Techniques for Testing Insecticides. Comunonwealth Agricultural Bureaux, London. 345 pp. Carina, W. 2005. Field Guide to Non-chemical Pest Management in Mango Production. Pesticide Action Network (PAN) Germany, Humberg. 31 pp. Central Agricultural Pesticides Laboratory. Carbosulfan. 2009. [online] Available from:

http://www.capl.sci.eg /index.html. (5 November 2013).

66

Chang, C.P. and Huang, S.C. 1995. Evaluation of the effectiveness of releasing green lacewing Mallada basalis (Walker) for the control of tetranychid mites on strawberry. Plant Protection Bulletin (Taipei) 37: 41-58. Chang, C.P. 2000. Investigation on the life history of Mallada basallis (Walker) (Neuroptera: Chrysopidae) and the effect of temperature on it’s development. Chinese Journal of Entomology 20: 73-87. Chang, C. and Hsieh, F. 2005. Effects of different foods on the longevity and fecundity of

Mallada basalis (Walker) adults (Neuroptera: Chrysopidae). Formosan Entomologist 25:59-66.

ChemicalBook. 2008. Abamectin basic information. [online] Available from http://www.:

chemicalbook.com/ProductChemicalPropertiesCB225864_EN.htm. (5 November 2013). Cheng, W.Y. and Chen, S.M. 1996. Utilization of green lacewing in Taiwan. Taiwan Sugar 43: 20-22. Cheng, L.L., Nechols, J.R., Margolies, D.C., Campbell, J.F., and Yang, P.S. 2010. Assessment of

prey preference by the mass-produced generalist predator, Mallada basalis (Walker) (Neuroptera: Chrysopidae), when offered two species of spider mites, Tetranychus kanzawai Kishida and Panonychus citri (McGregor) (Acari: Tetranychidae), on papaya. Biological Control 53: 267–272.

Cresswell, J.E. 2011. A meta-analysis of experiments testing the effects of a neonicotinoid

insecticide (imidacloprid) on honey bees. Ecotoxicology. 20: 149–157. Dean, D.E. and Schuster, D.J. 1995. Bemesia argentifolii (Homoptera: Aleyrodidae) and Macrosiphum euphobiae (Homoptera: Aphididae) as prey for two species of Chrysopidae. Environmental Entomology 24: 1562-1568.

67

DeWitt, D. and Bosland, P.W. 2012. The pepper growing season. [online] Available from:

https://www.fiery-foods.com/chile-pepper-gardening/124-the.... (April 24, 2014). Easton, A.H., Goulson, D. 2013. The neonicotinoid insecticide imidacloprid repels pollinating

flies and beetles at field-realistic concentrations. PLoS ONE 8(1):e54819. Doi:10.1371/ jpurnal.pone.0054819.

European Food Safety Authority. 2013. Conclusion on the peer review of the pesticide risk

assessment for bees for the active substance clothianidin. European Food Safety Authority. [online] Available from: http://wwwefsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/ 3066.pdf. EFSA journal 11(1):3066. (April 24, 2014).

. Food Standard Agency. 2011. Foodstuff with current European Union restrictions. [online]

Available from: http://www.food.gov.uk/multimedia/pdfs/enforcement/ restrictedfoodstuffs.pdf. (5 November 2011).

Giolo, F.P., Medina, P., Grutzmacher, A.D. and Vinuela, E. 2009. Effects of pesticides commonly

used in peach orchards in Brazil on predatory lacewing Chrysoperla carnea under laboratory conditions. Biocontrol 54: 625-635.

Hagen, K.S., Greany, P., Sawall, E.F. and Tassan, R.L. 1976. Tryptophan in artificial honeydews as a source of an attractant for adult Chrysopa carnea. Environmental Entomology 5: 458 – 468. Hoffman, F. 2010. Plants that attract beneficial insects. [online] Available from: http://

homepage.mac.com/fredandjeannehoffmam/.Public/plants.beneficials.pdf. (18 September 2010).

68

Landis, D.A., Wratten S.D. and Gurr, G.M. 2000. Habitat management to conserve natural enemies of arthropod pests in agriculture. Entomology 45: 175-201.

Li, Y., Meissle, M. and Romeis, J. 2010. Use of maize pollen by adult Chrysoperla carnea (Neuroptera : Chrysopidae) and fate of Cry proteins in Bt-transgenic varieties. Journal of Insect Physiology 56: 157-164. Matthew, F. 2006. Environmental fate of imidacloprid. California Department of Pesticide

Regulation. [online] Available from: http://www.cdpr.ca.gov/docs/emon/pubs/fatememo/ Imidclprdfate2.pdf. (April 24, 2014).

McEwen, P., New, T.R. and Whittington, A.E. 2001. Lacewings in the Crop Environment. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 546 pp. McKie, P. and Johnson, W.S. n.d. Spider mite management in home gardens. [online] Available

from: http://www.unce.unr.edu. (29 November 2011). Meyer, J. 2009. Conservation of Natural Enemies of Insect Pests. [online] Available from: http://www.planthealth.info/biological control conservation.html. (8 July 2010). Moorman, G.W. 2014. Bacterial wilt- Ralstonia solanacearum. Penn State Extension. [online]

Available from: http://extension.psu.edu/pests/plant-diseases/all-fact-sheets/ralstonia. (28 February 2014).

Nation, J.L. 2008. Insect Physiology and Biochemistry. Second edition. Boca Raton, Florida:

CRC Press. 544 pp. Risch, S.J. 1983. Intercropping as cultural pest control: Prospects and limitations. Environmental

Management 7: 9-14.

69

Robinson, K.A., Jonsson, M., Wratten, S.D., Wade, M.R. and Buckley, H.L. 2008. Implications of floral resources for predation by an omnivorous lacewing. Basic and Applied Ecology 9: 172–181. Schuster, D.J. and Stansly, P. A. 2000. Response of two lacewing species to biorational and broad-spectrum insecticides. Phytoparasitica 28: 297-304. Seal, D.R., Ciomperlik, M., Richards, M.L. and Klassen, W. 2006. Comparative effectiveness of

chemical insecticides against the chilli thrips, Scirtothrips dorsalis Hood (Thysanoptera: Thripidae), on pepper and their compatibility with natural enemies. Crop Protection 25: 949-995.

Sengonca, C. 1998. Conservation and enhancement of natural enemies in biological control. Phytoparasitica 26:187-189. Stonehouse, J., Mumford, J., Poswell, A., Mahmood, R., Makhdum, A.H., Chaudhary, Z.M.,

Baloch, K.N., Mustafa, G. and McAllister, M. 2004. The accuracy and bias of visual assessments of fruit infestation by fruit flies (Diptera: Tephritidae). Crop Protection 23: 293-296.

Tropical Forages. n.d. Factsheet – Arachis pintoi. [online] Available from: www.tropical forages.info/key/Forages/…/Arachis_pintoi.htm. (9 July 2009). Tzeng, C.C. and Kao, S.S. 1996. Remove from marked records evaluation on the safety of

pesticides to green lacewing, Mallada basalis larvae. Plant Protection Bulletin (Taipei) 38: 203-213.

Venzon, M., Rosado, M.C., Euzebio, D.E., Souza, B., and Schoereder, J.H. 2006. Suitability of leguminous cover crop pollens as food source for the green lacewing Chrysoperla externa (Hagen) (Neuroptera: Chrysopidae). Neotropical Entomology 35: 371-376.

70

Villenave, J., Deutsch, B., Lode, T. and Rat-Morris, E. 2005. Pollen preference of the Chrysoperla species (Neuroptera: Chrysopidae) occurring in the crop environment in western France. European Journal of Entomology 103: 771–777. Walsh, B. n.d. Impact of insecticides on natural enemies found in brassica vegetables. [online] Available from: www.sardi.sa.gov.au/_data/assets/pdf_file/0011/.../toxchart.pdf. (9 July 2009). Wanjie International Co., Limited. 2011. Fipronil. [online] Available from: http://www.

wuzhouchem.com /cataloged/agro/insecticide/fipronil.htm. (9 July 2013). Waterhouse, D.F. 1993. Biological Control Pacific: Prospects-Supplement 2. ACIAR Monograph.

No. 20. Melbourne. 138 pp. Wikipedia. n.d. Baker’s yeast. [online] Available from: https://www.google.co.th/#q =baker

%27s+yeast+facts. (25 April 2014) Wikipedia. 2014. Imidacloprid effects on bees. [online] Available from: http://en.wikipedia.org/

wiki/ Imidacloprid_effects_on _bees. (April 24, 2014). Williams, R. 1999. Lacewings nature’s little helpers. Journal of Pesticide Reform 19: 22-23.

71

ภาคผนวก

72

ภาคผนวก ก. 1. การเตรยมแมลง

1.1 วธการเพาะเลยงเพมปรมาณแมลงชางปกใส Malalda basalis (Walker) 1) น ำไขแมลงชำงปกใส M. basalis จ ำนวน 300 ฟอง ใสกลองเลยงแมลงพลำสตกขนำด 22×17×7 เซนตเมตร ทฝำกลองเจำะเปนวงกลมขนำดเสนผำนศนยกลำง 6 เซนตเมตรและบดวยผำขำวบำงเพอเปนทระบำยอำกำศ 2) ใสไขผเสอขำวสำร C. cephalonica จ ำนวน 1 กรม เพอเปนอำหำรกบตวออนแมลงชำงปกใส M. basalis 3) จำกนนอก 2-3 วน ใสไขผเสอขำวสำร จ ำนวน 1 กรม และฉกกระดำษทชชเปนเสนลงไปในกลองเลยงแมลงเพอปองกนตวออนแมลงชำงปกใส M. basalis กนกนเอง 4) ตรวจดอำหำรทก ๆ วน และใหไขผเสอขำวสำรในปรมำณไมจ ำกดจนตวออนแมลงชำง ปกใส M. basalis เขำดกแด ซงใชเวลำประมำณ 9-10 วน 5) เมอแมลงชำงปกใส M. basalis เจรญเปนตวเตมวย ยำยไปเลยงในทอ PVC ทรงกระบอกปลำยเปด ขนำดเสนผำนศนยกลำง 15 เซนตเมตร สง 20 เซนตเมตร ปดปลำยทอดำนลำงดวยผำด ำ และบดำนในดวยกระดำษเพอใหตวเตมวยเพศเมยวำงไข สวนดำนบนของทอปดดวยผำขำวบำง โดยใชยำงยดรดไว ผสมน ำผงและยสตอตรำสวน 1:1 แลวปำยบนฟองน ำขนำด 1×5 นว และใหน ำเปนอำหำรกบตวเตมวยทกวน จนกระทงตวเตมวยวำงไข 6) เปลยนทอทเลยงตวเตมวยแมลงชำงปกใส M. basalis อำหำร (น ำผง และยสต) และน ำทกวน เกบแผนกระดำษทมไขแมลงชำงปกใส M. basalis ลงในกลองเลยงแมลงวำงไวทอณหภม หอง จำกนนอก 2-3 วนเมอไขฟกเปนตวออนแลว ท ำตำมวธกำรท 1) – 6) ตำมล ำดบตอไป 1.2 วธการเพาะเลยงเพมปรมาณผเสอขาวสาร Corcyra cephalonica อำหำรทใชเลยงผเสอขำวสำร C. cephalonica คอ ร ำขำว (ทผำนกำรรมฆำเชอดวยสำรอลมเนยมฟอสไฟด) ปรมำณ 1,000 กรมตอไขผเสอขำวสำรจ ำนวน 0.1 กรม ใสลงในกลองพลำสตกขนำด 22×17×7 เซนตเมตร ปดฝำกลองดวยเทปกำวเพอปองกนแมลงอนๆ หรอไรเขำไปรบกวน บนทกวน เดอน ป ขำงกลอง แลวน ำไปวำงไวบนชนเลยงแมลงทอณหภมหอง จำกนนประมำณ 35 – 45 วน ผเสอขำวสำรเจรญเปนตวเตมวย ใชเครองดดแมลงเกบตวเตมวยผเสอขำวสำรแลวใสลงในกลองเลยงแมลงขนำด 22×17×7 เซนตเมตร ทบรเวณกนกลองเจำะออกแลวปดดวย

73

ลวดตำขำยเพอใหตวเตมวยผเสอขำวสำรวำงไข เกบไขผเสอขำวสำรทกวนโดยใชแปรงทำสขนำด 7 นวกวำดไขผเสอขำวสำรทตดอยทลวดตำขำย รอนไขผเสอขำวสำรเพอคดเอำแตไขผเสอขำวสำร แลวน ำไขผเสอขำวสำรทไดไปผำนแสงยวนำน 15 นำท เพอยบย งกำรฟกของไขผเสอขำวสำร จำกนนจงน ำไขทผำนกระบวนกำรดงกลำวใหตวออนแมลงชำงปกใสกนเปนอำหำร

64

ประวตผเขยน ชอ สกล นางสาวยาวารยะห สาเมาะ รหสประจ ำตวนกศกษำ 5310620049 วฒกำรศกษำ

วฒ ชอสถำบน ปทส ำเรจกำรศกษำ วทยาศาสตรบณฑต (เกษตรศาสตร)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2550

กำรตพมพและเผยแพรผลงำน ยาวารยะห สาเมาะ, จราพร เพชรรตน และ นรศ ทาวจนทร. 2557. “ผลของสารฆาแมลงและสาร

ฆาไรก าจดศตรพรกตอแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) ในหองปฎบตการ” การ ประชมทางวชาการมหาวทยาลยเกษตรศาสตรครงท 52 ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 4-7 กมภาพนธ 2557. เลมท 1 หนา 17-24

74