Martin, Gus, Terörizm: Kavramlar ve Kuramlar, çev.: İhsan Çapcıoğlu ve Bahadır Metin, Ankara: Adres Yayınları, 1. Baskı, Mart 2017.

Martin, GusTerörizm: Kavramlar ve KuramlarEssentials of Terrorism: Concepts and Controversies (4th ed.)

Çevirmen: İhsan Çapcıoğlu / Bahadır Metin

Adres Yayınları® / 471. Baskı: Mart 2017

ISBN13: 978-975-250-053-2

© 2017, Adres Yayınları®© 2016, SAGE Publications, Inc.

Bu kitap ilk olarak İngilizcede, hak sahibi SAGE Publications, Inc. tara-fından ABD, İngiltere ve Yeni Delhi’de Essentials of Terrorism: Concepts and Controversies ismiyle yayınlanmıştır. Kitabın hiçbir bölümü yayın-cısının yazılı izni olmaksızın basılamaz veya dijital ortamlarda çoğaltıla-maz ve paylaşılamaz.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or utilized in any form or by any means, electronic or mechanical, including photo-copying, recording or by any information storage and retrieval system, without permission in writing from the publisher.

Yayın Editörü: Hasan Yücel Başdemirİç Tasarım: Emre TurkuKapak Tasarımı: Mesut KoçakBaskı: Tarcan Matbaası Adres: Zübeyde Hanım Mah. Samyeli Sok. No: 15, İskitler, Ankara Telefon: (312) 384 34 35-36 | Faks: (312) 384 34 37 | Sertifika No: 25744

Adres: GMK Bulvarı No: 108/16, 06570 Maltepe, AnkaraTelefon: (312) 230 87 03 | Faks: (312) 230 80 03 E-mail: info@liberte.com.tr | Web: www.liberte.com.trSertifika No: 16438

Adres Yayınları® Liberte Yayın Grubu’nun tescilli bir markasıdır.

C. Augustus (Gus) Martin, Kaliforniya Devlet Üniversitesi, Dominguez Hills’de Adli Ceza Yönetimi Profesörü olarak terörizm ve aşırılıkçılık konusunda düzenli olarak dersler vermektedir. Aynı zamanda İnsan Kaynakları Yönetimi Başkan Yardımcı-sı, İşletme ve Kamu Politikaları Dekan Vekili, Fakülte İşlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı ve Kamu Yönetimi ve Kamu Politikaları Bölümü Başkanı olarak gö-rev yapmaktadır. Akademik kariyerine Pittsburgh Üniversitesi Kamu Yönetimi ve Uluslararası İlişkiler lisansüstü öğretim üyesi olarak başlamış ve burada Adalet Yönetimi Profesörü olmuştur. Halen yürüttüğü araştırmalar ve mesleki ilgi alan-ları terörizm, aşırılıkçılık, iç güvenlik, adalet yönetimi ve çocuk adaletidir.

Dr. Martin, akademiye katılmadan önce avukatlık yapmış ve kamu konutları üze-rine program direktörlüğü yürütmüştür. Ayrıca başsavcı danışmanı, İlaç Politika-sı Komisyonu Başkanı, Hükümetler Arası Kolluk Kuvveti Koordinasyon Komitesi ve Narkotik Grev Gücü irtibat görevlisi olarak çalışmıştır. Dr. Martin dış politika, dış yardım, insan hakları, konut, eğitim, sosyal hizmetler ve yoksulluk alanlarında araştırmalar ve değerlendirmeler yapmış; mevzuat taslakları hazırlamıştır.

Yazarın Bazı Kitapları

Essentials of Terrorism: Concepts and Controversies (2016)Understanding Terrorism: Challenges, Perspectives, and Issues (SAGE, 2015)Understanding Homeland Security (SAGE, 2014)The SAGE Encyclopedia of Terrorism, Second Edition (SAGE, 2011)Terrorism and Homeland Security (SAGE, 2011)The New Era of Terrorism: Selected Readings (SAGE, 2004) Juvenile Justice: Process and Systems (SAGE, 2005)

Gus Martin

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER

EDITÖR NOTU 15

ÖNSÖZ 19

ANA BÖLÜM I: TERÖRIZMI ANLAMAK

BÖLÜM 1 / TERÖRIZMIN TANIMI 27SIYASAL AŞIRILIKÇILIĞI ANLAMAK 28

Aşırılıkçılığı Tanımlamak . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .28Şiddet Yanlısı Aşırılıkçıların Ortak Özellikleri .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .29Aşırılıkçıların Dünyası . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .30

RESMÎ VE GAYRI RESMÎ TANIMLAR 31Resmî Tanımların Örneklendirilmesi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .32Birleşik Devletlerde Terörizmi Tanımlamak . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .33Terörizm Türleri. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .34

TERÖRIST HEDEFLERI ANLAMAK 34Tipik Hedefler .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .35

TERÖRIST MI? ÖZGÜRLÜK SAVAŞÇISI MI? 37Perspektif 1: Dört Teklif .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .37Perspektif 2: Bir Terörist Ortamda Katılımcılar .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .40Perspektif 3: Terörizm mi? Özgürlük Savaşı mı? . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .42

SIYASAL ŞIDDET MATRISI 42Bir Tanımsal İkilem:

Savaşçılar, Savaşçı Olmayanlar ve Güç Kullanımı . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .43Savaşçı Olanlar ve Savaşçı Olmayanlar . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .43Hedef Ayırt Etmeyen Güç ve Ayırt Edici Güç . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .43

BÖLÜM 2 / TARIHSEL PERSPEKTIFLER VE IDEOLOJIK KÖKLER 49

Terörizmle İlgili Tarihsel Perspektifler .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .49Antik Çağ . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .50Roma Çağı .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .50Eskiçağda ve Ortaçağda Ortadoğu . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ..51Karanlık Çağlar. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ..51Fransız Devrimi: Modern Terörizme Giriş . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ..51On Dokuzuncu Yüzyıl Avrupası: Soldan İki Örnek .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .52Modern Çağ . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .53

TERÖRIZMIN IDEOLOJIK KÖKLERI 54Klasik İdeolojik Süreklilik: Fransız Devrimi Örneği .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .54Bir İdeolojik Analiz: Aşırı Soldan Aşırı Sağa . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .55Pratikte İdeoloji: Anarşizmden Faşizme .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . . 57

11 EYLÜL 2001 VE YENI TERÖRIZM ÇAĞI 6211 Eylül 2001 . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .63Yeni Terörizm .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .65

BÖLÜM 3 / TERÖR ŞIDDETININ NEDENLERI 73ADALETSIZLIĞIN SONUCU OLARAK SIYASAL ŞIDDET 74

Terörizmin Sosyolojik Açıklamaları: Gruplar Arası Çatışma ve Kolektif Şiddet .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ..74

Terörizmin Psikolojik Açıklamaları: Akılcılık ve Terörle Mücadele . . .. . . 76Terörizmin Kriminolojik Açıklamaları: Siyasal Suçluluk Yolunda .. . .. . .79

STRATEJIK SEÇIM OLARAK SIYASAL ŞIDDET 81Devrim Yapmak: Siyasal İrade Davranışları . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ..81Algı ve Kültürel Bağlantının Kesilmesi:

Terörle Mücadeledeki Düşmanlar . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .84

SIYASAL ŞIDDET IÇIN AHLÂKÎ GEREKÇELER 85Teröristlerin Ahlâkî İnanışları . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .85İyinin ve Kötünün Basitleştirilmiş Tanımı . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .86Ütopya Arayışı . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 88Kendini Feda Etmenin Kuralları . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 88

BÖLÜM 4 / TERÖR ŞIDDETI VE MEDYANIN ROLÜ 97MEDYANIN ROLÜNÜ ANLAMAK 97

Kitle İletişimi ve Teröristlerin Mesajı . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .98Yazılı Medya . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .99Radyo .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .99Televizyon . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .99İnternet ve Sosyal Medya . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .100Kitle İletişimi ve “Yeni Medya” .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .100Terörizmi Haber Yapmak .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 101

YENI BIR SAVAŞ ALANI: BILGI AVANTAJI IÇIN SAVAŞ 103Pratik Değerlendirmeler: Medyayı Kullanmak . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .103Bilgi Güçtür: Bir Silah Olarak Medya . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .105Yeni Savaş Alanındaki Sorunlar: Direniş Riski . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 107Basın Özgürlüğü ve Medyayı Denetlemek .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .108

ANA BÖLÜM II: TERÖR ORTAMLARI

BÖLÜM 5 / DEVLET TERÖRIZMI 115DEVLET TERÖRIZMINE ILIŞKIN PERSPEKTIFLER 116

Devlet Destekli Terörizmi Anlamak: Devletin Himayesi ve Yardımları.. 116Devlet Desteği: Himaye Modeli . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 117Devlet Desteği: Yardım Modeli .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 119

YURTIÇINDE DEVLET TERÖRIZMI 121Devlet Otoritesini Meşrulaştırmak. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 122Yurtiçinde Devlet Otoritesi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 122Resmi Olmayan Baskı:

Huzuru Korumak İçin Yurtiçi Devlet Terörizmi. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 123Politika Olarak Baskı: Resmi Yurtiçi Devlet Terörizmi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 124Kitlesel Baskı: Soykırım Yapan Devlet Terörizmi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 125

DIŞ POLITIKA OLARAK TERÖRIZM 128Ahlaki Destek: Politik Sempatik Destek .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 131Teknik Destek: Lojistik Yardım Desteği . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 132Seçici Katılım: Olaylara Özgü Destek .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 132Aktif Katılım: Ortak Operasyonlarda Destekleyici Sponsorluk . .. . .. .133

BÖLÜM 6 / MUHALIF TERÖRIZMI 139ŞIDDET YANLISI MUHALEFETLE ILGILI PERSPEKTIFLER 141

Devrimci Muhalif Terörizmi: Açık Dünya Vizyonu .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 142Nihilist Muhalif Terörizm: Devrim Uğruna Devrim .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 142Milliyetçi Muhalif Terörizm: Bir Halkın Özlemleri . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 143Devrimciler, Nihilistler ve Milliyetçiler: Özgürlük Savaşçıları mı? .. . .. . 144

MUHALIF TERÖRÜN UYGULANMASI 144Kavram: Asimetrik Savaş .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 144Devlet Karşıtı Muhalif Terörizm . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 147Çatışmanın Yoğunluğu: Devlet Karşıtı Terör Ortamları.. . .. . .. . .. . .. . .. . 147Grup Terörizmi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 149Yenilgi Düşünülemez: Teröristlerin Zafere Olan İnançları.. . .. . .. . .. . .. . 152

TERÖRIST HEDEFLER VE SILAHLAR 155Hedeflerin Sembolizmi .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 155Eski ve Yeni Silahlar. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 156

MUHALIFLER VE YENI TERÖRIZM 161Yeni Muhalif Terörist Ahlâkı .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 161Terörist Hücreler ve Yalnız Kurtlar: Yeni Savaş İçin Yeni Modeller .. . 164

BÖLÜM 7 / DINI MOTIFLI TERÖRIZM 173DINI MOTIFLI ŞIDDET ÜZERINE TARIHSEL PERSPEKTIFLER 174

Yahudi-Hristiyan Antik Çağı.. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 174Haçlı Seferleri .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 175Haşhaşiler. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 177Bir Gizli Cinayet Kültü . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 177Modern Arap Aşırılıkçılığı .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 178Kült Örneği: Uganda'da Mistisizm ve İsyan . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 179Dinsel Günah Keçisi Örneği: Bilge Siyon Liderlerinin Protokolleri . .. . 179

DINI MOTIFLI TERÖRIZMIN UYGULANMASI 181Cihadı Birincil Dini Neden Olarak Anlamak: Bir Gözlem ve Uyarı . .. . 181Devlet-Destekli Dini Motifli Terörizm. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 181Modern Çağda Muhalif Dini Motifli Terörizm.. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .184

EĞILIMLER VE TAHMINLER 192

BÖLÜM 8 / ULUSLARARASI TERÖRIZM 199ULUSLARARASI TERÖRIZMI ANLAMAK 200

Yayılma Etkisi .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .201Belirsiz Uluslararası Etkiler . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 203Uluslararası Terörizmin Nedenleri . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 204

ULUSLARARASI TERÖR AĞLARI 209

Uluslararası Terör Ortamları.. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 209

YENI TERÖRIZMIN ULUSLARARASI BOYUTU 211Hareket Örneği: Savaştaki Afgan Araplar .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 211Örgüt Örneği: El Kaide ve Uluslararası Terörizm . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .213Savaş Zamanı Örneği: Irak’ta Terör Şiddeti . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .216

AMERIKA BIRLEŞIK DEVLETLERI’NDE YURTIÇI TERÖRIZM 221

BIRLEŞIK DEVLETLERDE SOL KANAT AŞIRILIĞI 222Siyah Gücün Yükselişi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 224Yeni Solun Yükselişi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 225

BIRLEŞIK DEVLETLERDE SOL KANAT TERÖRIZMI 225Kuşaklar Boyu İsyan: Yeni Sol Terörizmi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 226Sivil Çatışma: Solda Etno-Milliyetçi Terörizm . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 229Devrim Devam Ediyor: Aşırı Solcular. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .231Solda Tek-Konu Şiddeti . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 232

BIRLEŞIK DEVLETLERDE SAĞ KANAT AŞIRILIĞI 233Dini Politika ve Hristiyan Sağ .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 233Hükümet Karşıtı Vatanseverlerin Yükselişi . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 233Irkçı Üstünlük: Yeni Başlangıçlarda Eski Bir Sorun . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 234Irkçı Mistisizm . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 234Irk ve Kitab-ı Mukaddes: Hristiyan Kimliği Yaratılış Miti. .. . .. . .. . .. . .. 236

BIRLEŞIK DEVLETLERDE SAĞ KANAT TERÖRIZMI 237Yerli Irkçılık: Ku Klux Klan Mirası. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .237Irkçı Mistisizm: Neo-Nazi Terörizmi . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 240Vatansever Tehditler .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 241Asıl Mesele: Ahlakçı Terörizm. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 242

ANA BÖLÜM III: TERÖRIST SAVAŞ ALANI

BÖLÜM 10 / TERÖRLE MÜCADELE VE TERÖRIZMLE SAVAŞ 249

GÜÇ KULLANIMI 251Maksimum Güç Kullanımı: Bastırma Mücadeleleri . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 252Gölgelerde Savaş, Bölüm 1: Zorlayıcı Gizli Operasyonlar .. . .. . .. . .. . .. 253Gücün Cerrahi Kullanımı: Özel Operasyon Güçleri . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 255

SAVAŞ DIŞINDAKI OPERASYONLAR: BASTIRMA SEÇENEKLERI 258

Gölgelerde Savaş, Bölüm 2: Şiddet İçermeyen Gizli Operasyonlar . 258Düşmanı Bilmek: İstihbarat .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .261Hedefi Zorlaştırmak: Gelişmiş Güvenlik .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 262Uzun Süreli Baskı: Ekonomik Yaptırımlar . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 263

SAVAŞ DIŞINDAKI OPERASYONLAR: UZLAŞMACI SEÇENEKLER 263Akılcı Diyalog: Diplomatik Seçenekler.. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 264Şikayetlere Yanıt Vermek: Sosyal Reform .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 266İstediklerini Vermek: Uzlaşmacı Seçenekler .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 267

HUKUKI CEVAPLAR 267Hukuki Yaptırım ve Terörle Mücadele .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 268İç Hukuk ve Terörle Mücadele .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 268Uluslararası Hukuk: Dünya Toplumunun Hukuki Cevapları .. . .. . .. . .. 270

BÖLÜM 11 / IÇ GÜVENLIK 279IÇ GÜVENLIK PERSPEKTIFI 279

Yerli Dini Motifli Terör Örgütlerinin Tehdidi .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 280Kriz ve İç Güvenlik .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 284

BIRLEŞIK DEVLETLERDE IÇ GÜVENLIK 289Terörle Mücadele Kanunları .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 289İç Güvenlik Kurumları. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .291Kolluk Kuvvetleri ve Bürokrasi: Federal Bağlam . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .291ABD İstihbarat Topluluğu: Misyon ve Sorunlar .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 294

SIVIL ÖZGÜRLÜKLER VE IÇ GÜVENLIK 297Güvenlik ve Özgürlük . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .297Sivil Özgürlüklerin ve İç Güvenliğin Dengelenmesi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 300Güvenliği Sağlamak. .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 303

BÖLÜM 12 / GELECEKTEKI EĞILIMLER VE TAHMINLER 309

GELECEK NE GÖSTERIR? 310“Eski” Terörizm Nereye? . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 311Yeni Tehditler .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 31121. Yüzyılda Terör Ortamları .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 311Çatışmalar Dünyası: Terörizmin Gelecekteki Kaynakları .. . .. . .. . .. . .. .313Yüksek Teknoloji Terörizmi . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .316Birleşik Devletlerde Uluslararası Terörizmin Geleceği .. . .. . .. . .. . .. . .. .319Birleşik Devletlerde Aşırı Solun Geleceği . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .319Birleşik Devletlerde Aşırı Sağın Geleceği . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .319

TERÖRLE MÜCADELEYI YENIDEN DEĞERLENDIRMEK 320Hükümetin Yanıtları . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 320Toplumsal Yanıtlar . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 320Aşırılıkla Mücadele . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .321Yeni Bir Savaşta Yeni Cepheler . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. .321Sürekli Güç Kullanımı . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 322Teröristlerin Mali Operasyonlarıyla Mücadele . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 322Terörle Mücadelede İzleme Teknolojileri .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 323Uluslararası İşbirliği Örneği .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 324

SÖZLÜK 329

NOTLAR 355

DIZIN 369

Editör Notu

Türkiye, 1970’lerin ortasından beri fiilî olarak terörle mücadele eden bir ülkedir. 1975’te kurulan ASALA terör örgütü, on altı farklı ülkede Türkiye Cumhuri-yeti diplomatlarına karşı suikastlar düzenledi. Aynı yıllarda ülke içinde sağ-sol

çatışması, terör eylemlerine dönüştü ve bu terörden doğan şiddet, binlerce insanın ölümüne yol açtı; ekonomik açıdan ülkeye büyük zararlar verdi ve 1980 askerî darbe-sine gerekçe yapıldı. PKK, 1984’te terör eylemlerine başladı; geçen 33 yıl içinde on binlerce insanın ölümüne sebep oldu; insanî ve malî açılardan ülkenin gelişmesine büyük zararlar verdi. DHKP-C ve TİKKO gibi terör örgütleri hem PKK’ya lojistik ve eylem desteği verdi hem de sivillere karşı yüzlerce eylem ve suikast gerçekleştir-di. 1990’lı yıllarda Türk-Kürt Hizbullahı, II. Körfez Savaşı’nın yarattığı belirsizlik ve şiddetten doğan ve 2014’ten sonraki terör saldırıları ile Türkiye’de yüzlerce sivilin ölümüne sebep olan DEAŞ ve son olarak 15 Temmuz 2016 Darbe girişimiyle açığa çıkan Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) Türkiye’deki terör tehdidinin boyutlarını gözler önüne sermektedir.

Türkiye, kırk yıldan uzun süreden beri birçok terör örgütüyle mücadele etmekte-dir. Terör, sadece bir şiddet olayı değildir; onun insanî, tarihî, dinî, ideolojik, etnik, siyasî ve diplomatik birçok boyutu ve uzantıları vardır. Bu nedenle deneyimler, terör-le mücadelenin sadece güvenlik önlemleri ile başarılı olmasının mümkün olmadığını göstermiştir. Kolluk güçlerinin yanı sıra istihbaratın, diplomasinin ve akademinin çö-züm süreçlerine katkı sağlamasına; güncellenmiş stratejiler ve teknikler belirlenme-sine ve farklı açılardan terör kronolojilerinin hazırlanmasına ihtiyaç vardır. Ciddi bir sorun olmasına ve çoklu mücadele yöntemlerine ihtiyaç duyulmasına rağmen Tür-kiye’de terörizm konusuna olan akademik ilgi sınırlıdır. Bunun birçok nedeni vardır: Birincisi, çalışmaların maliyetlerinin yüksek olmasıdır. İkincisi, terör örgütlerinin ça-lışmak isteyenlere karşı yönelttiği tehditlerdir. Üçüncüsü, kamu otoritesinin endişele-ri nedeniyle ortaya çıkan baskılardır.

Editör Notu

Çatışmanın fiilî olarak yaşandığı yerde, terör konusunu çalışmak, dış etkilerden uzak kalmak ve tarafsızlığı korumak zor görünmektedir. Bu durum, nitelikli terör ça-lışmalarının ortaya çıkmasını engellemekte ve terörle mücadelenin sınırlarını da da-raltmaktadır. Oysa terör, çok yönlü bir olgudur ve ancak stratejileri, söylemleri, hedef-leri, finansmanı, insan gücü, ideolojileri, uluslararası destekleri, sivil uzantıları, diğer suç örgütleri ile ilişkileri ve ara kurumlarıyla çok yönlü bağımsız çalışmalara konu edilerek kontrol altına alınabilir. Bunların her biri ile ilgili nitelikli çalışmalara ihtiyaç bulunmasına rağmen Türkiye’de yeterli çalışma bulunmamaktadır.

Bu açığı bir veya birkaç kitapla kapatmak mümkün değildir, ancak terör çalışması yapmaya yönelecek uzmanlar, genç araştırmacılar ve akademisyenler için başlangıç ni-teliğinde kitaplara ihtiyaç vardır. Bu kitaplar, araştırmacılar ve fiilen terörle mücadele içinde olanlar için saha bilgisi ve önlem stratejileri sağlar. Elinizdeki bu kitap, Türk-çede terör sorununu kavramsal ve yöntemsel açıdan ele alacak ve terör çalışmalarına yol gösterecek bir temel oluşturma amacıyla çevrilmiş; bu amaca uygun olarak terör üzerine başlangıç ve ders kitabı niteliğinde yazılmış birçok kitap arasından seçilerek Türkçeye çevrilmiştir.

Bu arada terör kitabı çevirmenin ne kadar zor olduğunu da müşahede etmiş ol-duk. Kitabın yazarı, terör gibi boyutları, nedenleri, finansmanı, failleri ve bağlantıları bütüncül olarak görülemeyen bir konuyu ele almakta ve bu esnada olaylar hakkında başvurduğu kaynakların sınırlı veya yanlı içeriğinin etkisiyle bilgi aktarmakta, yorumlar yapmakta ve kavramsallaştırmalara girişmektedir. Aslında kitabın tamamı için böyle bir durumun olduğunu söylemek zor. Yazar, olayların yorumlanmasında ve kavramsallaş-tırmalarda oldukça titiz davranmış ve hakkaniyet sınırlarını korumuştur. Okuyucular, bunun tanığı olacaktır. Ancak kitabın bazı bölümlerinde anlaşılması zor ve gerçekle uyuşmayan yönler yer almaktadır. Örneğin 1992-1995 yılları arasında Bosna’da Sırpla-rın etnik temizlik yaptığı, aynı zamanda Hırvatların ve Bosnalı Müslümanların da Sırp-lara karşı etnik temizliğe giriştiği ileri sürülmüştür. Bu iddia, Sırpların, eski Yugoslavya ordusunun ağır silahlarını kullanarak ve Slobodan Milošević başkanlığındaki Sırbis-tan hükümetinin açık desteğini alarak yapmış olduğu asimetrik saldırılarla, küçük çaplı olaylar arasındaki orantısızlığı göz ardı etmektedir. Nitekim savaşın üzerinden geçen 22 yıla rağmen savaş sırasında Sırp milisler tarafından öldürülen Bosnalı Müslümanlara ait onlarca toplu mezarda binlerce sivilin cesedi ortaya çıkarılmıştır. Buna rağmen Sırp-lara ve Hırvatlara ait bu türden toplu mezarlara rastlanmamıştır.

Kitapta, terör örgütlerinin saldırı hedefleri yazılırken Hamas’ın “İsrail halkını” hedef aldığı ifade edilmekte, ancak PKK’nın “Türkiye hükümetini” hedef aldığı ya-zılmaktadır. PKK, 1993 yılında Kemaliye’nin Başbağlar köyünde gerçekleştirdiği ve 33 sivilin öldüğü eylem gibi kurulduğu günden beri sivil halka karşı onlarca saldırı ve intihar eylemi düzenlemiştir. Yine PKK’nın ilk eylemleri olan 1984’teki Eruh saldırı-ları da dahil olmak üzere 2007 Ankara-Ulus saldırısı, 2008 Güngören saldırısı, 2011 Kumrular saldırısı ve daha onlarca saldırı doğrudan sivilleri hedef almıştır. Bu nedenle “halk” ve “hükümet” ayrımı gerçeklikten uzaktır. Yine Filistinli terör gruplarından sık sık bahsedilmekte, ancak sivillere karşı saldırı düzenleyen Haganah, İrgun, Stern, Ey-Al, Machteret Yehudit gibi İsrailli terör örgütlerine yer verilmemekte; İbrahim Camiî gibi saldırılar, bireysel terör eylemi olarak verilmektedir.

Terör ve şiddet literatüründe kavramsallaştırmalar konusunda da önemli sorun-lar göze çarpmaktadır. Şiddet grupları ile demokratik yapılar, aynı sıfatla nitelenebil-

mektedir. Bunun tipik örneklerinden biri, “islamist” (islamcı) kavramında karşımıza çıkmaktadır. Hem meşru demokratik siyaset yapanlara hem de terör örgütü üyelerine “islamcı” denilmektedir. Elinizdeki kitap, bu hatalardan kaçınmaya çalışmış olmakla birlikte yaygın literatürün etkisiyle “cihat”, “islamcı”, “mücahit” gibi terimleri, siyasi yapıları ve terör gruplarını içine alacak şekilde sıkça kullanmıştır.

Batı’da yazılan terör kitaplarının çoğunda Müslüman coğrafyada meydana gelen olaylarla ilgili tespit, kavramsallaştırma ve tarihî perspektiflerle ilgili, örneklerdekine benzeyen genel hatalar göze çarpmaktadır. Tüm bu sorunların temelinde, özellikle Müslüman coğrafyada olan bitenler için terör araştırmalarına dair betimleme, pers-pektif, literatür ve kavramların dışarıdan ve uzaktan bakanlar tarafından oluşturulmuş olması yatmaktadır. Batı kavramsallaştırmasının çoğu, Müslüman dünyada olanları tam olarak ifade etmemektedir. Ayrıca genel olarak terör kitaplarının belirli bölümle-rinde uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi ve terör çalışmaları açısından uygun ve tutarlı olmayan kullanımlara rastlanmaktadır. Örneğin bu kitabın 11. bölümünde işkence ile ilgili tabloda işkencenin, ahleken kötü olmasına rağmen terörle mücadele için zorunlu bir yol olduğu (s. 303) belirtilmiştir. Oysa siyasette ve terörle mücadelede meşru ve gayri meşru olmayı belirleyen en temel ölçütlereden biri, temel insani haklara bağlı kalmaktır.

Bu kitabın, böylesi hatalardan uzak durma konusunda belirli bir hassasiyet göster-diği söylenebilir. Nitekim Batıda yazılan birçok terör kitabında dini kavramlar, sürekli şiddet ve terör içerikli terimlerle birlikte özensiz şekilde kullanılmıştır; oysa bu kitapta büyük cihat ve küçük cihat ayrımına dayalı açıklamalarda görüleceği gibi (s. 184) dini terimlerin otantik anlamlarının asıllarından kopatılarak tahrip edildiğine dikkat çekilmiştir. İlginç şekilde, terör kitaplarında yerleşmiş olan terimlerden dolayı bu tür hatalardan kaçınmanın zor olduğunu fark ettik. Bu nedenle uygun olmayan kullanım-ları tespit ettiğimiz kısımlara yayınevi notu ekledik ve açıklamalar getirdik.

Şunu özellikle vurgulamak isteriz: Bu hatalar, elinizdeki kitabın terör olgusunu ele almadaki başarısını gölgelemiyor; aksine bu kitap, en iyilerden biri. Kitabın 2016 edis-yonu olması, ayrıca güncelliği nedeniyle onu cazip kılıyor. Temel sorun, Müslüman dünyanın kendisini tanımlamasındaki ve olayları kavramlaştırmasındaki eksikliğidir. Terör gibi kritik, karmaşık ve çok yönlü bir olgu ele alınırken birbirini denetleyecek veya okuyucuların çarpaz okumalar yapmasını sağlayacak referans ve perspektif çeşit-liliğine ihtiyaç vardır. Bunu yapmak için de başlangıç metinlerinin olması gerekir ve bu kitabın, bu ihtiyacı karşılamasını umut ediyoruz.

Kitabın Türkçe olarak basılması için iki ay gibi kısa bir zaman dilimi içinde zorlu ve titiz bir çalışma süreci geçirdik. Bu süre içinde çeviriyi gerçekleştiren İhsan Çapcıoğ-lu’na ve Bahadır Metin’e; kitabın iç ve kapak tasarımlarını kısa zamanda yapan Emre Turku ve Mesut Koçak’a; zor zamanlarda yardımlarını esirgemeyen Özlem Çağlar Yıl-maz, Ahmet B. Arpa ve Burcu Kırbaş’a teşekkürü, yerine getirilmesi gereken bir borç olarak görüyoruz.

Hasan Yücel Başdemir Ankara

Şubat 2017

Önsöz

Terörizm: Kavramlar ve Kuramlar’ın dördüncü baskısına hoş geldiniz. Bu baskı, terörizm araştırmasının eğitim kalitesini artırmak için çeşitli açılardan gözden geçirilmiştir. Terörizm: Kavramlar ve Kuramlar’ın dördüncü baskısı önceki bas-

kılarıyla aynı ruhla, terörizm araştırmasının eğitim kalitesini artırmak için temel bir ders kitabı olarak tasarlanmıştır. Modern terörist şiddet olgusunu keşfetmek ve özel öğretim ihtiyaçlarına göre uyarlanmış ilave kaynakları kullanmak isteyen öğrenciler ve profesyoneller için özlü bir kitaptır. Okuyucular, terörizmin doğasını sınıflarına veya mesleki programlarına en uygun şekilde anlamak için sağlam bir temel edineceklerdir.

Bu kitap ayrıca, terörist şiddeti anlamada temel uzmanlığa ihtiyaç duyan üniver-site öğrencileri ve profesyoneller için de bir kaynak olarak tasarlanmıştır. Terörizm: Kavramlar ve Kuramlar’ın dördüncü baskısının içeriği, terör, iç güvenlik, uluslararası güvenlik, adli ceza idaresi, politik çatışma, silahlı çatışma ve sosyal ortamlar gibi be-lirli eğitim programları için seçilen akademik ve mesleki kurslara yöneliktir. Bu kitap, güvenlik araştırmaları, adalet yönetimi, terörizm sosyolojisi, çatışma çözümü, siyaset kuramı ve sosyal bilimlerdeki diğer eğitim konularını kapsayan çeşitli derslere ve se-minerlere dâhil edilebilir. Amaçlanan eğitim düzeyi, lisans ve yüksek lisans öğrencileri ile terörizmi anlama ihtiyacı duyan profesyoneller içindir.

Herhangi bir önkoşul önerilmemekle birlikte, siyaset bilimi, yönetim, adalet yöne-timi, sosyoloji, tarih ya da felsefe gibi alanlardan birinde temel bilgilere sahip olmak yararlı olacaktır.

Eğitmenler ve öğrenciler tarafından kolayca anlaşılacağı üzere, Terörizm: Kavramlar ve Kuramlar’ın dördüncü baskısı, terörizm, siyasal şiddet ve iç güvenlik konuları arasında-ki bağlantıları araştırmak için ideal bir ders kitabıdır. Kitabın bu konulara kolayca uyarla-nabilmesi, öğretim elemanlarının kitap etrafında çeşitli eğitim paketleri tasarlayabileceği anlamına gelir. Bu özelliğiyle, dördüncü baskı, çok yönlü bir kaynaktır.

21ÖNSÖZ20 TERÖRİZM

GENEL DERS BILGILERI VE PEDAGOJITerörizm: Kavramlar ve Kuramlar’ın dördüncü baskısı, okuyuculara, özellikle II. Dün-ya Savaşı sonrası dönemi ele alarak, çağdaş dönemde terörizmi tanıtmaktadır. Bu ki-tap, birçok insanın terör şiddeti olarak niteleyebileceği eylemleri yapan uluslar, hare-ketler ve bireylerin bir incelemesini sunmaktadır. Ayrıca, terörizmin II. Dünya Savaşı sonrası dönemde var olan birçok türüne yönelik de bir araştırmadır. Terörizmin aşırı-lıkçı ideolojiler, hoşgörüsüzlük ve milletlerin ve halkın hayatındaki travmatik olaylar gibi temel nedenlerini ciddi bir şekilde ele almaktadır.

Dördüncü baskının pedagojik yaklaşımı, okuyucularda eleştirel düşünmeyi teşvik etmek üzere tasarlanmıştır. Öğrenciler, profesyoneller ve eğitmenler, her bölümün daha önceki bölümlere dayanan ve her konunun okuyucunun bilgisini kademeli olarak artı-ran bir öğretim dizisini izlediğini görecektir. Bölümlerde aşağıdaki özellikler bulunur:

• Bölüm Tanıtımı: Her bölüm incelenen konuya genel bir bakışla tanıtılmakta-dır. Bu, her bir bölümün konusunu ders kitabının daha geniş temalarına dâhil etme perspektifi sunmaktadır.

• Bölüm Perspektifleri: Bölümler, her bölümün konusuyla alakalı insanları, olay-ları, örgütleri ve hareketleri araştırmaya odaklanmış bakış açılarını içermektedir.

• Bölüm Özeti: Sonuç kısmındaki tartışmalar her bölümün ana temalarını özet-lemektedir.

• Tartışma Kutuları: Tartışma Kutuları kışkırtıcı bilgiler sunmakta, eleştirel dü-şünmeyi ve daha fazla tartışmayı teşvik etmek için zorlayıcı sorular ortaya at-maktadır.

• Anahtar Kelimeler ve Kavramlar: Her bölümde, inceleme ve tartışma için, ta-nıtılan önemli kelimeler ve fikirler listelenmiştir. Bunlar, kitabın Sözlük kısmın-da daha ayrıntılı olarak incelenmekte ve tanımlanmaktadır.

• İnternette Terörizm: Okuyucular ek internet kaynakları ve çalışma kaynakları için https://edge.sagepub.com/martiness4e internet tabanlı çalışma sitesine gi-riş yapabilirler.

• İnternet Egzersizleri: Öğrenciler, profesyoneller ve eğitmenlerin İnternet’te bulunan bilgileri keşfetmeleri ve tartışmaları için bölümlerin sonunda internet çalışmaları tasarlanmıştır.

• Okuma Önerileri: Her bölümün sonunda listelenen okuma önerileri, her bir konunun araştırılmasına ilişkin daha fazla bilgi sağlamaktadır.

BÖLÜM REHBERI

Bu cilt, her biri birkaç bölümden oluşan üç tematik birim halinde düzenlenmiştir. Ba-ğımsız bölümlerin ardından ekler ve bir sözlük gelir.

Ana Bölüm I: Terörizmi Anlamak: Kavramsal Bir İncelemeKitabın ilk ana bölümü, terörizmin tanımları ve şiddet yanlısı siyasi aşırılıkçılığın te-mel nedenleri hakkında kapsamlı bir tartışmadır. Okuyucular terörizmi tanımlamak ve terörist davranışların çeşitli sebeplerini anlamak için kapsamlı, bağlamsal ve eleş-tirel beceriler geliştirirler. Tartışmada, düşmanlar arasındaki bilgi savaşı ve kitle ile-

21ÖNSÖZ20 TERÖRİZM

tişim araçlarının rolü de yer almaktadır. Okuyucular, eylem ve silahlı propaganda ile propaganda kavramlarının tarihsel olarak aşırılıkçı şiddet ile nasıl ortaklaşa çalıştığını keşfedeceklerdir.

Bölüm 1. Terörizmin TanımıBu bölümde, bazı grupların, hareketlerin ve bireylerin neden terörist ya da özgür-lük savaşçısı olarak tanımlandıklarının altında yatan nedenler araştırılmaktadır. Aşırılıkçılığın özellikleri tanımlanmakta ve araştırılmakta, aynı zamanda radikal ve tepkisel ideolojik eğilimler karşılaştırılmaktadır. Terörizm, resmi tanımlara ör-nekler verilerek, Amerikan bağlamı gözden geçirilerek ve çeşitli terörizm türleri özetlenerek tartışılmaktadır. Okuyuculara, tanımsal sorunlar için sorun teşkil eden terörizm perspektifleri tanıtılmaktadır.

Bölüm 2. Tarihsel Perspektifler ve İdeolojik KöklerBu bölümde modern terörizmin tarihsel ve ideolojik kökenleri incelenmektedir. Tarihsel perspektifler, kitap boyunca kullanılan kavramsal temalar bağlamında ele alınmaktadır. Modern terörist şiddetin ideolojik temelleri de kısmen tartışılmakta-dır. İdeolojik şiddetin niteliklerinin yanı sıra, aşırı sol ve aşırı sağ terörizmin sebep-leri de tanımlanmaktadır. Her iki ideolojik kutup 20. yüzyılda ayrılmaz bir şekilde birbirine dolanmış olduğu ve taraflar 21. yüzyılda da aktif olmaya devam ettikleri için, okuyucular sınıf mücadelesi, ulusal kurtuluş, düzen ve ırk ideolojilerinin öne-mini kavrayabilmelidir. Bu bölüm aynı zamanda bölgesel ideolojik terörizm örnek-lerini de tartışmaktadır.

Bölüm 3. Terör Şiddetinin NedenleriOkuyucular, terörizmle ilişkili olan bireylerin ve grupların kişisel ve grup geçmişle-rindeki merkezi faktörleri tanırlar. Siyasal irade, sosyolojik açıklamalar ve psikolojik açıklamalar da dâhil olmak üzere, aşırılık yanlılarının ve terörizmin çeşitli sebepleri araştırılmaktadır. Batı ve müttefiklerinin 11 Eylül 2001 sonrası terörle mücadele yön-temlerine tepki olarak yeni bir terörist kuşağın gelişimi incelenmektedir.

Bölüm 4. Terör Şiddeti ve Medyanın RolüBu bölümde, modern siyasal şiddet çağında medyanın ve kitle iletişiminin merkezi rolü değerlendirilmektedir. İlk önce, terör ortamları bağlamında kitlesel iletişim ve haberciliğin doğası tartışılmaktadır. Ayrıca medyada uygun şekilde yer almak için manipülasyon savaşları da araştırılmaktadır. Okuyucular, özellikle, bilgi teknolo-jilerinin ve medyanın modern teröristlerce manipüle edilmesini değerlendirebile-ceklerdir. Medyanın yasal ve idari olarak birtakım düzenlemelere tabi olmasının etkinliği hakkında bir tartışma da sunulmuştur.

Ana Bölüm II: Terör OrtamlarıAna Bölüm II’de, okuyuculara, siyasal şiddetin tarihsel ve modern örneklerini eleştirel olarak değerlendirecek ve anlayabilecek beceriler geliştirerek terörün birçok tezahürü hakkında bilgi verilmektedir. Özellikle, devlet ve muhalif terörizmi tartışılmakta ve kar-şılaştırılmaktadır. Muhalif teröristlerin cephaneliklerinde yüksek verimli silahların bulu-nup bulunmadığına ilişkin bir inceleme yapılmaktadır. Ayrıca dini motifli ve uluslararası

23ÖNSÖZ22 TERÖRİZM

terörizm arasındaki ayrımların nasıl yönlendirileceği konusunda okuyuculara rehberlik edilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde yurtiçi terörizm de incelenmektedir.

Bölüm 5. Devlet TerörizmiBu bölümde devlet tarafından yapılan baskı ve terör araştırılmaktadır. Dış politika olarak terörizm ve iç politika olarak terörizm ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Devlet terörizminin önemli örnekleri arasında Kamboçya’daki Kızıl Kmerler ve Su-dan’daki Janjaweed savaşçıları ile hükümet arasında ilişkiler bulunmaktadır.

Bölüm 6. Muhalif TerörizmiBu bölümde, muhalif hareketlerden kaynaklanan terörizm eleştirel olarak değerlen-dirilmektedir. Birkaç tipoloji ve Yeni Terörizmin ahlâkı araştırılmıştır. Son olarak, devlet karşıtı muhalif terörizm ve toplumsal terörizm üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmaktadır. Önemli örnekler, günümüzde aşırılık yanlıları tarafından çocuk as-kerlerin kullanılması ve Rusya’ya karşı Çeçen direnişi sırasındaki terörizmdir.

Bölüm 7. Dini Motifli TerörizmBu bölümde, dini motifli terörizmin tarihsel ve modern kökleri ile özellikleri de-ğerlendirilmektedir. Amaç, konuyla ilgili eleştirel tartışmalar yapmak ve bunun için bağlamsal bir perspektif geliştirmektir. Dini motifli terörizm o kadar belirginleşti ki, okuyucuların bunun farklı tezahürlerini araştırmaları ve örnekleri bölgesel bağ-lamda anlamaları önemlidir.

Bölüm 8. Uluslararası TerörizmBu bölümde, uluslararası terörizm ile ilgili güncel ve tarihsel örnekler verilerek, uluslararası terörizmle ne kastedildiği ve terörist saldırıların nedenleri araştırılmak-tadır. Hem uluslararası terörizm ağları olgusu hem de vatansız devrimciler kavramı tartışılmaktadır. Bu bağlamda, okuyucular, El Kaide örneğini model olarak benim-seyen gruplardan ve ağlardan ortaya çıkan yeni tehditleri değerlendirebileceklerdir.

Bölüm 9. Amerika Birleşik Devletleri’nde Yurtiçi TerörizmBu bölüm, II. Dünya Savaşı sonrasında Amerika’daki terörizm hakkında genel bir perspektif sunmaktadır. Siyasal şiddetin arka planı incelenmekte ve Amerika Birle-şik Devletleri’nde solcu ve sağcı terörizm hakkında ayrıntılı bir tartışma sunulmak-tadır. Bu bölümde ayrıca, uluslararası terörizm ve günümüzde sağcı, solcu ve dini motifli aşırılık yanlılarından kaynaklanan şiddet ihtimalleri değerlendirilmektedir

Ana Bölüm lll: Terörist Savaş AlanıAna Bölüm III’te, terörle mücadele ve terörist ortamlara verilen tepkiler de dâhil ol-mak üzere terörizmle ilgili pratik konular ele alınmaktadır. Okuyucular, iç güvenlik kavramının ABD ve diğer ülkelerde nasıl uygulandığını araştırabilecektir. Ayrıca terö-rizmin geleceği de incelenmektedir.

Bölüm 10. Terörle Mücadele ve Terörizmle SavaşBu bölümde, terörle mücadele seçenekleri ve güvenlik önlemleri araştırılmaktadır. Güç kullanımı, savaş dışındaki uzlaştırıcı operasyonlar ve hukuksal tepkiler gibi

23ÖNSÖZ22 TERÖRİZM

çeşitli tepki kategorileri değerlendirilmektedir. Yakalanan şüphelilerin durumu ve davranışları gibi çağdaş tartışmalar araştırılmaktadır.

Bölüm 11. İç GüvenlikBu bölümde, okuyuculara Amerika Birleşik Devletleri’nde iç güvenlik konusunda temel bir tanıtım sunulmaktadır. Ülke güvenliğine yönelik bağlamsal bir bakış açısı hazırlanmakta, kavram tanımlanmakta ve iç güvenlik bürokrasisinin görevleri açık-lanmaktadır.

Bölüm 12. Gelecekteki Eğilimler ve TahminlerOkuyucular, terörizmin yakın geleceğiyle ilgili tahminlerde kullanılabilecek eği-limleri ve diğer faktörleri eleştirel olarak değerlendirmeye teşvik edilmektedir. Bu bölümde özellikle, terörizmin geleceği ile ilgili kısa vadeli tahminlerle ilgili yeni tartışmalar ve veriler sunulmaktadır. İdeolojik terörizm, dini motifli terörizm, ulus-lararası terörizm, kadınlara yönelik siyasal şiddet ve cezai terörün yakın gelecekleri ile ilgili yeni meseleler ve olası senaryolar sunulmaktadır

BU BASKIDAKI YENILIKLERBu baskıda güncellenmiş bilgiler ve diğer değişiklikler görülebilir. Terörist amaçlar, taktikler, hedefler ve silahlarla ilgili ayrıntılı bilgiler Bölüm 1 ve 6’da yer almaktadır. Güncellenmiş teorik ve tarihsel bilgiler Bölüm 2, 6 ve 7’ye dâhil edilmiştir. Ana Bö-lüm II’deki tüm bölümlere güncellenmiş bilgi ve veriler eklenmiştir. Bölüm 11’deki iç güvenlik tartışması güncellenmiştir.

YARDIMCI KONULARTerörizm kitabının bu yeni baskısı, öğretim elemanlarının derse hazırlıkları ve öğrenci-lerin öğrenimini tamamlamak için çeşitli yardımcı malzemelerle birlikte sunulmuştur.

SAGE edge, hem öğretmenleri hem de öğrencileri eğitim ve öğretimin en ileri noktasında tutan inceleme, çalışma ve daha ileri araştırmalar için etkileyici bir dizi ücretsiz araç ve kaynaktan oluşan sağlam bir çevrimiçi ortam sunmaktadır.

Çevrimiçi Eklerhttps://edge.sagepup.com/martiness4eBu internet sitesinde, ABD devlet kurumları tarafından yayınlanan iç güvenlik

analizleri ve istihbarat tahminleri bulunmaktadır. Terör olaylarının tarihsel örnekle-rini detaylandıran bir ektir.

Öğretmen Kaynakları Sitesihttps://edge.sagepup.com/martiness4eBu internet sitesi, öğretmenlere, PowerPoint ders slaytları, internet kaynakları,

tartışma soruları, belgesellerin ve filmlerin listesi, video kaynakları ve daha pek çok konuda kitap materyalini tamamlayacak çeşitli kaynaklar sunmaktadır. Ayrıca Micro-soft Word formatında, cevaplar ve sayfa referansları içeren çoktan seçmeli soruların

24 TERÖRİZM

yanı sıra her bölüm için kısa cevap ve yazılı soruları da içeren bir soru bankası da su-nulmuştur.

İnternet Tabanlı Öğrenci Çalışma Sitesihttps://edge.sagepup.com/martiness4eBu internet tabanlı öğrenci çalışma sitesi, öğrencilerin kitap içeriğini anlamaları-

nı sağlamak için çeşitli ek kaynaklar sunmaktadır. Öğrenimlerini bir adım daha ileri götüren bu site, SAGE dergi makaleleri, internet kaynakları, video kaynakları, eFlash-cardlar ve ekler gibi kapsamlı eğitim materyalleri içermektedir.

Terörizmin Tanımı

ANA BÖLÜM

I Terörizmi AnlamakKavramsal Bir İnceleme

Asimetrik savaş. Bağdat’ın son derece güvenli Yeşil Bölgesi’nde bir bombalı aracın kalıntıları. Irak’taki savaşın 2003 sonrası ayaklanma döneminde, ABD tarafından işgal edilen bölgeye bir intihar bombacısı saldırı düzenledi.

ABD Savunma Bakanlığı

Terörizmin Tanımı

Terörizm, nasıl tanımlanırsa tanımlansın her zaman toplumların istikrarına ve sıradan insanların barışına meydan okumuştur. Modern çağda, terörizmin etkisi, yani terörize etme yeteneği, teröristlerin vurduğu alanlar veya

bölgelerle sınırlı değildir. İçinde bulunduğumuz televizyon, İnternet, uydu iletişimleri ve küresel haber yayınları çağında, terör olaylarının görüntüleri bir anda yüz milyon-larca insanın evlerine yayılıyor. Terörist gruplar, bu görüntülerin gücünü anlıyor ve mümkün olduğunca kendi lehlerine yönlendiriyorlar. Aynı zamanda terörist devletler de anlık bilginin gücünü tam olarak değerlendirebilmekte ve böylece kendi davranış-ları ile ilgili raporları kontrol etmeye çalışmaktadırlar. Birçok açıdan 21. yüzyılın baş-langıcı küresel terörizm çağıdır.

Bazı siyasi şiddet eylemleri açıkça terör eylemidir. İnsanların çoğu, siyasi olarak motive edilmiş pazar yeri bombalamaları, düşman sivillerin katledilmesi ve hükü-metlerin işkenceyi rutin olarak kullanmasının terörist eylemler olduğunu kabul eder. Bununla birlikte, terörizm konulu çalışmamıza başlarken, birçok tanımsal belirsizlik-le karşılaşacağımızı takdir etmek gerekir. Siyasi şiddet, kişilerin ideolojik, ırksal, dini motifli veya ulusal çitin hangi tarafında oturduğuna bağlı olarak, ya tam anlamıyla bir terörist barbarlık ya da ulusal kurtuluş için bir özgürlük mücadelesi olarak yorumlana-bilir. Bu alanlar, takip eden bölümlerde incelenecektir.

Bu bölümde, terörizm ile ilgili tanımlayıcı konular incelenmiştir. Okurlar, bu ko-nulardaki ayırıcı detayları soruşturacak ve “bir kişinin teröristinin başka bir kişinin özgürlük savaşçısı” olduğunu savunmanın tanımlayıcı tartışmada önemli bir faktör olduğunu öğreneceklerdir. Unutulmamalıdır ki, bu tartışma, pratik ve gerçek hayatta bir çerçeve içerisinde gerçekleşir - başka bir deyişle, bazı siyasi, dini veya azınlıkçı, milliyetçi inanç ve davranışlar öylesine acımasızdır ki bunların sadece görüş farklılık-ları olarak kabul edilemeyeceği, teorik olmayan bir gerçektir. Bazı şiddet olayları, özü

BÖLÜM 1

Terörizmi AnlamakKavramsal Bir İnceleme

Asimetrik savaş. Bağdat’ın son derece güvenli Yeşil Bölgesi’nde bir bombalı aracın kalıntıları. Irak’taki savaşın 2003 sonrası ayaklanma döneminde, ABD tarafından işgal edilen bölgeye bir intihar bombacısı saldırı düzenledi.

ABD Savunma Bakanlığı

29TERÖRİZMİN TANIMI28 TERÖRİZM | BÖLÜM 1

itibariyle kötü terörist şiddet eylemleridir. Örneğin, bugün Yeni Terörizm, kitle imha silahları tehdidi, hedef ayırt etmeme ve Birleşik Devletler’de 11 Eylül 2001’de, İspanya’da 11 Mart 2004’te; İngiltere’de 7 Temmuz 2005’te; Kuveyt ve Tunus’ta 26 Haziran 2015’te ve Nijerya, Suriye, Irak ve Pakistan’da tek-rarlanan saldırılarda olduğu gibi kasıtlı olarak yüksek sayıda can kayıplarına neden olma çabaları ile nitelenmektedir. Hedef ayırt etmemek ve terörist yöntemlerin sivillere karşı kullanı-mı, bunları kullananlar tarafından hangi sebeplere dayanılarak savunulursa savunulsun, kabul edilemezdir. Yeni Terörizm, 2. Bölüm’de ayrıntılı olarak tartışılmaktadır.

Bu bölümde aşağıdaki konular incelenmiştir:• Siyasal Aşırılıkçılığı Anlamak• Resmî ve Gayri Resmî Tanımlar• Terörist mi? Yoksa Özgürlük Savaşçısı mı?

SIYASAL AŞIRILIKÇILIĞI ANLAMAKTerörizmin tanımlanmasına yönelik önemli bir adım, teröriz-min nedenlerini anlamaktır. Bu nedenleri tanımlamak için, öncelikle aşırılıkçılığın tüm terörist davranışların birincil özel-liği olarak önemli rolünü anlamalıyız.

Her bir terörist şiddet olayının ardında eylemciyi motive eden derinden bağlanılmış bir inanç sistemi vardır. Bu tür sistemler, özünde hoşgörüsüz-lükle nitelendirilen aşırılıkçı sistemlerdir. Bununla birlikte, unutulmamalıdır ki terörizm bu inançların şiddet içeren bir ifadesi olmasına rağmen, asla aşırılıkçılığın mümkün olan tek tezahürü değildir.

Aşırılık yanlısı eylemci fikrî tartışmaları desteklemek veya gazete yayınlamak gibi zararsız eylemlerde bulunabilir. Buna karşın, düşmanlarının normal günlük alışkan-lıklarına karşı vandalizm uygulayabilir veya başka aksamalara neden olabilir. Bunlar, müdahaleci ve çoğu zaman yasa dışı olmasına rağmen, terörist eylemler olarak yorum-lanamayacak siyasal ifade örnekleridir. Bu ve sonraki bölümlerde insanların çoğunun terör eylemleri olarak tanımlayacağı aşırı şiddet içeren davranışlar üzerine odaklanaca-ğız. Öncelikle, terörizmin aşırılıkçı temellerinin genel özelliklerini kısaca incelemeliyiz.

Aşırılıkçılığı TanımlamakAşırılıkçılık, “özellikle de siyasi konularda radikal görüşler, aşırı, gelişmiş” şekilde ta-nımlanır.1 Karşıt çıkarlara ve farklı fikirlere karşı hoşgörüsüzlükle karakterize edilir ve terörist davranışlar için en önemli harekete geçme ve motivasyon kaynağıdır. Terörist olmak için sınırı aşan aşırılık yanlıları şiddet eylemlerini mantıklı ve haklı kılmak için her zaman uluslar, insanlar, dinler veya diğer çıkarlara yönelik asil dayanaklar geliştirirler.

Aşırılıkçılık, politik değerlerin radikal bir ifadesidir. Hem inancın içeriği hem de bunun ifade edilme tarzı, aşırılıkçılığın temelini oluşturur. Laird Wilcox bu niteliği şu şekilde özetlemiştir:

Usame bin Ladin. ABD Federal Soruşturma Bürosu’nun en çok

aranan teröristler Web Sitesinden. Bin Ladin, 2 Mayıs 2011’de ABD Do-nanması Özel Kuvvetler Birliği tarafından yapılan

bir baskın sırasında Pakistan, Abbottabad’da

öldürüldü.

Fotoğraf 1.1

29TERÖRİZMİN TANIMI28 TERÖRİZM | BÖLÜM 1

Aşırılıkçılık, içerikten çok tarz meselesidir… Çoğu kişi radikal veya alışılmışın dışında görüşlere sahip olmayı sürdürebilir ve yine de bunları az çok makul, ras-yonel ve dogmatik olmayan bir şekilde savunabilir. Öte yandan, görüşleri siyasi ana akıma yakın olan ancak bunları tüyler ürpertici, uzlaşmaz, zorbaca ve belir-gin şekilde otoriter tavırlarla sergileyen insanlarla da tanıştım.2

Aşırılıkçılık, terörizmin öncüsüdür. Başka bir ifadeyle söylemek gerekirse terörist-lerin şiddet davranışlarını haklı çıkarmak için kullandıkları kapsamlı bir inanç sistemi-dir. Bu nedenle aşırılıkçılık, bir kişinin sahip olduğu inançlarının yanı sıra, bu inançları nasıl ifade ettiği ile nitelenir. Dolayısıyla, ne kadar saldırgan veya kınanabilir olursa ol-sun, kişinin düşünceleri veya kelimeleri tek başına terörizm eylemleri değildir. Sadece aşırılıkçı inançlarını şiddetle savunanlar teröristlerdir.

Şiddet Yanlısı Aşırılıkçıların Ortak ÖzellikleriŞiddet içeren aşırılık yanlılarının sergilediği ortak özellikler, akademisyenler ve diğer uzmanlar tarafından tespit edilmiştir. Bu özellikler, bir hareketin belirli inanç siste-mine bağlı olarak farklı şekillerde ifade edilir. Aşağıdaki ortak özellikler uzmanların tanımladığı özelliklerin özetidir ancak hiçbir şekilde kapsamlı bir envanter değildir.3

Hoşgörüsüzlük: Hoşgörüsüzlük, aşırılık yanlısı inanç sistemlerinin ve terörist davranışın ayırt edici özelliğidir. Gerekçenin kesinlikle adil ve iyi olduğu düşünülür ve onunla aynı görüşte olmayanlar (ya da bazı konularda) muhalif olarak dışlanırlar. Teröristler, muhaliflerinden ayrılmak için rakiplerine bazı olumsuz veya alaycı etiket-ler yapıştırırlar. Bu nitelemeler çoğu kez kişiselleştirilir, böylece karşıt inanç sistemini veya sebebini sembolize eden bireyler belirlenir. Böylece, Soğuk Savaş döneminde, ABD başkanı, Amerikan yanlıları tarafından “özgür dünyanın lideri” olarak anılırken, Latin Amerika Marksistleri tarafından ise “Yankee emperyalizminin vücut bulmuş bir örneği” olarak anılıyordu.4

Ahlâkî Mutlaklar: Aşırılık yanlıları ahlâkî mutlakları benimsemekle, kendileri ile muhalifleri arasındaki çizginin iyilik ve kötülük arasındaki ayrım gibi açık olmasını amaçlarlar. Aşırılık yanlılarının inancı ya da gerekçesi ahlâki açıdan tek doğru dünya görüşüdür ve başkalarına karşı ahlâkî üstünlük kur-mak için kullanılır. Şiddet yanlısı aşırılıkçılar böylece ezilen kitleleri özgürlüğe götüren, ahlaki ve etik açıdan saf, elitler haline gelir. Ör-neğin, aşırılık yanlısı teröristler genel olarak kendi tek doğru inanç-larının diğerlerine göre üstün olduğuna ve inancın savunması için yapılan herhangi bir davranışın tam olarak haklı olduğuna inanırlar.

Yüzeysel Hükümler: Aşırılıkçı genellemeler, gerekçelerin he-deflerini ve rakiplerin niteliğini basitleştirmek için yapılır. Bu genel-lemeler tartışılabilir değildir ve istisnalara izin vermez. Onların ka-nıtları, objektif verilere değil, bir inanç sistemine dayanır. Örneğin, etnik milliyetçiler genellikle rakip grubun tüm üyelerini geniş ölçüde olumsuz özelliklere sahip olarak sınıflandırırlar.

Yeni Dil ve Komplocu İnançlar: Dil ve komplolar düşmanı şey-tan haline getirmek ve teröristleri inanç sisteminin parçası olmayan-lardan ayırmak için yaratılmıştır. Bu nedenle aşırılık yanlıları gizli bir gündemi ve o gündeme bağlı hedefleri olan seçkin kişiler hali-ne gelirler. Örneğin, bazı Amerikalı aşırı sağcı komplo destekçileri,

Remzi Yusuf, 1993’te New York’taki Dünya Ti-caret Merkezi’ne yapılan ilk bombalı terör saldırı-sının lideri ve beyniydi.

Fotoğraf 1.2

31TERÖRİZMİN TANIMI30 TERÖRİZM | BÖLÜM 1

uluslararası bankerlere veya Siyonist İşgal Hükümetine (ZOG) kodlanmış referanslar kullanarak anti-Semitik inançlarını ifade etmektedirler. Neo-Nazi sağcılar, Avrupalı olmayan milletlere “Çamur Halkı” olarak atıfta bulunarak onları küçümsemektedirler.

Aşırılıkçıların DünyasıAşırılık yanlılarının aşırılık yanlısı olmayanlarla karşılaştırıldığında çok farklı ve bazen fantastik-dünya görüşleri vardır. Kendilerini bir gerçeğin koruyucusu veya bir mirasın gerçek vârisi olarak görürler. Sık sık gizli ve yarı mistik güçlerin kendilerine karşı sal-dırılar düzenlendiğine ve bu güçlerin dünya çapında felaketlere sebep olduğuna ina-nırlar. Örneğin, 11 Eylül 2001’den sonra dinsel aşırılık yanlıları arasında yaygın olarak inanılan bir komplo teorisi; saldırıların arkasında İsrail ajanlarının olduğu ve 4000 Ya-hudi’nin New York’taki Dünya Ticaret Merkezi’ni boşaltmaları için telefonla arandığı ve saldırı kurbanları arasında hiçbir Yahudi’nin olmadığıdır.

Geçmişte olduğu gibi, günümüzde de din genellikle aşırılık yanlısı eylemler için temel bir itici güçtür. Aşırılık yanlıları bir dini inanç sistemini benimsediğinde, dünya görüşleri iyi ve kötü doğaüstü güçler arasındaki mücadelelerden biri haline gelir. Ken-dilerini, Tanrı’nın iradesinin yorumuyla uyuşan doğru bir hayat yaşıyormuş gibi gö-rürler. İnanç sistemine uymayanlar, tek gerçek inanca karşıdırlar. Buna göre yaşayanlar seçilmişler, uymayanlar ise seçilmemişlerdir. Davranışların bu şekilde yorumlanma-sı, altta yatan sosyal veya politik ortamın unsurlarını içerir. Örneğin, Pakistan’da bir medrese öğrencisi “Usame [bin Ladin], İslam’ı kâfirlerin pisliklerinden uzak tutmak

Kilisenin ve devletin ebedi ayrımına inanıyoruz:

Roma Katolikliği, kilise ve devletin birliğini ve devletin kilisenin kontrolü altında olduğunu öğretir. . .

Her Roman Katolik, Roma Papa’sına bağlıdır ve Katoliklik, kişinin bu bağlılığının ülkesine olan bağlı-lığından daha üstün olduğunu öğretir. . .

Beyaz ırkın üstünlüğüne inanıyoruz:

Klan, Amerika’nın beyaz adamın ülkesi olduğuna ve beyazlar tarafından yönetilmesi gerektiğine inanmaktadır. Yine de Klan, zenci karşıtı değil, zenci’nin dostudur.

Klan, beyaz ve renkli ırkların karıştırılmasına sonsuza dek karşıdır. İnancımız: Beyaz adam beyaz, siyah adam siyah, sarı adam sarı, kahverengi adam kahverengi, kırmızı insan kırmızı olsun. Renkleri Tanrı belirlemiştir. . .

Klan, İngilizler için İngiltere’ye, Fransızlar için Fransa’ya, İtalyanlar için İtalya’ya ve Amerikalılar için Amerika’ya inanmaktadır… Klan anti-Katolik, anti-Yahudi, anti-zenci, anti-yabancı değildir, Klan Pro-testan ve Amerika yanlısıdır…

Klan olarak, kanla alınan özgürlüklerin bir Roma Haçı üzerinde çarmıha gerilmesine asla izin ver-meyeceğiz, beyaz ve siyah ırkların okullarımızda ya da başka herhangi bir yerde entegrasyonunu sağlamayacağız.

Kaynak: The Principle of the United Klans of America, Tuscaloosa, AL: Office of the Imperial Wizard, 1974; Extremism in America: A Reader, ed. Lyman Tower Sargent, New York: New York University Press, 1995, s. 139’dan alıntılanmıştır.

BÖLÜM PERSPEKTIFI 1.1: Bizler Klan Olarak Inanıyoruz ki

Bu bölümde, devletin dışındaki hareketler ve gruplar tarafından, hükümetlere, etnik ulusal gruplara, dini gruplara ve diğer algılanan düşmanlara karşı işlenen, muhalif terörizminin -aşağıdan terörizmin- özellikleri tartışıl-

mıştır. Okuyucular, farklı muhalif terörizm türlerini detaylı olarak inceleyecek ve her bir muhalif terörist ortamın ayırt edici özelliklerini kavrayacaklardır.

Uzun süredir, devlet dışı aktörlerin siyasal şiddetinin, onların davalarına sempati duyan kişiler tarafından, gerekli bir kötülük olarak görüldüğünü anlamak önemlidir. Devrimciler, teröristler ve katiller tarihsel olarak, daha yüksek bir davayı savunmak için yaptıkları işleri vazgeçilmez taktikler olarak haklı göstermişlerdir. Yöntemler 20. yüzyıldaki birçok sömürgecilik karşıtı savaş gibi, büyük ölçekli ulusal kurtuluş savaş-larından, davalarının düşmanlarına saldıran bireysel suikastçılara kadar geniş bir yel-pazede olabilir.

Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde, Konfederasyon sempatizanı John Wil-kes Booth, Washington DC’deki Ford Tiyatrosu’nda oynanan bir oyun sırasında Baş-kan Abraham Lincoln’e suikast düzenlediğinde, “zalimlerin sonu budur!” (Sic semper tyrannis!) diye bağırdıktan sonra Lincoln’un balkonundan sahneye atlamıştır.

ABD Dışişleri Bakanlığı, her yıl yabancı terör örgütlerinin resmi bir listesini ta-nımlayan ve açıklayan bir rapor yayınlamaktadır. Tablo 6.1’de, bu örgütlerin bir listesi verilmektedir.

İnsanlar neden devletlere ve sosyal sistemlere karşı silah kullanıyorlar? Güçlü ile yüzleşmeye karar verdiklerinde zayıflar için hangi silahlar mevcuttur? Devlet Karşıtı muhalif isyancıların davaları, seçtikleri vasıtaları haklı kılıyor mu? Devlet baskısı ve sömürüsü sık sık devlet dışı aktörlerin siyasal şiddete başvurmalarını açıklamak için bir mağduriyet olarak gösterilir. Bu tür mağduriyetlerin çoğu, bir şey yapmak zorunda

Muhalif Terörizmi

BÖLÜM 6

141MUHALİF TERÖRİZMİ140 TERÖRİZM | BÖLÜM 6

Kaynak: ABD Dışişleri Bakanlığı, Terörle Mücadele Koordinasyon Ofisi, Terörizm Ülkeler Raporu 2013, Washington, DC: ABD Savunma Bakanlığı 2014.

ABD Yasası’nın 22. maddesinin 2656f bölümünde, Dışişleri Bakanlığı’nın her yıl terörle mücadele konusun-daki raporunu sunması gerekli kılınmıştır. Bu raporun, önceki beş yıl boyunca bir ABD vatandaşının kaçırıl-masından veya ölümünden sorumlu olduğu bilinen terörist gruplar ve terörist grupların altında toplandığı şemsiye gruplar hakkında; sponsor devletler tarafından finanse edildiği bilinen ve Kongre’ye İhracat Yöne-tim Yasası’nın 6 (j) Bölümü uyarınca geçen yıl bildirilen gruplar; ve Dışişleri Sekreterinin belirlediği bilinen diğer uluslararası terörist gruplar hakkında bilgi içermesi gerektiği belirtilmiştir. 2013 yılı için belirlenen yabancı terör örgütlerinin (YTÖ’ler) listesi aşağıdadır: ABD Hükümeti Tarafından Belirlenmiş Yabancı Terör Örgütleri

Yabancı Terör Örgütleri, 2013Tablo 6.1

Abdullah Azzam Tugayları (AAB) Bask Yurdu ve Özgürlük (ETA) Army of Islam (AOI) Aum Şinrikyo (AUM)Aydınlık Yol (SL)Boko Haram (BH)Cemaat-i Ensaru’l-Müslimin fi Biladi’s-Sudan (Ensar) Cemaat-i Ensaru’t-Tevhid (JAT)Cemaat-i İslamiyye (IG) HAMASCemaat-i İslamiyye (JI) Ceyş-u Muhammed (JEM)CündullahDevrimci 17 Kasım Örgütü (17N) Devrimci Halk Kurtuluşu Partisi/Cephesi (DH-KP/C) Devrimci Mücadele (RS)Ebu Nidal Örgütü (ANO) Ebu Sayyaf Grubu (ASG)El Kaide (AQ)El Kaide Arap Yarımadası (AQAP)El Kaide Irak (AQI)El Kaide Müslüman Mağrip (AQIM)el-Mulathamun Battalion (AMB) Ensaru’d-Din (AAD)Ensaru’l-İslam (AAI) Esbatu’l-Ensar (AAA)Eş-Şebab (AS)

Filipinler Komünist Partisi/Yeni Halkın Ordusu (CPP/NPA) Filistin İslami Cihad –Şakaki Fraksiyonu (PIJ)Filistin Kurtuluş Cephesi -Ebu Abbas Fraksiyo-nu (PLF) Filistinin Kurtuluşu İçin Halk Cephesi – Genel Komuta (PFLP-GC) Filistinin Kurtuluşu İçin Halk Cephesi (PFLP)Gerçek IRA (RIRA)Haqqani Network (HQN) Harekâtul-Cihad-i-İslami (HUJI)Harekâtul-Cihad-i-İslami/Bangladeş (HUJI-B)Harekâtu’l-Mücahidûn (HUM)Hindistan Mücahitleri (IM)Hizbullahİslami Cihad Birliği (IJU)Kahane ChaiKata’ib Hizballah (KH) Kolombiya Birleşik Savunma Güçleri (AUC)Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri (FARC)Kürdistan İşçi Partisi (PKK) Lashkar-e-Jhangvi (LJ)Leşker-i TayyibeLibya İslami Cihad Grubu (LIFG)Özbekistan İslami Hareketi (IMU) Sürekli İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu (CIRA)Tamil Eelam Özgürlük Kaplanları (LTTE) Tehrik-i Taliban Pakistan (TTP)Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN)

kalana kadar harekete geçmeyi reddeden resmi devlet görevlileri tarafından göz ardı edilmektedir.

Bu şikâyetlerle bağlantılı kavrama bir örnek olarak, kendilerini Zapatista Ulusal Kurtuluş Cephesi (Ejercito Zapatista de Liberacion Nacional) olarak adlandıran is-yancılar tarafından Meksika’da başlatılan isyan gösterilebilir. Zapatistalar, açlığın ve hastalığın endemik olduğu ve hükümetin uzun süredir büyük toprak sahiplerinin Kızıl-derili köylüleri sömürmesine destek verdiği, Meksika’nın Chiapas eyaletinin yerli hal-kının davasını savunan solculardır. Zapatistalar, Ocak 1994’te, Chiapas’taki Meksika

Bu bölümde uluslararası terörizmin boyutları incelenmiştir. Ulus-lararası terörizm, dünya sahnesine “yayılan” terörizmdir. Hedefler, uluslararası çıkarların simgesi olarak değerlerinden ve saldırıların küresel bir kitle üzerin-

deki etkilerinden dolayı seçilmiştir. Uluslararası alanda terörizm siyasi aşırılık yan-lılarının, başta propaganda yararları olmak üzere devrimci mücadelelerinin küresel bir alanda sürdürülmesine imkân sağlama değerini takdir etmeye başladıkları 1960’lı yılların sonundan bu yana siyasal şiddetin ortak bir özelliği olmuştur. Devrimci hare-ketler terörizmi geniş çapta benimseyerek, temel sorunlarını uluslararası gündemde ön plana çıkarmada çok başarılı olmuşlardır. “Uluslararası terörizmin bugünün dünya sahnesinde politikanın belirleyici unsurlarından birini temsil ettiği” sonucuna varmak abartı değildir.1

Uluslararası terörizm asimetrik savaşın, yani, geleneksel olmayan, beklenmedik ve neredeyse öngörülemeyen siyasal şiddet eylemlerinin en iyi örneklerinden biridir. Asimetrik savaş eski bir uygulama olmasına rağmen, Yeni Terörizm’in temel özellikle-rinden biri haline gelmiştir. Teröristler, bunu uygulayarak, teorik olarak yeni yüksek verimli cephanelikler kazanabilir, bunları kullanabilir, beklenmedik hedefleri vurabi-lir, kitlesel kayıplara neden olabilir, benzersiz ve kendine özgü taktikler uygulayabilir-ler. Mağdurlar ve terörle mücadele politikalarını belirleyenler için ikilem, bu taktikleri kullanan teröristlerin, geleneksel korumayı ve caydırıcı politikaları geçersiz kılarak, inisiyatif kazanabilmeleri ve uluslararası güvenlik ortamını yeniden tanımlayabilmele-ridir. Küçük ve nispeten zayıf hareketler, medyanın dikkatini anında çekebildikleri bir dönemde, dünya çapında bir gösterinin mümkün ve faydalı olduğuna karar vermişler-dir. Uluslararası bir spot ışığı altında yürütülen politik amaçlı kaçırma, bombalama, suikast, rehin alma, gasp ve diğer cezai fiillerin bir miktar dikkat çekmeyi garantiledi-ğini ve daha fazla fırsat sağladığını keşfetmişlerdir.

Uluslararası Terörizm

BÖLÜM 8

219ULUSLARARASI TERÖRİZM218 TERÖRİZM | BÖLÜM 8

Bu bölümde, okuyuculara eylemcilerin güdüleri ve seçtikleri hedeflerin sembo-lizmiyle tanımlanan uluslararası terörizm hakkında eleştirel bir değerlendirme sunul-muştur. Uluslararası ölçekte faaliyet göster-meyi tercih eden teröristler, uluslararası çı-karları sembolize eden hedefleri seçmiştir. Okuyucular önceki bölümlerde tartışılan terör ortamlarına yeniden yönlendirilmiş-tir. Bu ortamlar uluslararası buluşma yeri perspektifinden değerlendirilmiştir.

Okuyuculardan, devrimci teorinin, uluslararası terörizm için belirlenen ne-denlerini ideolojik, pratik, taktiksel ve tarihsel çerçevede uluslararası operas-yonlara uyarlamaları istenmiştir.

Mao’nun gerilla savaşını tanımlayan insanların denizinde yüzen balık öğretisi ve Marighella’nın yerleşik hükümetleri istikrarsızlaştırma stratejisi hakkındaki daha önceki tartışmalarını hatırlarsak, modern teröristlerin bu temaların çeşit-liliğini uluslararası sahneye taşımaları şa-şırtıcı değildir.

Uluslararası terörizm ağları, 1960’lar-dan beri uluslararası terörizmin bir özelliği olmuştur. Bu bölümde sunulan modeller, terörist çevrelerin ağ özelliklerinin anla-şılması bakımından yararlıdır. El Kaide ve uluslararası savaşçılar örneği modern terör ağlarının doğasını göstermektedir.

BÖLÜM ÖZETI

TARTIŞMA KUTUSU

Terörist “Yayılmayı” Anlamak: Avrupa’daki Ortadoğu ve Kuzey Afrika Yayılımı

Bu bölümün Tartışma Kutusu, yayılma olaylarının mağduriyetlerin meşru bir ifa-desi olup olmadığı konusundaki eleştirel tartışmayı desteklemeyi amaçlamaktadır.Terör saldırıları 1960’lardan beri düzenli olarak gerçekleşmektedir. O zamandan beri yayılma olaylarının en yaygın kay-nakları Ortadoğu ve Kuzey Afrika’dır. Bu yayılımların en sık görülen zemini Batı Avrupa’dır. Örneğin, 1980’lerde bir dü-zineden fazla Avrupa ülkesinde gerçekle-şen, yüzlerce Ortadoğu ve Kuzey Afrika kaynaklı terör olayı, yüzlerce ölüme ve yüzlerce kişinin yaralanmasına neden olmuştur. Ortadoğu ve Kuzey Afrika’nın

dışında, Avrupa da operasyonların tercih edilen sahnesidir.Avrupa’da Ortadoğu ve Kuzey Afrika ya-yılımlarının çeşitli türleri vardır: Bazıları hükümetlerin dış politikalarından kay-naklanır; bazıları FKÖ’ye bağlı gruplar-dır; bazıları ise dini motifli devrimcilerin saldırılarıdır.Bu olayların ardındaki sebepler şunları içermektedir:• Sürgünlerin susturulması veya korku-

tulması• Avrupa politikalarını etkileme giri-

şimleri • Bir şahsa veya devlete karşı misilleme• Yerli Avrupa grupları tarafından “Da-

yanışma” saldırılarıAvrupa’nın çekici bir hedef olmasının ne-denleri ise şunlardır:

219ULUSLARARASI TERÖRİZM218

• Kalabalık Ortadoğulu ve Kuzey Afri-kalı nüfusun varlığı

• Çok sayıda “yumuşak” hedef• Anında tanıtım• Açık sınırlar ve iyi ulaşım• Ortadoğu ve Kuzey Afrika’ya yakınlık

Bunlar coğrafi olarak yaygınlaşmış ve ge-nellikle hedef ayırt etmeksizin gerçekleş-tirilen saldırılardır.

Tartışma Soruları

1. Uluslararası arenada mağduriyetlerin ifadesi için meşru bir seçenek var mıdır?

2. Avrupa, Ortadoğu ya da Kuzey Afri-ka kaynaklı çatışmalar için uygun bir mekân mıdır?

3. Bazı mağduriyetler yayılma açısından daha meşru veya daha kabul edilebilir midir?

4. Avrupa’daki yayılmacı saldırıların muhtemel geleceği nedir?

5. Avrupa, tarihsel olarak yumuşak he-defleri olan kolay bir savaş alanı ola-rak algılandığı için, Avrupa Birliği’nin kendisini “sertleştirmesi” gerekir mi?

Bu bölümde aşağıdaki konular ele alınmıştır ve sözlüğümüzde bulunabilir:

Amonyum nitrat ve akaryakıt patlayıcıla-rı (ANFO)Çok uluslu şirketlerDavayı tanıtmakEmperyalizmErmeni Devrimci OrdusuErmeni Soykırımı Adalet KomandolarıErmenistan Kurtuluşu İçin Gizli Ermeni Ordusu (ASALA)Fransız Havayolları Uçuş 8969Güçlü çok kutuplu terör ortamıHücre tabanlı terörist ortamIrak’ta El Kaide Örgütü

Nöbet geçiren hücreleri tetiklemekSilahlı İslam Grubu (GIA)Silahlı propagandaSiyonizmTek parçalı terör ortamıTimothy McVeighUluslararası SavaşçılarUSS ColeUyuyan hücrelerYeni Sömürgecilik Zacarias Moussaoui Zayıf çok kutuplu terör ortamı

ANAHTAR KELIMELER VE KAVRAMLAR

INTERNETTE TERÖRIZM

Ek internet kaynakları ve çalışma kaynakları için https://edge.sagepub.com/marti-ness4e adresindeki Web tabanlı öğrenci çalışma sitesine giriş yapın.

220 TERÖRİZM | BÖLÜM 8

Bu bölümün önerdiği internet sitelerini kullanarak, uluslararası terörizmi çevrimiçi olarak araştırın.

1. Bu internet sitelerini inceleyerek, uluslararası terörist grupların tehdidinin ne kadar önemli olduğunu düşünüyorsunuz?

2. Hangi grupların uluslararası terörizm açısından ciddi tehdit oluşturduğunu dü-şünüyorsunuz? Hangi grupların daha az tehdit oluşturduğunu düşünüyorsunuz?

3. Uluslararası izleme kuruluşlarının internet sitelerine eleştirel bir gözle bakın. Ba-zıları diğerlerinden daha mı yararlı?

Uluslararası terörizme yönelik çevrimiçi bir arama yapmak için, okuyucular arama motoruna aşağıdaki anahtar kelimeleri girmelidir:

“Uluslararası terörizm” (veya “uluslararası teröristler”) “Küresel terörizm”

INTERNET EGZERSIZI

Aşağıdaki yayınlarda, muhalif aktivizm, protesto hareketleri ve şiddet konulu tartış-malar sunulmaktadır.

Follain, J. (2011). Jackal: The complete story of the legendary terrorist, Carlos the Jack-al. New York, NY: Arcade Publishing.

Gartenstein-Ross, D., & Grossman, L. (2009). Homegrown terrorists in the U.S. and U.K. Washington, DC: FDD Press.

Gerges, F. A. (2009). The far enemy: Why jihad went global. Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Gunaratna, R. (2002). Inside Al Qaeda: Global network of terror. New York, NY: Columbia University Press.

Herman, E. S. (1982). The real terror network: Terrorism in fact and propaganda. Boston, MA: South End Press.

Kegley, C. W., Jr. (Ed.). (2002). The new global terrorism: Characteristics, causes, con-trols. New York, NY: Prentice Hall.

Lutz, J. M., & Lutz, B. (2008). Global terrorism (2nd ed.). New York, NY: Routledge.Perkins, S. (2011). Homegrown terror and American jihadists: Assessing the threat.

Hauppauge, NY: Nova.Pillar, P. R. (2001). Terrorism and U.S. foreign policy. Washington, DC: Brookings Institu-

tion.Reeve, S. (1999). The new jackals: Ramzi Yousef, Osama bin Laden and the future of

terrorism. Boston, MA: Northeastern University Press.Sageman, M. (2008). Leaderless jihad: Terror networks in the twenty-first century. Phil-

adelphia: University of Pennsylvania Press.Siniver, A. (Ed.). (2010). International terrorism post-9/11: Comparative dynamics and

responses. London, UK: Routledge.

OKUMA ÖNERILERI

Önceki bölümlerde, terörün nedenleri, siyasal şiddetin arkasında-ki motifler, terörist ortamlar ve terörle mücadele hakkında bilgi verilmiştir. Teorik kavramları ve eğilimleri göstermek için II. Dünya Savaşı sonrası terör

hareketleri ve ortamlarının birçok örneği sunulmuştur. Bu bölümdeki tartışmada, ya-kın gelecekte terörist ortamları karakterize etmesi muhtemel kavramlar, eğilimler ve tahminler incelenmektedir.

Başlarken bir kavram anlaşılmalıdır: Gelecekteki eğilimleri tahmin etmek, belirli olayları tahmin etmek ile eş anlamlı değildir ve ikisi aşağıdaki gibi ayırt edilmelidir:

• Projeksiyonlar, mevcut verilere dayanan eğilimlerin teorik yapılarını içerir.• Tahminler, aşırılık yanlılarının belirli davranışlarını öngörmek için verilerin

(yani istihbaratın) pratik uygulamalarıdır.Siyasal şiddetin geleceğini değerlendirmek için mantıklı bir boylamsal çerçeve

geliştirilmelidir. Boylamsal çerçeve gelecekteki eğilimleri planlamak için geçmişi, ta-rihsel eğilimleri ve döngüleri kullanır. Bilim adamlarına, öğrencilere ve uygulayıcılara yakın geleceğin makul bir resmini oluşturmak için acil krizler ve çağdaş terör ortam-larından “geri durma” imkânı verir. Bu tahminler, ne kadar kısa vadeli olursa, o kadar gerçekçi olacağı anlayışıyla yapılmalıdır. Öte yandan, uzun vadeli tahminlerin gerçek-çi olma olasılığı daha düşüktür, çünkü bu tahminler güncel veriler kullanılarak sürekli güncellenmelidir.

Bu bölümdeki tartışmada, siyasal şiddetin geleceği aşağıdaki perspektiflerden in-celenecektir:

• Gelecek neyi gösterir?• Terörle mücadeleyi yeniden ele almak

Gelecekteki Eğilimler ve Tahminler

BÖLÜM 12

311GELECEKTEKİ EĞİLİMLER VE TAHMİNLER310 TERÖRİZM | BÖLÜM 12

GELECEK NE GÖSTERIR?David C. Rapoport’un terörist “dalgalar” teorisi ilk olarak Bölüm 2.1’de tanıtılmış-tı. Eğer Rapoport’un teorisi doğruysa, mevcut terörist ortam, yakın gelecek için Yeni Terörizm ile karakterize edilecektir. Bununla birlikte, modern çağdaki aşırılık yanlısı davranışların kaynaklarının yakın gelecekte genellikle değişmeden kalacağı savunula-bilir. Modern terörizm dönemi, aşağıdaki nedenlerden ötürü devam edecektir:

• Toplumsal ve siyasi sınırlara itildiğine ya da sürüldüğüne inanan insanlar genellikle şiddete başvuran kesimleri oluştururlar.

• Hareketler ve ülkeler bazen şiddet içeren politik davranışları haklı çıkarmak için dini motifli veya etnik üstünlük fikirlerini benimserler.

• Birçok devlet, yerli ve yabancı terörizmden “faydalanmaya” devam eder.Bu faktörler, 1990’lı yılların sonunda ve 2000’li yılların başında yayılmaya baş-

layan yeni terörist davranış eğilimlerini hızlandırmıştır. Bunlar arasında aşağıdakiler bulunur:

• Aşırılık yanlıları tarafından iletişim ve bilgi teknolojilerinin kullanımının artması• Küresel devrim hareketleri ile hücre temelli örgüt ve eylem stratejilerinin uyar-

lanması• İntihar bombacıları gibi nispeten düşük teknolojik taktiklerin kullanılmaya de-

vam etmesi• Nispeten yüksek teknoloji içeren kitle imha silahları üretme veya elde etme çabaları

ya da farklı şekilde, mevcut teknolojileri yüksek verimli silahlara dönüştürme çabaları

Amerika Birleşik Devletleri’nde 1970-2011 Yılları Arasındaki Terörist Saldırılarda Kullanılan TaktiklerTablo 12.1

Bombalama /Patlama % 51.53

Rehin Alma (Barikat Olayı) %

0.49

Araç Kaçırma % 0.57 Silahsız Saldırı % 1.47Rehin Alma (İnsan

Kaçırma) % 2.00

Suikast % 4.88

Silahlı Saldırı % 8.51

Tesislere Saldırı % 30.55

Kaynak: Brad Plumer, “Eight Facts About Terrorism in the United States”, Washington Post, April 16, 2013.

Not:a. Bu rakamlar her bir örnek için üç taktik içermektedir. “Bilinmeyenler” (11) hariç tutulmuştur.

Toplam 2,645 taktik değerlendirilmiştir.

Dizin

11 Eylül 8, 21, 28, 30, 34, 35, 41, 43, 49, 62, 63, 64, 65, 66, 84, 101, 104, 109, 114, 145, 146, 156, 190, 203, 206, 208, 213, 215, 236, 241, 242, 243, 252, 255, 257, 267, 279, 280, 281, 283, 284, 285, 286, 287, 289, 302, 305, 306, 317, 319, 322, 323, 324, 325, 339, 341, 344, 349

ABC 104, 106ABD 4, 12, 22, 23, 26, 28, 29, 31, 33, 35, 39,

46, 47, 53, 58, 62, 63, 64, 65, 67, 84, 85, 89, 93, 99, 104, 105, 106, 114, 116, 118, 127, 145, 146, 147, 148, 153, 154, 158, 160, 161, 162, 174, 182, 185, 186, 187, 189, 190, 196, 202, 203, 206, 210, 212, 214, 216, 221, 222, 223, 224, 229, 230, 236, 241, 252, 254, 255, 256, 257, 259, 260, 261, 265, 267, 279, 281, 282, 283, 289, 290, 291, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 314, 315, 319, 324, 329-353

Abdullah Azzam Tugayları 140, 146adil savaş 61, 62adli terörizm 42Afgan Araplar 187, 211, 212, 214Afganistan 65, 66, 67, 84, 85, 101, 111, 117,

123, 124, 145, 150, 166, 182, 187, 189,

190, 194, 196, 203, 208, 211, 213, 214, 215, 252, 255, 282, 295, 297

Afgan Savaşı Günlüğü 105Afrika 45, 46, 50, 57ahlakçı terörizm 242ahlaki şiddet 242AK-47 157, 168, 186Alman Halk Birliği 56Almanya 32, 40, 53, 55, 59, 60, 61, 64, 68, 81,

82, 88, 90, 109, 130, 136, 142, 148, 204, 205, 207, 213, 257, 259, 262, 265, 267, 302

Almanya İşçi Partisi 59Amerikalı gardiyanlar 271, 302Amerikan üssü 35, 301amonyum nitrat 156, 158, 215, 242, 318Angola 45, 46, 47anti-Semitizm 315Apartheid 121, 137Arap Baharı 100, 118, 119, 187, 190, 194, 212,

314Arjantin 42, 44, 60, 124, 131, 202, 205, 213Arnavut 86ASALA 204, 219Ásatrú 235, 244asimetrik savaş 26, 144, 168, 199Assange, Julian 105aşırılıkçılık 20, 21, 28, 29, 42, 44, 48, 53, 67,

70, 80, 81, 89, 91, 94, 97, 100, 101, 102,

A

371DİZİN370 TERÖRİZM

109, 117, 145, 148, 150, 173, 201, 208, 209, 232, 242, 255, 304, 321

aşırılık yanlısı 29, 30, 31, 35, 37, 38, 45, 48, 66, 81, 85, 97, 98, 99, 100, 119, 120, 125, 130, 133, 135, 174, 178, 180, 186, 187, 194, 195, 196, 214, 222, 232, 245, 267, 271, 303, 310, 311, 314, 320, 321, 322, 329, 335

aşırı sağ 56, 58, 69aşırı sol 55, 58, 69Aum Şinrikyo 140, 146Avrupa 31, 32, 51, 52, 55, 56, 57, 59, 60, 61,

76, 86, 109, 123, 125, 130, 132, 147, 151, 154, 160, 163, 166, 178, 180, 190, 191, 194, 200, 204, 205, 207, 209, 217, 218, 219, 234, 254, 267, 268, 274, 280, 284, 300, 313, 314, 315

Avrupa Birliği 76, 219, 268, 280Avusturya 56, 57, 264

Baas Partisi 119, 127Barış süreci 274Bask 81, 103, 140, 143, 146, 148, 168, 207,

266, 281Bastırma Mücadeleleri 11, 252Batı Şeria 153, 165, 183, 184, 187, 200, 213BBC 108Bekâ’a Vadisi 196Belçika 56, 68, 82, 207Berri, Nebih 107, 112Beşar Esad 124, 127, 312bireysel terör 16Birleşik Devletler 28, 35, 45, 46, 85, 134, 180,

181, 182, 284, 295, 304, 315Birleşik Özgürlük Cephesi 226, 232, 244Birleşmiş Milletler 126, 181, 233, 235, 271,

281, 314Birmingham Altılısı 298, 306BM 134, 144, 145, 271, 314, 315Boko Haram 140, 153, 191, 193, 196, 213, 315Bolşevik Devrimi 81, 299Bosna 40, 125, 126, 130, 134, 149, 150, 212Bosnalı Sırp milisler 39botulinum 160Brezilya 86, 99, 125, 202, 213, 268Burke 51, 69Burma 123Burundi 150Bush, George W. 65, 66, 134, 135, 279, 286,

287, 290, 295, 296Büyük cihat 182

Cancavid 120, 121, 137, 151Castro 45, 46, 47CBS 106Cebelitarık 254, 297cezai terörizm 34Cezayir 104, 106, 193, 202, 211, 213, 214, 229,

252, 253, 264, 269, 315CIA 46, 84, 85, 158, 168, 194, 211, 255, 262,

274, 276, 277, 285, 286, 287, 289, 291, 295, 296, 302, 303

Clinton, Bill 110, 267, 290Çakal Carlos 104, 112, 154, 207, 265, 284Çay Partisi 56Çeçenistan 81, 162, 163, 190, 213, 283, 315Çin 38, 39, 46Çin Devrimi 39, 83

Dacoits 177Darfur 120, 121, 151DCS-1000 324, 326DEAŞ 15, 66, 85, 153, 182, 190, 191, 193, 194,

204, 314Delta Gücü 256, 257, 259destekleyici sponsorluk 132, 137devlet terörizmi 50, 115, 118, 121, 122, 124,

129, 135, 137Devrimci Adalet Örgütü 146, 183, 196Devrimci Hücreler 223dezenformasyon 249DHKP-C 15dini aşırılıkçılık 173dini fanatizm 181dini gruplar 38Diplock Mahkemeleri 298, 306direniş 82, 107, 146, 154, 179, 183, 190, 193,

196, 217, 231, 232, 244, 245

Ebu Gureyb 89, 271, 302, 303Ebu Nidal 89, 90, 93, 117, 140, 143, 154, 259Ebu Sayyaf 140, 158, 168, 189, 193, 201, 313,

322Echelon 324, 326El Aksa Şehitleri Tugayı 38, 82, 146, 153, 164,

165, 168El Cezire 101, 104, 105, 112el-Evlaki, Enver 32, 207, 255, 282

B

C-Ç

D

E

371DİZİN370 TERÖRİZM

El Fetih 90, 153, 154, 168el-Iraki, Ebu Meysere 100El Kaide 11, 22, 32, 39, 62, 63, 64, 65, 66, 69,

82, 84, 85, 102, 103, 105, 107, 109, 117, 134, 140, 143, 146, 153, 154, 162, 163, 166, 182, 188, 189, 190, 192, 193, 194, 200, 201, 203, 206, 207, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 222, 223, 252, 255, 267, 281, 282, 283, 285, 295, 296, 297, 313, 314, 315, 322

El Masri Tugayları 281El-Mecid, Ali Hasan 127El Salvador 60El-Şamika 82Emel 107, 112, 132, 265Emel örgütü 107, 112, 132, 265Endonezya 66, 149, 152, 189, 201, 213, 315Enfal operasyonu 127, 137Engels, Friedrich 58, 59, 64, 69Ensslin, Gudrun 55, 69, 82, 142Ermeni 102, 204, 219Ermenistan 204, 219Esad rejimi 132Eş-Şebab 140, 213, 255ETA 77, 81, 140, 143, 148, 162, 168, 266, 267,

281, 284etnik temizlik 40, 121, 125, 130, 150, 213etno-milliyetçi 34, 42, 55, 62, 74, 75, 76, 88,

149, 162, 181, 206, 217, 229, 266, 311, 314, 315

Ey-Al 16ez-Zevahiri, Eymen 105, 190

FALN 230, 231, 245FARC 42, 131FBI 33, 47, 215, 227, 229, 232, 233, 246, 257,

261, 262, 276, 283, 284, 285, 286, 287, 291, 295, 296, 300, 303, 307, 324

Felluce 161FETÖ 15Filistin 38, 42, 47, 51, 74, 76, 81, 82, 89, 90,

92, 93, 103, 104, 106, 132, 137, 140, 146, 148, 149, 150, 153, 154, 155, 158, 160, 162, 165, 169, 175, 177, 183, 186, 189, 193, 196, 200, 202, 204, 206, 207, 209, 210, 211, 217, 257, 265, 267, 314, 316

Filistin devleti 76, 149, 154, 316Filistin Kurtuluş Örgütü 42, 47, 76, 82, 90,

106, 148, 153, 165, 169, 207, 314Fosgen gazı 160, 169

Fransa 30, 56, 57, 68, 82, 90, 106, 109, 128, 129, 136, 148, 176, 180, 202, 204, 205, 207, 213, 253, 254, 256, 257, 258, 268

Fransız Devrimi 51, 54, 55fundamentalist 119, 154, 162, 165, 186, 195,

214, 315Fusako 82Fusako, Shigenobu 82

Gazze 153, 154, 165, 183, 184, 187, 200gerilla 31, 32, 43, 45, 46, 51, 60, 65, 76, 83,

84, 116, 118, 128, 133, 141, 142, 143, 144, 149, 151, 163, 167, 209, 211, 216, 218, 295

GIGN 256, 257, 274, 317Gine-Bissau 46gizli hücreler 174gizli operasyonlar 65, 249, 253, 258, 260, 266,

275, 295, 325Guantanamo 35, 65, 66, 105, 295, 296, 301Guevara, Che 45, 46, 47, 142

haber triyajı 101Haçlı Seferleri 175, 176, 182, 195, 196, 197,

281Hafız Esad 119, 124, 132Haganah 16haklı savaş 60, 61, 62Halepçe katliamı 127Halid, Leyla 82, 89, 90, 92, 93, 204Hama 119HAMAS 76, 77, 132, 140, 146, 153, 154, 160,

162, 163, 164, 165, 169, 183, 184, 186, 193, 196, 252, 322

Hardal gazı 160, 169Hasan Sabbah 177, 196Haşhaşi 177Haşhaşiler 51hawala 147, 323Hayvan Kurtuluş Tugayı 223Hearst, Patricia 228, 246Hırvatlar 39, 150, 212hıyarcıklı 160Hindu 150, 177, 184Hitler, Adolf 59, 63, 64, 69, 71, 138, 180Hizbullah 41, 47, 103, 106, 107, 117, 132, 133,

140, 142, 162, 169, 183, 184, 196, 202, 205, 256, 322

F

G

H

373DİZİN372 TERÖRİZM

Hoffman, Bruce 32, 34, 61, 71, 125, 127, 175, 236

Hollanda 108HUMINT 261Hutular 130

I. Dünya Savaşı 178II. Dünya Savaşı 20, 22, 44, 45INTERPOL 268, 275Irak 11, 26, 28, 35, 39, 65, 66, 67, 69, 82, 85,

89, 90, 91, 100, 101, 103, 104, 105, 109, 111, 117, 124, 126, 127, 129, 133, 134, 135, 140, 143, 153, 156, 159, 161, 177, 186, 187, 189, 190, 193, 194, 196, 201, 208, 211, 213, 214, 216, 217, 219, 255, 265, 281, 282, 295, 296, 297, 302, 312, 314, 335, 336, 339, 342, 346, 353

Irak’a Özgürlük Operasyonu 216, 281, 295Irak işgali 85, 189, 216iade antlaşmaları 274İbrahim Camii 163, 186İbrahim Camii Katliamı 186iç güvenlik 5, 19, 22, 23, 66, 261, 279, 280,

281, 284, 285, 286, 287, 289, 291, 292, 293, 294, 296, 297, 301, 305, 306, 307, 325

İç Güvenlik Yasası 306iç savaş 43, 124, 128, 134, 150, 151, 179, 190,

212ideolojik nedenler 311ideolojik teröristler 88İngiltere 4, 28, 30, 32, 52, 54, 56, 66, 68, 76,

90, 93, 109, 111, 112, 136, 150, 162, 190, 213, 214, 217, 254, 256, 262, 263, 281, 282, 284, 295, 297, 298, 304, 315, 317, 324, 332, 334, 338, 342, 344, 347

insan hakları 5, 35, 65, 105, 118, 121, 168, 259, 269, 301, 323

intihar bombacısı 26, 81, 82, 163, 164, 165, 186, 203, 252, 281, 314

intihar şiddeti 162İran 35, 52, 82, 104, 118, 120, 131, 132, 133,

134, 137, 143, 151, 177, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 195, 203, 207, 256, 259, 267, 273, 312, 340, 342, 343, 347, 350

İrlanda 39, 41, 42, 47, 74, 75, 76, 77, 82, 92, 93, 103, 136, 140, 141, 143, 146, 148, 150, 256, 264, 297, 298, 299, 306, 317

İslam Devrimi 39İslami Cihad 132, 137, 140, 146, 154, 160, 165İspanya 28, 31, 54, 56, 59, 66, 77, 81, 143, 148,

162, 201, 207, 213, 217, 254, 259, 266, 267, 280, 281, 284, 315, 332, 336, 337, 346

İsrail 30, 38, 75, 76, 77, 81, 82, 85, 89, 90, 106, 117, 132, 133, 148, 149, 150, 153, 154, 157, 160, 162, 164, 165, 166, 175, 178, 181, 183, 184, 186, 187, 193, 195, 196, 200, 205, 206, 210, 213, 215, 217, 244, 252, 253, 254, 256, 257, 259, 264, 265, 267, 312, 313, 314, 316

İstanbul 176, 281İsveç 78, 302

Japon Kızıl Ordusu 82, 158, 209, 210, 217Japonya 68, 81, 123, 192, 299, 300Jong, Kim 110Kach 146, 150, 169, 195Kaczynski, Ted 53, 69, 71, 99, 232Kaddafi, Muammer 132, 137, 254Kafkaslar 149, 315Kahane Chai 140, 146, 195Kalashnikovi Mikhail 157Kamboçya 22, 124, 126, 128, 129, 130Kansi, Mir Aimal 292, 306Kara Dullar 81, 82, 93Kara Eylül 90, 92, 93, 106, 146, 154, 202, 204,

213, 254, 255, 257, 259, 314Kara Panterler 58, 226, 227, 231Kara Yeniden Paylaşım 53Kase 157, 169Katar 101Katolik 30, 52, 58, 61, 74, 75, 76, 92, 150, 151,

175, 195, 298, 317Kenya 179, 212, 213, 296Ker-Frisbie Kuralı 302kesin inançlılar 174Keşmir 184, 186, 193, 315, 317Kızıl Kmerler 22, 124, 126, 128, 129, 130, 137Kızıl Muhafızlar 120, 137Kızıl Ordu 55, 59, 61, 81, 82, 83, 142, 148,

169, 204, 207, 259, 284, 300Kızıl Ordusu 81, 82, 158, 209, 210, 217Kızıl Tugay 81, 270, 284Kimyasal Ali 127Kirli Savaş 42, 124Kitab-ı Mukaddes 150, 174, 175, 176, 179, 236kitle imha silahları 28, 62, 134, 145, 310, 312,

317Klor gazı 160, 169Kolombiya 42, 125, 131Komünist 45, 47, 55, 58, 59, 69, 82, 83, 87,

I-I

J-K

373DİZİN372 TERÖRİZM

120, 128, 131, 136, 140, 148, 151, 152, 153, 157, 188, 207, 231, 235, 244, 254, 299

Kongo 144, 150, 179Kosova 86, 93, 213Kosova Kurtuluş Ordusu 86, 93Kudüs 149, 165, 176, 182, 183, 184Ku Klux Klan 174, 180, 223, 234, 237, 239,

240, 243, 244, 246kurtarma ekibi 275Kutsal Ruh Mobil Gücü 179, 196Kuveyt 28, 129, 216, 339Küba 35, 45, 46, 134, 142, 152, 230, 265, 296,

333, 338Küçük cihat 182Kürdistan İşçi Partisi 140küresel haber 27küresel terörizm 27

Ladin, Usame bin 28, 30, 62, 84, 105, 143, 188, 189, 194, 196, 213, 214, 248, 322

Lahey Sözleşmesi 270, 274Laik Arap 102Laqueur 31, 32, 34, 48, 71, 182Latin Amerika 29, 46, 56, 60, 85, 86, 125, 128,

131, 142, 157, 202, 314, 336, 338, 345Lenin, Vlademir Ilich 59, 83, 93Leşker-i Tayyibe 140Liberya 123, 150, 315Libya 46Luddite 53Lübnan 41, 76, 89, 90, 93, 106, 107, 132, 133,

142, 151, 154, 162, 182, 183, 196, 202, 203, 210, 213, 256, 265, 267, 314, 316

M-16 157, 169M19CO 231, 244MacDonald, Andrew 239, 244, 246Machteret Yehudit 16Malcolm X 226, 227, 231Malezya 151, 201, 210, 211, 213, 215, 313, 315Manning, Bradley 105Mao 39, 47, 60, 83, 84, 120, 130, 208, 218, 226Maocular 120, 144, 153Mao Zedong 39, 47, 120, 130Marighella, Carlos 60, 61, 71, 86, 93, 142, 152,

208, 218Marx 52, 57, 58, 59, 62, 64, 83, 91

Marx, Karl 58Mathews, Robert Jay 244McVeigh, Timothy 215, 219, 239, 241, 242,

246, 291medeniyetler çatışması 312Meinhof, Ulrike 82, 93, 142Mescid-i Haram 185metal zayıflatıcılar 326mezhep savaşı 65Mısır 36, 54, 66, 76, 123, 162, 178, 204, 211,

213, 214, 259, 260, 314, 315, 322Mini El Kitabı 60, 86, 93, 142Montreal Sözleşmesi 270, 274Mozambik 46muhalif terörizmi 21, 59, 141, 149, 166, 169Mussolini, Benito 59, 63, 64, 69, 125Münih Olimpiyatları 90, 106, 213, 254, 257,

259mürted 102, 214Müslüman Kardeşler 119, 137, 142, 183Myanmar 123

NATO 86, 148, 202, 207, 315Nazi 30, 53, 59, 61, 63, 70, 71, 88, 124, 130,

148, 180, 196, 223, 234, 235, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 246

Nazi Almanyası 124NBC 106Nechayev, Sergey 57, 69, 88neo-faşist 56, 60, 148, 304, 313, 315neo-Nazi 70, 71, 148, 234, 238, 239, 240Nepal 82, 315Netanyahu, Benjamin 267New York Times 66, 99, 102, 181, 229, 279,

295nihilist 40, 60, 82, 88, 141, 143, 144, 147, 148,

161, 166, 174nihilist muhalifler 88, 143, 147Nijerya 28, 67, 191, 213, 216, 315, 332Nikaragua 46, 118, 119, 120, 267

Obama, Barack 236, 261olağanüstü durumlar 301Operasyon Jaque 258, 274Orta Asya 163, 211, 315Ortadoğu 51, 57, 63, 90, 105, 109, 119, 131,

157, 162, 164, 180, 184, 186, 187, 200, 209, 218, 219, 254, 283, 300, 314

L

M

N

O-Ö

375DİZİN374 TERÖRİZM

Osmanlı İmparatorluğu 178Özbekistan 140, 203Özbekistan İslami Hareketi 140özgürlük savaşı 38Özgür Suriye Ordusu 119

Pakistan 28, 30, 67, 110, 117, 140, 153, 158, 184, 185, 186, 189, 191, 198, 203, 213, 215, 223, 248, 255, 283, 313, 315, 317, 339, 341

Palmer Baskınları 299paramiliter 82, 87, 103, 115, 121, 124, 125,

126, 127, 144, 153, 157, 191, 226, 227, 235, 239, 249, 251, 252, 253, 257, 258, 264, 312, 314, 321, 322

Pencap 184, 193Pentagon 63, 64, 114, 206, 236PETN 215PGM 157, 169Phansigars 177Pinochet, Augusto 124pişmanlık yasaları 274PKK 15, 16, 77, 140Pol Pot 128, 137popüler devrimler 75Protestan 30, 75, 76, 148, 150, 151, 195, 233,

237, 264, 298, 317Provos 39, 42, 47, 298, 299Quebec 143

Rabin, Yitzhak 186radikal hareketler 81, 315Radikal Kriminoloji 80radikal reformistler 53radikal sosyalizm 57radyoaktif 156, 161, 318RAF 92, 148, 169Rapoport, David C. 53, 310RDX 157, 169Reid, Richard C. 159, 166resmi terörizm 124, 135Roma İmparatorluğu 50Ruanda 44, 130, 150, 271, 275Ruby Ridge 233, 234, 244Rusya 22, 52, 53, 57, 59

SA-7 157, 169Saddam Hüseyin 65, 66, 109, 110, 117, 124,

127, 129, 134, 137, 186, 187, 190, 216, 295, 312

sağcı 22, 29, 34, 56, 57, 59, 60, 124, 128, 131, 148, 221, 222, 233, 234, 237, 238, 244, 245, 313, 314, 342

sağ şiddet 57Sandinistalar 47, 137Sarin gazı 160, 169savaş mağdurları 41Sayaret 256, 274, 275Sederberg, Peter 44, 48, 122, 141Semtex 157, 158, 169, 254Servile Savaşı 50Sıfır Noktası 64SIGINT 261Sırp 39, 40, 86, 125, 150siber savaş 249, 260, 261, 275, 280, 317Sina Yarımadası 36sinir gazları 160Siyah Gurur Hareketi 224Siyah Güç Hareketi 224, 227Siyah İbrani 223, 245siyasal şiddet 19, 21, 23, 40, 42, 49, 50, 62, 67,

74, 75, 77, 78, 80, 89, 90, 101, 115, 117, 118, 119, 124, 141, 144, 147, 162, 173, 183, 199, 200, 201, 208, 221, 228, 229, 236, 240, 242, 243, 249, 303, 304, 311, 314, 315, 320, 321, 322

Siyonist İşgal Hükümeti 235Siyonizm 206, 217, 219Snowden, Edward 34, 170Soğuk Savaş 29, 45, 46, 157, 178, 235, 265,

299, 315solcu kalıntılar 315sol terörizm 52, 148Somali 46, 67, 123, 150, 213, 255, 257, 259,

283, 315Sosyalist Müslümanlar 90sosyalizm 57, 59Sovyetler Birliği 39, 40, 45, 46, 53, 68, 110,

130, 137, 151, 152, 159, 163, 182, 254, 299

Sri Lanka 39, 42Stalin, Joseph 59, 110, 122, 130, 138Stinger 157, 169Stockholm Sendromu 78stres pozisyonu 271Sudan 22, 98, 120, 121, 140, 151, 154, 179,

P-Q

R

S-Ş

375DİZİN374 TERÖRİZM

182, 189, 213, 265, 315suikast 33, 45, 46, 50, 53, 84, 90, 97, 117, 124,

139, 148, 177, 199, 249, 255Sun Tzu 39, 47Suriye 28, 67, 76, 85, 90, 93, 107, 118, 119,

123, 124, 127, 132, 133, 143, 151, 154, 177, 183, 184, 187, 190, 194, 195, 203, 217, 312, 314, 336, 337, 344

Suudi Arabistan 158, 185, 186, 189, 191, 196, 203, 208, 211

Sünni 66, 119, 151, 162, 177, 178, 186, 187, 188, 190, 216, 295, 314

Symbionese Kurtuluş Ordusu 226, 228şarbon 64, 156, 160, 192, 243Şarm el-Şeyh 36Şaron, Ariel 149, 165Şii 106, 107, 151, 162, 178, 183, 187, 188, 190,

202, 216, 265, 267, 295Şili 42, 60, 124

tabun ve VX 160Taliban 71, 117, 123, 124, 140, 145, 153, 196,

197, 198, 208, 215, 223, 252, 255, 297Tamil Kaplanları 39Tanrı’nın Direniş Ordusu 82, 179, 193, 196Tanzanya 212, 213, 296temyiz hakkı 35, 301terör çağı 49Terör İktidarı 51Thuggee kültü 177TİKKO 15Tokyo Sözleşmesi 270, 275Totaliter rejim 112, 122Tsarnaev kardeşler 283, 284Tunus 28, 90, 211, 213, 313Tutsiler 130Türkiye 76, 143

Uganda 82, 83, 123, 179, 193, 259Ukrayna 203uluslararası istikrar 317Uruguay 60

USS Cole 215, 219uyuşturucu 125, 167, 168, 192, 206, 268, 302,

317uyuyan hücreler 219Ütopya 85, 88, 93

vekil teröristler 124Viet Konglar 87Vietnam 40, 45, 86, 87, 111, 112, 128, 133,

134, 147, 224, 226, 227, 229vur-kaç 32, 65, 83, 142, 149, 185, 295, 337Weinrich, Johannes 265, 275Wikileaks 105, 106Wu Ch’i 38, 39, 47

Yahudi 30, 50, 51, 102, 109, 130, 150, 174, 176, 180, 185, 186, 189, 194, 196, 206, 223, 235, 240, 241, 319

Yahudi Savunma Birliği 196yalnız kurtlar 36, 174YAMAM 257, 275Yemen 32, 67, 203, 207, 211, 213, 214, 215,

216, 255, 265, 282Yeni Medya 98, 100, 112Yeni sömürgecilik 206Yeni Terörizm 8, 10, 28, 34, 53, 62, 65, 69,

107, 141, 145, 156, 161, 189, 199, 258, 295, 310, 311, 312, 317, 353

yeraltı örgütleri 237Yeşil Bereliler 257, 275yol kenarı bombaları 156Yugoslavya 68, 86, 125, 130, 134, 150, 151,

212, 271, 274, 315Yunanistan 50, 56, 68, 151, 158, 203, 254

Zapatista 140, 169Zayıf devletler 129Zedong, Mao 39, 47, 83, 120, 130, 208, 226

T

U-Ü

V-W

Y

Z