Marketingiin undes2013

1

Оюутны овог нэр: _________________________ Анги: _______________________

Агуулга

Маркетингийн үндэс хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө 2

Маркетингийн үндэс хичээлийн хөтөлбөрийн агуулга 3

1. Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð, çîðèëãî. Ìàðêåòèíãèéí çîõèîí áàéãóóëàëò. 5

Òåñò 1 6

2. Ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë 7

Òåñò 2 8

3. Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè áà òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàëò 9

Òåñò 3 10

4. Компанийн ìàðêåòèíãèéí áàðààíû áîäëîãî 11

Òåñò 4 12

5. Компанийн ìàðêåòèíãèéí áàðààíû áîäëîãî (¿ðãýëæëýë) 13

Òåñò 5 14

6. Ìàðêåòèíãèéí ¿íý á¿ðäýëò 15

Òåñò 6 16

7. Түгээлтийн суваг áà äèñòðèáüþö 17

Òåñò 7 18

8. Ìàðêåòèíãèéí идэвхижүүлэлт. Ðåêëàì ñóðòàë÷èëãàà 19

Òåñò 8 20

9. Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà. Õýñýã 1. Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëýë 21

Òåñò 9 21

10. Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà. Õýñýã 2. Ìàðêåòèíãèéí øèíæèëãýý áà òààìàãëàë 22

Òåñò 10 23

Маркетингийн үндэс хичээлийн лекцийн хураангуй

Ñýäýâ: Ìàðêåòèíãèéí òóõàé îéëãîëò 24

Ñýäýâ: Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà (ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà) 27

Äýä ñýäýâ: Çàõ çýýëèéí ñóäàëãààíä àøèãëàäàã àðãóóä. 30

Ñэдэв: Зах çээлийн сегментчлэл. 33

Ñýäýâ: Áàðàà áà ò¿¿íèé ºðñºëäºõ ÷àäâàð 36

Маркетингийн үндэс хичээлийн улирлын шалгалтын асуултууд 38

2

МАРКЕТИНГИЙН ҮНДЭС ХИЧЭЭЛИЙН СЭДЭВЧИЛСЭН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

№ Долоо

хоног Заах хичээлийн сэдэв

Хичээл орох

он сар өдөр

Хичээлийн

хэлбэр Цаг

1. I Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð,

çîðèëãî 2014-01-06 лекц 2

2014-01-08 семинар 4

2. II Ìàðêåòèíãèéí çîõèîí

áàéãóóëàëò

2014-02-17 лекц 2

2014-02-19 семинар 4

3. III Ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýëýí áóé

îð÷èí 2014-02-24 лекц 2

2014-02-26 семинар 4

4. IV Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë 2014-03-03 лекц 2

2014-03-06 семинар 4

5. V Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè 2014-03-10 лекц 2

2014-03-13 семинар 4

6. VI Маркетингийн төлөвлөлт 2014-03-17 лекц 2

2014-03-20 семинар 4

7. VII Барааны тухай ойлголт.

Барааны шинж чанар ба

ангилал

2014-03-24 лекц 2

2014-03-27 семинар 4

8. VIII Компанийн маркетингийн

барааны бодлого 2014-03-31 лекц 2

2014-04-03 семинар 4

9. IX Компанийн инновацийн

бодлого 2014-04-07 лекц 2

2014-04-10 семинар 4

10. X Маркетингийн үнэ бүрдэлт 2014-04-14 лекц 2

2014-04-17 семинар 4

11. XI Үнийн стратегиуд 2014-04-21 лекц 2

2014-04-24 семинар 4

12. XII Түгээлтийн суваг ба

дистрибьюц 2014-04-28 лекц 2

2014-05-01 семинар 4

13. XIII Өрсөлдөөн ба өрсөлдөх чадвар 2014-05-05 лекц 2

2014-05-08 семинар 4

14. XIV Маркетингийн идэвхжүүлэлт 2014-05-12 лекц 2

2014-05-15 семинар 4

15. XV Маркетингийн судалгаа.

Маркетингийн мэдээлэл.

2014-05-19 лекц 2

2014-05-22 семинар 4

16. XVI Маркетингийн шинжилгээ ба

таамаглал

2014-05-26 лекц 2

2014-05-29 семинар 4

64

3

МАРКЕТИНГИЙН ҮНДЭС ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН АГУУЛГА

Лекц 1. Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð, çîðèëãî. Ìàðêåòèíã (àíãëèàð market – çàõ çýýë) – áàðààã

¿éëäâýðëýëèéí õ¿ðýýíýýñ õýðýãëýã÷äèéí õ¿ðýýíä ¿ð ºãººæòýé õ¿ðãýõýä ÷èãëýãäñýí óäèðäëàãûí,

çîõèöóóëàëòûí áà ñóäàëãààíû ¿éë àæèëëàãààíû ñèñòåì þì. Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî – õóäàëäàí

àâàã÷èéí õýðýãöýýã õàíãàõ áà èíãýñíýýð õóäàëäàã÷ àøèã îëîõ ÿâäàë þì. ¯éëäâýðëýëèéí ìàðêåòèíã

(àæ ¿éëäâýðèéí, áàðèëãûí, ãàçàð òàðèàëàíãèéí), õóäàëäàà-àðèëæààíû ìàðêåòèíã, ¿éë÷èëãýýíèé

õ¿ðýýíèé ìàðêåòèíã, îþóíû á¿òýýãäýõ¿¿íèé ìàðêåòèíã, îëîí óëñûí ìàðêåòèíã, ñàíõ¿¿-çýýë, äààòãàë,

¿íýò öààñíû ìàðêåòèíã.

Лекц 2. Маркетингиéн çоõион áаéгуулалт. Òºëºâëºãºº-ñóäàëãààíû, õÿíàëòûí áà çîõèîí

áàéãóóëàëòûí ¿¿ðã¿¿ä. Çàõ çýýëèéã á¿ðä¿¿ëýõ áà ¿íý á¿ðäýëòèéí ¿¿ðã¿¿ä. Çàõ çýýëèéã çîõèöóóëàõ

¿¿ðã¿¿ä. Áàðààíû õºäºëãººíèé ¿¿ðã¿¿ä. Áàðààíû áàéðøóóëàëòûí óäèðäëàãûí ¿¿ðã¿¿ä.

Êîíñüþìåðèçì. Ìàðêåòèíãèéí àëáà. Ìàòðèöûí ýñâýë ÷èã ¿¿ðãèéí çохион байгуулалт.

Лекц 3. Маркетингиéн õ¿рээлэн áуé ор÷ин. Маркетингийн микро орчин. Макро орчин.

Маркетингин корпорацийн соёл. Хүн ам çүйн хүчин çүйл. Эдийн çасгийн хүчин çүйл. Ñоёл

боловсролын орчин. Шинжлэх ухаан техникийн орчин. Байгаль гаçар çүйн ба уур амьсгалын орчин.

Улс төрийн орчин. Мэдээллийн орчин.

Лекц 4. Çаõ çээлиéн ñегìент÷лэл. Зах çээлийн сегментчлэлийн çорилго ба çарчмууд. Гетероген ба

гомоген çах çээл. Зах çээлийн сегмент. Зах çээлийн шал ба цонх. Паретогийн хууль. А.Хоскингийн үр

ашигтай сегментчлэлийн нөхцлүүд. Гаçар çүйн çарчим. Хүн ам çүйн çарчим. Психографийн çарчим.

Зан төлөвийн çарчим.

Лекц 5. Маркетингиéн ñтратеги. Маркетингийн стратегийн çарчмууд. Зорилгын мод. Пүүсийн

өслтийн стратеги. Эрчимтэй ба интеграц өсөлт. Регресс, дэвшилтэт ба хөндлөн интеграц.

Ñегментчлэлийн стратеги. Диверсификацийн стратеги. Төвлөрсөн, хөндлөн ба конгломерат

диверсификаци. Маркетинг микс. Áàðààíû àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí ¿å øàòóóä äàõü ýðýëòèéã

çохицуулах стратеги. Креатив, конверсийн, урамшууллын, синхромаркетинг, демаркетинг,

ремаркетинг, контрмаркетинг.

Лекц 6. Маркетингиéн төлөвлөлт. Ñтратегийн çагварчлал. Маркетингийн стратегийн матриц.

Ансоффын матриц. Бостоны матриц. Shell & McKinsey-н матриц. Маркетингийн төлөвлөлтийн

үндсэн çарчмууд. Маркетингийн төлөвлөгөө. Ñитуацийн шинжилгээ. Контроллинг.

Лекц 7. Барааны туõаé оéлголт. Барааны шинж ÷анар áа ангилал. Барааны нэгж, бүлэг, цогц.

Үндсэн, нэмэгдэл, гүнçгийрүүлсэн нэр төрөл. Өргөн хүрээ, гүн байдал, çохицон нийцсэн байддал,

ханасан байдал. Барааны тэмдэгт. Үйлдвэрийн марк. Худалдааны марк. Чанар. Барааны өрсөлдөх

чадвар. Ñтайлинг. Үйлдвэрлэлийн çориулалттай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ. Хэрэглээний çориулалттай

бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ.

Лекц 8. Коìпаниéн ìаркетингиéн áарааны áодлого. Худалдан авалтын эрэлтийн идэвхжүүлэлт.

Хувийн, үйлдввэрлэлийн, нийтийн хэрэгцээ. Хэрэглээ. Эрэлт.эрэлтийн ангилал. Эрэлтийн мэдрэмж.

4

Лекц 9. Коìпаниéн инновациéн áодлого. Компанийн барааны бодлого. Пионерийн бараа. Төгс

боловсронгуй, боловсронгуй бараа. Зах çээлийн шинэлэг бараа. Шинэ бараа бүтээх. Технологийн

боловсруулалт. Барааны амьдралын мөчлөг.

Лекц 10. Маркетингиéн ¿нэ á¿рдэлт. Үнэ ба түүнийг бүрдүүлэгч хүчин çүйлс. Өртөг. Үнийн

мэдрэмж. Үйлдвэрлэлийн хүчин çүйлс. Эрэлтийн хүчин çүйлс. Зах çээлийн өрсөлдөөний хүчин

çүйлс. Барааны үçүүлэлтийн хүчин çүйлс. Түгээлтийн сувгмйн хүчин çүйлс. Үнийн стратегиуд.

Дээжийг нь хамах стратеги. Нэвтрэх стратеги. Тогтвортой үнийн стратеги. Гулсан унах үнийн

стратеги. Нэвтэрсэн үнийн өсөлтийн стратеги. Давуу үнийн стратеги. Үнэ бүрдэх аргууд. Зардлын

арга. Дуудлагын, туршилтын, параметрийн, үйлдвэрлэлийн арга.

Лекц 12. Т¿гээлтиéн ñуваг áа диñтриáьюц. Барааны түгээлт. Нийлүүлэлт. Барааны борлуулалтын

төрлүүд. Онцгой, сонгомол, эрчимтэй борлуулалт. Логистик. Түгээлтийн суваг. Шууд ба шууд бус

маркетинг. Босоо маркетингийн систем. Корпорацийн, çахиргааны, гэрээний систем. Дистрибьюц ба

түүний хэлбэрүүд. Бөөний ба жижиглэнгийн худалдаа. Лиçинг, франчайçинг. Жоббер. Брокер.

Худалдааны агент. Факторинг.

Лекц 13. Өрñөлдөөн áа өрñөлдөõ ÷адвар. Өрсөлдөөн. Өрсөлдөгч. Үнийн ба үнийн бус өрсөлдөөн.

Бенчмаркинг. Өрсөлдөөний орчин. Өрсөлдөөний тэмцэл. Өрсөлдөөний байршил. М.Портерийн

өрсөлдөөний матриц. Монопольт, олигополь, цэвэр өрсөлдөөн.

Лекц 14. Маркетингиéн идэвõиж¿¿лэлт. Реклам сурталчилгаа. Паблисити. PR. Хувийн худалдаа.

Шууд маркетинг. Борлуулалтын идэвхижүүлэлт. Ñудалгаа. Ñтратегийн төлөвлөлт. Тактикийн

шийдвэр. Хэвлэмэл сурталчилгаа. Хэвлэл мэдээллийн сурталчилгаа. Олон нийтийн харилцааны

онол. Радио телевиçийн сурталчилгаа. Аудио, компьютержсэн сурталчилгаа. Гаднын сурталчилгаа.

Шуудангийн, үçэсгэлэнгийн, аман сурталчилгаа. Ñурталчилгааны арга хэмжээний үр ашгийн

үнэлгээ.

Лекц 15. Маркетингиéн ñудалгаа. Маркетингиéн ìэдээлэл. Маркетингийн судалгааны үе

шатууд. Тандах, тайлбарлах, бататгах судалгаа. Ñтатистик, экэнометрик, социометр, квалкметр,

бихевиориçм. Маркетингийн судалгааны çорилтууд. Маркетингийн мэдээлэл. Мэдээллийн соёл.

Анхдагч ба хоёрдогч мэдээлэл. Маркетингийн мэдээллийн эх үүсвэрүүд. Туршилт. Ажиглалт. Ñанал

асуулга. Анкет.

Лекц 16. Маркетингиéн шинжилгээ áа тааìаглал. Ñитуацийн шинжилгээ. Компанийн өөрийн

боломжийн шинжилгээ. Өрсөлдөгчийн боломжийн шинжилгээ. Зах кээлийн коньюнктурын

шинжилгээ ба прогноç. Зах çээлийн багтаамж. Бүтээгдэхүүний чанарын шинжилгээ. Эрсдлийн

үнэлгээний аргууд. Зах çээл дээрх хэрэглэгчийн çан төлөвийн çагварчлал. Зах çээл дээрх

өрсөлдөгчдийн çан төлөвийн шинжилгээ.

5

Сэдэв. Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð, çîðèëãî. Ìàðêåòèíãèéí çîõèîí áàéãóóëàëò

Äàñãàë, äààëãàâàð Õàðèó/Áîäîëò

1. N áàðààòàé (Òà ººðèéí èë¿¿ ñàéí ìýääýã áàðààã

ñîíãîíî óó) çàõ çýýë äýýð àæèëëàæ áàéãàà

¿éëäâýðëýëèéí, õóäàëäààíû ýñâýë ººð компанийн

(òàíû ººðèéí ñîíãîëòîîð) ìàðêåòèíãèéí çîðèëãûã

òîäîðõîéëæ òóõàéí компанийн îéðûí èðýýä¿éí

тîäîðõîé ìàðêåòèíãèéí çîðèëòóóäûí æàãñààëòûã

ãàðãàíà óó. Ìºí çàõ çýýëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëòûã

ºã÷ (ìîíîïîëüò, ºðñºëäººíò, õóäàëäàã÷èéí ýñâýë

õóäàëäàí àâàã÷èéí çàõ çýýë) ýíý çàõ çýýë äýýðõ

àæèëëàãààíû õýìæýý (áàðàà ýðãýëòèéí õýìæýý) áà

òóõàéí компанийн çàõ çýýëä ýçëýõ õóâü õýìæýýã

òîäîðõîéëîíî óó.

2. Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðã¿¿äèéí áëîê ñõåìèéí ¿íäñýí

äýýð Òàíû äýâø¿¿ëñýí çîðèëòóóäûí õ¿ðýýíä

òîäîðõîé ¿éëäâýðèéí, õóäàëäààíû ýñâýë ººð ï¿¿ñò

çîðèóëàí (Òàíû ñîíãîëòîîð) áëîê íýã á¿ðò

òîäîðõîé ¿¿ðã¿¿äèéí æàãñààëòûã ãàðãàíà óó. Ìºí

ò¿¿í÷ëýí ï¿¿ñèéí ìàðêåòèíã òºðèéí

áàéãóóëëàãóóä áà êîíñüþìåðèçìèéí õºäºëãººíòýé

ÿìàð õàðèëöààòàé áàéõûã õàðóóë. ßìàð õýëáýðýýð

õóäàëäàã÷èéí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëæ õóäàëäàí

àâàã÷èéí ýðõèéã õàíãàæ áàéíà (òóõàéí ï¿¿ñ), ï¿¿ñ

íü íèéãýì ¸ñ ñóðòàõóóíû ìàðêåòèíãèéí

çàð÷ìóóäûã áàðèìòàëæ áàéãàà ýñýõ, ¿¿íòýé

íýìýãäýë çàðäëóóä õîëáîîòîé þó? Ò¿¿íèéã ÿìàð

àðãààð íºõºæ áàéãàà âý?


6


3. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí àëü íýã òºðëººð (ìàòðèöûí,

÷èã ¿¿ðãèéí, õîñîëñîí) òîìîîõîí ýñâýë äóíä

õýìæýýíèé ï¿¿ñèéí ìàðêåòèíãèéí àëáàíû çîõèîí

áàéãóóëàëòûí á¿òöèéã ãàðãàæ èð. Ìàðêåòèíãèéí

àëáàíû íýãæ á¿ðèéí ¿¿ðýã, ò¿¿íèé óäèðäàã÷èéí

¿¿ðãèéã íýðëýíý ¿¿ (Òàíû ñîíãîñîí òºðºë,

ï¿¿ñèéí õýìæýý, çàõ çýýëä ýçëýõ áàéð ñóóðèíû

¿¿äíýýñ). Ï¿¿ñèéí á¿òöèéí ñõåìèéã çóðæ

ìàðêåòèíãèéí íýãæ¿¿äèéã òîäîòãîæ ºãºí

òýäãýýðèéí õàðèëöàà áà ìýäýýëëèéí óðñãàëûã

õàðóóëíà óó.


Òåñò 1.

1. Ìàðêåòèíãèéí àëü òîäîðõîéëîëò íü çºâ áý?

à) ¿éëäâýðëýë áà õóäàëäààíû òºðèéí óäèðäëàãà

б) компанийн санхүүгийн ба эдийн çасгийн боломж

â) õýðýãöýýã õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí ¿éë àæèëëàãàà

2. Êîíñüþìåðèçì ãýæ þó âý?

à) õýðýãëýã÷äèéí ýðõèéã õàìãààëñàí íèéãìèéí õºäºëãººí

á) áàðààíû ÷àíàðò õÿíàëò òàâèõ òºðèéí áàéãóóëëàãóóä

â) õýðýãëýã÷äèéí íýãäýë

3. Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðýãò аль нь õаìаараõ вэ?

à) èíôëÿöòàé òýìöýõ

á) õ¿í àì ç¿éí áîäëîãûг áîëîâñðóóëàõ

â) ðåêëàì сурталчилгаа

4. Ìàðêåòèíãèéí êîíöåïöèéí ìºí ÷àíàð þóíä îðøäîã âý?

à) ¿éëäâýðëýëèéí õýðýãöýý áà øààðäëàãûã áàðèìæààëàõàä

á) òºðèéí áàéãóóëëàãóóäûí øèéäâýðèéã áàðèæààëàõàä

â) õýðýãëýã÷èéí õýðýãöýý áóþó çàõ çýýëèéí øààðäëàãûã áàðèìæààëàõàä

5. Ìàðêåòèíãèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ìàòðèöûí çàð÷èì ãýäýã íü:

à) ìàòåìàòèêèéí ìàòðèöûã àøèãëàõàä îðøäîã

á) ìàðêåòèíãèéí íýãæ¿¿äèéã øèíæ ÷àíàðààð íü áàéãóóëàõàä îðøäîã

â) ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãèéí ìàòðèöóóäûã àøèãëàõàä îðøäîã

6.¯éëäâýðëýëèéí ìàðêåòèíãèéí ãîë çîðèëãî þó âý?

à) ¿éëäâýðëýë-øèíý÷ëýëòèéí õºòºëáºðèéã ¿íäýñëýõ áà çàõ çýýëèéí áàãòààìæèéã òîîöîîëîí øèíý

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áîëîâñðóóëàõ

á) øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèé òåõíîëîãèéí òºñëèéã á¿òýýõ

â) компанèéí àãóóëàõ äàõü áàðààíû á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã õàíãàõ

7. Áèçíåñ äýõ ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðãèéã òà þóíä õàðæ áàéíà âý?

à) ìàðêåòèíã õàðèóöñàí äýä åðºíõèéëºã÷èéí àëáàí òóøààëä

á) çàõ çýýëèéí õàðèëöààã ýìõ çàìáðààòàé áîëãîõ, çàõ çýýëèéí çîõèîí áàéãóóëàëòã¿é áàéäëûí

түвшинг бууруулах, түүнийг “нээлттэй” байх ба урьчилан харахыг хангахад

â) õóäàëäààã ¿éëäâýðëýëèéí ñîíèðõîëä îðóóëàõàä

8. Ìèêðî ìàðêåòèíã ãýæ þó âý?

à) æèæèã áèçíåñ äýõ ìàðêåòèíã

7

á) ìàðêåòèíãèéí àëáàíû òóñãàé íýãæ

â) òóñãàéëñàí компанèéí ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà

9. Ìàðêåòèíã äàõü òºðèéí ¿¿ðýã þóíä îðøäîã âý?

à) òºðèéí áàéãóóëëàãóóä áàéäàãò

á) ýäèéí çàñãèéí òºâëºðñºí òºëºâëºëòºíä

â) çàõ çýýëèéí õàðèëöààã ýìõ çàìáðààòàé áîëãîäîã áà çîõèöóóëäàã õóóëèóäûã ãàðãàõàä, õóäàëäàã÷ áà

õóäàëäàí àâàã÷äûí ýðõèéã áàòàëãààæóóëàõàä

10. Ìàðêåòèíãèéí коìпани ãýæ þó áàéõ âý?

à) ÿìàð ÷ áàéãóóëëàãàä çîðèóëàí ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà ãýõ ìýòèéã òîõèðîëöîîíû ¿íäñýí äýýð

ã¿éöýòãýäýã компани

á) ìàðêåòèíãèéí çàð÷ìóóä äýýð ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàã компани

в) өөрийн бүтцэд маркетингийн албатай байдаг компани

Сэдэв: Ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë

Бодлого, даñгал

1. Жилд 3 сая нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин чадалтай дунд үйлдвэр, 500 мянган нэгж

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин чадалтай жижиг үйлдвэр аль гаçар çүйн сенментийг сонгох вэ?

Çаõ çээлиéн ñегìент÷лэлиéн ¿ç¿¿лэлт¿¿д

Ñåãìåíò Зах çээлийн

багтаамж, мян. нэгж

Өрсөлдөгчдийн

тоо

Өрсөлдөгчдийн

çах çээлд эçлэх

хувийн жин, %

Ашгийн дундаж

норм (çардалд

%-р)

Нэгжийн

үнэ, мян. төг

1

2

3

4

8500

6000

4500

1000

5

6

2

1

90

80

40

50

50

48

55

42

100

95

98

80

2. Компани нь бугуйн цаг үйлдвэрлэхээр төлөвлөж байгаа. Зах çээлийн сенментчлэл явуулахын тулд

тус бүр нь хоёр хяçгаартай дөрвөн шинжийг ашигласан: нас (хүүхэд, том хүн), хүйс (эрэгтэй,

эмэгтэй), орлого (өндөр, бага), ажил, хөдөлмөрийн төрөл (оюуны, биеийн).

Нэг их ялгаагүй бүлгүүд хоорондын хяçгаарыг нийлүүлэхээр тооцоолон сегментийн тоог

тодорхойлох.

3. Дараах хүснэгтийн өгөгдлүүдийг ашиглан борлуулалтын хэмжээ хамгийн их байх шалгуурыг

баримтлан аль нэг сегментийг сонгож авна уу.

Çаõ çээлиéн ñегìент¿¿диéн туõаé ìэдээлэл

Ñегментийн үçүүлэлтүүд Ñåãìåíò

1 2 3

Хэмжээ, мян. нэгж 1000 1800 1300

Хэрэглээний эрчим (нэг хэрэглэгчийн) 3 1 1

Зах çээлийн хувийн жин 1/30 1/20 1/10

Жич: Хүлээгдэж буй борлуулалтын хэмжээг дараах томъёогоор тооцно:

çах çээлийн хэмжээ * хэрэглээний эрчим * çах çээлийн хувийн жин.

8

Òåñò 2.

1. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë ãýæ þó âý?

à) ¿éëäâýðëýëèéí õ¿ðýýíèé áàéãóóëëàãóóäûã òýäãýýðèéí õýìæýýãýýð íü á¿ëýãëýõ

b) îëîí óëñûí çàõ çýýë äýýðýýñ õèéõ õóäàëäàí àâàëòàä íü êâîò òîãòîîõ

c) õ¿í àì ç¿é, ãàçàð ç¿é, çàí òºëºâèéí çàð÷ìààð íü õýðýãëýã÷äèéã íýã èæèë á¿ëýãò õóâààõ

2. Çàõ çýýëèéí øàë ãýæ þó áàéäàã âý?

à) æèæèã áàéãóóëëàãàä òààòàé ºðñºëäººíèé íºõöºëòýé çàõ çýýëèéí áàãà õýñýã

b) õîòûí õºäºº àæ àõóéí çàõ çýýë äýýðõ áàéð

c) òóðøèëòûí ìàðêåòèíã ÿâóóëæ áàéãàà çàõ çýýëèéí õýñýã

3. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíòèéí íýã èæèë áàéäàë íü þóãààðàà èëýðäýã âý?

à) ýðýëòèéí îãöîì õýëáýëçýë áàéäàãã¿é

b) á¿ñ íóòãààð õóäàëäààíû áàéãóóëëàãóóä æèãä õóâààðèëàãäñàí

c) ñàíàë áîëãîæ áóé áàðààíä ýñâýë ìàðêåòèíãèéí àðãà õýìæýýíä èæèë õàðèó ºãäºã

4. Çàõ çýýëèéí ñåãìåí÷ëýëèéí ¿ð ºãººæòýé áàéõ íºõöëèéã íýðëýíý ¿¿:

à) áàéãóóëëàãûí õýìæýý

b) ñåãìåíòèéí õýìæèãäýõ áàéäàë, ò¿¿íèé õ¿ðòýýìæòýé áà àøèãòàé áàéäàë

c) á¿ëýãëýëòèéí ñòàòèñòèê àðãóóäûã õýðýãëýõ

5. Æèæèã ¿éëäâýð íü õýðõýí çàõ çýýëèéí øàëûã áàéëäàí äàãóóëàõ âý?

à) îíöãîé áàðààòàé ýñâýë îíöãîé õýëáýðèéí õóäàëäààíû ¿éë÷èëãýýòýéãýýð ãàðàõ

b)òºëºâëºãººíèé áàéãóóëëàãàä çàõèàëãà ºãºõ

c) ºðñºëäºã÷èéí áàðààòàé èæèë áàðààã ãàðãàõ

6. Ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí ãýæ þó âý?

à) ï¿¿ñèéí ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà áà ò¿¿íèé ¿ð ä¿íä íºëºº ¿ç¿¿ëäýã õ¿÷ áà õ¿÷èí ç¿éëñèéí

íýãäýë

b) çàõäóó áàéðëàëòàé ï¿¿ñèéí õóäàëäàà áîðëóóëàëòûí ñ¿ëæýý

c) ñîíãîñîí á¿ëýãòýé õîëáîãäîõ õàðèëöààíû ñèñòåì

7. Ìàðêåòèíãèéí ìèêðî îð÷èí ãýäýã íü:

а) компанийн хÿíàëòàíä áàéäàã õ¿÷ áà õ¿÷èí ç¿éëñ;

b) компанитай холбоотой жижиг үйлдвэрүүд

c) жижиг компанийн хүрээлэн буй орчин

8. Ìàðêåòèíãèéí ìàêðî îð÷èí ãýäýã íü:

а) том компанийн хүрээлэн буй орчин

b) компанийн хяналтанд ордоггүй хүч ба хүчин çүйлс

c) òîìîîõîí áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èä, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä áà ºðñºëäºã÷èä

9. Ìàðêåòèíãèéí àëäàà þóãààð èëýðäýã âý?

а) компанид маркетингийн алба байдаггүйгээр

b) ìàðêåòèíãèéã çºâõºí áîãèíî õóãàöààíû àøèãò áàðèìæààëñíààð

c) ï¿¿ñýýñ ãàçàð íóòãèéí õóâüä àëñëàëòàé áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èéã ñîíãîñíîîð

10. Õýðýãëýã÷äèéí íàñíû á¿òýö íü äàðààõàä õàìààðàíà:

а) компанийн микро орчинд

b) компанийн макро орчинд

c) компанийн хүрээлэн буй орчинд ерөөс хамаарахгүй

9

Сэдэв: Маркетингиéн ñтратеги áа төлөвлөгөө áоловñруулалт


1. Çàõ çýýë äýýð ãóðâàí òîì компани áàéíà:

“À” компани íýã ë áàðààíä ìýðãýøñýí. ªðñºëäºã÷èä áàéõã¿é.

Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ íü åðºíõèéäºº ï¿¿ñèéí ¿éëäâýðëýë

áîðëóóëàëòûí áîëîìæèä òîõèðñîí. Àøèã íü òîãòâîòîé áà

õàíãàëòòàé.

“Â” компани õî¸ð çàõ çýýë äýýð ººð ººð áàðààòàé àæèëëàäàã.

ªðñºëäººí áàãàâòàð. Çàõ çýýëä ýçëýõ õóâü õýìæýýãýý öààøèä

ºðãºæ¿¿ëýõ èðýýä¿é áàéõã¿é. Çàõèàëãûí õýìæýý 2/3

ä¿¿ðãýëòòýé. Àøãèéí ºñºëòèéí ä¿íä èõýýõýí õºðºíãº

îðóóëàëòûí íººö áèé áîëñîí.

“Ñ” компани íàéìàí ñåãìåíòýä ººð ººð áàðààòàé àæèëëàäàã.

Òýäãýýðèéí äºðºâò íü ºðñºëäººíèé õ¿÷òýé òýìöýë ÿâàãäàæ

áàéãà. Àøèã íü àæëûã öààøèä ºðãºæ¿¿ëýõýä õàíãàëòã¿é

áàéãàà. Äºðâºí ñåãìåíò íü àøèã ºã÷ áàéãàà, áóñàä äºðºâ íü

àëäàãäàëòàé. Ï¿¿ñ íýã á¿ðèéí äèâåðñèôèêàöûí ò¿âøèíä

¿íýëãýý õèé. Ï¿¿ñ íýã á¿ðò ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ òàëààð

ººðèéí ñàíàëàà ãàðãàíà óó.

2. Ãóðâàí компаниèéí çàõ çýýëèéí íºõöºë áàéäàë áà ººðèéíõ

íü áîëîìæóóäûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ñóäàëæ ¿çýõýä äàðààõ ¿ð

ä¿íòýé áàéâ: компани 1 õàíãàëòã¿é (ñóë) áîëîìæòîé,

èðýýä¿éã¿é çàõ çýýë äýýð àæèëëàæ áàéãàà. Компани 2

õàíãàëòòàé (õ¿÷òýé) áîëîìæòîé. Ãýõäýý èðýýä¿éã¿é çàõ çýýë

äýýð àæèëëàæ áàéãàà. Компани 3 ñàéí áîëîìæòîé áà ºñºæ áóé

èðýýä¿éòýé çàõ çýýë äýýð àæèëëàæ áàéãàà. Ýäãýýð

ºãºãäë¿¿äèéí ¿íäñýí äýýð ñòðàòåãèéí ìàòðèöûí

òóñëàìæòàéãààð çàõ çýýë äýýð компаниудын ýçëýæ áóé áàéðûã

õàðóóëæ òýäãýýðèéí ýðñäýëä ¿íýëãýý ºã÷ компани íýã á¿ðò

õîëáîãäîõ çàõ çýýëèéí òºëºâ áàéäëûí çºâºëãººã ºãíº ¿¿.


3. Хугацааны 6-р үеийн барааны борлуулалтын цэвэр ашиг ба ашигт ажиллагааны төлөвлөгөөг

боловсруулна уу. Ингэхийн тулд дараах өгөдлүүдийг ашиглах:

а) бараа эргэлтийн прогноç ба эргэцийн тогтмол çардлыг тооцох (трендийн шугаман çагварын

Үе (t) 1 2 3 4 5

Бараа эргэлт

Тогтмол çардал

100

4

118

6

142

7

160

11

185

12

10

экстраполяцийн аргаар y=a+bt). Үндсэн өгөдлүүдийг хүснэгтээр сая төгрөгөөр харуулсан.

б) Эргэлтийн хувьсах çардал нь дунджаар бараа эргэлтийн 7% байна;

в) нэмэгдэл (нийт орлого) – бараа эргэлтийн 25%;

г) татвар ба бусад төлбөр – нийт ашгийн дүнгийн 40%.

Жич: Зорилтот ашгийг тооцохдоо дараах томъёог ашиглах:

Нийт ашиг=нийт орлого - çардал; цэвэр ашиг=нийт ашиг - татвар ба бусад төлбөр.

Òåñò 3.

1. Ñòðàòåãèéí ìàðêåòèíã ãýäýã íü:

à) áàéãóóëëàãûí ä¿ðýì

á) ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû òºëâºëºãºº áà õºòºëáºð

â) õ¿÷í¿¿äèéã áàéðøóóëñàí áà õàðüöóóëñíààñ ¿¿ññýí ñóóðü øèéäâýð áà çàð÷ìóóäûí èæ á¿ðäýë

2. Коìпаниéн эр÷иìтэé өñөлтиéн ñтратеги нь:

à) øèíý÷ëýëòèéí áîäëîãî áà áîðëóóëàëò õóäàëäààíû àðãà áàðèëóóäûã áîëîâñðîíãóé áîëãîñíîîð çàõ

çýýë äýõ áàéðøèëàà ºðãºòãºõºä îðøäîã.

б) компанийн үйл ажиллагааг нарийн мэргэшүүлэхэд оршдог.

â) çîðèëãûí ìîäûã áàéãóóëàõàä îðøäîã.

3. Коìпаниéн интеграц өñөлтиéн ñтратеги нь:

à) áàðààíû áîðëóóëàëòûí õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõýä îðøäîã.

á) ¿éëäâýðëýëä çºâõºí íýã á¿òýýãäýõ¿¿í äàâàìãàéëàõààñ òàòãàëçàõàä îðøäîã

â) áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èä, çóó÷ëàã÷èä, ºðñºëäºã÷äºä çººëºí ýñâýë õàòóó õÿíàëò òîãòîîõîä îðøäîã.

4. Диверñиôикациéн ñтратеги нь:

а) барааны цогцууд эсвэл түгээлтийн хэлбэрүүдийг өргөтгөхөд оршдог.

á) äàâøèëòàò ìàðêåòèíãèéí àðãà áàðèëóóäûã àøèãëàõàä îðøäîã.

â) çàõ çýýë äýýð øèíý áàéðøëûã ýçýëæ àâàõàä îðøäîã.

5. Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë (marketing-mix) ãýäýã íü:

à) ñòðàòåãèéí øèéäâýð¿¿äèéã ¿íäýñëýõèéí òóëä ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãààã àøèãëàõ

á) ¿éëäâýðëýã÷ áà çóó÷ëàã÷èéí ìàðêåòèíãèéí õ¿÷èí ÷àðìàéëòûã íýãòãýõ

в) компанийн давуу талтай байгаа чиглэлд маркетингийн хэрэгслэлүүдийг хослуулах ба тэдгээрийг

òºâëºð¿¿ëýõ.

6. Синõроìаркетингиéн ñтратегиéн çорилго нь дарааõ áаéна:

а) эрэлт/нийлүүлэлтийн мөчлөгийн хэлбэлçлийг тэнцвэржүүлэхэд;

б) хүргэлт ба жижиглэнгийн худалдааны хугацааг тохируулахад;

в) барааны эргэлтийн хугацааг судлахад.

7. Стратегиéн ìатриц гэж юу вэ?

а) математикийн матрицын аргыг ашиглах;

б) çах çээл дээрх компанийн байршлын орон çайн график çагвар;

в) эрэлт ба нийлүүлэлтийн график çагвар.

8. Боñтоны ìатрицын яìар áаéршил давшилтын ñтратегид тоõироõ вэ?

а) "саалийн үнээ"; б) "нохой"; в) "од".

9. Боñтоны ìатрицын яìар áаéршил уõралтын ñтратегид тоõироõ вэ?

а) "од"; б) "нохой"; в) "хэцүү хүүхэд".

10. Маркетингиéн контроллингиéн ìөн ÷анар юунд оршдог вэ?

а) төлөвлөгөөний хяналтын тоог тооцох;

б) төлөвөлөгөөний биелэлтийг шинжлэх, çах çээлийн нөхцөл өөрчлөгдсөнтэй уялдуулан төлөвлөгөөг

çасварлах, мөн түүнчлэн аудитын шалгалтыг çохион байгуулах;

в) маркетингийн албаны хяналтыг çохион байгуулах.

11

Сэдэв: Коìпанèéí ìàðêåòèíãèéí áàðààíû áîäëîãî


1. Барааг боловсруулах ба çах çээлд гаргахтай

холбоотой арга хэмжээг санал болгох; арван

баллын хэмжээсийн тусламжтай экспертийн

аргаар барааны чанарыг үнэлэх (өөрийн

сонголтоор). Жич: Худалдан авах шийдвэр

гаргахад тухайн шинжийн үçүүлэлтэд торирох

рангийг барааны шинж нэг бүрт экспертийн

аргаар олгох; рангийн нийлбэр нь нэгтэй тэнцүү

байх ёстой.

2. Дараах шалгууруудыг үндэслэн арван баллын

хэмжээсийн тусламжтай барааны (өөрийн

сонголтоор) хэрэглээний таашаалыг үнэлэх:

а) çориулалт ба барааны ашигт байдлын түвшин;

б) бүтээгдэхүүнийг хийсэн материалын чанар

(бодит бүтээгдэхүүн, орлуулагч г.м.);

в) бүтээгдэхүүний диçайн;

г) моод, нэр хүнд;

д) ашиглах, арчлах ба хадгалахад хялбар байдал;

е) барааны чанарт үнэ тохирч байгаа, боломжит

үнэ.

3. NEXT электроникс дэлгүүрт үçэсгэлэн

худалдааг çохион байгуулсан. Телевиçорын

дэлгэц дээр çургаа шууд харж болдог çургийн

аппаратыг санал болгосон байна. Мөн олон

төрлийн бусад çургийн аппаратууд, дагалдах

хэрэгслэлүүдийн хамт худалдаалж байсан.

Дэлгүүрээс çургийн аппарат худалдаж авсан чекээ

үçүүлээд 25% хөнгөлөлттэй çураг угаалгах

боломжийг олгосон байна. Ñургуулийн бага

ангийн хүүхдүүдэд çориулсан үнэ багатай çургийн

аппаратыг мөн худалдсан. Ямар бараа нь

манлайлагч бараанд, ямар бараа нь çүтгүүр

бараанд, дэмжих бараанд, дуудах бараанд

хамаарахыг нэрлэнэ үү.


12

Òåñò 4.

1. Барааны тодорõоéлолтыг өг:

à) хангалуун амьдрах нөрцлийг бүрдүүлж буй çүйл;

á) ашигтай ба худалдахад çориулагдсан бүтээгдэхүүн эсвэл үйлдэл;

â) өөрийн гэрийн аж ахуйл хэрэглэсэн өөрийн үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүн.

2. Барааны ìарк гэж юу вэ?

à) шуудангийн тэмдэг;

á) мөнгөн тэмдэгт;

â) барааг таних хэрэгсэл.

3. Логотип гэж юу вэ?

à) дэлгүүрийн лангуунд байгаа барааны төрөл;

á) уншиж болох барааны маркийн элемент.

в) барааны үнэ

4. Бараа á¿тээõэд дарааõ õаìаарна:

à) барааны технологийн төслийг бүтээх;

á) технологийн, эдийн çасгийн ба маркетингийн үйлдлүүдийг нэгтгэж буй барааг үйлдвэрлэх

шийдвэр гаргах;

â) барааны чанарын хяналтын байгууллагын үйл ажиллагаа.

5. Барааны нэгж гэж юу вэ?

à) барааг худалдан авахад барааны чек дээрх тооцох арга;

á) барааны үнэ;

â) барааны бүхий л шинж чанарыг агуулсан хэмжигдэхүүн.

6. Áàðààíûí íэр төрөл гэж юу вэ?

à) төрөл, дэд төрөл, ялитнүй хэрэглээний шинжээрээ өөр хооронднн ялгаатай барааны төрлүүд;

á) дэлгүүрт өлгөсөн барааны жагсаалт;

â) төрөл бүрийн дэлгүүрүүдийн жагсаалт.

7. Барааны ÷анрыг õэрõэн оéлгоõ вэ?

à) үйлдвэрлэгчийн тогтоож өгсөн барааны шинж чанар;

á) хэрэгцээг хангах чадварыг бараанд өгч буй шинж чанар ба үçүүлэлтийн нэгдэл;

â) барааны бэлэг тэмдэг.

8. Барааны өрñөлдөõ ÷адварыг юугаар илэрõиéлдэг вэ?

à) бага үнэ;

á) гоё сав баглаа;

â) өрсөлдөөнт çөх çээл дээр худалдагдсан байх чадвар.

9. Үéл÷илгээ áараа áолоõ нь юу áаéõ вэ?

à) ñåðâèñ;

á) мөнгөөр солилцдог ашигтай үйлдэл;

â) мөнгөөр солилцдог бүтээгдэхүүн.

10. Б¿тээгдэõ¿¿ниé ìатериаллаг áуñ õэлáэрт юу õаìаардаг вэ?

à) оюуны бүтээгдэхүүн (санаа, ïàòåíò, ëèöåíç г.м.);

á) çасварын ажлууд;

â) эмчилгээ.

13

Сэдэв: Коìпанèéí ìàðêåòèíãèéí áàðààíû áîäëîãî (¿ðãýëæëýë)


1. Дараах шалгууруудыг ашиглан барааны шинэлэг байдлын түвшинг ангилах (өөрийн сонголтоор):

à) бараа нь цоо шинэ хэрэгцээг хангаж байгаа, шинжлэх ухаан техникийн дэвшлийн үр дүн болсон

(ïèîíåð бараа);

á) бараанд шинэ функц бий болсон (боловсронгуй);

â) барааны шинж ялимгүй өөрчлөгдсөн ба çөвхөн гаднах төрх нь өөрчлөгдсөн (ìîäèôèêàöè);

ã) çөвхөн тухайн çах çээлд бараа шинэ байна (çах çээлийн шинэлэг бараа);

ä) çөвхөн сав баглаа боодол өөрчлөгдсөн (êîñìåòèкийн шинэчлэлт).

2. Дараах өгөгдлүүдийг ашиглан суурь, гинжин холбоотой ба дундаж өсөлтийн хуодцыг тооцоолох.

Мөн үнийн өөрчлөлтөд үçүүлж буй эрэлтийн (борлуулалтын) өгч буй хариуг илэрхийлсэн графикийн

ба регрессийн çагваруудыг бүрдүүлэх. Эрэлтийн мэдрэмжийг тооцоолох.

Регрессийн çагварыг дараах хамаарлаар илэрхийлдэг: Y = f(x),

Мэдрэмжийн коэффициент: - Е =1

Yx

y ,

энд Y - эрэлт (хүн амын нэг хүнээр тооцсон барааны борлуулалт); х - үнэ; x è y - тэдгээрийн сарын

дундаж үçүүлэлт; Y' - ôóíêцийн нэгдүгээр уламжлал (шугаман тэгшитгэлд регрессийн коэффициент

b-тэй тэнцүү).

Дараах схемийг ашиглан барааны амьдралын мөчлөг нэг бүрээр маркетингийн арга хэмжээний

хөтөлбөрийг боловсруулах:

Барааны амьдралын мөчлөг (үеүүд

Ìàðêåòèíãийн арга хэмжээ Барааг çах

çээлд гаргах

Борлуулалтын

өсөлт

Эрэлтийн

тогтвортой

байдал

Эрэлтийн

уналт

Үеүүд 1 2 3 4 5

Хүн амын нэг хүнээр тооцсон барааны борлуулалт Q,

нэгжээр 250 230 160 150 100

Үнэ, мян. төг./ нэгж 10 11 12 13 14

14

Òåñò 5.

1. Хувиéн õэрэглээниé тодорõоéлолтыг ñонгоно уу:

а) амьдралыг хангалуун байлгах, амьдралын тодорхой түвшин ба хэв маягийг хангахад шаардлагатай

баялагын нэгдэл;

б) хүмүүсийн хэрэглэсэн амьдралын баялагын нэгдэл;

в) худалдаалахад çориулагдсан хэрэглээний барааны хэмжээ.

2. Хэрэглээниé нэг тодорõоéлолтыг ñонгоно уу:

а) хэрэглэгчдэд худалдсан барааны хэмжээ;

б) өөрийн хэрэгцээг хангахад çориулагдсан бүтээгдэхүүн, үййлчилгээг ашиглах;

в) барааг худалддан авахад хэрэглэгчдийн çарцуулсан мөнгөн хөрөнгийн дүн.

3. Эрэлтиéн нэг тодорõоéлолтыг ñонгоно уу:

а) эрэлт гэдэг нь амьдралын баялагын нэгдэл юм;

б) эрэлт гэдэг нь хэрэглэгчдэд бараа худалдаалахыг хэлнэ;

в) эрэлт гэдэг нь çах çээл дээр мөнгөөр иллэрхийлэгдсэн хэрэгцээ юм.

4. Эрэлтиéн ìэдрэìж гэж юу вэ?

а) динамикаарх эрэлтийн өөрчлөлт;

б) ямарваа нэгэн хүчин çүйлийн өөрчлөлтөд үçүүлэх хэрэглэгчдийн хариу үйлдэл;

в) барааг çээлээр худалдан авах.

5. Коìпаниéн áарааны áодлого гэж юу вэ?

а) шинэ барааг бүтээх ба çах çээлд гаргахтай холбоотой шийдвэрийн иж бүрдэл;

б) компанийн боловсруулсан маркетингийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө;

в) үйлдвэрлэсэн барааг худалдаалахад чиглэгдсэн үйл ажиллагаа.

6. Барааг áоловñронгуé áолгоõ нь юуг илэрõиéлдэг вэ?

а) цоо шинэ бараа үйлдвэрлэх;

б) барааны диçайныг боловсруулах;

в) өнөөгийн барааг шинэчлэх процесс.

7. Шинэ áараа á¿тээõ гэдэг нь юуг илэрõиéлдэг вэ?

а) барааг бүтээхтэй холбоотой технологийн үйл ажиллагааны мөчлөг;

б) шинэ барааны санааг сонгох;

в) шинэ барааг бүтээх ба çах çээлд гаргах çорилготой технологийн, эдийн çасгийн ба маркетингийн

үйл ажиллагааг агуулсан иж бүрэн процесс.

8. Барааны аìьдралын ìө÷лөг гэж юу вэ?

а) барааны эргэлт;

б) барааны хүчинтэй байх хугацаа;

в) бараа çах çээлд нэвтрэхээс барааг çах çээлээс гарах хүртэлх хугацаа.

9. Өндөр ¿нэтэé áарааг õудалдан аваõын тулд ìөнгө õуриìтлуулж áуé áолоìжит õудалдан

аваг÷иéн эрэлтиéг õэрõэн нэрлэдэг вэ?

а) бүрэлдэж буй эрэлт;

б) хойшлуулсан эрэлт;

в) бодлогогүй эрэлт.

10. Барааны ¿ниéг áууруулñнаар коìпани яìар çорилгыг ìөрдөж áаéгаа вэ?

а) эрэлтийг идэвхжүүлэх;

б) кассын тооцоог хялбарчлах;

в) худалан авагчдад тааладагах.

15

Сэдэв: Ìàðêåòèíãèéí ¿íý á¿ðäýëò


1. Үнэ бүрдэлтийн çардлын аргыг уламжлан хэрэглэж ТҮЦ-ний эçэн çардлаасаа 20% ашиг олдог. А

барааг нэгжийг нь 2000 төгрөгөөр, Б барааг кг-г нь 20000 төгрөгөөр худалдан авдаг. А барааг 2000

ширхэгийг, Б барааг 100 кг-г авдаг байна. Тээврийн çардал 2 сая төгрөг, байрны түрээсийн çардал

өдөрт 100 мянган төгрөг, худалдагчийн цалин 7 хоногт 300 мянган төгрөг. Бараагаа нэг долоо

хоногт борлуулна гэж үçсэн. Барааны худалдаалах үнийг олох шаардлагатай.

2. Компанийн үйлдвэрлэлийн боломж 100 мянган нэгж бүтээгдэхүүн. Бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг

10000 төгрөг болсон. Ашигт ажиллагааны дээд түвшин 25%. 100 мянган хэрэглэгчдээс судалгаа

авч үçэхэд тэдгээрийн 20% нь барааны чанарыг баримжаалдаг ба 10 нэгжийг дээд үнээр нь

худалдан авна, харин хэрэглэгчдийн 50% нь 12000 төгрөгөөр 5 нэгжийг , мөн хэрэглэгчдийн 30%

нь 11000 төгрөгөөс илүүгүй бол 2 нэгжийг худалдан авахад бэлэн байгаа байна. Хамгийн их ашиг

олно гэж үçээд барааны үнийг тогтоох.

3. Техникийн хувьд нилээд нарийн Х бараанд өрсөлдөх чадвартай үнэ тотоох шаардлагатай байгаа.

Үндсэн өрсөлдөгч ижил төстэй барааг нэгжийг нь 2 сая төгрөгөөр амжилттай худалдаалж байгаа.

Шинжээчдийн бүлэг эдгээр барааны үндсэн шинж чанарт харьцуулсан туршилт тестийг явуулсан

ба хамгийн чухал шинж чанарыг нь нэг гэж үçээд хэрэглээний ач холбогдолоор нь эрэмбэлсэн

байна:

Шинж чанар à b ñ d

Ач холбогдлын эрэмбэ 1 2 3 4

Барааны баллын

үнэлгээ

Õ 4 2 4 4

Y 4 4 3 5

16

Òåñò 6.

1. Çаõ çээлиéн коньюнктурын çаалт áолоõын õувьд ¿нэ яìар ¿¿ргиéг г¿éцэтгэдэг вэ?

à) өрсөлдөөнт тэмцлийн багаж;

á) çах çээлийн үр ашигтай удирдах хэрэгсэл;

â) эрэлт ба нийлүүлэлтийн харьцааны үçүүлэлтүүд.

2. Эцñиéн õэрэглэг÷ид õувцаñыг яìар ¿нээр õудалддаг вэ?

à) дуудлага худалдааны;

á) биржийн;

â) жижиглэнгийн.

3. Хэрэв õудалдан аваг÷ áарааны ñонголт õиéõдээ гол анõаарлаа ¿нэд õандуулдаг áол т¿¿ниéг

аль категорид õаìруулж áолоõ вэ?

à) хэмнэлттэй худалдан авагчид;

á) дасан çохицсон худалдан авагчид;

â) хувийн çахиалнын худалдан авагчид.

4. Жижиглэнгиéн ¿нэ яìар элеìент¿¿дээñ á¿рддэг вэ?

à) өртөг, бөөний ба жижиглэнгийн нэмэгдэл;

á) барааэргэлт ба барааны эргэцийн хугацаа;

â) бэлтгэн нийлүүлэгч ба дистрибьюторын ашиг.

5. Барааны аìьдралын ìө÷лөгиéн уналтын ¿ед яìар ¿ниéг тогтоодог вэ?

à) өндөр;

á) тогтвортой;

â) бага.

6. “Нэвтрэõ ¿ниéн” ñтратегиéг áариìтлаõ ¿ндэñ нь юу áаéдаг вэ?

à) үнийг өндөр тогтоох;

á) үнийг доогуур тогтоох;

â) барааг боловсронгуй болгох.

7. “Тогтвортоé ¿ниéн” ñтратеги яìар õудалдан аваг÷дыг áариìжаалдаг вэ?

à) бага орлоготой худалдан авагчид;

á) хувиараа çахиалагчид, áàéíãûí õóäàëäàí àâàã÷èä;

â) орлого ихтэй үйлчлүүлэгчид.

8. “Өрìиéг нь õаìаõ” ñтратегиéн áолоìжит аюул юунд оршдог вэ?

à) эргэцийн өндөр çардал;

á) өндөр үнээр өрсөлдөгчдийг татах;

â) үйлдвэрлэлийн нөхцөл.

9. Яìар нөõцөлд параìетриéн ¿нэ á¿рдэлт онцлог áаéдаг вэ?

à) техникийн хувьд нарийн бараа;

á) иж бүрдэл бүтээгдэхүүний хувьд;

â) чанарын олон шинжтэй барааны хувьд.

10. Çаõ çээлиéн ¿нэá¿рдэлтиéн процеññиéн ¿ндñэн áариìжаа юу áаéдаг вэ?

à) эрэлт ба нийлүүлэлтийн харьцаа;

á) өрсөлдөгчдийн үнэ;

â) үйлдвэрлэл ба эргэцийн çардал.

17

Сэдэв: Т¿гээлтиéн ñуваг áà äèñòðèáüþö


1. Ашигт ажиллагааны (çардал өгөөж) шалгуурыг ашиглан түгээлтийн суваг сонгох талаар шийдвэр гаргах,тооцоог сая төгрөгөөр:

Тэг т¿вшинт ñуваг – өөрийн жижглэнгийн худалдааны сүлжээг ашиглахтай холбоотой гарсан çардлууд – 150, эргэлтийн çардал (бөөний ба жижиглэнгийн худалдаа) - 100; барааны борлуулалтаас олсон ашиг - 500;

Нэг т¿вшинт ñуваг (жижиглэнгиéн õудалдаатаé шууд õолáоотоé) - эргэлтийн çардал (бөөний худалдаа, òээвэр) - 60; ашиг - 300;

Хоёр т¿вшинт ñуваг (¿éлдвэрлэг÷ áараагаа áөөниé çуу÷лаг÷ид õуддалддаг) - эргэлтийн çардал (борлуулалтын) - 40; ашиг - 120.

2. Үйлдвэрийн гаçар нь томоохон бөөний худалдааны компанид ба жоббер компанид (äèñòðèáüþòîðт) бараагаа худалдсан. Тэдгээр нь өөрийн ээлжинд бараагаа 12 жижиглэнгийн компанид худалдсан. Ñувгийн төоөд ба сувгийн урт ба өргөнийг нэрлэнэ үү.

3. Үйлдвэрийн гаçар нь техникийн хувьд нарийн шинэ барааг үйлдвэрлэж байгаа ба тээврийн çардалд 500 сая орчим төгрөг шаардагддаг байна. Мөн өдөр тутмын хэрэглээний тээвэрлэхэд хялбар бараанд 80 сая төгрөгийн çардал гаргадаг байна. Доор дурдсан гурван компаниас çуучлагч дистрибьютор болгож алийг нь та сонгож авах вэ?

Үçүүлэлтүүд Компанийн нэр

"Оюун" "Бат" "Шуурхай"

Жилийн эргэлт, тэрбум төгрөг. 500 250 100

Үүсгэн байгуулагдсан он 1990 1992 1995

Нэр хүнд (10 áàëëын хэмжээсээр) 9 6 4

Ñанхүүгийн чадвар өндөр дунд Ôàêòîðèíã

æîááåð

Агуулах

à) орсин үеийн тийм, 50% тийм, 20% үгүй

á) хуучин тийм, 50% тийм, 80% үгүй

Эрэлтийг судлах албатай тийм үгүй тийм

Борлуулалтын дараах үйлчилгээтэй тийм тийм үгүй

18

Теñт 7.

1. Т¿гээлт гэж юу вэ?

а) төмөр çамаар барааг тээвэрлэх;

б) барааны эргэцийн хүрээ;

в) эдийн çасгийн ба гаçар çүйн орон çайн дахь барааны шилжилт.

2. Худалдаа-áорлуулалтын логиñтик гэж юу вэ?

а) эдийн çасгийн çагварчлал ба компьютержүүлэлтийн үндсэн дээр барааны тээвэрлэлт ба

хадгалалтыг удирдах;

б) логикийн салбар;

в) математикийн салбар.

3. Барааны а÷илт гэж юу вэ?

а) тээвэрлэхэд çориулан барааг гаргах үйл ажиллагаа;

б) барааг агуулахад хадгалах;

в) барааг тээвэрлэх.

4. Т¿гээлтиéн ñуваг гэж юу вэ?

а) усан çамын бараа тээвэрлэлт:

б) бараа дамжин өнгөрч буй худалдааны çуучлагчдын гинжин холбоо;

в) гаçар çүйн орон çайн дахь барааны хөдөлгөөний маршрут.

5. Тэг т¿вшниé ñуваг нь дарааõыг агуулдаг:

а) çөвхөн бөөний çуучлагчид;

б) çөвхөн жижиглэнгийн çуучлагчид;

в) çуучлагчдын оролцоог үгүйсгэдэг.

6. Шууд áуñ ìаркетингиéн ñуваг нь:

а) çуучлагчдын оролцоог авч үçдэг;

б) çуучлагчдын оролцоог авч үçдэггүй;

в) худалдах-худалан авах харилцааг үгүйсгэдэг.

7. Бөөниé õудалдааны áаéгууллага гэдэг нь:

а) их хэмжээний барааг худалдах-худалдан авах ажлыг гүйцэтгэдэг худалдааны çуучлагчид;

б) иргэдэд бараа худалдаалж буй томоохон дэлгүүрүүд;

в) агуулах байрны сүлжээ.

8. Дилер гэж õэн áэ?

а) автомашины техникийн үйлчилгээ эрхэлдэг этгээд;

б) үйлдвэрлэгчээс барааг худалдан авч түүнийгээ хэрэглэгчид худалдаж байгаа, мөн түүнчлэн

худалдааны дараах үйлчилгээ эрхэлдэг хувь хүн ба хуулийн этгээд;

в) үйлдвэрлэгчийн агентууд.

9. Фран÷аéçинг гэж юу вэ?

а) Лиценç, патент, марк ба лого болон бусад материаллаг бус барааг худалдах ба түрээсээр өгөх;

б) техникийн хувьд нарийн барааг худалдах;

в) бартерийн худалдаа.

10. Факторинг гэж юу вэ?

а) Дистрибьюцид нөлөө үçүүлдэг хүчин çүйлсийн шинжилгээ;

б) барааны худалдаа-худалдан авалтын тухай баримт цуглуулах;

в) худалдагч-үйлдвэрийн өрийг худалдан авах.

19

Сэдэв: Ìàðêåòèíãèéí идэвõиж¿¿лэлт. Ðåêëàì ñóðòàë÷èëãàà


1. Хэрэглэгчдэд худалдан авалт хийх шийдвэр гаргахад нь нөлөөлөх çорилготойгоор барааг

идэвхжүүлэх тодорхой хэрэгслэлүүдийг ашиглах хөтөлбөрийг боловсруулах. Дараах үе шатуудыг

гаргаж ирэх:

а) хэрэгцээгээ мэдрэх;

б) барааг танин мэдэх;

в) бараанд тааламжтай хандлагыг бүрдүүлэх;

г) бусад бараатай харьцуулснаар барааг илүү сонирхаж эхэлсэн;

д) худалдан авах шаардлагатай гэж итгэл төрсөн;

е) худалдан авалт хийх процесс.

2. Дараах өгөгдлүүдийг ашиглан реклам сурталчилгааны үр ашгийг тодорхойлох (ө.х. рекламны 1

төгрөгт оруулсан хөрөнгийн өгөөж): компанийн ашгийн өсөлт 825 сая төгрөг болсон. Рекламны

çардлууд дараах байдалтай байсан: - сонины сурталчилгаа – сонины 1 см2 250 мян. төгрөг, çарыг 140

см2 талбайд байршуулсан. Телевиçийн реклам: TV-5 –аар 1 минут нь 8 сая төгрөг, 5 минутаар 5 өдөр

нэвтрүүлнэ. Гэрийн хаягаар шуудангаар: 100 мян. ширхэг сурталчилгааны хуудсыг илгээсэн, нэг

хуудсыг 100 төгрөгөөр хэвлүүлсэн, шуудангийн çардал 1 ширхэг нь 5 мян. төгрөг болсон.

3. Ñурталчилгааны компанит (багийн) ажлыг явуулах сценари боловсруулах:

а) компанийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлүүд ба рекламны утга санааг гаргаж ирэх (Таны өөрийн

сонголтоор);

б) сурталчилгааны компанит ажлын çорилго ба çорилтуудыг бүрдүүлэх, нөлөө үçүүлэх çорилтот

бүлгээ гаргаж ирэх;

â) ашигласан рекламныхаа хэлбэр ба төрлүүдийн сонголтыг тайлбарлаж үндэслэх;

г) рекламны хэд хэдэн уриаг боловсруулах;

д) Ñурталчилгааны компанит ажлын төлөвлөгөөг гаргах (6-8 арга хэмжээ);

е) олж авсан өгөгдлүүддээ тулгуурлан сурталчилгааны компанит ажлын үр дүнг тодорхойлж

рекламны çардлын үр ашгийг үнэлэх.

20

Теñт 8.

1. Суртал÷илгаа гэж та юуг оéлгож áаéна вэ?

а) барааны тээвэрлэлт;

б) бусад бүс нутгийн хэрэглэгчийн çах çээл дээр барааг худалдах;

в) барааны тухай хэрэглэгчдэд мэдээллэл өгөх, итгүүлэх эсвэл сануулахад çориулагдсан мэдээний

хэлбэр.

2. Суртал÷илгааны ¿ндñэн ¿¿рг¿¿дэд дарааõ õаìаарна:

а) арилжааны; б) идэвхижүүлэлтийн; в) нэр хүндийн; г) мэдээллийн; д) сэтгэл çүйн.

3. Ñурталчилгааны үндсэн çорилтууд нь дараах байна:

а) арилжааны бус; б) үндэсний: в) тусгай; г) арилжааны; д) нэр хүндийн.

4. Коìпаниéн áлок (лого) – гэдэг нь:

а) компанийг илэрхийлсэн өвөрмөц дүрслэл, бэлэг тэмдэг;

б) компанийн нэртэй хосолсон барааны тэмдэгтээс бүрдсэн график компоçиц.

в) сурталчилгааны материалын бүхий л нэгдлийн бүрдэлд хандах уран сайханы ба графикийн

нэгдмэл хандлага.

5. Сонины ñуртал÷илгаанд “динаìик” çэрэг олон ниéтиéн õарилцааны онолын элеìентиéг

ашиглаõ нь:

а) өгөдсөн үечлэлтэйгээр нэг ижил төрлийн сурталчилгааны мэдээг олон дахин түгээх;

б) том, харагдахуйц тодотгосон гарчигийн çарчмыг баримтлах;

в) өвөрмөц элементийг агуулсан хөдөлгөөний дүрслэлийг бий болгож буй çураглалыг ашиглах.

6. Гаçар ç¿é-нутаг дэвñгэриéн шинж¿¿дээр нь ñуртал÷илгааны коìпанит ажлыг дарааõ

áаéдлаар õуваадаг:

а) тэгш; б) орон нутгийн; в) сегментчилэгдсэн; г) үндэсний; д) çорилтот; е) олон улсын; ж) бүс

нутгийн.

7. Çорилтот нөлөөллиéн á¿лэг гэдэг нь:

а) сурталчилгааны компанит ажлыг явуулахад оролцож буй сурталчилгааны агентлагийн

мэргэжилтнүүдийн нэгдэл;

б) сурталчилгааны бүтээгдэхүүний бодит хэрэглэгчид;

в) сурталчилгааны мэдээлэл чиглэсэн этгээд.

8. Суртал÷илгааны коìпанит ажлыг явуулаõ шиéдвэр гаргаõ ¿е шатны өìнөõ ¿е шат нь:

а) сурталчилгааны бүтээгддэхүүнийг үйлдвэрлэх;

б) судалгаа хийх;

в) сурталчилгааны компанит ажлын дүнг гаргах.

9. Сэтг¿¿лиéн ñуртал÷илгааны давуу талд дарааõ õаìаарна:

а) маш шуурхай;

б) çорилтот нөлөөллийн бүлгийн дунд түгээхэд хялбар;

в) "хоёрдогч" уншигчид байдаг.

10. Суртал÷илгаанд 3 ñая төгрөг гаргаñан. Энэõ¿¿ çардал нь ашгиéн өñөлтиéн 8 ñая төгрөгиéг

õангаõ ёñтоé áаéñан. Суртал÷илгааны коìпанит ажлыг явуулñны дараагаар ашгиéн өñөлт 9

ñая төгрөг áолñон. Çорилтот альтернативиéг õэрõэн õэрэгж¿¿лñниéг õаруулна уу:

à) 83,3%;

á) 112,5%;

â) 120,0%.

21

Сэдэв: Маркетингиéн ñудалгаа.

Õýñýã 1. Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëýë


1. Барааны эрэлтийн маркетинийн судалгааны төлөвлөгөөг боловсруулах (өөрийн сонголтоор).

Төлөвлөгөөнд дараах шаардлагыг тусгасан байх ёстой:

- бодлогын нөхцөл (эрэлтийн үнэлгээ ба түүний прогноç); эрэлтийн хөгжил, өөрчлөлтийн эрчмийн

үнэлгээ (өсөлт, тогтвортой байдал, уналт), çах çээлийн төрлийн тухай (үйлдвэрлэгчийн эсвэл

хэрэглэгчийн) , үндэслэлтэй таамаглалыг дэвшүүлсэн байх ёстой;

- мэдээлэл цуглуулах аргын сонголт;

- çагварчлал ба таамаглалын аргын сонголт.

2. Ñонгож авсан çах çээл (орон нутгийн, хувийн, хотын, хөдөө аж ахуйн г.м.) дээрээ өөрийн

сонголтоор гурван барааны богино хугацаан дахь (сарын) таамаглалыг хийхийн тулд өөрийн

танилуудын хүрээнээс экспертийн бүлгийг бүрдүүлэх. Эксперт нэг бүрт эрх мэдлийн баллыг олгох

(çах çээлийн мэдлэг) ба дундаж баллыг гаргах (энгийн арифметик дунджийн томъёогоор). Тэдэнд

тавьсан асуултад бичгээр хариулах хүсэлт гаргана. Бараа нэг бүрээр хариултыг эрэмблэ. Тархалтын

цуваа байгуулж түүний үçүүлэлтүүдийг тооцоолох: квартил, моод, медиан. 1-р ба 3-р квартилийн

хүрээнээс гарсан хариуг орхих ба квартил хоорондын çайд багтсан экспертүүдэд бүх хариуг

танилцуулах. Тэдэнд саналаа өөрчлөхийг çөвшөөрч 2-р шатыг явуулна. Бүх үйлдлүүдийг давтах ба

таамаглал болгож болох квартил хоорондын çайны хариуны дундаж хэмжигдэхүүнийг тооцоолох.

Ñарын дараагаар түүний үнэн çөв эсэхийг шалгах.

3. Ямарваа нэгэн барааны чанарын тухай хэрэглэгчдээс авах санал асуулгын хуудас боловсруулах

(эсвэл дэлгүүрийн үйлчилгээний чанар). Найç нараараа анкетаа бөглүүлэх.

Теñт 9.

1. Маркетингиéн ñудалгаа гэж юу вэ?

а) маркетингийн онолыг судлах;

б) маркетингийн албаны үйл ажиллагаа;

в) маркетингийн хэрэгцээг хангахад чиглэгдсэн дурын судалгааны үйл ажиллагаа.

2. Маркетингиéн ìэдээлэл гэж юу вэ?

а) маркетингийн үйл ажиллагааг үнэлэх ба таамаглахад шаардлагатай тоо, баримт, мэдээ ба бусад

өгөгдлүүд;

б) эдийн çасгийн хөгжлийг илэрхийлж буй динамик эгнээ;

в) маркетингийн статистик банк.

3. Дотоод ìаркетингиéн ìэдээлэлд юу áагтдаг вэ?

а) компанийн цуглуулж буй мэдээлэл;

б) компанид байгаа дурын мэдээлэл;

в) компанийн худалдаж авсан төрийн мэдээлэл.

4. Çаõ çээл дээрõ õэрэглэг÷диéн юу õ¿ñэж áаéгаа туõаé ñанал аñуулгын өгөдл¿¿д нь:

а) гадаад мэдээлэл;

б) дотоод анхдагч мэдээлэл;

в) дотоод хоёрдогч мэдээлэл.

22

5. Äåëüôè-арга нь:

а) судалгааны талбайн арга;

б) экспертийн үнэлгээний арга;

в) статистик çагварчлалын арга.

6. Тарõины даéралт нь:

а) сэтгэл çүйн çагвар;

б) экспертийн үнэлгээний арга;

в) маркетингийн стратеги.

7. Худалдааны корреñпондентууд гэж õэн áэ?

а) худалдааны түншүүд;

б) худалдааны байгууллагад гомдол гаргаж буй этгээд;

в) онцгой төлбөртэйгээр коньюнктурын ба бусад маркетингийн мэдээллийг компанид өгч буй

худалдааны ажилчид.

8. Хэрэглэг÷диéн ñуваг гэдэг нь:

а) ус çайлуулах хэсэг;

б) дэлгүүрийн арын хаалга;

в) орлого, çардал, худалдан авалт г.м. мэдээллийг компанид өгч буй хэрэглэгчдийн гэр бүлүүдийн

түүврийн нэгдэл.

9. Маркетингиéн анкет гэдэг нь:

а) респондентийн (асуугдаж буй этгээд) хариулах ёстой асуултуудыг агуулсан хүснэгт (асуулгын

хуудас);

б) хүний нөөцийн бүтгэлийн хуудас;

в) нягтлан бодох бүртгэлийн хүснэгт.

10. Маркетингиéн туршилт гэж юу вэ?

а) бага хэмжээний барааг туршин худалдах нөхцлийн өөрчлөлтөд өгөх хэрэглэгчдийн хариу

үйлдлийг судлах (туршилтын маркеòèíã);

б) çах çээлийн конъюнктурын экспертийн үнэлгээ;

в) маркетингийн математик çагвар.

Сэдэв: Маркетингиéн ñудалгаа.

Õýñýã 2. Ìàðêåòèíãèéí øèíæèëãýý áà òààìàãëàë


1. Конъюнктурын картын өгөдлийг ашиглан хэрэглэгчийн эрэлтийн байдалд үнэлгээ өгөх:

хяçгаарлагдмал эрэлт, тогтвотой эрэлт, өсөж буй эрэлт.

Үйлдвэрлэл (нийлүүлэлт) Борлуулалт (барааэргэлт) Барааны нөөц

өсөлт өөрчлөлтгүй бууралт өсөлт өөрчлөлтгүй бууралт өсөлт өөрчлөлтгүй бууралт

+ + + +

2. Дараах өгөгдлүүдээр тухайн çах çээлийн багтаамжийг тооцоолох: сегмент доторх хэрэглэгчдийн

тоо – 875 мянган хүн; суурь оны хэрэглээний түвшин жилд 80 нэгж болсон; эрэлтийн мэдрэмжийн

çалруулга үнийн 1% өсөлтөд 2 нэгжээр буурсан (ïðîãíîçоор урсгал онд үнэ 3% өснө); авсан

судалгааны өгөдлүүдээс харахад иргэдэд 10 сая нэгж байгаа, ингэхдээ биет элэгдэл нь бүгд

байгаагаас дунджаар 40%, моралийн элэгдэл 10% байна. Энэхүү барааны барааны бус хэрэглээ 25

23

схя нэгж хүрч байгаа нь мэдэгдэж байгаа.

3. Барааны борлуулалтын динамик эгнээг байгуулсан байгаа (тэрбум төгрөгөөр, харьцуулсан үнээр):

Ñар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Борлууллалт 10 8 14 15 12 20 17 23 23 27 25 32

Эдгээр өгөгдлүүдийг ашиглан:

1. Барааны борлуулалтын үндсэн хандлагыг тодорхойлох;

2. Эрэлтийн тогтвортой байдлыг тодорхойлох (хэлбэлçэл);

3. Дараагийн хоёр сарын эрэлтийн (борлуулалтын) прогноçыг (ýêñòðàïîëÿöèйг) гүйцэтгэх.

Òåñò 10.

1. Маркетингиéн шинжилгээниé ¿¿рэг юунд оршдог вэ?

а) çах çээлийг судлах ба түүний хөгжлийн прогноçыг өгөх боломжийг олгодог;

б) бүртгэлийг çохион байгуулах ба тайлан боловсруулах боломжийг олгодог;

в) маркетингийн статистикийн банкыг бүрдүүлэх боломжийг олгодог.

2. Çаõ çээлиéн áагтааìж гэж юу вэ?

а) агуулахын байр ба дэлгүүрүүдийн багтаамж;

б) тодорхой нөхцөл ба тодорхой хугацаанд çах çээл шингээж чадах барааны багтаамж (тоо хэмжээ);

в) өнгөрсөн үед худалдан авсан барааны тоо хэмжээ.

3. Эрэлтиéн ìэдрэìжиéн коэôôициент гэж юу вэ?

а) жижиглэнгийн үнэтэй тэнцүү, тодорхой мөнөн дүнгээр худалдан авч болох барааны тоо хэмжээ;

б) худалдан авалт хийхэд çориулагдсан мөнгөн орлогын хэсэг;

в) хүчин çүйлийн шинж нэг хувиар өссөнний үр дүн дэх эрэлтийн (борлуулалтын) хувийн өөрчлөлт.

4. Эрэлтиéн тааìаглал юунд оршдог вэ?

а) дараагийн үеийн борлуулалтын багтаамжийг төлөвлөх;

б) статистик çагварчлал эсвэл экспертиçийн үнэлгээний тусламжтайгаар эрэлийн хөгжлийг шинжлэх

ухаантай урьдчилан гаргах;

в) стратегийн матриц боловсруулах (торыг).

5. Ситуациéн шинжилгээ гэж юу вэ?

а) компанийн маркетингийн албаны бүтцийн тодорхойлолт;

б) улс төрийн ситуацийг үнэлэх;

в) çах çээлийн конъюнктурын байдал ба хөгжлийн шинжилгээ.

6. Çаõ çээлиéн эрñдлиéн т¿вшинг õэрõэн тодорõоéлоõ вэ?

а) çурхайчдад хандах;

б) экспертийн çамаар эрсдлийн дундаж баллыг тооцоолох;

в) барааны нөөцөд барааэргэлийг харьцуулан тооцоолох.

7. Çаõ çээлиéн тэнцвэржилтиéн т¿вшин гэж юу вэ?

а) эрэлт ба нийлүүлэлтийн харьцаа: б) ашиг ба çардлын харьцаа; в) барааны нөөцийн тэнцвэр.

8. Трендиéн çагварыг яìар çорилгоор áаéгуулдаг вэ?

а) çах çээлийн хандлагыг харуулах ба түүнд экстраполяц хийхийн тулд;

б) эрэлтэд үçүүлэх үнийн нөлөөний хүчийг хэмжихийн тулд;

в) барааны чанарын тодорхойлолтыг олж авахын тулд.

9. Çаõ çээлиéн тогтвортоé áаéдлыг õэрõэн ¿нэлэõ вэ?

а) өрсөлдөгчдийн çан төлөвийн үнэлгээний тусламжтайгаар;

б) çах çээлийн үндсэн үçүүлэлтүүдийн вариацийн коэффициент (статикаар) ба проксимиçацийн

êîýôôèöèентийн (динамикаар) тусламжтайгаар;

в) мэдрэмжийн коэффициентийн тусламжтайгаар.

10. Барааны ÷анарын интеграл ¿ç¿¿лэлтиéг õэрõэн тооцоолоõ вэ?

а) түүний эдэлгээний үргэлжлэх хугацаагаар;

б) хэр çэрэг эрэлттэй байгаагаар нь;

в) барааны үçүүлэлтүүдийн квалиметр баллын үнэлгээ ба жигнэсэн дундаж чанарын баллын

тооцооны тусламжтайгаар.

24

Ëåêö 1.

Ñýäýâ: Ìàðêåòèíãèéí òóõàé îéëãîëò

1. Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð áà õºãæèë

2. Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåðèéí ¿¿ðýã

3. Ìàðêåòèíãèéí¿çýë áàðèìòëàë

4. Ìàðêåòèíãèéí ìèêðî áà ìàêðî îð÷èí. Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë

5. Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðýã

1. Çàõ çýýëèéí Áàðàà, барааны

ñóäàëãàà ºðñºëäºõ ÷àäâàð

Ìàðêåòèíãèéí ¯íý, ¿íý á¿ðäýëò

¿çýë áàðèìòëàë Ìàðêåòèíãèéí ìàðêåòèíãèéí

áà ¿¿ðýã ¿íäýñ õýðýãñëýë¿¿ä

Ìàðêåòèíãèéí Ìàðêåòèíãèéí Áàðààíû

сòðàòåãè, õàðèëöàà áà õºäºëãººí áà

тºëºâëºëò èäýâõæ¿¿ëýëò түгээлтийн ñóâаã

Ìàðêåòèíã ãýäýã íü ãàäààä çàõ çýýë äýýð ºðñºëäөөíò òýìöýë ÿâóóëàõ äîòîîä çàõ çýýë äýýð

ýðýëò áà íèéë¿¿ëýëòèéã îíîâ÷òîé æîëîîäîõ àðãà àðãà÷ëàë þì.

Ìàðêåòèíã áîë õóäàëäààíû ¿éë àæèëëàãààíû çîõèîí áàéãóóëàëò þì (1905îí).

Êîìïàíè íýã á¿ðò äºðâºí ýäåìåíò øààðäëàãàòàé áàéäàã: ñàíõ¿¿, õ¿íèé íººö, ¿éëäâýðëýë áà

áîðëóóëàëò. Ýäãýýð 4 ýëåìåíòèéã íýãòãýõèéí òóëä ìàðêåòèíã õýðýãòýé. Ò¿¿íèéã á¿òýýõýõ¿¿í

áîðëóóëàõ õ¿ðýýòýé õîëáîæ ºãäºã.

Ìàðêåòèíã ãýäýã íü ºðñºëäººíèé íºõöºëä àøèã îëîõûí òóëä ¿éëäâýðëýæ áóé á¿òýýãäýõ¿¿íýý

õýðýãëýã÷äèéí òîäîðõîé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýõ áîëîìæèéã îëãîäîã ¿éë àæèëëàãààíû öîãö þì.

Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñýíä ñîëèëöîîíû ïðîöåññ îðøäîã ãýæ ¿çäýã. Ìàðêåòèíã íü õóäàëäàí

àâàã÷äûí òºëºº àæèëëàõ, òýäãýýðèéí õýðýãöýýã õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí áàéäàã.

Îëîí óëñûí ìàðêåòèíãèéí õîëáîîíû òîäîðõîéëîëòîîð áîë: Õýðýãëýã÷ áà íèéãìèéí õýðýãöýýã

á¿õýëä íü õàíãàõ, ºðñºëäººíèé íºõöºëä àøèã îëîõ çîðèëãîòîéãîîð çàõ çýýëèéã ñóäëàõ, áàðàà

á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîâñðóóëàõ, ¿íý á¿ðäýëò, íýð òºðëèéã òîäîðõîéëîõ, áàðààã ¿éëäâýðëýõ, áîðëóóëàõ,

áàéðøóóëàõ, èäýâõæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà þì.

Ìîíãîë óëñûí õóâüä ìàðêåòèíãàä äàðààõ õ¿íäðýë¿¿ä îðøèæ áàéíà:

- Õóóëü ýðõèéí àêòóóä á¿ðýí áîëîâñðóóëàãäààã¿é

- Ñòàíäàðòóóä áàéõã¿é

- Ìýäýýëýë áàéõã¿é

- Äýä á¿òýö ìóó õºãæñºí

- Ìýðãýæèëòýí áàéõã¿é

2.

Áîðëóóëàëòûí ìåíåæåðèéí æèëèéí öàëèí 7.2 ñàÿ òºãðºã, õóäàëäàà õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí –

9.6 ñàÿ, ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð – 18 ñàя òºãðºã (!).

Ìàðêåòèíã ñóäëàà÷äûí ýçýìøñýí áàéõ ¸ñтîé ¿éë àæèëëàãààíû òºðë¿¿ä:

1. Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà

2. Áàðààíû íýð òºðëèéí áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ

3. Áîðëóóëàëòûí ñóâãèéí ñîíãîëò

4. Ñóðòàë÷èëãàà áà áîðëóóëàëòûí óðàìøóóëàë

Àæëûí òºðë¿¿ä:

1. (1) Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ áà ýçëýõ õóâèéí æèíã ¿íýëýõ

2. (1) Çàõ çýýëèéí ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõ áà áîëîâñðóóëàõ

25

3. (2) Çýðýãëýã÷äèéí øààðäëàãûã òîäîðõîéëîõ

4. (4) Ñóðòàë÷èëãààíû õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ

5. (4) Áàéãóóëëàãûí èìèæèéã á¿ðä¿¿ëýõ

6. (1) Çàõ çýýëèéã ñåãìåíò÷ëýõ

7. (2) Áàðààíû ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã ¿íýëýõ

8. (3) Çàõ çýýëèéí õàìòðàã÷èäàà ñîíãîõ áàì áàðààãàà õóäàëäàõ íºõöëèéã òîäîðõîéëîõ

9. (3) Áàðàà ò¿ãýýõ ñóâãóóäûã á¿ðä¿¿ëýõ

10. (4) ¯íèéí èäýâõæ¿¿ëýëò

11. (1) Çàõ çýýëèéí íºõöëèéã òîäîðõîéëîõ

12. (4) Áîðëóóëàëòûí èäýâõæ¿¿ëýëò

13. (2) Øèíý áàðàà á¿òýýõ

14. (4) Îëîí íèéòòýé õàðèëöààã çîõèîí áàéãóóëàõ

3.

Ìàðêåòèíãèéí çàð÷ìóóä:

1. Ýðýëòèéã ñóäëàõ áà øèíæëэõ

2. ¯éëäâýðëýëèéã õýðýãëýã÷äèéí øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýõ

3. Ýðýëòèéã á¿ðä¿¿ëýõ

Ìàðêåòèíãèéí 4 àêñèîì:

1. Àìæèëò íü ¿ëãýð äóóðàéëëûã äàãóóëäàã

2. ¯ëãýð äóóðàéëàë íü ñîíãîëòûã áèé áîëãîäîã

3. Ñîíãîëò íü íàðèéí àæèëëàãààã øààðääàã

4. ªðñºëäººí íü áàðààã òºãºëäºðæ¿¿ëäýã

Ìàðêåòèíèéí êîíöåïö ãýäýã íü õýðýãëýã÷äýä ÷èãëýñýí êîìïàíè, áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿íèé

çîðèëòîò ôèëîñîôè þì.

Êîíöåïöèóä:

1) (30-50 îí) ¯éëäâýðëýëèéí êîíöåïö (çàõ çýýëèéã õàíãàõûí òóëä ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýýã

íýìýãä¿¿ëýõ)

2) (50-ä îí) Áàðààíû êîíöåïö (áàðààíû ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ)

3) (60-ä îí) Áîðëóóëàëòûí êîíöåïö (¿éëäâýðëýñýí áàðààíû áîðëóóëàëò)

4) (30-50îí) Ìàðêåòèíã êîìïàíèéã óäèðäàõ çàõ çýýëèéí êîíöåïö áîëîõ íü

5) (80-90îí) Íèéãýì-¸ñ ç¿éí ìàðкåòèíã (õ¿íä õîðòîé áàðààíû ¿éëäâýðëýëèéã çîãñîîõ)

Õ¿í àì ç¿é Тåõíèê-

ýäèéí çàñãèéí îð÷èí ýêîëîãèéí îð÷èí

áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èä

Ìàðêåòèíãèéí Ìàðêåòèíãèéí

çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòèéí

ñèñòåì ñèñòåì

Áàðàà

Çîðèëòîò

Çóó÷ëàã÷èä Түгээлт õýðýãëýã÷èä ¯íý Îëîí íèéò

áà õóäàëäàí àâàã÷èä

Èäýâõæ¿¿ëýëò

Ìàðêåòèíãèéí Ìàðêåòèíãèéí

ìýäýýëëèéí õÿíàëòûí

ñèñòåì ñèñòåì

ªðñºëäºã÷èä

Óëñ òºð - õóóëèéí Нèéãýì –ñî¸ëûí

26

- 5 Ð, - áàéãóóëëàãûí õ¿ðýý, - ìèêðî îð÷èí

Ëåêö 2.

Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë – òîäîðõîé, çîðèëòîò õýðýãëýã÷äýä ÷èãëýñýí äºðâºí ¿íäñýí

õýðýãñëýë¿¿äèéí öîãö þì.

Ìàðêåòèíèéí êîêòåéëü:

5 Ð: Product, Price, Promotion, Place, People.

4.

Ìàðêåòèíãèéí ìèêðî îð÷èí – ýíý áîë êîìïàíèéí хÿíàëòàíä áàéäàã áºãººä òîäîðõîé íºõöºëä

òýäãýýðýýñ êîìïàíè ñîíãîëò õèéõ áîëîìæòîé ýëåìåíò¿¿ä þì.

Ìàðêåòèíãèéí ìàêðî îð÷èí – êîìïàíèéí õÿíàëòàíä áàéäàãã¿é ãàäààä îð÷íû ýëåìåíò¿¿äèéí öîãö

þì:

1) Óëñ òºðèéí

2) Õóóëèéí áà õóóëü òîãòîîõ

3) Ýäèéí çàñãèéí

4) Øèíæëýõ óõààí òåõíèêèéí

5) Õ¿í àì ç¿éí

6) Ýêîëîãèéí

7) Ñî¸ëûí

8) Íèéãìèéí

Ìàðêåòèíãèéí ñèñòåì – êîìïàíèéí çàõ çýýëòýé õàðüöàõ ÿâöàä ¿¿ñäýã êîìïàíèéí íýãæ ìºí ò¿¿í÷ëýí

ìàòåðèàë, ìºíãº áà ñàíõ¿¿ãèéí óðñãàëûí á¿ðýëäýõ¿¿í þì.

5. ¯¿ðýã ãýäýã íü õàíãàëòòàé îëîí äàâòàãääàã áà òîäîðõîé ÷èãëýñýí çîðèëãîòîé àæèë, ¿éëäëèéí

öîãö þì.

Íýãä¿ãýýð õàíäëàãà - ¿¿ðã¿¿ä:

- ä¿í øèíæèëãýýíèé

- ¿éëäâýðëýëèéí

- áîðëóóëàëòûí

- õàðèëöààíû

Õî¸ðäóãààð õàíäëàãà - ¿¿ðã¿¿ä:

1) çàõ çýýëèéí èæ á¿ðýí ñóäàëãàà:

- ñóäàëãàà

- øèíæèëãýý

- òààìàãëàë

- çàõ çýýë¿¿äèéí ñåãìåíò÷ëýë

2) áàðààíû íýð òºðëèéã áîëîâñðóóëàõ, øèíý÷ëýõ, òºëºâëºõ:

- íýð òºðëèéí á¿òöèéã òîäîðõîéëîõ

- áàðààíû ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã ¿íýëýõ, áàðààíû àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéã øèíæëýõ

- øèíý áàðàà á¿òýýõ òàëààð ñàíàë áîëîâñðóóëàõ

- ñàâ áàãëàà áîîäëûí ñàíàë áîëîâñðóóëàõ

- ¿íèéí áîäëîãûí ñàíàë áîëîâñðóóëàõ

3) á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîðëóóëàëò áà ò¿ãýýëò:

- áàðààíû õºäºëãººíèé ñóâãóóäûã ñîíãîõ

- áàðààíû ýðãýëò áà áîðëóóëàëòûí òààìàãëàë, òºëºâëºãººã õèéõ

- áîðëóóëàõ àðãàà òîäîðõîéëîõ

4) áîðëóóëàëòûí èäýâõæ¿¿ëýëò:

27

- õàðèëöààíû ñóâãàà ñîíãîõ

- õóäàëäàã÷ áà çóó÷ëàã÷äûã óðàìøóóëàõ ñèñòåìèéã áîëîâñðóóëàõ

- õóäàëäàí àâàã÷äûã èäâýõæ¿¿ëýõ ñèñòåìèéã áîëîâñðóóëàõ

- êîìïàíèéí èìèæèéã á¿ðä¿¿ëýõ

Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåðò òàâèãäàõ øààðäëàãà:

Ãàäààä Ìîíãîл

1. Ýðñäýë ¿¿ðýõ õàíäëàãà 6 6

2. Шантрашгүй 7 5

3. Харилцаа 1 3

4. Ñî¸ëûí ºíäºð ò¿âøèí 2 7

5. Çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí òóëä õ¿÷èí

÷àðìàéëòàà òºâëºð¿¿ëýõ

4 1

6. ªíäºð õóâèéí õÿíàëò 5 4

7. Øèíý ñàíàà äýâø¿¿ëýõ ÷àäâàð 3 2

Ëåêö 3.

Ñýäýâ: Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà (ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà)

1. Ìàðêåòèíãèéí ïðîöåññ

2. Çàõ çýýë¿¿ä áà òýäãýýðèéí õýìæýý

3. Çàõ çýýëèéí èæ á¿ðýí ñóäàëãà, ìºí ÷àíàð áà б¿ðýëäýõ¿¿í

1.

ßìàð÷ êîìïàíèéã ¿¿ñãýí áàéãóóëàõàä àñóóäëûã àðèëæààíû øèíæèëãýýíèé òóñëàìæòàéãààð

áîëîâñðóóëàõûã çààâàë øààðääàã.

Çîðèëãî Çàõ çýýëèéí áîëîìæ ªðñºëäºõ ÷àäâàð

Ïxt Ep, t æó, Dp, S, Sïð., Sñåð, ýô

Tok Áàðààíû áîëîìæ

Ïö tæöÒ, Ïtæö Ðê, ñààä õîòãîðóóä

Ìàðêåòèíãèéí

Çàðäàë Ðâàë.ä. ñóäàëãàà

Êîá, Êçä, Êíèð Ðï

Çìàðê, Nçàï

Ôðèñê

1) Ïxt – õ – æèëèéí àøèã

Tok – õºðºíãº îðóóëàëòûí ººðèéãºº íºõºõ õóãàöàà

Ïö – çîðèëòîò àøèã.

2) Ep - çàõ çýýëèéí áàãòààìæ áà ºñºëòèéí õàíäëàãà

t æó – áàéãàà àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí ¿å øàò

Dp - çàõ çýýëèéí õóâèéí æèí áà ò¿¿íèéã ºñãºõ áîëîìæ

- òóõàéí çàõ çýýëä îðîõîä ó÷ðàõ ñààä õîòãîðóóä

tæöÒ – áàðààíû àìüäðàëûí ìº÷ëºã

Ïtæö – àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí ¿å øàòóóäàä áèä õýäèéí õýìæýýíèé àøèã îëîõ

3) ªðñºëäºã÷èéí:

S - çàðäàë

Sïð.- áîðëóóëàëòûí çàðäàë

Sñåð - ¿éë÷èëãýýíèé çàðäàë

ýô - ºðñºëäºã÷èéí ¿ð àøãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä

íèð – øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû àæëûí çàðäàë

Ðê – òàíûã çàõ çýýë äýýð ãàð÷ èðýõýä ºðñºëäºã÷äèéí ¿ç¿¿ëýõ õàðèó ¿éëäýë

Ñààä õîòãîðóóä: ñàíõ¿¿ãèéí, òåõíîëîãèéí, ¿éëäâýðëýëèéí.

4) Êîá – òîíîã òºõººðºìæ

28

Êçä – áàðèëãà áàéãóóëàìæ

Êíèð – ñóäàëãààíû çàðäàë

Çìàðê – ìàðêåòèíãèéí çàðäàë

Nçàï – íººöèéí õýìæýý

Ôðèñê – ýðñäëèéí ñàí

5) Ðâàë.ä – íèéò îðëîãî àâàõ ìàãàäëàë

Ðï – àøèã îëîõ ìàãàäëàë

Ìàðêåòèíãèéí ïðîöåññ – áàðààã áèé áîëãîõ áà áîðëóóëàõàä ÷èãëýñýí ñòðàòåãèéí ¿¿ðãýýñ

ýõëýí òàêòèêèéí ¿¿ðã¿¿ä, çàõ çýýë äýýðõ íºõöºë áàéäëûí ººð÷ëºëòòýé õîëáîîòîé òîõèîëäîë á¿ðèéí

òîäîðõîé øèéäâýð, ýöýñò íü ìàðêåòèãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íãèéí ¿íýëãýý àæëûí öîãö þì.

Ñòðàòåãèéí ¿¿ðã¿¿äýä:

1. óðò õóãàöààíû çîðèëãóóäûã òîãòîîõ

2. çàõ çýýë¿¿äèéí ñóäàëãàà áà ýäãýýð çàõ çýýë¿¿ä äýýðõ øàíñûí ¿íýëãýý

3. çàõ çýýëèéí ìàðêåòèíãèéí êîíöåïöèéí ñîíãîëò áà õºãæèë

4. òàíû ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõ ñòðàòåãèéí õèë õÿçãààðûã òîãòîîõ

5. áîãèíî õóãàöààíû ìàðêåòèíãèéí çîðèëãóóäûã òîãòîîõ.

Òàêòèêèéí ¿¿ðã¿¿ä íü á¿òýýãäýõ¿¿íèéã àìæèëòòàé áîðëóóëàõ áîëîí õýðýãëýã÷äèéã òàòàõ

çîðèëãîòîé áàéäàã:

1. áàðààíû ñèñòåì

2. õàðèëöààíû ñèñòåì

3. áàðàà õóâààðèëàõ ñèñòåì

2.

Çàõ çýýë áîë ñîëèëöîîíы áîëîìæèò õ¿ðýý þì. Хэрэглээний çориулалттай барааны çах çээл.

1. Аæ ¿éëäâýðèéí çîðèóëàëòòàé áàðààíû çàõ çýýë

2. Үéë÷èëãýýíèé áàðààíû çàõ çýýë

3. Үíýò öààñíû çàõ çýýë

4. Хºðºíãèéí çàõ çýýë

5. Оþóíû õºäºëìºðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýë.

Çàõ çýýëèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä:

1. Ýðýëòиéí õýìæýý

2. Íèéë¿¿ëýëòèéí õýìæýý

3. Íººöèéí õýìæýý (¿éëäâýðëýëèéí áà õóäàëäààíû).

4. Хýðýãëýã÷äýä áàéãàà íººöèéí õýìæýý

5. Хýðýãëýã÷äèéí á¿òýö

6. Үéëäâýðëýã÷äèéí á¿òýö

7. Бàðààíû түгээлтèéн ñóâãóóä

8. Зàõ çýýëèéí áàãòààìæ.

Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ ãýäýã íü òóõàéí çàõ çýýë äýýð õóäàëäààëàãäàæ áîëîõ áàðààíû õàìãèéí

èõ õýìæýý þì. Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ íü áîëîìæèò (áîëîìæèò õóäàëäàí àâàã÷èä) ýñâýë áîäèò (áîäèò

õóäàëäàí àâàã÷èä) áàéæ áîëíî.

Çàõ çýýëèéí õóâèéí æèí: Dp = Qi/Ep,

ýíä Qi – êîìïàíèéí ã¿éöýòãýæ áîëîõ áîðëóóëàëòûí õýìæýý;

Ep – çàõ çýýëèéí áàãòààìæ.

D`p = Qi/Qmax,

ýíä Qmax – õàìãèéí èõ áîðëóóëàëòûí õýìæýýòýé êîìïàíè.

Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ:

Ep = Qïð + Qçàï + Qçàï ïîòð - Qýêñï ïð - Qýêñï êîñ + Qèìï ïð + Qèìï êîñ,

ýíä Qïð - ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý;

Qçàï - ¿éëäâýðëýã÷èä áàéãàà íººöèéí õýìæýý;

Qçàï ïîòð – õýðýãëýã÷äýä áàéãàà íººöèéí õýìæýý;

Qýêñï ïð – øóóä ýêñïîðòûí õýìæýý;

29

Qýêñï êîñ – øóóä áóñ ýêñïîðòûí õýìæýý;

Qèìï ïð – øóóä èìïîðòûí õýìæýý;

Qèìï êîñ – øóóä áóñ èìïîðòûí õýìæýý.

(øóóä áóñ á¿ðòãýë – àâòîìàøèíû äîòîðõ õºäºëã¿¿ðèéí áîðëóóëàëò)

Òºðºë á¿ðèéí çàõ çýýë¿¿äèéí ìàðêåòèíãèéí îíöëîã.

Ãóðâàí òºðëèéí çàõ çýýë:

- õýðýãëýýíèé áàðàà;

- ¿éëäâýðëýëèéí çîðèóëàëòòàé áàðàà;

- ¿éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã.

Õýðýãëýýíèé áàðààíû

ìàðêåòèíã

Àæ ¿éëäâýðèéí

ìàðêåòèнã

¯éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã

1. õýðýãöýýíèé

îíöëîã áàéäàë,

õàíãàõàä õýö¿¿;

2. îëîí òîîíû

õýðýãëýã÷èä;

3. õóäàëäàí àâàõ

øèéäâýð ãàðãàëò áèå

äààñàí áàéäàëòàé;

4. îëîí øàòëàëò

øóóä áóñ

áîðëóóëàëò;

5. çàõ çýýëèéí

õàðèëöàà

íóóöëàãäìàë;

6. áîðëóóëàëòûí

ñóâãóóäûã ìàø

íàðèéí ñîíãîäîã.

1. эöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í

øèíãýñýí õýðýãöýýã

õàíãàäàã;

2. áàãààð øèéäâýð

ãàðãàäàã, çàõèðãàà õàìò

îëîí

3. öººí òîîíû õóäàëäàí

àâàã÷èä áà ºíäºð

ºðñºëäººí;

4. øóóä õýëöýë áà

õóäàëäàí àâàëò;

5. çýýëýýðõ òºëáºð

òîîöîî ºðãºí òàðõñàí;

6. çàõ çýýë¿¿ä íü îëîí

óëñ, ¿íäýñòíèé

øèíæòýé.

1. ìàòåðèàëëàã áóñ

áàðààíû òºñººëºë;

2. õàäãàëàõ áîëîìæã¿é;

3. òýýâýðëýäýãã¿é áàðàà

(ìýäýýëëýýñ áóñàä)

4. íýã óäààãèéí õóâèéí

õýðýãëýý;

5. èæ á¿ðýí

¿éë÷èëãýýíèé öîãö

¿ç¿¿ëýõ õàäëàãàòàé;

6. стандартчлахад хэцүү

бараа;

7. õýðýãëýã÷ ¿éëäâýðëýã÷

õî¸ðûí íÿãò õàðèëöàà

3.

Çàõ çýýëèéí èæ á¿ðýí ñóäàëãàà íü äàðààõ àãóóëãàòàé àæèëóóäûí íýãäëèéã áàãòààäàã:

1. ªºðèéíõýý çàõ çýýëèéã ñóäëàõ.

2. Áàðààã øèíæëýõ.

3. ªðñºëäºã÷èä áîëîí ºðñºëäººíèéã øèíæëýõ.

4. Õóäàëäàí àâàã÷äûã øèíæëýõ.

5. Áîðëóóëàëòûí ñèñòåì áà áàðààíû õºäºëãººíèéã ñóäëàõ.

Ëåêö 4.

Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà ãýäýã íü ººðèйí ¿íäсэндýý ìýäýýëëèéã øèíæëýõ, ñèñòåì÷ëýõ

àæèëáàðóóäûã àãóóëäàã áà äàðààõ àëõàìóóäûã áàгòààäàã:

1. Çàõ çýýëèéí áàãòààìæòàé õîëáîîòîé àñóóäëóóäûã èëð¿¿ëýõ áà òîäîðõîéëîõ.

2. Ñóäàëãààíû õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëàõ.

3. ªãºäë¿¿äèéã ñèñòåì÷ëýõ öóãëóóëàõ, áîëîâñðóóëàõ, øèíæèëãýý õèéõ.

4. Ìàðêåòèíãòàé õîëáîîòîé á¿õèé ë àñóóäëóóäûí ºãºãäë¿¿äèéã äýâø¿¿ëýõ.

5. Зºâëºìæ¿¿äèéã áýëòãýõ áà çàõèàëàã÷äàä øèëæ¿¿ëýõ.

1) Çàõ çýýëèéí øèíæèëãýý:

1. çàõ çýýëèéí áàãòààìæèéã òîäîðõîéëîõ áà áîëîìæèò áîðëóóëàëòûí õóþèéã òîãòîîõ;

30

2. çàõ çýýëèéí á¿òöèéí øèíæèëãýý (êîìïàíèóäààð, á¿òýýãäýõ¿¿íýýð ã.ì. íèéò õýìæýý äýõ

õóâèéí æèíã òîäîðõîéëíî.);

3. çàõ çýýëèéí íî¸ðõëûí ò¿âøèí (õóðöàäìàë ºðñºëäººí);

4. òóõàéí çàõ çýýëèéí íºõöºë (íèéë¿¿ëýëò, ýðýëò, ¿íý õîîðîíäûí íºõöºë);

5. òóõàéí çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéí, óëñ òºðèéí, õóäàëäààíû áîëîí ãàçàð ç¿éí îíöëîãóóäûã

òîäîðõîéëîõ;

6. çàõ çýýëèéí õºãæëèéí õàíäëàãà (àìüäðàëûí ìº÷ëºãòýé õîëáîîòîé);

2) Áàðààíû øèíæèëãýý:

1. áàðààíû øèíýëýã òàë áà ºðñºëäºõ ÷àäâàð;

2. áîëîìæèò õóäàëäàí àâàã÷äûí õàíãàõ ÷àäâàð;

3. õàíãàãäààã¿é õýðýãöýýã èëð¿¿ëýõ;

4. ØÓÒÄ-èéý íºëººãººðõ áàðààíû õºãæëèéã ñóäëàõ.

3) ªðñºëäºã÷äèéí øèíæèëãýý:

1. çàõ çýýëä àæèëëàæ áàéãàà áîëîí îðøèæ áàéãàà ¿íäñýí ºðñºëäºã÷äèéí æàãñààëò;

2. ºðñºëäºã÷äèéí áàðàà ÿìàð, ìàíàé áàðààíààñ èë¿¿ áîëãîæ áàéãàà ç¿éë íü þó áîëîõ;

3. ¿íèéí áîäëîãî;

4. òýäãýýðèéí áîðëóóëàëòûí áà õóâààðèëàëòûí áîäëîãûí îíöëîãî þóí áàéãàà (àðãà

õýëáýð¿¿ä);

5. ºðñºëäºã÷äèéí шèíæëýõ óõààíû ñóäàëãàà, òóðøèëò, çîõèîí á¿òýýõ àæèëóóä;

6. ºðñºëäºã÷äèéí òóõàé àðèëæààíû ºãºãäë¿¿ä.

4) Õóäàëäàí àâàã÷äûí ñóäàëãàà:

1. áîëîìæèò áîëîí áîäèò õóäàëäàí àâàã÷äûí õýðýãöýý øààðäëàãûã òîäîðõîéëîõ;

2. èæèë øààðäëàãàòàé áîëîìæèò õýðýãëýã÷äèéí á¿ëã¿¿äèéã òîäðóóëàõ;

3. õóäàëäàí àâàã÷äûí òààøààëûã á¿ðä¿¿ëäýã áàðàà áà õ¿÷èí ç¿éëñèéí ñîíãîëòûí ¿å äýõ

ºäººã÷ ìîòèâèéí øèíæèëãýý;

4. õóäàëäàí àâàëò õèéõ àðãóóä ÿìàð, õóäàëäàí àâàëò õèéõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàëò õýðõýí

á¿ðääýã;

5. ØÓÒÄ-èéí õóäàëäàí àâàã÷èä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº.

5) Áîðëóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààíû ñóäàëãàà:

1. õóäàëäààíû ºñºëò ýñâýë áóóðàëòûí øàëòãààíû øèíæèëãýý;

2. ýðýëòèéã á¿ðä¿¿ëýõ áà áîðëóóëàëòûã óðàìøóóëàõàä çîðèóëñàí àðãà õýìæýýí¿¿äèéí

àðèëæààíû øèíæèëãýý;

3. áàðààíû áîðëóóëàëòûí èäýâõòýé àæèëëàãààíû ¿íýëãýý.

Äýä ñýäýâ: Çàõ çýýëèéí ñóäàëãààíä àøèãëàäàã àðãóóä

1. Àðãóóäûí òºðºë áà òýäãýýðèéí îíöëîã.

2. Òàëáàéí ñóäàëãàà. Àíõäàã÷ ìýäýýëëèéã îëæ àâàõ àðãóóä. Òàëáàéí ñóäàëãààã çîõèîí áàéãóóëàõ

îíöëîã. Ñàíàë àñóóëãûí àíêåò á¿ðä¿¿ëýõ.

3. Àæëûí áàéðíû ñóäàëãààíû îíöëîãóóä. Ìýäýýëëèéí õî¸ðäîã÷ ýõ ¿¿ñâýð¿¿ä.

1.

Àæëûí áàéðíû ñóäàëãàà íü áàéãàà ìýäýýëýë (õî¸ðäîã÷ ýõ ¿¿ñâýð¿¿ä), ñòàòèñòèê ºãºãäë¿¿ä,

õýâëýëèéí íèéòëýëèéã ñóäëàõàä ¿íäýñëýãääýã.

Òàëáàéí ñóäàëãàà íü õýðýãëýã÷òýé øóóä õàðüöààã òîãòîîäîã (àíõäàã÷ ìýäýýëýë). Ìàø ºíäºð

ºðòºãòýé àðãà áàéäàã.

Ìºí õîñîëñîí àðãóóäûã àøèãëàäàã.

2.

Àíõäàã÷ ìýäýýëëèéã îëæ àâàõ ýõ ¿¿ñâýð¿¿ä áà àðãóóä.

Àðãóóä:

1. Àæèãëàëò.

2. Òóðøèëò.

3. Ò¿¿âýð ñóäàëãàà (èë¿¿ ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã).

Ò¿¿âýð ñóäàëãàà:

1. Àñóóäëûã òàâèõ.

31

2. Ò¿¿âýðëýëòèéã òîäîðõîéëîõ (õýäýí õ¿íýýñ àñóóõ).

3. Ñàíàë àñóóõ, õ¿ì¿¿ñòýé õàðüöàà òîãòîîõ.

4. Àíêåò, òåñò àâàõ.

Àæèãëàëò – ýíãèéí íºõöºëä õóäàëäàí àâàã÷èéí àðààñ óðò õóãàöààãààð àæèãëàëò ÿâóóëàõ.

Òóðøèëò – çîõèîìëîîð áèé áîëãîñîí íºõöºë äýõ õýðýãëýã÷èéí çàí òºëºâ.

Ò¿¿âýð ñóäàëãàà:

Ñàíàë àñóóëãûã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà õ¿íä õîëáîîòîé:

1. Ñàíàë àñóóëãûí äàîàà áèä þóã ìýäýõèéã õ¿ñ÷ áàéãàà áà õýäèé õýìæýýíèé íàðèéâëàëòàé?

2. ßìàð ìýäýýëëèéã áèä îëæ àâàõûã õ¿ñ÷ áàéãàà?

3. Ýäãýýð ìýäýýëë¿ä õýðýãòýé áîëîõ õ¿ðýý íü ÿìàð áàéõ âý?

Ò¿¿âýðëýëòèéí õýìæýý áà ñàíàë àñóóëãûã ÿâóóëàõ àðãûã òîäîðõîéëîõûí òóëä áèä ººðñºääºº àñóóëò

òàâüäàã:

1. ßìàð ò¿âøíèé íàðèéâëàëä õ¿ðýõ âý?

2. Ñóäàëãààíä õýð èõ õóãàöàà çàðöóóëàõ âý?

3. Õýäýí òºãðºã çàðöóóëàõ âý?

Ñàíàë àñóóëãûн àðãûã òîäîðõîéëíî:

1) Øóóäàíãààð:

"+" – õóäàëäàí àâàã÷äûí ºðãºí ñ¿ëæýý;

"-" – õàðèóëàõ ¸ñòîé õ¿ì¿¿ñ õàðèóëààã¿é;

- õàÿäàã ã.ì.

2) ßðèëöëàãà:

"+" – õýðýãëýã÷òýé øóóä õàðüöàõ;

- àñóóëòàà ººðººð òàâüæ áîëíî;

"-" – ñóðâàëæëàãà àâàã÷èéí ÷àäâàð, õýðýâ òýð õýðýãëýãчдэä íºëººëæ ÷àäàæ áàéãàà áîëîâ÷

ºãºгäë¿¿ä нь àëäààòàé;

- ºíäөð ¿íýòýé àðãà õýìæýý.

3) Óòñààð:

"+" – îëîí òîîíû õóäàëäàí àâàã÷äûã õàìðàõ;

- øóóðõàé;

- õÿìä;

"-" – ÿðèëöëàãà ºãºõèéã õ¿ñýõã¿é áàéãàà;

- àíêåòèéí ìàø íÿìáàé á¿ðä¿¿ëñýí áàéõ ¸ñòîé;

- á¿õ õ¿í óòàñòàé áàéäàãã¿é.

Àíêåò.

Àíêåòèéã áîëîâñðóóëàõäàà õààëòòàé ýñâýë íýýëòòýé àñóóëòóóäûã àøèãëàæ áîëäîã. Õààëòòàé

ãýäýã íü àëü íýãèéã íü ñîíãîõ õàðèóëòóóäûí õóâèëáàðóóäòàé áàéíà. Íýýëòòýé ãýäýã íü õàðèóëòûã

ººðºº ºãíº.

Õààëòòàé àñóóëòóóäûí òºðë¿¿ä:

1. Àëü íýãèéã íü ñîíãîõ (òèéì/¿ã¿é).

2. Ñîíãîëòòîé õàðèóëëòàé (õóâèëáàðóóä).

3. Ëàéêàðòûí øóãàìòàé.

4. Ñåìàíòèê äèôôåðåíöèàëûí òºðëèéí àñóóëòóóä.

5. À÷ õîëáîãäëûí øóãàìòàé àñóóëòóóä.

6. ¯íýëãýýíèé øóãàì (ýðýìáëýõ).

Ëåêö 5.

Àíêåòыã àñóóëòûí õýëáýðýýð á¿ðä¿¿ëýõ.

Ëàéêàðòûí øóãàì (çºâøººðñºí áà çºâøººðººã¿é 5 ò¿âøèí):

1. îãò çºâøººðºõã¿é;

2. çºâøººðºõã¿é;

3. õýëæ ÷àäàõã¿é íü;

4. çºâøººð÷ áàéíà;

5. á¿ðýí çºâøººð÷ áàéíà.

32

Ñåìàíòèê äèôôåðåíöèàë ãýäýã íü õî¸ð áèïîëÿð ñàíàëòàé çýðýãëýëòýé øóãàì þì. Õýä õýäýí

øèíæ¿¿äýýñ ¿¿äýí õàðèóëò íü ýñðýã òýñðýã ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéíà.

À÷ õîëáîãäëûí øóãàì:

1. ¿ëýìæ ÷óõàë;

2. ìàø ÷óõàë;

3. õàðüöàíãóé ÷óõàë;

4. òèéì ÷ ÷óõàë áèø;

5. ÷óõàë áèø.

¯íýëãýýíèé øóãàì – îíöìóóãààñ îíöñàéí õ¿ðòýë.

Íýýëòòýé àñóóëòûí òºðë¿¿ä:

1. Àñóóëò – ñàíàë.

2. Èæèë óòãàòàé ¿ãí¿¿äèéí ñîíãîëò.

3. ªã¿¿ëáýðèéã äóóñãàõ.

4. ªã¿¿ëëýãèéã äóóñãàõ.

5. Çóðãèéã äóóñãàõ.

6. Ñýäýâ÷èëñýí òåêñò (çóðãèéã òàéëáàðëàõ).

Àíêåò á¿ðä¿¿ëýõýä òàâèãäàõ øààðäëàãà:

Çàð÷ìûí àñóóäëóóäàä:

1. Àñóóëò ýíãèéí, îéëãîìæòîé áàéõ ¸ñòîé.

2. Àñóóëò íýã óòãàòàé áàéõ.

3. Áèå äààñàí áàéõ.

Á¿òöèéí õóâüä:

1. Àñóóëò íü ýíãèéíýýñýý ýõëýí áàéðëàíà.

2. Åðºíõèéãººñ ìýðãýæëèéí àñóóäàëä.

3. Íàðèéíààñ áîëãîîìæòîéä.

4. Àñóóäëûã àëü áîëîõ õÿëáàð òàâèõ.

5. Ýõíèé õýñýãò õ¿íèéã òàòàõ àñóóëòóóä, õî¸ð äàõü õýñýãò çàð÷ìûí, ãóðàâ äàõü õýñýãò õÿíàëòûí (¿íýí

ñýòãýëýýñýý ýñýõèéã øàëãàõ), òºãñãºëä íü õóâèéí ÷àíàðòàé àñóóëòóóäûã áàéðøóóëíà.

Àíêåòыã àëü áîëîõîîð á¿ãäèéã íü áóöààæ àâàõ àðãóóä:

1. Óðàìøóóëàë.

2. Àíêåòàíä ñîíèðõîë òàòóóëõààð äàãàëäàõ çàõèà õàâñàðãàõ.

3. Óðüä÷èëæ óòñààð ìýäýãäýõ íü ç¿éòýé.

4. Áóöààæ èëãýýõ ìàðêòàé äóãòóéã õàâñàðãàõ.

5. Àíõààðàë òàòàõóéö ãàäààä ¿çýìæ.

6. Áàãà õýìæýýòýé áàéõ.

Ñóäàëààã ãîë òºëºâ àæëûí áàéðíààñ ýõýëæ äàðàà íü òàëáàéä ÿâóóëäàã.

Ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð¿¿ä:

1. Ñòàòèñòèê ºãºãäë¿¿ä.

2. Áèçíåñ-êàðòóóä (áàéãóóëëàãóóä, á¿ñ íóòãààðõ ºãºãäë¿¿ä).

3. Ñàëáàðûí ñýòã¿¿ë¿¿ä.

4. Òóñãàé ñîíèí õýâëýë.

Çàõ çýýëèéí ñóäàëãààíààñ îëæ àâ÷ áàéãàà ìýäýýëëèéã çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë, çîðèëòîò çàõ

çýýëèéí ñîíãîëò, çàõ çýýëä á¿òýýãäýõ¿¿íýý áàéðøóóëàõàä àøèãëàãääàã.

33

Ñýäýâ: Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë

1. Ñåãìåíò÷ëýëèéí øèíæ¿¿ä.

2. Òîäîðõîé áóñ çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýëèéí àðãóóä.

3. Òîäîðõîé.

Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë – òóõàéí áàðààíä õýðýãëýã÷äýýñ òàâèãäàõ øààðäëàãààðàà íèéòëýã

øèíæòýýð íü çàõ çýýëèéã õýñýã÷ëýí õóâààõûã õýëíý.

Ñåãìåíò – òóõàéí áàðààíä õýðýãëýã÷äýýñ òàâèãäàõ øààðäëàãààðàà íèéòëýã øèíæòýé çàõ

çýýëèéí õýñýã.

Ñåãìåíò÷ëýë:

1. Àëü ÷ õóäàëäàí àâàã÷èéí îíöëîãûã îéëãîõûí òóëä çàõ çýýëèéã õóâààõ.

2. Õóäàëäàí àâàã÷äûã á¿ëã¿¿äýä, ñåãìåíòýä öóãëóóëàõ.

1.

Ñåãìåíò÷ëýëèéí øèíæ¿¿ä:

1) Ãàçàð ç¿éí.

2) Õ¿í àì ç¿éí (+ íèéãýì-ýäèéí çàñãèéí):

- íàñ;

- õ¿éñ;

- áîëîâñðîë;

- îðëîãûí ò¿âøèí;

- ãýð á¿ëèéí õýìæýý;

- ýðõýëæ áóé àæèë;

- èìïîðòûí áàðààíä õàíäàõ õàíäëàãà.

3) Ñýòãýë ç¿éí:

- ñîíèðõîë;

- çàí òºëºâèéí çàãâàð;

- ¿çýë áîäîë;

- õýðýãöýý;

- àìüäðàëûí õýâ ìàÿã;

- çàíøèë, óëàìæëàë;

- åðäèéí õýðýãëýýíèé áàðààíóóä.

Ëåêö 6.

2.

Çàõ çýýëèéã ñóäëàõ á¿ä¿¿â÷ (ñåãìåíò÷ëýë):

1.Áàðààíä

òàâèãäàõ

õýðýãëýã÷äèéí

øààðäëàãûã

òîäîðõîéëîõ

2.Øààðäëàãûí

ÿëãàà áà èæèë

òºñòýé ç¿éëèéã

òîäîðõîéëîõ

3.Õýðýãëýã÷äèéí

ïðîôèëèéã

áîëîâñðóóëàõ

4. Ñåãìåíò÷ëýë

5. ¯éëäâýðëýëèéí

áóñ çîðèóëàëòòàé

áàðàà (õýðýãëýý.)

6. ¯éëäâýðëýëèéí

çîðèóëàëòòàé áàðàà

7. ªðñºëäºã÷äèéí øèíæèëãýý ã.ì. ñåãìåíò íýã á¿ðèéí çàõ çýýëèéí

íºõöëèéí àíõäàã÷ øèíæèëãýý

8. Ñåãìåíò íýã á¿ðèéí êîìïàíèéí çîðèëãî áà ìàðêåòèíãèéí

çîðèëãóóäûã òîäîðõîéëîõ.

9. Ñåãìåíò íýã á¿ðèéí êîíúþíêòóðûã ñóäëàõ

34

10. Àìæèëò îëîõ

ò¿ëõ¿¿ð õ¿÷èí

ç¿éëñèéã èëð¿¿ëýõ

11. Ñåãìåíò íýã á¿ðò

áàðààíû ºðñºëäºõ

÷àäâàðûí òààìàãëàë

õèéõ. Ïðîãíîç.

12. Ñåãìåíò íýã á¿ðò ìàðêåòèíãèéí áîäëîãûã áîëîâñðóóëàõ

(ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë).

Ñåãìåíò÷ëýëèéí àðãóóä:

1. Òîäîðõîé áóñ (õýñýã÷èëñýí òîäîðõîé).

2. Òîäîðõîé.

Àíãèëàëààð áàéãóóëäàã (øèíæ¿¿äýýð íü á¿ëýãò õóâààäàã, íýãòãýäýã). Æèøýý: Àÿëàë æóóë÷ëàëûí

¿éë÷èëãýýíèé çàõ çýýë.

Àÿëàë æóóë÷ëàëûí ¿éë÷èëãýýíèé çàõ çýýë

Ñýðãýýãäýõ Øèíæëýõ óõààíû Àæèë õýðãèéí

Àìðàëò- Ìàðøðóòààð Òºðºëæñºí Óãñààòíû

ñóâèëàëûí (ñïîðò) (ñàäàí òºðºë)

1) íàñ 2)îðëîãî 3) áîëîâñðîë

- çàëóó÷óóä - äîîãóóð - ñóðãóóëèéí

- ãýð á¿ë - äóíäàæ - òóñãàé äóíä.

- äóíäàæ íàñ. - ºíäºð - äýýä ã.ì.

Õýñýã÷èëñýí òîäîðõîé àðãóóä:

Äîëîîн àëõàìûí ñåãìåíò÷ëýëèéí àðãà.

Àëãîðèòì:

1. Áàðààíû ºðãºí õ¿ðýýòýé çàõ çýýëèéã çààæ ºãºõ (Æèøýý íü: îðîí ñóóöíû çàõ çýýë).

2. Áîëîìæèò õóäàëäàí àâàã÷äûí õýðýãöýýã äóðäàõ (Æèøýý íü: ¿íý, óòàñ, áàéðøèë, ºðººíèé òîî,

ïàðêåò, äîìîôîí, ñàíóçåë, äàâõàð, àâòîìàøèíû çîãñîîë, òîîñãîí ýñâýë áëîê,, îðö, áàëêîí, öîíõíû

òºðºë, òàëáàé, îðîí ñóóöíû áàéäàë, õºðø¿¿ä ã.ì.)

3. Íýã òºðëèéí áàðààíû æèæèã çàõ çýýëèéã á¿ðä¿¿ëýõ (Æèøýý íü: ãýð á¿ëòýé, ãàíö áèå, àõèìàã

íàñíû, õ¿¿õýäòýé; îðëîãîîð íü; áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð íü). Æèæèã çàõ çýýëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä

ººðèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã àøèãëàõ øààðäëàãàòàé.

4. Æèæèã çàõ çýýë íýã á¿ðèéí ò¿ëõ¿¿ð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã èëõ¿¿ëýõ (Æèøýý íü: ãàíö áèå, çàëóó÷óóä

ýñâýë àõìàäóóä).

5. Áàрààíû áîëîìæèò çàõ çýýë¿¿äýä íýð ºãºõ (çàõ çýýëèéí òîð õèéõ) (Æèøýý íü: àç æàðãàëòàé

àìüäðàëä äóðòàé, ñàÿ ãýðëýñýí îþóòíóóä, àõìàä íàñíû õîñóóä, ýñòåò¿¿ä, ãýð á¿ëòýé).

6. Хýðýãëýã÷äèéí áîëîìæèò çàí òºëºâèéí íàðèéâ÷èëæ òîäîòãîæ ºãñºí ñåãìåíò¿¿äýý çàñâàðëàõ

(Æèøýý íü: ãýð á¿ëòýé áà àõìàä íàñòàé õîñóóäûã íýãòãýõ).

7. Ñåãìåíò íýã á¿ðèéí õýìæýýã ¿íýëýõ

3. Òîäîðõîéëñîí àðãà.

Á¿ëã¿¿äýä õóâààðèëàñíû ¿íäñýí äýýð çàõ çýýëèéã ñåãìåíò÷ëýõ (×åêàíîâñêèéí äèàãðàììóóä):

1. Àæèãëàëòûí ìàòðèöûã á¿ðä¿¿ëýõ.

2. Øèíæ¿¿äèéã ñòàíäàðò÷ëàõ.

3. Çàéíû ìàòðèöûí ýëåìåíò¿¿äèéã òîîöîîëîõ (ñàíàë õîîðîíäûí). Ýíýõ¿¿ ìàòðèöûã áàéãóóëàõ.

4. Ýðýìáëýãääýýã¿é ×åêàíîâñêèéí äèàãðàììûã áàéãóóëàõ.

5. Äèàãðàììûã ýðýìáýëæ çàõ çýýëèéí ñåãìåíò¿¿äèéã ãàðãàæ àâàõ.

Àæèãëàëòûí ìàòðèöûã áàéãóóëàõ. Àæèãëàëò – áàðààíû òóõàé ñàíàë, ñàíàë àñóóëãûí ä¿íãýýðõ

¿íýëãýý.

35

Òîîíû ìàøèí äýýð æèøýý àâ÷ ¿çüå.

Үçүүлэлт

Үçүүлэлтийн бүлгүүд

¯éëäлийн

òîî

Òýìäгийн

òîî

Ñàíàõ îéí

òîî

Ãàäíà ¿çýìæ Àøèã тус, àÿ

òóõ

1. Áèçíåñ¿¿ä 3 4 3 4 4

2. ÈÒÀ 5 5 5 3 4

3. Àæèë÷èä 3 3 3 3 4

4. Îþóòíóóä 5 4 5 4 4

5. Ñóðàã÷èä 2 2 2 5 5

6. Ãýðèéí ýçýãòýé 2 3 3 4 5

Ãàðãàæ àâñàí àæèãëàëòûí ìàòðèöààð ñàíàë õîîðîíäûí çàéã òîäîðõîéëíî. Çàéí õýìæýýã

ìàòðèöûí áîñîî ºãºäë¿¿äèéã õîñ õîñîîð íü õàðüöóóëæ òîîöîîëíî:

n

Crs = 1/nZri - Zsi

1

ýíä n – øèíæ¿¿äèéí òîî;

Zri - r-äýõ êàòåãîðèéí õýðýãëýã÷äèéí øèíæèéí ¿ç¿¿ëýëò;

Zsi - s-äýõ êàòåãîðèéí õýðýãëýã÷äèéí øèíæèéí ¿ç¿¿ëýëò.

Ñ12 = 1/5(3-5+4-5+3-5+4-3+4-4) = 1,2

ã. м. á¿õ çàéã òîîöîîëíî.

Çàéíû ìàòðèöûã áàéãóóëíà:

Ñ11 Ñ12 Ñ13 Ñ14 Ñ15 Ñ16

Ñ21 Ñ22 Ñ23 Ñ24 Ñ25 Ñ26

Ñ31 Ñ32 Ñ33 Ñ34 Ñ35 Ñ36

Ñ41 Ñ42 Ñ43 Ñ44 Ñ45 Ñ46

Ñ51 Ñ52 Ñ53 Ñ54 Ñ55 Ñ56

Ñ61 Ñ62 Ñ63 Ñ64 Ñ65 Ñ66

×åêàíîâñêийн эрэмблээгүй матрицыг байгуулах:

0 0,9 1,5 2,5 (max)

Хэмжээсийн хамрах хүрээ, интервалын хэмжээ ба тусгай тэмдэглэгээг тодорхойлж ямар çай

ямар хэрчимд оногдож байгааг тодорхойлно

×åêàíîâñêийн эрэмблээгүй матриц:

Хэрэв çураг дээр тод илэрхийлэгдсэн сегмент гараагүй бол (энэ жишээн дээрх шиг),

×åêàíîâñêийн эрэмблэсэн матрицыг байгуулдаг. Диаграмыг эмхтэй болгохын тулд тод

илэрхийлэгдсэн сегменттэй адил çургийг олж авах хүртэл эгнээ ба мөрүүдийг өөрчилж тавьдаг.

Çîðèëòîò çàõ çýýë áà áàðàíû áàéðøóóëàëòûí ñîíãîëò

Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãèéí ãóðâàí òºðºë áàéäàã:

1. ¯ë ÿëãàâàðò (íèéòèéí) ìàðêåòèíã.

2. ßëãàâàðò ìàðêåòèíã.

3. Òºâëºðñºí ìàðêåòèíã.

36

Òºðºë á¿ðèéí ìàðêåòèíèéí ñòðàòåãèéí øèíæ¿¿ä:

Ñòðàòåãèóä

Øèíæ¿¿ä

¯ë ÿëãàâàðò ìàðêåòèíã ßëãàâàðò

ìàðêåòèíã

Òºâëºðñºí

ìàðêåòèíã

1) Õýðýãëýã÷èéí òºðºë ªðãºí õ¿ðýýíèé

õýðýãëýã÷

2 ýñâýë õýä õýäýí

õýðýãëýã÷èéí

êàòåãîðè

1 õýðýãëýã÷èéí

êàòåãîðè

2) Áàðàà Íýã ýñâýë

õÿçãààðëàãäìàë òîîíû

áàðàà

Õýðýãëýã÷èéí

á¿ëýã íýã á¿ðò

ººðèéí áàðàà

Íýã á¿ëýã õýðýãëýã÷èä

íýã áàðàà

3) ¯íý Íèéòýýð ìºðääºã íýã

¿íèéí õ¿ðýý

Õýðýãëýã÷èéí

á¿ëýã íýã á¿ðò

ººð ¿íèéí õ¿ðýý

Íýã á¿ëýã õýðýãëýã÷èä

íýã ¿íý

4) Ìàðêåòèíãèéí õºòºëáºð

ÿìàð áàéãàà

Òºðºë á¿ðèéí

õýðýãëýã÷èä

÷èãëýãäñýí íýãäìýë

õºòºëáºð

Õî¸ð áà ò¿¿íýýñ

äýýø ñåãìåíòýä

÷èãëýñýí

ÿëãààòàé

ìàðêåòèíãèéí

õºòºëáºð¿¿ä

Ýíý ñåãìåíòýä

çîðèóëñàí òóñãàé

õºòºëáºð

1. Çàõ çýýëèéí ºðãºæ¿¿ëñýí ñóäàëãàà.

2. çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë.

3. Çîðèëòîò çàõ çýýëèéí ñîíãîëò.

4. Áàðààíû түгээлт.

Зах çээлийг сонгоход хийгддэг чухал ажлуудын нэг бол эрэлтийг таамаглах явдал юм.

Таамаглалын аргууд:

1. Ýêñòðàïîëÿöè

2. Туршилтын үнэлгээ (хамтын ýêñïåðòèç)

3. Íîðìàòèâын аргууд (çорилгын мод).

Зах çээлийн эцсийн сонголт

Зах çээлийн татах байдал ба компанийн боломжуудыг (өрсөлдөөнт байршлуудын)

илэрхийлдэг үçүүлэлтүүдийн нэгдлээр хийгддэг.

Ëåêö 8.

Ñýäýâ: Áàðàà áà ò¿¿íèé ºðñºëäºõ ÷àäâàð

1. Õýðýãöýý áà çàí òºëºâèéí çàãâàðóóä.

2. Áàðààíû ¿íäñýí øèíæ¿¿ä.

3. Áàðààíû òºðë¿¿ä.

4. Çàõ çýýë äýýðõ áàðààíû ºðñºëäºõ ÷àäâàðûí ¿íýëãýý.

5. Áàðààíû àìüäðàëûí ìº÷ëºã áà á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº.

1. Хүний бүх хэрэгцээг шатлалын хэлбэрээр илэрхийлж болно. Ийм шатлалын жишээ бол

Маслоугийн пирамид юм.

37

- ýãîìîòèâууд (өөрийгөө илэрхийлэх, өөрийгөө хэрэгжүүлэх хэрэгцээ г.м.);

- тодорхой байр суурь ñòàòóñын хэрэгцээ (үүрэг) (хүлээн çөвшөөрсөн);

- нийгмийн хэрэгцээ (харьцах хүсэл, нөхөрлөл г.м.);

- аюулгүй байдал ба чөлөөтэй шилжих хэрэгцээ (хувцас г.м.);

- бодит (ôèçèîëîãèйн) хэрэгцээ (хоол хүнс г.м.)

Ñîíãîëò õèéõ ¿åèéí õóäàëäàí àâàã÷èéí çàí òºëºâèéã òîäîðõîéëîã÷ õ¿÷èí ç¿éëñ: Ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éëñ (ñî¸ë, Öýâýð íèéãìèéí õ¿÷èí ç¿éëñ

Äýä ñ¸ëóóä, íèéãìèéí áàéäàë). (ðåô á¿ëã¿¿ä, ãýð á¿ë, ¿¿ðýã).

Õóäàëäàí àâàã÷

Õóâèéí õ¿÷èí ç¿éëñ (íàñ, Ñýòãýë ç¿éí õ¿÷èí ç¿éëñ

Ãýð á¿ëèéí àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí

¿å øàò, ýðõýëæ áóé àæèë, õóâü

õ¿íèé òºëºâ, àìüäðàëûí õýâ ìàÿã).

Õóäàëäàí àâàëòûí çàí òºëºâèéí çàãâàð:

ªäººã÷ ìîòèâóóä ýñâýë

ìàðêåòèíãèéí õ¿÷èí ç¿éëñ

(¿íý, áàðàà, ò¿ãýýõ áà

áîðëóóëàëòûí

èäýâõæ¿¿ëýëòèéí àðãóóä)

Áóñàä ºäººã÷èä (ýäèéí

çàñãèéí, øèíæëýõ óõààí

òåõíèêèéí, óëñ òºðèéí,

ñî¸ëûí)

Õóäàëäàí àâàã÷èéí óõàìñàðûí õàð õàéðöàã

Õóäàëäàí àâàã÷èéí øèíæ¿¿ä Õóäàëäàí àâàõ øèéäâýð ãàðãàõ

ïðîöåññ

Õóäàëäàí àâàã÷èéí õàðèó ¿éëäýë (áàðààíû, áàðààíû ìàðêûí,

äèëåðèéí, õóäàëäàí àâàõ öàã õóãàöààíû, õóäàëäàí àâàõ îáúåêòûí

ñîíãîëò)

Äàõèí õóäàëäàí àâàëòûí çàãâàð:

1. Àñóóäëûã ìýäðýõ.

2. Ìýäýýëëèéã õàéõ.

3. Õóâèëáàðóóäûã ñîíãîõ.

4. Õóäàëäàí àâàõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàõ.

5. Õóäàëäàí àâàëòûí äàðààõ çàí òºëºâ.

2. Áàðààã òîëèëóóëàõ ãóðâàí ò¿âøèí:

1. Áàðàà-ñàíàà (ãîë ¿¿ðýã).

2. Áîäèò áàðàà.

3. Õ¿÷ íýìýãä¿¿ëñýí áàðàà.

Ñàâ, áàãëàà, áîîäëûí ¿¿ðýã:

1. Òýýâýðëýõ áà õàäãàëàõ ¿åä õàìãààëàõ

1. Õàäãàëàëòûí àþóëã¿é áàéäàë;

2. Òýýâýðëýëòèéí íºõöëèéã õàíãàõ;

3. Áîõèðäîëòîîñ õàìãààëàõ.

2. Õýðýãëýã÷èä íºëººëºõ:

1. Ìýäýýëýëòýé áîëãîõ;

38

2. Òóõàéí áàðààíû øèíæ, îíöëîãèéã ãàðãàõ;

3. Õóäàëäàã÷èéã îðëîõ áà õóäàëäàí àâàã÷èä ÷èã áàðèìæàà îëîõîä íü òóñëàõ;

4. Áàðààã õóäàëäàí àâàõ õ¿ñëèéã ºäººõ.

3.

ªðãºí õýðýãëýýíèé áàðààíû àíãèëàë

1) àøèãëàãäàõ Áîãèíî Óðò ¯éë÷èëãýý

õóãàöààð íü õóãàöààíû õóãàöààíû

(àõóéí)

ªäàð òóòìûí Óðüä÷èëñàí Îíöãîé Ýíãèéí

ýðýëòòýé ýðýëòòýé ýðýëòòýé ýðýëòòýé

2) õóäàëäàí áàðàà áàðàà áàðàà

àâàõ çóðøèëààð (ïàëüòî) (àâòîìàø) (ìåáåëü)

Áàéíãûí Ýð÷èìòýé Îíöãîé

ýðýëòòýé ýðýëòòýé òîõèîëäëûí

áàðàà áàðàà áàðàà

МАРКЕТИНГИЙН ҮНДЭС ХИЧЭЭЛИЙН УЛИРЛЫН ШАЛГАЛТЫН АСУУЛТУУД

БИЛЕТ №1

1. Маркетингийн тухай ойлголт

2. Конверсийн маркетингийн эрэлт, маркетингийн çорилго, хэрэгслэлүүд, барааны амьдралын

мөчлөгийн үе шат

3. Үнийн стратегиуд

БИЛЕТ №2

1. Маркетингийн çорилго

2. Урамшууллын маркетингийн эрэлт, маркетингийн çорилго, хэрэгслэлүүд, барааны амьдралын

мөчлөгийн үе шат

3. Үнэ бүрдэлтийн çардлын аргууд

БИЛЕТ №3

1. Маркетингийн мөчлөгийн үе шатууд

2. Ñинхромаркетингийн эрэлт, маркетингийн çорилго, хэрэгслэлүүд, барааны амьдралын мөчлөгийн

үе шат

3. Хэрэглэгчийн санал асуулгын арга

БИЛЕТ №4

1. Үйлдвэрлэлийн маркетингийн çорилго

2. Дэмжих маркетингийн эрэлт, маркетингийн çорилго, хэрэгслэлүүд, барааны амьдралын мөчлөгийн

үе шат

3. Түгээлтийн сувгийн тухай ойлголт

БИЛЕТ №5

1. Худалдаа арилжааны маркетингийн çорилго

2. Демаркетингийн эрэлт, маркетингийн çорилго, хэрэгслэлүүд, барааны амьдралын мөчлөгийн үе

шат

3. Нийлүүлэлт гэж юу вэ?

БИЛЕТ №6

1. Үйлчилгээний хүрээний маркетингийн çорилго

2. Ремаркетингийн эрэлт, маркетингийн çорилго, хэрэгслэлүүд, барааны амьдралын мөчлөгийн үе

шат

3. Барааны онцгой борлуулалт

39

БИЛЕТ №7

1. Оюуны бүтээгдэхүүний маркетингийн çорилго

2. Контмаркетингийн эрэлт, маркетингийн çорилго, хэрэгслэлүүд, барааны амьдралын мөчлөгийн үе

шат

3. Барааны сонгомол борлуулалт

БИЛЕТ №8

1. Олон улсын маркетинг

2. Маркетингийн стратегийн матриц

3. Барааны эрчимтэй борлуулалт

БИЛЕТ №9

1. Ñанхүү-çээл, даатгал, үнэт цаасны маркетинг

2. Бостоны матриц

3. Түгээлтийн сувгийн оролцогчид, төрлүүд

БИЛЕТ №10

1. Маркетингийн түвшин гэж юу вэ?

2. Шелл ба Мак-Кинсийн матриц

3. Дистрибьюц ба түүний хэлбэрүүд

БИЛЕТ №11

1. Микро маркетинг гэж юу вэ?

2. Маркетингийн төлөвлөгөө

3. Маркетингийн идэвхижүүлэлт

БИЛЕТ №12

1. Макро маркетинг гэж юу вэ?

2. Маркетингийн контроллинг

3. Реклам сурталчилгаа. Ñурталчилгааны үндсэн үүргүүд

БИЛЕТ №13

1. Биçнес дэх маркетингийн үүрэг

2. Барааны тухай ойлголт

3. Паблистити

БИЛЕТ №14

1. Маркетингийн төлөвлөгөө-суддалгааны, хяналтын ба çохион байгуулалтын үүргүүд

2. Үйлчилгээ гэж юу вэ?

3. Public relations – олон нийттэй харилцах харилцаа

БИЛЕТ №15

1. Маркетингийн çах çээлийг бүрдүүлэх ба үнэ бүрдэлтийн үүргүүд

2. Барааны тэмдэгт гэж юу вэ?

3. Хувийн худалдаа, шууд маркетинг

БИЛЕТ №16

1. Маркетингийн çах çээлийг çохицуулах үүргүүд

2. Чанар гэж юу вэ? Барааны өрсөлдөх чадвар

3. Борлуулалтын идэвхижүүлэлт

БИЛЕТ №17

1. Маркетингийн барааны түгээлтийн үүргүүд

2. Барааны үндсэн хэрэглээний шинж чанарууд

3. Ñурталчилгааны компанит ажил

БИЛЕТ №18

1. Маркетингийн идэвхижүүлэлтийн удирдлагын үүргүүд

2. Хэрэгцээ гэж юу вэ?

3. Реклам сурталчилгааны үндсэн хэлбэрүүд

БИЛЕТ №19

1. Консьюмериçм гэж юу вэ?

2. Хэрэглээ гэж юу вэ?

3. Хэвлэлийн реклам сурталчилгаа

40

БИЛЕТ №20

1. Маркетингийн албаны үйл ажиллагаа

2. Эрэлт гэж юу вэ?

3. Радио телевиçийн реклам

БИЛЕТ №21

1. Маркетингийн хүрээлэн буй орчин

2. Эрэлтийн мэдрэмжийн тухай ойлголт

3. Реклам сурталчилгааны арга хэмжээний үр ашгийн үнэлгээ

БИЛЕТ №22

1. Зах çээлийн сегмент гэж юу вэ?

2. Компанийн барааны бодлого

3. Маркетингийн судалгааны тухай ойлголт

БИЛЕТ №23

1. Зах çээлийн сегментчлэл. Зах çээлийн сегментчлэлийн нөхцлүүд

2. Бараа бүтээх үндсэн үе шатууд

3. Маркетингийн судалгааны çорилтууд

БИЛЕТ №24

1. Зах çээлийн шал гэж юу вэ?

2. Барааны амьдралын мөчлөг

3. Маркетингийн мэдээлэл

БИЛЕТ №25

1. Маркетингийн стратегийн çарчмууд

2. Үнийн тухай ойлголт

3. Маркетингийн мэдээллийн эх үүсвэрүүд

БИЛЕТ №26

1. Зорилгын модны шинжилгээ

2. Үнэ бүрдэлтийн үйлдвэрлэлийн хүчин çүйлс

3. Шинжээчийн үнэлгээний Дельфи арга

БИЛЕТ №27

1. Ñегментчлэлийн стратеги

2. Үнэ бүрдэлтийн эрэлтийн хүчин çүйлс

3. Шинжээчийн үнэлгээний тархины дайралтын арга

БИЛЕТ №28

1. Диверсификацийн стратеги

2. Үнэ бүрдэлтийн çах çээлийн өрсөлдөөний хүчин çүйлс

3. Маркетингийн шинжилгээ ба таамаглал

БИЛЕТ №29

1. Маркетингийн иж бүрдэл (Marketing mix)

2. Үнэ бүрдэлтийн барааны үçүүлэлтийн хүчин çүйлс

3. Зах çээлийн коньюнктурын үнэлгээ

БИЛЕТ №30

1. Хөгжиж буй маркетинг (креатив)-ийн эрэлт, маркетингийн çорилго, хэрэгслэлүүд, барааны

амьдралын мөчлөгийн үе шат

2. Үнэ бүрдэлтийн түгээлтийн сувгийн хүчин çүйлс

3. Бүтээгдэхүүний чанарын шинжилгээ

ТАНД АМЖИЛТ ХҮСЬЕ

Documents

Marketingiin undes2013