TRINI MEHANIZAMMARALOV KRSTTrini mehanizam je tendencija koja se
pojavljuje na slobodnim tritima, pri kojoj se menja cena sve dok se
trite ne uravnorei.Ravnotena cena, je cena po kojoj je koliina
ponude jednaka koliini tranje tj. D i S se seku.Na grafikonu br.5
je prikazana ravnotena taka E, gde se seku S i D, koju karakterie
cena na nivou p0 i koliina q0. Ukoliko se meutim cena iz nekih
razloga povea sa p0 na p1 proizvoai e proizvoditi odnosno ponuditi
vee koliine proizvoda, sa q0 na q1. Ujedno potroai nee biti spremni
da za datu robu plate novu viu cenu p1.Time e se stvoriti viak
proizvoda na tritu u razmerama q0-q1. Kako e se opet posti ravnotea
na tritu? Da bi proizvoai smanjili viak ponuenih dobara poee da
sanjuju cenu date robe sve dok se opet ne postigme ravnotea E, q0 i
p0.Meutim ukoliko cena dobara padne sa p0 na p2 proizvoai nee imati
satisfakciju pa proizvode po novoj, nioj, ceni. Potroai e reagovati
suprotno, na pad cene na p2 reagovae poveanjem koliine kupljenih
proizvoda, sa q0 na q2. U ovakvoj situaciji stvara se manjak na
tritu, proizvoai nee hteti da proizvode datu robu po tako niskoj
ceni p2 jer nee imati dovoljnu zadadu. Kako se opet postie
ravnotea? Poto je potroaima potreban dati proizvod i postoji
meusobno nadmetanje oko nedovoljne koliine robe koja je ponuena,
potroai su spremni dadatu robu kupe po viim cenama odnosno za nju
daju veu svotu novca. Cena se iz ovih razloga poveava sa nivoa p2
na p0 i stvara se ravnotea na tritu opet u taki E.
Makroekonomski indikatori su statistiki podaci koji ukazuju na
trenutno stanje u ekonomiji jedne zemlje u zavisnosti od konkretne
oblasti (industrija, trite rada, trgovina, itd.) Definicija: BRUTO
DOMAI PROIZVOD - BDP (Gross domestic product GDP) predstavlja zbir
proizvedenih dobara i usluga u odreenom vremenskom periodu (obino u
toku jedne godine) u jednoj nacionalnoj ekonomiji.BRUTO DOMAI
PROIZVOD (BDP)se moe posmatrati sa naturalnog i vrednosnog aspekta.
Naturalno izraen predstavlja skup kvalitativno razliitih proizvoda
i usluga. Meutim, tada se javlja problem kod izraunavanja, jer
razliiti proizvodi se izraavaju razliitim jedinicama mere
(kilogrami, litri i sl.). Zato se izraunavanje vri preko cena
proizvoda i usluga, jer to ini zajedniku karakteristiku svih
proizvoda i usluga, a to je da imaju odreenu vrednost.
Nominalni bruto domai proizvod se obraunava po tekuim (trinim)
cenama proizvoda i usluga. Na ovaj nain se moe stei odreeni uvid u
privredne aktivnosti odreene godine. Meutim, kada se eli uporediti
kretanje bruto domaeg proizvoda u duem vremenskom razmaku (na
primer, 10 godina) onda se koristi realni bruto domai proizvod.
Realni bruto domai proizvod je obraunat na osnovu stalnih cena, ime
se otklanja uticaj inflacije. PRIMER: Ako se obraunava bruto domai
proizvod da bi se uporedilo njegovo kretanje u vremenskom periodu
od 10 godina onda se izabere jedna od tih godina kao bazna i svi
ostali bruto domai proizvodi se obraunavaju po cenama iz te godine,
korienjem kumulativnih deflatora bruto domaeg proizvoda.
