www.iphonepub.comEngenişTürkçeiPhoneePubarşivi.

MARTİ

VIŞNEBAHÇESI

ANTONÇEHOV

OYUNYAZARİOLARAKANTONÇEHOV

"Herşeybasitolmalıdır...Tümüylebasit...Teatralolmamaktıresasolan.."

A.Çehov

BiyografikNotlar:AntonÇehov1860yılındaRusya'nınbirtaşrakentiolanTaganrog'dadoğdu.

Babasıbakkaldı.ÇocuklukveilkgençlikyılantaşraRusyası'nıntekdüze,sıkıcıortamındageçti.

Sertmizaçlıfakatsanatadüşkünbiradamolanbabasınınisteğiyleikiağabeyisiylebirliktepazargünlerikiliseçocukkorosundailahilersöylemesisanatlailktanışıklığısayılabilir.Ortaöğrenimdönemindeokulgazetesindeyazılanyayımlanıyordu.Babasızadınıtaşıyanbirdeoyunyazdıbusırada.AilesiekonomiknedenlerleMoskova'yataşındıktansonradaöğreniminisürdürmekiçindahabirsüretekbaşınaTaganrog'dayaşadı,1879yılındaliseyibitirdiveMoskova'yaailesininyanınagiderekMoskovaÜniversitesiTıpFakültesi'neyazıldı.Birmağazadaküçükbirişbulanbabasınınkazancıaileningeçimineyetmiyordu.AntonÇehovsırfailesiningeçiminekatkıdabulunabilmekamacıylahaftalıkbirmizahdergisindeyayımlananskeçler,kısahikâyeleryazdıbudönemdeveoldukçabaşarıkazandı.Ancakgeleceğinbüyükyazarınınyazarlıkişinibirmeslekolarakciddiyealmasıçokdahasonradır.TıpFakültesinibitirdiktensonradahekimliğibirincilmesleksaymış,yazarlığımuzunsüreikincilbirişolarakdüşünmüştür.

AntonÇehov"vodvil"diyeadlandırdığıbirerperdelik11

oyunlarıyladörderperdelikoyunlarındanilkikisiolanIvanovveOrmanCini'ni18871890yıları

arasındayazdı.Vodvileritaşratiyatrolarındabüyükbaşarıkazandıvegençyazaraönemligelirsağladı.BirMoskovatiyatrosundasahnelenenIvanovdabaşarıkazandı.AncakyinebirMoskovatiyatrosundasahnelenenOrmanCiniaynıbaşarıyısağlayamadı.BununüzerineÇehovoyunyazmayauzuncabirsürearaverdi.Ancak1895yılındaMartıüzerindeçalışmayakoyuldu.Oyun1896yılındaPetersburg'dasahnelendi,fakatneyorumcuveoyuncular,nedeseyircitarafındananlaşılabildi.BuikincibaşarısızlıküzerineumutsuzluğakapılanÇehov,biryurtdışıyolculuğunaçıktı.Ciğerlerindenrahatsızlığınınilkbelirtileridebudönemerastlar.Rusya'ya1898yılındadöndü.MoskovaSanatTiyatrosudabusıradakurulmuştu.Tiyatronunkurucuları

NemiroviçDançenkoveStanislavskidetıpkıÇehovgibigelenekseldramsanatıanlayışına,yıldızoyunculuksisteminekarşıçıkıyorlar;tiyatrodadoğalığı,içtenliği,topluoyunculukanlayışını

savunuyorlardı.Martı'nınMoskovaSanatTiyatrosu'ncasahnelenmesivekazandığıolağanüstü

büyükbaşarı,Çehov'unoyunyazarlığındaveRustiyatrosundabirdönümnoktasıolmuştur.

Hastalığıilerleyenyazar,Kırım'da(Yalta)biryazlıksatınalarakömrününgerikalanyılarını

buradageçirecektir.1897yılındayayımlanantopluoyunlarıarasındaOrmanCini'ninyeniyazımı

olanVanyaDayıdabulunmaktaydı.Buoyun1899'dasahnelendiveyinebasankazandı.AncakMartı'nınolağanüstübaşarısıgibideğildibu.Gerçekte,Çehov'unyenilikçioyunyazarlığınınveMoskovaSanatTiyatrosu'ylagelenyenitiyatroanlayışınıngelenekseltiyatrokalıplarınakoşulanmışseyircitarafındananlaşılıpbenimsenmesikolayol12

matnıştır.VanyaDayı'yi1901yılındayineölçülübirbaşarıkazananÜçKızkardeş'insahnelenişiizledi.ÇehovaynıyılMoskovaSanatTiyatrosu'nunünlüaktristiOlgaKnipper'leevlendiveVişneBahçesiüzerindeçalışmayakoyuldu.Buoyunüzerindeçalışmasıbirkaçyılsürdü.MoskovaSanatTiyatrosu'ndailkgösterimiÇehov'undoğumgünüolan17Ocak1904tarihindeyapıldı.

Gösteriolağanüstübüyükbirbasankazandı.AntonÇehov,birkaçaysonra2Temmuz1904'tetedavioknakiçingittiğiBadenweiler'de(Almanya)öldü.

OyunlarındaTipveTemaÖzelikleri:Çehov'unoyunlanndakonular,temalarvetipler18801900

yılan,yanigeçişdönemiRusyası'nıntoplumsalçalkantılarortamıylabirliktedüşünülmelidir.

Değerlerin,toplumsalilişkilerinaltüstolduğu,toplumsalkatmanlarvekuşaklararasındauçurumlarınaçıldığıbirdönemdirbu.OnunoyunlanndageçişdönemiRustoplumununçeşitlitoplumsalçevrelerindenveçeşitlikuşaklardantiplergörürüz.Bunlararasındakiuzlaşmazçatışkılan,kapatılmasıolanaksızuzaklıklarıizleriz.Dramatikkurgununbelkemiğinidebiröykü

değil,buçatışkılarınveuzlaşmazlıklarıngerilimioluşturur.Kişilerinitoplumsalortama,çevreyebağlıolarakgöstermeklebirlikte,yalınkatbirilişkideğildirbu.Nitekimîvanov'da,Ivanov'ungenç

idealistdoktorLivov'asöylediğisözlerÇehov'unbiryazarolarakinsanayaklaşımınıdayansıtmaktadır;"insaniştebukadarkolayveanlaşılırbirmakine...Öylemi?Hayırdoktor!

insanlarınilkbakışta,yadabirikibelirtiyebakarakbirbirleriüzerineyargıvermelerinisağlayacakkadarçoksayıdaçark,vidavesupapyokhiçbirimizde..."Hemenhementümoyunlarındayinelenenbaşlıcatipler,toplumsalçevreninyokettiğiaydınlardır.Ivanov,oyundakibirtiradındaşöyleder:"Dahabiryılöncesinekadarsağlık

13

h,güçlü,dinç,çalışkanveateşlibiradamdım...inançlarımvardı...Amaşimdiyoruldum,inançlarımyokoldu..."Birbaşkayerdedeşunlarısöyler:"Benşereflibiradammıyım,yoksabiralçakmı?Sağlıklıbiradammıyım,yoksabirpsikopatmı?Kimimben,niçinyaşıyorum,amacımne?.."

YineIvanov'da.,Çehov'unRustaşrayaşamına,endeğerliinsanlarıyokeden,yozlaştıranbutoplumsalçevreyehemenhementümoyunlarındayönelttiğiağıreleştiriyi,Ivanov'unsevgilisiŞaşa'nınağzındanişitiriz:''Niçin,niçinböylesaçmasapankonuşuyorlar?Ah,cansıkıcıbütünbunlar,cansıkıcı...Baylar,sabrınızagerçektenşaşıyorum!Böyleoturupdurmaktanhiçmisıkılmıyorsunuz?Cansıkıntısındanneredeysehavapelteleşti...Ömrünüzdebirkere,alayiçin,gücünüzütoplayında,keskin,parlakbirşeysöyleyin!Varsınküstahlık;hattabayağılıkolsunbu;amaeğlendirici,yenibirşeygibigörünsün;

İvanov'daki'idealistgençdoktorLivov,OrmanCini'ndedoktorHruşçovtipiyleyinelenir...FakataynıkişiVanyaDayı'daortayaşlı,yorgun,bezgindoktorAstrovolarakçıkarkarşımıza...VanyaDayı'nınIvanov'uiseVoynitski'dir...Doktor'AstrovşöylederVoynitski'ye(VanyaDayı'ya:"Tümbubölgedeaklıbaşında,aydın,dürüstikikişivardısadeceSenveben.Fakatonyıliçindegünlükyaşamıntekdüzeliği,buiğrençhayat,içineçekipyuttubizi,çürümüşbuharlanylakanımızı

zehirledi..."BuçevreeleştirisiAstrov'unSonya'yasöylediklerindedahadabelirginveaçıktır:

"...bizimbutaşralı,Rus,yerliyaşamımızadayanamıyorum;tümbenliğimlenefretediyorumondan..."Vedahasonrabueleştiri,toplumunötekikatmanlarınadoğrugenişler.YineAstrov'unsözleriyle:"Köylülerçoktekdüze,gelişmemişler,pislikiçinde14

yüzüyorlar.Aydınlarladaiyigeçinmekçokgüç.Yoruyorlarinsanı.Bütünosevimlitanıdıklarımızçoksığdüşünüyorlar.Duygulançokyüzeysel,burunlarındanötesinigördükleriyok;teksözcükleaptalhepsi.Kafayetenekleribirazdahagelişmişolanlarsadüpedüzisterikler,içgözlemveabesbeyinetkinlikleriyleçürümüşler..."

Martı'dakiDornveSorinVanyaDayı'nınAstrovveVoynitski'sinindahaileriyaşlangibidir...

Sorin'in"yaşamadımben"sözü,tümbuyitikaydınlarınortakçığlığıdır.ÜçKızkardeş'inAndrey'itaşranınyokettiğiaydıntipininbirbaşkaçeşitlemesidir.AynıoyununayyaşdoktoruÇebutikiniseLivov,Hruşçov,AstrovveDorn'unvaracağısondur...

Çehov'untaşraçiftliklerinde(yurtluklarda)geçenötekioyunlarındanfarklıolarakÜçKızkardeş'inortamıküçükbirtaşrakentidir.Yaşananhayatın,toplumsalçevrenin,boğucutaşranıneleştirisibuoyundadoruktadır.Oyundakiyitikay»dınlardanAndreyşöyleder:"Moskova'dabirrestoranınmuazzambüyüklüktekisalonundaoturursun;kimsetanımazse•nivesenkimseyitanımazsın,amayinedeyabancıhissetmezsinkendini.Buradaiseherkesitanırsın,herkessenitanır;yi'nedeyabancısındır,yabancı...Yabancıveyalnız..."Butaşraortamında,bilginin,öğrenilenşeylerindebiranlamıyoktur.ÜçKızkardeş'teİrina'nın,bildiğiyabancıdili,italyanca'yıunutmayabaşladığınıfarkettiğindekapıldığıpanik,Çehov'unoyunlarındaacımaduygusuveironininbiraradaolduğuenetkileyicisahnelerdenbiridir...BirRustaşrakentindeitalyanca"pencere"yada

"tavan"sözcüğünüöğrenmişolmanınanlamsızlığı,boşuboşunageçipgidenhayatınsimgesigibidir...

Çehov'unoyunlarındataşraboğuntusuylabirlikteişle

15

nenbaşlıcatemalardanbiridegelecekumududur.OrmanCini'ndeHruşçovveVanyaDayı'daonundahaişlenmiş,geliştirilmişbirkimlikleyinelenmesiolanAstrov,umutlarıminsanlığıngeleceğine,gelecekkuşaklarabağlamışaydınlardır.Birormanyetiştirirken,kendieleriylediktikleribirfidanlığınyanındangeçerken,"geleceğinbirazdakendielerindeolduğunun"bilincinitaşırlar.FakatÇehov'unoyunlarıiçindegelecekten,gelecekumudundanençoksözedilenideyineÜçKızkardeş'tir.Andreyşöylederbiryerde:''Yaşadığımızşuhayatiğrenç,amabunakarşılıkgeleceğidüşündüğümdeiçimöylerahatlıyor,herşeyöylekolay,öyleengingörünüyorki:Uzaktabirışıkparlıyorsankiveözgürlüğügö'rüyorum.Kendiminveçocuklarımınbaşıboşluktan,kvasiçmekten,lahanalıkazyemekten,öğlesonrasıuykusundan,aşağılık

asalaklıktannasılkurtulacağımızıgörüyorum..."Oyundakiyitikaydınlardanbirbaşkası,Verşininşöyleder:"Belkideşimdikihayatımız,böylesine,uzlaştığımızbuhayat,güngelecek,tuhaf,biçimsiz,budalaca,kirlivehattagünahkârbirhayatolarakgörünecekbize..."YineVerşinin,birbaşkayerdeşunları

söyler:''Nasılanlatmalısize?Banaöylegeliyorkidünyadaherşeyazarazardeğişmekzorundadırvebizimgözlerimizinönündedeğişmektedirde.ikiyüz,üçyüz,çokçokbinyılsonra,işsürededeğilyeni,mutlubiryaşamgelecek.Bizlerbuyaşamakatılamayacağızkuşkusuz.Fakatdahaşimdidenonuniçinyaşamakta,çalışmakta,pekihaydi,acıçekmekte,yaratmaktayızonu...

Vevarlığımızınanlamıvehattamutluluğumuzsadecebundadır..."

ÜçKızkardeş'inetkileyicibitişsahnesinde,Moskova'yagitmeumudununartıkbütünbütüneyokolduğuanlaşıldığında,Olga,kızkardeşlerini(MaşaveIrina'yı)kucaklayarak16

şöyleder:"OhTanrım!Zamangeçecek,sonsuzcageçipgideceğizbizlerde;unutacaklarbizi,yüzlerimiziunutacaklar,seslerimizi,kaçkişiolduğumuzu;fakatacılarımızbizdensonrayaşayanlariçinsevincedönüşecek,mutlulukveesenlikgelecekdünyayaveiyisözlerleanacaklarbizi,şimdiyaşamaktaolanlarıkutsayacaklar..."AynısahnedeIrinaşunlarısöyler:"Güngelecek,bütünbunların,buacılarınnedeniniöğrenecekherkes,hiçbirşeygizlikalmayacak,fakatyaşamakgerekşimdi...çalışmakgerek,sadeceçalışmak..."

BöyleceÇehov'unoyunlarındakibirbaşkaanatemaya;"çalışmak","özveri""sabır"temalarınagelmişoluyoruz...Henüzbirortaokulöğrencisiyken,kardeşlerindenbirineyazdığımektuptaAntonÇehov,"adaleti,inceliği,insanlararasındasaygıvesevecenliği,vicdanhesaplaşmasınıveiç

tutarlılığı"vebunlarınyanısıradaçalışkanlıkveözveriyinekadarönemsediğinianlatmıştı...

Oyunyazanolarakkahramanlarınakarşınekadaryansızolmayaçalışırsaçalışsın,onunyinedeençoksevecenlikleyaklaştığıtipler,buerdemlerinsavunucularıdır.ÜçKızkardeş'inbitiş

sahnesindetrina'nınsöyledikleri,VanyaDayı'nınyinebitişsahnesindeSonya'nınsöylediklerininhemenhemenaynısıdır...BusahnedeSonya'mn"...sabredeceğiz,yaşayacağız,çalışacağız..."

sözleriacılarakatlanmanınanlatımıolduğukadar,geleceğedönükbirumutçığlığıdırda...YineÜçKızkardeş'inbirbaşkasahnesindeIrinaşöylediyordoktorÇebutikin'e:"Busabahuyandım,kalktım,yüzümüyıkadımveansızınöylegeldikibana,budünyadaherşeyinanlamıaçıkbenimiçin!Venasılyaşamamgerektiğinibiliyorum....İnsankimolursaolsun,emekharcamalı,terdökmelidir;veyaşamınanlamı,amacı,mutluluğuvecoşkususadecebundadır...''Yineİrinabirbaş

kayerdeşunlarısöylüyor:''Çalışmakgerekir,çalışmak.Emeğinneolduğunubilmediğimiziçinmutsuzuzböyle,yaşamböylesinekaranlıkgörünüyorbize.Bizlerçalışmayıhorgöreninsanlardandoğduk."Martı'nınsonlarınadoğruNina'nınsöyledikleridebudoğrultudadır:"Asılolanşandeğil,parıltıdeğil,benimhayalettiğimşeylerdeğil,sabretmebecerisidir...Haçınıtaşımayıbecerveinan..."Busözlerdebirdindarlıkeğilimidesezilmektedir.ÜçKızkardeş'teVerşininbirkezdahavurguluyorbukavramları:"Bizleriçinmutluluğunolmadığını,olamayacağınısizekanıtlamayınekadaristerdim...Bizsadeceçalışmak,çalışmakzorundayız...Mutlulukisebizdençoksonragelecekolançocuklarımızınkısmetidir.''Olumluözeliklertaşıyanbugençtiplerine(Ivanov'daŞaşa;VanyaDayı'daSonya;ÜçKızkardeş'teIrina;VişneBahçesi'ndeVaryaveAnya...)karşı,birkuşakönceninaristokratkökenlikadınlarıtembelve

uyumsuzdurlar.Mutsuzdurlarvebununnedenindendehabersizdirler.Tekbaşlarınavarolamazlar.Hepbirerkeğedayanmagereksinimiduymaktadırlarveyaşanılanmutsuzlukiçindesürüpgidecektir.Ivanov'daAnnaPetrovna,Martı'daîrinaArkadina,VanyaDayı'daYelenaAndreyevna,VişneBahçesi'ndeLubovAndreyevna,hepbugüzel,alımlıamamutsuz,dayanıksız,tekbaşlarınavarolamayanaristokratkökenlikadıntipleridir...Onlarınyanısıra,toplumsaltabanlarıkaymış,aristokratlar,(Ivanov'daŞabyelski,Martı'daSorin,VişneBahçesi'ndeGayev);taşrafeodalizminingülünçgogoliyentipleri(Ivanov'daLebedev,Z.Savişna,VanyaDayı'daTelyegin,VişneBahçesi'ndeSimeonovPişçik);ezik,gülünçbürokratlar(Martı'daMedvedenko,ÜçKızkardeş'teKuligin,VişneBahçesi'ndeYepihodov);eskiveyenikuşaktanuşaklar,hizmetkârlar(VanyaDayı'daMarina,18

VişneBahçesi'ndeYaşa,Dunyaşa,Firsvb...)Çehov'unoyunlarınınzengintoplumsalvepsikolojikörgüsüiçindeyerlerinialırlar...VişneBahçesi'ndeeskiköle,yenizenginLopahin'insöyledikleri,yitikaydınlarlabirliktebütünbutoplumsalçevreleriveinsanlarıdakapsıyorsayılabilir:''ŞuRusya'daneiçinvarolduklarıbelirsiznekadarçokinsanolduğunubilirmisin?"veyineVişneBahçesi'ninoetkileyicisahnesindeki"YoldanGeçen"tümbuyıpranmış,yozlaşmış,çökmüşinsanlaravetoplumsalilişkilerekarşıyükselmekteolanmüthişbirtehdidinsimgesigibidir...

OyunlarındaYapıveBiçimÖzelikleri:Çehovdahaİvanov'uyazdığısırada,''hayatıveinsanları

ayaklıklartakmışkengöründüklerigibideğil,olduklarıgibigöstermek''gerektiğinidüşünüyordu.

Biroyunöyle''yazılmalıki,insanlargelsinlergitsinler,yemekyesinler,havadansudankonuşsunlar,kâğıtoynasınlar.Yaşamnasılsaöyleolmalıdır;karmaşıkveaynızamandabasit...

Fakatbütünbuolaylarsırasındadamutluluklarıyaratılmaktayadahayatlarıparamparçaolmaktadır..."Yazarınbusözleri,onunoyunlarındakiyapıvebiçimözeliklerinikavramadadaeniyianahtarniteliğindedir.Ivanovmelodram,öğeleritaşıyorduhenüz.OrmanCinieleştirmenlerce

"ilginçolmayanbiryaşamparçasınısahneyegetirmekle"eleştirilmişti.FakatherikioyundadaÇehov'unkenditanımlamasıyla,gelenekseldramın"kahraman"larıyoktur.Martı'yi"dramatiksanatıntümkuralarınakarşı"yazdığınısöylüyordu.VanyaDayıiseÇehov'unyenilikçioyunyazarlığınınkatıksızbirürünü,birbaşyapıttır.VanyaDayı'danbaşlayarakolgunlukdönemioyunlarındadramatikdurumlardanözenlekaçınmıştır.NitekimVoynitski'nincinayetişlemegirişimibirdenkomediyedönüşür,intihartasansıdaciddiolmaktanuzaktır.ÜçKızkardeş'teîrina'nınbil

19

diğiyabancıdiliunuttuğunufarkettiğindegösterdiğitepkihüzünvericiolduğukadargülünçveironiktirde...VişneBahçesi'ndeFirs'inkapalıevdeunutuluşuyineacıolduğukadargülünçveironiktir.BunakarşılıkVişneBahçesi'ninsonsahnesindeGayevveLubovAndreyevna'nınartıkbirdahadönmeyeceklerievlerindeyalnızkaldıklarıkısaan,insancabirduygululuğunvarabileceğienyükseknoktadır...Gülünçlükvehüzün,humorvesıkıntı,umutvedüşkırıklığı,duyguveironi,tıpkıyaşamdaolduğugibiyanyanavebazenaynıcümleniniçindebirliktedir...Yaşamüstüneençarpıcıgözlemveenduygulusözlerleenkaba,basitsözveimalarbiraradadırbuoyunlarda...

Klişeolaylarvedurumlardanbilinçliolarakuzakdurulmuştur.Herşeyçokolağandır.Günlükyaşamınayrıntıları,sıradanbirsöz,birolay,kaybolanvesonrabulunanbirçiftgaloş,rüzgârlardaçarpanbirpencere,canalıcıönemdeşeylerkonuşulmaktaykentavuklarınyemlenmesivb...

öykününakışıylaişlevselilgisiolmayanbuolgularbirdenolayörgüsünegiriverir...Amagerçeklikduygusunugüçlendirende,görünüşteişlevselolmayanbuküçükolgular,ayrıntılardır...Bunlaroyunlarayaşamsalbircanlılık,olağanlık,hayatınatannabzını,ritminikazandırmışlardır...

Çehov'unoyunlarısahnelenirkenbuinceliklergözetilmeli',gülünçlükveduygululuğun,hüzünvericiveironikolanın,abartısız,ölçülüdengesikurulabilmelidir.Kişilerdeğil,kişilerarasındakiilişkilerinanlamı,entrikadeğilyaşanılanvurgulanabilmelidir.VeÇehov'un,Martı'nınoyuncularınasöylediğigibi,"Herşeybasitolmalıdır...tümüylebasit...teatralolmamaktıresasolan..."

AtaolBehramoğluAralık1982

20

MARTI

(Oyun,4perde)

21

KiŞiLER

ÎRÎNANlKOLAYEVNAARKADÎNA(KocasınınsoyadıylaREPLEVA)Aktrist.

KONSTANTİNGAVRİLOVlÇTREPLEVOğlu,birgenç.

PYOTRNİKOLAYEVlÇSORÎN,İrinaNikolayevna'nınağabeyi.

NİNAMİHAYLOVNAZAREÇNAYA,Zenginbirçiftliksahibiningençkızı.

ÎLYAAFANASYEVÎÇŞAMRAYEV,Emekliüsteğmen,Sorinçiftliğininkâhyası.

POLtNAANDREYEVNA,îlyaAfanasyeviç'inkarısı.

MAŞA,Şamrayevleringençkızları.

BORÎSALEKSEYEVİÇTRİGORlN,Yazar.

YEVGENİSERGEYEVlÇDORN,Doktor.

SEMYONSEMYONOVİÇMEDVEDENKO,Öğretmen.

YAKOVişçi.

AŞÇI

HİZMETÇİKIZ

Olay,Sorinçiftliğindegeçer.Üçüncüvedördüncüperdelerarasındaikiyılıkbirzamanvardır.

23

BİRİNCİPERDE

Sorin'inçiftliğindebahçeninbirbölümü,ikiyanıağaçlıgenişbiryolgeridekigöledoğruuzanır.Biramatörtiyatrogösterisiiçinyapıldığıbelidermeçatmabirsahnegölüngörünmesineengelolmaktadır.Sahneninsağında,solundafundalıklar.Birkaçiskemleveküçükmasa.

Güneşazöncebatmıştır.AmatörtiyatrogösterisiiçinhazırlanmışsahnenininikperdesininarkasındaYakovveötekiişçilerçalışmakta,çekiçveöksürüksesleriişitilmektedir.ParktabirgezintidendönenMaşaileMedvedenkosoldangelirler.

MEDVEDENKO-Nedenhepkaralargiyersinizsiz?

MAŞAHayatımınyasınıtutuyorum.Mutsuzum.

MEDVEDENKO-Nedenama?(Düşünceli.)Aklımermiyor.Sağlığınızyerinde.Babanızzengindeğilama,durumuhiçdekötüsayılmaz.Birdebenidüşünün.Aydatoputopuyirmiüçrublegeçiyorelime,emeklilikkesintisidecaba,amayinedeyastuttuğumyok.

(Otururlar.)

MAŞA-Para...Neönemivarparanın!İnsanyoksulkendemutluolabilir.

MEDVEDENKO-Evet,teorideöyle...Amaişinpratiğindenasıloluyorbakın:Ben,annem,ikikız,birdeerkekkardeşimtoputopuyirmiüçrubleylegeçinmekzorundayız.İnsandediğinyiyipiçer,öyledeğilmi?Sonraçay,şeker?Tütün?Çıkbakalımişiniçinden,çıkabilirsen...

MAŞA(içsahneyebakarak.)-Gösterininbaşlamasınaazkaldı.

25

MEDVEDENKO-Evet.Zareçnayaoynayacak.OyununyazarıisekonstantinGavriloviç.Birbirineâşıklarvebugüngönüleritekveaynısanatsalgörüntüyüyaratmakarzusundakaynaşacak.Bizimgönülerimizdeiseortakdokunmanoktalarıyok.OysaseviyorumsiziMaşa.Hasretimdenevdeduramıyorum.Hergünaltıverstyayaolarakburayageliyor,aynıyoluyineyayaolarakgerisingeridönüyorumda,soğukbirumursamazlıktanbaşkabirşeygöremiyorumsizde.Evet,anlıyorumtabi.Züğürdüntekiyim,elimebakankocabirailevar...Kendikarnınıdoyurmaktanacizbirininardındanniyegitmeliki...

MAŞA-Saçma.(Enfiyeçeker.)Aşkınızduygulandırıyorbeniama,karşılıkveremiyorum,hepsibu.

(Tabakayıuzatır.)Buyurmazmısınız?

MEDVEDENKO-istemem.

(Sessizlik.)

MAŞA-Neboğucuhava.Bugecesanırımfırtınapatlar.Sizyafelsefeyapıyoryadayoksuluktandemvuruyorsunuz.Sizegöreyoksuluktandahabüyükmutsuzlukolamaz.Amabencepaçavralariçindedolanıpdabirdilimekmeğemuhtaçolmaktançokdahabeterşeylervardır...Fakat,sizinanlayacağınızbirşeydeğilbu...

(SağdanSorinveTreplevgirerler.)

SORİN-(Bastonunadayanarak.)Şuköyhayatıbirtürlüsinmediiçimeoğlum.Alışamayacağımburalara,belibirşeybu.Dünsaatondakafayıvurupyattığımda,yadabusabahdokuzdakalktığımdahepaynıduyguvardıiçimde:Sankiçokuzunsürenbiruykuyüzündenbeynimkafatasımayapışmışdafalanfilan...(Güler.)Öğleyeme

26

ğindensonradaelimdeolmaksızınyatıpuyudumyine,amakafamıniçikazangibi,vesselam...

TREPLEV-Doğru.Kentteoturmalısınsendayı.(MaşaileMedvedenko'yugörerek.)Hey,neişinizvarburadasizin?Başladığızamançağırırlar.Amaşimdigidinlütfen.

SORIN-(Maşa'ya.)Maryaîlyiniçna,neolurbabanızasöyleyindeçözdürsünşuköpeği.Uluyupduruyor.Kızkardeşimdündegözünükırpmadısabahakadar.

MAŞA-Babamlakendinizkonuşursunuz.Benimişimdeğil.Benimazurgörünlütfen.

(Medvedenko'ya.)Gidelim!

MEDVEDENKO-(Treplev'e.)Başladığızamanhaberimizolacak,değilmi?

(MaşaveMedvedenkoçıkarlar.)

SORlN-Demek,itbütüngeceuluyacakyine...Şuköydehiçbirzamangönlümceyaşayamadımgitti.Birayizinalıpgeldiğimolurdu,hanidinlenirimfilandiye.Amaburadakisaçmalıklarlacanımdanbezer,dahailkgündenkaçıpgitmekisterdim.(Güler.)Herzamanzevkduyardımburadanayrılırken...Gelgörki,emeklioldum,gidecekyerimyok,vesselam...isteristemez,buradayım...

YAKOV-(Treplev'e.)BizgöleyıkanmayagidiyoruzKonstantinGavriliç.

TREPLEV-Olur.Amaondakikasonrayerinizdeolun.(Saatinebakar.)Neredeysebaşlıyoruz.

YAKOV-Başüstüne.(Çıkar.)

TREPLEV-(içsahneyegözatarak.)-iştesanaenâlâsındantiyatro!Perde,birincikulis,sonraikincisi,son

27

radaaçıkalan.Dekoryok.Doğrudandoğruyagölüveufkugörüyoruz.Perdetamtamınasekizbuçukta,aydoğarkenaçılacak.

SORİN-Harika.

TREPLEV-TabiZareçnayagecikirsetümetkiyokolur.Gelmesidegerekartık.Babasıylaüveyannesibaskıaltındatutuyorlarkızı,evdençıkmasıhapishanedenkaçmakkadargüç.(Dayısınınboyunbağınıdüzeltir.)Tıraşolmangerekmezmiydi,saçınsakalınbirbirinekarışmış...

SORİN(Sakalımtarayarak.)Hayatımıntrajedisidirbu.Gençliğimdedeböyleydidışgörünüşüm,sankizilzurnasarhoşmuşumgibifilan.Kadınlarhiçbirzamansevmedilerbeni.(Oturur.)Kızkardeşiminkeyfinedenbozukbugün?

TREPLEV-Nedenmi?Canısıkılıyor.(Sorin'inyanınaoturur.)Kıskanıyor.OyundakendisideğildeZareçnayaoynayacakdiye,banada,gösteriyede,oyunumadakarşı.Teksatırımbilmeden,nefretediyoroyunumdan.SORÎN-(Güler.)Yokcanım,neredençıkarıyorsun...TREPLEV-ŞuküçücüksahnedekendisideğildeZareçnayabasankazanacakdiyecamşimdidensıkılmayabaşladıbile.(Saatinebakar.)Psikolojikbirgarabetörneğidirannem.Yeteneğindenhiçkuşkuyok,akılıbirkadındır:Kitapokurkengözyaşıdökebilir,Nekrasov'untümşiirlerinibirçırpıdaezbereokuyuverirsana,birihastaoldumumelekgibititrerüstüne,amabirbaşkaaktristiövmeyegöryanında!Dünyayıbaşınayıkaralimalah!Sadeceonuövmek,onunhakkındayazmak,"Ladameauxcamelias"yada"HayatınTütsüleri"oyunlarındakiolağanüstüoyununahayrankalmakzorundasındır.Tabi,burada,köydebuafyondanyoksunkaldığıiçincanısıkılıyor,öfkeleniyor,he28

pimizdüşmangörünüyoruzgözüne,kabahatliyiz.Sonraboşinançlarıvardır;yanyanaüçmumunyakılmasından,onüçsayısındankorkar.Üstelikdecimridir.Odesa'da,bankadayetmişbinrublesiolduğunupekâlâbiliyorum.Amaödünçparaistedegöreyim,ağlayıpsızlanmayabaşlar.

SORİN-Anneminoyunundanhoşlanmadığınıtakmışsınaklına,huysuzlampduruyorsun.Telaşagerekyok,annentapıyorsana.

TREPLEV-(Birçiçeğinyapraklarınıkopararak.)Seviyor,sevmiyor,seviyor,sevmiyor,seviyor,sevmiyor...(Güler.)Gördünmü,annemsevmiyorbeni.Bundaşaşacakbirşeydeyok!Yaşamakistiyoro,âşıkolunmak,açık,parlakrenklibluzlargiymekistiyor...Benseyirmibeşyaşımabastım,onaartıkgençolmadığımanımsatıyorumböylece.Benolmadığımdaotuzikiyaşındadır,benimyanımdaysakırküçünde...iştebununiçinnefretediyorbenden.Bundanbaşkatiyatrodanhazzetmediğimidebiliyor.Oseviyortiyatroyu,tiyatroyoluylainsanlığa,kutsalsanatahizmetettiğinisanıyor.Amabencebugününtiyatrosututuculuktan,boşvegerişeylerinsavunuculuğundanbaşkabirşeydeğil.Perdekalkıpdaoüçduvarlıodada,sahneninyapayışığında,obüyükyeteneklerin,kutsalsanatınyücekişilerinin,insanlarınnasılyiyipiçtiğini,seviştiğini,yürüdüğünü,nasılceketgiydiğinibizebetimlediklerinigördüğümde;bayağıtablolarvetümcelerle,ancakmankafalarınişineyarayacakoküçük,basitahlakışırıngaetmeyeçalıştıklarımizlediğimde;binlercedeğişikgörüntüarkasındahepaynıbayağışeyiısıtıpısıtıpsunduklarında;kabalığıvebayağılığıylaüstünebirkarabasangibiçökenEyfelkulesindenMaupassant'ınkaçmasıgibi,kaçıpgidiyorumbende.

29

SORÎN-Tiyatrosuzyapamayız.TREPLEV-Yenibiçimleregereksinimvar.Yenibiçimlerbulunamıyorsaeğer,hiçbirşeyolmasındahaiyi.(Saatinebakar.)Annemiseviyorum,hemdeçok.

Fakatanlamsızbiryaşamsürdürüyor,adıayyukaçıktışuyazarlabirlikte,güngeçmiyorkigazetelerindedikodusayfalarındaondansözedilmesin.Budabıktırdıbeni.Bazendesıradanbirölümlününbenciliğiniduyuyorumiçimde;anneminünlübiraktristolmasınaüzülüyorum,herhangibirkadınolsaydıdahamutluolurdumgibigeliyorbana.Kimizamanünlükişilerletepelemedoluolurduevimiz;aktörler,aktristler,yazarlar...Aralarındahiçbirdeğeribulunmayanbirbenolurdumsadece,sırfonunoğluolduğumiçinvarlığınakatlanılan...Dayı,insanıbundandahaçokezen,bundandahaaptalcabirdurumolabilirmi?..Kimimben?Neyim?Üniversiteninüçüncüsınıfından,haniderlerya,eldeolmayannedenlerle

ayrılmakzorundakalmış,yeteneksiz,meteliksiz,nüfuskâğıdımagöredeKievdoğumlu,aşağıortatabakadanbiri...Gerçektende,ünlübiraktördü,amaKiev'inaşağıortatabakasındandıbabam...Böyleişte...Anneminkonuksalonundatümbusanatçılar,yazarlar,yücegönülüilgilerinibanayönelttiklerinde,bakışlarıylahiçliğimiölçüyorlarmış

gibigelir,düşünceleriniokur,alçalmışlığımınacısıaltındaezilirdim.

SORİN-Hazırsözüaçılmışken,şuyazarnasılbiradamAla'sen?Anlamakgüç.Susuyorhep.

TREPLEV-Akılı,sade,birazdamelankolikbiri.Efendiveölçülü.Kırkındabiledeğildaha,amaşimdidenünlüvegırtlağınakadardoymuşhayata...Yazdıklarınage30

linçe...bilmem.,nasılsöylemeli?Hoşveilginç...fakatTolstoyyadaZola'dansonraTrigorinokumakistemiyorinsan.SORÎN-Kimnedersedesin,yazarlarıseverimdoğrusu.Birzamanlarikişeyitutkuylaistemiştim:Evlenmekveyazarolmak.Fakatnebirioldu,neöteki...Ya,küçükbiryazarolmakbilefenaolmasagerekvesselam.

TREPLEV-(Kulakkabartarak.)Ayaksesleriduyuyorum...(Dayısınıkucaklar.)Onsuzyaşayamam...Adımlarınınsesibilenekadargüzel...Çılgıncamutluyum.(SahneyegirmekteolanNinaZareçnaya'yadoğruhızlayürür.)Büyüleyiciperi,düşleriminsevgilisi...

NİNA-(Heyecanlı.)Geçkalmadımya...Ha,geçkalmadımdeğilmi?..

TREPLEV-(Eleriniöperek.)Hayır,hayır,hayır...NÎNA-Günboyuncatedirginlikiçindekıvrandımdurdum,nekorkunçtutanrım!Babambırakmayacakdiyeödümkopuyordu...Bereketversinbiryeregittilerüveyannemle.Gökkızarıyor,aydoğdudoğacak,atıdeligibisürdüm...(Güler.)Öylesevinçliyimkişimdi.(Sorin'inelini

kuvvetlesıkar.)

SORÎN-Gözler...ağlamaktankızarmışlarbeliki...

Yokyok!îyibirşeydeğilbu.

NÎNA-Öyle..Nasılsoluksoluğayımbaksanıza.Yarımsaatsonradadöneceğim,aceleetmemgerek.Yok,yokneolurbırakındagideyim...Babamburadaolduğumubilmiyor.

TREPLEV-Hemenbaşlamalıyızzaten.Gidipherkesehabervereyim.

SORÎN-Buişibenyaparım,olurbiter.Hemengidiyorum.(Sağdançıkarkenbirşarkımırıldanır.)

"îkiasker

31

Fransa'yadönerken..."(Durupçevresinebakınır.)Birkeresindeyineböyleşarkısöylüyordumdabirsavcıyardımcısıarkadaş"Sesinizpekgürekselans!"demişti.Sonrabirazdüşünüpeklemişti:

"Amaçirkin."(Gülerekçıkar.)

NÎNA-Babamlakarısıburayagelmemeizinvermiyorlar.Buradabohemhayatıyaşanıyormuş...

Aktristolmamdankorkuyorlar...Benimgönlünlse,tıpkıbirmartıgibi,buraya,bugöledoğruakıyor...Yüreğimsizinledopdolu...(Çevreyebakınır.)

TREPLEV-Yalnızız.

NİNA-oradabirivargibi...

TREPLEV-Yokkimse.

(Öpüşürler.)

NİNA-Neağacıbu?

TREPLEV-Karaağaç.

NİNA-Nedenkapkaraöyle?

TREPLEV-Akşamoldu,herşeykararıyor.Yalvarırımerkengitmeyin.

NlNA-Olanaksız.

TREPLEV-Peki,bensizegelsem,Nina?Tümgeceboyunca,sabahakadar,bahçededuruppencerenizebakmakiçin...

NÎNA-Olmaz,bekçigörür.Köpekdealışkındeğilsize,havlar.

TREPLEV-Seviyorumsizi.

NİNAŞşş...

TREPLEV-(Ayaksesleriduyarak).Kimvarorada?SizmisinizYakov?

YAKOV-(Sahnegerisinden.)îyibildinizefendim.

32

TREPLEV-Yerlerinizialın.Tamzamanıdır.Aydoğuyor.

NİNA-Gerçektende.

TREPLEV-İspirtohazırmı?Kükürtdetamam,değilmi?Kızılgözlergöründüğündekükürtkokusuyayılacak.(Nina'ya.)Sahneyegeçebilirsiniz,herşeytamam.Heyecanlımısınız?

NİNA-Çok...Annenizneyse,ondançekinmiyorum,amaTrigorindeburada...Korkunçbirşeyonunkarşısındaoynamak,utanıyorumda...Ünlübiryazar...Gençmi?

TREPLEV-Evet.

NİNA-Olağanüstügüzeliktehikâyelerivar!

TREPLEV-(Soğuk.)Bilmem,okumadım.

NİNA-Sizinoyununuzdaoynamakgüçbirşey.Canlıkişileryok.

TREPLEV-Canlıkişiler!Hayatıolduğuyadaolmasıgerektiğigibideğil,hayalimizdecanlandırdığımızgibibetimlemekgerekir.

NİNA-Çokazhareketvaroyununuzda,sadeceokuma.Oysabiroyundabencemutlakaaşkolmalı...(Birliktesahnearkasınagiderler.)

(PolinaAndreyevnaveDorngirerler.)

POLİNAANDREYEVNA-Havanemleniyor.Gidiplastikçizmelerinizigiyin.

DORN-Benyanıyorum.

POLİNAANDREYEVNA-Hiçkorumuyorsunuzkendinizi.İnatçılıkediyorsunuz.Birdoktorolaraknemlihavanınsizenekadarzararlıolduğunupekâlâbilirsinizde,amacınızbanaacıçektirmek.

Dünakşamdamahsustanoturdunuzterasta...

33

DORN(Birşarkımırıldanır.)-'sözetme,gençliğimimahvettiğinden...'

POLÎNAANDREYEVNA-îrinaNikolayevnaileöyletatlısohbetediyordunuzkihavanınsoğuduğunufarketmedinizbile...Doğrusöyleyin,hoşlanıyorsunuzondan,değilmi?

DORN-Yaşımelibeş.

POLÎNAANDREYEVNA-Boşlakırdı,erkekleriçinyaşlılıkdeğildirkibu.Kendiniziçokgüzelkorumuşsunuz,hâlâhoşunagidiyorsunuzkadınların.

DORN-Pekineistiyorsunuz?

POLÎNAANDREYEVNABiraktristgördünüzmühepinizyerlerekapanmayahazırsınız.Hepiniz!

DORN(Birşarkımırıldanır.)-"işteyenidenkarşındasenin..."Toplumdasanatçılarahayranlıkduyuluyor,onlara,sözgelimitüccarlaraolduğundandahabaşkatürlüdavranılıyorsa,eşyanındoğasınauygunbirşeydirbu.Birçeşitidealizmdir.

POLlNAANDREYEVNA-Kadınlarherzamanâşıkoldularsize,kucağınızaattılarkendilerini.Budamıidealizm?

DORN(Omuzlarınısilkerek.)-Nevarbunda?Kadınlarlagerçektendeçokiyiolmuşturilişkilerim.

Bendeherşeydenöncebeceriklibirhekimisevdiler.On,onbeşyılkadaröncebütünbuilçevresinde,

anımsayacaksınız,doğrudürüsttekdoğumhekimibendim.Sonra,herzamandürüstolmuşumdurinsanilişkilerinde.

POLiNAANDREYEVNA(Dorn'unelinitutarak.)Canımbenim!

DORN-Yavaş.Gelenvar.

(Sorin,kolundaArkadina,yanlarındaTrigorin,Şamrayev,MedvedenkoveMaşagirerler.)ŞAMRAYEV-Onu1873'tePoltavapanayırısırasındakioyunundagörecektiniz,neharikakadındı!Şimdibileheyecanlanıyorumdüşünürken!Harikabiroyuncuydu!YakomikÇadin,PavelSemyoniçÇadin,onunneredeolduğunubiliyormusunuz?Rasplyuyevrolündeonungibisiyoktu.

Sadovski'denbileüstündü,inanınhanımefendi.Kendisiacabaneredeşimdi?

ARKADİNA-DurmadanbirtakımNuhnebidenkalmaşeylerisorupduruyorsunuz.Neredenbileyimcanım!(Oturur.)

ŞAMRAYEV(içiniçekerek.)-Paşka,Çadin!Benöyleoyuncuyuneredenbulayımşimdi!Tiyatroçokşeyyitirdi,îrinaNikolayevna!Eskidengüçlümeşeağaçlarıvardı,şimdikarşımızaçıkanlarisebildiğimizkütük.

DORN-Büyükyıldızlarınazaldığıdoğru,amabunakarşılıkortalamaoyuncunundüzeyiçokyükseldi.

ŞAMRAYEV-Sizinleuzlaşmamaolanakyok.Bununlabirliktezevksorunudur,tartışılmaz.Degustibusautbene,autnihil.

(Treplevsahnearkasındanbakar.)

ARKADÎNA-Sevgilioğlum,nezamanbaşlıyor?

TREPLEV-Azsonra.Birazsabretmenizidiliyorum.

ARKADİNA(Hamlet'tenokur.)-"Öyleysenedenkötülüğeteslimettinkendini,aşkıcinayetinuçurumundaaradın?"

(Sahnegerisindenborusesigelir.)

TREPLEV-Bayanlar,baylar,başlıyoruz!Lütfendikkat!(Sessizlik.)Başlıyorum.(Birdeğnekleyerevururve

34

35

yüksekseslekonuşur.)Sizler,eygeceleyinbugölünüzerindeuçuşaneskizamangölgeleri,saygıdeğerhayaler,uyutunbizleri,uyutunkiikiyüzbinyılsonraolacaklarıgörelim!.SORİN-

îkiyüzbinyılsonrahiçbirşeyolmayacak.

TREPLEV-Öyleysebırakalımdabuhiçbirşeyigöstersinlerbize.

ARKADÎNA-Bırakalım.Bizuyuyoruz.

(Perdekalkar.Gölgözlerönüneserilir.Ufuktaayveışıklarınınsudayansımaları.NinaZareçnayatepedentırnağaakgiysileriçinde,büyücekbirkayaüzerindeoturmaktadır.)NÎNA-İnsanlar,aslanlar,kartalarvekeklikler,boynuzlugeyikler,kazlar,örümcekler,derinsularınsuskunbalıklan,denizyıldızlarıvegözlegörülmesiolanaksızvarlıklar;teksözcükle,tümcanlılar,yaşamlarınınkederliçemberinitamamlayıpsöndüler...Artıkbinlerceyüzyıldıryeryüzütekbircanlı

varlıktaşımıyorüzerindevebuzavalıayboşuboşunayakıyorfenerini.Çayırlardaçığrışarakuyananturnakuşlarıyokartıkveıhlamurkorularındamayısböceklerininvızıltılarıişitilmiyor.

Soğuk,soğuk,soğuk...Boşluk,boşluk,boşluk...Dehşet,dehşet,dehşet...(Sessizlik.)Tümcanlı

yaratıklarınvücutlarıtozadönüştüvesonsuzmaddeonlarıtaşa,suya,bulutaçevirdivehepsininruhlarıtekbirruhtabirleşti.Evrenseldünyaruhunda...Obenim,ben...Büyükiskender'inruhuda,Sezar'ınkide,Shakespeare'inkide,Napoleon'unkidevesülüklerinendeğersizininruhudabendedir,insanlarınbilinçlerivehayvanlarıniçgüdüleribirleşipkaynaştılarbendevebenher36

şeyi,herşeyi,herşeyianımsıyor,tümhayatlarıyenidenyaşıyorumkendimde...

(Bataklıkgazlarınınalevlerigörünür.)ARKADÎNA(Yavaşsesle.)-Dekadancabirşeybu.

TREPLEV(Yalvarırcasına,sitemle.)-Anne!NÎNA-Yalnızım,yapayalnız.Birşeysöylemekiçinyüzyıldabiraçarımağzımıvesesimbuboşluktakederleçınlarvehiçkimselereulaşmaz...Sizlerde,eysolgunalevler,işitmiyorsunuzbeni...Sabahöncesindeçamurlubataklıktanyükselirsinizsizvetanvaktinekadarsürtüpdurur•sunuz,düşüncesizce,iradesizce,hiçbiryaşamkıpırtısı

taşımaksızın...Sonsuzmaddeninbabasışeytan,biryaşamkıpırtısıdoğarkorkusuyla,taşlardavesulardaolduğugibiheransizlerinatomlarınıdadeğiştirirvedurmaksızındeğişirsiniz.Evrendesüreklivedeğişmezolarakbirtekruhkalırsadece.(Sessizlik.)Bomboş,derinbirkuyuyaatılmış

birtutsakgibi,neredeyim,beninebekliyor,bilmiyorum.Fakatbirtekşeyvarbildiğim,çokiyibildiğim:Maddigüçlerinyaratıcısışeytanlaamansız,acımasızkavgada,zafermutlakabenimolacakvesonuçtadamaddeileruheşsizbiruyumdabirleşipkaynaşacak,buisedünyasaliradeninegemenliğiolacaktır.Fakatuzun,yavaş,binlerceyılıkbirsürecinsonrasındahemay,hemparlakSirius,hemyeryüzütozadönüştüktensonragerçekleşecekbu...Amaozamanakadardehşet,dehşet...(Sessizlik.Gölüzerinde.ikikızılışıkgörünür.)İşte,amansızdüşmanımşeytanyaklaşıyor...korkunç,kızılgözlerinigörüyorumonun...

ARKADÎNA-Kükürtkoktu.Budaoyunungereği

mi?

TREPLEV-Evet.

37

ARKADİNA(Güler.)-Anladım,efekt...

TREPLEV-Anne!

NİNA-İnsansızcanısıkılıyoronun...

POLİNAANDREYEVNA(Dom'a.)-Şapkanızıçıkardınız.Giyin,yoksaüşütürsünüz.

ARKADİNA-Doktor,sonsuzmaddeninbabasışeytanahürmettençıkardışapkasını.

TREPLEV(Öfkeylebağırır.)-Oyunbitti!Yeter!Perde!

ARKADİNA-Kızacaknevarcanım?

TREPLEV-Yeter!Perde!İndirinperdeyi!(Tepinir.)Perde!(Perdeiner.)Kabahatbende.Oyunyazmanın,sahneyeçıkmanınçokazsayıdaseçkinkişiyevergiolduğunugözdenkaçırdım.

Tekelinizibozdum!Bana...ben...(Birşeylerdahasöylemekistersede,elinisalar,soldançıkar.)ARKADİNA-Nesivarbunun?

SORİN-Kalbinikırdın.

ARKADİNA-Başta,bununbirşakaolduğunusöyleyenkendisiydi,bendeşakagibialdımişi.

SORİN-Amaneolursaolsun...

ARKADİNA-Şimdianlaşılıyorkibüyükbirsanateseriyazmış!Bakınşuişe!Demekbütünbudüzenlemeler,kükürtkokutmalar,şakaiçindeğildesanatsalbirgösteriiçinmiş...bizenasıloyunyazılacağınıvenasıloynanacağınıöğretmekistemiş.Amabiryerdensonracansıkıcıbütünbunlar.Banakarşı,busürekliolaraktedirginedicitavırları,iğnelisözleri,bilmem,amakiminolsacanımsıkar!

SORİN-Senimemnunetmekistedi...

ARKADİNA-Öylemi?Peki,sıradanbiroyunseçmeyipdebizibudekadancasayıklamayı

dinlemekzorun

38

dabırakmasınanedemeli?Şakaiçinolduktansonrasayıklamadinlemeyedehazırım.Amaöyledeğilbu.Yenibiçimler,sanattayenibirdönemiddialarıvarburada.Aslmdaysa,yenibiçimfilanlaf,huyukötü,hepsibu.

TRİGORİN-Herkesisteğinevebecerisinegöreyazmaktaözgürdür.

ARKADİNA-Varsınyazsınistediğinivebecerebildiğini,benirahatbıraksında...

DORN-Jüpiter,öfkelendin!

ARKADİNA-Jüpiterdeğilimben,kadınım.(Birsigarayakar.)Öfkelenmişdedeğilim,sadecegençbirinsanböylecansıkıcışeylerlenedenvakitöldürürdiyeüzülüyorum.Kalbinikırmakistememiştim.

MEDVEDENKO-Ruhunmaddedenayrılabileceğikonusundabirdayanağımızyok.Çünkübelkideruhunkendisimaddiatomlarınbirtoplamıdır.(Trigorin'e,heyecanla.)Bakın,şubizimöğretmenlerinhayatıüstünebiroyunyazıpsahnedeoynamakçokilginçolurdu!Güçbirhayatbu,çokgüç!

ARKADİNA-Diyecekyok...Amaoyunlarıda,atomlarıdabiryanabırakalımşimdi.Negüzelbirakşam!Biryerlerdeşarkısöyleniyor,işitiyormusunuz?(Kulakkabartır.)Nekadarhoş!

POLÎNAANDREYEVNA-Öbürkıyıdasöylüyorlar.

(Sessizlik.)

ARKADİNA(Trigorin'e.)-Yanımaotursamza.Ononbeşyılkadaröncebugölünüstündehergecemüzikveşarkısesleriçınlardı.Şugördüğünüzkıyıdaaltımalikânevardır.Anımsıyorumdaşimdi,okahkahaları,cümbüşleri,ateşetmeleri,obitmeztükenmezaşkilişkilerini...Oza39

manlarbütünbuçevrelerinjeunepremier'i,taptığıkişi,işteşugördüğünüz(Dorn'ugösterir.)doktorYevgeniSergeiç'di.Şimdidebaşınıdöndürebilirkadınların,amaozamanlarkarşı

durulmazbirçekiciliğivardı.Biliyormusunuz,rahatdeğiliçim.Niyekırdımzavalıçocuğusanki?

(Seslenir.)Kostya!Oğlum!Kostya!.MAŞA-Gidiparayayımonu.

ARKADÎNA-Lütfencancağızım.

MAŞA(Bağıraraksoldançıkar.)KonstantinGavriloviç!KonstantinGavriloviçneredesiniz!

KonstantinGavriloviç!

NİNA(içsahnedençıkarak.)-Anlaşılandevametmeyecek,çıkabilirim.Selamlar!(ArkadinavePolinaAndreyevnaileöpüşürler.)

SORİN-Tebrikler!Tebrikler!

ARKADİNA-Bravo!Bravo!Zevkleizledik,insanınböylebirgüzelik,böyleharikabirsesleköydeoturmasıgünahtırvalahi.Yetenekvarsizde.Bakın,mutlakasahneyeçıkmalısınızsiz!

NÎNA-Ah,benimhayalimdirbu!(içiniçeker.)Fakatbuhayalhiçbirzamangerçekleşmeyecek.

ARKADÎNAKimbilir?SizeTrigorin'itakdimedeyim.BorisAlekseyeviç.

NÎNA-Nekadarsevindim...(Utangaç,şaşkın.)Sizihepokurum...

ARKADÎNA(Nina'yiyanınaoturtarak.)-Sıkılmayıncancağızım.Ünlüdür,amaburnubüyükdeğildir.Bakın,görüyormusunuz,odasıkılıyor...

DORN-Şuperdekalkabilirartıkdeğilmi,insanıniçikararıyor.

40

ŞAMRAYEV(Bağırır.)-Yakov,şuperdeyikaldırıveraslanım!(Perdeaçılır.)NÎNA(Trigorin'e.)-Tuhafbiroyun,öyledeğilmi?

TRÎGORÎN-Balıktutmayabayılırım.Akşamüstüoturupdaoltamantarınınsuüstündekımıldanışınıseyretmektendahabüyükbirkeyifyokturbenimiçin.

NÎNA-Amabenbirkezyaratmazevkinitatmışolankimseiçinbaşkabirzevkolamayacağımsanıyorum.

ARKADÎNA(Güler.)-Amanböyleşeylersöylemeyin,iltifatedildiğindeneyeuğradığınışaşırıyorçünkü.

ŞAMRAYEV-Anımsıyorumdaşimdi,birgünMoskova'da,Opera'dayız...ÜnlübasSilva,enaltperdedenbirdosesiçıkardısahnede.Balkondakiizleyicilerarasında,şurastlantıyabakın,bizimkilisekorosundanbirbasoturuyor.Seninkiansızın,şaşkınlığımızıtasavvuredin,birperdedahaaşağıdan"BravoSilva!"diyegürlemezmi...Bakınşöyle:(Altperdedenbirbasla.)"BravoSilva!.."

Tiyatrodondu,kaldıydı...

(Sessizlik.)

DORN-Şeytangeçti.

NÎNA-Gitmeliyimben.Hoşçakalın.

ARKADİNA-Nereye?Böyleerkenden?Yo,bırakmayızsizi.

NÎNA-Babambekliyor.

ARKADİNA-Budanasılbiradamböylecanım!..(Öpüşürler.)NÎNA-Buradangitmeninbenimiçinnekadargüçolduğunubilseniz...

ARKADİNA-Baribirisieşliketseydisizeyavrucuğum.

41

NlNA(Ürkmüş.)-Yo,yo,olmaz!SORÎN(Yalvarırcasına.)-Kalın,neolur!NÎNA-Olanaksız,PiyotrNikolayeviç.SORİN-Birsaatliğine,nevarkibunda...NİNA(Birandüşünür,ağlamaklı.)-

Olanaksız!(Sorin'leelsıkışırvehızlaçıkıpgider.)

ARKADlNA-Talihsizkız.Söylediklerinegörerahmetliannesiservetinintümünü,sonkuruşunakadarkocasınabırakmış.Adamdavasiyetnamesindevarınıyoğunuikincikarısınabıraktığıiçin,kızcağızınhiçbirşeyiyok.Olacakişdeğildoğrusu.

ŞAMRAYEV-Evet,hakkınıteslimetmekgerekirsebabacığıeşiazbulunurbirhayvandır.

SORlN(Üşümüşelerinioluşturarak.)-Bizdegidelimartıkdostlar,havanemlendi.Bacaklarımsızlıyor.

ARKADİNA-Zatenbacaklarıntahtadansanki,güçlüklesürüklüyorsun!Neyapalım,gidelimbarizavalıihtiyarcık...(Kolunagirer.)

ŞAMRAYEV(Karısınakolunuvererek.)-Madam...SORÎN-Köpekhavlıyoryine...(Şamrayev'e.)IlyaAfanasyeviç,çokricaederimçözdürünşuhayvanı.

ŞAMRAYEV-OlamazPyotrNikolayeviç,ambarahırsızgirmesindenkorkarım,îçerdedarıvar.

(YanısırayürüyenMedvedenko'ya.)Tamanlattığımgibi,birperdedahaaşağıdan,"BravoSilva"...

Hemdeoperaşarkıcısıdeğilde,sıradanbirkilisetürkücüsüyapıyorbunu.

MEDVEDENKO-Birkilisetürkücüsününmaaşınekadardır?(Dorn'danbaşkaherkesçıkar.)DORN(Yalnız).-Yahiçbirşeyanlamıyorumbuişten,yadaaklımıkaçırdım,amabuoyunhoşumagittibe

42

nim...Söylemekistediğibirşeylervar...Bukızyalnızlıktansözederken,sonraşeytanınkızılgözlerigöründüğündeheyecandanelerimintitrediğinihissettim...Taze,naifbirşeylervardı...

Hah,geliyorgaliba.Onaoyunuylailgilibirçokgüzelşeysöylemekgeliyoriçimden...

TREPLEV(Girer.)-Kimsekalmamış.

DORN-Benvarım.

TREPLEV-Maşonkadörtdönüyorparkta,beniarıyor.Çekilmezyaratık!

DORN-KonstantinGavriloviç,çoksevdimoyununuzu.Biraztuhafbirşey,sonrasonunudaizleyemedik,amayinedegüçlübiretkiuyandırdıbende.Yeteneklibirinsansınızsiz,bırakmayınbuişinardını.

(TreplevkuvvetlesıkarDorn'unelinivetutkuylakucaklar.)DORN-Nekadarsinirlisinizböyle!Gözlerdenyaşlarfışkırdıfışkıracak...Bakın,nediyeceğim:Konunuzusoyutdüşünceleroluşturuyor.Öyledeolmasıgerekir.Çünkübirsanatyapıtımutlakabüyükbirdüşünceyidilegetirmelidir.Ancakciddiolanşeygüzelolabilir.Nekadarsolgunsunuz?

TREPLEV-Demekyazmayısürdürmeliyimsizce?

DORN-Evet...Fakatsadeceönemlivekalıcıolanıbetimleyin.Biliyormusunuz,oldukçarenklibirömürsürdümben.Hayatımdanhoşnuttum.Fakatsanatçılarınyaratıcılıkanındaduyduklarıoruhyücelmesiniduymuşolsaydım,öylegeliyorkibana,maddiolanherşeyiküçümserdimveruhumkanatlanmışçasmayükselirdi.

TREPLEV-Özürdilerim,Zareçnayanerede?

DORN-Birşeydahasöylemekistiyorumbakın:Bir

43

yapıt,açık,kesin,belirlibirdüşünceyiiçermelidir.Belirlibiramaçolmadanyolaçıkarsanız,yayolunuzuşaşırırsınız,yadayeteneğinizyokeder,sizi.

TREPLEV(Sabırsız.)-Zareçnayanerede?

DORN-Evinedöndü.

TREPLEV(Ümitsiz.)-Neyapmalışimdi?Görmeliyimonu...Mutlakagörmeliyim..Gidiyorumoraya...(Maşagirer.)

DORN(Trepler'e.)-Birazsakinolundostum.TREPLEV-Neolursaolsungideceğimoraya.

Gitmeliyim.

MAŞA-KonstantinGavriloviç,annenizsizibekliyorevde.Çokmerakediyor.

TREPLEV-Arabayabinipgittiğimisöyleyinona.Vericaediyorumhepinizden,benirahatbırakın!

Bırakındiyorum!Bırakınpeşimi!

DORN-Fakat,fakatolmazkiböyleyavrucuğum...iyideğilbu...

TREPLEV(Gözleriyaşiçinde.)-Hoşçakalındoktor.Teşekkürederimsize...(Çıkar.)DORN(içiniçeker.)-Ah,gençlik,gençlik!

MAŞA-Söyleyecekbaşkabirşeybulamadılarmı,gençlik,gençlikderler...(Enfiyeçeker.)DORN(Maşa'nınelindentabakayıçekipalarakfundalıklarafırlatır.)-iğrençbirşeybul(Sessizlik.)Müziksesigeliyorevden.Gidelimhadi.

MAŞA-Durun.

DORN-Nevar?

MAŞA-Sizesöylemekistediğimbirşeyvaryine...Öylekonuşmaisteğiyledolukiiçim...

(Heyecanlanmıştır.)Babamısevmiyorum...amayüreğimdesizekarşısevgi44

var...Nedensetümbenliğimlebanayakınolduğunuzuhissediyorum...Banayardımedin,yardımedin,yoksabiraptalıkyapacak,hayatımlaoynayıpberbatedeceğimonu...Dahafazladayanamayacağımartık.

DORN-Nedir,neyardımı?

MAŞA-Acıçekiyorum.Hiçkimse,hiçkimsefarkındadeğilçektiğimıstırapların!(BaşınıDorn'ungöğsünekoyar,yavaşsesle.)-Konstantin'iseviyorum.

DORN-Hepiniznasıldaçılgınadönmüşsünüz!Nasılda!Venekadarçokaşkvarböyle..Eybüyüleyicigöl...sensinnedenibunların...(Sevecen.)Fakatneyapabilirimbençocuğum?Negelirelimden?Ne?

PERDE

45

iKiNCiPERDE

Birkriketalanıveçiçektarhları.Sağda,arkaplanda,büyükterasıylaev;solda,güneşinparlakışınlanaltındagölgörünmektedir.Öğlevakti.Sıcak.Alanınbirköşesinde,yaşlıbirıhlamurağacınıngölgesindeArkadina,DornveMaşabirbanktaoturmaktadırlar.Dorn'undizlerindeaçıkbirkitapvardır.

ARKADlNA(Maşa'ya.)-Gelin,kalkıpyanyanaduralım.(Kalkıpyanyanadururlar.)Ha,şöyle...

Şimdi,sizyirmiikiyaşındasmızdeğilmi,bensehemenhemenikikatı...YevgeniSergeyiç,hangimizdahagençgörünüyoruz.

DORN-Elbettesiz.

ARKADlNA-Gördünüzmücancağızım...Nedenama?Bençalışıyorum,hayatıduyarakyaşıyorum,heranhareketteyim,siziseyerinizdenkımıldamıyor,yaşamıyorsunuz...Sonra,birdekuralımvardırbenim:İleriyebakmamak...Neyaşlılığı,nedeölümügetiririmaklıma...Herşeyolacağınavarır.

MAŞA-Benimiçimdeyse,sankiçok,çokeskidendoğmuşumgibibirduyguvar...Hayatımı,bitmeztükenmezkuyruğuolanbirelbisegibisürüklüyorumsırtımda...Çoğukezdehiçbiryaşamaisteğiolmuyoriçimde.(Oturur.)Tabi,saçmabütünbunlar.Silkinipcanlanmamgerek.

DORN(Birşarkıyıusuldanmırıldanır.)-"Anlatınona,çiçeklerim..."

ARKADlNA-Sonra,biringilizgibidetitizimdir.Ya,cancağızım,derleryahani,kendimibiranbilekoyvermem.

46

Saçımbaşım,giyimkuşamımherzamancommeilfaut'dur...Hiçdeğilseşuparkaçıkarkenüstümebirbluzugiyiniversem,saçtuvaletimledeuğraşmasam,kıyametmikopar?Yo,hiçbirzamanbuiznivermemkendime!işteböylegençkalışımı,pasaklıverüküşolmayışımı,bazıları

gibikendimisalıvermeyişimeborçluyum...(Elerikalçalarındadolanır.)Bakın,piliçgibiyim!Onbeş

yaşındabirkızrolünebileçıkarım!

DORN-Pekâlâ,bendevamedeyim.(Kitabıalır.)Tahılcıilefarelerdekalmıştık...

ARKADlNA-Evet,farelerde...Okuyun.(Oturur.)Yada,verinbenokuyayım.Benimsıram.(Kitabı

alır,kaldıklarıyeriaranırbakışlarıyla.)Fareler...Fareler...Hah,burası.(Okur.)"Vehiçkuşkuyokki,sosyetedeninsanlariçinromancılarışımartmakveonlarıkendiçevrelerineyaklaştırmak,tahılcmmtahılambarındafarebeslemesikadartehlikelibirşeydir.Amayinedeseviliparanırromancılar.Bunedenle,birkadın,elegeçirmekamacıylabiryazangözünekestirdimi,iltifatlarla,binbirtürlügüzelsözveyaranmalarlakuşatıronu..."Hım,Fransızlardabuböyledirbelki,amabizimleilgisiyok.Bizdehesapkitapyokturbuişte.Bizdekadın,yazarıeldeetmedenönezilzurnaâşıkolurona,bilmezmisiniz?Uzağagitmeyenehacet,Trigorin'lebenialınyeter...

(Sorinbastonunadayanarak,yanısıraNinagelirler.ArkalarındandaMedvedenkotekerleklibiriskemleyiiterekgetirir.)

SORTN(Çocuklarlakonuşurkenkisevecensestonuyla.)-Haa,demeköyle?Demeksevinçliyizbugün?Keyfimizyerindedemek?..(Kızkardeşine.)Bugünkeyfimizye47

rinde!BabaileüveyanneüçgünlüğüneTvere'yegittilervebiztamüçgünözgürüz!

NlNA(Arkadina'nınyanınaotururvekucaklaronu.)Öylemutluyumki!Tümüylesizeaitimşimdi.

SORÎN(Tekerlekliiskemlesineoturarak.)-Pekdegüzelbugün.

ARKADİNA-Hemdeşık,çekici...Tatlımbenimakılım!

(Nina'yiöper.)aman,çokövmeyelim,nazardeğer.BorisAlekseyeviçnerede?

NİNA-Gölkıyısındabalıkavlıyor.

ARKADİNA-Nasıldasıkılmazbuişten!(Okumayısürdürmeyehazırlanır.)NİNA-Neokuyorsunuz?

ARKADİNA-Maupassant'ın"SuÜstünde"sicancağızım.(Birkaçsatırıiçindenokur.)Eh,bundanötesineilginç,nedegerçek.(Kitabıkapar.)İçimrahatdeğil.SöyleyinAlahaşkına,nedirbuoğlumunhali?Canısıkkın,yüzügülmüyor.Gölkıyısındadolanıpduruyor,görüştüğümüzbileyok.

MAŞA-Dertli.(Nina'ya,çekingen.)Neolur,oyunundanbirşeylerokusanıza...

NİNA(Omuzsilkerek.)-İstiyormusunuzgerçekten?Hiçilginçbiryanıyokki!

MAŞA(Heyecanınıgizlemeyeçalışarak.)-Kendisiokuduğundagözlerialevleniyor,yüzü

bembeyazkesiliyor.Sesiöylegüzel,öylekederlioluyorki!Hareketleritıpkıbirşairinkigibi.

(Sorin'inhorultusuişitilir.)

DORN-İyigeceler!

48

ARKADİNA-Petruşa!

SORİNHa?

ARKADİNA-Uyuyormusun?

SORİN-Yooo!

(Sessizlik.)

ARKADİNA-Tedaviniçingerekeniyapmıyorsun,doğrubirşeydeğilbuağabey.

SORİN-Benistiyorumtedaviolmayı,amadoktoristemiyor.

DORN-Altmışyaşındatedavi!

SORİN-İnsanaltmışındadayaşamakister.

DORN(Bezgin.)-Ya?Öyleysevaleryendamlasıalın.

ARKADİNA-Bencekaplıcayagitmeli.

DORN-Eh...Gidebilir...Gitmeyedebilir...

ARKADİNA-Geldeanla.

DORN-Anlamayacakbirşeyyok.Çokaçık.

(Sessizlik.)

MEDVEDENKO-PyotrNikolayeviç'insigarayıbırakmasıgerekir.

SORİN-Saçma.

DORN-Hayır,saçmadeğil.İçkivetütünkişiliğiniyokediyorinsanın.BirsigarayadabirkadehvotkadansonraartıkPyotrNikolayeviçdeğilsiniz;PyotrNikolayeviç,artıbirileridahasımz.Kendi

"ben"inizbulanıyorveartıküçüncübirkişigibialgılamayabaşlıyorsunuzkendinizi...SORİN

(Güler.)-Siziniçinyargılamasıkolay.Keyiflibirömürsürdünüzçünkü.Yaben?28yılAdaletBakanlığı'ndaçalıştım,amadünyayüzügörmedim,hayatıntadınıçıkaramadım.Böylebirinsanınyaşamakisteyişindeşaşacakbirşeyolmasagerek,vesselam.Doymuşsunuzsiz,49

dünyaumurumuzdadeğil,buyüzdenfelsefeyeyatkınsınız,amabenyaşamakistiyorum,îştebuyüzdenyemeksonrasındasertşaraplariçiyor,sigaratüttürüyorum,filan.Hepsibu...

DORN-Yaşamakciddibirşeydir,fakataltmışınagelipdetedaviolmayakalkışmak,gençliktehayatıntadınıçıkaramadımdiyeyakınmak,bağışlayınama,hafifliktir.

MAŞA(Kalkar.)-Yemekvaktigelmişolmalı...(Tembeltembelyürür.)Bacaklarımuyuşmuş...

(Çıkar.)

DORN-Yemeköncesindeikitekatacak.'

SORİN-Zavalıkız.Mutludeğil,neyapsın.

DORN-Boşsözbunlar,ekselans.

SORİN-Doygunbiradamgibiyargıdabulunuyorsunuz.

ARKADİNA-Ah,şuköyhayatınınsevimlicansıkıntısındandahasıkıcıneolabilir?Sıcak,sessizlik,kimseparmağınıkıpırdatmaz,boyunafelsefeyapar...Sizlerleolmakpekgüzelbirşeydostlar,sözlerinizidinlemekpekhoş,amaşimdibirotelodasındarolümüezberliyorolmakbeniçokdahamutluederdi!

NÎNA(Coşkulu.)-Nekadardoğru!sizianlıyorum!

SORİN-Şehirdeyaşamakelbetteçokdahagüzelbirşey.Çalışmaodandaoturursun,uşaköncedenbildirmedenkimseyiiçerialmaz,masandatelefonun...sokaktaarabalaremrinehazır,filan...

DORN(Birşarkımırıldanır.)-"Anlatınona,çiçeklerim..."

(Şamrayev,arkasındanPolinaAndreyevna,girerler.)

ŞAMRAYEV-Herkesciklerburada!Günaydın!(Ar

kadina'nın,sonraNina'nıneliniöper.)Siziböyleiyigördü

50

gümepekmemnunoldum.(Arkadina'ya.)Bugünkarımlaşehregitmeyeniyetliymişsinizhanımefendi,doğrumubu?

ARKADlNA-Evet,niyetimvar.

ŞAMRAYEV-Hımm...Harika,fakatneilegideceğinizisorabilirmiyimçoksayınhanımefendi?

Çavdarkaldırılıyorbugün,işçilerinhepsiçalışıyor.Sonra,hangiatlarlagideceğinizisorabilirmiyim?

ARKADİNA-Hangiatlarla?Hangileriyleolacağını

benneredenbileyim!

SORİN-Arabanınatlarıvarya.ŞAMRAYEV(Sinirlenerek.)-Arabanınatlarımı?Fakatarabanınatlarınahamutneredenbulayım?Hamutneredenbulayım?Şaşılacakşey!Akılalmazşey!Çokyücehanımefendi!Bağışlayın,yeteneğinizinhayranıyım,sizehayatımınonyılınıvermeyehazırım,amaatveremem!

ARKADİNA-Fakatyazorunluysagitmem,neolacak?Tuhafşey!

ŞAMRAYEV-Çoksayınhanımefendi!Sizinçiftlikyönetimidemlenşeydenhaberinizyok!

ARKADİNA(Parlar.)-Hepaynıeskihikâye!BugündenteziyokMoskova'yadönüyorumbende.

Benimiçinköydenatkiralatınyoksaistasyonayayangiderim!

ŞAMRAYEV(Parlar.)-Bendeistifaediyorum!Kendinizebaşkabirkâhyabulun!(Çıkar.)ARKADÎNA-Heryazaynışey,heryazhakareteuğruyorumburada!Birdahaayağımı

basmayacağımburaya!(Soldan,gölegirmeyerininbulunduğuvarsayılanyöndençıkar,azsonra,elindeoltalarvekovataşıyanTrigorinarkasındaolmaküzere,evegirdiğigörülür.)SORİN(Parlar.)-Küstahlıkbu!Bukadarınadayanı

51

lamaz!Tahammülsınırımaştıartık,vesselam.Şimdinekadaratvarsagetirteceğimburaya!

NİNA(PolinaAndreyevna'ya)-IrinaNikolayevna'nın,böyleünlübiraktristinisteğiniyerinegetirmemek,nasılolur?Onuntümistekleri,hattakaprisleri,hertürlüçiftlikyönetimininüstündedeğilmidir?inanılırşeydeğil!

POLİNAANDREYEVNA(Çaresizlikiçinde.)-Neyapabilirimkiben?Kendinizibenimyerimekoyun.Benimelindennegelir.

SORÎN(Nina'ya.)-Gidiphepimizyalvaralımkızkardeşime,kalmasıiçin...Ha?(Şamrayev'inçıktığıyönebakarak.)Çekilmezherif!Zorba!

NİNA(Sorin'inkalkmasınaengelolarak.)-Oturun,oturun...Götürürüzsizi...(Medvedenko'ylabirliktekoltuğunusürerler.)Of,nekorkunçbütünbunlar!..

SORİN-Evet,evet,korkunç...Fakatkâhyalıktanay*nlmaz,şimdikonuşurumonunla...

(Çıkarlar.DornvePolinaAndreyevnakalırsahnede.)DORN-Cansıkıcışuinsanlar.Kocanı

yakasındantutupatmakgerekiraslında.Fakatşöylebağlanacakiş:PyotrNikolayeviçmoruğuylasaygıdeğerkızkardeşigidipözürdileyeceklerondan.Göreceksinizbakın!

POLİNAANDREYEVNA-Arabanınatlarınıdatarlayagönderdi.Güngeçmiyorkiböylebirtatsızlıkçıkmasın.Bilseniznasılüzüyorbenibunlar!Hastagibioluyorum...Nasıltitriyorumbakın...Kabalıklarınadayanamıyorumartıkonun.(Yalvarır.)Yevgeni,canımbenim,sevgilim,neolurbirlikteyaşayalım...Zamanımızgeçiyor,gençdeğilizartık,hiçdeğilseömrümüzünsondeminde,gizlisizsaklısız,yalansızyaşayalım...

52

(Sessizlik).

DORN-Elibeşyaşındayımben,yaşamatarzımıdeğiştirmemiçinçokgeç.

POLİNAANDREYEVNA-Beninedenreddettiğinizibiliyorum,yakınlıkduyduğunuzbaşkakadınlardavar.Hepsiylebirlikteyaşayamazsınıztabi.Anlıyorum.Özürdilerim...Başınızıağrıttım...

(EvinyakınındaNinagörünür;çiçektoplamaktadır.)

DORN-Yoo,dertdeğil.

POLÎNAANDREYEVNA-Kıskançlıkyiyipbitiriyorbeni.Tabi,doktorsunuz,kadınlardankaçamazsınız.Anlıyorum...

DORN(YaklaşanNina'ya.)-Oradanevarneyok?

NİNA-İrinaNikolayevnaağlıyor.PyotrNikolayeviç'indeastımkrizituttu.

DORN(Kalkar).-Gigipvaleryendamlasıvereyimikisinede.

NİNA(Çiçekleriverirona.)-Buyurun!

DORN-Mercibien!(Evedoğrugider).

POLİNAANDREYEVNA(Arkasındangiderken.)Nehoşçiçekler!(Evinyakınında,alçaksesle.)Verinşuçiçekleribana!(Alır,paralar,fırlatıpatar.Birlikteevegirer.ler.)NİNA(Yalnız.)-Ünlübiraktristinhemdeböylesaçmabirnedenlegözyaşıdöktüğünügörmeknetuhaf!Yığınlarınhayranolduğu,hergüngazetelerdekendisindensözedilen,fotoğraflarısatılan,yapıtlarıyabancıdilereçevrilenbiryazarındabütüngününüoltabaşındatüketipikitatlısukefaliyakaladığındasevinmesidegaripdeğilmi?Benbuünlükişileringururlu,yanlarınavarılmazki53

silerolduklarını,kalabalıklarıhorgördüklerinisanırdım.Soysoptanınmışlığım,zenginliğiherşeydençokönemseyensıradaninsanlardan,ünleriveadlarınıngözkamaştmcılığıylabirçeşitöç

aldıklarınıdüşünürdüm.Oysaonlardaağlıyorlar,balıktutuyorlar,kâğıtoynuyorlar,herkesgibigülüyor,öfkeleniyorlar.

TREPLEV(Şapkasız,elindebirtüfekvevurulmuşbirmartıylagirer.)-YalnızmısınızBurada?

NİNA-Evet,yalnızım.

(Treplev,Nina'nınayaklarıdibinebırakırmartıyı.)NİNA-Budanedemekoluyor?TREPLEV-

Bugünbumartıyıöldürmekalçaklığındabulundum.Onuayaklarınızındibinebırakıyorum.NİNA-

Neyinizvarsizin?(Kaldırıpbakarmartıya.)TREPLEV(Birsessizliktensonra.)-Yakındakendimideböyleöldüreceğim.

NİNA-Sizitanıyamıyorum.TREPLEV-Doğru,amabendesizitanıyamamayabaşladıktansonra.Banakarşıdeğiştiniz,bakışlarınızyabancı,varlığımsıkıyorsizi.

NİNA-Sonzamanlardaçokalınganoldunuz.Söylediklerinizdeanlaşılmazbirtakımşeyler,simgeler.Bakınişte,bumartıdabirsimgeolsagerek,amabağışlayın,anlamıyorumonu...

(Martıyıkaldırıpbankınüzerinekoyar.)Sizianlayabilmekiçinfazlabasitim.

TREPLEV-Oyunumunöyleaptalcabaşarısızlığauğradığıakşambaşladıbu.Kadınlarbaşarısızlığıbağışlamazlar.Hepsiniyaktımonun,hepsini,tekbirkırpıntıkalmamacasına.Nekadarmutsuzolduğumubilseniz!Banakarşıbusoğukluğunuzöylekorkunç,öyleakılalmazbir54

şeyki!..Sankibirgünkalkıpdabugölünkuruduğunuyadatoprağıniçinesüzülüpgittiğinigörüyormuşumgibi.Azöncebenianlayabilmekiçinfazlabasitolduğunuzusöylediniz.Oh,nevaranlamayacakburada?Oyunumbeğenilmedi,sanatımdannefretediliyor,benisürüsünebereket,sıradandeğersizbiriolarakgörüyorsunuz...(Ayağınıyerevurarak.)Nekadariyianlıyorumbunu,nasılanlıyorum!Beynimebirburgugibiişleyenbudüşünceyede,kanımıbiryılangibiemengururumadalanetolsun...(BirkitapokuyarakgelenTrigorin'igörür.)İştegerçekyetenekgeliyor:YürüyüşüHamletgibi,elindedekitapla!(Oynar.)"Sözcükler...Sözcükler...Sözcükler..."Güneş

henüzulaşmadısizeama,gülümsüyorsunuzşimdiden,bakışlarınızonunışınlarındaerimeyebaşladıbile..Sizeengelolmayayım.(Hızlaçıkar.)

TRİGORİN(Kitabanotlaralır.)-Enfiyeçeker,votkaiçer,hepkaralargiyer,biröğretmenonuseviyor...NİNA-GünaydınBorisAlekseyeviç!TRİGORİN-Günaydın.İşlerbirdenbireöylekarıştı

kisanırımgidiyorumbugün.Sizinlebirdahagörüşeceğimizihiçsanmam.Çokyazık.Gençveilginçkızlarçoksıkçıkmıyorkarşıma.İnsanonsekizondokuzyaşlarındanasılhissederkendini,unutmuşum.Zihnimdecanlandıramıyorum.Buyüzdendehikâyelerimdeveromanlarımdagenç

kıztiplerigenelikleyapaydır.Aklınızdangeçenleri,nasılbirinsanolduğunuzuöğrenebilmekiçin,birsaatliğineolsunyerinizdeolmakisterdim.

NİNA-Bendesizinyerinizdeolmakisterdim.

TRİGORİN-Odaneden?

NİNA-Ünlü,yeteneklibiryazarınkendininasılhis

55

settiğiniöğrenmekiçin.Nasılbirşeyünlülükduygusu?İnsannasılalgılıyoronu?

TRlGORlN-Nasılmı?Bilmem.Bunudüşünmedimhiç.(Birandüşünerek.)Yasizünümü

büyütüyorsunuzgözünüzde,yadaünlülükduygusudiyebirşeyyok.

NlNA-Kendinizleilgiliyazılanokuduğunuzdadabirşeyhissetmiyormusunuz?

TRİGORlN-Överlersehoşumagider,yererlersebirkaçgüncanımsıkılır.

NİNA-Nekadarolağanüstübirdünyanızvar!Bilseniznasılgıptaediyorumsize!insanlarınyazgılarıçokfarklıbirbirinden.Kimilerigüçlüklesürüklerlercansıkıcı,silikvarlıklarını.Hepsibiribirinebenzerbuzavalıların.Mutsuzdurlar.Kimilerineise,sizingibilereörneğin,kimilyondabirdirbunlar,nasıldailginç,aydınlık,anlamdolubiryaşamdüşmüş...Mutlusunuzsiz...

TRlGORlN-Benmi?(Omuzlarımsilker.)Hımm...Bakın,ünden,mutluluktan,aydınlıkbiryaşamdanfilansözediyorsunuzya,benimiçinbütünbugüzelsözler,bağışlayın,ağzımasürmediğimbirmarmelattanfarksızdır.Sizçokgençveçokiyisiniz.

NlNA-Hayatınızçokgüzelsizin.TRlGORlN-Fakatnedirgüzelolanbenimhayatımda?(Saatinebakar.)Gidipyazmamgerekşimdi.Özürdilerim,zamanımyok...(Güler.)Derleryahani,tamcanalıcınoktamadokundunuz...Heyecanlanmaya,birazdakızmayabaşladım.Fakat,konuşalımhadi.Oçokgüzel,aydınlıkbulduğunuzhayatımdansözedelim..Fakat,bilmemkineredenbaşlamalı?(Birazdüşünür.)Bakın,insanıngecegündüzaklındançıkmayanbirtakımsaplantıları

vardır.

56

Sözgelimi,ayatakmıştırkafasını,iştebenimdekendimegöreböylebirayvarkafamda.Birdüşünceyakamıbırakmazhiç:Yazmamgerek,yazmamgerek,yazmamgerekdiyetekrarlayıpdururum.Birhikâye

yadaromanımıbitirdim,nedensehemenbirbaşkasını,sonrabirüçüncüsünü,onunarkasındandabirdördüncüsünüyazmakzorundayımdır...Konaklamayerlerindedinlenmeksizinatdeğiştirenbiryolcugibidurmaksızınyazarım,başkatürlüdavranmakdaelimdedeğildir.Bundagüzelyadaaydınlıkolannevar,sorarımsize?Of,nesaçmabirhayatbu!Alınişte,sizinlebirlikteolmaktanhazduyuyorumşuanda,amabitmemişbirhikâyeyadaromanınbenibeklediğidüşüncesidebiranbileçıkmıyoraklımdan.Gökyüzünebakıpdakuyruklupiyanoyabenzeyenşubulutunsözülüpgittiğinimigördüm;hemen,birhikâyeminbiryerinegökyüzündenkuyruklupiyanoyabenzeyenbirbulutunsüzülüpgittiğinikoymalıyımdiyedüşünürüm.Vanilyaçiçeğikokuyordeğilmi?Hemenmimkoyarını:"Ağdalıbirkoku,çiçeğidulkadıngiysisirenginde,biryazakşamıtasvirindekulanılacak..."Sizinağzınızdanvekendiağzımdançıkanhersözcüğükaptığımgibi,edebiyatdağarımatıkıştırırım,bakarsınişeyarar!Birçalışmayıbitirdiğimdedinlenebilmek,havasındançıkmakiçin,tiyatroya,yadabalıktutmayakoşarım.Amahayır!Demirgüleyebenzeyenbirşeykafamıniçindeyuvarlanmayabaşlamıştırbile.Yenibirkonumasayasürüklerbenivedinlenmefırsatıbulamadanbirkezdahayazmayakoyulurum.Vebuböylecesürüpgider...Kendimdenrahatyokturbana.Vetanımadığımbirilerinebalvermekiçinkendihayatımıyokettiğimi,engüzelçiçeklerimintozunuyağmaladığımı,çiçeklerinkendilerini

57

dekoparıpkökleriniayaklarımınaltındaezdiğimihissederim.Şimdi,kaçıkdeğildenederlerbana?Yakınları,tanıdıkları,aklıyerindebirinsanadavranırgibidavranırlarmıböylebirine?"Şuaranevartezgâhta?Bizenearmağanedeceksinizacaba?"Hepaynısorular,aynıtavırlar...Vebanaöylegeliyorkiartık,yakınlarımınilgileri,övgüleri,hayranlıkları,tümbunlar,aldatıdanbaşkabirşeydeğil.Birhastayıaldatırgibialdatıyorlarbeni.Hanibazenkorkuyorum,Gogol'ünPoprişçin'igibi,birgünarkamdanusulcayaklaşıp,yakaladıklarıgibitımarhaneyekapatacaklardiye...Engüzelyılarımolangençlikyılarımda,yazarlığabaşladığımoyılardadayazmaksüreklibirıstıraptıbenimiçin.Küçükyazarheleşansıdayardımetmiyorsabirfazlalıkgibihissederkendini.Beceriksiz,sakar,dikenüstündegibitedirgindir.Karşıkonulmazbirgüç,edebiyatvesanatçevrelerineçekeronu.insanlarıngözlerinedoğrudandoğruyavecesurcabakmayakorkarak,silikveürkek,dolanıpdururoralarda.Parasızbirkumardüşkünününkorkakorkakumarmasalarınasokulmasıgibi.Okurlarımıtanımazdım,amaonlarınedensehep,dostolmayan,kuşkucubirileriolarakcanlandırırdımgözümde.Topluluktankorkardım,ürkütürdübenivenezamanyenibiroyunumsahnelenecekolsa,banaesmerseyircileronakarşıdüşmancabirtavıralıyorlarmış,sarışınlarsaumursamıyorlarmışgibigelirdihep.Of,nekorkunçtubütünbunlar!Neıstırapvericibirşeydi!

NlNA-Fakatböyledeolsa,esinlenmeveyaratmaanlarınınsizemutlulukverdiğiolmuyormuhiç?

TRİGORİN-Evet,yazarkenzevkduyuyorum.Düzeltileriokumakdahoş.Fakatyazdığımşeybasılıpdaçık

tımı,dayanılmazbirsıkıntıoluyorbenimiçin.Herşeyinbaştanbaşayapmacıkveyanlış

olduğunugörüyorum.Bütünbunlarıkeşkehiçyazmamışolsaydımdiyedüşünüyorumveiçimikaralarbasıyor.(Güler.)Toplulukokuyorsonra:"Hiçdefenadeğil,sevimli..SevimliamaTolstoynerede,bunerede..."Yada"Pekhoş,amaTurgenyev'inBabalarveÇocuklarıdahagüzeldi."

böylecesonnefesimekadar,herşeysevimlivehoşolacak,dahafazladeğil.Ölümümdensonradatanıdıklarmezarımınyakınındangeçerlerken"BuradaTrigorinyatıyor"diyecekler,"iyibiryazardı,amaTurgenyevkadardeğil."

NÎNA-Bağışlayın,söylediklerinizianlamayaçalışmayacağımartık.Sizinkibasanşımarıklığı,başkabirşey

değil.

TRlGORTN-Hangibasandansözediyorsunuz?Kendimihiçbirzamansevmedim.Biryazarolarakhoşlanmamkendimden.Dahadakötüsü,kafampuslugibihep,çoğukezneyazdığımınfarkındabiledeğilim...Bakınşugölü,ağaçları,gökyüzünü,doğayıseviyorum,hissediyorum,içimdebirtutku,karşıkonulmazyazmaisteğiuyandırıyorlar.Fakatsadecebirdoğabetimcisideğilimkiben,ülkeminyurttaşıyımaynızamanda.Yurdumuveonuninsanlarınıseviyorum.

Yazdıklarımdahalktan,onunçektiğiacı.lardan,geleceğinden,bilimden,insanhaklarındanvedahabunlargibibirçokşeydensözetmekleyükümlüolduğumuhissediyorum.Veişteböyleceçalakalemherşeydensözediyorum,dörtbiryandansıkıştırıyorlarbeni,kızıpöfkeleniyorlarvebenköpeklerinkovaladığıküçükbirtilkigibioradanorayaatıyorumkendimi...Hayatvebilimileriyedoğrugitmekteyken,hepgeri,gerikaldığımıhis58

59

sediyorum,tıpkıistasyonageldiğindeazöncekalkmışolantreneyetişmesininolanaksızolduğunugörenbirköylügibi...Veenindesonunda,birdoğabetimcisindenbaşkabirşeyolmadığımı,gerikalankonulardailiklerimekadarsahteolduğumuhissediyorum...

NÎNA-Çalışmaktanöylebitkindüşmüşsünüzkikendideğerinizikavramayanezamanınıznedeisteğinizvar.Kendinizdenhoşnutolmayabilirsiniz,fakatbaşkalarıiçinbüyükvegüzelsiniz!Sizingibibiryazarolsamtümyaşamımısıradaninsanlaraadar,fakataynızamandadamutluluklarınınancakbenimdüzeyimeyükselmekteolduğunubilirdimvebenibirzaferarabasındataşırlardı.

TRÎGORİN-Zaferarabasıha?YoksaAgamemnonmuyumben,neyim?(Birliktegülerler.)NİNA-Böylebirmutlulukiçin,biryazaryadaaktristolmanınmutluluğuuğruna,aileminsevgisizliğinedayanır,yoksuluğa,düşkırıklıklarınagöğüsgerer,tavanarasındaoturur,yavanekmekleyetinirdim.Kendikendimeyetmezliğinacılarınıdamemnuniyetleyaşar,amabunakarşılıkünisterdim,gerçek,gözalıcıbirün...(Eleriyleyüzünükapar.)Başımdönüyor...Of...

ARKADİNA'NINSESİ(Evden.)-BorisAlekseyeviçî...

TRlGORlN-Beniçağırıyorlar...Eşyalartoplanıyorolmalı.Canımhiçgitmekistemiyor...(Gölebakarak.)Şugüzeliğebakın,cennetgibi!..Neharikabirgüzelik!..

NÎNA-Karşıkıyıdakibahçeyleevigörüyormusunuz?

TRiGORıN-Evet.

60

NlNA-Rahmetlianneminçiftliğidir.Oradadoğdum.Tümyaşamımbugölünçevresindegeçti,herbiradasınıbilirimonun.

TRÎGORÎN-Çokgüzelbiryergerçekten!(Martıyıgörerek.)Bunedir?

NÎNA-Birmartı.KonstantinGavriliçvurmuş.

TRÎGORİNGüzelbirkuş.Doğrusuhiçgitmekistemiyorcanım.İrinaNikolayevna'yırazıedindekalsın.(Defterinebirşeyleryazar.)

NÎNA-Neyazıyorsunuz?

TRİGORİN-Notalıyorum...Birkonugeldideaklıma...(Deftericebinekoyar.)Küçükbirhikâyekonusu.Çocukluğundanberigölkıyısındayaşayanbirgençkızvar,sizingibibiri;tıpkıbirmartı

gibiseviyorbugölüvebirmartıgibidemutluveözgür.Gününbirindebiradamgeliyororaya,kızı

görüyorveyapacakbaşkabirişiolmadığındanyazıkediyorkıza,tıpkıbumartıgibi...

(Birsessizlik.)

(PenceredeArkadinagörünür.)

ARKADÎNA-BorisAlekseyeviç,neredesiniz?

TRlGORlN-Geliyorum!(GiderkendönüpNina'yabakar.PenceredekiArkadina'ya.)Nevar?

ARKADİNA-Kalıyoruz.

(Trigorinevegirer.)

NÎNA(Rampışığınayaklaşır,birandüşündüktensonra.)-Birdüşbu!

PERDE

61

ÜÇÜNCÜPERDE

Sorinlerinyemekodası.Sağdavesoldakapılar.Birbüfe.îlaçdolabı.Odanınortasındabirmasa.

Yolculukhazırlığınıgösterenbirbavulvekartonşapkakutuları.Trigorinmasadakahvaltıederken,Maşaonunyanındaayaktadurmaktadır.

MAŞA-Yazarolduğunuziçinsöylüyorumbunlarısize.İşinizeyarayabilir.İnanın,eğerölümcülbiçimdeyaralasaydıkendini,biranbileyaşamazdımbende.Amametanetimyerindeyinede.İştesilkindimvekararımıverdim:Buaşkısöküpatacağımyüreğimden,kökündensökeceğim.

TRİGORİN-Nasıl?

MAŞA-Evleneceğim.Medvedenko'yla.TRÎGORİN-Şuöğretmenlemi?MAŞA-Evet.

TRİGORİN-Anlamıyorum,neanlamıvarbunun?MAŞA-Umutsuzcasevmenin,yılardırbirşeylerbekleyipdurmanınanlamıvarmı?Evleninceaşkmaskkalmayacak,yenikaygılareskiduygulansilipsüpürecektir...Sonrabirdeğişikliktirnedeolsa.Birtekdahaatalımmı?TRİGORÎN

-Çokolmazmı?MAŞA-Yokcanım!(Kadehleridoldurur.)Öylebakmayınbana.Sandığınızdandahasıkiçerkadınlar.Benimgibiherkesingözüönündeiçenlerazınlıktadır,çoğugizliiçer.Ya.Vedaimavotkayadakonyaktıriçtikleri.(KadehiniTrigorin'inkiyletokuşturur.)Şerefinize!Sade,içtenbiradamsınız.Ayrılacakolmamızyazık.(içerler.)

62

TRİGORİN-Bendegitmekistemiyorum.MAŞA-Ricaedin,kalsın.

TRİGORİNYok,kalmazartık.Oğlusonderecedengesizdavranıyor.Birbakmışsınkendinivurmuş,şimdidebenidüeloyaçağıracağısöyleniyor.Niçinbütünbunlar?Somurtuyor,homurdanıyor,yenibiçimlervaazedipduruyor...Oysaherkeseyervar.Nediyeitişipkakışmalı

ki?

MAŞA-Kıskançlıkdavarişiniçinde.Neyse,beniilgilendirmez.(Birsessizlik.Yakovelindebavulasoldansağadoğrugider.Ninagirer,pencereninönündedurur.)MAŞA-Benimöğretmenakılıbirideğilpek,amadürüstbirinsanveyoksul.Acıyorumona.

Zavalı,yaşlıannesinedeacıyorum.Eh,kalınsağlıcakla.Kemlikleanmayınbeni.(Trigorin'ineliniiçtenliklesıkar.)Gösterdiğinizyakınlığateşekkürederim.Banakitaplarınızıgönderin,amamutlakaimzalıolarak.Amasakın"çoksayın"filandiyeyazmayın,şöyledeyinyeter:"Kiminnesiolduğunubilmeyen,budünyadaneiçinyaşadığıbelirsizMarya'ya..."Hoşçakalın!(Çıkar.)NÎNA(YumrukbiçimindesıktığıeliniTrigorin'edoğruuzatarak.)-Tekmiçiftmi?TRİGORİN-Çift.

NİNA(içiniçeker.)-Hayır.Tekbirnohuttanesivarelimde.Aktristolacakmıyım,olmayacakmıyımdiyeniyettutmuştum?Hiçdeğilsebirakılverenolsa...TRİGORİN-Böyleişlerdeakılverilemez.

NİNA-Ayrılıyoruzartık...ve...belkigörüşemeyeceğizbirdaha.Şuküçükmadalyonubendenbiranıolarakkabuletmenizidiliyorum.Adınızınbaşharflerinikazıttımüzerine...Şuyandadakitabınızınadıyazılı:"GündüzlerveGeceler"...

63

TRİGORİN-Nezarifşey!(Madalyonuöper.)Olağanüstügüzeliktebirarmağan!

NİNA-Aradabirbenianımsayın.TRİGORİNAnımsayacağım.Ogünlükgüneşlikgündeolduğunuzgibianımsayacağımsizi.Birhaftaönce,açıkrenklibirgiysivardıüstünüzdehani,konuşmuştuk...beyazbirmartıyatıyordubankınüzerindede...

NİNA(Düşünceli.)-Evet,martı...(Birsessizlik.)Şimdidahafazlakonuşamayacağız,gelenlervar...Ayrılmadanönceikidakikaayırınbana,yalvarırım...(Soldançıkar.AynıandasağdanArkadina,frakgiyinmişvenişanlarınıtakmışolarakSorin,arkalarındandaeşyatoplamatelaşı

içindeYakovgirerler.)

ARKADİNA(Sorin'e.)-Evdeotursana,ihtiyarcık.Romatizmalıbacaklarınlagezmeleregitmekseninnene?(Trigorin'e).Kimdiazönceburadançıkan?Ninamıydı?TRİGORİN-Evet.

ARKADİNA-Pardon,engelolduk...(Oturur.)Sanırımtoparlandıherşey.Yorgunluktanbittim.

TRİGORÎN(Madalyonunüstündekiyazıyıokur.)"GündüzlerveGeceler",sayfa121,11.ve12.

satırlar...

YAKOV(Masayıtoplarken.)-Oltalarıdakoyayımmıefendim?

TRİGORİN-Evet,dahagerekeceklerbana.Amakitaplarıbirilerineverirsin.

YAKOV-Başüstüne.

TRİGORİN(Kendikendine.)-Sayfa121,11.ve12.satırlar.Nevaracababusatırlarda?

(Arkadina'ya.)Buradabenimkitaplarımdanvarmı?

ARKADÎNA-Evet,ağabeyiminçalışmaodasında,köşedekidolapta.

64

TRlGORİN-Sayfa121...(Çıkar.)

ARKADİNA-DinlebeniPetruşa,evdekal...

SORİN-Sizgittiktensonraburadayaşayamam.

ARKADİNA-Kenttenevarpeki?

SORİNÖzelbirşeyyok,amayinede...(Güler.)'BelediyeKonağı'nmtemelatmatörenivarfalanfilan...Birkaçsaatliğinedeolsaşudurgunhayattankurtulmakistiyorinsan,zifirbağlamışhurdabirağızlıkgibibirköşedeyatıpdurmaktanusandım...Atlarısaatbirdegetirmeleriniemrettim,böyleceyolaaynızamandaçıkacağız.

ARKADİNA(Birsessizliktensonra.)-Buradakalsen,sıkıntıyakaptırmakendini,üşütme.Oğlumagözkulakol.Gözünonunüzerindeneksikolmasın.Doğruyolugösterona.(Birsessizliktensonra.)Gidiyorumişte.Konstantin'inkendininedenvurduğunuöğrenemeden.Bencebaşlıcanedenkıskançlık.BuyüzdendeTrigorin'lebirlikteburadannekadarçabukgidersemokadariyi.

SORİN-Nasılsöylemelibilmem,amabaşkanedenlerdevar.anlaşılmayacakbirşeydeğil;aklı

başındagençbiradam,burada,buıssızköyhayatınıyaşıyor.Neparası,netoplumdabiryeri,negeleceğivar.Belibaşlıbirişiyok.Başıboşluğundanutanıyorvekorkuyor.Çokseverimonu,odabanabağlıdır,amayinede,nedeolsa,yerininburasıolmadığınıbiliyor,başkalarınınmerhametiyleyaşayanbirbesleme,birasalakgibihissediyorkendini.Şaşacakbirşeyyokbunda,gururlubirinsan.

ARKADÎNA-Beniçoktasalandırıyor...(Düşünceli.)Birişemigirmeliacaba?

SORÎN(Islıklabirezgiçalar,sonrakararsızca.)Bence...Onabirazparavermenyapılacakeniyişeyolur

65

du.Birkeredoğrudürüstgiyinmesigerek,vesselam...Baksanaüçyıldıraynıceketitaşıyorsırtında,paltosudayok...(Güler.)Sonrabirazgeziptozmasıdafenaolmazdıdelikanlının...

Yurtdışınagitmesifilan...Çokparatutmazbu.

ARKADİNA-Tutmazolurmu...Kostümiçinbirşeyleryapabilirimbelki,fakatyurtdışıolmaz...Yok,şusırakostümdeolmaz.(Kararlı.)Paramyok!

(Soringüler.)

ARKADİNA-Yok!

SORİN(Islıklabirezgiçalar.)-Pekipeki.Kusurabakmacanım,gücenme...İnanıyorumsana...

Gönlüyüce,soylubirkadınsınsen.

ARKADİNA(Yaşlıgözlerle.)-Paramyok!

SORİN-Bendeolsa,söylemeyenegerek,benverirdim.Amatekmeteliğimyok.(Güler.)Kâhyaemeklimaaşımıolduğugibialıptarımişlerine,hayvancılığa,arıcılığaharcıyor,paralarımçarçuroluyor.İneklergeberiyor,arılartelefoluyor,atlaragelince,banakimseninatverdiğiyokzaten.

ARKADİNA-Evet,paramvarbiraz,amabiraktristimben.Sadecetuvaletparasıyıktıbenizaten.

SORİN-Tatlısın,iyiyüreklibirkadınsınsen...Saygımvarsana...Evet...Banabirşeyleroluyoryine...(Sendeler.)Başımdönüyor.(Masayatutunur.)Kötüyüm,vesselam...

ARKADİNA(Korkmuş.)-Petruşa!(Tutmayaçalışarak.)Petruşa,ağabeyciğim!(Bağırır.)Yardımedin!Yardımedinbana!(TreplevbaşındabirsargıylaveMedvedenkogirerler.)66

ARKADİNA-Fenalaştı"birden!SORİN-Birşeydeğil,birşeydeğil...(Gülümservesuiçer.)Geçti...vesselam...

TREPLEV(Annesine.)-Korkmaanne,tehlikelibirşeydeğil.Bugünlerdesıksıkböyleoluyordayım.(Dayısına.)Dayı,yatmalısın.

SORİN-Evet,biraz...Fakatneolursaolsungideceğimkente...Birazyatıpgideceğim...

Kesinlikle...(Bastonunadayanarakyürür.)

MEDVEDENKO(Kolundantutupyürümesineyardımederek.)-Sizebirbilmece:Sabahleyindört,öğleyiniki,akşamleyinüçayaküstündeolannedir?(Güler.)Evet.SORÎN-Geceleyindesırtüstü.

Teşekkürederim,kendimyürüyebilirim.

MEDVEDENKO-Hadi,hadi,nezaketegerekyok(Sorin'lebirlikteçıkarlar.)ARKADİNA-Çokkorkuttubeni.TRÎGORİN-Köydeyaşamasısağlığınayaramıyor.Sürekligerilimiçinde.Anne,

cömertliğintutsadaonabirkaçbinrubleödünçversenneolur?Bütünbiryılı

kenttegeçirebilirdiböylece.

ARKADİNA-Paramyokbenim,aktristimben,bankerdeğil...(Birsessizlik.)TREPLEV-Anne,sargımıdeğiştirirmisin?Buişiçokiyiyaparsınsen.

ARKADİNA(Haçdolabındantentürdiyotveiçindesargıgereçleribulunanbirkutuçıkarır.)Doktordagecikti.

TREPLEV-Ondageleceğinisöylemişti,öğleoldu.ARKADİNA-Otur.(Oğlununbaşındakisargıyı

çö

67

zer.)Sankisarık.Dünmutfaktabiryolcuseninhangimilettenolduğunusoruyordu.Fakatyaraniyileşmişhemenhemen.Kurumasıgerekenküçükbiryerkalmışsadece.(Oğlununbaşınıöper.)Benyokkensilahlaoynamayacaksınbirdaha,değilmi?

TREPLEV-Yok,anne.Kendimidenetleyemediğimçılgıncabirumutsuzlukanıydıo.Birdahaolmayacak.(Annesinineleriniöper.)Elerinbüyülüdürsenin.Hiçunutmam,devlettiyatrosundaçalıştığınsırada,benküçükbirçocuktum,bizimavludabirkavgaçıkmıştıdakiracılardanbirçamaşırcıkadınıfenahaldehırpalamışlardı.Anımsadınmı?Kadınıkaldırıpgötürdüklerindebaygındı...iyileşinceyekadarziyaretinegitmiştinonun,ilaçgötürmüştün,çocuklarınıçamaşırteknesindeyıkamıştın.Yoksaanımsamıyormusun?

ARKADÎNA-Hayır!(Yenibirsargısararoğlununbaşına.)TREPLEV-Oturduğumuzbinadaikidebalerinvardı...Sanakahveiçmeyegelirlerdi...

ARKADlNA-Bunuanımsıyorum.

TREPLEV-Çokdindarkişilerdi.(Birsessizlik.)Sonzamanlarda,şusongünlerde,tıpkı

çocukluğumdakigibiseviyorum,öyleiçten,bütünkalbimle...Sendenbaşkakimsemkalmadıartık.

Fakatneden,nedenbuadamınetkisindenkurtulamıyorsun?

ARKADlNA-OnuanlayamıyorsunKonstantin...Çoksoylubirinsandıro...

TREPLEV-Öyleysekendisinidüeloyaçağıracağı

68

mıöğrendiğinde,soyluluğubirkorkakgibidavranmasınanedenengelolmadı?Gidiyor.Yüzkızartıcıbirkaçışbu.

ARKADÎNA-Nesaçmaşey!Onaburadangitmesiniricaedenbenim.

TREPLEV-Çoksoylubirinsanmışgerçektende!Bizburadaonunyüzündenneredeysekavgaederken,o

biryerlerde,parktayadasalondaüstümüzegülüyordurşimdi...Nina'yıçözümlüyor,dahibiryazarolduğukonusundaonukuşkuyayerkalmayacakbiçimdeiknaetmeyeçalışıyordur...

ARKADlNA-Banabuçirkinşeylerisöylemektenözelbirzevkduyuyorsun.Sözünüettiğinkişiyesaygımvarvericaederimbenimyanımdaonuniçinkötüşeylersöyleme.

TREPLEV-Amabenimsaygımyok.Seninistediğin,benimdeonubirdahiolarakgörmem.

Fakat,bağışla,yalansöylemeyibecerememben,yazdıklarındanbanausanç

geldiartık.

ARKADÎNA-Basitbirkıskançlıkolayıbu.Yeteneğiolmayıpdahevesiolanlarıngerçekyeteneklereçamuratmaktanbaşkayapacaklarıbirşeyyokturçünkü.Nedenir,budabirçeşitavuntuişte!

TREPLEV-(Alaycı.)Gerçekyetenekler!(Öfkeyle.)Sizintopunuzdançokdahayetenekliyimben,mademöyle!(Başındakisargıyıçekipçıkarır.)Siz,tutucular,sanatalanındasubaşlarını

tutmuşsunuzbirkere,kendidışmızdakilereyaşamahakkıtanımıyorsunuz.Sadecekendiyaptıklarınızıkuralauygunvegerçeksayıyorsunuz!Sanatçısaymıyorumsizi!Neseni,nedeonu!

ARKADÎNA-Dekadan!

69

TREPLEV-Sensevgilitiyatronagitde,oaçması,beşparaetmezoyunlarındaoyna!

ARKADİNA-Öyleoyunlardahiçbirzamanoynamadımben!Banadiluzatma!Uydurukbiroperetbileyazacakyeteneğinyoksenin.Kievlisonradangörme,türediseni!Asalak!

TREPLEVCimri!ARKADİNA-Kılıksız!(Treplevotururvesessizceağlar.)ARKADlNA-Beşparaetmezsin!(Üzüntüveöfkeylegezinir.)Ağlama...Ağlamadiyorum...(Kendisideağlar.)Ağlamadiyorumsana...(Oğlunukucaklar,yüzünü,saçlarınıöper.)Sevgiliyavrumbenim,bağışlagünahkâranneni.Bağışlabubahtsızkadını.

TREPLEV-(Annesinikucaklayarak.)Ahbuseydin!Herşeyimiyitirdim!Benisevmiyor,yazamazoldumartık,tümumutlarımyokoldu...

ARKADİNA-Umutsuzluğakapılma...Herşeydüzelecek...OgidinceNinasenisevecektiryine...

(Oğlunungözyaşlarınıkurular.)Yeter.Barıştıkartık,değilmi?TREPLEV-(Annesininelerini.öper.)Evetanne.ARKADİNA-(Sevecen.)Onunladabarış.Vazgeçdüelodan...olmazmı?

TREPLEV-Peki...Amaizinver,görmeyeyimonu.Banaağırgeliyorbu.Gücümünüstündebirşey...(Trigoringirer.)İşte...Gidiyorumben...(ilaçlançabucakdolabakoyar.)Sargıyıdoktorsararartık...

TRİGORİN(Kitaptaaranarak.)121.sayfa...11ve12.satırlar...Tamam...(Okur.)"Eğerbirgünhayatımsanagerekecekolursagelvealonu..."

70

(Treplevsargıyıyerdenalıpçıkar.)ARKADİNA-(Saatebakarak.)Atlarazsonrakoşulmuşolacak.

TRİGORİN-(Kendikendine.)Eğerbirgünhayatım

sanagerekecekolursagelvealonu.

ARKADİNA-Umarımherşeyintoparlanmıştırartık?

TRİGORİN-(Sabırsızlıkla.)Evet...Evet...(Düşünceli.)Temizbiryürektenkopanbuçağrıdanedenbirkederçınıltısıduydum,nedenacıylaburkulduyüreğim?..Eğerbirgünhayatımsanagerekecekolursagelvealonu.(Arkadina'ya.)Birgündahakalalım!

(Arkadina"olmaz"anlamındasalarbaşını.)TRİGORİN-Kalalım,neolur!ARKADİNA-Seniburadatutanşeyinneolduğunubiliyorumcanım.Amakendinehâkimol.Başındöndübiraz,ayıl.

TRİGORİN-Sendeayıl,mantıklı,akılıol.Çevrendeolanlaragerçekbirdostgibibakneolur!

(Arkadina'nınelinitutupsıkarak.)Fedakârbirinsansınsen...Arkadaşolalım...Vazgeçbenden...

ARKADİNA-(Şiddetlibirheyecaniçinde.)Böylesinekapıldındemek?

TRİGORİN-Benionadoğruçekenbirşeyvar!Bubelkidebanagerekenşeyintakendisi.

ARKADİNA-Taşralıbirgençkızınaşkı,öylemi?Oh,öylesineaztanıyorsunkikendini!

TRİGORİN-İnsanlarayaktauyurlarbazen.Şimdiseninlekonuşuyorumyaaslındauykudayımsankivedü

71

şümdeonugörüyorum...Tatlı,olağanüstüdüşlerkapladıbeni...Bırakgideyim,neolur...

ARKADİNA-(Titreyerek.)Hayır,hayır...Nihayetherhangibirkadınımbende,böylekonuşamazsınbenimle...ÜzmebeniBoris...Korkunçbütünbunlar...

TRİGORİN-Istesenolağanüstüolabilirsin.Dünyadamutlulukverebilecektekşey,taze,şiirdolu,insanıhülyalarındünyasınaçekenbiraşkolabilirancak!Benböylebiraşkyaşamadımdaha!

Gençliğimde,editörkapılarınıneşiğiniaşındırmaktan,yoksuluklaboğuşmaktanvaktimolmadı...

Sonundagelipbuldubenioaşk,elediyor,çağırıyor...Niyekaçayımondan?

ARKADİNA-(Öfkeyle.)Senaklınıkaçırmışsın!

TRİGORlN-Varsınolsun!

ARKADİNA-Hepinizbanaacıçektirmekiçinsözbirliğietmişsinizbugün!(Ağlar.)TRİGORİN-(Başınıelerininarasınaalır.)Anlamıyor!Anlamakistemiyor!

ARKADİNA-Öylesineyaşlıveçirkinmiyimkibaşkakadınlarhakkındautanıpsıkılmadankonuşuluyorbenimle?(Trigorin'ikucaklayıpöper.)Oh,sençılgınadönmüşsün!Güzelimbenim,olağanüstüsevgilim!Senbenimhayatımınsonsayfasısın!(Önündedizçöker.)Sevincimbenim,gururum,mutluluğum!(Dizlerinekapanır.)Benibirsaatliğinebilebırakacakolsanyaşayamam,aklımıkaçırırım,olağanüstüerkeğimbenim,kulukölesiolduğum,efendim...

TRİGORlN-Birgelenolur...(Kalkmasınayardımeder.)

ARKADİNA-Gelsinler,sanaolanaşkımdanutanç

duymuyorumki.(Eleriniöper.)Hayatımınzenginliği,delibozuğumbenim;birçılgınlıkyapmakistiyorsunsen,amabenistemiyorum,bırakmayacağımseni...(Güler.)Benimsinsen...Benim...

Bualın,bugözler,bugüzelimipeksaçlarbenim...Tümüylebanaaitsinsen...Öyleakılı,öyleyeteneklisinki...Bugününyazarlarınınhepsindenüstünsün,senRusya'nınbiricikümidisin...

Sendeöylesineiçtenlik,yalınlık,tazelik,öylesağlıklıbirhumorvarki...Birinsanı,birdoğaparçasınıenbelirginçizgileriylebirçırpıdayaratabiliyorsunsen.İnsanlarınyaşıyorsenin!Oh,seniheyecanakapılmadanokumanınolanağıvarmı!Dalkavuklukyaptığımı,yalansöylediğimimisanıyorsun?Şugözlerimebak...Bak...Biryalancınıngözleriolabilirmibunlar?Görüyorsunişte,seningerçekdeğerinibenbiçebilirimancak,sanadoğruyusöyleyentekkişiyimben,sevgilimbenim,biricikerkeğim...Geliyorsundeğilmi?Ha?Bırakmayacaksınbeni,değilmi?

TRİGORİN-İrademyokbenim...Hiçbirzamandaolmadı...Uyuşuk,gevşek,nereyeçekerlerseorayagidenbiri...Kadınlarboylebirerkektennasılhoşlanır?Albeni,götür,amabiradımöteyebırakmakendinden!

ARKADİNA(Kendikendine.)-Elimdesinartık!..(Hiçbirşeyolmamışgibipervasızca.)Yinedeistiyorsankalabilirsintabi.Bengiderim,birhaftasonradasengelirsin.Niyeaceleedesinki?

TRÎGORİN-Yok!Birliktegidelimartık.ARKADÎNA-Senbilirsin...Mademöyle,birliktegideriz...

(Birsessizlik.Trigorindefterinenotlaralır.)ARKADİNA-Neyapıyorsun?

72

73

TRlGORÎN-ilginçbirsözduydumsabahleyin"KızlarOrmanı"...işeyarar...(Gerinir.)Gidiyoruzdemek?Yinevagonlar,istasyonlar,büfeler,pirzolalar,bitmeztükenmezkonuşmalar...

ŞAMRAYEV(Girer.)-Arabanızın'hazırolduğunuüzüntüylebildiririmefendim.Yolaçıkmanınvaktidir.Trenikiyibeşgeçegeliyor.SaygıdeğerİrinaNikolayevna,aktörSuzdaltsev'inşimdinerelerdeolduğunusoruşturmayıunutmazsınızdeğilmi?Hayattamı?Sağlığıyerindemidir?Birzamanlarazmıiçtikbirlikte..."PostaArabasıSoygunu"ndaeşsizbiroyunçıkarmıştı...O

zamanlar,hiçunutmam,yineçokseçkinbirkişiolantrajediaktörüİsmailovilebirlikteçıkarlardı

sahneye...Telaşetmeyinsaygıdeğerhanımefendi,dahabeşdakikanızvar...Birkeresindebirmelodramda

komplocurolündeydiler...Ansızınelegeçtiklerinde,"tuzağadüştük"denilmesigerekirken,"kucağadüştük"demezmi!(Kahkahalarlagüler.)Kucağa!...

(ŞamrayevkonuşmaktaykenYakovaceleylebavularıtaşır.HizmetçikızArkadina'nınşapkasını,mantosunu,şemsiyesini,eldivenlerinigetirir,herkesgiyinmesineyardımederonun.Aşçıbaşı

görünürsoldakikapıda,birsürebeklediktensonrakararsızadımlarlagirer.PolinaAndreyevna,sonraSorinveMedvedenkogirerler.)

POLÎNAANDREYEVNA(Elindeküçükbirsepetle.)-Yoliçineriktopladımbiraz...Çoktatlılar.

Canınızyemekisterbelki.

ARKADÎNA-ÇoknaziksinizPolinaAndreyevna.

POLİNAANDREYEVNA-Yolunuzaçıkolsunikigözüm.Bağışlayın,eğerbirkusurumuzolduysa...(Ağlar.)

74

ARKADtNA-(Onukucaklayarak.)Herşeyçokiyiydi,çokgüzeldi.Amanevarşimdiağlayacak!

POLİNAANDREYEVNA-Ömrümüzgeçipgidiyor!

ARKADİNA-Eldenbirşeygelmezki...SORİN(Sırtındapelerinlipalto,başındaşapka,elindebaston,odadangeçereksolkapıdangirer;odadangeçerken.)-îrina,kardeşim,geçkalmayalım!

Bengidiparabayaoturuyorum,vesselam.

MEDVEDENKO-Benistasyonayayangeleceğim...

siziuğurlamaya...Gecikmem!(Çıkar.)

ARKADİNA-Hoşçakalındostlarım...Kısmetolursagelecekyazayinegörüşürüz.(Hizmetçikız,Yakovveaşçıbaşıeliniöperler.)Gönüldençıkarmayınbeni.(Aşçıbaşınaparaverir.)Birruble,üçünüziçin.

AŞÇIBAŞI-Alahrazıolsunhanımefendi.Yolunuzaçıkolsun!Minnettarızsize.

YAKOV-Hayırlıyolculuklar!ŞAMRAYEV-Mektuplarınızıesirgemezsenizçokmutluoluruz!GülegüleBorisAlekseyeviç!

ARKADİNA-Konstantinnerede?Söyleyin,gidiyorum.Vedalaşalım.Eh,hadihoşçakalın.(Yakov

'a.)Aşçıbaşıyabirrubleverdim,üçünüzpaylaşırsınız...

(Birliktesağdançıkarlar.Sahneboşkalır.Sahnegerisinden,yolcularınuğurlanışısırasındakisesler,bağrışmalarişitilir.Hizmetçikızgiripmasadaneriksepetinialır,çıkar.)

TRİGORİN(Döner.)-Bastonumuunutmuşum.Terastaolmalı.(SoldakikapıyadoğruyürürkenNina'yla

karşılaşır.)Sizmisiniz?...gidiyoruz...

75

NİNA-Birdahagörüşeceğimiziçimedoğmuştu...(Heyecanla.)BorisAlekseyeviç,kesinkararımı

verdim,ölsemdedönmemartık,sahneyeçıkıyorum.Yarınayrılıyorumburadan,babamı,herşeyibırakıpyenibirhayatabaşlıyorum...Sizingibi,Moskova'yagidiyorumbende...Oradagörüşeceğiz.

TRİGORİN(Çevreyebakınarak.)-"SlavyanskiPazar"otelineinin...Hemenhaberulaştırınbana...

Molçanovka'daGroholski'ninevi...Aceleetmeliyim...

NİNA-Birdakikacıkdaha...

TRİGORİN(Hafifsesle.)-Öylegüzelsinizki...Yakındagörüşeceğimizidüşünmeknebüyükmutluluk!(Ninabaşınıonungöğsünebırakır.)Bueşsizgözlerigöreceğimyine,tanımsızgüzeliktekibuincegülüşü,birmeleğinkikadarmasumbugüzelyüzü...Canımbenim...

(Uzunbiröpüşme.)

(Üçüncüvedördüncüperdelerinarasındaikiyılhkbirsüregeçer.)PERDE

76

DÖRDÜNCÜPERDE

Sorinler'inevindeKonstantinTreplev'inçalışmaodasıyaptığıbirsalon.Sağdavesoldaiçerdekiodalaraaçılankapılar.Tamkarşıda,terasaaçılancamlıkapı.Birkonuksalonundabulunması

olağaneşyadışında,sağköşedebiryazımasası,solkapınınyanındaalaturkabirsedir,ayrıcabirkitaplık,pencereönlerindeveiskemlelerdekitaplar.Vakitakşamdır.Abajurlubirmasalambasınınaydınlattığıodanınloşluğunda,bahçedekiağaçlarınhışırtısı,rüzgârınbacalardakiuğultusuişitilmektedir.Bekçininsopavuruşları.MedvedenkoveMaşagirerler.

MAŞA(Seslenir.)KonstantinGavrilıç!KonstantinGavrilıç!(Çevreyebakınır.)Kimsleryok!ihtiyardaheran"Kostyanerde,Kostyanerde?"diyesorupduruyor.Yapamıyoronsuz...

MEDVEDENKO-Yalnızlıktankorkuyor.(Kulakkabartır.)Neberbatbirhava!ikincigünböyle.

MAŞA(Lambanınfitiliniaçar.)-Göldedalgalargöklereçıkıyor.

MEDVEDENKO-Bahçedegözgözügörmüyor.Söylesekdeşutiyatrosahnesinisöküpatsalar.

Çıplak,çirkinbiriskelet.Perdesirüzgârdasaklıyor.Dünakşamoradangeçerken,sankibirisiağlıyormuşgibigeldibana.MAŞA-Dahaneler...(Birsessizlik.)MEDVEDENKO-Maşaevimizegidelim.MAŞA-(Başınıolumsuzanlamdasalar.)-Bengeceburadakalacağım.

77

MEDVEDENKO(Yalvarır.)-Maşa,gidelim!Yavrumuzaçtırbelki.

MAŞA-Saçmalama.Matryonadoyurmuştur.(Birsessizlik.)MEDVEDENKO-Yazıkyavrucağa...Üçgündürannesiz...

MAŞA-Çekilmezbiradamoldunartık!Eskiden,hiçdeğilsearadabir,felsefeyapardın.Şimdi

"yavrumuz...evimiz..."denbaşkalafçıkmazolduağzından.

MEDVEDENKO-Maşa,gidelim.

MAŞA-Kendingit.

MEDVEDENKO-Babanbanaatvermez.

MAŞA-Verirverir.Gitiste...

MEDVEDENKO,Öyleya,isteyeyim..Senyarınmıgeliyorsun?

MAŞA-(Enfiyeçeker.)Hı,yarın.Uzattınamaartık!

(TreplevvePolinaAndreyevnagirerler.Treplevyastıklarvebiryorgan,PolinaAndreyevnabiryatakçarşafıtaşımaktadır.Getirdiklerinisedirinüstünekoyarlar.Treplevgidipmasasınınbaşınaoturur.)

MAŞA-Neiçinbunlaranne?

POLİNAANDREYEVNA-PyotrNikolayeviçkendisineKostya'mnodasınayatakyapılmasını

istedi.

MAŞA-Bırakın,benyaparım...(Yatağıyapar.)

POLİNAANDREYEVNA-(içiniçekerek).Haihtiyar,haçocuk...Farkıyok...

(PolinaAndreyevna,Treplev'inyazımasasınayaklaşır,dirsekleriylemasayadayanarakyazılarabakar.Sessizlik.)

MEDVEDENKO-Eh,benartıkgideyim.Alahaıs

78

marladık,Maşa.(Karısınıneliniöper.)Alahaısmarladıkanneciğim...(Kayınvaldesinineliniöpmeyeçalışır.)

POLİNAANDREYEVNA-(Cansıkıntısıyla.)Hadiuğurlarolsun.

(Treplevonabirşeysöylemedenuzatırelini,Medvedenkoçıkar.)POLİNAANDREYEVNA-(Treplev'inyazdıklarınabakarak.)GününbirindegerçektendeyazarolacağınızkiminaklınagelirdiKostya!Tanrıyaşükürolsun,dergilerdenparabilegönderiyorlaryazdıklarınıziçin...(Saçlarınıokşar.)Yakışıklıdaoldunuz...Kostyacığım,güzelim,benimMaşa'yadabirazgüleryüzgöstersenizneolur!

MAŞA-(Yatağıyaparken.)Bırakınonu,anne!

POLİNAANDREYEVNA-(Treplev'e.)Öylecanayakındırki...(Birsessizlik.)Kostya,aradabirgüleryüzgösterbirkadına,başkabirşeyistemezsenden.Kendimdenbilirim...

(Treplevmasadankalkar,birşeysöylemedençıkar.)

MAŞAİştekızdırdınızonu!Bukadarüstünevarmakçokgerekliydisanki!

POLİNAANDREYEVNA-Neyapayım,üzülüyorumseniniçinMaşenka!

MAŞA-Nedegerekliya!

POLİNAANDREYEVNA-İçimparçalanıyorsanabaktıkça...Görmüyor,anlamıyordeğilimki...

MAŞA-Budalalıkhepsi.Umutsuzaşkromanlardaolur.Saçmabütünbunlar.İnsanınkendinibırakmaması,balığınkavağaçıkmasınıbeklergibiboşumutlarakapılmamasıgerek...Yüreğindeaşkınkıpırtısınıduydunmu,yapılacakeniyişeyonuoradankovmaktır.Kocamıbaşkabiryereatayacaklarmışzaten.Helegidelimoraya,unutacağımherşeyi,kökündensöküpatacağımyüreğimden.(ikiodaötedenhüzünlübirvalsduyulur,}

POLİNAANDREYEVNA-Kostyaçalıyor,İçisıkılıyorçocuğun.

MAŞA-(Sessizcebirkaçturvalsyapar.)Enönemlisianne,gözdenırakolması...BenimSemyon'unatanmaişiolsun,gidelim,biraygeçmedenherşeyiunutacağım.Saçmabütünbunlar.

(Soldakikapıaçılır.DornveMedvedenko,tekerleklikoltuğundaSorin'igetirirler.)MEDVEDENKOAltınüfusbenimelimebakıyorşimdi.Gelgörkisekizokkaun,yetmişkapik...

DORN-Yetirebilirsenyetirha!

MEDVEDENKO-Siziniçinhavahoş!Denizdekum,sizdepara.

DORN-Paramı?Otuzyılgecegündüz,anamdanemdiğimsütburnumdangelircesineçalıştıktansonra,ikibinrubleartırabilmişim.Onudageçenlerdeyurtdışındaharcadım.Şimdimeteliğimyok.

MAŞA(Kocasına.)Sendahagitmedinmi?

MEDVEDENKO(Suçlu).-Nasılgideyim?Atvermezlerse...

MAŞA(Cansıkıntısıveöfkeyle,yavaşsesle.)-Gözümsenigörmesin!

(Sorin'inkoltuğunuodanınsoltarafınagetirirler;PolinaAndreyevna,MaşaveDorndaSorin'inyakınındaotururlar,Medvedenkoüzüntüiçindebirköşeyeçekilir.)DORN-Nekadardeğişmişburası!Konuksalonuçalışmaodasıolmuş.

80

MAŞA-KonstantinGavrilıçdaharahatçalışıyorburada.Canıistediğindeçıkıpbahçededolaşıyor,

düşünüyor.

(Bekçininsopavuruşları.)

SORİN-Kardeşimnerede?

DORN-İstasyonaTrigorin'ikarşılamayagitti.Neredeysedöner.

SORİN-Kardeşimiçağırttığınızagörehastalığımtehlikelidemek.(Kısabirsusuştansonra.)Şuişebakın,tehlikelibiçimdehastayım,amakimseninilaçverdiğiyok!

DORN-Neistiyorsunuzilaçolarak?Valeriandamlasımı?Karbonatmı?Yoksakınamı?

SORİN-İşte,felsefebaşlıyoryine!Of,nebitmezçiledirbu!(Başıylasedirigöstererek.)Beniniiçinmiserildi?

POLİNAANDREYEVNA-SiziniçinPyotrNikolayeviç.

SORİN-Çokteşekkürederim.

DORN(Birşarkımırıldanır.)-"Yüzüyoraygecegöklerinde..."

SORİN-Nediyeceğimbakın,Kostya'yabirhikâyekonusuvermekistiyorum.Adışöyleolmalı:/'İstemişolanadam."''L'hommequiavouli."Birzamanlargençkenyazarolmakistedim,olamadım.Güzelkonuşmayaözendim,beceremedim,dilincanınaokudum.(Kendinitakliteder.)"

vesselamfilan,falanfilan..."Öylekibaşladığımlafıbağlayanakadarterbasardı.Evlenmekistedim,evlenemedim.Kentteyaşamakisterdim,hayatımköydesonaeriyor,vesselam!

DORN-Yüksekderecelidevletmemuruolmakistiyordun,oldun.

81

SORÎN(Güler.)-Bununiçinözelçabaharcamadım.Kendiliğindenoldu.

DORN-İnsanınaltmışikiyaşındahayatındanhoşnutolmadığınıbelirtmesi,kabuledersinizkiyücegönülübirdavranışdeğil.

SORİN-Nedikkafalıadambu!Yahu,benyaşamakistiyorum,anlasanıza!

DORN-Hafiflik...Doğayasalarınagöreheryaşambiryerdesonaermekzorundadır...

SORİN-Sizdoymuşbiradamolarakyargıveriyorsunuz.Kanıksamışsınızartık,hayatakarşı

umursamazlığınızbundan,siziniçinhepsibir.Fakatölmeksiziniçindekorkunçolacak.

DORN-Ölümkorkusuhayvansalbirkorkudur...Onualtetmekgerekir.Ancakölümdensonrakihayatainananlarbilinçliolarakkorkarlarölümden,çünkügünahlarınınağırlığıaltındaezilirler...

Oysasiz,birkereötekidünyayainananbirideğilsiniz;ikincisinegünahınızvar?YirmibeşyılAdalet

Bakanlığındaçalıştınız,hepsibu.SORİN(Güler.)-Yirmisekiz.(Treplevgirer;Sorin'inayakucundakisandalyeyeoturur.Maşatümsahneboyuncagözleriniayırmazondan.)DORN-KonstantinGavriloviç'inçalışmasınaengeloluyoruz.

TREPLEV-Yokcanım.(Birsessizlik.)

MEDVEDENKO-Doktor,yurtdışındaençokhangişehirdenhoşlandığınızısorabilirmiyim?

DORN-Cenova'dan.TREPLEV-NedenCenova?

82

DORN-Çünküoradasokaklarıdoldurankalabalıktainsanıçeken,etkileyenbirşeyvardır.

Akşamüstüotelindençıktığında,sokaklarıninsanladolduğunugörürsün.Sendebukalabalığakarışır,onunlakaynaşır,belirliamacınolmadan,gelişigüzeldolaşırdurursun.Kendinibukalabalığınbirparçasıhisseder,evrenselbirruhunvarlığınainanmayabaşlarsın...HanibirzamanlarsizinoyununuzdaNinaZareçnaya'nınoynadığıtürdenbirşey...Sahi,Zareçnayanerelerdeşimdi?Neyapıyor?

TREPLEV-İyiolduğunusanırım.

DORN-Biraztuhafbiryaşamsürdürdüğüçalındıdakulağıma...Nedirbuişinaslı?

TREPLEV-Uzunhikâyebudoktor.

DORN-Sizkısacaanlatsanız...

TREPLEV-EvindenayrıldıktansonraTrigorin'leyaşamayabaşladı.Bunubiliyorsunuz,değilmi?

DORN-Biliyorum,evet.

TREPLEV-Birçocuğuoldu,çocuköldü.SonraTrigorin,beklenmesigerektiğigibi,onubırakıpeskiilişkilerinedöndü.Zatenbuilişkilerihiçbirzamankoparmamıştı,kurnazlıklahepsinibirdenidareedecekkarakterdebiridirçünkü.BunlardananlayabildiğimkadarıylaNinaözelyaşamındabaşarısızlığauğradı.

DORN-Yasahnede?

TREPLEV-İşinbuyanısanırımdahadakötü.Moskovayakınlarındayazlıkbirtiyatrodabaşladı,taşrayagittisonra.İlkzamanlaronuizliyor,nereyegiderseardındangidiyordum.Büyükrolerehevesediyordu.Fakatsesikaba,kulaktırmalayıcı,hareketlerisertvekeskindi.Aradabiryeteneklicebağırdığı,yetenekliceöldüğüanlarolmuyordeğildi...Fakatkısa,sürekliolmayananlardıbunlar.

83

DORN-Amayinedeyeteneğivardemek?TREPLEV-Anlamasıkolaydeğil,amaolsagerek...

Benonugörüyordum,amaobenigörmekistemiyordu,hizmetçisidebırakmıyorduotelodasına.

Duygularınıanlıyor,fazlaısraretmiyordumgörüşmekte.(Birsessizlik.)Başkaneanlatayım?

Sonraburayadöndüğümde,mektuplaraldımondan.Akılı,içten,ilginçmektuplardı...

Yakınmıyorduhiçbirşeyden,amaalabildiğinemutsuzolduğunuhissediyordum...Hersatın,gergin,hastabirsinirdisanki...Hayaldünyasıdadağınıktıbiraz."Martı"diyeimzalıyordumektuplarını.Puşkin'in"DenizKızı"oyunundadeğirmencininkendinikuzgunsanmasıgibi,odamektuplarında,birmartıolduğunutekrarlayıpduruyordu.Buradaymışşimdi.DORN-Buradamı?

Nasılyani?TREPLEV-Şehirde,otelde,dörtbeşgündüroradabirodadakalıyor.Görmeyegidecektimben,Maryaİlyiniçnagittide,amakimseyikabuletmiyor.SemyonSemyonoviçdünöğledensonraonukırda,buradanikiversötedegördüğünüsöylüyor.

MEDVEDENKO-Gördümya!Şuyana,şehredoğruyürüyordu.Selamlayıpnedenbizigörmeyegelmediğinisordum.Geleceğinisöyledi.

TREPLEV-Gelmez.(Birsessizlik.)Babasıylaüveyannesiadınıbileduymakistemiyorlar.Heryanabekçilerkoymuşlar,çiftliğeyanaştırılmamasıiçin.(Doktorlabirlikteyazımasasınadoğruyürürler.)Doktor,kâğıtüzerindefilozofolmaknekadarkolay,amaaslındanekadargüçbirşeybu.

SORİNDilberkızdı.DORN-Nebuyurdunuz?

84

SORİN-Dilberkızdıdiyorum.HattadevletdanışmanıSorinbiraraâşıktıona.

DORN-Senikocaçapkın!

(Şamrayev'ingülüşüişitilir.)

POLİNAANDREYEVNA-Anlaşılanistasyondandöndübizimkiler...

TREPLEV-Evet,anneminsesiniişitiyorum.

(Arkadina,Trigorin,arkalarındanŞamrayevgirerler.)

ŞAMRAYEV(Girerken.)-Bizleryaşlanıyoruz,doğanınkörgüçleriaşındırıpyokediyorbizleride,fakatsiz,saygıdeğerhanımefendisizherdemtazesiniz...Buparlakbluz,bucanlılık,hareketlerinizdekibuzarafet...

ARKADİNA-Yinenazarınızdeğecek,cansıkıcı

adam!

TRİGORÎN(Sorin'e.)-Nasılsınız,PyotrNikolayeviç?Buikidebirhastalanmaklardanedir?Hoş

değil!(Maşa'yigörür,neşeyle.)Maryaİlyiniçna!

MAŞA-Tanıdınızdemek?(Trigorin'inelinisıkar.)

TRİGORÎN-Evlendinizmi?

MAŞA-Çoktan.

TRlGORİN-Mutlusunuzya?(DornveMedvedenko'ylaselamlaşır,sonrakararsızadımlarlaTreplev'eyaklaşır.)İrinaNikolayevnageçmişiunuttuğunuzu,banaartıkkızmadığınızısöylüyordu.

(Trepleveliniuzatırona.)

ARKADİNA(Oğluna.)-Bak,BorisAlekseyeviçyenihikâyeninyayımlandığıdergiyigetirdi.

TREPLEV(Dergiyialır,Trigorin'e.)-Teşekkürederim.Çoknaziksiniz.

85

TREPLEV-Bağışlayın,canımistemiyor...Birazdolaşacağım.(Çıkar.)ARKADİNA-Onarköpekkoyacağız.Doktor,sizbenimyerimedekoyun.DORN-Başüstüne.

MAŞA-Herkessürdümüparasını?Çekiyorum...Yirmiiki!

ARKADİNA-Bendevar!MAŞA-Üç!DORN-Pekgüzel!

MAŞA-Oynadınızmıüçü?Sekiz!Seksenbir!On!ŞAMRAYEV-Dur,dur,atlıkovalamıyorarkandan!ARKADİNA-Harkov'dabirkarşıladılarbeni,birkarşıladılar,görecektiniz!Mutluluktanhâlâbaşımdönüyor...MAŞA-Otuzdört!

(Sahnegerisindehüzünlübirvalsçalındığıişitilir.)ARKADİNA-Üniversitelileralkıştufanınatuttular...Üçsepetçiçek,ikiçelenkvebirdebu...(Göğsündekibroşuçıkarıpmasayaatar.)ŞAMRAYEV-Değerlibirşeybu.MAŞAEli!

DORN-Tamolarakelimi?ARKADİNA-Gözalıcıbirtuvaletvardıüstümde...Ee,başkaşeyekarışmam,amagiyinmesinibilirimben...POLİNAANDREYEVNA-Kostyaçalıyor.İçisıkılıyorzavalıçocuğun.

ŞAMRAYEV-Gazetelerveryansınediyorlaraleyhinde.

MAŞA-Yetmişyedi!ARKADİNA-Aldırmayıversin.

TRİGORİN-Şansıyok.Kendisesinibulamadıbirtürlü.Tuhaf,bulanık,bazensayıklamayabenzerbirşeylervaryazdıklarında.Kişileriyaşamıyor.

MAŞAOnbir!

ARKADİNA(GözucuylaSorin'ebakarak.)-Petruşa,sıkılıyormusun?(Birsessizlik.)Uyumuş.

DORN-Ekselansuyumuş.

MAŞAYedi!Doksan!

TRlGORİN-Benböylebiryerde,böylebirgölkıyısındayaşasam,elimekalemmialırdımyazmakiçin?İçimdekibututkuyuyener,balıktutmaktanbaşkabirşeyyapmazdım.

MAŞA-Yirmisekiz!

TRİGORİN-Birhanibalığıyadatatlısulevreğiyakalamaktandahabüyükzevkmiolur!

DORN-BenKonstantinGavrilıç'ınyeteneğineinanıyorum.Birşeylervarçocukta.Kesinliklevar!

İmgelerledüşünüyor.Hikâyelericanlı,parlak.Kendipayıma,bençoketkileniyorumonlardan.

Üzücüolan,belirlibiramacınınolmayışı.Okurdabirtakımizlenimleruyandırıyor,hepsibu...Fakatsadeceizlenimlerlenereyekadargidilirki!İrinaNikolayevna,oğlunuzyazardiyemutlumusunuz?

'

ARKADİNA-İnanırmısınız,henüzhiçbirşeyokuyamadımondan.Fırsatolmadı.

MAŞA-Yirmialtı!

(Triplevsessizcegirer,masasınadoğrugider.)

ŞAMRAYEV(Trigorin'e.)-Ha,BorisAlekseyeviç,sizinbirşeyinizvarbizde.

TRİGORİN-Nedir?

89

ŞAMRAYEV-KonstantinGavrilıç'invurduğubirmartıvardıyahani,banaonuniçinidoldurtmamı

emretmiştiniz.

TRİGORİN-Anımsayamadım!(Birandüşünür.)Anımsayamadım,hayır!

MAŞA-Altmışaltı!Bir!

TREPLEV(Pencereyiardınakadaraçarvekulakkabartır.)Nasıldakaranlık!İçimdekibusıkıntınınnedeninibilsem...

ARKADİNA-Kostya,kapapencereyi,fenaesiyor.

(Treplevpencereyikapar.)

MAŞA-Seksensekiz!

TRİGORİN-Bayanlar,baylar,tombala!

ARKADİNA(Sevinçli.)-Bravo!Bravo!

ŞAMRAYEV-Bravo!

ARKADİNA-Şansıherzamanheryerdeyavergiderbuadamın.(Kalkar.)Haydigidipbirşeyleratıştıralımşimdi.Ünlüyazarımızbugünöğleyemeğideyemedi.Yemektensonradevamederiz.

(Oğluna.).Kostya,bırakyazmayıdayemeğegel.

TREPLEV-Sağolanne,bentokum.

ARKADİNA-Nasılistersen.(Sorin'iuyandırır.)Petruşa,yemekvaktigeldi!(Şamrayev'inkolunagirer.)BeniHarkov'danasılkarşıladıklarınıanlatayımsize...

(PolinaAndreyevnamumlarısöndürür,Dom'labirli/eteSorin'intekerleklikoltuğunuiterler.Birliktesolkapıdançıkarhepsi.Sahnede,yazımasasındaoturmaktaolanTreplevkalırsadece.)TREPLEV(Yazmayahazırlanır,dahaönceyazdıklarınıgözdengeçirir.)Yenibiçimlerkonusundaçoksözet

90

tim,amayavaşyavaşkendimindebasmakalıpbirsöyleyişekaydığınıhissediyorum...(Okur.)

"Duvardakiafiştedeniyorki...","Koyu,siyahsaçlarlaçerçevelenmişsolgunbiryüz..."Deniliyorduki...çerçevelenmiş...(Karalar.)Bayatsözlerbunlar.Kahramanın,yağmurunsesiyleuyanmasıylabaşlayacağım,gerikalanherşeydışarı!Mehtaplıgecetasviri,uzunveözentili.Trigoriniçinkolaybunlar,kendiyönteminieldeetmişo...Subendindekırıkbirşişeağzınınparlamasıvedeğirmentaşınıngölgesimehtaplıbirgecenintasviriiçinyetiyorona.Banaisetitrekışıklar,yıldızlarınyumuşakparıltısı,birpiyanonunuzaklardangelenvegüzelkokularladoludinginhavadayitipgidenezgilerigerekli...Neişkence!(Birsessizlik).Biçimineskiliğindeyadayeniliğindedeğiliş,yazdığınşeyihangibiçimdeolduğunudüşünmedenyazmanda,çünküsözlerözgürceakmaktadırruhundan,bunugitgidedahaiyianlıyorum...(Birisimasayaenyakınpencereyitıklatırdışardan.)Odane?(Penceredendışarıbakar.)Karanlıktanbaşkabirşeygörünmüyor.(Camlıkapıyıaçıpbahçeyebakar.)Basamaklardanaşağıkoşuyordubiri.(Seslenir.)Kimvarorada?(Çıkar.Terastahızlıhızlıyürüdüğüduyulur.YarımdakikasonraNinaZareçnayailedöner.)Nina!Sizdinizdemek,Nina!(Ninabaşınıgöğsünedayaronun,sessizceağlar.)

TREPLEV(Çokduygulanmış.)-Nina!Sizsinizbu,Nina!..İçimedoğmuştu,bütüngünbirsıkıntı

kemiripduruyorduiçimi...(Şapkasınıvepelerininiçıkarmasınayardımeder).Oh,biriciğimbenim,güzelim,sevgilim!Geldisonunda!Amaağlamayalımneolur!

NİNA-Birivarburada!

TREPLEV-Yokkimse.

91

NÎNA-Kapılarıkilitleyin,içerigirenolur.

TREPLEV-Yok,girmezkimse.

NÎNA-İrinaNikolayevna'nınburadaolduğunubiliyorum.Kapılarıkilitleyin.

TREPLEV(Sağdakikapıyıanahtarlakitleı;sohlakinegiderken.)-Kilidiyokbunun,şukoltuğuyanaştırayım.(Birkoltuğuitipkapınınarkasınadayar).Korkmayın,kimsegirmeziçeri.

NlNA(Treplev'inyüzünedikkatlebakar.)Sıcak,güzel...Konuksalonuyduburası,çokdeğişmiş

miyim?

TREPLEV-Evet.Zayıflamışsınız,gözlerinizdahadairileşmiş...Nina,sizigörmemnetuhaf!

Nedenhepkaçtınızbenden?Nedenşimdiyekadargelmedinizburaya?Birhaftadırşehirdeolduğunuzubiliyorum.Hergünbirkaçkezotelinizegelipdilencigibipencerenizinaltındadurdum.

NİNA-Bendennefretedersinizdiyekorkuyordum.Hergecedüşümdekarşılaşıyoruz,tanımıyorsunuzbeni...Bilseniz,ah!Geldiğimdenberiburalardadolaşıyorum...Gölünçevresinde...Birçokkezevinizinyakınınakadargeldim,amabirtürlücesaretedemedimiçerigirmeye.Oturalımhadi.(Otururlar.)Oturalımdakonuşalım,doyadoya.Negüzelburası,kuytu,rüzgârıişitiyormusunuz?BilcümlevardırTurgenyev'de:"Böylegecelerde,sıcakbirköşesi,biryuvasıolanlaranemutlu!"Bensebirmartıyım...Yok,değil.(Alnınıuğuşturur.)Nediyordum...Ha,Turgenyev..."Tanrıtümbarınaksızlarmyardımcısıolsun..."Neyse.(Hüngürhüngürağlar.)TREPLEV-Nina,ağlıyorsunuzyine,Nina!..NfNA-Ağlayayım,bırakın.Böyleceferahlıyorumbiraz,ikiyıldırhiçağlamadım,dünakşamgeçvakittiyat92

romuzyerindemidiyebahçeyebakmayageldim.Baktım,duruyororada!ikiyıldansonrailkkezağladım.İçimaçıldı,ferahladım.Bakın,ağlamıyorumartık.(Treplev'inelinitutar.)Demek,yazaroldunuz.Sizyazar,benaktrist...Böylecebizdebirgirdabayuvarlandık...Oysabirçocuksevinciyleyaşıyordumburada...Sabahlarıuyanıncabirşarkıtutturuyor,siziseviyor,şöhretdüşlerikuruyordum;yaşimdi?YarınsabaherkendenüçüncümevkideköylülerinarasındaYeletz'egidipkültürlügörünmemeraklısıtüccarlarınyapışkaniltifatlarınakatlanmamgerekecek...TREPLEV-

NedengidiyorsunuzYeletz'e?NİNA-Bütünkışangajmanımvar.Vaktigeldi.TREPLEV-Nina,nefretettim,sizden,lanetleryağdırdım;mektuplarınızı,fotoğraflarınızıyırtıpattım.Amaheran,bütünbenliğimin,sizesonsuzcabağlıolduğunubiliyordum.SizisevmemekelimdedeğilNina.Siziyitirdiğim,yazdıklarımınyayımlanmayabaşladığızamandanberi,hayatdayanılmazbirşeyoldubenimiçin...Sankiansızınkoparıldımgençliğimdenvebazenbudünyadadoksanyıldıryaşıyormuşumgibigeliyorbana.Sizesesleniyor,ayaklarınızınbastığıtopraklarıöpüyor;nereyebaksamyüzünüzü,hayatımınengüzelyılarındabanaışıldayanosevgiligülümsemenizigörüyorum...

NİNA(Şaşırmış.)-Nedensöylüyorbunlarıbana,neden?..

TREPLEV-Yapayalnızım,beniısıtacakhiçbirsevgiyok,biryeraltızindanındaymışımgibiüşüyorum,yazdıklarımdasoğuk,yavan,bulanık...Nina,yalvarırımburadakalın,yadabırakınsizinlegeleyim...

(Ninaaceleyleşapkasınıvepelerininigiyer.)•

93

TREPLEV-Nina,neden?Neolur,Nina...(Onungiyinmesinebakar.Birsessizlik.)NİNA-Arabambahçekapısıönündebekliyor...Gelmenizegerekyok...Bengiderim...(Gözyaşları

arasından.)Birbardaksuverirmisiniz?

TREPLEV(Suyuverir.)-Şimdinereyegideceksiniz?

NİNA-Şehire(Birsessizlik.)İrinaNikolayevnaburadamı?

TREPLEV-Evet...Perşembegünüdayımkötüleştibirden,telgrafçektikgelmesiiçin.

NİNA-Nedenbastığımtopraklanöptüğünüsöyledinbana?Beniöldürmekgerek.(Masayaeğilir.)Öyleyorgunumki!Dinlenebilsem,birazcıkdinlenebilsem!..(Başımkaldırır.)Birmartıyımben...

Yok,değil,Aktristim.Ah,evet!(ArkadinaveTrigorin'ingülüşmeleriniduyarakkulakkabartır.

Sonrasoldakikapıyadoğrukoşarakanahtardeliğindenbakar.)Odaburadademek!..(Treplev'edönerek.)Eh,iyi..Neyapalım...Evet...Tiyatroyainanmıyor,hayalerimlealayediyordu...Böylecebendeinancımıyitirdimyavaşyavaş,hevesimkalmadı...Sonraaşkıngetirdiğisorunlar,kıskançlıklar,yavrumiçinduyduğumsüreklikorku...Ufaldım,zavalılaştım,boşbirkalıpgibioynamayabaşladımsahnede...Eleriminereyekoyacağımıbilemiyor,ayaktadüzgündurmayı

beceremiyor,sesimidenetleyemiyordum...İnsanınçokberbatoynadığınıhissetmesinekorkunç

şeydirbilemezsiniz!Birmartıyımben.Yok,değil.Anımsıyormusunuz,birmartıvurmuştunuz.

Gününbirindebiradamgeliyor,görüyoronuveyapacakbaşkabirişiolmadığındankıyıyorona...

Küçükbirhikayekonusu...Yok,budadeğildisöylemekistediğim...(Alnımıığuştu94

rur.)Nediyordum?..Sahnedensözediyordum,evet.Şimdiöyledeğilimartık...Şimdigerçekbiraktristim,zevkduyarak,coşkuylaoynuyorum;kendimdengeçiyorumsahnedeveçokgüzelolduğumuhissediyorum...Buradaolduğumşugünlerdedeyürüyorumhep,yürüyorvedüşünüyorum...İçimdekibirgücüngelişipbüyüdüğünühissediyorumgitgide...Kostya,yazmışız,yadasahnedeoynamışız,farketmez,anlıyorumkibizimbuişlerdebaştagelenşey,parıltı,şöhretfilangibibenimhayalettiğimoşeylerdeğil,sabredebilmeyeteneğidir...Kaderinekatlanmasınıbilveinançlıol..İnanıyorumbenveokadarçokacıçekmiyorumşimdi...Birgörevim,biramacımolduğunudüşündüğümde,hayattankorkmuyorum...

TREPLEV(Kederli.)-Sizyolunuzubulmuşsunuz,nereyegittiğinizibiliyorsunuz...Bense,kime,neyegerekliolduğunubilmeden,hülyaların,görüntülerinkargaşasındasürükleniyorum...Birinancımyok.Görevimin,amacımınneolduğunudabilmiyorum.

NİNA(Kulakkabartarak.)-Şşş...Şimdigidiyorumben.Hoşçakalın.Büyükbiraktristolduğumdagörmeyegelinbeni.Sözmü?Amaşimdi...(Elinisıkar.)Geçoldu.Ayaktaduracakhalimyok...

Yorgunum,karnımdaçokacıktı...

TREPLEV-Durun,yiyecekbirşeylergetireyimsize...

NİNA-Yok,yok...Geçirmeyegelmeyinbeni,kendimgiderim...Arabamuzaktadeğil...Demekonudakendisiylegetirdi?Eh,iyi...Neyapalım...Trigorin'ebirşeysöylemeyingördüğünüzde...Onuseviyorum...Hattaeskisindendedahaçokseviyorum...Küçükbirhikayekonusu...

95

Bütünkalbimleseviyorum,umutsuzca...Kostya,negüzeldiogünler!Anımsıyormusunuz?

Hayatımıznasıldaaydınlık,sıcacık,sevinçdoluvetertemizdi!İnce,narinçiçeklerebenzeyenneduygulardıonlar!..(Ezberdenokur.)"İnsanlar,aslanlar,kartalarvekeklikler,boynuzlugeyikler,kazlar,örümcekler,derinsulannsuskunbalıklan,de.nizyıldızlarıvegözlegörülmesiolanaksızvarlıklar;teksözcükle,tümcanlılar,yaşamlarınınkederliçemberinitamamlayıpsöndüler...Artıkbinlereyüzyıldıryeryüzütekbircanlıvarlıktaşımıyorüzerindevebuzavalıayboşuboşunayakıyorfenerini.Çayırlardaçığnşarakuyananturnakuşlarıyokartıkveıhlamurkorulanndamayısböceklerininvızıltılanişitilmiyor..."(Treplev'itaşkınlıklakucaklarvecamlıkapıdankaçıpgider.)

TREPLEV(Birsessizliktensonra.)-Bahçedebirgörenolurdaannemesöylersehiçiyiolmaz.

Üzülebilirannem...(ikidakikasüresincetümelyazmalarınısessizceyırtarvemasanınaltınafırlatır,sonrasağdakikapıyıaçıpçıkar.)

DORN(Soldakikapıyıaçmayaçalışarak.)-Tuhafşey.Kilitlenmişsanki...(Girervekoltuğuyerinekoyar.)Engelikoşu!(Arkadina,PolinaAndreyevna,arkalarındandaşişelerleYakovveMaşasonraŞamrayevveTrigoringirerler.)

ARKADİNA-KırmızışaraplaBorisAlekseyeviç'inbirasını,şuraya,masayakoyun.Hemoynar,hemiçeriz.Buyurun,oturalım.

POLÎNAANDREYEVNA(Yakov'a.)-Çayıdagetir.(Mumlarıyakar,oyunmasasınaoturur.)ŞAMRAYEV(Trigorin'idolabagötürür)-İşte,azöncesözünüettiğimşeyburada...(Dolaptaniçinesamandoldurulmuşbirmartıçıkarır.)Sizısmarlamıştınız...

96

TRİGORİN-(Martıyabakar)-Anımsayamıyorum.(Birazdüşünür.)Hayır,anımsamıyorum!

(Sağdan,sahnegerisindenbirsilahsesiişitilir;hepsiirkilir.)ARKADÎNA(Korkuiçinde.)-Nedirbu?

DORN-Hiç.İlaççantatndakişişelerdenbiripatlamıştır.Kaygılanacakbirşeyyok.(Sağdakikapıdançıkar,yarımdakikasonradöner.)Tahminettiğimgibi.Eterşişesipatlamış.(Birşarkı

mırıldanır.)"İşteyenidenkarşındasenin,büyülenmişgibiduruyorumben..."

ARKADİNA(Yerineoturarak.)-Öff,öylekorktumki...Birdenaklıma...(Yüzünüeleriylekapar.)Birangözleriminönükarardı...

DORN(Birdergiyikarıştırarak,Trigorin'e.)-İkiaykadaröncebiryazıçıkmıştıbudergide...

Amerika'dangönderilenbirmektup...Sizebirşeysormakistiyorumbukonuda.(KolunuTrigorin

'inbelinedolayaraksahneönünegötürüronu.)Çünkübusorunçokilgilendiriyorbeni.(Sesinialçaltarak)!îrinaNikolayevna'yıalıpbiryerleregötürün.KonstantinGavriloviçkendinivurmuş.

PERDE

VİŞNEBAHÇESİ

(Oyun,4perde)

99

KİŞİLER

LUBOVANDREYEVNARANEVSKAYA(Çiftliksahibikadın)

ANYA(Ranevskaya'nınkızevlatlığı,24yaşında)

VARYA(Ranevskaya'nınkızevlatlığı,24yaşında)

LEONİDANDREYEVÎÇGAYEV(Ranevskaya'nınerkekkardeşi)

YERMOLAYALEKSEYEVÎÇLOPAHİN(Tüccar)

PYOTRSERGEYEVIÇTROFÎMOV(Yüksekokulöğrencisi)

BORlSBORISOVIÇSÎMEONOVPÎŞÇlK(Çiftliksahibi)

ŞARLOTTAİVANOVNA(Mürebbiye)

SEMYONPANTELEYEVIÇYEPtHODOV(Sayman)

DUNYAŞA(Hizmetçikız)

FÎRS(Uşak,87yaşındabiryaşlıadam)

YAŞA(Gençuşak)

YoldanGeçen

istasyonŞefi

PostaMemuru

Konuklar

Hizmetçiler

Olay,L.A.Ranevskaya'nınçiftliğindegeçer.

101

BİRİNCİPERDE

Çocuklarınyatakodasıolarakkulanılmışolduğuiçinhâlâbuadıtaşıyanbiroda.Birkaçkapı

vardır.BunlardanbiriAnya'nınodasınaaçılır.Şafaktanazönce.Güneşdoğmaküzeredir.Mayıs.

Vişneağaçlarıçiçekaçmayabaşlamıştır.Fakatdışarıdahavasoğuktur,bahçedesabahayazı

vardır.Odanınpencerelerikapalıdır.

Dunyaşaelindemum,Lopahinbirkitaplagirerler.

LOPAHİN-Trengeldi,çokşükür.Saatkaç?

DUNYAŞA-Nerdeyseiki.(Mumuüfleyereksöndürür.)Havaaydınlandısayılır.

LOPAHİN-Nekadargeciktitren?Enazındanikisaat.(Esneyipgerinir.)Bendeazaptalardandeğilimha!Burayatreniistasyondakarşılamakiçingeldim,sonradauyuyakalmışım...

Oturduğumyerde...HayAlah!Barisenuyandırsaydınbeni.

DUNYAŞA-Gittinizsandım.(Kulakkabartır.)İşte,galibageliyorlar.

LOPAHİN(Kulakkabartır.)-Yok...Bagajlarıalmak,şubuderken...(Birsusuştansonra)LubovAndreyevnabeşyılkaldıyurtdışında.Bilmiyorumşimdinasıldır...İyibirinsan.Yumuşak,sade.Onbeşyaşındabiroğlandım,rahmetlibabamosıradaköydebakkalıkyapıyorduyüzümeyumruğuylavurmuş,burnumdankanboşanmıştı...Nedenbilmem,birlikteçiftliğinavlusundaydıkbusırada;babamsarhoştu.LubovAndreyevna,şimdiammsayabildiğimceçokgençti,incecikti;benibuodaya,musluğunba

sınagetirmiş,"Ağlamaköylücük"demişti;"evleninceyekadargeçer..."(Birsusuştansonra)Köylücük...Babamköylüydüevet...Benimseşimdibeyazbiryeleğim,kahverengipotinlerimvar...

Gelgelelim,altınpalandavursaneşekyineeşektir...Zenginimşimdi,bolparamvar,amabirazdüşünürsenköylüköylüdür...(Kitabınsayfalarınıçevirir.)Şimdibukitabıokuyordumya,aklımahiçbirşeygirmedi.Okurkenuyuyakalmışım.(Susarlar.)

DUNYAŞA-Köpeklerdesabahakadaruyumadılar;efendileriningeleceğinisezinledilerdemek.

LOPAHİN-Dunyaşa,neyinvarsenin?

DUNYAŞA-Elimayağımtitriyor.Kendimitutmasambayılacağım...

LOPAHÎN-Pekçıtkırıldımolmuşsun.Giyiminküçükhanımgiyimi.Saçınbaşındesen,öyle.

Olmaz,insankendinibilmeli.(Yepihodovbirçiçekdemetiylegirer.Ceketgiymiştir,iyiceparlatılmış

çizmeleriheradımatıştaşiddetlegıcırdamaktadır.)

(içerigirdiğianelindekidemetidüşürür.)

YEPİHODOV(çiçekleriyerdenalırken)-Bahçıvangönderdi,oturmaodasınakonulacakmış.

(ÇiçekleriDunyaşa'yaverir.)

LOPAHÎN-Birbardakşıragetirsenebana.

DUNYAŞA-Başüstüne.(Çıkar.)

YEPÎHODOV-Sabahayazı,eksiüç,amavişnelikbaştanaşağıçiçeğekesmiş.Şubizimiklimibeğenmiyorum,(içiniçeker.)Beğenmiyorum,hayır.Birkerecikdeyüzümüzegülseya.Ha,YermolayAlekseyeviç,izninizleekleyeyim,şuçizmelerialalıüçgünoldu,birgıcırtıbirgıcırtı,demegitsin.Neyleyağlamalıdersiniz?

104

LOPAHÎN-Yeter.Kafaşişirdin.YEPİHODOV-Hergünyenibirmusibetgeliyorbaşıma.Amaumurumdadeğilartık,aldırmıyorum,gülümsüyorumbile.(Dunyaşagirer,Lopahin'eşırayıverir.)(Devamla)Bengideyim.(Çarpıpmasayıdevirir.)Alınişte...(Birçeşitzaferkazanmışçasına.)Görüyormusunuz,yaniifademibağışlamanızıricaederim,şudurumabakın...Harikabirdurum!..

(Çıkar.)

DUNYAŞA-BiliyormusunuzYermolayAlekseyeviç,niyegizleyeyimsizden;Yepihodovevlenmeönerisindebulundubana.LOPAHÎN-Ya!

DUNYAŞA-Bilmemkineyapmalı...Yumuşakhuylubirinsan,amabazıkerekonuşmayabaşladı

mı,hiçbirşeyanlamıyorsun...Güzelşeyler,duyguluşeyler,amaanlaşılmıyor.Sankihoşlanıyorumgibiondan.Beniçılgıncaseviyor.Bahtsızbirinsan.Hergünbirmusibetgeliyorbaşına.Buradatakılmakiçinonanediyorlarbiliyormusunuz?Yirmiikimusibet.

LOPAHÎN(Kulakkabartır)-îştesanınmgeliyorlar.DUNYAŞA-Geliyorlar!Neoluyorbana...Heryanımbuzkesti.

LOPAHÎN-Evet,geliyorlargerçekten.Karşılayalımgidip.Benitanıyacakmıacaba?Beşyıloldugörüşmeye

li.

DUNYAŞA(Heyecaniçinde)-Şimdibayılacağım...

Ah,bayılıyorum.

(Eveikiyaylıarabanınyanaştığıişitilir.LopahinveDunyaşahızlaçıkarlar.Sahneboşkalır.

Yandakiodalardabirgürültübaşlar.LubovAndreyevna'yiistasyonda105

karşılamayagitmişolanFirs,birsopayadayanaraksahnedenhızlıhızlıgeçer.Üstündeeskimodabiruşaküniforması,başındasilindirşapkavardır.Birşeylerhomurdanmaktadırya,teksözcüğüanlaşılmaz.

Sahnedegürültügitgideartar.Birses:"Buradangeçelim..."LubovAndreyevna,Anya,zincirindentuttuğuküçükbirköpekleŞarlottaIvanovna,yolgiysileriiçinde;Varyasırtındapaltovebaşındabiratkıyla;Gayev,SimeonovPişçik,Lopahin,birbohçaveşemsiyeyleDunyaşa,çeşitlieşyalarlahizmetçilergirerler.Hepsiodadangeçerler.)ANYA-Buradangeçelim.Anne,buodayıanımsıyormusun?

L.ANDREYEVNA(Sevinçligözyaşlarıiçinde)-Çocukodası!

VARYA-Öylesoğukki,elerimdondu.(L.Andreyevna'ya)Odalarınızbıraktığınızgibianneciğim,biribeyaz,ötekimenekşerenginde.

L.ANDREYEVNA-Çocukodası,sevgiliodambenim...Küçükbirkızkenburadauyurdum...

(Ağlar)Şimdideküçükbirkızgibiyimsanki...(Kardeşini,Varya'yi,sonrayenidenkardeşiniöper)Varyadahepaynı,eskisigibi,rahibeyebenziyor.Dunyaşa'yıdatanıdım...(Dunyaşa'yiöper)GAYEV-Trenikisaatgecikti.Nebiçimiş?Nebiçimdüzen?

ŞARLOTTA(Pişçik'e)-Köpeğimfındıkdayer.PlŞÇÎK(şaşkın)-Tasavvuredebiliyormusunuz?

(AnyaveDunyaşadışındahepsiçıkarlar.)DUNYAŞA-Gözlerimizyolardakaldı...(Anya'nınpaltosunu,şapkasınıçıkarmasınayardımeder.)

106

ANYA-Yoldadörtgeceuyumadım...Şimdidedondum.

DUNYAŞA-Gittiğinizdebüyükperhizgünleriydi,karyağıyordu,ayazvardı.Şimdiöylemiya?

Çanımbenim!(GülereköperAnya'yi.)Gözlerimizyolardakaldı,canımbenim,biriciğim...Sizehemensöylemektenkendimialamayacağım,birdakikabeklemeyebilesabrımyok...

ANYA(tembel)-Nevaryine?

DUNYAŞA-SaymanYepihodovvarya,Paskalyadanhemensonraevlenmeönerisindebulundubana.

ANYA-Aklınfikrinhepbuişte.(Saçlarınıdüzelterek)bütünfirketeleriyitirmişim...(Çokyorgundur,sendelemektedir.)

DUNYAŞA-Nedüşüneceğimibilemiyorumartık.

Beniöyleseviyor,öyleseviyorki!

ANYA(odasınınkapısınasevecenliklebakarak)-Odam,pencerelerim,sankihiçayrılmamış

gibiyimonlardan.Evimdeyim!Yarınsabahkalkıpbahçeyekoşacağım...Ahbiruyuyabilsem!Tümyolboyuncauyumadım,içimibirtedirginlikkemirdidurdu.

DUNYAŞA-GeçengünPyotrSergeyeviçgeldiler.

ANYA(sevinçle)-Petya!

DUNYAŞA-Hamamdauyuyorlarşimdi,ordayatıpkalkıyorlar.Bizerahatsızlıkvermek,yükolmakistemiyorlarmış.(Cepsaatinebakar)Kendileriniuyandırmakgerekirdiya,VarvaraMihaylovnaistemedi.Onuuyandırmadedi.

(BelindebiranahtardemetiyleVaryagirer.)

VARYA-Dunyaşa,tezkahveyetiştir..Annemkahve

istiyor.

DUNYAŞA-Hemen.(Çıkar.)

107

VARYA-Eh,Tanrıyaşükürlerolsun,geldiniz.Evdesinyine.

(Anya'yiokşayarak)Canımıniçigeldi!Güzelergüzeligeldi!

ANYA-Çoksıkıntıçektim.

VARYA-Tahminediyorum!

ANYA-Yolaçıktığımdapaskalyanınsonhaftasıydı,çoksoğukvardıosırada.Şarlottayolboyuncahokkabazlıkyaptı,çenesidedurmakbilmedi.Sankinediyetaktınkuyruğumaonu...

VARYA-Tekbaşınagidemezdinkiyavrucuğum.Onyediyaşında!

ANYA-Paris'evardık.Orasıdasoğuk,karyağıyor.Fransızcamberbat.Annembeşincikattabiryerdeoturuyor.Gittiğimdekonuklanvardı.BirtakımFransızkadınlar,elindekitaplayaşlıbirkatolikpapaz.Leşgibisigaradumanısinmiş,sıkıntılıbiroda.Annemebirdenöyleacıdım,öyleacıdımki,boynunasarıldım,bırakmadımbirtürlü...Annemdesonraokşadıdurdubeni,ağladı...

VARYA(gözyaşlarıiçinde)-Yeter,yeter...

ANYA-Mentone'dakiyazlığınızatensatmış,hiçbirşeyikalmamış,hiçbirşeyi.Bendetekkuruş

yok:Paris'edardarınaulaşmıştık.Veannemanlayamıyordubunu.istasyonlokantalarındayemeğeoturuyoruz,enpahalıyemekleriısmarlıyor.Garsonlaradabirerrublebahşiş.Şarlottadaaşağıkalmadıondan.Yaşadersen,öylesineokkalıporsiyonlaristiyordukikendine,korkunç!

Yaşaanneminuşağı,onudagetirdik.

VARYA-Gördümalçağı.

108

ANYA-Ee,nasıloldu?Borçtaksitleriniödeyebildin

mi?

VARYANegezer.

ANYA-Tanrım,Tanrım...

VARYA-Çiftlikağustostasatılığaçıkarılıyor...

ANYA-Tanrım...

LOPAHÎN(kapıdaniçeribaşınıuzatarakmeler)

Meeeee...

(Geriçekilir.)

VARYA(ağlamaklı.)-Suratınaşunubirindirsem...

(Yumruğunusıkar.)

ANYA(Varya'yikucaklar;sevecen.)-Varya,sanaevlenmeönerisindebulundumu?(Varyabaşını

olumsuzanlamdasalar.)Seviyorseniama...Nediyebirbirinizeaçılmıyorsunuz?Nebekliyorsunuz?

VARYA-Banakalırsabirşeyçıkmayacakbuişten.Onunyığınlaişivar,benimleuğraşmayavaktiyok...Zatenumursamıyordabeni...Tanrıiyiliğiniversinya,onukarşımdagörmekağırgeliyorbana.Herkesdüğünümüzdensözediyor;kutlayankutlayana,folyokyumurtayokoysa,herşeybirdüşgibi...(Birbaşkasestonuyla.)Yenibirbroşalmışsın,arı,öyledeğilmi?

ANYA(kederli)-Annemsatınaldı.(Odasınagider;bukezsevinçle,birçocukgibikonuşur.)Paris'tebalonada

bindim!

VARYAÇanımıniçigeldi!Güzelergüzeligeldi!

(Dunyaşacezveyledönmüş,kahveyihazırlamaktadır.)

VARYA(kapınınyanındadurarak,devamla.)-Bütün

109

gün,cancağızım,evişleriyleuğraşırken,biryandandadüşkuruyorum.Senibirzenginkocayaversekbenimdeiçimrahatederdi.Birmanastıragirerdim.SonraKiev'e...Moskova'yafilangiderdim...Kutsalyerlerigezerdimdurmadan...Negüzelolurdu!

ANYA-Bahçedekuşlarötüşüyor.Saatkaç?

VARYA-Üçolmalı.Uyumaksınartıkcancağızım.(Anya'nınodasınagirer.)Negüzelolurdu!

(Yaşabirbattaniyeveyolçantasıylagirer.)

YAŞA(Sahneboyuncayürür;çoknazik.)-Buradangeçebilirmiyimefendim?

DUNYAŞA-SizineredeysetanıyamıyordumYaşa...Yurtdışındanekadardadeğişmişsiniz.

YAŞA-Hımmm...Yasizkimsiniz?

DUNYAŞA-Sizburadangittiğinizdebenşukadarcıktım.(Eliyleyerdenyukarıyadoğrubirişaretyapar.)Dunyaşa,FedorKozoyedov'unkızı.Anımsayamadmız!

YAŞA-Hımmm...Fıstık!(Çevreyebakınır,kızıkucaklar,DünYâşabirçığlıkatar,elindekitabağı

düşürür.Yaşahızlaçıkar.)

VARYA(Kapıda,hoşnutsuzbirsesle.)-Neoluyororada?

DUNYAŞA(Ağlamaklı.)-Tabağıkırdım.

VARYA-Uğurdur.

ANYA(Odasındançıkarak.)-Annemehabervermeli.Petyaburada.

VARYA-Hizmetçilereonuuyandırmamalarınısöyledim.

ANYA(Düşünceli.)-Babamölelialtıyıloldu.OndanbiraysonradakardeşimGrişaboğulduırmakta.Yedi

110

yaşında,güzelimoğlancık.Annemdayanamadıtümbunlara.Alıpgittibaşını,gitti,arkasınabakmadan...(Titrer.)Nasıldaanlıyorumonu!Birbilse,nasıldaanlıyorum!(Birsusuştansonra.)PetyaTrofimov,Grişa'nınöğretmeniydi,annemeacısınıanımsatacakşimdi...

(SırtındabirceketvebeyazbiryelekleFirsgirer.)FÎRS(Cezveyebakar,kaygılı.)-Hanımefendikahvaltılarınıburadayapacaklar...(Beyazeldivenlerinigiyer.)Kahvehazırmı?(Dunyaşa'yasertçe.)Hey!Hanibunun

kreması?

DUNYAŞA-HayAlah!(Hızlaçıkar.)FÎRS(Kahvecezvesininyanındatelaşlıhareketleryapar.)-

Beceriksiz...(Mırıldanır)Paris'tengeldiler...BeyefendidebirzamanlarParis'egitmişti...

Faytonla...(Güler.)VARYA-Firs,neoluyor?

FÎRS-Dahaneolsun?(Sevinçli.)Hanımımgeldi!Bugünüdegördüm!Artıkölsemdegamyemem...(Sevinçtenağlar.)

(L.Andreyevna,LopahinGayev,.SimeonPişçikgirerler.SirneonPişçik'inüzerindeinceçuhadanbircepkenveşalvarvardır.Gayevgirerken,kolarıvebedeniylebilardooynuyormuşçasınahareketler

yapar.)

L.ANDREYEVNA-Nasıldeniyordu?..Söylesene...Santopköşeye!Ortadabirçiftleme!

GAYEV-Köşedenbirkesme!Birzamanlarseninlebuodadayatardıkkardeşim,şimdielibirinciyaşımısürmekteyim,nekadartuhafbirşeybu...

LOPAHÎN-Evet,zamangeçipgidiyor.

GAYEV-Kim?

LOPAHÎN-Zamandiyorum,geçipgidiyor.

111

GAYEV-Burasıdatefarikotukokuyor...ANYA-Benyatmayagidiyorum,iyigeceleranne.

(Annesiniöper.)

L.ANDREYEVNA-Birtanembenim,yavrum.(Anya'nıneliniöper.)Evedöndüğüneseviniyormusun?Benhâlâinanamıyorum.

ANYA-Hoşçakaldayı.

GAYEV-(Anya'nınyüzünüveeliniöper.)-Tanrısenikorusun.Nekadardaannesinebenziyor!

(Kızkardeşine)Luba,onunyaşındaykentıpkıböyleydin.

(Anya,LopâhinvePişçik'leelsıkışır,çıkarvearkasındankapıyıkapatır.)L.ANDREYEVNA-Çokyoruldu.

PİŞÇlK-Yolçokuzunolmalı.

VARYA(Lopâhin'evePişçik'e.)-Eh,baylar?Saatüç,konukgideceğizamanıdabilmeli.

L.ANDREYEVNA(Güler.)-HepaynısınVarya.(Kucaklayıpöperonu.)Kahvemiiçeyim,hepbirdenkalkarız.(Firs,L.Andreyevna'nınayağınınaltınabiryastıkkoyar.)Teşekkürederimcancağızım.Kahveyealıştım...Gecegündüziçiyorum.Sağolasınihtiyarcık.(Firs'iöper.)VARYA-Gidipbakayım,bütüneşyalarıgetirdilermi?(Çıkar.)L.ANDREYEVNA-Buoturanbenmiyim?(Güler.)Sıçramak,kolarımısalamakgeliyoriçimden.

(Yüzünüeleriylekapar.)Yabütünbugördüklerimdüşse!Tanrıbilirya,seviyorumyurdumu,içtenseviyorum.Kompartımanınpenceresindendışarıbakıyordum,ağlıyordumhep...(Gözyaşları

içinde.)Şukahvemiiçeyim.ÇokteşekkürFirs,teşekkürlerihtiyarcığım.Çoksevinçliyim,hâlâ

yaşadığına...

112

FİRS-Dündeğil,öncekigün...

GAYEV-Kulağıiyiişitmiyor.

LOPAHlN-BenimsesabahınsaatbeşindeHarkov'agitmemgerekli.Necansıkıcıbiriş!Oysasizebakmak,sizinlekonuşmakisterdim...Herzamankigibiolağanüstügüzelsiniz.

PÎŞÇİK(Derinderiniçgeçirerek.)-Hattadahadagüzeleşmiş...ÜstündeParisgiysileri...İnsanınfikrişaşıyor...

LOPÂHİN-Kardeşiniz,işteşuLeonidAndreyiç,benimiçin,odununtekidir,köyağasıdırder.

Banaysavızgelir,tırısgiderbunlar.Varsındilediğinisöylesino.Benimistediğimtekşey,sizinbanaeskisigibiinanmanız,insanıalakbulakedenodokunaklıgözlerinizineskidenolduğugibibanabakmalarıdır.Alahbüyüktür!Babam,sizinbabanızladedenizinkölesiydi.Amasizbirzamanlarbenimiçinöyleçokşeyleryaptınızki,onlarındışındakalanherşeyiunuttum.Sizienyakınımdabirinsangibi,hattadahadaçokseviyorum...

L.ANDREYEVNA-Yerimdeoturamıyorum,elimdedeğil...(Sıçrayıpkalkar,şiddetlibirheyecaniçindeyürür.)Bumutluluğukaldıramayacağım...gülünüstüme,aptalıntekiyimben...Ah,dolapçığımbenim...(Dolabıöper.)Masacığımbenim...

GAYEV-Dadıöldü,senyokken.

L.ANDREYEVNA(Oturur,kahvesiniiçer.)-Biliyorum,toprağıbololsun.Yazdılardıbana.

GAYEV-Anastasideöldü.PetruşkaKosoyiseayrıldıbizden,jimdikentte,karakoldaçalışıyor.

(Cebindenbirakideşekerikutusuçıkarır.Ağzınaatıpemer.)PİŞÇÎK-KızımDaşenka,sizeselamsöyledi...

LOPAHİN-Sizeçokhoş,çoksevindiriciBirşeybildirmekistiyorum.(Saatinebakar.)Gitmevaktimdegeldi,amahaydibirikisözleanlatıvereyim.Biliyorsunuz,borçlarınızınkarşılığındavişnebahçesisatışaçıkarıldı;•Ağustosunyirmiikisindeaçıkarttırmavar.Amasizhiç

kaygılanmayıncancağızım,gönülrahatlığıylauyuyun,çünkübirçıkışyoluvar...Şimditaşanını

söyleyeceğimsize.Dikkatiniziricaederim.Çiftliğinizkenttenyirmiverstuzaklıktabulunuyorveşimdideyakındandemiryolugeçmede.Veeğervişnebahçesiyleırmakarasındakitopraklarınız,üzerlerindeyazlıkevleryapılmaküzereparselenirdebuişiçinkirayaverilirse,yıldaenazındanyirmibeşbinrublegelirinolur.

GAYEV-Özürdilerim,çoksaçma!

L.ANDREYEVNA-SizitamolarakanlayamıyorumYermolayAlekseyiç?

LOPAHÎN-Yazlıkçılardandönümbaşınaenazındanyirmibeşrublealırsınız.Vehemenşimdibaşlayınbuişe,sizeistediğinizyeminiedeyim;güzekadarelinizdekıymıkkadarboşarazikalmaz,hepsinialırlar.Uzunsözünkısası,kutlarımsizi,kurtuldunuz.Arazininbulunduğuyörebirharika.Irmakyüzmeyeelverişli

derinlikte.Fakatkuşkusuztoprağındüzenlenmesi,temizlenmesigerekiyor...Sözgelimi,bütüneskiyapılan,artıkhiçbirişeyaramayacakşueviyıkmak,yaşlıvişnebahçesinidekesiportadankaldırmakgerekecek...

L.ANDREYEVNA-Kesiportadankaldırmakmı?ikigözüm,bağışlayın,amasizinhiçbirşeydenanladığınızyok.Eğertümbuilinsınırlaniçindeilgiyedeğer,hattaseçkinbirşeyvarsa,odabizimvişnebahçemizdir.

114

LOPAHİN-Bahçenizinseçkinolantekyanıgenişliğidir,başkabirşeydeğil.Vişnedediğinizikiyıldabiryetişir,onudaneyapacaksınız,kimseninsatınaldığıyok.

GAYEV-AnsiklopedikSözlük'tebubahçeninsözü

ediliyor.

LOPAHİN(Saatinebakarak.)-Eğerbirşeylerdüşünmez,birşeyleryapmazsak,yirmiikiAğustos'tavişnebahçeside,tümçiftlikdeaçıkarttırmaylasatılacak.Kararsizin!Başkabirçıkış

yoluyok,yeminederim.Yokbaşka

birçıkışyolu!

FİRS-Eskizamanlarda,bundankırkeliyılönce,vişneyikurutur,sudayumuşatır,salamurayayatırır,reçelkaynatırlardı;kimizamanda...

GAYEV-KapaçeneniFirs!

FİRS-KimizamandakurutulmuşvişneyiarabalarlaMoskova'ya,Harkova'yagötürürlerde.Paravardıbuişte!Vişnekurusudabiryumuşak,birsulu,birtatlı,birkokuluolurdukiozamanlar.

Yapmanınyolunuyordamınıbilirlerdi...

L.ANDREYEVNA-Neolduşimdibuyolyordama?

FİRS-Unutuldu.Kimseanımsamıyor.

PİŞÇÎK(L.Andreyevna'ya.)-Paris'tenevarneyok?Nasıloralar?Kurbağayedinizmi?

L.ANDREYEVNA-Timsahyedim.

PÎŞÇİK-Tasavvuredebiliyormusunuz!

LOPAHİN-Şimdiyekadarköylerdeefendilerleköylülerolurdu.Şimdibirdeyazlıkçılarçıktı.Enküçüklerinevaranakadarbütünkentlerinçevresibuyazlıkçılarladoldu.Hattayazlıkçısayısınınyirmiyılsonraolağanüstüartacağısöylenebilir.Şimdibalkonlanndaoturupçayiçmek115

leyetiniyorlarya,güngelecek,obirdönümlüktopraklarındaçiftliklerledeuğraşacaklardır;ozamandavişnebahçeniz,mutlu,zengin,görkemlibiryaşamkazanacak!

GAYEV(Kızar.)-Nesaçmalık!

(VaryaveYaşagirerler.)

VARYA-Anneciğim,ikitelgrafvarsize.(Anahtarlardanseçipayırdığıbiriyleeskidolabışangırtıylaaçar.)İşte,burada.

L.ANDREYEVNA-Paris'ten.(Telgraflarıokumadanyırtar.)Parisişisonaerdi...

GAYEV-Luba,biliyormusunbudolapkaçyaşındadır?Geçenhaftaalttakiçekmeceyiaçmıştım;baktımbirtakımrakamlarişlenmişkızgındemirle.Tamyüzyılönceyapılmışbudolap.Nasıl?Ha?

Diyorum,jübilesibileyapılabilirdi.Cansızbircisim,evet,amanedeolsabirkitapdolabıdır.

PİŞÇlK(Şaşkınlıkiçinde.)-Yüzyıl...Tasavvuredebiliyormusunuz?

GAYEV-Evet...Çokdeğerlibirşeydir.(Dolabadokunarak.)Değerli,çoksaygındolap!Yüzyılı

aşkınbirsürediriyiliğinveadaletinparlakülkülerinehizmetedenvarlığınönündesaygıylaeğiliyorum.Seninverimlibirçalışmayaoeşsizçağrın,soyumuzuntümkuşaklarıboyunca(gözyaşlarıiçinde)zihinaçıklığını,iyibirgeleceğeolaninancıdestekledi;bizleriyüzyılboyuncaiyilikvetoplumsalbilinçülküleriylebesleyipeğittin.

(Birsessizlik.)

LOPAHÎN-Evet...

L.ANDREYEVNA-HepaynısınLenya.

116

GAYEV(Birazbozulmuş.)-Toptansektiripsağköşeye!Ortadanbirkesme!

LOPAHİN(Saatebakar.)-Eh,bengitmeliyimartık.YAŞA(L.Andreyevna'yailaçverir.)-

Haplarınızıbelkişimdialırsınız...

PlŞÇİK-Cancağızım,ilaçdenenşeyialmayahiçgerekyoktur.Çünküondanneyararnezarargelir...Verinbakayımşunlarıbana...sultanım.(Haplarıalır,ovucunaboşaltır,üstlerineüfler,ağzınakoyarvebiryudumsuylayutarhepsini.)işte!

L.ANDREYEVNA(Korkuiçinde.)-Aklınızımıkaçırdınız!

PÎŞÇÎK-Yo,yuttumhepsini.LOPAHlN-Neişkembe!(Hepsigüler.)FÎRS-Paskalyadabizdelerdi,yarımkovahıyarturşusuyediler...(Homurdanır.)L.ANDREYEVNA-Nedensözediyor?VARYA-Üçyıldanberidirhomurdanıpduruyorböyle.

Alıştıkartık.

YAŞAYaşlılık...

(Şarlottaîvanovna,birderibirkemik,üstündebeyazbirgiysi,adamakılısıkılmışkemerindebirtekgözlüklesahnedengeçer.)

LOPAHÎN-BağışlayınŞarlottaîvanovna,sizinhatınnızısormadımhenüz.(Eliniöpmekister.)ŞARLOTTA(Eliniçekerek.)-Şimdielimiöpmenizeizinverirsem,arkadandirseğimi,onunarkasındandaomzumuistersiniz...

117

LOPAHİN-Bugünişimrastgitmiyor.(Hepsigülerler.)Şarlottaİvanovna,birnumarayapınhadi!

L.ANDREYEVNA-Şarlottahadibirnumarayapındagörelim!

ŞARLOTTA-Olmaz,şimdiuyumakistiyorum.(Çı.kar.)

LOPAHÎN-Üçhaftasonragörüşmeküzere(L.Andreyevna'nıneliniöper.)Şimdilikhoşçakalın.

Artıkgitmeliyim.(Gayev'e.)Alahaısmarladık.(Pişçik'leöpüşür.)Alahaısmarladık.(Varya'nın,sonraFirsveYaşa'nınelerinisıkar.)Canımgitmekistemiyor.(L.Andreyevna'ya.)Eğeryazlıkişinidüşünürdedediğimyöndebirkararavarırsanızbildirinbana,sizeelibinrubleborçveririm.

İyidüşünün.

VARYA(Sert.)-Gideceksenizgidinartıkcanım!

LOPAHÎN-Gidiyorum,gidiyorum...(Çıkar.)

GAYEV-Odun.Fakatözürdilerim...Varyaevlenecekonunla...Varya'nınyavuklusudur.

VARYA-Saçmalamayındayı.

L.ANDREYEVNA-NevarbundaVarya?Çoksevindimböylebirşeye.YermolayAlekseyeviçiyibirinsan.

PİŞÇİK-Doğrusunusöylemekgerekirse,çoksaygıdeğerbirkişi...BenimDaşenkada...diyorki...

birsürüşeysöylüyor.(Birarahorlar,fakathemenuyanır.)Saygıdeğerhanımefendi,banaikiyüzkırkrubleborçvermeniziçokricaediyorum...Yarınipotekfaiziödeyeceğim...

VARYA(Korkmuş.)-Yokparamız,yok!

L.ANDREYEVNA-Gerçektentekkuruşumyok.PİŞÇİK-Bulunur,bulunur.(Güler.)Ümidimihiçbirzamanyitirmem.Herşeybitti,mahvoldumartıkdiyedü

118

sunduğumbirsırada,demiryolubenimtopraklardangeçmezmi!Tabiparaödedilerbanabununiçin.Bir

debakmışsınyarınöbürgünbirşeylerdahaoluverir...Daşenkaikiyüzbinpapelkazanacak...piyangobiletivar.

L.ANDREYEVNA-Kahvemibitirdim,şimdidinlenmeyeçekilebilirim.

FÎRS(Gayev'inüstünüfırçalar;öğütverircesinesöylenir,)-Yineyanlışpantolongiymişsiniz.

Sizinleneyapacağımbilmemki!

VARYA(Sessiz,)-Anyauyuyor.(Usulcapencereyiaçar.)Güneşdoğduartık,havaılındı.

Anneciğim,şuağaçlarıngüzeliğinebakın.Neharika!Tanrım,negüzelhava.

Sığırcıklarötüşüyor!

GAYEV(Ötekipencereyiaçar.)-Bahçebaştanaşağıbeyazakesmiş.UnutmadınyaLuda?Buuzunyol,uzatılmışbirkemergibi,öylecedümdüzuzargider.Ayışığıylaaydınlanmışgecelerdepınlpınldır.Anımsıyormusun?

Unutmadınya?

L.ANDREYEVNA(Penceredenbahçeyebakar.)Ah,çocukluğumbenim,olekesizyılar!Buodadauyur,buradanbahçeyebakardım,hersabahmutlulukdauyanırdıbenimle.Bubahçeozamanlardaböyleyditıpkı,hiçbirşeydeğişmemiş.(Sevinçlegüler.)Beyaz,tümbeyaz!Oh,bahçembenim!Üzücükaranlıkgüzden,soğukkıştansonragençsinyine,mutlulukladolusun!

Göğünmelekleribırakıpgitmedilerseni...Alıgöğsümünüzerinden,omuzlarımdanşuağırtaşıbirkaldırabilsem,geçmişiunutabilsem!

GAYEV-Evet,şimdibubahçeborcunkarşılanmasıiçinsatılacak,nekadartuhaf...

L.ANDREYEVNA-Bakın,bakın,.rahmetlianne

119

mizdolaşıyorbahçede...beyazgiysileriyle!(Sevinçlegüler.)İşte,o...

GAYEV-Nerede?

VARYA-Tanrısiziesirgesinanneciğim.

L.ANDREYEVNA-Yokkimse,banaöylegelmiş.Sağda,yolunkameriyeyedönenkıvrımındabeyazbirağaçkadıngibieğilmiş...

(SırtındaaşınmışbiröğrenciüniformasıylaTrofimovgirer,gözlüklüdür.)L.ANDREYEVNA(Devamla.)-Neharikabirbahçebu!Beyazçiçekyığınları,mavigök...

TROFİMOV-LubovAndreyevna!

(L.Andreyevnaonabakar.)

(Trofimov,devamla.)Siziselamlayacak,hemençıkıpgideceğim.(L.Andreyevna'nınelinicoşkuylaöper.)Sabahakadarbeklemememredilmiştiamasabrımyetmedi...

(L.Andreyevnatamyamadanbakmaktadır.)

VARYA(Gözyaşlarıiçinde.)PetyaTrofimovbu.

TROFİMOV-PetyaTrofimov.Grişanızmeskiöğretmeni...Tanınmayacakkadardeğiştimgerçekten?

(L.Andreyevnaonukucaklarvesessizceağlar.)

GAYEV(Üzgün.)YeterLuba,yeter.

VARYA(Ağlar.)-SabahakadarbeklemenizisöylemiştimsizePetya.

L.ANDREYEVNA-Grişambenim...Oğulcuğum...Grişa...oğlum...

VARYA-Eldennegeliranneciğim.Tanrıöyleistedi.

TROFİMOV(Yumuşak,ağlamaklı.)-Yeter,yeter...

L.ANDREYEVNA(Sessizceağlar.)-Oğulcuğumöldü,boğuldu...Neiçin?Neiçindostum?

(Sessiz.)Anyauyu

120

yororada,bensebağırabağırakonuşuyorum.Gürültüyapıyorum...SizeneolduPetya?Nediyekötüledinizböyle?

Nediyeyaşlandınız?

TROFİMOV-Trendebirköylükarısı,sünepebeyefendidedibana.

L.ANDREYEVNA-Ozamanlarçocuktunuz,sevimlibiröğrenciydiniz,şimdisaçlarınızdökülmüş,gözlükler...Herhaldeöğrencideğilsinizartık?(Kapıyagider.)TROFlMOV-Sanırımsonsuzakadaröğrencikalacağımben...

L.ANDREYEVNA(kardeşiniöper,sonraVarya'yi)

Haydigidipyatalım...SendeyaşlanmışsınLeonid.

PİŞÇÎK(onunardısıragiderek)-Demekuyuyacağızşimdi...Oh,damlahastalığımnüksettiyine.

Bensizdekalayım...LubovAndreyevna,ruhum;yarınsabahdaikiyüzkırkrublecikbulabilsek...

GAYEV-Hepeskiterane...PÎŞCİK-ikiyüzkırkruble...ipotekfaizlerimödeyeceğim...

L.ANDREYEVNA-Parayokbendecancağızım...

PÎŞÇİK-Valahiiadeedeceğimikigözüm...Çokbir

şeydeğilki...

L.ANDREYEVNA-Peki,peki,Leonidversin...Sen

verLeonid.

GAYEV-Veririm,avucunuyalasın.L.ANDREYEVNA-Ver,neyapalım...ihtiyacıvarmış...İadeedecekmiş.

(L.Andreyevna,Trofimov,PişçikveFirsçıkarlar.Ga

yev,VaryaveYaşakalır.)

GAYEV-Kızkardeşimharvurupharmansavurmak

121

alışkanlığımbırakmamışhâlâ.(Yaşa'ya.)Birazötededuraslanım,leşgibitütünkokuyorsun.

.YAŞA(Alaycı.)-Sizde,LeonidAndreyiç,nasıldıysanızöylecekalmışsınız.

GAYEV-Ne?(Varyaya.)Nededibu?VARYA(Yaşa'ya.)-Annenköydengelmiş,dündenberiuşaklarbölmesindebekliyorseni,görüşmekistiyor...YAŞA-Alahselametversin!VARYA-Seniutanmazseni!

YAŞA-Banaçokgereğivardısanki.Yarındagelebilirdi.(Çıkar.)VARYA-Anneciğimhepeskisigibi.Enufakbirdeğişiklikyok.Onakalsaelimizdeavucumuzdanevarsa,onabunadağıtır.

GAYEV-Öyle...(Birsusuştansonra.)Eğerbirhas•talığakarşıçokfazlatedaviçaresiöneriliyorsa,buhastalığıntedavisiyokdemektir.Düşünüyorum,kafamıçatlatıyorum,birsürüçaregeliyoraklıma,birsürü.Amabu,doğrudürüsttekbirçareyokdemektir.Birindenmirasakonmak,Anyamızıçokzenginbiriyleevlendirmek,Yaroslavl'agidipyaşlıkontesteyzedeşansımızı

denemek,bunlarınhepsidepekgüzelolurdu.Teyzeçokzengindir.VARYA(Ağlar.)-Tanrı

yardımcınızolsun...GAYEV-Bırakşimdizırlamayı.Teyzeçokzenginamabizisevmiyor.

Kızkardeşimöncesoyluolmayanbirine,birdavavekilinevardı.(Anyakapıdagörünür.)Soyluolmayanbirinevardıvedahasonradapekerdemlicedavrandıdenemez.Çokiyi,çoktatlıbirinsan,çokseviyorum,amayumuşatıcınedenlerneolursaolsun,yinedekusurlu122

olduğunukabuletmemizgerek.Zatenenufakbirdavranışındabilehissediliyorbu.

VARYA(Fısıltıyla.)-Anyakapıda.

GAYEV-Kim?Şaşılacakşey,sağgözümebirşeyleroldu...İyigöremiyorum.Perşembegünü

bölgemahkemesindeydimde.(Anyagirer.)

VARYA-NediyeuyumuyorsunAnya?

ANYA-Uyuyamıyorum.Uykututmuyor.

GAYEV-Miniciğimbenim.(Anya'nınyüzünüeleriniöper.)Çocuğum...(Gözyaşlarıiçinde.)Senbenimyeğenimdeğilmeleğimsin,herşeyimsinbenim.İnanbana,inan....

ANYA-Sanainanıyorumdayı.Herkesseviyor,sayıyorseni...Fakat,dayıcığım,susmangerekiyor,susman.Annemiçinazönceneydiosöylediğinablama?Nediyesöyledinbunu?

GAYEV-Haklısın,haklısın...(Anya'nıneliylekendiyüzünükapar.)Gerçektenkorkunçbirşeybu.

Tanrım!Tanrıbenikurtarsın!Bugündedolabınönündebirsöylevçektim!..Neaptalık!Dahasöylevibitirdiğimandaanlamıştımaptalıkyaptığımı.

VARYA-Doğrudayıcığım,sussanızdahaiyiolur.Susun,hepsibu.

ANYA-Susarsankendinderahatedeceksin.GAYEV-Susacağım.(Anya'nınveVarya'nıneleriniöper.)Susacağım.Sadeceiştensözedeceğim.Perşembegünübölgemahkemesindeydim,birkaçarkadaşlakonuştum,söylediklerindenanladığımagöre,faizödeyerek,bonokarşılığındabankadanborçparaalınabiliyor.

VARYA-Tanrıyardımcınızolsun!'.''•

123GAYEV-Sahgünügidipyinekonuşacağım.(Varya'ya)Zırlamayıkes.(Anya'ya.)AnnenLopahin'lekonuşacak;Lopahinonaolmazdemez..Sendedinlenirdinlenmez,Yaroslavl'a,kontesninenegideceksin.Böyleceüçkoldanbirdenhareketedersekbuişiçözümleriz.Faizleriöderiz,kuşkumyokbundan...(Ağzınabirakideşekeriatar.)Şerefimüzerine,istediğinizherşeyüzerineyeminederimkiçiftliksatılmayacak!(Coşkun.)Mutluluğumüzerineyeminederim!îştesanaelimiuzatıyorum,eğerengelemezsembuaçıkartırmayı,alçakadam,şerefsizadamdebana!Tümvarlığımüzerineyeminederim!

ANYA(Yenidenyatışmıştır,mutludur.)-Nekadariyisindayı,nekadarakılısın!(Kucaklar.)îçimrahatladı!Yatıştım!Mutluyum!

FlRS(Sitemle.)-LeonidAndreyiç,hiçmiTanrıkorkusuyoksizde.Nezamanuyuyacaksınız?

GAYEV-Hemen,hemen.SengitFirs.Benartıkkendimsoyunurum.Eh,çocuklar,haydibyebye...Ayrıntılarıyarınkonuşuruz.Şimdigidipyatınsizde.(Anya'yiveVarya'yiöper.)Seksenliyılarınadamıyımben...Geçmişyılarlaövünecekdeğilimama,yinedekendimegüvenduymamiçinyaşamdabaşımdançokşeygeçtiğinisöyleyebilirim.Köylülerinbenisevmeleriboşunadeğil.Köylüyütanımakgerek!Onunlahangi...

ANYA-Dayı.Başladınyine...

VARYA-Dayıcığım,susun.

FÎRS(Sert.)-LeonidAndreyiç!

GAYEV-Gidiyorum,gidiyorum...Köşelerdençiftleyerekortaya!Beyaztopabirvuruş...(Çıkar.

ArdısıraFirsdetıpıştıpışyürür.)

ANYA-îçimrahatladışimdi.Yaroslavl'agitmekis

temiyorum,ninemisevmiyorum,amayinederahatladım.Teşekkürlersanadayı.(Oturur.)VARYA-Uyumalıartık.Gidiyorumben.Buradasenyokkentatsızlıklaroldu.eskiuşakodasında,biliyorsun,yaşlıuşaklaroturursadece.Yefimuşka,Polya,Yevstigney,birdeKarp.Birtakımdolandırıcılarıdayanlarındageceletmeyebaşladılar,sesimiçıkarmadım.Birdesöylentiçıkarmışlar.Sözde,elisıkılıktan,yaşlıuşaklarayiyecekolaraknohuttanbaşkabirşeyvermiyormuşum.Görüyormusun...BütünbulaflardaYevstigney'inbaşınınaltındançıkıyor...Peki,dedim...

Mademöyle,görürsünsen..ÇağırdımYevstigney'i...(Esner.)Geldi...Yevstigneydedim,bananasılyaparsınbunu,sersem...(Anya'yabakar)Aneçka!.

(Birsessizlik.)

Uyudu...(Anya'nınkolunagirer.)Yatağagidelimhaydi...Gidelim!(Götürür.)Canımıniçiuyudu!

Gidelim...

(Çıkarlar.)

(Bahçeninarkalarındanbiryerdenbirçobanınçaldığıkavalınsesigelmektedir.Trofimovsahnedengeçer;Varya'ylaAnya'yigörüncedurur.)

VARYA-Şşşş...Uyuyor...uyuyor...Gidelimcanımın

içi.

ANYA(usulca,yanuykuda)-Nasılyorulmuşum...

Hepçanlar,çanlar...Dayı,sevgilidayıcığım...Annem...

Dayım...

VARYA-Gidelimyavrucuğum,gidelim...(Anya'nın

odasınagirerler.)

TROFÎMOV(Sevecen.)-Güneşimbenim!İlkbaha

rım!

PERDE

125

124

iKiNCiPERDE

Kırsalalan.Yanakaykılmış,çoktanterkedilmişbirmanastır.Yanındabirkuyu;birzamanlarmezartaşıolduklarıanlaşılanbüyüktaşlar,eskibirtahtasıra.Gayevlerinçiftliğinegidenyolgörünür.Yanda,birazuzakta,yukarıdoğruuzanankavaklarıngölgeligörüntüsü;vişnebahçesioradanbaşlamaktadır.Uzaktabirbiriardısıratelgrafdirekleri;veçokçokuzakta,ufukçizgisinde,büyükkentinancakçokiyiveaçıkhavalardagörülebilenbelibelirsizsilueti.Güneşbatmaküzeredir.Şarlotta,YaşaveDunyaşatahtasıradaoturmaktadırlar.Yepihodövyanlarındadurmakta,gitarçalmaktadır.Hepsidüşünceyedalmıştır.BaşındaeskibirkasketolanŞarlottaomzundantüfeğiniçıkarır,Kemerinintokasınıdüzeltir.

ŞARLOTTA(Düşünceli.)-iyikikimlikkartımyokda,kaçyaşındaolduğumubilmiyorum,hepgençmişimgibigeliyorbana.Küçükbirkızolduğumsıradababamlaannempanayırlaragider,çokgüzelnumaralaryaparlardı.Bendeölümsaltosuatar,çeşitçeşitnumaracıklaryapardım.

BabacığımlaanneciğimöldüktensonrabirAlmanhanımefendibenialıpokuttu.Böyleceyetiştim,sonradamürebbiyeoldum.Fakatnereliyim,kimim,bilmiyorum...(Cebindenbirhıyarçıkarıpyemeyebaşlar.)Hiçbirşeybilmiyorum.

(Birsessizlik.)

Canımöylekonuşmakistiyorki.amakiminlekonuşacaksın...Kimsenyok.

126

YEPÎHODÖV(Gitarlaçalıpsöyler.)-"Bananedünyatelaşından,bananedosttandüşmandan..."

Mandolin

çalmasınegüzeloluyor.

DUNYAŞA-Mandolindeğilo,gitar.(Küçükbirel

aynasınabakarakpudralanır.)

YEPÎHODÖV-Biraşkçılgınıiçinbubirmandolindir...(Mırıldanır.)"Karşılıklıaşkınateşiyleısınırdı

yürek..."

(Yaşatürküyekatılır.)

ŞARLOTTA-Nekorkunçtürküsöylüyorbuinsanlar...Uy...Çakalargibi...

DUNYAŞA(Yaşa'ya.)-Yinedeyurtdışındaolmak

nemutluluk,değilmi?

YAŞA-Evet,kuşkusuz.Düşüncenizikabuletmememolanaksız.(Esner.Sonrabirsigaratüttürür.)YEPlHODOV-Anlaşılırbirşey.Yurtdışındaartıkherşeyçoktandırtamkıvamında.YAŞA-Çokaçık.

YEPÎHODÖV-Bengelişmişbirinsanımdır,çeşitlikitaplarokurum,hepsideilginçtirler,fakatşudörtyöndediklerişeyibirtürlüanlayamıyorum.Sonra,doğrusuya,yaşamakyadakendinivurmak,benimiçinfarketmez,fakatyinedeyanımdabirrevolvertaşıyorum.Bakın...(Tabancagösterir.)

ŞARLOTTA-Hıyarıyiyipbitirdim.Şimdigidiyorum.(Tüfeğiyineomzunatakar.)Yepihodov,çokakılıveçokkorkunçbiradamsın;kadınlarınseniçılgıncasevmesigerek.Brr!(Uzaklaşırken)Nekadarakılıolurlarsaolsunlaryinedeaptalbunlar...Konuşabileceğimkimseyok...Hep127

yalnızım,yalnız,hiçkimsemyok...Kimimben,nedenvarım,belideğil...(Hızlıhızlıuzaklaşır.)YEPİHODOV-Doğrusuya,başkakonularadeğinmeden,kendimianlatacakolursam,yazgımınbanakarşıçokacımasızolduğunusöylememgerekiyor,kasırganınküçükbirtekneyleoynaması

gibioynuyorbenimle;hadiyanıldığımıvarsayalım,öyleysenedenbusabahuyandığımda,sözüngelişi,baktım,göğsümünüstündekorkunçiribirörümcekduruyor...işteböyle,(ikieliylegösterir.)Sonrabirbardakşıraiçeyimdesem,bakıyorum,yüksekderecedesevimsizbirşeyvariçinde,tahtakurusucinsinden...

(Birsesizlik.)

Buckle'danbirşeyokudunuzmu?

(Birsessizlik.)

Sizibirçiftsözlerahatsızetmekistiyorum.AvdotyaFedorovna.

DUNYAŞA-Söyleyin.

YEPİHODOV-Sizinlebaşbaşaolmakisterdim...(içiniçeker.)DUNYAŞA(Utanıpsıkılarak.)-Pekâlâ...Ancaköncebanaharmaniyemigetirin...Dolabınyanındaduruyor...Burasıbirazserinledide.

YEPİHODOV-Başüstüne...Hemengetireyim...Şimdibiliyorumartıkrevolverimleneyapacağımı...(Gitarıalır,çalaçalauzaklaşır:)

YAŞA-Yirmiikimusibet...Serseminteki,doğrusunusöylemekgerekirse...(Esner.)DUNYAŞA-İnşalahkendinivurmaz.

(Birsessizlik.)

Sinirli,kaygılıbiriolupçıktım,herşeybenikaygılan128

dınyor.Beyevinehizmetealındığımdaküçükbirkızdım.Artıkköyyaşamınaalışkanlığıyitirdim.

Bakınelerime,hanımefendielerigibiakçapakçaoldular.Soylulargibiöylenazlı,öyleçıtkırıldımoldumki,herşeydenkorkuyorum...Korkunçbirşeybu...Yaşa,benialdatacakolursanız,sinirlerimneolurbilemiyorum...

YAŞA(Kızıöper.)-Fıstığım!Kuşkusuzhergençkızkendinibilmelidir,kötüdavranışlıkızlardanhiçhazetmem.DUNYAŞA-Sizikorkunçsevdim,çokkültürlüsünüz,herşeyindeğeriniverebilirsiniz.(Birsessizlik.)

YAŞA(Esner.)-Eveet...Bence,eğerbirgençkızbiriniseviyorsa,ahlaksızlıkyapıyordemektir....

(Birsessizlik.)

Açıkhavadasigaraiçmekpekhoşoluyor...(Kulakkabartır.)Gelenvar...Efendilerimizgeliyor...

(Dunyaşatutkuylakucaklaronu.)Doğruevegidin,ırmaktayüzmektendönüyormuşgibi,buyoldangidin.Karşılaşırsanızsizinlebuluştuğumuzusanacaklar.Bunuistemem.DUNYAŞA(Usulcaöksürür.)-Sigaradumanından

başımaağrıgirdi...(Gider.)

(Yaşayalnızdır.Manastırınyanınaoturur.L.Andre

yevna,Gayev,Lopahingirerler.)

LOPAHİN-Kesinolarakkararvermekgerek,zamanbizibeklemiyor.Soruçokbasitaslında.

Toprağıyazlıkevleryapımıiçinkirayavermekistiyormusunuz,istemiyormusunuz?Yanıtıdateksözcük:Evetyadahayır.Tekbir

sözcük!

L.ANDREYEVNA-Buiğrençpurolarıkimiçmiş

burada?..(Oturur.)

129

GAYEV-Demiryoludöşendi,herşeyçokkolaylaştı.(Oturur.)Kentegittik,yemeğimiziyedik,döndük.Hepsibirgüniçinde.Şimdievegidipbirpartibilardoçekeyim...Santoportaya!

L.ANDREYEVNA-Yeterincevaktinvar.

LOPAHÎN-Tekbirsözcüksadece!(Yalvarırca.)Amayanıtverinbana.

GAYEV(Esner.)-Nedediniz?

L.ANDREYEVNA(Paraçantasınabakar.)-Dünçokparamvardı,bugünçokaz.Zavalı

Varyacığım,fazlamasrafolmasındiyesütçorbasıyladoyuruyorherkesi.Mutfaktakiihtiyarlaradanohuttanbaşkabirşeyvermiyor.Benseanlamsızcaharvurupharmansavuruyorum.(Paraçantasınıdüşürür,altınparalarsaçılır.)Eh,döküldülerişte...(Kederlenmiştir.)YAŞA-izninizlehementoplayayımefendim.(Paralantoplar.)L.ANDREYEVNA-Teşekkürederim.Yaşa.Nediyeyemekyemeyegittimsanki...Berbatbirmüziklirestoran,masaörtülerisabunkokuyor...NediyebukadarçokiçiyorsunLenya?Nediyebukadarçokyiyorsun?Nediyebukadarçokkonuşuyorsun?Bugünrestorandayineçokkonuştunvehepsideyersizdi.Yetmişliyılarüstüne,dekadanlarüstüne...Kimebulaflar?

Garsonlaradekadanlardansözetmek!..

LOPAHİN-Evet.

GAYEV(Elinisalar.)-Beniflaholmam,buaçık...(Yaşa'ya,sinirli.)Nedirbu,nediyedurmadangözönündedolaşıpduruyorsun...

130

YAŞA(Güler.)-Sesiniziduyduğumdagülmemitutamıyorum...

GAYEV(Kızkardeşine.)-Yaben,yao...

L.ANDREYEVNA-GidinburadanYaşa,çekilin

karşımdan.

YAŞA(L.Andreyevna'yaparakesesiniverir.)-Hemengidiyorum.(Gülmesinizortutarak.)Hemen...(Çıkar.)

LOPAHlN-YurtluğunuzuzenginlerdenDeriganov

satınalmayahazırlanıyor.Açıkartırmayakendisigelecekmişdiyorlar...

L.ANDREYEVNA-Sizbununeredenduydunuz?

LOPAHÎN-Kenttekonuşuyorlar.GAYEV-Yaroslavl'dakiteyzeparagöndereceğinesözverdiya,nezamanvenekadarbelideğil...

LOPAHİN-Hiçbirfikrinizyokmu?Yüzbin,ikiyüz

bin?

L.ANDREYEVNA-Yokcanım...Ononbeşbingönderseonadaşükür.

LOPAHİN-Kusurabakmayınama,sizinkadaraklıhavada,sizinkadariştenanlamaz,sizinkadartuhafinsanlararastlamadımdaha.Size,kendianadilinizdeçiftliğinizinsatılmasısöyleniyorvesizbunuanlamıyorsunuz.

L.ANDREYEVNA-Neyapalımpeki?Akılverin,

neyapalım?

LOPAHİN-Sizedurmadanbunuanlatıyorumya.Hergünaynışeyisöylemektendilimdetüybitti.

Vişnebahçesinide,çiftlikarazisinideyazlıkevleryapımıiçinkirayavermelisinizvebunuhemen,biranönceyapmakzorundasınızçünküaçıkartırmagünügelipçattı!Anlayınartık,131

anlayınbunu!Birkereşuyazlıkkonusundakesinkararavarın.Avuçdolusuparavereceklerdirvekurtulacaksınız.

L.ANDREYEVNA-Yazlık,yazlıkçılar...Bağışlayınama,çokbayağı...

GAYEV-Seninletümüyleaynıkanıdayım.

LOPAHİN-Yahüngürhüngürağlayacak,yaavazımçıktığıkadarbağıracakyadadüşüpbayılacağımşimdi.Yokartık!Canımaokudunuzbe!(Gayev'e.)Sizbirsümsüksünüz!

GAYEV-Ne?

LOPAHİN-Sümsük!(Çıkıpgitmekister.)

L.ANDREYEVNA(Ürkmüş.)-Yogitmeyin,kalınburadacancağızım.Belkibirşeylerdüşünürüz!

LOPAHİN-Bundadüşünüleceknevar!

L.ANDREYEVNA-Gitmeyinricaederim.Sizinlebirliktenedeolsadahaneşeliyiz.

(Birsessizlik.)

Kötübirönsezivariçimde,sankievimizüstümüzeçökecekmişgibi...

GAYEV(Derinbirdüşüncede.)-Köşeyebirçiftleme...Ortadaçaprazvuruş...

L.ANDREYEVNA-İşlediğimizgünahlarıncezası...

LOPAHİN-Negünahınızolacaksizin...

GAYEV(Ağzınabirakideşekeriatarak.)-Sözdevarımıyoğumuakideşekerineharcamışım...

Öylediyorlar...(Güler.)

L.ANDREYEVNA-Benimnegünahımolacak,ha?..Birçılgıngibi,heran,durmaksızınsaçıpsavurdumparalarımı...Veborçlanmaktanbaşkaişiolmayanbiriyleevlendim.Kocamınölümüneşampanyanedenolduçokiç

132

kiiçerdiveneyazıkkibirisinetutuldumhemenarkasından.Karşılıklıbirilişkiyedönüştübuvetambusıradabubenimilkcezalandınlışımdıvedarbebaşımaindidosdoğruoğlum...boğulduırmakta,biliyorsunuz.Yurtdışınaattımkendimibüsbütün,hiçbirzamandönmemeküzere,buırmağıgörmemekiçinbirdaha...Gözlerimikapadım,koştumbilinçsizce.Odaardımsıra,acımasızca,kabacaizledibeni...Mentoneyakınlarındabiryazlıksatınaldım,çünküohastalanmıştıorada.Vetamüçyıl,gecegündüz,dinlenmeknedirbilmedim;hastayedibitirdibeni,içimincan.lılığısöndü.Vegeçenyıl,yazlığıborçlanınızyüzündensattıktansonraParis'egittim.Oradadasoyupsoğanaçevirdibeni,bıraktısonra,birbaşkakadınlaçekipgitti...Kendimizehirleyipöldürmeyidenedim...Nekadaraptalca,nekadarutançverici...SonraansızınRusya,yurdumçektibeni...Kızım...(Gözyaşlarınısiler.)Tanrım,Tanrım,acıbana,bağışlagünahlarımı!

Cezalandırmadahafazla!(Cebindenbirtelgrafçıkarir.)BugünParis'tenaldım.Bağışlamamı

diliyor,döneyimdiyeyalvarıyor...(Telgrafıyırtar.)Sankimüziksesigeliyorbiryerlerden.(Kulak

kabartır.)

GAYEV-Bizimünlüyahudiorkestrasıbu.Dörtkeman,flütvekontrbas,anımsadınmı?

L.ANDREYEVNA-Hâlâduruyormuonlar?Birfırsattabizeçağıralımdabirakşampartisidüzenleyelim.

LOPAHÎN(Kulakkabartır.)-işitilmiyor...(Ezgiyiusuldanmırıldanır.)"Almanlar,parayıgöster,Rus'uFransız'açevirsinler."(Güler.)Düntiyatrodaseyrettiğimoyunnegüzeldi,çokgülünçtü.

L.ANDREYEVNA-Gülünçbirşeygörmüyorumben...Oyundeğildekendiniziseyretsenizdahaiyiolur.Ne

133

kadarrenksizbiryaşamıvarhepinizin,nekadarçokboşlafediyorsunuz.

LOPAHİN-Doğru.Niyegizlemeliki,aptalcayaşıyoruz...

(Birsessizlik.)

Babamköylüydü,odununtekiydi,aklıhiçbirşeyeermezdi,beniokutmadı,kafayıçekipdayakatmayıbilirdisadece,hemdeherzamansopayla.Aslındabendeondanfarksızım,salağın,odununtekiyim.Hiçbirşeyokumam,îmlamderseniz,berbattır.Hemöylesineberbattırki,nezamanbirşeyyazmakzorundakalsamutancımdanyerindibinegeçerim.

L.ANDREYEVNA-Sizinevlenmenizgerekdostum.

LOPAHÎN-Evet...Budoğru.

L.ANDREYEVNA-BizimVarya'ylaevlenseniziyiedersiniz.Çokiyibirkızdır.

LOPAHÎN-Evet.

L.ANDREYEVNA-Alçakgönülü,yalınbirinsandıro,bütüngünçalışıpdidinir;hepsindenönemliside,seviyorsizi.Sizdeçoktandırhoşlanıyorsunuzondan.

LOPAHÎN-Dahane?Benrazıyım...Çokiyikız.

(Birsessizlik.)

GAYEV-Banadabirgörevönerdiler.Yıldaaltıbin...Duydunmu?

(BirpaltotaşıyarakFirsgirer.)

FÎRS-Lütfenbeyim,giyinin,havanemli.

GAYEV(Paltoyugiyer.)-Sendesıktınartık.

FÎRS-Hadihadi...Sabahtanbirhabervermedençıkıpgittiniz.(Gayev'isüzer.)L.ANDREYEVNA-

NasıldayaşlandınFirs!

134

FlRS-Nebuyurdunuz?LOPAHlN-Çokyaşlandındiyorlar.FlRS-Çokoldu,yaşıyorum...Benievlendirmekistediklerinde.,dahababacığınızdünyayagelmemişti...(Güler.)Biziserbestbırakanyasaçıktığındaysa,benartıkodahizmetçilerininbaşıydım.Ozamanserbestolmakistemedim,efendilerinyanındakaldım.(Birsessizlik.)

Çoksevinçliydiherkes,gözümünönünegeliyordaşimdi,amaneyesevindiklerinikendileridebilmiyordu.

LOPAHİN-Yasaçıkmadanöncekizamanlarçokiyiydi.Nedeolsakamçılıyorlardısizi.

FİRS(işitmez.)-Tabi.Köylüefendisini,efendiköylüsünübilirdiozaman,şimdiherşeykarmakarışıkoldu,

hiçbirşeyanlaşılmıyor.

GAYEV-SusFirs.Yarınkentegitmemgerekecek.Benibirgeneraletanıştırmayıvaatettiler,bonolarıciro

edebilirmiş.

LOPAHİN-Buyolahiçbirşeyeldeedemezsiniz.Faizlerideödeyemezsiniz.

L.ANDREYEVNA-Onabakmayınsiz,sayıklıyor.

Generalmeneralyok.

(Trofımov,AnyaveVaryagirerler.)GAYEV-İştebizimkilergeliyor.ANYA-Annemorada.

L.ANDREYEVNA(Sevecen.)-Gelin,gelin...Sevgilikızlarımbenim...(Anya'yıveVarya'yikucaklayarak.)Ahbirbilseydiniz,ikinizidenasılsevdiğimi.Oturunyanıbaşıma,hahşöyle.

(Herkesoturur.)

135

LOPAHİN-Bizimebediöğrenciherzamankigibikızlarlageziyor.

TROFÎMOV-Siziilgilendirmez.

LOPAHİNNeredeyseeliyaşmabasacak,hâlâöğrenci.

TROFİMOV-Aptalcaşakalarınızdanvazgeçin.

LOPAHÎN-Bundabozulacaknevar,acayipadam?

TROFİMOV-Banasataşmaktanvazgeçseniyiedersin.

LOPAHİN(Güler.)-Sorabilirmiyim,beninasılgörüyorsunuz?

TROFİMOV-SizişöylegörüyorumYermolayAlekseyiç:Varlıklıbirinsansınız,yakındamilyonerolacaksınız.Yolunaçıkanherşeyiyiyipyutanaçgözlübircanavar,metabolizmaolgusubakımındannasılgerekliyse,sendeöylegereklisin.

(Herkesgüler.)

VARYA-Petya,sizeniyisigezegenlerdensözedin.

L.ANDREYEVNA-Yok,hadidünkükonuşmayısürdürelim.

TROFİMOV-Hangikonudaydıbukonuşma?

GAYEV-Gururluinsankonusunda.

TROFİMOV-Dünçokkonuştukama,birsonucavaramadık.Sizingörüşünüzegöregururluinsanınkişiliğindegizemlibirşeylerolmalıdır.Belkikendinizegöresizdehaklısınız,fakateğeryalınbiçimde,çokyalınbiçimdedüşünecekolursak,insanmademkiçokbüyükölçüdekabaveakılsızdır,mademkiderinbiçimdemutsuzdur,ozamannedirgurur?Gururunneanlamıvar.Kendikendimizehayranolmaktanvazgeçmeliyiz.Yapılacaktekşeyçalışmaktır.

136

GAYEV-Neyaparsanyapöleceksin.

TROFİMOV-Kimbilir?Venedemektirölüm?Belkiinsanınyüzduygusuvarda,insanöldüğündebunlardanbizimtanıdığımızbeştanesiölmektedirde,ötekidoksanbeştanesicanlıkalmaktadır.

L.ANDREYEVNA-Petya,nekadarakılısınız!..

LOPAHİN(Ironik.)-Dehşet.TROFİMOV-İnsanlık,sahipolduğugüçleriyetkinleştirerekileriyedoğrugidiyor.Onunbugünakılerdiremediğişeyler,birzamangelecek,eletutulurcasınaanlaşılırolacaktır;fakatçalışmalıyız,gerçeğiarayanlaratümgücümüzledestekolmalıyız.Rusyamız'daşimdilikçokazkişiçalışıyor.Benimtanıdığımaydınlarınbüyükçoğunluğuhiçbirşeyaraştırmaz,hiçbirşeyyapmazveşimdilikemekharcamayayeteneklideğiler.Kendileriniaydındiyeadlandırırlarya,hizmetçikadını,"sen"diyeçağırır,köylülerehayvanadavranırgibidavranırlar.

Ciddihiçbirşeyokumazlar,hemenhemenhiçbirşeyyazmazlar,biliminsadecesözünüederler,sanattanpekazanlarlar.Hepsiciddidir,hepsininyüzündendüşenbinparçadır,ciddiyetkonusundahiçbiriburnundankılaldırmaz,durmaksızınfelsefeyaparlar...Amatümbuaydınlarıngözüönündeişçilerçokkörübeslenmekte,yastıksızuyumakta,tekgözodadaotuzkırkkişibarınmaktadır.Nereyebaksakkaranlık,rutubet,ahlakdüşkünlüğü...Veçokaçıkbirşeyki,bizdetümiyikonuşmalar,sadecevesadecebaşkalarınıvekendimizikandırmakiçindir.Gösterinbana,üstündeokadarçokvesıkıçeneçaldığımızçocukyuvalarımızhaninerede?Neredeokumasalonlarımız?Sadeceromanlardarastlıyoruzbunlara.Gerçekyaşamdakırıntılarıbileyok.Varolansa

137

decepislik,bayağılık,Asyalılık...Asıksuratlardankorkarımben,sevmemonları,ciddikonuşmalardankorkarım.Eniyisisusalım!

LOPAHİN-Biliyormusunuz,sabahlarısaatbeştekalkanmben,sabahınköründenakşamakadarçalışınm,elimdeparavardırherzaman,kendiminvebaşkalannınparasıveçevremdekiinsanlarınnebiçimkişilerolduklarınıçokiyigörürüm.Namuslu,dürüstinsanlarınnekadarazolduğunuanlamakiçinherhangibirişyapmayakalkışmakyeter.Bazıkereleruykututmadığındadüşünürümde,"Tannm"derim,"Sonsuzbüyüklükteormanlarverdinbizlere;gözalabildiğinegeniştarlalar,enderinufuklar...Tümbunlarasahipolanbizlergerçektenbirerdevolabilmeliydik..."

L.ANDREYEVNA-Nerdençıkardınşimdidevleri...Masalardaiyidironlar,insanıkorkuturlaryoksa.

(Sahneninderinliğinden,gitarınıçalarakYepihodovgeçer.)(Düşünceli.)Yepihodovgeliyor...

ANYA(Düşünceli.)-Yepihodovgeliyor...

GAYEV-Güneşbattıbaylar.

TROFlMOV-Evet.

GAYEV(Usuldan,şiirokurgibi.)-Eydoğa,eyolağanüstüvarlık,sonsuzbiraydınlıktaparlarsın,olağanüstübirgüzelikleveumursamazca...Eykendisineannedediğimiz,benliğindeyaşamınvarlığınıveyokluğunubirleştirirsin.Canverende,yokedendesensin...

VARYA(Yalvarırca.)-Dayı!

ANYA-Dayı,başladınyine!

TROFÎMOV-Sizeniyisitopuçiftvuruşlaortayagönderin.

138

GAYEV-Sustum,sustum.

(Hepsiotururlar,düşünceyedalarlar.Sessizlik.SadeceFirs'inusuldanhomurdandığı

işitilmektedir.Ansızın,sankigöktengelircesine,uzakbirses,kopanbirtelingittikçeyavaşlayan,kederlisesiişitilir).L.ANDREYEVNA-Nedirbu?LOPAHİN-Bilmem.Belkiuzakta,kömürocaklarındabirvagontelerdenkopupdüştü.Fakatçokuzaktabiryerde.GAYEV-Belkidebirkuşbu...Balıkçıltüründen.TROFÎMOV-Yadapuhukuşu...L.ANDREYEVNA(Ürperir.):Birdeniçimfenaoldunedense...(Birsessizlik)

FlRS-Felakettenöncedeböyleolmuştu:Hembaykuşötmüş,hemdesemaverdurmaksızınuğuldamıştı.GAYEV-Hangifelakettenönce?FlRS-Serbestbırakılmamızdan...

(Birsessizlik.)

L.ANDREYEVNA-Dostlar,gidelimartık,havakararıyor.(Anya'ya)Gözlerindeyaşlarvar...Neoluyorsana

kızım?(Kucaklar)..

ANYA-îşteöyleanne.Birşeyimyok.TROFlMOV-Birgelenvar.(Başındayıpranmışbirkasket,sırtındabirpaltoYoldanGeçengörünür.Çakırkeyiftir.)YOLDANGEÇEN-Söylermisinizlütfen,buradandoğrucaistasyonagidebilirmiyim?

GAYEV-Gidebilirsiniz.Buyoluizleyin.YOLDANGEÇEN-Çandanteşekkürler...(Öksürerek.)Harikabirhava...(Birşiirokur.)"Kardeşimbenim,139

acıçekenkardeşim...KulakverVolga'nıniniltisine..."(Varya'ya.)Mademoisele,şukamıaç

Rus'aotuzköpekverirmisiniz?

(Varyaürküpbağırır.)

LOPAHlN(Sert)-Herterbiyesizliğinbirölçüsüvardır!

L.ANDREYEVNA(Aceleyle.)-Alın...İşte...(Paraçantasınıkarıştırır.)Gümüşyok...Neyse...Alın,şualtını...

YOLDANGEÇEN-Candanteşekkürler!(Çıkar.)

(Gülerler).

VARYA(Ürkmüş.)-Gidiyorumben...Gidiyorum.Evdeinsanlarınyiyecekbirşeyiyok,siztanımadığınızbirinealtınparaveriyorsunuz...

L.ANDREYEVNA-Beni,buaptalkafayıneyapmalıbilmemki!Nekadarparakalmışsa,evdehepsinisanavereceğim.YermolayAlekseyiç,banabirazdahaborçverin...

LOPAHÎN-Başüstüne.

L.ANDREYEVNA-Gidelimbaylar,vaktidir.Varya,senideburacıktakocayaverdikgitti,kutlarım.

VARYA(Gözyaşlarıarasından.)-Anne,böyleşeylerlealayedilmez.

LOPAHÎN-Birmanastıragit,Ohmeliya...

GAYEV-Benimseelerimtitriyor,çoktandırbilardooynamadım.

LOPAHlN-Ohmeliya,eyperi,dualarındabeniaklındançıkarma!

L.ANDREYEVNA-Gidelimbaylar,akşamyemeğineazkaldı.

VARYA-Korkuttubeni.Yüreğimnasılçarpıyor.

140

LOPAHtN-Baylarsizebirkezdahabildiriyorum:YirmiikiAğustos'tavişnebahçesisatılacak.

Düşününbunu!..Düşünün!...

(Trofimov'laAnyadışındahepsiçıkarlar.)ANYA(Gülerek.)-YoldanGeçen'denAlahrazıolsun.

Varya'yıkorkuttuda,yalnızkalabildik.

TROFtMOV-Varyakorkuyor,ansızınbirbirimizeâşıkoluruzdiyebütüngünyanımızdanayrılmıyor.Darkafası,bizimaşkındaüstündeolduğumuzuanlamayayeteneklideğil.Adınaaşkdenilen,özgürlüğevemutluluğaengeloküçükvesaydamşeyinçevresindendolanıpgeçmek:iştebizimyaşamımızınamacıveanlamı,ileri!Bizorada,uzaktapanldayanparlakyıldızlaradoğrugidiyoruz,bizikimsetutamaz!îleri!Dostlar,geridekalmayın.

ANYA(Eleriniçırparak.)-Negüzelkonuşuyorsunuz!(Birsessizlik.)Bugünburasıolağanüstügüzel.TROFlMOV-Evet,havaharika.ANYA-BananeyaptınızböylePetya;neyaptınızdavişnebahçesinieskisigibisevmiyorumartık.Öyleiçtenseviyordumkionu,dünyadabizimbahçedendahagüzelbiryeryokturgibigeliyordubana.

TROFlMOV-TümRusyabizimbahçemizdir.Dünyabüyükveçokgüzel.Oradaolağanüstü

güzeliktepek

çokyervar.

(Birsessizlik.)

BirdüşününAnya,sizindedeniz,dedenizindedesi,tümatalarınızkölesahibiderebeylerdi.Şimdisoruyorumsize,bahçenizdekiherbirvişneden,herbiryapraktan,herbirağaçgövdesindensizeinsanvarlıklarınınbaktığını

141

setmiyormusunuz;sesleriniişitmiyormusunuzonların...Sizlerintümünü,bugünyaşamaktaolanlarınızıvedahaönceyaşamışolanatalarınızı,canlıinsanlarınmülkiyetinesahipolmakçarpıklaştırdı...Veböylece,anneniz,sizvedayınız,başkalarınınhesabına,borçkarşılığında,kapınızıneşiğindenbileiçerisokmadığınızbaşkainsanlarınsırtındanyaşadığınızınfarkındabiledeğilsiniz...Enazındanikiyüzyılgerikaldık.Henüzhiçbirşeyimizyok.Sadecefelsefeyapıyor,tasadanyakınıyoryadakafayıçekipduruyoruz.Çokaçıkbirşeyki,bugünüyaşamakiçinöncegeçmişinkefaretiniödememiz,onunhesabınıgörmemizgerekir.Bukefaretdeancakacıçekerek,olağanüstü,süreklibiremekleödenir.AnlayınbunuAnya.

ANYA-Yaşadığımızevçoktandırkendievimizdeğilartık.Bendeçıkıpgideceğimburadan,sözveriyorum.

TROFÎMOV-Cebinizdeçiftliğinbiranahtarıvarsa,çıkarıpkuyuyaatınonuvealıpbaşınızıgidin.

Rüzgârgibiözgürolun.

ANYA(Coşkuiçinde.)-Negüzelsöylediniz.

TROFlMOV-İnanınbanaAnya,inanın!Henüzotuzyaşındabiledeğilim,gencimdaha,biröğrenciyim.

Fakatokadarçokşeyekatlanmamgerektiki!Kışgeldimi,hasta,kaygılı,yoksul,birdilencigibiboynubükük,çaresizkalıyorum.Alınyazımbeninereleresavurmadıki!Fakatruhumyinede,herzaman,herdakika,gecegündüz,açıklanamazönsezilerledoluydu.İçimdemutluluğunönsezilerivar...Anya,görüyorumonuartık...

ANYA(Düşünceli.)-Aydoğuyor...

(Yepihodov'ungitarıylahepaynıhüzünlüezgiyiçal

142

dığıişitilmektedir.Aydoğar,Kavaklarınoradabiryerde,Anya'yıarayanVarya'nın,"Anya!

Neredesin!"diyeseslendiğiişitilir.)

TROFİMOV-Evet,aydoğuyor.

(Birsessizlik.)

İştetakendisi,mutlulukgeliyorişte;gitgideyaklaşıyor,dahayakına,dahayakınageliyor,ayaksesleriniişitiyorumbile!Bizonugörmesek,tanımasakdaneçıkar?Başkalarıgörecektir!

(Varya'nınsesi:"Anya!Neredesin.)

YinebuVarya!(Kızgın)İnsanıçiledençıkarır!

ANYA-Irmakkıyısınagidelim,orasısakindir.

TROFİMOVGidelim.

(Giderler).

.(Varya'nınsesi:"Anya!Anya!")

PERDE

143

ÜÇÜNCÜPERDE

Salondanbirkapıboşluğuylaayrılankonukodası.Odabirşamdanlaaydınlanmıştır.İkincibölümdesözüedilenYahudiorkestrasınıneşiğinarkasındaçaldığıparçalarişitilmektedir.

Akşamüstü.Salondagrandrondyapılmakta.S.Pişçik'insesi:"Promenadeâünepaire."Çiftlerkonukodasındançıkarlar.Birinciçift:Pişçik'leŞarlottaİvanovna;ikinciçift:Trofimov'laL.

Andreyevna;üçüncüçift:Anya'ylaPostaMemuru;dördüncüçift:Varya'ylaİstasyonŞefi,vb.

Varyasessizceağlamakta,dansederkengözyaşlarınıkurulamaktadır.SonçiftteDunyaşavardır.

Konukodasındangeçerler.Pişçikbağırır:"Grandrond,balancez!"ve"Lescavaliersâgenouxetremerciezvosdames!"

FrakgiymişolanFirs,birtepsideSeltzsuyugetirir.PişçikveTrofimovkonukodasınagirerler.

PİŞÇİK-Yüksektansiyonvarbende,buyüzdenikikalpkrizigeçirdim;dansetmemkolaydeğil,fakatderleryahani,sürüyedüştünmüisterhavla,isterhavlama,amamutlakakuyruksala.

Zatenbiratgibisağlıklıyımdır.Rahmetlibabam,mekânıcennetolsun,çokşakacıydıbirgünkökenimizkonusundakonuşurken,Kaligula'nınsenatodabindiğiatınbizSimeonPişçik'lerineneskiatasıolduğunusöylemişti.(Oturur).Fakatparasızlıktandahabeterşeyyok!Açköpekettenbaşkabirşeyeinanmazderlerya...(Biranhorlarvehemenuyanır.)Bendeöyle...Aklımdafikrimdeparadanbaşkabirşeyyok...

144

TROFİMOV-Görünüşünüzdegerçektendeatıandıranbirşeyvar.

PÎŞÇİK-Neolmuş...Atiyihavyandır...Satarsın...

(Yandakiodadabilardooynandığıişitilir.Salonda,kapıboşluğununaltındaVaryagörünür.)TROFİMOV(Takılır.)-BayanLopahina!BayanLopahina!

VARYA(Öfkeli.)-Sünepebeyefendi!

TROFİMOV-Evet,sünepebirbeyefendiyimben,bununladaövünüyorum.

VARYA(Acıbirdüşünceiçinde.)-Müzikçilerikiraladılaryaneyleödeyecekler?(Çıkar.)TROFİMOV-(Pişçik'e.)-Tümyaşamınızboyunca,borçfaizleriniödemekiçinharcadığınızenerjiyibirbaşkaşeyeharcamışolsaydınız,sanırım,enindesonundadünyanınaltınıüstünegetirebilirdiniz.

PÎŞÇİK-Filozof...Nietzsche...Büyük,çokünlü...Muazzambiradam,akılı...Yapıtlarındabelirttiğinegöre,sahteparayapılabilirmiş...

TROFİMOV-SizNietzscheokudunuzmu?

PİŞÇİK-Benmi,yokcanım...Daşenkasözetmişti.Öylebirdurumdayımkişimdikalpparayapmaktanbaşkaçaremkalmadı...Öbürgüniçinüçyüzrubleödememgerekiyor...Yüzelisinibuldum...(Cebiniyoklar.Kaygıyla.)Paralaryitmiş,paralarıyitirdim!(Ağlamaklı.)Paralarnerde?

(Sevinçli.)Burdalarmış,astarınarkasınakaymışlar...Birdenterbastı...

(L.AndreyevnaveŞ.İvanovnagirerler.)

L.ANDREYEVNA(Birlezginkamırıldanarak.)

145

NiyebukadargeciktiLeonid?Neyapıyorkentte?(Dunyaşa'ya.)Dunyaşa,müzikçilereçayverin...

TROFİMOV-Demekaçıkarttırmayapılmadıhsnüz,öyleanlaşılıyor.

L.ANDREYEVNA-Müzikçiçağırmamızdayersizbizim,balodüzenlememizdeyersiz..Neyse...

(Otururveusuldanezgiyimırıldanır.)

ŞARLOTTA(Pişçik'ebirdestekartuzatarak.)-İştesizebirdestekart;şimdiaklınızdanherhangibirkartgeçirin.

PİŞÇİK-Geçirdim.

ŞARLOTTA-Kartlarıkarınşimdi.Pekgüzel.Verinbana;ahbenimzavalı,sevimliBayPişçikim.

Ein,zwei,drei!Şimdibakınbakalım,okartsizinyancebinizdemi?..

PİŞÇİK(Yancebindenkartıçıkarır.)-Maçasekizlisi,takendisi!(Şaşkın.)Tasavvuredebiliyormusunuz?

ŞARLOTTA-(Avucundakartdestesinitutarak,Troflmov'a.)-Söyleyinçabuk,enüsttekikarthangisi?

TROFİMOV-Öylemi?Hadibakalım,maçakızı.

ŞARLOTTA-İşteburada!(Pişçik'e.)El?Üsttekikarthangisi?

PİŞÇİK-Kupabeyi.

(Yeraltındangeliyormuşçasınagizemlibirkadınsesiyanıtlaronu:"O,evet,havaçokgüzelhanımefendi.)

Sizbenimidealimdekiinsansınız...

(Ses:"Sizdehanımefendi,benimçokhoşumagittiniz.)İSTASYONŞEFİ(Alkışlar.)-Bravo!BayanVantrilok!

146

PİŞÇİKTasavvuredebiliyormusunuz!Şarlottaİvanovna,büyüleyicikadın...Âşıkoldum...valahi...

ŞARLOTTA-Âşıkmıoldunuz?(Omuzlarımsilker.)Sizhiçâşıkolabilirmisiniz?GunterMensche,aberschlechterMusikant.*

TROFİMOV(Pişçik'inomzunavurarak.)-Yamanbiratsınız...

ŞARLOTTA-Şimdibirnumarayadahailginiziricaederim.

(Masadanbirşalalır.)İşteçokgüzelbirşal,yokmualıcısı?..(Şalıhavadasalar.)Yokmualan?

PİŞÇİK(Şaşkın.)-Tasavvuredebiliyormusunuz?

ŞARLOTTA-Ein,zwei,drei!(Yeresarkıttığışahhızlakaldırır;altındaduranAnyabirreveransyapar,koşupannesinikucaklarvegeriye,salonadoğrukoşupgiderherkesinşaşkınlığıarasında).

L.ANDREYEVNA(Alkışlar.)-Bravo,bravo!..

ŞARLOTTA-İştebirtanedaha:Ein,zwei,drei,(ŞalıkaldırıraltındaVaryadurmakta,selamvermektedir.)

PİŞÇİK(şaşkın)-Tasavvuredebiliyormusunuz!

ŞARLOTTA-Son!(ŞahPişçik'inüstüneatar,birreveransyaparvesalonadoğrukoşupgider.)PÎŞÇİK(Şarlotta'nınarkasındankoşarak.)-Hınzırkadın!..Nekadınama!..Nekadın...(Çıkar.)L.ANDREYEVNA-Leonidhâlâyok.Bukadarzamankentteneyapar,anlamıyorum!Herşeybeliolmuşturartık;çiftlikyasatılmış,yadaaçıkartırmayapılmamıştır;nediyebukadaruzunsürehabersizbırakırkibizi!

*Almanca-İyiinsan,fakatkötümüzikçi.

147

VARYA(Onuavutmayaçalışarak.)Dayımyurtluğugerisingerisatınalmıştır,bundanhiçkuşkumyok.TROFİMOV(Alaycı.)-Evet.VARYA-Ninemborcundevredilmesiveyurtluğunkendiadınasatınalınmasıiçinvekâletnamegönderdiona.BunuAnyaiçinyaptı.Eminim,Tanrıyardımedecek,yurtluğudayımsatınalacaktır.

L.ANDREYEVNA-Yarovslavl'dakinineyurtluğunkendiadınasatınalınmasıiçintoputopuonbeşbinrublegönderdi,güvenmiyorbizebuparaysafaizleribileödemeyeyetmez.(Yüzünü

eleriylekapar.)Bugünyazgımbelirlenecek,yazgım...

TROFİMOV(Varya'yatakılır.)-MadameLopahina!

VARYA(Öfkeli.)-Ebediöğrenci!ikikereüniversitedenkovulduğuyetmemiş.

L.ANDREYEVNA-NiyekızıyorsunVarya!Lopahindiyetakılıyorsana,nevarbunda?GönlünistiyorsaevlenLopahin'le'.îyi,ilginçbirinsan,istemiyorsagönlün,evlenme.Kimsezorlamıyorseniikigözüm...

VARYA-Benimiçinciddibirişbuanneciğim.Nediyedosdoğrukonuşmamalı,iyibirinsan,hoşlanıyorumondan.

L.ANDREYEVNA-Ozamanevlenonunla.Beklemeninanlamıne!

VARYA-Anneciğim,onaevlenmeönerisindebenbulunacakdeğilimya!İşteikiyıldırherkesondansözediyorbana,oiseyasusuyor,yaişialayavuruyor.Anlıyorum.Zenginleşiyorgitgide;işibaşındanaşkın,benimleuğraşmayavaktiyok.Birazparamolsa;çokdeğilyüzruble148

kadarbirşey,herşeyibırakıpalıpbaşımıgiderdim.Birmanastıragirerdim.

TROFİMOV-Kutsalgüzelik!

VARYA(Tromifov'a.)-Üniversiteöğrencisininakılıolmasıgerekir!(Yumuşakbirtonla,ağlamaklı.)nekadarçirkinleştinizPetya,nasıldayaşlandınız!(L.Andreyevna'ya,sakin.)Fakatişsizduramamkiben

anneciğim,herdakikabirşeyyapmalıyım.

(Yağagirer.)

YAŞA(gülmesinigüçlükletutarak)-Yepihodovbilardotopunukırdı!..(Çıkar.)VARYA-Yepihodov'unneişivarburada?Bilardooynamasınakimizinverdionun?Buinsanları

anlamıyorum...(Çıkar.)

L.ANDREYEVNA-SataşmayınonaPetya,görüyorsunuz,zatenacılı.

TROFİMOV-Odaüstünegörevolmayanişlereburnunusokmasın.Bütünbiryaz,banadaAnya'yadadirlikvermedi,aramızdaaşkfalandoğarkorkusuyla.Onane?Zatensözübileedilemezböylebirşeyin,bayağılıktanuzağımben.Bizaşkınüstündeyiz!

L.ANDREYEVNA-Bense,galibaaşkınaltındayım.(Şiddetlibirtedirginlikle.)NeredebuLeonid?

Çiftliksatıldımı,satılmadımı,Birbilsem...Öylemutsuzumki,nedüşüneceğimibilemiyorumartık;benliğimyitipgidiyorsanki...Şimdibağırabilirim...Aptalcabirşeyyapabilirim.KurtarınbeniPetya,Konuşun,birşeyleranlatın.

TROFİMOV-Çiftlikbugünsatılmışyadasatılmamış,hepsibirdeğilmi?Buişçoktanbitmişti,geriyedönüşyok,yolkapandı.Sakinolunsevgilidost.Kendinizi149

aldatmayın.Yaşamınızdahiçdeğilsebirkezolsungerçeğindoğrudandoğruyagözlerininiçinebakın.

L.ANDREYEVNA-Hangigerçeğin?Sizgerçeğinvegerçekolmayanınneredeolduğunugörebiliyormusunuz?Benseyitirdimgörmeyeteneğimi,hiçbirşeygöremiyorum.Sizbütünönemlisorunlarıgözüpekçeçözümlüyorsunuz,fakatsöyleyinbanacancağızım,gençliğinizdenötürü

değilmibu;busorunlarınhiçbirininsizeacıvermeyişindenötürüdeğildeğilmi?Gözüpekçebakıyorsunuzileriyedoğru;fakatbununnedenioradakorkunçbirşeygörmeyisiniz,böylebirşeybeklemeyisinizdeğilmi?Hayatıngençgözlerinizehenüzkapalıoluşudeğilmi?Bizdendahadürüst,dahacesur,dahaciddibirkişiliğinizvar...Fakatbirazderinliğinedüşünün,azıcıkyücegönülüolundabağışlayınbeni.Buradadoğdumben;babam,annem,dedemburadayaşıyorlardı...Seviyorumbuevi;vişnebahçesiolmadankavrayamıyorumhayatımı.Satılmasıçokgerekiyorsabenideonunlabirliktesatın...(SarılıpalnındanöperTrofimov'u.)Oğlumburadaboğuldu...(Ağlar.)Acıyınbana,iyidoğruinsan.

TROFİMOV-Acınızıtümruhumlapaylaştığımıbiliyorsunuz.

L.ANDREYEVNA-Fakatbaşkatürlü,başkatürlüsöylemekgerekbunu...(Şalımalır;üstündenyerebirtelgrafdüşer.)İçimdeöylebirağırlıkvarkibugün,anlayamazsınız.Burasıçokgürültülü;hersesruhumuirkiltiyor,odamadakapanamıyorum,tekbasımaykensessizlikkorkunç.BenisuçlamayınPetya...Siziailedenbirigibiseverim.Anya'yıseveseveverirdimsize,yeminederim...

Amaikigözüm,okumakdagerek,okulunuzubitirmelisiniz.Sizse150

hiçbirşeyyapmıyor,alınyazınızınelindeoradanorayasavrulupduruyorsunuz,tuhafbirşeybu...

öyledeğilmi?Ha?Şusakalınızadabirşeyleryapmalıkibüyüsünazıcık...(Güler.)Gülünçsünüz!

TROFİMOV(Telgrafıyerdenalarak.)-Yakışıklıolmakdiyebirsorunumyok.

L.ANDREYEVNA-TelgrafParis'ten.Hergüngeliyor,dün,bugün.Buyabanıladamhastalanmış

yine,işleriyinetıkırındadeğil.Bağışlanmakdiliyorbenden;orayagideyimdiyeyalvarıyor.Paris'egidiponunyanıbaşındaolmamgerekirdigerçektende.YüzünüzpekciddiPetya;fakatneyapabilirimcancağızım;hasta,yalnız,mutsuzbiri,oradakimbakarona,onukimhatayapmaktankorur,ilaçlarınıkimverirzamanında?Niyegizleyeyim,nediyesusayım,seviyorumonu,açıkbirşeybu.Seviyorum,seviyorum...Boynumdabirtaşbu,kendisiyledibedoğruçekiyorbeni...Fakatseviyorumbutaşıben,onsuzyapamam.(Trfimov'unelinitutupsıkar)KötübirşeydüşünmeyinPetya,hiçbirşeysöylemeyin,konuşmayın...

TROFİMOV(Gözyaşlarıarasından.)-Tanrıaşkınabağışlayınaçıksözlülüğümü,fakatbuadamsoyupsoğanaçevirdisizi!

L,ANDREYEVNA-Hayır,hayır,konuşmayınböyle...(Kulaklarımkapar.)TROFİMOV-Fakatalçağınbirio,bunusizdenbaşkabilmeyenyok!Alçağınteki,beşparaetmezbiralçak!..L.ANDREYEVNA-(Ölçülübiröfkeyle.)-Yirmialtıyadayirmiyediyaşındasınız,fakathâlâbirliseikiöğrencisigibisiniz!

TROFİMOV-Varsınolsun!

151

L.ANDREYEVNA-Artıkyetişkinbirerkekolmanızgerekiyor.Sizinyaşınızdaseveninsanları

anlamakgerekir.İnsanınbuyaştakendisinindesevmesi,âşıkolmasıgerekir!(Kızgın.)Evet,evet,peköyle"temiz"filandadeğilsinizsiz.Birtemizlikhastasısınız,hepsibu.Gülünçbirucubesiniz,ucube...

TROFİMOV(Dehşetiçinde.)-Nelersöylüyor!

L.ANDREYEVNA-"Benaşkınüstündeyim!"Sizaşkınüstündefilandeğilsiniz.Firs'inpekgüzelsöylediğigibibeceriksizintekisiniz.Sizinyaşınızdabirinsanınsevgilisininolmaması!..

TROFİMOV(Dehşetiçinde.)-Korkunç!Nelersöylüyor!(Başıeleriarasındahızlasalonadoğrugider.)Aramızdaherşeybitti!(Sofayaçıkar.)

L.ANDREYEVNA-(Arkasındanbağırır.)-Petya,durun!Gülünçadam,şakayaptımsizinle!

Petya!

(Sofadan,birininmerdivenlerdehızlıhızlıyürüdüğü,sonragürültüyleaşağıyuvarlandığıişitilir.

AnyaveVaryabağırırlar.Fakathemenarkasındangülüşmeseslerigelir.)Neoluyororada?

(Anyakoşarakgirer.)

ANYA(Gülerek.)-Petyamerdivendenyuvarlandı!(Koşarakçıkar.)L.ANDREYEVNANeantikaadam

şuPetya...

(istasyonŞefisalonunortasındadurmuş,A.Tolstoy'un"GünahkârKadın"mıokumakta,çevresindekilerdinlemektedirler.Fakathenüzbirkaçdizeokuyabilmişken,sofadanvalsmüziğiişitilir;okumakesilir.Herkesdansabaşlar.Trofimov,Anya,Varyasofadaniçerigirerler.)152

L.ANDREYEVNA-PekiPetya,peki...Kötübirniyetimyoktu...Özürdilerim...Hadidansedelim...

(Petya'yladansederler.)

(AnyaveVaryadansetmektedirler.Firsgirer.Değneğiniyandakikapınınyakınınakoyar.Yaşadakonukodasınagelmiş,dansıizlemektedir.)YAŞANasılsındede?

FÎRS-Keyfimyok.Eskidenbalolarımızdageneraler,baronlar,amiralerdansederdi.Şimdiysepostamemuruylaistasyonşefineçağrıçıkarışımızyetmiyormuşgibi,birdegönülsüzgeliyorlar.

Birşeyleroldubana,güçtendüştüm.Rahmetliefendim,büyükbaba,herhastalığımühürmumutozuylatedaviederdi.Yirmiyıldır,hattadahadafazla,butozdanalıyorum,belkideyaşamamınnedenibu.

YAŞA-Kafaütüledinartıkdede.(Esner.)Tezeldennalandikseniyiolacak.

FİRS-Eh,senibeceriksizseni.(Homurdanır.)(TrofimovveL.Andreyevnasalonda,sonrakonukodasındadansederler.)

L.ANDREYEVNAMercL.Oturacağımben...(Oturur.)Yoruldum.(Anyagirer.)ANYA(Heyecanlı.)-Azöncemutfaktabirininsöylediğinegöre,Vişnebahçesisatılmışbugün,L.

ANDREYEVNA-Kimesatılmış?ANYA-Kimeolduğunusöylemedi.Zatençıkıpgittisonra.

(Trofimov'ladansedereksalonagirerler.)

YAŞA-Moruğunbiriydibunusöyleyen.Yabancı.FÎRS-LeonidAndreyiçhâlâgelmedi.Paltosudainceydi;dömisezon,üşütecek.Neolacaktoygençlikişte!

153

L.ANDREYEVNA-Şimdidüşüpöleceğim.Yaşa,gidipöğrenin,kimesatılmış.

YAŞA-Herifçoktangitti,moruğuntekiydi.(Güler.)

L.ANDREYEVNA(Yumuşakbirkederle.):Niyegülüyorsunuz?Keyfinizinsebebinedir?

YAŞA-Yepihodovçokgülünç.Boşkafanınteki.Yirmiikimusibet.

L.ANDREYEVNA-Firsçiftliksatılırsaeğer,sennereyegidersin?

FİRS-Nereyeemredersenizorayagiderim.

L.ANDREYEVNA-Yüzünniyeböyle?îyideğilmisin?Gidipyatsaniyiolur...

FİRS-Evet...(Alaylı.)Bengidipyatarsamburadakimservisyapar,işlerikimyolunakoyar.Bütünevdebirbenvarım.

YAŞA(L.Andreyevna'ya.)-LubovAndreyevna!Dinlemeklütfundabulunursanız,birdileğimvarsizden!EğeryineParis'egidecekolursanız,yalvarırımsize,benidealın.Buradakalmamınbilakishiçbirolanağıyok.(Çevresinebahnır,alçaksesle.)Söylemeyenegerek,kendinizgörüyorsunuz,ülkecahil,halkahlaksız,cansıkıntısındanbaşkabirşeyyok,mutfaktadoğrudürüstkarındoymuyor,buradaysaipesapagelmezşeylerhomurdanarakFirsdolanıpduruyor.

Benidebirliktealın,neolur!

(Pişçikgirer.)

PİŞÇİK-Birvalsçiklütfedermiydiniz,güzelergüzeli...(L.Andreyevnaonunlagider.)Büyüleyicidilber,nepahasınaolursaolsunbiryüzseksenrublecikkoparacağımsizden...Koparacağım...

(Danseder.)Yüzseksenrublecik...

154

(Salonageçerler.)

YAŞA(Sessizcebirezgimırıldanır.)-"Ruhumdakihicranıanlayacakmısın?"

(Salondabaşındagribirsilindirşapka,damalıpantalonlubiri,kolarınısalayaraksıçramaktadır.

Bağırtılar:BravoŞarlottaİvanovna.")

DUNYAŞA(Pudralanmakiçindurmuştur.)-Küçükhanımdansetmemiemrediyor.Kavalyeçok,damazmış.Benimsebaşımdönüyordansederken,yüreğimçarpıyor.FirsNikolayeviç,azöncepostamemuruöylebirşeydedikibana,soluğumtıkanacakgibioldu.(Müzikkesilir.)FİRSNededi?

DUNYAŞA-Siz,dedi;birçiçekgibisiniz.YAŞA(Esner.)-Cehalet...(Çıkar.)DUNYAŞA-Birçiçekgibi.Öyleduygulubirkızımkiben,tatlısözlerikorkunçseviyorum.FÎRS-Fazlasürtüyorsun.

(Yepihodovgirer.)

YEPÎHODOV-AvdotyaFedorovna,karşınızdagörmekistemiyorsunuzbeni...tıpkıbirböcekmişimgibi.(içi,niçeker.)Eh,yaşam!

DUNYAŞA-Neistiyorsunuz?YEPİHODOV-Hiçkuşkuyokki,sizdehaklıolabilirsiniz,(içiniçeker.)Fakatgörüşaçısındanbakılacakolursa,sizböylekonuşmahakkınıkendimdegörüyorumbenitümüylebirruhdurumunasoktunuz.Benkenditalihimibiliyorum,hergünbirmusibetgeliyorbaşıma;bunadaçoktanalışkınım,öylekiyazgımagülümseyerekbakıyorum.Banasözverdiniz,hattaben...

155

DUNYAŞA-Ricaederim,sonrakonuşalım,şimdibenirahatbırakın.Şimdibenhayalkuruyorum.

(Yelpazesinisalar.)

YEPİHODOV-Hergünbirmusibetgeliyorbaşıma,veben,böylekonuşmahakkınıkendimdegörüyorum,gülümsemekleyetiniyorum,hattagülüyorum.

(Varyasalondangirer.)

VARYA-Hâlâgitmedinöylemi,Semyon?Gerçekten,nesaygısızadamsınsen!(Dunyaşa'ya.)SengitburadanDunyaşa.(Yepihodov'a.)Yabilardooynayıpistekayıkırıyor,yakonukmuşgibikonukodasındadolaşıyorsun.

YEPİHODOV-Banacezavermeye,izninizle,hakkınızyok!

VARYA-Sanacezavermiyorum,konuşuyorumsadece.Biliyormusun,yerindedurduğunyok,iş

yaptığınhiçyok.Senimuhasebecituttuk,amaniye?belideğil.

YEPİHODOV(Onurukırılmış.)-Çalışırmıyım,gezermiyim,yermiyim,bilardomuoynarım;bunlarıancak,anlayanveyaşlıinsanlaryargılayabilir.

VARYA-Benimleböylekonuşmayacüretmiediyorsunha!(Parlayarak!)Böylekonuşmayacüretediyorsun,ha!Demekbenhiçbirşeydenanlamıyorumha!Defolburdan!Hemen!

YEPİHODOV(Korkmuş.)-Dahanazikolmanızıricaederim.

VARYA(Öfkedenkendiniyitirerek.)Hemendefolburadan!Defol!

(Yepihodovkapıyadoğrugider,Varyadaarkasından.)

Yirmiikimusibetseni!Birdahagörünmeburalarda!Gözümgörmesinseni!

156

(Yepihodovçıkar.Kapınınarkasındansesiişitilir"Si,zişikâyetedeceğim.")VARYA-Gerigeliyorsunöylemi?(Firs'inkapınınyanmabıraktığısopayıalır.)Geliyorsunha?

Geliyorsun?Şimdiseni...(Sopayısalar.BusıradaLopahingirer;fakatsopadeğmemiştirona.)LOPAHİN-Naçizteşekkürler...

VARYA(Kızgınvealaycı.)-Özürdilerim!

LOPAHİN-Birşeydeğilefendim.Hoşkabulünüziçincandanteşekkürler.

VARYA-Teşekküredeğmez.(Uzaklaşır,sonraLopahin'ebakarveyumuşakçasorar.)Biryanınızı

incitmedim

ya?

LOPAHİN-Hayır,hiçbirşeyolmadı.İribirşişlikolacaksadece.(Salondasesler:"Lopahingeldi!

Yermolay

Alekseyiç!")

PİŞÇİKŞükürkavuşturana,şükürgörüştürene...(Lopahin'leöpüşürler.)Konyakkokuyorsunsevgilidost,ikigözüm.Bizdeburadaeğleniyoruz.

(LubovAndreyevnagirer.)

L.ANDREYEVNA-SizmisinizYermolayAlekseyiç?Nedengeciktinizbukadar?Leonidnerede?

LOPAHİN-LeonidAndreyiçbenimlegeldi,şimdigeliyor...

L.ANDREYEVNA(Heyecanlı.)-Ee,neoldu?Yapıldımıaçıkartırma?Söyleyin,durmayın!

LOPAHİN(Utangaçbirtavırlasevincinibelietmemeyeçalışarak.)Açıkartırmasaatdörttesonaerdi...Trenikaçırdık,dokuzbuçuğakadarbeklemekzorundakaldık.(Güçlüklesolukalarak.)Uf!

Başımdönüyorbiraz...

157

(Gayevgirer.Sağelindeöteberivardır;soleliylegözyaşlarınıkurular.)L.ANDREYEVNA-Lenyaneoldu?Lenya,anlat!(Sabırsız,gözyaşlarıiçinde.)Hadi,Tanrı

aşkına...

GAYEV(Yanıtyerineelinisalar;ağlayarak,Firs'e.)-Alşunları...Ançuez,Kerçringası...Bugünağzımalokmakoymadım...Nekadaracıçektim!

(Bilardosalonunaaçılankapıaçıktır;toplarınbirbirinevuruşuveYaşa'nınsesiişitilir:"Yediveonsekiz"Gayev'inyüzündekianlatımdeğişir,artıkağlamamaktadır.)GAYEV(Devamla.)-Korkunç

yoruldum.Firs,yardımetbana,üstümüdeğiştireyim.(Salondangeçerekkendiodasınagider.Firsdearkasından.)

PlŞÇÎK-Açıkartırmaneoldu,anlatsanayahu!L.ANDREYEVNA-Vişnebahçesisatıldımı?

LOPAHÎN-Satıldı.L.ANDREYEVNA-Kimaldı?LOPAHİN-Ben.(Birsessizlik.)(L.Andreyevnaezilmiştir.Koltuğavemasayatutunmasadüşecektir.Varyabelindenanahtarları

çıkarır,yere,konukodasınınortasınafırlatır,çıkar.)LOPAHÎN(Devamla.)-Bensatınaldım.Durunbaylar,ricaederim,başımdönüyor,konuşamıyorum...(Güler.)Mezatagittik,baktık.Deriganovgelmişbile.LeonidAndreyic'tesadecebironbeşbinvardı.Deriganovborcunüstünehemenbirotuzbinsürdü.Baktımişböyle,senmisin,kırkbindedim,okırkbeşeyükseltti.Benelibeşe.O,uzunsözünkısası,beşbeş

yükseltiyor,benonon...Eh,sonun

158

dabendekaldı.Borcunüstünedoksanbinverdim,bendekaldı.Vişnebahçesiartıkbenim.

Benim!(Kahkahalarlagüler.)Tanrım,Tanrım,vişnebahçesiartıkbenimoldu!Konuşun,sarhoşsundeyinbana,aklınbaşındadeğil,gördüklerinhepdüşdeyin...(Tepinir.)Üstümegülmeyin!Babamladedemmezarlarındanbaşlarınıkaldırıpdaolupbitenigörselerdi,osümsük,yancahilYermolaylarının,kışınçıplakayaklaseyirtenYermolay'ın,dünyadabireşidahabulunmayançiftliğisatınaldığınıgörselerdi...Dedemlebabamınköleolduğu,mutfağınabilegiremedikleriçiftliğisatınaldım.Uykudayım.Bugördüklerim,düş,hayal...Bilinmezliğinkaranlığıylakaplıimgeleminbiroyunubu...(Anahtarlarıyerdenalır;sevgiylegülümseyerek.)Anahtarlarıfırlatıpattı,artıkburanınsahibesiolmadığınıgöstermekistiyor...(Anahtarları

şıngırdatır.)Eh,hepsibir.(Orkestranınakordsesleriişitilir.)LOPAHlN(Devamla.)-Hey,müzikçiler,çalın,dinlemekistiyorumsizi!Gelinde,görünYermolayLopahin'üıbaltayıkaptığıgibivişnebahçesinenasıldalacağını,ağaçlarınınasılbirbiriardınadevireceğini.Yazlıklarkuracağız.

Torunlarımızlaonlarıntorunlarıyenibiryaşamgöreceklerburada...Müzik,haydi,çal!

(Müzikçalar.L.Andreyevna,birsandalyeyeyığılmış,acıacıağlamaktadır.)LOPAHlN(Devamlasitemeder.)Neden,nedendinlemedinizbeni?Zavalıcığımbenim,iyiyürekliciğim,işiştengeçtiartık.(Gözyaşlarıiçinde.)Oh,tümbunlargeçseydibiranönce,şukırıkdökük,mutsuzyaşamımızbiryolunagirseydi...

159

PÎŞÇİK(Lopahin'inkolunagirerek.)-Ağlıyor.Bizsalonageçelim,yalnızkalsınbiraz...Gidelim...

(ÇekipsalonadoğrugötürürLopahin'i.)

LOPAHİN-Müzik,canlıçal!Herşeyistediğimgibiolmalı!(Ironik.)Yeniefendigeliyor,vişnebahçesininsahibi.(Küçükbirmasayaçarpar,koluşamdanaçarpar,şamdandüşecekgibisalanır.)Herşeyinkarşılığınıödeyebilirim!(Pişçik'leçıkar.)(Salondavekonukodasında,oturduğuyerebüzülmüşacıacıağlayanLubovAndreyevna'danbaşkakimseyoktur.Müzikusulusulçalmaktadır.AnyaileTrofimovhızlagirerler.Anyaannesineyaklaşır,önündedizçöker.Trofimovsalonkapısındakalır.)ANYA-Anne!..Anne,ağlıyormusun?Canım,iyiyürekli,sevgiliannem,güzelanneciğim,seviyorumseni...Tanrısenikorusun...Vişnebahçesisatıldı,yokartık,bugerçek,gerçek,amaağlama,ağlamaanneciğim,önümüzdebütünbiryaşamvardaha,seniniyi,temizruhunvar...

Gidelimbirlikte,gidelimsevgilianneciğim,gidelimburadan!..Yenibirbahçekurarız,bundandahagörkemlisini;göreceksin,göreceksinbak,sessiz,derinbirsevinçdolacakiçineakşamgüneşigibi,gülümseyeceksinozaman,yüzüngülecek...Gidelimhaydi!Gidelim!..

PERDE

160

DÖRDÜNCÜPERDE

Dekorbirincibölümdekigibi.Pencerelerdenperdelerçıkarılmış,duvarlardantablolarindirilmiştir.

Kalanbirkaçparçamobilya,satılmaküzeregibibirkö'şeyeyığılmıştır.Birboşlukduygusu.

Dışarıyaaçılankapınınyanındavesahneninderinliklerinde,bavular,denkler,vb.Soldakikapı

açıktır.BuradanVaryaveAnya'nınseslerigelmektedir.Lopahinayaktabeklemekte,Yaşaüstündedoluşampanyakadehleribulunanbirtepsitutmaktadır.SofadaYepihodovbirsandıkbağlamaktadır.Sahnegerisiderinliğindebiruğultu.Bunlarvedalaşmayagelenköylülerdir.Gayev

'insesi:"Teşekkürlerkardeşler,teşekkürlersizlere...."

YAŞA-Basithalkvedalaşmayagelmiş.ŞöylebirdüşüncemvarYemolayAlekseyiç,nedersiniz;diyorumkihalkınkendisiiyiamadüşüncesikıt.

(Uğultudiner.L.AndreyevnaveGayevsofadangirerler.L.Andreyevnaağlamamaktadır,fakatsolgundurveyüzüağlayacakmışgibititremektedir;konuşamaz.)GAYEV-ParakesesiniçıkarıpverdinonlaraLuba.Olmazböyle!Olmaz!

L.ANDREYEVNA-Başkatürlüyapamazdım.Yapamazdımbaşkatürlü.

(Uzaklaşırlar.)

LOPAHİN(Kapıyadoğru,arkalarından.)-Lütfen,çokricaediyorum.Birvedakadehçiği.Kenttengetirmeyiakıledemedimama,istasyonbüfesindebirşişecikbula161

bildim.Lütfen.(Birsessizliktensonra)Neyapalımbaylar!istemiyorsanızistemeyin.(Kapıdanuzaklaşır.)Bilsemhiçsatınalmazdım.Eh,bendeiçmem.(Yaşatepsiyiözenlemasayakoyar.)iç

Yaşa,seniçbari.

YAŞA-Gidenlerinsağlığına!Sizindesağlığınıza!(içer.)Buşampanyahakikideğil,siziteminederim.

LOPAHİN-Şişesisekizruble.(Birsessizliktensonra.)Alahbelasınıversin,nesoğukburası..

YAŞA-Bugünsobayanmadı.Nasılolsagidiyoruz.(Güler.)LOPAHİN-Niyegülüyorsun?YAŞA-Sevinçten.

LOPAHİN-Ekimayındayızya,havagüneşli,dingin,sankiyazgibi.Yapıişleriiçinçokelverişlibirhava.(Saate,sonrakapıyabakar.)Baylar,trenekırkbeşdakikakaldığındanhaberinizvarmı?

Demekyirmidakikasonraistasyonahareketetmelisiniz.Eliniziçabuktutun.(Trofimovsırtındapaltoylaavludangelir.)TROFİMOV-Sanırımartıkgitmezamanı.Atlarkoşuldu.Şeytanbilir,kaloşlarımnerede.Yitirdimonları.(Kapıyadoğru.)Anya,kaloşlarımyok.Bulamıyorum.

LOPAHİN-BenimdeHarkov'agitmemgerek.Sizinleaynıtrendeolacağız.BütünkışHarkov'dakalacağım.Buradaçeneçalıpdurduk,işsizliktenimanımgevredi.İşsizkalamamben,işsizkalınca,neyapacağımı,eleriminereyekoyacağımıbilemiyorum.Sankiyabancıülkedengelmiş

insanlargibi,tuhaftuhafçeneçalıpduruyorsunuz.

TROFİMOV-Gidiyoruzişte,sizdeyenidenyararlıişlerinizegirişirsiniz.

162

LOPAHİN-Birkadehşampanyayuvarlasana.

TROFİMOV-İstemem.

LOPAHİN-DemekyolculukMoskova'yaşimdi.

TROFİMOV-Evet,onlarıkentekadargeçirecek,sonradayarınkendimMoskova'yagideceğim.

LOPAHİN-Öyle...Şimdiprofesörlerdersvermiyor,hepsiseningelmenibekliyorlardır!

TROFİMOV-Seniilgilendirmez.

LOPAHİN-Kaçyıldırokuyorsunüniversitede?

TROFİMOV-Dahayenibirşeylerbulsana.Buhemeskidi,hemdekabaktadıverdi.(Kaloşlarını

aramaktadır.)Biliyormusun,belkidebirdahaartıkhiçgörüşmeyeceğiz;ayrılmadanönceizinverdebiröğütvereyimsana:Kolarınısalama!..Genişelkolhareketleriyapmakalışkanlığındanvazgeç.Şimdişuyazlıkkurmak,yazlıkçılarınzamanlayeniçiftçilerolacağıfilangibihesaplarınvarya,bunlardagenişelkolhareketleriyapmaktıraslında...Fakatyinedeseverimseni.İnce,zarifparmaklarınvar,tıpkıbirsanatçınınkigibi,ince,zarifbirruhunvar...

LOPAHİN(Onukucaklar.)-Elvedacancağızım.Herşeyiçinteşekkürler.İhtiyacınolur.Yoliçinparavereyimsana.

TROFİMOV-Neyapayımparayı?İhtiyacımyok.

LOPAHİN-Yahuparanızyok,biliyorum.

TROFİMOV-Teşekkürederim,çeviriyapıpkazandım.İşteburadalar,cebimde.(Kaygılı.)Kaloşlarımyokoldu!

VARYA(Ötekiodadan.)-Alınşupisliklerinizi!(Sahneyebirçiftlastikçizmefırlatılır.)163

TROFİMOV-NediyeöfkeleniyorsunVarya?Hımmm...Bunlarbenimkaloşlarımdeğil.

LOPAHÎN-ilkbahardabindönümlükhaşhaşekmiştim,şimdikırkbinpangnottemizparakazandım.Haşhaşlarımçiçekaçtığındagörülecekşeydi.Yani,demekistediğim,kırkbinpapeltemizparakazanmışbulunmaktayım.Bubakımdansanaborçverebilirim.Nediyeburunkıvırıyorsun?Köylüyüm,onuniçindeğilmi?

TROFİMOV-Seninbabanköylüymüş,benimkieczacıydı,vebütünbunlardankesinliklehiçbirşeyçıkmaz.(Lopahin,kağıtparalarçıkarırcebinden.)Bırak,bırak...istersenikiyüzbinver,almam.Ben

özgürbirinsanım,istervarlıklı,isteryoksulolun,sizlerinhepinizindeğerverdiğinizşeylerinbenimgözümdehavadauçanbirtüykadardeğeriyoktur.Sizlerolmadandayaparımben,umurumdadeğilsiniz.Güçlüvegururluyumdurben.insanlıkyücebirgerçeğe,yücebirmutluluğadoğrugidiyor...Dünyadaeldeedilebilecekenyücegerçeğeveenyücemutluluğadoğrugidiyorinsanlık...Vebenönsaflarındayımbugidişin!

LOPAHlN-Varabilecekmisin?

TROFİMOV-Varacağım.(Birsessizliktensonra.)Varacağım,yadabaşkalarınayolgöstereceğim,nasılvarılacağınıöğreteceğimonlara.

(Uzaktanağaçlarainenbaltasesigelir.)

LOPAHlN-Eh,hadikalsağlıcaklacancağızım.Gitmevaktigeldi.Birbirimizeburunkıvırıpduruyoruzya,öteyandanyaşamdurmaksızınakıpgidiyor.Uzunsüreaklımayorgunlukgetirmedençalışıpdidindiğimde,düşünce

164

lerimkuşgibihafifler,mutluolurumvenedenvarolduğumubiliyormuşumgibigelirbanada.

Dostum,şuRusya'da,neiçinvarolduklarıbelirsiznekadarçokinsanolduğunubilirmisin?Eh,neyse,konumuzbudeğil.LeonidAndreyev'inbirbankadaişbulduğunu,yıldaaltıbinrublealacağımsöylüyorlar.Gelgörkiyerindeoturtamazsın,çoktembel...

ANYA(Kapıdan.)-Annem,bizdahaburadayken,ağaçlarınkesilmemesiniricaediyor.

TROFİMOV-Gerçektende,insanbirazcıkolsundüşünmezmi...(Sofadandışarıçıkar.)LOPAHlN-Hemendurdurayım,hemen...Öyleya,doğru.(Onunardısıraçıkar.)ANYA-Firs'ihastaneyegötürdülermi?YAŞA-Sabahleyinsöyledim.Sanırımgötürdüler.ANYA(SalondangeçmekteolanYepihodov'a.)SemyonPanteleyiç,birsoruşturunbakalım,Firs'ihastaneyegötürmüşlermi?

YAŞA(İncinmiş.)-SabahleyinYegor'asöyledim.Onkeresormanınneanlamıvar!

YEPİHODOV-KadimihtiyarFirs'inkesinkanımcaartıkonarılmayagereksinimiyok,dedelerininyanınagitmesigerekiyor.Vebenonuancakkıskanabilirim.(Bavulu,içindeşapkalarınbulunduğukartonbirkutununüstünekoyar,kutuezilir.)Buyurun,tabi!Biliyordumzaten.(Çıkar.)YAŞA-Yirmiikimusibet...VARYA(Kapınınarkasından.)-Firs'ihastaneyegötürmüşlermi?

165

ANYA-Götürmüşler.

VARYA-Nediyedoktoramektupyazılmadı?

ANYA-Arkadanyazarız...(Çıkar.)

VARYA(Yandakiodadan.)-Yaşanerede?Söyleyinannesigelmiş,vedalaşmakistiyoronunla.

YAŞA(Elinisalar.)-insanıçiledençıkarmaktanbaşkabirşeybilmezler.

(EşyalarınyanındabirşeylerleuğraşıpduranDunyaşa,Yaşayalnızkalıncayaklaşırona.)DUNYAŞA-BirkerecikolsunyüzümebaksaydınızYaşa.Gidiyorsunuz,bırakıyorsunuzbeni...

(Ağlayarakboynunaatılır.)

YAŞA-Nevarağlayacak?(Şampanyaiçer.)AltıgünsonrayineParis'teolacağım.YarınekspreseatladığımızgibivereliniParis.İnanasımgelmiyor.YivelaFrance!Buralarıbanagöredeğil,yaşayamıyorum...elimdedeğil!...Cehaletigördüm,bendenpas...(Şampanyaiçer.)Nevarağlayacak?Edeplidavranın,ozamanağlamazsınız.

DUNYAŞA(Pudralanır,aynayabakarak.)Paris'tenmektupyazın.Yaşa,siziseviyordum,nasıldaseviyordumYaşa!BennarinbiryaratığımYaşa!

YAŞA-Gelenvar.(Bavularınyanındabirşeyleryapar,usuldanbirezgimırıldanır.)(L.Andreyevna,Gayev,AnyaveŞarlottaİvanovnagirerler.)GAYEV-Gitmeliyizartık.Çokazzamankaldı.(Yaşa'yabakarak.)Kimdengeliyorburingabalığı

kokusu?

L.ANDREYEVNA-Ondakikasonraarabayayerleşmişolmalıyız...(Odayagözatar.)Elvedasevgilievim,

166

yaşlıdedecik.Kışgeçecek,ilkbahargelecek,amasenolmayacaksınartık,yıkıyorlarseni.Buduvarlarınekadarçokgördük!(Kızınıhararetleöper.)Hazinembenim,ışılısılsın,gözlerinikielmasgibiparıldıyor.Sevinçlimisin?Çok

mu?

ANYA-Çok!Yenibiryaşambaşlıyoranne!

GAYEV(Neşeli.)-Gerçektendeşimdiherşeyyolunda.Vişnebahçesininsatışınakadarhepimizkaygılıydık,acıçekiyorduk;şimdisorunkesinliklegeridönülmezceçözümlenince,hepimizyatıştık,hattaneşemizyerinegeldi...Benbankagörevlisiyim,finansçıyımşimdi...SantoportayavesenLuba,neolursaolsundahaiyigörünüyorsun,bundakuşkuyok.

L.ANDREYEVNA-Evet.Sinirlerimdahaiyi,bugerçek.(Şapkasınıvemantosunuverirler.)Uykularımdüzeldi.EşyalarımıgötürünYaşa.Vaktidir.(Anya'ya)Yavrucuğum,çokgeçmedengörüşeceğiz...Paris'egidiyorum.Yaroslavl'dakibüyükanneninçiftliğisatınalmakiçingönderdiğiparaylayaşayacağımoradayaşasınbüyükanneBuparaiseçokazbirzamanyetecek.

ANYA-Anneciğim,çabuk,çabukdöneceksindeğilmi?Öyledeğilmi?Benhazırlanıplisesınavını

verecek,sonraçalışıpsanayardımedeceğim.Sonraanneciğimbirliktekitaplarokuyacağız,çokkitapokuyacağız;önümüzdeyeni,olağanüstügüzeliktebirdünyaaçılacak...(Düşkurar.)Anne,çabukdön...

L.ANDREYEVNA-Döneceğim,altınkızımbenim.(Kızınıkucaklar.)(Lopahingirer,Şarlottausuldanbirşarkımırıldanmaktadır.)167

GAYEV-Şarlottamutlu.Şarkısöylüyor.

ŞARLOTTA(Kucağınakundaklanmışbebeğebenzeyenbirbohçaalır.)-Yavrumbenim,ninnininni...(Birbebekağlamasıişitilir:'Inga...Inga,..')Sus,güzelyavrumbenim,sevgiliyavrumbenim,('Inga...''Inga...')Öyleacıyorumkisana!(Bohçayıfırlatıpeskiyerineatar.)Lütfenbiryerbulunbana.Böyleyapamam.

LOPAHÎN-BuluruzŞarlottaİvanovna,kaygılanmayın.

GAYEV.Herkesbizibırakıyor.Varyagidiyor...Birdenbiregereksizleştik.

ŞARLOTTA-Kentteyaşayacakbiryerimyokbenim.Gitmeliyim.(Birezgimırıldanır.)Hepsibir...

(Pişçikgirer.)

LOPAHlN-Doğanınşumucizesinebakın!

PİŞÇÎK(Soluksoluğa.)-Oy,durunbirsolukalayım...Öldümbittimcanımciğerlerim...helebirsuverin...

GAYEV-Yineparaistemeyegeldinizdeğilmi?Eniyisişuradangideyimdeağzımdankötübirsözçıkmasın...(Çıkar.)

PÎŞÇİK-Çoktandırgelemedimsize...Güzelergüzeli...(Lopahin'e.)Buradasın...Çoksevindimsenigördüğüme...Dahiadam...al...alşunu...(Lopahin'ebirtomarparaverir.)Dörtyüzruble...

Sekizyüzkırkdabanakalıyor.

LOPAHİN(Hiçbirşeyanlamaksızınomuzlarınısilker.)-Düşgibibirşey...Neredenbuldunbuparayıalasen?

PİŞÇÎK-Dur...çoksıcak...Olağanüstübirolay.İngilizlergeldiler,toprağımdabeyazbirçamurbuldular...

168

(Lubovandreyevna'ya.)İşte,dörtyüzdesize...Güzelergüzeli...eşsizkadın...(Paralarıverir.)Gerikalanısonraveririm.(Suiçer.)Azöncetrendebirdelikanlısöyledi,sözümona,büyükfilozofumbirdamdanatlamayıöneriyormuş...'Atla'diyormuş,hepsibukadar.(Şaşkınlıkiçinde.)Tasavvuredebiliyormusunuz!Su!

LOPAHİN-Kimbuİngilizleryahu?

PİŞÇİK-Onlaraoçamurunolduğutoprakparçasındankiraladım,yirmidörtyılığına...Eh,kusurakalmayın,vaktimyok...dahaöteleregitmeliyimdörtnala...Znoykov'a...Kardamonov'auğrayacağım...Hepsineborcumvar...(Suyuiçer.)Haydikalınsağlıcakla...Perşembegünüyineuğrarım.

L.ANDREYEVNA-Azsonrakentegidiyoruzbiz,bendeyarınyurtdışınahareketediyorum...

PİŞÇİK(Kaygılı)-Nediyegidiyorsunuzkente?Bendeeşyalara...bavularabakıyorumda...eh,neyapmalı...(Ağlamaklı)Olsun...Çokakılıinsanlarşuİngilizler...Neysekalınsağlıcakla...Tanrı

yardımcınızolsun...Neyse...Şudünyadahesşeyinbirsonuvar.(LubovAndreyevna'nıneliniöper.)Birgünbenimdenalandiktiğimhaberi...kulağınızakadarulaştığında...buadıanımsayında...'Dünya.dabirSimeonPişçikvardı...Mekânıcennetolsun'deyin...Havaolağanüstügüzel...

Evet...(Şiddetlibirtedirginlikiçindeçıkar,fakatansızınkapıdandönüpseslenir.)Daşenka'nmsizlereselamıvar!(Çıkar.)

L.ANDREYEVNA-Şimdigidebilirizartık.İkikaygıylaayrılıyorumburadan.Birincisi:Firs'ihastabırakıpgitmemiz.(Saatinebakar.)Dahabeşdakikamızvar.

169

ANYA-Anne,Firs'ihastaneyegötürdülerbile.Yaşagötürdüsabahleyin.

L.ANDREYEVNA-İkincikaygım:Varya.Sabahlarıerkendenkalkıpçalışmayaalıştı,şimdiişsizgüçsüz,sudançıkmışbalığadönecek.Zayıfladı,sararıpsoldu,ağlayıpduruyorzavalıcık...(Birsessizliktensonra.)YermolayAlekseyiç,çokiyibilirsinizkionusizinleevlendirmekhayalimdi...

Herkesbiranmeselesiolarakgörüyorduevlenmenizi.(Anya'yabirşeyfısıldar,AnyaŞarlotta'yabaşıylabirişaretyapar;ikisideçıkarlar.)Seviyorsizi,sizdeondanhoşlanıyorsunuz,amabilmiyorum,bilmiyorumnedenkaçıyorsunuzbirbirinizden.Anlamıyorum!

LOPAHÎN-Doğrusunusöylemekgerekirse,benkendimdeanlamıyorumbunu.Herşeybirtuhaf.

Eğerzamanvarsahâlâ,iştebenşimdihazırım...Bitirelimbuişi,hemen.Yoksasizolmadanbenonaevlenmeönerisindebulunamayacağımıhissediyorum.

L.ANDREYEVNA-Harika.Birdakikacık,hemençağırayımonu.

LOPAHİN-Buaradaşampanyadavar.(Kadehlerebakarak.)Boşalmışlar,biriiçipbitirmişbile.

(Yaşaöksürür.)Bunalaplapiçipbitirmekderler...

L.ANDREYEVNA(Canlı.)-Çokgüzel.Bizçıkalım...Yaşa,alez!Onuçağıracağımşimdi...

(Kapıya.)Varyaherşeyibırak,burayagel.Çabuk!(Yaşa'ylaçıkar.)LOPAHlN(Saatebakar.)-Evet...

(Susuş.)

(Kapıdaölçülübirgülüş,fısıltılar;sonundaVaryagirer.)VARYA(Uzunsüreeşyalarabakar.)-Tuhaf,birtürlübulamıyorum.

LOPAHÎN-Nearıyorsunuz?

VARYA-Kendimkoydumamanereyekoyduğumu

unuttum.(Susuş.)LOPAHÎN-SizşimdinereyegidiyorsunuzVarvaraMihaylovna?

VARYA-Benmi?Ragulinler'e...Onlarınişlerinebakmamiçinanlaştık...Hani,yöneticilikmidiyorlarne...LOPAHÎN-ŞuYaşneva'daoturanlarmı?Yetmişkilometreuzakta.(Birsessizliktensonra.)işte,buevdekiyaşamsonaerdi.

VARYA(Eşyalaragözgezdirerek.)Nerdebu...Yada,belkisandığakoymuşumdur...Evet,buevdeyaşamsonaerdi...Artıkhiçolmayacak...

LOPAHÎN-BendeşimdiHarkov'agidiyorum...aynıtrenle.Çokdaişimvar.BuradakiişleriçevirmesiiçinYepihodov'ututtum.VARYAİyiya!

LOPAHÎN-Geçenyıltambusıradakaryağıyordu,anımsıyorsanızeğer.Şimdiysehavadingin,güneşli.Yalnızsoğukbiraz...Eksiüç.

VARYA-Termometreyebakmadım...(Birsessizliktensonra.)Zatenbizimtermometrekırıldı.

(Sessizlik.)

(Avludakapıyadoğrubirses:'YermoloyAlekseyiç!')LOPAHİN(Çoktandırbusesibekliyormuşçasına.)Birdakika!(Hızlaçıkar.)

170

171

(Varyayereoturur.Başınıgiysibohçalarınadayar,sessizceağlar.Kapıaçılır.LubovAndreyevnausulcagirer.)

L.ANDREYEVNA-Neoldu?(Birsessizliktensonra.)Gidelim.

VARYA(Artıkağlamamaktadır.Gözlerinikurular.)Evetzamanıgeldianneciğim.BenRagulinlerebugünyetişirim,yeterkitrenikaçırmayalım...

L.ANDREYEVNA(Kapıya.)-Anya,giyin!

(Anyagirer;sonraGayev,Şarlottaİvanovna.Gayev'insırtında,başlıklıkalınbirpaltovardır.

Hizmetçikadınlar,arabacılartoplanır.Yepihodoveşyalarınçevresindetelaştadır.)L.ANDREYEVNA-Şimdiyolakoyulalım.ANYA-Yola!

GAYEV-Dostlarım,sevgili,değerlidostlarımbenim!Buevisonsuzcabırakırken,susabilirmiyim,tutabilirmiyimkendimivedaduygularımıdilegetirmeden,şuandaruhumuvetümbenliğimidolduran...

ANYA(Yalvarırcasına.)-Dayı!

VARYA-Dayıcığım,yapmayın!

GAYEV(Keyifsiz.)-Sarıtopçiftvuruşlaortaya...Susuyorum.

(Trofımovgirer;sonraLopahin.)

LOPAKİN-Yepihodov,paltom!

L.ANDREYEVNA-Birdakikacıkdahaoturacağım.Sankidahaöncebuevinduvarlarını,tavanlarınıhiçgörmemiştim...Şimdiiçimesindirecekmişgibibakıyorumonlara,sımsıcakbirsevgiyle...

172

GAYEV-Anımsıyorumda,altıyaşındaydım,birpaskalyagünüpencereyeoturmuşbakıyordum,babamkilisedendönüyor...

L.ANDREYEVNA-Bütüneşyalartoplandımı?

LOPAHİN-Sanırımhepsi.(Paltosunugiyerken,Yepihodov'a.)Yepihodovgözünüdörtaç,herşeyyolundagitsin.

YEPÎHODOV(Kısıkbirsesle.)-SizgönlünüzüferahtutunYermolayAlekseyiç!

LOPAHİN-Sesineneoldu?

YEPİHODOV-Azöncesuiçerkenboğazımabirşeykaçtı.

YAŞA(Horgörüşle.)-Cehalet...

L.ANDREYEVNA-Gidiyoruzvetekbircanlıkalmayacakburada...

LOPAHİN-Tailkbaharakadar.

VARYA(Bohçasındanşemsiyesiniçıkarır;kaldırıyormuşgibi.Lopahinbirsakınmahareketiyapar.)Neoluyorsunuz,neoluyorsunuz...Aklımdanbilegeçirmem.

TROFİMOV-Baylar'gidiparabalaraoturalım...Zamangeldigeçiyor!Trenneredeysegelecek!

VARYA-Petya,iştekaloşların,bavularınyanında.(Ağlamaklı.)Nasıldapisler,eskiler...

TROFİMOV(Kalaslarınıalırken.)-Gidelimdostlar!..

GAYEV(Çoksarsılmış,ağlamaktankorkarak.)Tren...İstasyon..Ortayabirçaprazvuruş...Beyaztopçiftvuruşlaköşeye...

L.ANDREYEVNA-Gidelim!

173

LOPAHÎN-Herkesburadamı?Oradakimseyokya?(Soldakiyankapıyıkilitler.)Buradaeşyalaryığılı,kirlemekgerek.Gidelim!

ANYA-Elvedaevim,elvedaeskiyaşam!

TROFİMOV-Selamyeniyaşam!(Anya'ylaçıkarlar.)

(Vdryabakışlarıylaodayıtarar,aceleetmeksizinçıkar.Yaşa,köpeğiylebirlikteŞarlottaçıkarlar).

LOPAHlN-Demekilkbaharakadar.Çıkalımbaylar...Alahaısmarladık...(Çıkar)(LubovAndreyevnaveGayev;ikisikalmışlardır.Bunubekliyorlarmuşçasınabirbirlerininboynunaatılaraksessizce,işitilmektensakınarakağlarlar.)

GAYEV(Mutsuzlukiçinde.):Kardeşim,kardeşimbenim...

L.ANDREYEVNA-Oh,sevgili,tatlı,güzelbahçem...Yaşamım,gençliğim,mutluluğum,elveda!..

Elveda!..

(Anya'nınneşeyleçağıransesi:"Anne!"Trofımov'unneşelicanlısesi:"Haydi!")L.ANDREYEVNA-Sonkezbakayımduvarlara,pencerelere...Rahmetliannembuodadadolaşmayıseverdi...

GAYEV-Kardeşim,kardeşimbenim!..

(Anya'nınsesi:"Anne!"Trofımov'unsesi:"Haydi!")L.ANDREYEVNA-Gidelim!..

(Çıkarlar.)

(Sahneboştur.Tümkapılarınkitlendiği,ardındanarabalarınhareketettiğiişitilir.Sessizlik.Busessizliğinortasındaağaçlarainenbaltanınboğuksesiduyulur.Tektek174

vehüzünlü.Ayaksesleriişitilir.SağdakikapıdaFirsgörünür.Herzamankigibiceketvebeyazyelekvardırüzerinde.Ayaklarındaterlikler.Hastadır.)FÎRS(Kapıyayaklaşır;kapıkolunaeliyledokunur.)-Kitli.Gittiler...(Divanaoturur.)Beniunuttular...Neyse...Buradaotururum.LeonidAndreyiçkürkünügiymemiştiryine,paltoylaçıkmıştır...(Kaygıylaiçiniçeker.)Kabahatbende,bakmadım...Çiçeğiburnundagençlik!

(Anlaşılmasıolanaksızbirşeylerhomurdanır.)Yaşamgeçipgitti,hiçyaşamamışımgibi.(Uzanır.)Yatayım.Gücündekalmadı;hiçbirşeyinkalmadı,hiçbirşeyin...Eh,sen...beceriksiz!..(Kımıltısızyatıpkalır.)

(Uzakbirses,göktengelirgibi,kopanbirtelin,donan,kederlisesiişitilir.Sessizlikbastırıryeniden.Sadeceuzaktan,bahçeden,ağacainenbaltanınsesigelmektedir.)PERDE

175